Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [Trang chuû]
Trung Boä Kinh - Baøi Kinh soá 10

Kinh Nieäm Xöù
(Satipatthaøna Sutta)

Hoøa thöôïng Thích Chôn Thieän

I. GIAÛI THÍCH TÖ Ø NGÖÕ  

- Nieäm xöù: Satipatthaøna (way of mindfulness).

- Quaùn: Anupassati (Contemplates; observes; looks at).

- Tænh giaùc: Sampanyaøno (comprehending; clearlyconscious): nhaän bieát roõ raøng; yù thöùc roõ raøng.

- Chaùnh nieäm: Satimaø (Mindful).

- Quaùn thaân treân noäi thaân: Quaùn caùc thaønh phaàn beân trong cuûa thaân.

- Quaùn thaân treân ngoaïi thaân: Quaùn caùc phaàn beân ngoaøi cuûa thaân.

 II. NOÄI DUNG KINH NIEÄM XÖÙ

1. Phaùp moân Töù nieäm xöù laø "con ñöôøng ñoäc nhaát ñöa ñeán thanh tònh cho chuùng sinh, vöôït khoûi saàu naõo, dieät tröø khoå öu, thaønh töïu Chaùnh trí, chöùng ngoä Nieát baøn".

Töù nieäm xöù laø phaùp moân caên baûn ñeå thaønh töïu vieân maõn 37 phaåm trôï ñaïo. Taát caû caùc phaùp moân giaûi thoaùt ñeàu ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû thaønh töïu cuûa Nieäm löïc vaø Ñònh löïc maø phaàn caên baûn söï thöïc haønh cuûa Töù nieäm xöù ñem laïi. Töù nhö yù tuùc, Nguõ caên, Nguõ löïc, Thaát giaùc chi vaø Baùt Thaùnh ñaïo ñeàu bao goàm coâng phu cuûa Töù nieäm xöù (xem 37 phaåm trôï ñaïo ôû Töông Öng Boä kinh V). Töù voâ löôïng taâm cuõng theá, chæ coù theå haønh coù keát quaû treân söï thaønh töïu cuûa Ñònh löïc (Töù saéc ñònh). Noùi khaùc ñi, Töù nieäm xöù môû ra con ñöôøng ñoäc nhaát ñoaïn taän khoå ñau.

2. Ñoái töôïng giaùc saùt, theo doõi cuûa Töù nieäm xöù laø:

- Thaân nieäm xöù, hay thaân haønh laø Saéc uaån;
- Thoï nieäm xöù hay caùc caûm thoï, laø Thoï uaån;
- Taâm nieäm xöù, hay caùc taâm haønh, laø Haønh uaån;
- Phaùp nieäm xöù (Nguõ uaån...). Thöïc söï ôû baát cöù ñoái töôïng quan saùt naøo cuõng coù maët ñuû caùc quaù trình vaän haønh cuûa taâm lyù vaø vaät lyù (hay 5 uaån). Quan saùt moät ñoái töôïng laø quan saùt söï vaän haønh cuûa 5 uaån hay 12 nhaân duyeân. Do vaäy maø Ñöùc Theá Toân daïy: "Töù nieäm xöù laï con ñöôøng ñoäc nhaát"...

3. Trong phaàn "Quaùn phaùp treân phaùp" goàm coù caùc ñoái töôïng quaùn nhö:

- Nguõ caùi; Nguõ uaån; Thaäp nhò xöù.
- Thaát giaùc chi; Töù Thaùnh ñeá. Moãi ñoái töôïng quaùn coù coâng naêng ñöa ñeán thaønh töïu khaùc nhau.

a) Ñoái töôïng nguõ caùi: Coâng naêng cuûa phaùp quaùn "Nguõ caùi" nhaèm ñeå loaïi tröø "nguõ caùi", caùc aùc baát thieän taâm (taâm caáu ueá) haàu ñeå chuaån bò cho coâng phu ñi vaøo Hieän taïi laïc truù (hay Töù saéc ñònh) vaø Tòch tònh truù (hay Töù khoâng ñònh) ñeå phaùt khôûi ñaïi tueä caét ñöùt heát thaûy kieát söû, ñoaïn taän laäu hoaëc.

b) Ñoái töôïng quaùn "Nguõ thuû uaån": Ñaây laø phaùp quaùn saùt söï thaät cuûa "Nguõ thuû uaån", söï vaän haønh cuûa 12 chi phaàn Duyeân khôûi ñeå giaùc tænh söï thaät voâ ngaõ, voâ thöôøng cuûa caùc uaån haàu xaû ly tham aùi, chaáp thuû ñoái vôùi 5 uaån.

c) Ñoái töôïng quaùn "Thaäp nhò xöù": Töông töï nhö phaùp quaùn "Nguõ thuû uaån" .

d) Ñoái töôïng quaùn "Thaát giaùc chi": Phaùp quaùn naøy coù theå thöïc haønh töø böôùc tu taäp ñaàu tieân, khi coøn vöôùng maéc "Nguõ caùi". Nhöng, toát nhaát vaø thuaän lôïi nhaát laø thöïc haønh sau khi haønh giaû haønh Töù nieäm xöù vaøo ñöôïc ñaïi haønh taâm (Ñeä nhaát saéc ñònh). Baáy giôø laø khôoïi ñaàu cho Nieäm giaùc chi hieän haønh. Haønh giaû tieáp tuïc, lieân tuïc khoâng giaùn ñoaïn, haønh "Nhö lyù taùc yù" ñeå tieáp tuïc thaønh töïu caùc giaùc chi coøn laïi (xem Thaát giaùc chi, Töông Öng V).

Töø "Traïch phaùp giaùc chi", tueä voâ ngaõ (hay Phaùp nhaõn) sinh khôûi vaø tieáp tuïc phaùt huy cho ñeán sau khi thaønh töïu "Xaû giaùc chi", caét ñöùt saïch 10 kieát söû, taän tröø heát thaûy laäu hoaëc.

Phaùp quaùn naøy laø thuaàn thieàn quaùn (Vipassana), lieân tuïc an truù "tænh giaùc".

e) Ñoái töôïng quaùn "Töù Thaùnh ñeá": Töông töï phaùp quaùn Duyeân khôûi hay "Nguõ thuû uaån" (bôûi khoå laø chi phaàn cuûa Duyeân khôûi).

4. Phaàn quaùn "Töù ñeá" ñeán ñieåm nhö thaät tueä tri "Khoå", "Taäp", "Dieät", "Ñaïo" laø thôøi ñieåm ñeå chöùng ñaéc quaû vò giaùc ngoä voâ thöôïng, nhö lôøi daïy cuûa Ñöùc Theá Toân trong thôøi phaùp"Sô chuyeån phaùp luaân".

Phaàn quaùn 12 chi phaàn Duyeân khôûi ñeán ñieåm nhö thaät tueä tri chuùng laø noäi dung chöùng ñaéc Tam minh maø Ñöùc Theá Toân ñaõ chöùng ñaéc döôùi coäi boà ñeà vaøo ñeâm cuoái cuøng giaùc ngoä.

Nhö theá, thaät chính xaùc noùi raèng "Töù nieäm xöù laø con ñöôøng ñoäc nhaát daãn ñeán chöùng ngoä Nieát baøn", bôûi taát caû con ñöôøng daãn ñeán giaûi thoaùt ñeàu ñöôïc bao haøm trong ñoù.

-ooOoo-

 (Nguyeät san Giaùc Ngoä, soá 75, thaùng 06-2002)
Source = BuddhaSasana
[Trích giaûng Trung Boä]

last updated: 17-02-2003