Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [Trang chuû]
Trung Boä Kinh - Baøi Kinh soá 13

Ñaïi Kinh Khoå Uaån
(Mahaødukkhandha Sutta)

Hoøa thöôïng Thích Chôn Thieän

I. GIAÛI THÍCH TÖ Ø NGÖÕ  

(Caùc töø ngöõ trong baûn kinh 13 ñaõ ñöôïc giaûi thích trong baûn kinh tröôùc).

 II. NOÄI DUNG BAÛN KINH

1. Baûn kinh soá 11 ñaõ neâu: Ngoaïi ñaïo do vì khoâng lieãu tri söï thaät Duyeân sinh, Voâ ngaõ cuûa caùc hieän höõu neân khoâng theå lieãu tri, khoâng theå hieån thò ñöôïc söï lieãu tri veà "Ngaõ luaän thuû". Vì vaäy, baûn kinh 13 naøy giôùi thieäu ngoaïi ñaïo khoâng theå lieãu tri veà caùc duïc, veà caùc saéc, veà caùc caûm thoï. Ñaây laø ñieåm goác cuûa söï khaùc bieät giöõa Phaät giaùo vaø ngoaïi ñaïo baøn veà Duïc, saéc vaø caûm thoï.

2. Ñeå chæ roõ söï khaùc bieät treân, kinh daøi "Khoå uaån" naøy neâu ra ba khía caïnh ñeå hieåu roõ moïi söï vaät, ñoù laø: tueä tri vò ngoït, söï nguy hieåm vaø söï xuaát ly söï vaät aáy.

Veà duïc: 

- Vò ngoït cuûa duïc: ñoái töôïng cuûa loøng duïc laø saéc, thinh, höông, vò vaø xuùc khaû aùi, khaû hyû, khaû laïc. Hyû laïc khôûi leân töø ñoái töôïng duïc laø vò ngoït cuûa ñoái töôïng.

- Nguy hieåm cuûa duïc: Ñeå thoûa maõn loøng ham muoán vò ngoït cuûa saéc phaùp, con ngöôøi daán thaân vaøo caùc sinh keá ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, daán thaân vaøo ñöôøng danh lôïi, chòu ñöïng söï böùc eùp, quaáy nhieãu cuûa thôøi tieát, saâu boï... söï maát maùt caùc sôû höõu v.v... maø ñi vaøo caïnh tranh, ñaáu tranh, chieán tranh... ñi vaøo caùc nguy hieåm daãn ñeán töû vong, baát chaáp nhaân nghóa... Ñaây laø khía caïnh nguy hieåm cuûa duïc.

- Söï xuaát ly duïc: laø söï cheá ngöï loøng ham muoán, tham aùi; laø söï loaïi boû loøng ham muoán. Tueä tri ñöôïc ba khía caïnh treân cuûa loøng duïc, con ngöôøi môùi thöïc söï hieåu roõ duïc. Hieåu roõ loøng duïc thì môùi coù theå neâu roõ söï hieåu bieát veà noù.

 Veà saéc phaùp: - Vò ngoït: nhan saéc myõ dieäu cuûa ngöôøi khaùc phaùi, tieâu bieåu laø nöõ giôùi, laø vò ngoït cuûa saéc phaùp.

- Söï nguy hieåm: beänh taät, laõo suy, voâ thöôøng phaù hoûng nhan saéc, töû vong laø nguy hieåm cuûa saéc phaùp.

- Cheá ngöï loøng duïc ñoái vôùi saéc phaùp laø söï xuaát ly khoûi saéc phaùp.

 Veà caûm thoï (noäi thoï)  - Vò ngoït: vôùi vò ngoït cuûa saéc phaùp vaø cuûa loøng duïc laø vò ngoït cuûa ngoaïi thoï. Baûn kinh 13 chæ ñeà caäp ñeán noäi thoï. Vò ngoït cuûa noäi thoï laø söï caûm thoï voâ haïi, an nhieân, an laïc cuûa caùc caûnh giôùi ñònh cuûa Saéc giôùi.

- Söï nguy hieåm: noäi thoï laø do duyeân maø sinh; noù laø voâ thöôøng, thay ñoåi, bieán hoaïi. Ñaây laø moái nguy hieåm cuûa noù.

- Söï xuaát ly: cheá ngöï, ñoaïn tröø duïc tham ñoái vôùi noäi thoï laø söï xuaát ly khoûi noù.

 Khaû naêng tueä tri veà duïc, saéc vaø caûm thoï, vaø tueä tri con ñöôøng ñoaïn tröø duïc tham ñoái vôùi chuùng khoâng theå tìm thaáy ôû ngoaïi ñaïo, maø chæ tìm thaáy ôû con ñöôøng tu taäp cuûa Theá Toân, vaø caùc ñeä töû cuûa Ngaøi.

III. BAØN THEÂM

1. Tueä tri loøng duïc, saéc vaø caûm thoï laø nhaän roõ raèng chính trong vò ngoït cuûa chuùng ñaõ coù maët moái nguy hieåm vaø khoå ñau. Chính chaáp thuû vaø voâ thöôøng laø nhaân toá hieåm hoïa cuûa khoå ñau aáy.

Noùi khaùc ñi, söï hieän höõu cuûa duïc, saéc, caûm thoï ñuùng laø khoå ñau. Nhö lôøi daïy: "Naêm uaån laø khoå ñau", hay nhö yù töôûng "höõu thaân höõu khoå".

2. Loøng duïc laø thuoäc haønh uaån; saéc laø thuoäc saéc uaån, caûm thoï laø thuoäc thoï uaån; coøn töôûng vaø thöùc uaån thì ñaõ hieän dieän trong söï töông taùc, vaän haønh cuûa ba uaån aáy. Theá laø, noäi dung ñöôïc trình baøy trong kinh soá 13 laø noäi dung maø Ñöùc Theá Toân ñaõ daïy trong Khoå ñeá (thuoäc Töù ñeá) raèng: "Naêm uaån laø khoå ñau".

3. Kinh nghieäm veà khaùt voïng loøng duïc, saéc, caûm thoï ôû ñôøi thì haàu nhö moïi ngöôøi, vaø ngoaïi ñaïo ñeàu coù. Nhöng tueä tri veà chuùng, veà nguy hieåm, xuaát ly chuùng vaø veà con ñöôøng xuaát ly thì chæ coù ôû Phaät giaùo. Ñaây laø ñieåm khaùc bieät neàn taûng giöõa Phaät giaùo vaø caùc toân giaùo, trieát thuyeát khaùc. Ñaây cuõng laø ñieåm noùi leân giaù trò ñaëc thuø cuûa Phaät giaùo treân ñöôøng vaøo haïnh phuùc vaø chaân lyù.

4. Rôøi khoûi Phaät giaùo, döïa vaøo caùc ñieåm vöøa trình baøy ôû treân, laø rôøi khoûi caùi nhìn trí tueä ñeå thay ñoåi vaän meänh, con ngöôøi seõ tieáp tuïc cuoäc haønh trình höôûng thuï duïc, saéc vaø caûm thoï, tieáp tuïc thaân phaän khoå ñau troâi laên vaøo caùt buïi mòt muø, tieáp tuïc haùt ru thaân phaän "ñôøi ta laø theá " (c'est la vie). Chæ caàn chuyeån ñoåi nhaän thöùc höôùng veà söï thaät Voâ ngaõ, Duyeân khôûi, thì neàn vaên hoùa vaø vaän meänh con ngöôøi seõ ñöôïc caûi thieän, khôûi saéc.

Ñoù laø tieáng noùi ñích thöïc cuûa baûn kinh daøi "Khoå uaån".

-ooOoo-

 (Nguyeät san Giaùc Ngoä, soá 77, thaùng 08-2002)
Source = BuddhaSasana
[Trích giaûng Trung Boä]

last updated: 17-02-2003