Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [Trang chuû]
Trung Boä Kinh - Baøi Kinh soá 18

Kinh Maät Hoaøn
(Madhupindikh Sutta)

Hoøa thöôïng Thích Chôn Thieän

I . GIAÛI THÍCH TÖ Ø NGÖÕ - Höõu: Bhava (Becoming): Coõi höõu vi; hieän töôïng giôùi; theá giôùi cuûa söï taùc thaønh do caùc duyeân.

- Phi höõu: Abhava (Non becoming; excellent becoming): 

* Moät soá quan ñieåm cho raèng coõi Phi höõu laø coõi toái thaéng, khaùc caûnh baát toaøn cuûa Höõu, goïi laø Phi höõu.

* Coù quan ñieåm thì cho raèng caûnh giôùi thaät thì ôû ngoaøi coõi Höõu, khaùc haún coõi Höõu, phuû nhaän coõi Höõu neân goïi laø Phi höõu.

 Hai quan ñieåm treân chaáp nhaän coõi Höõu laø thöôøng haèng hay phuû nhaän noù ñeàu laø thieân chaáp veà thöôøng, ñoaïn. Y Ù nghóa trung ñaïo laø theá giôùi Duyeân sinh.

- Tham tuøy mieân: Raøganusaya (A propensity to attachment): Khuynh höôùng tham tröôùc; xu höôùng tham tröôùc; taäp khí tham tröôùc.

- Saân tuøy mieân: Patighanusaya (A propensity to repugnance): khuynh höôùng gheâ tôûm, chaùn gheùt; xu höôùng gheâ tôûm, chaùn gheùt; taäp khí saân haän trong taâm.

- Kieán tuøy mieân: Ditthanusaya (A propensity to views): Khuynh höôùng naém giöõ caùc kieán giaûi, quan ñieåm; xu höôùng naém giöõ caùc kieán giaûi, quan ñieåm; taäp khí naém giöõ quan ñieåm trong taâm.

- Nghi tuøy mieân: Vicikicchaønusaya (A propensity to perplexity): Xu höôùng nghi ngôø, do döï, boái roái tröôùc söï vaät; taäp khí do döï, nghi ngôø trong taâm.

- Maïn tuøy mieân: Maønaønusaya (A propensity to pride): Xu höôùng töï kieâu, töï haõnh; taäp khí töï haõnh, töï kieâu, taäp khí ngaõ maïn.

- Höõu tham tuøy mieân: Bhavaraøgaønusaya (A propensity to attachment to becoming): Xu höôùng tham tröôùc coõi Höõu; taäp khí tham tröôùc coõi Höõu ôû trong taâm.

- Voâ minh tuøy mieân: Avijjaønusaya (A propensity to ignorance): Taäp quaùn voâ minh; taäp quaùn chaáp thuû ngaõ; taäp khí chaáp thuû ngaõ khieán khoâng nhaän thöùc ñöôïc söï thaät Duyeân khôûi, Töù Thaùnh ñeá.

 II. NOÄI DUNG BAÛN KINH MAÄT HOAØN

1. Keû du haønh doøng hoï Thích Ca taïi vöôøn Ñaïi Laâm, Kapilavatthu, tìm hieåu quan ñieåm, chuû thuyeát cuûa Ñöùc Theá Toân, hoûi raèng: "Sa moân Gotama coù quan ñieåm theá naøo, giaûng thuyeát nhöõng gì". Caâu hoûi haøm nghóa ñôïi chôø caâu traû lôøi veá trieát lyù nhaân sinh vaø vuõ truï. Nhöng Sakka, keû du haønh, laïi nghe Ñöùc Theá Toân daïy: "... Khoâng coù tranh luaän vôùi moät ai ôû ñôøi; caùc töôûng seõ khoâng aùm aûnh, vò Baø la moân soáng khoâng bò duïc trieàn phöôïc, khoâng coù nghi ngôø, do döï, vôùi moïi hoái quaù ñoaïn dieät, khoâng coù tham aùi ñoái vôùi Höõu vaø Phi höõu".

Sakka thaát voïng, laéc ñaàu, boû ñi do khoâng naém ñöôïc nghóa lyù cuûa lôøi daïy.

Tieáp ñoù, Ñöùc Theá Toân ñaõ caét nghóa cho caùc Tyû kheo raèng: "Do baát cöù duyeân gì, moät soá hyù luaän aùm aûnh moät ngöôøi. Neáu ôû ñaây khoâng coù gì ñaùng tuøy hyû, ñaùng ñoùn möøng, ñaùng chaáp thuû, thì nhö vaäy laø ñoaïn taän tham tuøy mieân, ñoaïn taän saân tuøy mieân, ñoaïn taän kieán tuøy mieân, ñoaïn taän nghi tuøy mieân, ñoaïn taän maïn tuøy mieân, ñoaïn taän höõu tham tuøy mieân, ñoaïn taän voâ minh tuøy mieân, söï ñoaïn taän chaáp tröôïng, chaáp kieám, ñaáu tranh, traùnh tranh, luaän tranh, khaùng tranh, ly giaùn ngöõ, voïng ngöõ. Chính ôû ñaây, nhöõng aùc, baát thieän phaùp naøy ñeàu ñöôïc tieâu dieät, khoâng coøn dö taøn".

Lôøi caét nghóa naøy vaãn coøn haøm aån moät soá noäi dung chöa khai toû, vaãn coøn vaén taét.

a) Toân giaû Ñaïi Ca Chieân Dieân (Mahaøkaccaøna) dieãn roäng lôøi daïy vaén taét treân nhö sau:

"Do nhaân con maét vaø caùc saéc phaùp, nhaõn thöùc khôûi leân. Söï gaëp gôõ cuûa ba phaùp naøy laø xuùc. Do duyeân xuùc neân coù caûm thoï. Nhöõng gì coù caûm thoï thì coù töôûng, nhöõng gì coù töôûng thì coù suy taàm, nhöõng gì coù suy taàm thì coù hyù luaän. Do hyù luaän laøm nhaân, moät soá hyù luaän voïng töôûng aùm aûnh moät ngöôøi, ñoái vôùi caùc saéc phaùp do con maét nhaän thöùc trong quaù khöù, töông lai vaø hieän taïi. (Töông töï, vôùi tai, muõi, löôõi, thaân vaø yù).

Lôøi giaûng roäng naøy ñaõ ñöôïc Theá Toân taùn thaùn.

b) Toân giaû AØnanda, ñang haàu quaït Ñöùc Theá Toân, raát haân hoan nghe töøng lôøi dieãn roäng. Toân giaû, baäc ña vaên ñeä nhaát, taùn thaùn lôøi giaûng roäng cuûa Toân giaû Ca Chieân Dieân laø nhöõng lôøi Phaùp ngoït ngaøo nhö baùnh maät. Do vaäy, Ñöùc Theá Toân ñaët teân kinh soá 18 laø "Phaùp Moân Baùnh Maät (Maät Hoaøn)".

 III. BAØN THEÂM 

1. Töø xu höôùng tö töôûng, trieát lyù cuûa caâu hoûi cuûa chaøng Sakka seõ keùo theo caùc caâu traû lôøi chuyeân chôû noäi dung töông töï, moät noäi dung maø seõ ñaåy con ngöôøi vaøo theá giôùi ngaõ töôùng ñaày voïng töôûng, ñaày aép tham, saân, si, nguõ caùi, ñaày kieán thuû veà Thöôøng, Ñoaïn (Höõu vaø Phi höõu). Ñöùc Theá Toân ñaõ keùo Sakka vaø nhaân theá ra khoûi theá giôùi aáy baèng caâu lôøi ñaùp: "... khoâng coù tranh luaän vôùi moät ai ôû ñôøi..." bao haøm hai yù chính.

a) "Khoâng tranh luaän...": nghóa laø Ngaøi khoâng chuû tröông trieát thuyeát ñaày ngaõ töôûng, hyù luaän. Naém giöõ caùc trieát thuyeát, chuû thuyeát, quan ñieåm, laø naém giöõ tham aùi vaø chaáp thuû caùc ngaõ töôùng, nuoâi döôõng caùc caáu ueá cuûa taâm, seõ rôi vaøo luaän tranh, ñaáu tranh, khaùng tranh, chieán tranh, ly giaùn ngöõ, voïng ngöõ chæ daãn ñeán khoå luïy cho mình vaø cho ñôøi.

b) Rôøi khoûi theá giôùi cuûa hyù luaän, trôû veà theo doõi vaø kieåm soaùt taâm tröôùc xuùc, thoï, töôûng, tö ñeå ñoaïn taän caùc tuøy mieân "tham, saân, si, kieán, maïn, voâ minh". Ñaây laø chuû tröông vaø thaùi ñoä giaùo duïc cuûa Ñöùc Theá Toân.

 2. Töø tinh thaàn giaùo duïc, soáng raát hieän thöïc vaø trí tueä treân, Toân giaû Ca Chieân Dieân ñaõ döïa vaøo doøng vaän haønh cuûa möôøi hai chi phaàn Duyeân khôûi ñeå chæ roõ doøng vaän haønh cuûa hyù luaän daãn ñeán khoå naõo raèng: caên tieáp xuùc traàn -- thöùc khôûi (xuùc - thoï - töôûng, tö v.v...). Ñi ra khoûi theá giôùi hyù luaän vôùi caùc aùm aûnh cuûa theá giôùi aáy, laø ñi ra khoûi "tham, saân, si, kieán, maïn, voâ minh" tuøy mieân, khieán minh khôûi, voâ minh dieät, daãn ñeán khoå naõo dieät.

3. "Phaùp moân baùnh maät" chæ laø phaùp moân hoä trì caùc caên, nuoâi döôõng giaùc tænh, daäp taét tham aùi khôûi leân töø caùc caên. Phaùp moân aáy nghe raát giaûn dò, nhöng raát tinh yeáu haøm aån ñieåm tinh yeáu nhaát cuûa coâng phu giaûi thoaùt.

Ñaây cuõng laø aâm thanh "ñaïi sö töû hoáng".

-ooOoo-

 (Nguyeät san Giaùc Ngoä, soá 79, thaùng 10-2002)
Source = BuddhaSasana
[Trích giaûng Trung Boä]

last updated: 17-02-2003