( Töø ngöõ quen thuoäc )

II. NOÄI DUNG KINH NGAÉN NGÖÔØI SACCAKA

1. Ni-Kieàn-töû Saccaka laø ngöôøi gioûi bieän luaän, taùnh öa tranh luaän, ñaõ hueânh hoang, lôùn loái tuyeân boá tröôùc Hoäi chuùng Vesaølì raèng :" Ta khoâng thaáy moät Sa-moân, Baø-la-moân naøo, laø vò Hoäi chuû, vò Giaùo tröôûng, vò Sö tröôûng Giaùo hoäi, daàu töï cho laø baäc A-la-haùn. Chaùnh Ñaúng Giaùc, khi ñoái thoaïi vôùi ta, khoâng ai laø khoâng run sôï, khoâng hoaûng sôï, khoâng khieáp sôï; khoâng ai laø khoâng toaùt moà hoâi naùch. Duø ta coù ñoái thoaïi vôùi moät coät truï voâ tình, coät truï aáy khi ñoái thoaïi vôùi ta cuõng run sôï, cuõng hoaûng sôï, cuõng khieáp sôï, huoáng nöõa laø moät ngöôøi thöôøng ".

2. Moät hoâm, Saccaka cuøng ñaïi chuùng Licchavi ñeán yeát kieán Theá Toân taïi röøng Ñaïi Laâm luùc Theá Toân ñang ngoài taïi moät goác caây, Saccaka ñaët caâu hoûi :

" Toân giaû Gotama huaán luyeän ñeä töû nhö theá naøo ? Nhöõng boä moân naøo maø phaàn lôùn Sa-moân Gotama giaûng daïy daønh cho ñeä töû ?"

Ñöùc Theá Toân traû lôøi Ngaøi huaán luyeän ñeä töû nhö theá naày :

" Naày caùc Tyû kheo, saéc laø voâ thöôøng, thoï..., töôûng..., haønh..., thöùc laø voâ thöôøng. Naày caùc Tyû kheo saéc laø voâ ngaõ, thoï..., töôûng..., haønh..., thöùc... laø voâ ngaõ. Taát caû haønh laø voâ thöôøng, taát caû phaùp laø voâ ngaõ ".

3. Quan ñieåm cuûa Saccaka laø :

" Saéc laø töï ngaõ cuûa ta, thoï laø töï ngaõ cuûa ta, töôûng..., haønh..., thöùc laø töï ngaõ cuûa ta ".

4. Ñöùc Theá Toân vaán naïn Saccaka :

" OÂng chuû tröông saéc laø töï ngaõ cuûa ta, vaäy oâng coù quyeàn haønh gì ñoái vôùi saéc aáy vaø coù noùi ñöôïc raèng : saéc cuûa toâi laø nhö theá naày, saéc cuûa toâi khoâng phaûi nhö theá naày khoâng ?"

Saccaka cöùng ñaàu, bieát khoâng theå traû lôøi, neân caâm laëng cho ñeán khi thaáy thaàn Kim Cang ( Vajirapani ) ñöùng treân ñaàu Saccaka saün saøng ñaùnh ñaàu Saccaka vôõ baûy neáu Saccaka khoâng traû lôøi, hình aûnh naày chæ coù Theá Toân vaø Saccaka thaáy vaø bieát. Saccaka sôï haõi, hoaûng hoàn, loâng toùc döïng ngöôïc, chæ coù theå tìm thaáy söï che chôû töø Theá Toân neân ñaõ traû lôøi caâu hoûi cuûa Theá Toân, chaáp nhaän söï thaät " Saéc laø voâ thöôøng, voâ ngaõ... ", chaáp nhaän quan ñieåm giaùo lyù cuûa Theá Toân, töø boû laäp luaän gian doái, quanh co cuûa mình.

5. Saccaka ñaët tieáp hai caâu hoûi :" Cho ñeán möùc ñoä naøo, moät ñeä töû Thinh Vaên cuûa Theá Toân trôû thaønh tuaân phuïng giaùo ñieån, chaáp thuaän giaûng huaán, nghi ngôø ñöôïc ñoaïn tröø, do döï ñöôïc dieät taän, thaønh töïu voâ uùy, soáng trong giaùo hoäi Boån sö, khoûi phaûi nöông töïa moät ai ?"

Ñöùc Theá Toân daïy :

- " Ñoái vôùi saéc, thoï töôûng, haønh vaø thöùc, ñeä töû Thanh Vaên cuûa Theá Toân thaáy nhö thaät vôùi chaùnh trí tueä laø : Caùi naày khoâng phaûi laø toâi, khoâng phaûi cuûa toâi, khoâng phaûi laø töï ngaõ cuûa toâi " Cho ñeán möùc ñoù moät ñeä töû Thinh Vaên trôû thaønh tuaân phuïng giaùo ñieån, ..., khoûi phaûi nöông töïa moät ai.

Saccaka laïi hoûi :

" Cho ñeán möùc ñoä naøo Tyû kheo laø baäc A-la-haùn, caùc laäu hoaëc ñaõ taän, tu haønh thaønh maõn, caùc vieäc neân laøm ñaõ laøm, ñaõ ñaët gaùnh naëng xuoáng, caùc muïc tieâu ñaõ ñaït, höõu kieát söû ñaõ ñoaïn tröø, ñöôïc Chaùnh trí, giaûi thoaùt ?"

Theá Toân daïy :

" Sau khi nhö thaät quan saùt : Caùi naày khoâng phaûi laø toâi, khoâng phaûi cuûa toâi, khoâng phaûi laø töï ngaõ cuûa toâi, chöùng ñöôïc voâ Chaáp thuû giaûi thoaùt, thaønh töïu ba phaùp voâ thöôïng : Kieán voâ thöôïng, Ñaïo voâ thöôïng, vaø Giaûi thoaùt voâ thöôïng.

Sau cuoäc ñaøm thoaïi, Saccaka vaø caùc Licchavis xin daâng cuùng ngoï trai cho Theá Toân vaø chö Tyû kheo vaøo ngaøy hoâm sau, vaø ñöôïc ñöùc Theá Toân nhaän lôøi.

III. BAØN THEÂM

1. Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Theá Toân vaø Ni-kieàn-töû Saccaka coù theå ñöôïc xem laø cuoäc ñoái thoaïi ñieån hình giöõa Phaät giaùo vaø caùc toân giaùo, trieát thuyeát khaùc döôùi thôøi ñöùc Phaät, vaø cho caùc thôøi ñaïi veà sau maõi ñeán thôøi hieän ñaïi. Nhö kinh Phaïm Voõng ñaõ neâu ra 62 hoïc thuyeát ngoaïi ñaïo vaø söï khaùc bieät giöõa Phaät giaùo vaø caùc trieát thuyeát aáy. Ñieåm khaùc bieät cô baûn aáy laø :

- Phaät giaùo nhö thaät quaùn saùt saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc ( vaïn höõu ) laø voâ ngaõ, voâ thöôøng.

- Caùc toân giaùo trieát thuyeát khaùc thì chuû tröông saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc ( vaïn höõu ) laø coù töï ngaõ thöôøng haèng.

Caùc nhaø tö töôûng vaø caùc nhaø nghieân cöùu Phaät hoïc thôøi danh hieän ñaïi cuõng coù moät nhaän ñònh, phaân bieät raèng :

- Phaät giaùo thuoäc phaïm truø Voâ ngaõ, goïi laø " I-doctrine ".

- Phi Phaät giaùo thì thuoäc phaïm truø Höõu ngaõ, vaø goïi laø " Non-I doctrine ".

Ñaây cuõng laø ñieåm khaùc bieät giöõa Phaät giaùo vaø neàn vaên hoùa Höõu ngaõ cuûa nhaân loaïi ngaøy nay.

2. Töø nhaän thöùc khaùc bieät treân daãn ñeán höôùng soáng, tu taäp khaùc bieät, vaø daãn ñeán haäu quaû khaùc bieät. Nhö kinh ngaén Ngöôøi Chaên boø ñeà caäp, nhaän thöùc sai seõ nhaän chìm ñaøn boø giöõa doøng nöôùc hieåm cuûa soâng Haèng; nhaän thöùc ñuùng seõ ñöa ñaøn boø qua ñeán bôø kia an toaøn. Cuõng theá, töø chaùnh trí tueä cuûa Theá Toân, Ngaøi ñaõ môû ra con ñöôøng Giôùi, Ñònh, Tueä ñoäc nhaát ñi ñeán ñoaïn taän khoå ñau cho caùc ñeä töû cuûa Ngaøi vaø cho ñôøi. Töø nhaän thöùc höõu ngaõ, vaên hoùa höõu ngaõ, nhaân loaïi seõ bò nhaän chìm vaøo sinh töû, vaøo voøng nöôùc xoaùy cuûa saàu, bi, khoå, öu, naõo, khoâng coù loái ra.

ÖÙng duïng, thöïc haønh giaùo lyù Phaät giaùo, neáu chæ thöïc haønh böôùc ñi ñaàu tieân taåy saïch caáu ueá cuûa taâm thì con ngöôøi coù ñieàu kieän ñi vaøo " hieän taïi laïc truù ", xaõ hoäi trôû neân an laïc, thanh bình, noùi gì ñeán caùc böôùc ñi trí tueä keá tieáp höôùng ñeán Kieán voâ thöôïng, Ñaïo voâ thöôïng, vaø Giaûi thoaùt voâ thöôïng.

3. Hình aûnh kieâu ngaïo cuûa Ni-kieàn töû Saccaka veà kieán thöùc theá hoïc cuûa oâng ta phaûi caâm laëng, sôï haõi, hoaûng loaïn tröôùc trí tueä nhö thaät veà thöïc taïi cuûa Theá Toân ñaõ noùi leân roõ raøng caùi troáng roãng cuûa theá giôùi khaùi nieäm, theá giôùi höõu ngaõ. Ñaây laø ñieåm aùch yeáu maø con ngöôøi cuûa thieân nieân kyû môùi, thieân nieân kyû thöù ba, caàn chieâm nghieäm ñeå môû ra moät höôùng giaùo duïc, vaên hoùa môùi ñem laïi nhieàu oån ñònh, an laïc, haïnh phuùc vaø nhaân baûn trí tueä cho ñôøi . Theá naøo ñeå cuoäc ñôøi sôùm thaáy roõ raèng tieáng noùi cuûa söï thaät Voâ ngaõ coù söùc coâng phaù coøn maïnh hôn caû nghìn traùi bom nguyeân töû, khoâng phaûi laø ñeå taøn phaù söï soáng, maø laø ñeå taøn phaù voâ minh, huûy dieät voâ minh xaây duïng söï soáng ñuùng höôùng.