- Ñoaøn thöïc : Kabalinkaøro aøhaøro: bodily nutriment of contact : chæ thöùc aên qua mieäng; thöïc phaåm nuoâi soáng cô theå; khoâng coù thöùc aên thì cô theå seõ cheát.

- Xuùc thöïc : Phassaøhaøro : Nutriment of contact: Xuùc laø thuùc aên nuoâi döôõng söï soáng; khoâng coù xuùc thì söï soáng seõ keát thuùc.

- Tö nieäm thöïc : Manosancetanaøhaøro Nutriment of volition : YUØ chí, taùc yù laø thöùc aên nuoâi döôõng sinh maïng: khoâng coù tö nieäm thì con ngöôøi cuõng khoâng hieän höõu.

- Thöùc thöïc : Vinnanam aøhaøro : Nutriment of Consciousness : Thöùc laø thöùc aên nuoâi soáng con ngöôøi; thieáu thöùc, con ngöôøi nguõ uaån khoâng coøn hieän höõu.

( Boán thöùc aên treân nuoâi döôõng, duy trì naêm uaån )

- Höông aám : gandhabba : is explained as the being who is coming into the womb : ñöôïc hieåu laø chuùng sinh nhaäp thai : hieåu nhö coù moät nghieäp thöùc ñi vaøo baøo thai, hay goïi laø daãn nghieäp.

Ghi chuù : Baûn kinh naøy, trong Ñaïi Taïng kinh Vieät Nam, coù söï in nhaàm ôû trang 568 vaø trang 570, xin söûa laïi nhö döôùi ñaây ( döïa vaøo baûn Paøli vaø baûn dòch anh ngöõ ) :

1. Trang 568 : ( Söûa moät soá caâu cuûa 14 doøng ñaàu )

Ñoaïn dòch saùt nguyeân baûn laø :

- Naày caùc Tyû kheo, do thaáy nhö thaät vôùi chaùnh trí tueä raèng sanh vaät naày coù maët thì söï nghi ngôø coù theå loaïi boû, coù phaûi theá khoâng ?

- Baïch Theá Toân, coù vaäy.

- Naày caùc Tyû kheo, neáu thaáy nhö thaät vôùi Chaùnh trí tueä Söï taùc thaønh cuûa moùn aên thì söï nghi ngôø coù theå bò loaïi boû, coù phaûi theá khoâng ?

- Baïch Theá Toân, coù vaäy.

- Naày caùc Tyû kheo, neáu thaáy nhö thaät vôùi Chaùnh trí tueä raèng do söï ñoaïn dieät caùc moùn aên aáy, sanh vaät coù theå bò ñoaïn dieät, thì söï nghi ngôø coù theå bò loaïi boû, coù phaûi theá khoâng ?

- Baïch Theá Toân, coù vaäy.

2.Trang 570 : ( töø doøng 5 ñeán doøng 13, vieát laïi nhö döôùi ñaây )

- Nhöng naày caùc Tyû kheo, ñoái vôùi tri kieán naày ñöôïc thanh tònh nhö vaäy, ñöôïc laøm cho trong saùng nhö vaäy, neáu caùc oâng khoâng chaáp tröôùc, khoâng laáy laøm haõnh dieän, khoâng truy caàu, thì naày caùc Tyû kheo, caùc oâng coù theå hieåu ví duï chieác beø, noùi Phaùp ñöôïc giaûng daïy laø ñeå vöôït qua, khoâng phaûi ñeå naém laáy.

II. NOÄI DUNG KINH DAØI ÑOAÏN TAÄN AÙI

1. Tyû kheo Sati coù taø kieán raèng :" Thöùc naày dong ruoåi, luaân chuyeån, nhöng khoâng ñoåi khaùc". Vaø :" Chính thöùc aáy noùi, caûm thoï, thoï laõnh choã naày, choã kia, keát quûa caùc haønh ñoäng thieän aùc."

Ñöùc Phaät ñaõ daïy :

- " Thöùc do duyeân maø khôûi, khoâng coù duyeân thì thöùc khoâng hieän khôûi."

- " Coù boán moùn aên giuùp cho an truù caùc loaøi höõu tình ñaõ sanh hay phoø trôï caùc loaøi höõu tình seõ sanh, ñoù laø ñoaøn thöïc, xuùc thöïc, tö nieäm thöïc, vaø thöùc thöïc" ( Boán moùn aên cuõng do caùc nhaân duyeân sanh : ñuû 12 chi phaàn duyeân khôûi )

- Bieát caùc phaùp ñeàu do söï vaän haønh cuûa 12 nhaân duyeân sanh thì seõ suy nghó veà Caùi Ta trong quaù khöù, Caùi Ta trong töông lai, hay Caùi Ta trong hieän taïi ( coù maët hay khoâng coù maët; coù maët nhö theá naøo ? v.v... )

2. Hieåu phaùp nhö vaäy, vò Tyû kheo trôû veà tinh caàn soáng ñôøi soáng phaïm haïnh : thieåu duïc, tri tuùc, soáng vieãn ly, hoä trì caùc caên, giöõ gìn giôùi boån, taåy saïch caáu taâm, tröø nguõ caùi, thaønh töïu hieän taïi laïc truù, tinh caàn ñoaïn tröø tham aùi khôûi leân töø caùc caên, nhieáp phuïc caùc caûm thoï. Do tham aùi dieät neân thuû dieät,..., saàu, bi; khoå, öu, naõo dieät.

Ñaây laø noäi dung cuûa kinh AÙi taän.

III. BAØN THEÂM

1. Do boán thöùc aên laøm nhaân laøm duyeân maø con ngöôøi coù maët toàn taïi; do aùi laøm nhaân laøm duyeân maø boán loaïi thöùc aên hieän khôûi vaø lieân tuïc toàn taïi; chính aùi laøm nhaân laøm duyeân cho söï taäp khôûi cuûa con ngöôøi, cho söï taäp khôûi vaø vaän haønh cuûa caùc uaån. Taø kieán cuûa Sati laø do AÙi laøm nhaân, laøm duyeân maø coù: do AÙi maø sinh khôûi chaáp thuû ngaõ cho raèng thöùc luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc.

2. Neáu cho AÙi laø nguyeân nhaân ñaàu tieân vaø duy nhaát phaùt sinh taø kieán, thì laïi rôi vaøo " taø kieán cuûa Tyû kheo Sati ". Theo söï thaät Duyeân Khôûi, Thoï laø nhaân laø duyeân sinh khôûi AÙi; Thoï do xuùc...; Xuùc do Luïc nhaäp...; Luïc nhaäp do Danh saéc...; Danh saéc do Thöùc...; Thöùc do Haønh...; Haønh do Voâ minh...; taát caû caùc duyeân aáy laø do söï vaän haønh cuûa Duyeân Khôûi ( 12 Chi nhaân duyeân )

Bôûi con ngöôøi xem aùi nhö laø chính mình, nhö laø hieän höõu cuûa chính mình, nhö laø leõ soáng cuûa chính mình, neân Tyû kheo caàn taäp trung coâng phu ñoaïn taän AÙi. AÙi taän thì Thöùc taän, Haønh taän, Voâ minh taän, Khoå taän.

3. Coâng phu ñoaïn taän AÙi laø coâng phu haønh phaïm haïnh qua caùc böôùc thöïc haønh ( nhö ñöôïc ñeà caäp ôû caùc kinh tröôùc, ñaëc bieät töø kinh 11 ñeán kinh 20 ) nhö sau :

- Töø boû ñôøi soáng theá tuïc, soáng ñôøi soáng xuaát gia vôùi haïnh thieåu duïc, tri tuùc, vieãn ly, tinh caàn.

- Taåy tröø " Nguõ caùi ", taåy tröø taâm caáu ueá, thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån.

- Thaønh töïu hieän taïi laïc truù, Thaùnh ñònh uaån.

- Tieáp tuïc theo doõi ñoaïn AÙi khôûi leân töø saùu caên cho ñeán khi AÙi ñöôïc ñoaïn taän.

4. Trong suoát thôøi gian ngöôøi giaùc ngoä, tröôùc khi xuaát gia con ngöôøi luoân luoân bò troùi chaët bôûi loøng tham aùi vaø söï chaáp thuû töï ngaõ, taâm maõi dong ruoãi theo vò ngoït cuûa saùu traàn vaø maõi vöôùng maét vaøo nhöõng töôûng nghó veà caùi Ta trong quaù khöù, trong hieän taïi vaø trong caû töông lai. Xuaát gia roài, khi chöa tueä tri caùc phaùp thì taâm thöùc vaãn chìm trong voøng lao lyù cuûa aùi, thuû. Sau khi ñaõ tueä tri thì taäp khí aùi, thuû vaãn coøn ôû noäi thoï vaø coøn naèm phuïc ôû saùu caên, saùu traàn vaø saùu thöùc. Ñieàu naày ñoøi hoûi vò Tyû kheo tinh caàn, noã löïc tænh giaùc lieân tuïc tieåu tröø chuùng cho ñeán khi muïc tieâu phaïm haïnh ñöôïc chöùng ñaït. Ñoù laø nhöõng gì ñaõ bao haøm trong nhöõng lôøi daïy cuûa Theá Toân ñöôïc thuaät laïi trong kinh daøi Ñoaïn Taän AÙi.