( Caùc töø ngöõ ñaõ ñöôïc caét nghóa... )

II. NOÄI DUNG KINH DAØI XOÙM NGÖÏA

1. Con ñöôøng phaïm haïnh ñaõ ñöôïc ñöùc Theá Toân giaûng daïy döôùi nhieàu theå caùch khaùc nhau, tuøy theo ñoái töôïng nghe, vaø tuøy theo nhaân duyeân ñeå noùi Phaùp.

Haàu nhö Xoùm Ngöïa laø moät choã ñaát laïmaø caùc vò Tyû kheo môùi ñaët chaân ñeán laàn ñaàu, theo kinh vaên. Taïi ñaây, Theá Toân daïy yù nghóa cuûa danh xöng Sa-moân, Baø-la-moân vaø haïnh Sa-moân, Baø-la-moân. Ñoù laø phaïm haïnh, vôùi caùc thaønh töïu maø moät vò Tyû kheo phaûi vöôït qua :

1.1. Thaønh töïu taøm ( hoå vôùi mình ) vaø quùy ( theïn vôùi ngöôøi ).

1.2. Thaân haønh, khaåu haønh, yù haønh thanh tònh.

1.3. Sinh maïng thanh tònh.

1.4. Hoä trì caùc caên.

1.5. AÊn uoáng tietaù ñoä vôùi Chaùnh tö duy.

1.6. Chuù taâm caûnh giaùc giöõ taâm tö khoûi caùc phaùp chöôùng ngaïi.

1.7. Chính nieäm tænh giaùc.

1.8. Ñoaïn tröø nguõ caùi, taåy saïch taâm caáu ueá.

1.9. Thaønh töïu hieän taïi laïc truù ( ñaéc töù thieàn Saéc ñònh ).

1.10. Thaønh töïu Tam minh, ñoaïn tröø laäu hoaëc.

Nhö theá, Sa-moân, Baø-la-moân, theo kinh 39, ñuùng nghóa laø vò A-la-haùn.

2. Thöïc hieän Sa-moân haïnh laø thöïc hieän phaïm haïnh, seõ ñem laïi lôïi ích lôùn cho mình vaø cho ngöôøi.

III. BAØN THEÂM

1. Con ñöôøng giaûi thoaùt chæ coù moät, ñoù laø con ñöôøng ñoäc nhaát cuûa Giôùi, Ñònh, Tueä ñoaïn taän khoå ñau. Söù meänh, vai troø cuûa baäc Ñaïo sö laø taäp chuù giaûng daïy con ñöôøng vaø caùc phöông thöùc thöïc hieän thaønh töïu con ñöôøng, nhö Ngaøi ñaõ daïy : " Ta chæ noùi Khoå vaø con ñöôøng dieät khoå ". Do ñoù, caùc baûn kinh Trung boä ñeàu kieát taäp cuøng moät noäi dung caùc ñieåm cöông yeáu veà phaïm haïnh hay Sa-moân haïnh. Caùc kinh chæ giôùi thieäu khaùc nhau veà nhaân duyeân noùi Phaùp, ñoái töôïng nghe Phaùp, vaø caùc khía caïnh veà con ñöôøng maø Theá Toân muoán nhaán maïnh vaø trieån khai.

2. Ñaëc bieät ôû kinh daøi Xoùm Ngöïa, ñöùc Theá Toân ñaõ ñöa ra caùc hình aûnh ví duï ñeå caùc Tyû kheo deã hình dung ra nieàm hyû laïc, haïnh phuùc seõ coù qua coâng phu taåy tröø taâm caáu ueá, ñoaïn tröø nguõ caùi, chöùng ñaït sô thieàn, nhò thieàn, tam thieàn vaø töù thieàn Saéc giôùi; deã hình dung ra coâng phu thöïc haønh thieàn quaùn ñeå vaøo Tam minh, thaønh töïu trí tueä giaûi thoaùt. Caùc ví duï coøn coù taùc duïng ñaùnh thöùc daäy trong haøng Tyû kheo caùc ham thích, nhieät taâm daán thaân vaøo caùc coâng phu.
Thöïc söï, treân loä trình tu taäp giaûi thoaùt, haønh giaû seõ khoâng bao giôø caûm thaáy coâ vaéng, lo aâu, saàu muoän, neáu ñi tôùi vôùi nieàm tin vaø quyeát taâm, bôûi seõ coù nhieàu nieàm haân hoan, haïnh phuùc ñang chôø ñôïi treân moãi chaëng ñöôøng coâng phu.