Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang chuû ]
(Trung Boä, Kinh soá 41)
Nguyeân Bình
TRÍCH
KINH (1): Nhö
vaày toâi nghe. Moät
thôøi Theá Toân ñang du haønh trong nöôùc Kosala (Kieàu taát la)
cuøng vôùi Ñaïi chuùng Tyû-kheo ñi ñeán moät laøng Baø-la-moân
cuûa daân chuùng Kosala teân laø Sala. Caùc
gia chuû Baø-la-moân ôû Sala nghe raèng: "Ngöôøi ta noùi Sa-moân Gotama,
laø Thích Töû, xuaát gia töø gia toäc Sakya, ñang du haønh trong
nöôùc Kosala vôùi Ñaïi chuùng Tyû-kheo, vaø ñaõ ñeán Sa-la. Tieáng
ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi veà Toân giaû Gotama:
"Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Bieán Tri, Minh Haïnh
Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï
Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Vôùi thaéng trí,
Ngaøi töï thaân chöùng ngoä theá giôùi naøy cuøng vôùi Thieân giôùi,
Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, cuøng vôùi chuùng Sa-moân, Baø-la-moân,
caùc loaøiTrôøi
vaø Ngöôøi. Khi ñaõ chöùng ngoä, Ngaøi coøn tuyeân
thuyeát ñieàu Ngaøi ñaõ chöùng ngoä. Ngaøi thuyeát phaùp sô thieän,
trung thieän, haäu thieän, ñaày ñuû vaên nghóa.Ngaøi
truyeàn daïy phaïm haïnh hoaøn
toaøn ñaày
ñuû trong saïch. Laønh thay neáu ñöôïc yeát kieán moät A-la-haùn
nhö vaäy!" SUY
TÖ:
2.
Ñaày ñuû 10 danh hieäu naøy laø Ñöùc Phaät. 3.
Caùc vò Ñoâc Giaùc Phaät sau khi töï chöùng ngoä khoâng thuyeát
giaûng ñieàu ñaõ töï chöùng ngoä. 4.
Ñöùc Phaät Thích Ca laø vò chuyeån phaùp luaân neân ñaõ giaûng
roäng raõi giaùo phaùp cho nhöõng chuùng sanh höõu duyeân. 5.
Sô thieän, trung thieän, haäu thieän coù nghiaõ laø giaùo phaùp khoâng
lôøi naøo laø khoâng giuùp ngöôøi thöïc haønh taêng thieän phaùp,
giaùo phaùp khoâng coù phaàn naøo maâu thuaãn vôùi phaàn naøo veà
vaán ñeà naøy. 6.
Phaïm haïnh hoaøn toaøn daày ñuû trong saïch laø chæ cho Thaùnh
Ñaïo Taùm Ngaønh cuûa baäc Thaùnh. Taïi gia khoù loøng giöõ gìn
Thaùnh Ñaïo Taùm Ngaønh hoaøn toaøn traéng baïch nhö voû oác ñöôïc.
Vì vaäy, neáu khoâng ñoaïn tröø heát kieát söû taïi gia, khoâng
theå chöùng ñaéc ñaïo quûa Alahaùn dieät taän khoå ñau do sanh
töû luaân hoài gaây neân. 7.
Caùc gia chuû ôû Sala, theo truyeàn thoáng raát toân troïng vò
naøo ñöôïc hoï coi laø Alahaùn. TRÍCH
KINH (2): Roài
caùc gia chuû Baø-la-moân ôû Sa-la ñi ñeán choã Theá Toân ôû, sau
khi ñeán, moät soá ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät
beân; SUY
TÖ:
TRÍCH
KINH (3): Moät
soá noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn, thaân höõu xaõ giao vôùi Theá
Toân roài ngoài xuoáng moät beân; moät soá chaáp tay vaùi Theá
Toân roài ngoài xuoáng moät beân; moät soá noùi leân teân hoï cuûa
mình tröôùc maët Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân; moät
soá giöõ im laëng roài ngoài xuoáng moät beân. SUY
TÖ:
Tuy
vaäy Theá Toân ñoái vôùi taát caû ñeàu xem nhö bình ñaúng
vaø Ngaøi chæ an nhieân quan saùt hoï vôùi töø taâm giaûi thoaùt. TRÍCH
KINH (4): Sau
khi ngoài xuoáng moät beân, caùc gia chuû Baø-la-moân ôû Sa-la baïch
Theá Toân: --
Toân giaû Gotama, do nhaân gì, do duyeân gì, ôû ñaây, moät soá höõu
tình sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc
thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc? Naøy Toân giaû Gotama, do nhaân gì,
do duyeân gì, ôû ñaây, moät soá
loaøi höõu
tình sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh vaøo thieän thuù,
Thieân giôùi, ñôøi naøy? SUY
TÖ:
TRÍCH
KINH (5): --
Naøy caùc Gia chuû, do nhaân haønh phi phaùp, haønh phi chaùnh
ñaïo, naøy caùc Gia chuû, maø nhö vaäy, ôû ñaây coù moät soá loaøi
höõu tình, sau khi thaân hoaïi maïng chung phaûi sanh vaøo coõi döõ,
aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Do nhaân haønh ñuùng phaùp, haønh
ñuùng chaùnh ñaïo, naøy caùc gia chuû, maø nhö vaäy, ôû ñaây coù
moät soá loaøi höõu
tình sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh thieän thuù, Thieân
giôùi, ñôøi naøy. --
Chuùng con khoâng theå hieåu ñaày ñuû nhöõng gì Toân giaû Gotama
thuyeát moät caùch vaén taét neáu khoâng ñöôïc giaûi thích roäng
raõi. Laønh thay, neáu Toân giaû Gotama thuyeát phaùp cho chuùng con
ñeå chuùng con coù theå hieåu ñaày ñuû nhöõng gì Toân giaû Gotama
thuyeát moät caùch vaén taét! --
Nhö vaäy, naøy caùc Gia chuû, haõy nghe vaø kheùo taùc yù, Ta seõ giaûng. --
Thöa vaâng, Toân giaû. Caùc
vò gia chuû Baø-la-moân ôû Sa-la vaâng ñaùp Theá Toân. SUY
TÖ:
2.Ñöùc
Phaät luoân luoân nhaéc nhôû caùc vò muoán nghe phaùp moät ñieàu:
laéng nghe vaø kheùo taùc yù khi nghe phaùp. Cö só chuùng ta neân
ghi nhôù ñeå thöïc hieän baát cöù khi naøo nghe phaùp. TRÍCH
KINH (6): --
Naøy caùc gia chuû, coù ba loaïi thaân haønh phi phaùp, phi chaùnh ñaïo,
coù boán loaïi khaåu haønh phi phaùp, phi chaùnh ñaïo, coù ba loaïi
yù haønh phi phaùp, phi chaùnh ñaïo. Naøy
caùc gia chuû, theá naøo laø ba loaïi thaân haønh phi phaùp, phi chaùnh
ñaïo? ÔÛ
ñaây, naøy caùc Gia chuû, coù ngöôøi saùt sanh, taøn nhaãn, tay laám
maùu, taâm chuyeân saùt haïi ñaû thöông, taâm khoâng töø bi ñoái
vôùi caùc loaøi höõu
tình. Ngöôøi
naøy laáy cuûa khoâng cho, baát cöù taøi vaät gì cuûa ngöôøi khaùc
hoaëc taïi thoân laøng
hoaëc taïi röøng nuùi khoâng cho ngöôøi aáy, ngöôøi aáy laáy
troäm taøi vaät aáy. Ngöôøi
aáy soáng taø haïnh ñoái vôùi caùc duïc laïc, giao caáu vôùi
caùc haïng nöõ nhaân coù meï che chôû, coù cha che chôû, coù meï
cha che chôû, coù anh che chôû, coù chò che chôû, coù baø con che
chôû, ñaõ coù choàng, ñöôïc hình phaït gaäy goäc baûo veä,
cho ñeán nhöõng nöõ nhaân ñöôïc trang söùc baèng voøng
hoa. Nhö
vaäy, naøy caùc Gia chuû, laø ba loaïi thaân haønh phi phaùp, phi chaùnh
ñaïo. SUY
TÖ:
Vieäc
aân aùi giöõa vôï choàng hôïp phaùp khoâng ñöôïc lieät vaøo phi
phaùp, phi chaùnh ñaïo ñoái vôùi cö só. Tuy theá ñeå ñi ñeán
giaûi thoaùt khoûi taùi sanh thì vieäc naøy laø moät chöôùng ñaïo
phaùp. 3.
Veà caùc haønh, Ñöùc Phaät minh ñònh roõ ñoái vôùi cö só coù
3 thaân haønh phi phaùp, phi chaùnh ñaïo, 4 khaåu haønh phi phaùp, phi
chaùnh ñaïo, 3 yù haønh phi phaùp, phi chaùnh ñaïo. Toång coäng laø
10 haønh ñoäng phi phaùp, phi chaùnh ñaïo. Caùc
haønh ñoäng phi phaùp, phi chaùnh ñaïo thaâu toùm laïi chæ naèm
trong 10 haønh ñoäng naøy. TRÍCH
KINH (7): Naøy
caùc Gia chuû, theá naøo laø boán loaïi khaåu haønh phi phaùp, phi
chaùnh ñaïo? ÔÛ
ñaây, naøy caùc Gia chuû, coù ngöôøi voïng ngöõ, ñeán choã taäp
hoäi, hay ñeán choã chuùng hoäi, hay ñeán giöõa caùc thaân toäc,
hay ñeán giöõa caùc toå hôïp, hay ñeán giöõa vöông toäc, khi
ñöôïc daãn ra laøm chöùng vaø ñöôïc hoûi: "Naøy ngöôøi kia,
haõy noùi nhöõng gì ngöôi bieát"; daàu cho ngöôøi aáy khoâng bieát,
ngöôøi aáy noùi: "Toâi bieát"; daàu cho ngöôøi aáy bieát, ngöôøi
aáy noùi: "Toâi khoâng bieát"; hay daàu cho ngöôøi aáy khoâng thaáy,
ngöôøi aáy noùi: "Toâi thaáy"; hay daàu cho ngöôøi aáy thaáy,
ngöôøi aáy noùi: "Toâi khoâng thaáy". Nhö vaäy, lôøi noùi cuûa
ngöôøi aáy trôû thaønh coá yù voïng ngöõ, hoaëc vì nguyeân nhaân
töï kyû, hoaëc vì nguyeân nhaân tha nhaân, hoaëc vì nguyeân nhaân
moät vaøi quyeàn lôïi gì. Vaø
ngöôøi aáy laø ngöôøi noùi hai löôõi, nghe ñieàu gì ôû choã
naøy, ñeán choã kia, noùi deã sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi naøy,
nghe ñieàu gì ôû choã kia, ñi noùi vôùi nhöõng ngöôøi naøy ñeå
sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi kia. Nhö vaäy, ngöôøi aáy ly giaùn
nhöõng keû hoøa
hôïp hay xuùi duïc nhöõng keû ly giaùn, öa thích phaù hoaïi, vui
thích phaù hoaïi, thích thuù phaù hoaïi, noùi nhöõng lôøi ñöa ñeán
phaù hoaïi. Vaø
ngöôøi aáy laø ngöôøi noùi lôøi
thoâ
aùc. Baát cöù lôøi gì
thoâ
aùc, taøn aùc, khieán ngöôøi ñau khoå, khieán ngöôøi töùc giaän,
lieân heä ñeán phaãn noä, khoâng ñöa ñeán Thieàn ñònh, ngöôøi
aáy noùi nhöõng lôøi nhö vaäy. Vaø
ngöôøi aáy noùi nhöõng lôøi phuø phieám, noùi phi thôøi, noùi nhöõng
lôøi phi chôn, noùi nhöõng lôøi khoâng lôïi ích, noùi nhöõng lôøi
phi phaùp, noùi nhöõng lôøi phi luaät, noùi nhöõng lôøi khoâng ñaùng
gìn giöõ. Vì noùi phi thôøi, neân lôøi noùi khoâng coù thuaän lyù,
khoâng coù maïch laïc, heä thoáng, khoâng coù lôïi ích. Nhö vaäy,
naøy caùc Gia chuû, coù boán loaïi khaåu haønh phi phaùp, phi chaùnh
ñaïo. SUY
TÖ:
2.
Ñònh nghóa
cuûa töøng loaïi taø ngöõ neâu treân ñaõ ñöôïc trình baøy caën
keõ trong ñoaïn kinh naøy. Ngöôøi cö só caàn hoïc thuoäc loøng
ñeå suy gaãm maø traùnh neù tröø dieät. 3.
Khoâng phaûi chæ lôøi chöûi ruûa môùi laø lôøi thoâ aùc. Duø chæ
noùi nheï nhaøng maø laøm thöông toån ngöôøi khaùc vaãn neân traùnh
xöû duïng. TRÍCH
KINH (8): Vaø
naøy caùc Gia chuû, theá naøo laø ba loaïi yù haønh phi phaùp, phi chaùnh
ñaïo? ÔÛ
ñaây, naøy caùc Gia chuû, coù ngöôøi coù tham aùi, tham lam taøi vaät
keû khaùc, nghó raèng: "OÂi, mong raèng moïi taøi vaät cuûa ngöôøi
khaùc trôû thaønh cuûa mình!" Laïi
coù ngöôøi coù taâm saân, khôûi leân haïi yù, haïi nieäm nhö sau:
"Mong raèng nhöõng loaøi höõu
tình naøy bò gieát, hay bò taøn saùt, hay bò tieâu dieät, hay
bò taøn haïi, hay mong chuùng khoâng
coøn
toàn taïi!" Laïi
coù ngöôøi coù taø kieán, coù töôûng ñieân ñaûo nhö: "Khoâng
coù boá thí, khoâng coù keát quaû cuûa boá thí, khoâng coù teá
leã, khoâng coù cuùng döôøng, caùc haønh vi thieän aùc, khoâng coù
keát quaû dò thuïc, khoâng coù ñôøi naøy, khoâng coù ñôøi sau,
khoâng coù meï, khoâng coù cha, khoâng coù caùc loaïi hoùa sanh, trong
ñôøi khoâng coù caùc Sa-moân, Baø-la-moân chaân chính haønh trì, chaân
chaùnh thaønh töïu, sau khi töï tri, töï chöùng laïi tuyeân boá cho
ñôøi naøy vaø cho ñôøi sau". Nhö
vaäy, naøy caùc Gia chuû, laø ba yù haønh phi phaùp, phi chaùnh ñaïo. Nhö
vaäy do nhaân haønh phi phaùp, haønh phi chaùnh ñaïo, naøy caùc Gia
chuû, ôû ñaây, moät soá loaøi höõu
tình sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc
thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. SUY
TÖ:
-
Tham lam khieán suy nghó theøm muoán cuûa ngöôøi laøm cuûa mình
2.
Nhöõng kieán chaáp coù moät linh hoàn khaùc theå xaùc, naèm trong
theå xaùc, khoâng theå giaûi thích ñöôïc caùi linh hoàn ñoù coù
meï, coù cha hay khoâng. 3.
Quûa dò thuïc laø quûa do nhaân ñaõ gieo gaëp duyeân thay ñoåi
khaùc daàn ñi (dò), khi thuaàn thuïc thì keát thaønh quûa (thuïc). TRÍCH
KINH (9): Naøy
caùc Gia chuû, coù ba loaïi thaân haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo,
coù boán loaïi khaåu haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo, coù ba
loaïi yù haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo. Naøy
caùc Gia chuû, theá naøo laø ba loaïi thaân haønh ñuùng phaùp, ñuùng
chaùnh ñaïo? ÔÛ
ñaây, naøy caùc Gia chuû, coù ngöôøi -töø
boû saùt sanh, traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát
taøm quyù, coù loøng
töø, soáng thöông xoùt
ñeán haïnh phuùc taát caû chuùng sanh vaø loaïi höõu tình; -töø
boû laáy cuûa khoâng cho, traùnh xa laáy cuûa khoâng cho, baát cöù
taøi vaät gì cuûa ngöôøi khaùc, hoaëc taïi thoân
laøng, hoaëc taïi röøng nuùi khoâng cho ngöôøi aáy, ngöôøi aáy
khoâng laáy troäm taøi vaät aáy; -töø
boû soáng theo taø haïnh ñoái vôùi caùc duïc, khoâng giao caáu
vôùi caùc haïng nöõ nhaân coù meï che chôû, coù cha che chôû, coù
meï cha che chôû, coù anh che chôû, coù chò che chôû, coù baø con
che chôû, ñaõ coù choàng, ñöôïc hình phaït gaäy goäc baûo veä,
cho ñeán nhöõng nöõ nhaân ñöôïc trang söùc baèng voøng
hoa. Nhö
vaäy, naøy caùc Gia chuû, laø ba loaïi thaân haønh ñuùng phaùp, ñuùng
chaùnh ñaïo. SUY
TÖ:
ÔÛ
ñaây caàn löu yù raèng trong yù nghóa
cuûa chöõ "khoâng saùt sanh"bao goàm caû vieäc tu taäp taøm quùi
vaø töø taâm; trong yù
nghóa
cuûa chöõ "khoâng taø daâm", haønh daâm vôùi ngöôøi khaùc phaùi ñeàu
laø taø daâm, ngoaïi tröø tröôøng hôïp ngöôøi ñoù laø vôï hay
choàng hôïp phaùp cuûa mình. TRÍCH
KINH (10): Vaø
naøy caùc Gia chuû, theá naøo laø boán loaïi khaåu haønh ñuùng phaùp,
ñuùng chaùnh ñaïo? ÔÛ ñaây, naøy caùc Gia chuû, coù ngöôøi töø
boû voïng ngöõ, traùnh xa voïng ngöõ, ñeán choã taäp hoäi, hay
ñeán choã chuùng hoäi, hay ñeán giuõa caùc thaân toäc, hay ñeán
giöõa caùc toå hôïp, hay ñeán giöõa vöông toäc, khi ñöôïc daãn
ra laøm chöùng vaø ñöôïc hoûi: "Naøy ngöôøi kia, haõy noùi nhöõng
gì OÂng
bieát", neáu bieát ngöôøi aáy noùi "Toâi bieát"; neáu khoâng bieát,
ngöôøi aáy noùi: "Toâi khoâng bieát"; hay neáu khoâng thaáy, ngöôøi
aáy noùi: "Toâi khoâng thaáy"; neáu thaáy, ngöôøi aáy noùi: "Toâi
thaáy". Nhö vaäy, lôøi noùi cuûa ngöôøi aáy khoâng trôû thaønh
coá yù voïng ngöõ, hoaëc vì nguyeân nhaân töï kyû, hoaëc vì nguyeân
nhaân tha nhaân, hoaëc vì nguyeân nhaân moät vaøi quyeàn lôïi gì.
Töø boû noùi hai löôõi, traùnh xa noùi hai löôõi, nghe ñieàu gì
ôû choã naøy, khoâng ñi ñeán choã kia noùi ñeå sanh chia reõ ôû
nhöõng ngöôøi naøy, nghe ñieàu gì ôû choã kia khoâng ñi noùi vôùi
nhöõng ngöôøi naøy ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi kia; nhö
vaäy, ngöôøi aáy soáng hoøa
hôïp nhöõng keû ly giaùn, taêng tröôûng nhöõng keû hoøa
hôïp, öa thích hoøa
hôïp, vui thích hoøa
hôïp, thích thuù hoøa
hôïp, noùi nhöõng lôøi ñöa ñeán hoøa
hôïp. Töø boû lôøi noùi ñoäc aùc, traùnh xa lôøi noùi ñoäc aùc,
nhöõng lôøi noùi nhu hoøa,
ñeïp tai, deã thöông, thông caûm ñeán taâm, tao nhaõ, ñeïp loøng
nhieàu ngöôøi, vui loøng
nhieàu ngöôøi, ngöôøi aáy noùi nhöõng lôøi nhö vaäy. Töø boû
lôøi noùi phuø phieám, traùnh xa lôøi noùi phuø phieám, noùi ñuùng
thôøi, ngöôøi aáy noùi nhöõng lôøi chaân thaät, noùi nhöõng lôøi
coù yù nghoùa, noùi nhöõng lôøi veà Chaùnh phaùp, noùi nhöõng lôøi
veà Luaät, noùi nhöõng lôøi ñaùng ñöôïc gìn giöõ. Vì noùi hôïp
thôøi, neân lôøi noùi thuaän lyù, coù maïch laïc, heä thoáng, coù
ích lôïi. Nhö vaäy, naøy caùc Gia chuû, coù boán loaïi khaåu haønh
ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo. Moät soá noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn, thaân höõu xaõ giao vôùi Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân; moät soá chaáp tay vaùi Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân; moät soá noùi leân teân hoï cuûa mình tröôùc. SUY
TÖ: 1.
Veà phaàn lôøi noùi voïng ngöõ, trong ñoaïn kinh naøy chæ ñeà
caäp ñeán vieäc laøm chöùng gian vaø neâu roõ raèng vieäc khoâng
laøm chöùng gian laø moät vieäc ñuùng phaùp. Ñieàu
naøy coù veû sai khaùc vôùi giôùi noùi laùo nhö sau:
"Töø boû noùi laùo (voïng ngöõ), traùnh xa noùi laùo, chæ noùi nhöõng
lôùi chaân thaät, y chæ treân söï thaät, chaéc chaén, ñaùng tin
caäy, khoâng löôøng gaït, khoâng phaûn laïi lôøi höùa ñoái vôùi
ñôøi". Tuy
nhieân, neáu suy gaãm saâu xa thì ta thaáy yù nghóa
cuûa giôùi noùi laùo bao truøm khaåu haønh "khoâng laøm chöùng gian
doái"
ôû ñaây. Cuõng
caàn löu yù laø moät ngöôøi noùi laùo, do noùi laùo quen mieäng hoaëc
do bò gaïn hoûi, sôï bò maát maët, hay sôï bò thieät haïi
quyeàn lôïi, raát deã daøng trôû thaønh ngöôøi laøm chöùng gian
doái. Vì vaäy, ñeå ñeà phoøng taän goác, trong kinh Giaùo Giôùi
Rahula, Ñöùc Phaät ñaõ daïy "chôù coù noùi laùo, daàu chæ ñeå
noùi chôi". 2.
Ñoái vôùi lôøi noùi hai löôõi, caàn löu yù laø chaúng nhöõng
phaûi töø boû maø coøn phaûi tu taäp taâm "öa thích hoøa hôïp,
vui thích hoøa hôïp, thích thuù hoøa hôïp, taäp noùi nhöõng lôøi
ñöa ñeán hoøa hôïp". Do ñoù söï chæ trích, neáu khoâng kheùo
xöû duïng ñuùng phaùp, raát laø nguy haïi vì ñöa ñeán söï chia
reõ moät khi ngöôøi bò chæ trích hoaëc ngöôøi nghe chæ trích
chöa boû ñöôïc thaân kieán. 3.
Lôøi noùi ñoäc aùc phaûi töø boû maø lôøi thoâ ngöõ cuõng caàn
phaûi töø boû, bôûi vì ñoái vôùi lôøi noùi naøo "khoâng nhu
hoaø, khoâng ñeïp tai, khoâng deã thöông, khoâng ñeïp loøng nhieàu
ngöôøi, khoâng vui loøng nhieàu ngöôøi" thì ñeàu caàn phaûi
traùnh neù, phaûi töø boû. Nhieàu
khi vì coá chaáp, vì taø kieán raèng "noùi kheùo laø sieåm nònh
hoaëc man traù, chæ caàn thaät taâm" neân khoâng theå tu taäp loaïi
khaåu haønh töø hoaø maø Ñöùc Phaät chæ ra ôû ñaây. Do ñoù ñaõ
boû maát moät phöông tieän nhaéc nhôù tu taäp taâm töø hoaø. Lôøi
noùi thoâ aùc, phuõ phaøng, duø taâm ngöôøi noùi ra theá naøo ñi nöõa,
nghe vaãn choùi
tai, vaãn laøm ñau loøng ngöôøi
nghe. Coå ngöõ coù caâu: "Mieáng ngon nhôù laâu, lôøi ñau nhôù ñôøi". Lôøi
noùi thoâ aùc ñaâm thaúng vaøo taâm ngöôøi nghe, caém chaët vaøo
ñoù nhö muõi teân coù ngaïnh, thaät khoù maø ruùt ra cho ñöôïc vaø
cöù theá, söï ñau ñôùn aâm æ
, duø coù moøn daàn theo thôøi gian cuõng khoù ñi ñeán ñoaïn taän
ñöôïc. Chuùng
ta cuõng caàn ghi nhôù raèng: "Phaøm
con ngöôøi ñaõ sanh
4.
Lôøi noùi phuø phieám, töùc laø nhöõng lôøi noùi voâ boå, khoâng
ñöa ñeán lôïi ích gì cho ngöôøi noùi cuõng nhö ngöôøi nghe
ngoaïi tröø söï thích thuù nhaát thôøi laøm gia taêng loøng duïc
nôi taâm. Ngöôïc
laïi, lôøi noùi: ñuùng thôøi, chaân thaät, coù yù nghiaõ, chaùnh
phaùp, giôùi luaät, ñaùng ñöôïc gìn giöõ (thí duï nhö moät
soá danh nhaân tö töôûng) laø nhöõng lôøi noùi khoâng phuø phieám. Noùi
nhaûm nhí (noùi ñuøa, noùi giôõn chôi) nhieàu khi khi ñem laïi
haäu quûa khoâng theå löôøng ñöôïc, coù theå raát tai haïi neáu
noùi khoâng ñuùng choã, khoâng ñuùng thôøi. Nghieäp
taùnh cuûa ngöôøi nöõ khaùc ngöôøi nam, vì theá soá giôùi cuûa
caùc vò tæ kheo ni nhieàu hôn caùc giôùi cuûa caùc vò tæ kheo
gaàn caû traêm giôùi, coù theå vì ngöôøi nöõ hay deã
duoâi vôùi caùc loãi nhoû nhaët, hay buoâng thaû theo yù thích cuûa
mình, khoâng bieát raèng caûm tính khi coøn voâ minh laø coøn si aùm,
chæ laø maët traùi cuûa aùi duïc, neân deã bò heä luïy vì tình
caûm, voán chính laø aùi duïc traù hình, khi voâ minh chöa ñoaïn
taän ñöôïc. Cuõng vì taâm deã
duoâi, nheï daï naøy, ngöôøi nöõ thöôøng hay "ba ñieàu boán chuyeän"
heát chuyeän nhaø ra chuyeän ngöôøi. Vì theá ñoái vôùi giôùi
noùi phuø phieám caàn heát söùc ñeà cao caûnh giaùc môùi coù theå
deïp boû ñöôïc taâm lang thang vaø phi nhö lyù taùc yù. Ngöôøi
nam thì laïi hay rôi vaøo caùc caâu chuyeän "ñaïi söï quoác gia"
khoâng phaûi boån phaän cuûa mình, noùi lung tung, phieán dieän
maø nhìn kyõ ra, cuõng chaúng boå ích gì cho caû ngöôøi noùi laãn
ngöôøi nghe. TRÍCH
KINH (11): Vaø
naøy caùc Gia chuû, theá naøo laø ba loaïi yù haønh ñuùng phaùp, ñuùng
chaùnh ñaïo? ÔÛ ñaây, naøy caùc Gia chuû, coù ngöôøi khoâng coù
tham aùi, khoâng tham lam taøi vaät cuûa keû khaùc, "khoâng
coù"
nghó raèng: "OÂi, mong raèng moïi taøi vaät cuûa ngöôøi khaùc trôû
thaønh cuûa mình!" Laïi coù ngöôøi khoâng coù taâm saân, khoâng coù
khôûi leân haïi yù, haïi nieäm, nhöng nghó raèng: "Mong raèng nhöõng loaøi höõu
tình naøy soáng khoâng thuø haän, khoâng oaùn
thuø, khoâng nhieãu loaïn, ñöôïc an laïc, lo nghó töï thaân!" Ngöôøi
aáy coù chaùnh kieán, khoâng coù töôûng ñieân ñaûo: "Coù
boá thí, coù keát quaû cuûa boá thí, coù teá leã, coù cuùng döôøng,
caùc haønh vi thieän aùc coù keát quaû dò thuïc, coù ñôøi naøy,
coù ñôøi sau, coù meï, coù cha, coù caùc loaïi hoùa sanh, trong ñôøi,
coù caùc Sa-moân, Baø-la-moân chaân chaùnh haønh trì, chaân chaùnh thaønh
töïu, sau khi töï tri, töï chöùng laïi tuyeân boá cho ñôøi naøy
vaø ñôøi sau". Nhö vaäy, naøy caùc Gia chuû, coù ba loaïi yù haønh
ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo. Nhö vaäy, do nhaân haønh ñuùng phaùp,
haønh ñuùng chaùnh ñaïo, naøy caùc Gia chuû, ôû ñaây, moät soá loaøi
höõu tình sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh vaøo thieän
thuù, Thieân giôùi, ñôøi naøy. SUY
TÖ:
a.
Khoâng tham duïc muoán cuûa ngöôøi laøm cuûa mình b.
Khoâng saân haän muoán ngöôøi bò haïi maø laïi coù taâm töø.Coù
chaùnh kieán, nhaän thöùc ñuùng ñaén veà nhaân quaû luaân hoài,
coù söï tin töôûng vöõng chaéc vaøo lyù thuyeát naøy vaø coù söï
tin töôûng raèng ngay trong theá gian naøy vaãn coù nhöõng baäc
tu haønh ñaéc ñaïo, giaûng daïy veà caùc söï thaät vi dieäu 2.
Keát quûa cuûa vieäc haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo laø taùi
sanh vaøo coõi laønh. Nhö
vaäy danh töø chaùnh ñaïo nay coù nghóa
laø ñöa ñeán coõi laønh, chöa phaûi ñöa ñeán giaûi thoaùt sanh
töû luaân hoài. Tuy nhieân ôû coõi laønh, chæ ôû coõi laønh môùi
coù theå gaëp ñöôïc chaùnh phaùp maø tu taäp tieáp ñeán giaûi
thoaùt toái haäu, nhaäp vaøo Nieát baøn giôùi voâ sanh baát dieät. Danh
hieäu Ñöùc Phaät laø Thieân Nhaân Sö, nghóa
laø baäc thaày
loaøi trôøi vaø loaøi ngöôøi, cuõng coù nghóa laø
chaùnh phaùp giaùc ngoä giaûi thoaùt ñöôïc truyeàn daïy ôû coõi
naøy, coøn goïi laø coõi laønh. Caùc
chuùng sanh ôû ñoïa xöù do quùa naëng nghieäp neân khoâng theå tu
taäp ñöôïc ôû caùc xöù ñoù, tröø khi nghieäp aùc ñöôïc ñoaïn
taän, caûm thoï ñoïa xöù taän tröø, taùi sanh leân coõi laønh do
nhôø moät nhaân laønh ñaõ taïo ôû quùa khöù xa xoâi, môùi coù theå
tu haønh chöùng quûa ñöôïc. Vì
theá, vieäc haønh daâm giöõa vôï choàng, tuy laø chaùnh ñaïo, nhöng
neáu coøn xaûy ra, thì chöa theå ñoaïn taän sanh töû luaân hoài
ñöôïc. TRÍCH
KINH (12): Naøy
caùc Gia chuû, neáu moät vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo,
mong öôùc: "OÂi, mong raèng sau khi thaân hoaïi maïng chung, toâi
ñöôïc sanh vaøo ñaïi phuù gia vöông toäc Saùt-ñeá-lò!" Söï
kieän naøy xaûy ra, vò aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc
sanh vaøo ñaïi phuù gia, vöông toäc Saùt-ñeá-lò. Vì sao vaäy?
Vì vò aáy laø vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo. Naøy
caùc Gia chuû, neáu moät vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo,
mong öôùc: "OÂi, mong raèng sau khi thaân hoaïi maïng chung, toâi
ñöôïc sanh vaøo ñaïi phuù gia Baø-la-moân!" Söï kieän naøy xaûy
ra, vò aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh vaøo ñaïi
phuù gia Baø-la-moân. Vì sao vaäy? Vì vò aáy laø vò haønh ñuùng
phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo. Naøy
caùc Gia chuû, neáu moät vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo,
mong öôùc: "OÂi, mong raèng sau khi thaân hoaïi maïng chung, toâi
ñöôïc sanh vaøo ñaïi phuù gia gia chuû!" Söï kieän naøy xaûy ra,
vò aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh vaøo ñaïi
phuù gia gia chuû. Vì sao vaäy? Vì vò aáy laø vò haønh ñuùng
phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo. Naøy
caùc Gia chuû, neáu moät vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo
mong öôùc: "OÂi, mong raèng sau khi thaân hoaïi maïng chung, toâi
ñöôïc sanh thaân höõu vôùi chö thieân Töù thieân vöông... vôùi
chö thieân coõi trôøi Ba möôi ba... vôùi chö thieân Daï ma vôùi
chö thieân Ñaâu-suaát-ñaø... vôùi chö thieân Hoùa
laïc... vôùi chö thieân Tha hoùa töï taïi... vôùi chö thieân Phaïm
chuùng... vôùi chö thieân Quang thieân... vôùi chö thieân Thieåu Quang
thieân... vôùi chö thieân Voâ löôïng quang thieân... vôùi chö thieân
Quang aâm thieân... vôùi chö thieân Tònh thieân... vôùi chö thieân
Thieåu tònh thieân... vôùi chö thieân Voâ löôïng tònh thieân...
vôùi chö thieân Bieán tònh thieân... vôùi chö thieân Quaûng quaû
thieân... vôùi chö thieân Voâ phieàn thieân... vôùi chö thieân Voâ
nhieät thieân... vôùi chö thieân Thieän hieän thieân... vôùi chö
thieân Thieän kieán thieân... vôùi chö thieân Saéc cöùu kính thieân...
vôùi chö thieân Hö khoâng voâ bieân xöù thieân... vôùi chö thieân
Thöùc Voâ bieân xöù thieân... vôùi chö thieân Voâ sôû höõu xöù thieân...
vôùi chö thieân Phi töôûng Phi phi töôûng xöù thieân"! Söï kieän
naøy xaûy ra, vò aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh
thaân höõu vôùi chö thieân Phi töôûng Phi phi töôûng xöù thieân.
Vì sao vaäy? Vì vò aáy laø vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh
ñaïo. Naøy
caùc Gia chuû, neáu moät vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng chaùnh ñaïo,
mong öôùc: "OÂi, mong raèng, vôùi söï ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc,
vôùi thaéng trí, ta chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù ngay trong
hieän taïi taâm giaûi thoaùt,
tueä giaûi thoaùt
voâ laäu!" Söï kieän naøy xaûy ra, vò aáy vôùi söï ñoaïn tröø
caùc laäu hoaëc, vôùi thaéng trí, chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø
an truù ngay trong hieän taïi taâm giaûi thoaùt
, tueä giaûi thoaùt voâ
laäu. Vì sao vaäy? Vì vò aáy laø vò haønh ñuùng phaùp, ñuùng
chaùnh ñaïo. SUY
TÖ:
Quûa
dò thuïc ôû ñaây thaät khoù nghó baøn ñöôïc, vì theá ta khoâng
neân lyù giaûi veà nhaân quaû töông öùng trong ñoaïn kinh naøy. TRÍCH
KINH (13): Khi
nghe noùi vaäy, caùc gia chuû Baø-la-moân ôû Sa-la baïch Theá Toân: --
Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät vi
dieäu thay, Toân giaû Gotama! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng
gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy nhöõng gì bò che kín, chæ
ñöôøng cho keû bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng
toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, Chaùnh
phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän ñeå trình
baøy. Vaø nay chuùng con xin quy y Toân giaû Gotama, quy y Phaùp vaø quy
y chuùng Tyû-kheo Taêng, mong Toân giaû Gotama nhaän chuùng con laøm
ñeä töû, töø nay trôû ñi cho ñeán maïng chung, chuùng con troïn
ñôøi quy ngöôõng! SUY
TÖ:
-ooOoo- |
Source = BuddhaSasana
[Trích giaûng Trung Boä]