- Lieät tueä : Duppannaø : Poor in intuitive wisdom : Khoâng thaáy vôùi trí tueä söï thaät veà khoå, khoå taäp, khoå dieät vaø con ñöôøng daãn tôùi khoå dieät.

- Trí tueä : Pannaø : Intuitively wise : Coù nghóa laø thaéng tri (caùi bieát tröïc tieáp caùc phaùp ôû trong ñònh), coù nghóa laø lieãu tri (caùi thaáy bieát caùc phaùp do ñaõ ñoaïn taän laäu hoaëc) coù nghóa laø ñoaïn tröø (getting rid of).

II. NOÄI DUNG KINH  DAØI ÑAÏI PHÖÔNG QUAÛNG

1. Baûn kinh 43 laø taäp hôïp cuûa nhieàu vaán ñeà giaùo lyù khaùc nhau ñöôïc toân giaû Xaù-lôïi-phaát phaân bieät, caét nghóa vôùi trí tueä nhö thaät, bao goàm caùc ñieåm :

- Trí tueä vaø lieät tueä ( nhö ñöôïc ghi roõ ôû töø ngöõ )

- Söï keát hôïp, baát ly, giöõa trí tueä vaø thöùc tri : trí tueä thì caàn tu taäp ñeå thaønh töïu; Thöùc thì caàn lieãu tri noù.

- Veà thoï, töôûng : cuõng keát hôïp, baát ly.

Qua ñoù, naêm uaån coù chöùc naêng rieâng bieät, nhöng taát caû cuøng vaän haønh, cuøng coù maët.

- Veà Chaùnh tri kieán : ñeå chaùnh tri kieán sanh khôûi caàn coù ñuû hai duyeân :

Tieáng cuûa ngöôøi khaùc (hay vaên) vaø Nhö lyù taùc yù (hay tö). Ñeå chaùnh tri kieán coù taâm giaûi thoaùt vaø tueä giaûi thoaùt thì caàn coù naêm duyeân hoã trôï : Giôùi, vaên, thaûo luaän, chæ vaø quaùn.

- Loaøi höõu tình taùi sanh : do coøn voâ minh vaø tham aùi. Neáu voâ minh, tham aùi ñöôïc ñoaïn dieät thì chaám döùt taùi sanh.

- Naêm caên hoaït ñoäng laø do tuoåi thoï; tuoåi thoï coøn laø do hôi noùng; hôi noùng coøn laø do tuoåi thoï coøn.

- Cheát : Khi naøo tuoåi thoï, hôi noùng vaø thöùc töø boû.

- Dieät thoï töôûng ñònh : Hôi thôû döùt ( thaân haønh ), taàm töù döùt ( khaåu haønh ) vaø thoï töôûng döùt ( taâm haønh ), nhöng hôi noùng vaø tuoåi thoï coøn.

2. Söï phaân bieät ñaëc bieät veà : Voâ töôùng taâm giaûi thoaùt, voâ sôû höõu taâm giaûi thoaùt, voâ löôïng taâm giaûi thoaùt vaø khoâng taâm giaûi thoaùt.

2.1. Voâ töôùng taâm giaûi thoaùt : Taùc yù voâ töôùng giôùi, khoâng taùc yù nhaát thieát töôùng vaø caàn moät söï chuaån bò tröôùc thì an truù vaøo voâ töôùng taâm giaûi thoaùt.

Chæ caàn taùc yù nhaát thieát töôùng, khoâng taùc yù voâ töôùng giôùi thì lieàn xuaát khoûi voâ töôùng taâm giaûi thoaùt.

2.2. Voâ sôû höõu taâm giaûi thoaùt : ÔÛ voâ saéc ñònh, haønh giaû vöôït qua thöùc voâ bieân xöù, nghó raèng : "Khoâng coù vaät gì " thì lieàn chöùng vaø truù voâ sôõ höõu taâm giaûi thoaùt.

2.3. Khoâng taâm giaûi thoaùt : Khi haønh thieàn, haønh giaû suy nghó nhö sau : " Ñaây troáng khoâng, khoâng coù töï ngaõ hay khoâng coù ngaõ sôû. ". Nhö vaäy laø khoâng taâm giaûi thoaùt.

2.4. Voâ löôïng taâm giaûi thoaùt : Töø Töù saéc ñònh, haønh giaû bieán maõn möôøi phöông vôùi taâm ñi cuøng vôùi Töø, vôùi Bi, vôùi Hyû, vôùi Xaû. Ñaây goïi laø voâ löôïng taâm giaûi thoaùt.

Boán taâm treân, theo ñoù, coù danh sai bieät vaø nghóa sai bieät. Khi taâm giaûi thoaùt ñoaïn taän tham, saân, si, ñaéc baát ñoäng taâm giaûi thoaùt, thì boán taâm giaûi thoaùt treân coù nghóa ñoàng nhaát nhöng danh sai bieät.

III. BAØN THEÂM

1. Baûn kinh daøi Phöông Quaûng cuõng ñaõ ñeå laïi nhieàu yù nghóa caàn ghi nhôù roõ, raát caàn thieát nhö : Trí tueä, Lieät tueä, Chaùnh Tri Kieán, caùc taâm giaûi thoaùt vaø Dieät thoï töôûng ñònh.

2. Veà Chaùnh Tri Kieán, caàn ghi roõ yù nghóa theá naøo laø Chaùnh tri kieán; ñieàu kieän ñeå sinh khôûi Chaùnh tri kieán; vaø caùc duyeân hoã trôï Chaùnh tri kieán coù taâm giaûi thoaùt vaø tueä giaûi thoaùt.

3. Ñaëc bieät veà Dieät thoï töôûng ñònh, ñònh maø khoâng theå coù trong kinh nghieäm taâm lyù cuûa ngoaïi ñaïo, cho thaáy ôû ñoù thaân haønh (hôi thôû), khaåu haønh (taàm töù hay haønh uaån) vaø taâm haønh (thoï, töôûng) ñeàu chaám döùt. Chæ coøn hôi noùng vaø tuoåi thoï toàn taïi (nhö laø höõu dö y) cho ta nhaän thöùc laø naêm uaån dieät. Taïi ñoù chaùnh trí sinh khôûi, Nieát baøn hieän dieän.