( Töø ngöõ quen thuoäc )

II. NOÄI DUNG KINH KANDARAKA

1. Du só Kandaraka, taïi Campa taùn thaùn hoäi chuùng Tyû kheo cuûa Theá Toân sinh hoaït trong im laëng. Cö só Pessa ñöôïc Theá Toân caét nghóa raèng chuùng Tyû kheo im laëng, trang nghieâm do an truù Töù nieäm xöù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå nhieáp phuïc tham öu ôû ñôøi.

2. Ñöùc Theá Toân giôùi thieäu coù boán haïng ngöôøi ôû ñôøi :

2.1. Haïng töï haønh khoå mình.

2.2. Haïng haønh khoå ngöôøi

2.3. Haïng töï haønh khoå mình, vöøa haønh khoå ngöôøi.

2.4. Haïng khoâng töï haønh khoå mình vaø khoâng haønh khoå ngöôøi.

- Pessa öa thích haïng ngöôøi thöù tö, khoâng öa thích ba haïng ngöôøi ñaàu bôûi vì trong khi moïi ngöôøi ñeàu tìm kieám haïnh phuùc laïi laøm ñieàu ngöôïc laïi.

- Theá Toân giôùi thieäu haïng thöù nhaát laø haïng taø maïng ngoaïi ñaïo soáng khoå haïnh, eùp xaùc.

- Haïng thöù hai laø haïng saùt sinh vaø troäm caép.

- Haïng thöù ba laø haïng vua chuùa, quyeàn theá maø soáng taø kieán, taø maïng thöïc hieän caùc teá töï taø ñaïo.

- Chæ coù haïng thöù tö soáng ñôøi soáng phaïm haïnh laø toát ñeïp, ñaùng taùn thaùn.

III. BAØN THEÂM

1. Caâu chuyeän trao ñoåi giöõa Theá Toân vôùi du só Kandaraka vaø cö só Pessa noùi leân raèng söï gaëp gôõ vaø trao ñoåi caùc vaán ñeà toân giaùo giöõa Theá Toân vaø ngöôøi baûn xöù ñöông thôøi laø phoå bieán. Tuøy theo caáp ñoä nhaän thöùc vaø yeâu caàu taâm linh cuûa ngöôøi ñoái thoaïi maø Theá Toân giôùi thieäu " Con ñöôøng " vì lôïi ích an laïc cuûa hoï. Taïi ñaây, Theá Toân giôùi thieäu toång quaùt veà neáp soáng " Khoâng laøm khoå mình, khoâng laøm khoå ngöôøi ", hay noùi khaùc ñi, giôùi thieäu neáp soáng ñem laïi an laïc, haïnh phuùc cho mình vaø cho ngöôøi.

2. Neáp soáng thoaùt ly khoå ñau cho mình vaø ngöôøi chæ coù moät, goïi laø con ñöôøng ñoäc nhaát, ñoù laø neáp soáng haønh thieän ba nghieäp thaân, khaåu, yù : soáng tieát ñoä, caûnh giaùc, chaùnh nieäm tænh giaùc, theå hieän Giôùi hoïc, Ñònh hoïc vaø Tueä hoïc daàn daàn daãn ñeán keát quaû loaïi tröø heát thaûy laäu hoaëc.

3. Cuoäc trao ñoåi giöõa Theá Toân vôùi caùc thaønh phaàn xaõ hoäi ôû ñôøi laø cuoäc ñoái thoaïi giöõa chaân lyù vaø voïng töôûng, giöõa thaät vaø hö, giöõa haïnh phuùc vaø khoå ñau. Nhöõng taäp quaùn tö duy höõu ngaõ, taäp quaùn duïc voïng, taäp quaùn thò phi, hôn keùm, taäp quaùn vò ngaõ, phoùng daät v.v... cuûa ngöôøi ñôøi laø taát caû vaät lieäu, nhaân duyeân taïo ra sinh töû, khoå ñau, baát an, saàu muoän, dao ñoäng, thaát voïng v.v... Con ñöôøng giaûi thoaùt ñi veà " voâ sinh ", chaân haïnh phuùc haún phaûi laø con ñöôøng ñi ra khoûi caùc taäp quaùn ñoù. Raát roõ raøng vaø raát giaûn dò ! Raát töï nhieân, raát ngöôøi vaø raát thöïc ! Heät nhö gôõ ra choã roái cuûa moät " moái " daây. Neáp soáng phaïm haïnh laø neáp soáng cuûa con ñöôøng ñi ra khoûi caùc taäp quaùn roái raém aáy, laø neáp soáng gôõ ñieåm roái aáy. ÔÛ ñaây khoâng coù gì laø thaàn bí, khoâng coù gì laø phi khoa hoïc, khoâng coù gì laø nghieâm khaéc, haø khaéc caû. Con ñöôøng laø theá ! khoâng coøn coù pheùp laï naøo ñeå chôø ñôïi caû.

Chæ coù moät bí maät duy nhaát maø baûn kinh 51 ñaõ heù môû ra töø neáp soáng cuûa ba haïng ngöôøi ñaàu ( töï haønh khoå; haønh khoå ngöôøi ; töï haønh khoå mình vaø ngöôøi ) laø con ngöôøi vöøa mong öôùc, chôø ñôïi haïnh phuùc, vöøa naém giöõ khoå ñau.

Nhìn laïi töï thaân mình, moät cö só hay moät tu só, thì thaáy roõ ngay : Vöøa thieát tha vôùi haïnh phuùc, vöøa thieát tha vôùi duïc voïng...

Caùc baûn kinh tieáp theo cuûa Trung Boä Kinh II, seõ daàn daàn tieát loä caùi bí maät treân hieän dieän trong khaép caùc giai taàng xaõ hoäi.