Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà         [Trang chuû]

Trung Boä Kinh - Baøi Kinh soá 59

Kinh Nhieàu Caûm Thoï
( Bahu Vedaniyasuttam )

- Discourse On Much To Be Experienced -

Hoøa thöôïng Thích Chôn Thieän


I. GIAÛI THÍCH TÖ Ø NGÖÕ 

- Naêm thoï : Panca vedanaø : Five feelings : laïc thoï khôûi leân töø naêm caên ( nhaõn, nhó, tyû, thieät vaø thaân caên )

- Saùu thoï : Cha vedanaø : Six feelings : thoï do nhaõn xuùc sanh; thoï do nhó xuùc sanh, ... tyû xuùc ..., ...thieät ... ,... thaân ..., yù xuùc sanh.

- 18 thoï : Atthaødasa vedanaø : Eighteen feelings : laïc thoï, khoå thoï, xaû thoï ( baát khoå, baát laïc ) khôûi leân töø saùu caên ( 6 x 3 = 18 )

- 36 thoï : Chattimsaø vedanaø : Thirty six feelings : 18 thoï nhö vöøa ñeà caäp ôû treân lieân heä ñôøi soáng gia ñình, vaø 18 thoï nhö theá lieân heä ñôøi soáng xaû ly (vieãn ly )

- 108 thoï : Atthaøsata vedanaø ( Atthaøsata ôû ñaäy laø 108 ; nôi khaùc chöõ soá Atthaø satam coù nghóa laø 800 ) : One hundred and eight feelings : 36 thoï vöøa neâu treân ñöôïc keå thuoäc quaù khöù, hieän taïi vaø vò lai thaønh 108 thoï (36 x 3 = 108)

Ghi chuù :

1. Trong baûn dòch Trung Boä II, Ñaïi Taïng Kinh Vieät Nam, 1992 ghi raèng : " Hai thoï ñöôïc Ta noùi ñeán tuøy theo moät phaùp moân,... "

Xin dòch laïi laø : " Hai thoï ñöôïc Ta noùi ñeán tuøy theo moät caùch xeáp loaïi "( töø pariyaøya : coù nghiaõ laø Phaùp moân ; noù coøn coù nghiaõ laø söï xeáp haïng, xeáp loaïi, lieät keâ.

2. Lôøi daïy cuûa Theá Toân ôû cuoái baûn kinh, baûn dòch thuoäc Ñaïi Taïng kinh Vieät Nam, Trung Boä II , 1992 ghi :

" Naày chö Hieàn, Theá Toân khoâng chuû tröông raèng chæ coù nhöõng gì tuøy thuoäc laïc thoï laø thuoäc veà laïc; vì raèng , chö Hieàn, Theá Toân chuû tröông raèng choã naøo, choã naøo coù ñöôïc laïc thoï, nhö vaäy choã aáy, choã aáy thuoäc veà laïc. "

Nguyeân vaên Paøli laø : " Na kho aøvuso Bhagavaø sukham yeva vedanam sandhaøya sukhasmim pannapeti. Api c'aøvuso yattha yattha sukham upalabbhati yahim yahim tan tam Tathaøgato sukhasmim pannapetìti ".

Baûn dòch Anh ngöõ : ( Paøli text Society ) : " Your reverences, the Lord does not lay down that it is only pleasant feeling that belongs to happiness ; for , your reverences , the Tathaøgata lays down that whenever, wherever, whetever happiness is found it belongs to happiness "

Nay xin dòch laø :

" Naày chö Hieàn, Theá Toân khoâng coù ñaët ñeå nguyeân taéc raèng chæ coù caûm thoï laïc ( thích thuù ) laø thuoäc laïc ( haïnh phuùc ) ; vì ; naày chö Hieàn , Nhö Lai ñaët ñeå nguyeân taéc raèng baát cöù luùc naøo, baát cöù ôû ñaâu laïc coù maët thì nôi ñoù , luùc ñoù thuoäc laïc ( haïnh phuùc ) ".

Lôøi daïy treân phaân bieät raèng : Laïc ( hay caûm nhaän haïnh phuùc ) khoâng phaûi chæ ñeán töø caûm thoï maø coù theå ñeán ngoaøi caûm thoï, nhö ôû Dieät thoï töôûng ñònh laø ñònh maø thoï uaån vaø töôûng uaån ngöng vaän haønh ( khoâng hoaït ñoäng, nghóa laø khoâng coù maët caûm thoï ).

Thöïc ra laïc ( hay caûm nhaän haïnh phuùc ) coù theå ñeán töø saéc, thanh , höông , vò vaø xöùc khaû aùi , khaû hyû , nhöng laïc ñoù thì voâ thöôøng , choùng vaùnh ; khi noù dieät ñi coøn ñeå laïi caûm thoï khoå. Laïc ( hay caûm nhaän haïnh phuùc ) coøn ñeán töø sô ñònh, nhò ñònh , tam ñònh ( Saéc giôùi ) nhöng noù cuõng do ñieàu kieän noã löïc tu taäp sinh ; noù voâ thöôøng vaø seõ saûn sinh caûm thoï khoå. Laïc ñeán töø ñaïi ñònh ( töø ñeä Töù saécñònhvaø boán Khoâng ñònh : laø caùc ñònh ñaõ xaû laïc thoï, xaû khoå thoï , ñònh tónh, nhaát taâm) cuõng laø laïc ôû ngoaøi laïc thoï, nhöng laïc naày coøn laø höõu vi , voâ thöôøng. Laïc ôû Dieät thoï töôûng ñònh laø laïc coù maët thoaùt ly caùc uaån, thoaùt ly höõu vi, neân laïc naày môùi thöïc söï toái thaéng.

II. NOÄI DUNG KINH NHIEÀU CAÛM THOÏ

1. Do cö só Pancakango vaø toân giaû Udaøyi tranh caõi veà lôøi daïy Theá Toân cho raèng coù hai thoï ( khoå, laïc ), ba thoï ( khoå, laïc, phi khoå phi laïc ), khoâng ñi ñeán keát luaän, neân toân giaû A-nan ñaõ trình baïch Theá Toân daïy roõ.

Theá Toân daïy raèng coù nhieàu caùch lieät keâ caùc thoï maø Theá Toân ñaõ daïy : 2 thoï, 3 thoï, 5 thoï, 6 thoï, 18 thoï, 36 thoï, 108 thoï. Tuøy choã phaân tích caùc thoï caàn thieát khi giaûng daïy maø giôùi thieäu.

2. Nhaân ñoù ñöùc Theá Toân daïy veà caùc laïc thoï maø haønh giaû coù theå kinh nghieäm traûi qua :

2.1. Laïc thoï ñeán töø " nguõ duïc " ( saéc, thinh, höông, vò vaø xuùc )

2.2. Laïc ñeán töø Sô ñònh ( Saéc giôùi )

2.3. Laïc ñeán töø Nhò ñònh ( Saéc giôùi )

2.4. Laïc ñeán töø Tam ñònh ( Saéc giôùi )

2.5. Laïc ñeán töø Töù ñònh ( Saéc giôùi )

2.6. Laïc ñeán töø Khoâng Voâ bieân xöù ñònh

2.7. Laïc ñeán töø Thöùc Voâ bieân xöù ñònh

2.8. Laïc ñeán töø Voâ sôû höõu xöù ñònh

2.9. Laïc ñeán töø Phi töôûng phi phi töôûng ñònh

2.10. Laïc ñeán töø Dieät thoï töôûng ñònh

Chæ coù laïc sau naày laø hôn caû, laø toái thaéng.

3. Nhaân vì söï kieän Dieät thoï töôûng ñònh ñaõ ngöng hoaït ñoäng cuûa thoï uaån vaø töôûng uaån thì laøm sao coù laïc ? Theá Toân daïy söï khaùc bieät cuûa laïc vaø laïc thoï : Laïc thoï laø thuoäc laïc ; nhöng cuõng coù laïc khoâng phaûi laø laïc thoï ( feeling of happiness ). Coù laïc ñeán töø caùc giaùc quan, ñeán töø caùc caên vaø caùc traàn ; coù laïc ñeán töø Saéc ñònh, coù laïc ñeán töø Khoâng ñònh. Chæ coù laïc an truù ôû ñònh Dieät thoï töôûng ñònh laø ñoái töôïng ( # NIEÁT BAØN LAÏC)

III. BAØN THEÂM

1. Nghieân cöùu, tìm hieåu nhöõng lôøi daïy cuûa Theá Toân caàn nhôù ñeán kinh Xaø duï, nhôù ñeán aûnh duï " Phaùp ví nhö chieác beø, ñeå vöôït qua, maø khoâng phaûi ñeå naém giöõ ". Veà caùc caûm thoï cuõng theá, khoâng neân coá chaáp vaøo ngoân töø laø phöông tieän dieãn ñaït voán raát giôùi haïn, caùc kinh nghieäm veà caûm thoï cuûa ngöôøi ñôøi cuõng raát haïn cheá : chæ coù theå khaùi nieäm veà khoå, laïc, xaû, öu, hyû (chung chung ). Thöïc teá cuûa taâm thöùc coù nhieàu loaïi, nhieàu caáp ñoä khaùc nhau veà khoå, laïc, xaû, öu, hyû, nhaát laø traïng thaùi taâm thöùc giaûi thoaùt cuûa taâm giaûi thoaùt vaø tueä giaûi thoaùt laïi caøng ôû ngoaøi caùc phaïm truø ngoân ngöõ, khaùi nieäm. Vì Nieát baøn laø khoå dieät, neân taïm dieãn ñaït laø laïc cuûa Nieát baøn : laïc naày khoâng coøn thuoäc caûm thoï voán laø phaùp höõu vi, bôûi noù thuoäc voâ vi phaùp. Laïc ôû ñònh Dieät thoï töôûng cuõng theá.

2. YUØ nghóa cuûa lôøi daïy : " Khoâng phaûi chæ laïc thoï laø thuoäc laïc " laø theá. Sau khi naém ñöôïc yù nghóa khaùi quaùt veà Laïc thoï vaø Laïc, ta cuõng caàn queân ñi caùc yù nieäm veà chuùng. Vaán ñeà chính laø thöïc hieän Ñònh, Tueä ñeå dieät khoå. Chæ caàn bieát toång quaùt raèng : giaûi thoaùt chæ ñeán töø Laïc maø khoâng ñeán töø khoå.Ñi vaøo coâng phu roài moãi ngöôøi seõ töï chöùng nghieäm. Con ñöôøng thöïc nghieäm taâm thöùc seõ roõ raøng, cuï theå hôn laø caùc ngoân ngöõ .

-ooOoo-

( Nguyeân Tröøng ñaùnh maùy theo aán baûn do Hoøa Thöôïng Chôn Thieän trao taëng)

[Trích giaûng Trung Boä]

last updated: 22-11-2003