- Cuølasuttam : Lesser Discourse : Kinh nhoû.

Ghi chuù : Thöôøng caùc kinh Trung Boä I, Cuølasuttam dòch laø kinh ngaén; mahaøsuttam dòch laø kinh daøi. ÔÛ ñaây, kinh Cuølamaølunkyaøputtasuttam daøi ñeán saùu trang Paøli, mahaømalunkyaøputtasuttam chæ daøi naêm trang Pali, vì vaäy kinh Cuølasuttam treân neân ñöôïc dòch laø kinh nhoû. Kinh naày ghi laïi möôøi caâu hoûi sieâu hình cuûa toân giaû Maølunkyaputtam vaø thaùi ñoä cuûa Theá Toân ñoái vôùi möôøi caâu hoûi aáy : ñaây laø vaán ñeà chæ laø cuûa nhaän thöùc, laø thaùi ñoä nhaän thöùc cuûa moät ngöôøi thöïc haønh phaïm haïnh maø chöa phaûi laø " Con ñöôøng ". Kinh Mahaømalunkyaøputtasuttam ñeà caäp vaán ñeà ñoaïn tröø naêm haï phaàn kieát söû ñeå hoaøn thaønh coâng phu cuûa moät Tyû kheo Höõu hoïc neân ñöôïc goïi laø kinh lôùn.

- Sinh maïng: Jìvam: Life principle: Chæ maïng soáng, tuoåi thoï.

I I. NOÄI DUNG KINH NHOÛ MAØLUNKYAØPUTTA

1. Toân giaû Maølunkyaøputta thöôøng bò vöôùng maéc vaøo tö duy ngaõ tính neân ñaët ra möôøi vaán ñeà sieâu hình baïch hoûi Theá Toân :

(2) 1.1. Theá giôùi laø thöôøng coøn hay voâ thöôøng ?

(2) 1.2. Theá giôùi laø höõu bieân hay voâ bieân ?

(2) 1.3. Sinh maïng vaø thaân theå laø moät hay laø khaùc ?

(2) 1.4. Nhö Lai coù toàn taïi hay khoâng toàn taïi sau khi cheát ?

(1) 1.5. Nhö Lai coù toàn taïi vaø khoâng toàn taïi sau khi cheát ?

(1) 1.6. Nhö Lai khoâng toàn taïi vaø khoâng khoâng toàn taïi sau khi cheát ?

Neáu Theá Toân khoâng traû lôøi möôøi caâu hoûi treân thì toân giaû seõ hoaøn tuïc.

2. Thaùi ñoä cuûa Nhö Lai ñoái vôùi möôøi caâu hoûi sieâu hình aáy laø khoâng traû lôøi vì caùc vaán ñeà aáy thuoäc hyù luaän, khoâng lieân heä ñeán muïc ñích cuûa ñôøi soáng phaïm haïnh; duø coù quan ñieåm nhö theá naøo thì vaán ñeà sanh, laõo, beänh, töû vaãn coøn nguyeân ôû ñoù, chöa ñöôïc giaûi quyeát. Nhö Lai xaùc ñònh : "Nhö Lai chæ noùi khoå vaø con ñöôøng dieät khoå "

III. BAØN THEÂM

1. Baûn kinh soá 63 naày raát quan troïng, toái quan troïng, veà yù nghóa : Thaùi ñoä cuûa Phaät giaùo ñoái vôùi caùc vaán ñeà sieâu hình vaø voâ soâ caùc vaán ñeà trieát hoïc thuoäc phaïm truø "nhò nguyeân tính" (Dualism)

Taát caû caùc caâu hoûi, caùc thaéc maéc veà söï thaät cuûa caùc hieän höõu (existing things) ñeàu laø saûn phaåm cuûa tö duy ngaõ tính, caùi tö duy chæ coù theå vaän haønh treân caùc yù nieäm höõu ngaõ, cho moãi hieän höõu moät ngaõ tính thöôøng haèng. Tö duy naøy ngöï trò hoaït ñoäng taâm lyù vaø vaên hoaù cuûa nhaân loaïi töø xa xöa ñeán nay vaø ñang tieáp tuïc ngöï trò.

ÔÛ maët thöïc taïi nhö thaät, taát caû hieän höõu ñeàu do caùc duyeân sinh khôûi maø coù; caùc ngaõ töôùng chæ laø söï hieän dieän cuûa caùc taäp hôïp caùc nhaân duyeân aáy neân khoâng coù moät töï ngaõ thöôøng haèng, khoâng coù töï ngaõ. Caùc caâu hoûi veà caùc töï ngaõ vì theá rôi vaøo hyù luaän, troáng roãng. Hoûi veà söï thaät cuûa caùc hieän höõu (caùc Phaùp) heät nhö hoûi veà hieän höõu cuûa con ngöôøi trong giaác mô, heät nhö hoûi veà giôø thöù 25, hay loâng ruøa, söøng thoû.

Caâu hoûi veà söï hieän dieän cuûa con ngöôøi, veà theá giôùi ngaõ töôûng cuõng theá, cuõng rôi vaøo troáng roãng. Caâu hoûi ñaõ taùch xa khoûi thöïc taïi thì caùc caâu traû lôøi caøng ñi xa hôn nöõa. Theá neân, Theá Toân thöôøng im laëng, khoâng traû lôøi möôøi caâu hoûi sieâu hình maø toân giaû Maølunkyaøputta haèng cöu mang.

2. Giaû thieát raèng coù quan ñieåm nhö theá naày, nhö theá khaùc veà hieän höõu goïi laø Con ngöôøi, Theá giôùi, Nhö Lai, thi ñieàu ñoù coù laøm thay ñoåi gì ñöôïc caùc khoå ñau sinh töû ñang ñeø naëng nhaân sinh , (!).Sanh, laõo, beänh, töû, saàu, bi, khoå, öu, naõo vaãn coøn nguyeân ôû ñoù! Coù giaù trò naøo cho caùc caâu traû lôøi!

Caâu chuyeän veà moät ngöôøi bò truùng muõi teân ñoäc noùi leân roõ raèng: vaán ñeà caáp thieát cuûa ngöôøi ñôøi laø nhoå ngay muõi teân ñoäc ra vaø trò thöông caáp cöùu, maø khoâng phaûi laø ngoài chôø tìm hieåu cho ra leõ veà chaát ñoäc, muõi teân, ngöôøi baén muõi teân, ngöôøi laøm ra chaát ñoäc, muõi teân v.v... roài môùi trò thöông : laøm theá naøy thì chæ chôø cheát ! Cuõng theá, vaán ñeà cuûa ngöôøi ñôøi laø hieåu roõ söï thaät cuûa khoå vaø caáp thôøi giaûi thoaùt khoå, maø khoâng phaûi laø tieáp tuïc cuoäc haønh trình voâ voïng cuûa hoûi vaø traû lôøi cuûa tö duy ngaõ tính. Ñaây laø thaùi ñoä soáng raát hieän thöïc vaø raát trí tueä. Neàn vaên hoïc Phaät giaùo laø neàn vaên hoïc cuûa hieän thöïc vaø trí tueä aáy, maø khoâng phaûi cuûa trieát lyù huyeàn ñaøm, cuûa hyù luaän vaø cuûa caùc tri kieán hoang vu.

3. Tröôùc khi xuaát gia, toân giaû Maølunkyaøputta laø moät du só lang thang ñi tìm kieám chaân lyù, ñaõ thöôøng ñoùn ñöôøng Theá Toân ñeå neâu ra nhöõng thaéc maéc veà nhaân sinh vaø theá giôùi. Sau khi xuaát gia, caùc caâu hoûi sieâu hình vaãn khoâng nguoâi ñöôïc trong taâm cuûa toân giaû, maõi giuïc giaõ toân giaû ñeán yeát kieán Theá Toân ñeå ñoùn nghe caùc caâu hoûi traû lôøi oån thoûa cuûa ñaáng Toaøn giaùc. Vaø, moät buoåi chieàu, sau khi xuaát ñònh töø truù xöù ñoäc cö, toân giaû thöïc hieän yù ñònh.

Toân giaû Maølunkyaøputta thöïc söï laø moät ñaïi bieåu raát tieâu bieåu cho nhöõng ai ñang toân thôø tö duy ngaõ tính, nhaát laø cho con ngöôøi cuûa thôøi ñaïi coù nhieàu khuûng hoaûng ngaøy nay. Baûn kinh 63 trôû thaønh böùc thoâng ñieäp saùng giaù cuûa Phaät giaùo daønh cho thôøi ñaïi.

4. Trong möôøi caâu hoûi sieâu hình maø toân giaû Maølunkyaøputta neu leân,

- Caâu hoûi : "Theá giôùi laø thöôøng coøn hay khoâng thöôøng coøn ?" laø caâu hoûi veà söï thaät cuûa yeáu toá thôøi gian cuûa vuõ truï. Caâu hoûi "theá giôùi laø höõu bieân hay voâ bieân ?" laø caâu hoûi veà söï thaät cuûa yeáu toá khoâng gian cuûa vuõ truï ( nhö ngöôøi xöa dòch nghóa vuõ truï laø thôøi gian vaø khoâng gia :" Töù phöông thöôïng haï thò chi vuõ; coå vaõng kim lai thò chi truï " )

- Caâu hoûi : "sinh maïng vaø cô theå laø moät hay laø khaùc ?" laø caâu hoûi veà söï thaät cuûa hieän höõu con Ngöôøi.

- Caâu hoûi : " Nhö Lai coù toàn taïi hay khoâng toàn taïi sau khi cheát v.v... laø caâu hoûi veà " chaân lyù " toái haäu, veà Nieát baøn vaø veà chaân nhö.

Ñoù laø vaán ñeà lôùn cuûa Trieát hoïc phöông Taây noùi rieâng, cuûa Trieát hoïc noùi chung.

Taïi ñaây, baûn kinh 63, ñöùc Theá Toân ñaõ cho Maølunkyaputta caâu traû lôøi döùt ñieåm raèng :" Theá Toân khoâng traû lôøi möôøi caâu hoûi sieâu hình aáy ". Vaø noùi roõ lyù do vì sao khoâng traû lôøi raèng :

" Vì caùc ñieàu aáy khoâng lieân heä ñeán muïc ñích, caùc ñieàu aáy khoâng phaûi laø caên baûn cuûa phaïm haïnh, caùc ñieàu aáy khoâng ñöa ñeán yeåm ly, ly tham, ñoaïn dieät, an tònh, thaéng trí, giaùc ngoä, Nieát baøn, cho neân Ta khoâng traû lôøi caùc ñieàu aáy ". Vaø Theá Toân daïy theâm.

" Vaø naày Maølunkyaøputta, ñieàu gì Ta traû lôøi ' Ñaây laø khoå ' laø ñieàu Ta traû lôøi.

' Ñaây laø khoå taäp ' laø ñieàu Ta traû lôøi. ' Ñaây laø khoå dieät ' laø ñieàu Ta traû lôøi. ' Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät ' laø ñieàu Ta traû lôøi.

Vaán ñeà ñaõ trôû neân raát roõ raøng vaø raát saùng suûa laø : Theá Toân ra ñôøi ñeå chæ cho ñôøi thaáy roõ söï thaät cuûa khoå ñau, nguyeân nhaân daãn ñeán khoå ñau, nguyeân nhaân daãn ñeán söï daäp taét khoå ñau vaø con ñöôøng soáng daãn ñeán söï daäp taét khoå ñau, hay daãn ñeán chaân an laïc, haïnh phuùc. Theá laø ñaïo Phaät! Ñaïo Phaät laø theá ! Ñoù laø con ñöôøng soáng, thöïc nghieäm, chuyeån ñoåi taâm lyù ñeå ñi ñeán Taâm giaûi thoaùt vaø Tueä giaûi thoaùt.

Sau thôøi Phaùp treân, toân giaû Maølunkyaøputta tieáp tuïc ñôøi soáng xuaát gia döôùi söï höôùng daãn cuûa Theá Toân maø chuùng ta seõ ñöôïc giôùi thieäu trong baûn kinh 64.

Lôøi daïy treân cuûa Theá Toân, kieát taäp thaønh kinh 63, coù söùc maïnh baèng vaïn caâu traû lôøi cuûa trieát hoïc, laø tieáng noå lôùn coù söùc maïnh coâng phaù cuûa nhieàu quaû bom nguyeân töû phaù ñoå kinh thaønh cuûa theá giôùi ngaõ töôûng, voïng töôûng vaäy.