II. NOÄI DUNG KINH VÍ DUÏ CON CHIM CAÙY

1. Toân giaû Udaøyøi laø vò buoåi ñaàu khoâng giöõ ñöôïc Hoïc giôùi aên moãi ngaøy moät böõa ngoï, veà sau giöõ gìn vaø tinh taán haønh phaïm haïnh. Toân giaû laø ngöôøi töï thaân chöùng nghieäm söï nguy hieåm cuûa vieäc khoâng giöõ gìn Hoïc giôùi aáy, vaø söï lôïi ích cuûa vieäc giöõ gìn Hoïc giôùi. Cho ñeán luùc naày toân giaû môùi thaät söï voâ cuøng caûm khaùi loøng töø bi vaø söï quan taâm cuûa Theá Toân ñeán haïnh phuùc giaûi thoaùt cuûa caùc ñeä töû trong vieäc cheá ñònh caùc Hoïc giôùi, ñaõ baät ra lôøi caûm thaùn :

" Theá Toân thaät söï laø vò ñaõ ñoaïn tröø nhieàu khoå phaùp cho chuùng ta. Theá Toân thaät söï laø vò ñaõ mang laïi nhieàu laïc phaùp cho chuùng ta. Theá Toân thaät söï laø vò ñaõ ñoaïn tröø nhieàu baát thieän phaùp cho chuùng ta. Theá Toân thaät söï laø vò ñaõ mang laïi nhieàu thieän phaùp cho chuùng ta . "

2. Söï vi phaïm Hoïc giôùi aên moãi ngaøy moät böõa ngoï, theo caûm nhaän cuûa toân giaû Udaøyì laø do caùc lyù do naày :

- Thoùi quen cuõ cuûa ñôøi soáng gia ñình laø aên nhieàu böõa moãi ngaøy. Nhaát thôøi töø boû thoùi quen ñoù laø khoù khaên veà maët taâm lyù vaø caû vaät lyù.

- Thöïc teá ñôn giaûn raèng : thöùc aên ngon ( thöôïng vò ) vaø boå döôõng ñem laïi caûm giaùc deã chòu hôn, vui thích hôn; thöùc aên naày thì thöôøng do caùc gia chuû söûa soaïn cho böõa toái, vaø moät phaàn ít hôn cho böõa saùng ( maø khoâng phaûi böõa tröa ) vì ban ngaøy baän bòu coâng vieäc sinh keá : khaát thöïc ñeå ñoä ngoï vì theá rôi vaøo khoaûng thôøi gian hieám coù thöùc aên ngon, chæ tröø tröôøng hôïp caùc gia chuû chuaån bò tröôùc ñeå " ñeå baùt ".

- Nhöng ñi khaát thöïc buoåi toái ( töø nhaù nhem toái cho ñeán gaàn giöõa ñeâm ) thì laïi vaáp vaøo moät soá caûnh tình nguy hieåm :

* Ñöôøng saù thôøi aáy thieáu aùnh ñeøn, toái taêm deã bò rôi vaøo haøng raøo gai, haàm hoá, thuù vaät; deã chaïm maët caùc ñaïo taëc...

* Taïo söï sôï haõi, hoaûng loaïn cho caùc gia chuû ...

* Gaëp caùc coâ gaùi, phuï nöõ "aên söông" môøi moïc chuyeän "theá tuïc"... vaø caùc caûnh "theá tuïc" töông töï.

* Tö caùch giöõ giôùi phaïm haïnh deã bò nghi ngôø, hoen oá...

* Bò caùc gia chuû xaáu mieäng nguyeàn ruûa...

3. Theá Toân daïy theâm :

- Theá Toân giöõ giôùi "aên böõa ngoï" thì moät soá Tyû kheo böïc boäi, oaùn traùch söï nghieâm khaéc cuûa Theá Toân, cho raèng ñaáy laø chuyeän tieåu tieát, nhoû nhaët...

- Moät soá Tyû kheo bò thoùi aên ngon vaø aên nhieàu böõa trong ngaøy bò raøng buoäc nheï, vöøa phaûi thì coù theå vì söï toân troïng Theá Toân maø vöôït qua ñöôïc caùc khoù khaên cuûa töï thaân.

- Moät soá bò thoùi quen ôû ñôøi raøng buoäc quaù naëng, khoâng theå vöôït qua, khoâng theå thöïc haønh Hoïc giôùi, khoâng theå cheá ngöï loøng duïc...

- Moät soá Tyû kheo thì deã daøng vöôït qua thoùi quen, ham thích neáp soáng phaïm haïnh, "ñoä ngoï ", caûm nhaän ñöôïc caùi thanh thaûn nheï nhaøng cuûa neáp soáng phaïm haïnh aáy. Nhöõng vò naày coù theå töø boû taát caû cuûa caûi lôùn, nguõ duïc laïc sung maõn ôû ñôøi...

4. Theá Toân cheá ñònh Hoïc giôùi laø chuaån bò kyû haønh trang ñeå cheá ngöï "nguõ duïc laïc", ñi vaøo " Hieän taïi laïc truù " vaø " Tòch tònh truù ". Töø boû thoùi quen aên uoáng, nguû nghæ, höôûng thuï caùc laïc thuù ôû ñôøi chæ laø böôùc ñi nhoû khôûi ñaàu. Caùc Tyû kheo coøn ñöôïc Theá Toân quan taâm nhaéc nhôû ñeán caùc " böôùc ñi töø boû" quan troïng hôn tieáp theo nhö :

- Töø boû taàm, töù...

- Töø boû hyû...

- Töø boû laïc...

- Töø boû saéc töôûng ...

- Töø boû laïc cuûa Khoâng voâ bieân xöù, Thöùc voâ bieân xöù, Voâ sôû höõu xöù vaø Phi töôûng phi phi töôûng xöù ñeå chöùng ñaéc vaø an truù vaøo Dieät thoï töôûng ñònh, thaønh töïu muïc tieâu cöùu caùnh phaïm haïnh...

III. BAØN THEÂM

1. Kinh 65 ñaõ ñeà caäp ñeán Hoïc giôùi chæ aên moät laàn moãi ngaøy. Kinh 66 noùi roõ theâm caùc lyù do cuûa söï aên ñeâm, aên nhieàu böõa seõ ñem laïi caùc nguy hieåm, caùc chöôùng duyeân cho söï phaùt trieån taâm lyù giaûi thoaùt. Ñöøng xem ñaáy laø Hoïc giôùi tieåu tieát nhoû nhaët. Ñöøng hieåu raèng Hoïc giôùi ñöôïc cheá ñònh mang tính caùch haø khaéc.

2. Truyeàn thoáng phaïm haïnh, ngay ñeán caùc Thaùnh Höõu hoïc cuõng soáng trong khuoân khoå chung cuûa ñôøi soáng moät Tyû kheo,tænh giaùc an truù trong giôùi boån Ba- la-ñeà-moäc-xoa vaø sôï haõi caùc loãi nhoû nhaët. Phaùp giaûi thoaùt laø nhö theá, vò Tyû kheo cuûa thôøi ñaïi ngaøy nay caàn chieâm nghieäm kyõ kinh 65 vaø 66, ñöøng sa ñaø vaøo caùc yù nieäm " to lôùn " maø laõng queân vieäc thöïc hieän caùc Hoïc giôùi raát caàn thieát, raát thieát thöïc.

3. Taïi kinh 66, ñöùc Theá Toân xuaát hieän trong hình aûnh moät Tyû kheo khaát thöïc haèng ngaøy, ôû caùc truù xöù vaéng laëng cuûa nuùi, röøng, raát giaûn dò : hình aûnh ñoù cuûa Ngaøi laø moät baøi hoïc raát giaù trò caàn ñöôïc ngöôøi ñôøi nay chieâm nghieäm saâu saéc : yù nghóa truyeàn thoáng veà " ñaïo ", veà " giaûi thoaùt " coù maët ôû ñoù : ñaáng Toaøn giaùc, ñaáng Ñaïi trí tueä, ñaáng thaáy roõ söï thaät cuûa taát caû, ñaáng ñaõ thöông töôûng ñôøi, thöông töôûng caùc ñeä töû soáng nhö theá vaø mong caùc ñeä töû soáng nhö theá.

4. Söï quan taâm lôùn nhaát, ñaàu tieân vaø sau cuøng cuûa Ngaøi laø ñoaïn tröø taát caû kieát söû nhoû hay lôùn : ñoù laø töø boû haún nguõ duïc laïc, laïc Sô thieàn, Nhò thieàn, Tam thieàn vaø Töù thieàn Saéc giôùi, laïc cuûa boán thieàn Voâ saéc giôùi. Taát caû thöù laïc aáy laø kieát söû, laø höõu vi, voâ thöôøng, khoâng thaät, che khuaát muïc tieâu toái haäu cuûa phaïm haïnh: trí tueä toaøn giaùc: taâm giaûi thoaùt vaø tueä giaûi thoaùt: thaân giaûi thoaùt vaø Phaùp thaân.

Ñaây laø ñoái töôïng maø trong suoát voâ löôïng kieáp ñeä töû cuûa Ngaøi cuùi ñaàu, trong suoát voâ löôïng kieáp Ngaøi vaø ñeä töû cuûa Ngaøi töø boû taát caû voâ löôïng " ngai baùu ", vôùi taát caû yù nghóa ñen, boùng cuûa töø " ngai baùu " ñeå vì haïnh phuùc an laïc cuûa taát caû.

Taát caû yù nghóa treân ñaõ ñöôïc bao haøm trong kinh " ví duï con chim caùy ".