( Töø ngöõ quen thuoäc )

II. NOÄI DUNG KINH RATTHAPAØLA

1. Moät thôøi ôû thò traán daân Kuru Theá Toân thuyeát phaùp vaø laøm phaán khôûi caùc Baø-la moân ôû Thullakotthita, thì moät nam gia chuû thuoäc giai caáp thöôïng toäc ( coù gia ñình coù nhieàu vôï ) teân laø Ratthapaøla tænh ngoä muoán xuaát gia döôùi söï höôùng daãn cuûa Theá Toân. Nhôø quyeát taâm cao ñoä, Ratthapaøla ñöôïc gia ñình chaáp thuaän cho xuaát gia. Khoâng laâu sau ñoù, Ratthapaøla ñaéc quaû A-la-haùn, Ratthapaøla trôû veà khaát thöïc vaø thaêm gia ñình, roài laïi töø giaõ giöõa nhöõng tieáng than khoùc cuûa caùc coâ vôï treû cuõ, ñi ñeán tónh toïa döôùi moät goác caây vöôøn Loäc Uyeån.

2. Baáy giôø nhaø vua Koravya, ngöôøi thöôøng taùn thaùn thanh nieân Ratthapaøla tröôùc ñaây, ñöôïc tin A-la-haùn Ratthapaøla ñang truù ôû Loäc Uyeån lieàn ñeán yeát kieán, cung kính ñaøm ñaïo.

Nhaø vua cho raèng ngöôøi ta quyeát ñònh xuaát gia do vì thaáy boán söï suy vong ôû ñôøi: Laõo suy, Beänh suy, Taøi saûn suy vaø Thaân toäc suy.

3. Toân giaû Ratthapaøla thì neâu leân ñuùng boán lyù do, vì chuùng maø caùc vò Tyû kheo quyeát ñònh xuaát gia, theo lôøi daïy cuûa Theá Toân. Boán lyù do aáy laø ( boán lyù do khieán Ratthapaøla xuaát gia) :

3.1. " Theá giôùi laø voâ thöôøng, ñi ñeán huûy dieät "...

3.2. " Theá giôùi laø voâ hoä, voâ chuû "...

3.3. " Theá giôùi laø voâ sôõ höõu, ra ñi phaûi töø boû taát caû "...

3.4. " Theá giôùi laø thieáu thoán, khao khaùt, noâ leä tham aùi "...

Noùi toùm laïi, Ratthapaøla thaáy roõ söï nguy hieåm cuûa duïc voïng, cuûa sinh töû maø xuaát gia.

III. BAØN THEÂM

1. Kinh Ratthapaøla giôùi thieäu veà söï thaät cuûa cuoäc ñôøi :

1.1. Theá giôùi, cuoäc ñôøi laø voâ thöôøng : Taâm lyù bieán dòch voâ thöôøng; söùc khoeû vaø cô theå vaät lyù cuûa caùc caù nhaân thay ñoåi höôùng tôùi tan raõ, hoaïi dieät; taâm lyù tha nhaân vaø theá giôùi vaät lyù beân ngoaøi cuõng theá. Noùi khaùc ñi, cuoäc ñôøi vaø theá giôùi ñang daãn daét con ngöôøi ñi daàn vaøo tan raõ, hoaïi dieät vaø daáy khôûi leân nhieàu caûm nhaän khoå ñau. Ñaây laø moät hình aûnh aûm ñaïm cuûa cuoäc ñôøi.

1.2. Theá giôùi, cuoäc ñôøi laø voâ hoä, voâ chuû : Theá giôùi laø voâ thöôøng nhö theá, con ngöôøi luoân giaùp maët vôùi thay ñoåi khoâng nhö yù, khoù chòu, khoå sôû ( nhö tai naïn, beänh taät,... ) nhöng con ngöôøi khoâng theå baèng vaøo nhöõng theá löïc, tieàn taøi danh voïng vaø trí löïc ñeå ra leänh noù ñoåi khaùc, moãi ngöôøi phaûi gaùnh chòu maø tha nhaân, thaân nhaân khoâng theå chia xeû, thay theá hay ra leänh ñoåi khaùc.

Ñaây laø hình aûnh aûm ñaïm thöù hai cuûa cuoäc ñôøi.

1.3. Theá giôùi laø voâ sôû höõu : Caù nhaân khoâng theå laøm chuû nhöõng gì mình ñang coù : taâm lyù, vaät lyù, ngoaïi caûnh. Cheát laø ra ñi vaø ñeå laïi taát caû cho ñôøi. Taát caû ñeàu khoâng phaûi laø sôû höõu cuûa con ngöôøi, nhöng khoå ñau, beänh taät, tai naïn vaø cheát choùc thì moãi ngöôøi gaùnh chòu.

Ñaây laø hình aûnh aûm ñaïm thöù ba cuûa cuoäc ñôøi.

1.4. Theá giôùi laø thieáu thoán, noâ leä khaùt aùi : Loøng ham muoán veà nguõ traàn, veà danh voïng vaø lôïi döôõng cuûa con ngöôøi thì voâ ñoä, khoâng coù ñieåm döøng, khoâng coù söï thoûa maõn. Soáng nhö chæ laø söï laøm theo meänh leänh cuûa duïc voïng, khaùt aùi, chæ laø noâ leä cho khaùt aùi, moät söï noâ leä khoâng coù haïn kyø vaø khoâng coù giôùi haïn.

Ñaây laø hình aûnh aûm ñaïm thöù tö cuûa cuoäc ñôøi.

Vôùi ngöôøi trí, tröôùc boán hình aûnh aûm ñaïm aáy, chæ coøn moät quyeát ñònh duy nhaát laø töø giaõ chuùng, xuaát gia ñeå giaûi thoaùt töï thaân, cho mình vaø cho ngöôøi, nhö laø töø boû moät thöù naám ñoäc ñaõ bieát roõ ñeå tìm kieám thöùc aên khaùc an toaøn. Ñoù laø quyeát ñònh taát nhieân, döùt khoaùt, coù söùc maïnh.

2. Quyeát ñònh giaûi thoaùt : Quyeát ñònh giaûi thoaùt nhö Ratthapaøla ñaõ thöïc hieän chæ coù khi con ngöôøi coù nhaän thöùc roõ raøng veà söï thaät nguy hieåm cuûa duïc voïng, voâ thöôøng vaø khoå ñau cuûa cuoäc ñôøi.

Chæ töø quyeát ñònh naày, quyeát taâm giaûi thoaùt coù maët maïnh meõ vaø quyeát lieät môùi thöïc hieän " Con ñöôøng phaïm haïnh " toát ñeïp, sôùm thaønh töïu.

Neáu moät ngöôøi xuaát gia vì lyù do löôøi bieáng troán traùnh traùch nhieäm xaõ hoäi, vì nôï naàn, vì ngheøo khoù, vì bò phuï tình, v.v... thì seõ khoâng bao giôø tu taäp thaønh töïu baäc Höõu hoïc hay Voâ hoïc, neáu khoâng sôùm coù nhaän thöùc noùi treân.

Lyù töôûng xuaát gia giaûn dò laø theá! Giaûn dò laø thoaùt ly duïc voïng, thoaùt ly khoûi söï noâ leä loøng khaùt aùi. Sau phaàn töï ñoä, phaàn ñoä tha laø giuùp nhöõng ngöôøi khaùc, baèng kinh nghieäm giaûi thoaùt cuûa töï thaân, thaáy roõ " con ñöôøng " vaø thaáy roõ caùch thöùc ñeå thöïc hieän con ñöôøng. Chæ coù theá thoâi! Caùc laäp luaän khaùc chæ laø phuï thuoäc, maø khoâng phaûi laø nhaân toá quyeát ñònh.

Giaûi quyeát cuûa toân giaû Ratthapaøla vaø söï thaønh töïu cuûa toân giaû laø moät baøi hoïc tieâu bieåu ñeå laïi cho ñôøi sau, töông töï nhö con ñöôøng xuaát theá cuûa Theá Toân vaø cuûa caùc ñaïi ñeä töû cuûa Ngaøi. Ñaây laø con ñöôøng truyeàn thoáng cuûa Phaät giaùo.