- Laïc giaûi thoaùt : Vimuttisukham : The bliss of freedom.

- Thieän lai : Saøgatam : Svaøgatam : This coming of mine was beautiful : Söï ñeán vôùi Theá Toân, vôùi Chaùnh phaùp, cuûa toân giaû Angulimaøla laø tuyeät vôøi, tuyeät ñeïp.

II. NOÄI DUNG KINH ANGULIMAØLA

1.Taïi thaønh Saøvatthì ( Xaù-veä), nöôùc Kosala, döôùi söï quaûn trò cuûa Vua Pasenadi ( Ba-tö-naëc ), teân cöôùp thôøi danh Angulimaøla - theo Tröôûng laõo Taêng keä, Angulimaøla nghe ngoaïi ñaïo xuùi duïc, neáu gieát 1000 ngöôøi roài laáy 1000 ngoùn tay laøm traøng chuoãi ñeo vaøo coå seõ ñaéc giaûi thoaùt, Angulimaøla ñaõ gieát 999 ngöôøi, chæ coøn moät ngöôøi cuoái cuøng chöa theå kieám ñöôïc. Vua Pasenadi cho quaân lính ñi tieãu tröø nhieàu laàn maø thaát baïi. Moät hoâm baø meï Angulimaøla tìm ñeán Angulimaøla baùo tin cho Angulimaøla chaïy troán söï truy baét cuûa nhaø vua, Angulimaøla ñònh gieát meï. Bieát vaäy, Theá Toân ñi ñeán ñeå cöùu Angulimaøla ra khoûi moät " ñaïi thaûm hoïa "... gieát ngöôøi gaây kinh hoaøng caû moät vuøng ñaát roäng lôùn. Theá Toân moät hoâm tìm ñeán Angulimaøla vaø thò hieän thaàn thoâng vaø noùi Phaùp giuùp Angulimaøla tænh ngoä, xuaát gia lieàn ñaéc Thaùnh quaû höõu hoïc ngay sau ñoù.

2. Vua Pasenadi ñeán yeát kieán Theá Toân vaø ngoû yù ñang lo laéng vieäc tieãu tröø teân cöôùp thôøi danh aáy. Theá Toân hoûi nhaø Vua : neáu Angulimaøla trôû thaønh moät tu só chaân chính thì nhaø vua seõ xöû söï nhö theá naøo ? Vua ñaùp : seõ cung kính ñaûnh leã vaø lo töù söï cuùng döôøng. Theá Toân lieàn giôùi thieäu Tyû kheo Angulimaøla ngoài kieát giaø gaàn ñoù, vua Pasenadi sau moät hoài khieáp vía môùi kòp hoài tænh tröôùc lôøi traán an cuûa Theá Toân.

Vua Pasenadi xin lo " töù söï cuùng döôøng ", nhöng Angulimaøla töù choái vì quyeát taâm theo haïnh " khaát thöïc ".

3. Tænh ngoä cuûa Angulimaøla qua lôøi daïy : " Theá Toân ñaõ ñöùng ( luùc ñang böôùc ), coøn Angulimaøla chöa ñöùng ( giöõa khi ñaõ ñöùng laïi roài )". Ñieàu naày ñaõ ñöôïc kinh daïy roõ : Theá Toân ñaõ boû tröôïng, kieám, boû duïc voïng coøn Angulimaøla thì chöa !

4. Moät hoâm ñi khaát thöïc chöùng kieán söï kieän " moät bgöôøi phuï nöõ ñau ñeû ", Angulimaøla theo lôøi daïy cuûa Theá Toân trôû laïi beân giöôøng ñeû cuûa ngöôøi phuï nöõ, nghieâm trang noùi raèng : " Toâi töø luùc Thaùnh sanh ñeán nay chöa heà noùi doái, chöa heà saùt sinh, neáu ñaây laø söï thaät thì xin ngöôøi phuï nöõ naày sinh ñeû ñöôïc an toaøn ". Ngöôøi phuï nöõ lieàn sinh con vaø an toaøn.

5. Moät ngaøy kia sau khi thieàn quaùn, ñaéc A-la-haùn, Angulimaøla ñi khaát thöïc vaø bò daân chuùng phaùt hieän toân giaû laø teân cöôùp gieát ngöôøi kheùt tieáng tröôùc ñaây, toân giaû bò neùm ñaát, ñaù vaø caây ñeán chaûy maùu ñaàu raøn ruïa, raùch y vaø bò thöông tích ñaày mình.

Luùc trôû veà vôùi bình baùt ñaõ bò ñaùnh vôõ vaø vôùi hình daïng " theâ löông ", maùu me, toân giaû ñöôïc Theá Toân quan taâm töï tay röûa vaø baêng boù veát thöông. Theá Toân daïy :

" OÂng nay gaët haùi trong hieän taïi quaû baùo cuûa nghieäp maø ñaùng leõ oâng phaûi chòu naáu soâi ôû ñòa nguïc nhieàu naêm, nhieàu nghìn naêm ".

Sau ñoù toân giaû soáng ñoäc cö vaø höôûng thuï laïc giaûi thoaùt vaø noùi leân baøi keä caûm thaùn, vôùi hai ñoaïn keä ñaùng nhôù sau ñaây :

" Ai tröôùc ñaây phoùng daät, sau ñoù khoâng
Saùng choùi ñôøi naày nhö traêng thoaùt maây;
Ai tröôùc laøm caùc aùc nghieäp, sau haønh thieän,
Saùng choùi ñôøi naày nhö traêng thoaùt maây.

" Keû voâ trí, ñam meâ phoùng daät
Ngöôøi trí thì giöõ khoâng phoùng daät,
Nhö giöõ taøi saûn cao quyù nhaát.
Chôù ñam meâ phoùng daät, duïc laïc.
Khoâng phoùng daät, chuyeân taâm thieàn ñònh.
Chöùng ñaéc ñaïi laïc, quaûng ñaïi voâ löôïng ".

III. BAØN THEÂM

Caâu chuyeän veà toân giaû Angulimaøla ñeå laïi nhieàu baøi hoïc ñaëc bieät :

1. Moät thôøi maéc vaøo taø kieán vaø rôi vaøo saùt nghieäp raát naëng maø toân giaû Angulimaøla, ngöôøi coù trí, chæ nghe moät lôøi daïy chaùnh phaùp cuûa Theá Toân lieàn böøng ngoä, quaêng boû vuõ khí gieát ngöôøi, xuaát gia, ñaéc lieàn Thaùnh quaû Höõu hoïc vaø khoâng laâu sau ñoù ñaéc luoân quaû vò A-la-haùn, thaønh töïu phaïm haïnh. Heät nhö lôøi daïy cuûa chö Toå veà sau : " Phoùng haï ñoà ñao, laäp nguyeän thaønh Phaät ".

Ñaây laø baøi hoïc raèng : Vôùi ngöôøi coù trí vaø quyeát taâm giaûi thoaùt thì vieäc vöôït qua ñaïi aùc nghieäp ngay trong hieän taïi khoâng khoù.

2. Sau khi ñaéc A la haùn, toân giaû coøn bò quaàn chuùng, gia ñình cuûa caùc naïn nhaân, truùt xuoáng ñaàu nhöõng caêm haän, thaân phaûi gaùnh chòu nhieàu khoå ñau, khoâng theå traùnh khoûi, duø Vua Pasenadi khoâng truy toá toäi cuõ.

Ñaây laø baøi hoïc veà " dö baùo " thuoäc nhaân quaû ngoaïi giôùi, thaân thoï baùo, coøn taâm thì giaûi thoaùt, chæ coù thaân thoï baùo trong hieän taïi, sau khi meänh chung thì nhaäp Nieát baøn, khoâng coøn thoï khoå baùo nöõa.

3. Luaät phaùp do Vua Pasenadi, vò vua coù ñaïo, thöïc thi thì khoâng thi haønh baûn aùn ñoái vôùi ngöôøi xuaát gia chaân chaùnh nhö tröôøng hôïp cuûa toân giaû Angulimaøla. Thaùi ñoä ñoái xöû thieân veà caùi toát cuûa hieän taïi, maø khoâng truy cöùu quaù khöù xaáu aùc.

4. Theá Toân vaø caùc ñeä töû cuûa Ngaøi (nhö toân giaû Angulimaøla) raát quan taâm ñeán caùc noãi khoå ñau cuûa daân chuùng trong ñòa phöông : ngoaøi vieäc trao truyeàn Chaùnh phaùp, caùc Ngaøi vaãn giuùp ñôõ quaàn chuùng ñi qua caùc khoå ñau khi coù theå. Hình aûnh toân giaû, moät baäc Thaùnh, ñöùng caïnh giöôøng ñeû cuûa moät phuï nöõ bieåu hieän moái quan taâm cuûa mình thaät laø caûm ñoäng: hình aûnh naày quaû thaät quaù huøng hoàn noùi leân moái quan taâm raát ngöôøi cuûa haøng xuaát theá ñoái vôùi ñôøi. Khoâng theå nghi ngôø veà söï quan taâm ñeán noãi ñau cuûa xaõ hoäi cuûa caùc taâm lyù giaûi thoaùt !

5. Söï kieän toân giaû Angulimaøla noùi raèng :" Naày coâ, toâi töø luùc Thaùnh sanh ñeán nay chöa bao giôø coá yù gieát haïi maïng soáng cuûa chuùng sanh, mong raèng vôùi söï thaät aáy, coâ ñöôïc sanh ñeû an toaøn !"

Ñaây laø haïnh töø bi. Coù leõ vôùi taâm töø bi lôùn khôûi leân caùc öôùc mong seõ coù moät söùc maïnh thaønh töïu öôùc mong nhö yù ,(!). Vaø nhö theá, vieäc raûi töø taâm, bi taâm, hyû taâm vaø xaû taâm ñeå hoài höôùng cho an laïc cuûa chuùng sanh laø coù hieäu quaû.

Haún nhieân, veà maët khoa hoïc vaø taâm lyù maø nhìn ( maø lyù giaûi ) thì caùi hình aûnh trang nghieâm vaø caâu noùi trang nghieâm cuûa ngöôøi tu só ñöùng beân giöôøng ñeû ( maø vôùi ngöôøi phuï nöõ ñang sinh thì ñoù laø hình aûnh vaø caâu noùi ngôù ngaån vaø buoàn cöôøi ) khieán cho ngöôøi phuï nöõ baät cöôøi taïo neân moät söùc maïnh ñöa haøi nhi ra ngoaøi.

Vôùi ngöôøi vieát, caû hai taùc duïng treân ñeàu coù maët vaø ñeàu bieåu hieän moái quan taâm thieát tha vaø ñaày tình ngöôøi cuûa Phaät giaùo ñoái vôùi ñôøi, raát thieát thöïc vaø raát trí tueä: Khoâng coù neùt gì huyeãn hoaëc, thaàn bí bieåu hieän ôû ñaây, duø raèng vôùi thaàn tuùc thoâng ngöôøi tu só coù theå laøm ñöôïc nhieàu vieäc ( nhöng khoâng xöû duïng thaàn thoâng, ñaây laø ñieåm truyeàn thoáng ).

6. Theá Toân bieåu hieän söï quan taâm cuûa baäc ñaïo sö Toaøn giaùc ñoái vôùi ngöôøi ñeä töû cuõng theá, cuõng bieåu hieän raát thöïc vaø raát " ngöôøi ". Ngaøi töï tay röûa vaø baêng boù veát thöông cho toân giaû Angulimaøla, vöøa noùi leân caùc lôøi an uûi, traán an.

7. Lôøi keä :" Giöõ khoâng phoùng daät nhö giöõ gìn taøi saûn toái quyù "thaät laø lôøi noùi "haøng haøng chaâu ngoïc " : ñeå laïi moät baøi hoïc kinh nghieäm giaûi thoaùt voâ giaù cho caùc tu só ñôøi nay, nhöõng ai ñang nuoâi döôõng khaùt voïng giaûi thoaùt : Baát phoùng daät laø kho baùu cuûa ngöôøi tu só, hay Tinh caàn laø kho baùu cuûa ngöôøi tu, taát caû vaät chaát coøn laïi chæ laø moäng mò !