( Caùc töø ngöõ quen thuoäc )

II. NOÄI DUNG KINH DEVADAHA

1. Luùc Theá Toân ñang truù ôû thò traán Devadaha cuûa caùc vò doøng doõi Thích Ca (Sakka), Theá Toân thuaät laïi cho caùc Tyû kheo nghe moät cuoäc trao ñoåi giöõa Theá Toân vôùi caùc Sa-moân, Baø-la-moân Nigantha ( Ni-kieàu-töû ) veà chuû tröông khoâng ñuùng, khoâng hôïp veà thuyeát Nghieäp ( kamma ).

Caùc Sa-moân, Baø-la-moân Nigantha coù chuû tröông, tri kieán raèng :

" Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi caûm thoï ( laõnh thoï ), laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù. Do söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, do söï khoâng taïo taùc caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñoaïn dieät; do nghieäp ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ dieät taän ".

2. Chuû tröông treân cuûa Nigantha chæ hôïp lyù (hôïp lyù nhöng chöa chaéc ñaõ ñuùng, thaät) neáu caùc Nigantha töï mình bieát roõ caùc ñieåm sau ñaây maø Theá Toân ñaõ neâu ra :

2.1. Caùc Nigantha bieát raèng: Trong quaù khöù hoïhieän höõu, hoï khoâng hieän höõu ?

2.2. Caùc Nigantha bieát raèng: Trong quaù khöù hoï coù taïo aùc nghieäp, hoï khoâng taïo aùc nghieäp ?

2.3. Caùc Nigantha bieát raèng: Trong quaù khöù hoï coù taïo aùc nghieäp nhö theá naøy, nhö theá kia ?

2.4. Caùc Nigantha bieát raèng: Khoå möùc ñoä nhö theá naøy ñaõoõ ñöôïc dieät taän, hay khoå möùc ñoä nhö theá naøy caàn phaûi ñöôïc dieät taän; hay vôùi söï dieät taän khoå möùc ñoä nhö theá naøy, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän ?

2.5. Caùc Nigantha bieát raèng: Söï ñoaïn taän caùc baát thieän phaùp ngay trong hieän taïi hay söï thaønh töïu caùc thieän phaùp ?

Caùc Nigantha ñeàu traû lôøi vôùi Theá Toân raèng : hoï khoâng bieát nhö vaäy veà naêm ñieàu Theá Toân hoûi treân.

3. Theá Toân neâu ra tröôùc caùc Nigantha veà naêm ñieåm ngay trong hieän taïi coù hai heä quaû, ñoù laø :

3.1. Loøng tin (Faith: Saddhaø)

3.2. Hoan hyû, öa thích (Inclination,liking : Ruci)

3.3. Truyeàn thoáng (Tradition : anussavo)

3.4. Thaåm ñònh caùc lyù leõ (Consideration of reasons: aøkaøraparivitakko)

3.5. Tö duy vaø chaáp nhaän moät quan ñieåm (Reflection on and approval of some view: ditthinjjhaønakhanti)

Theá Toân hoûi: " ÔÛ ñaây, theá naøo laø loøng tin cuûa caùc hieàn giaû (Nigantha) ñoái vôùi baäc ñaïo sö trong quaù khöù? Theá naøo laø söï hoan hyû? Theá naøo laø truyeàn thoáng? Theá naøo laø thaåm ñònh caùc lyù leõ? Theá laø laø tö duy veà vaø chaáp nhaän moät quan ñieåm?

- Caùc Nigantha ñaõ khoâng coù caâu traû lôøi hôïp lyù naøo.

4. Roài Theá Toân khai môû taâm cho caùc Nigantha veà ñieåm khoâng hôïp lyù cuûa hoï khi chaáp nhaän quan ñi veà Nghieäp ñaõ neâu treân. Theá Toân ñaët ra caâu hoûi ñeå caùc Nigantha ñi ñeán xaùc nhaän raèng:

- Khi caùc Nigantha tinh taán tinh caàn (ñeå haønh haïnh töï haønh khoå cuûa hoï) thì hoï laõnh thoï caùc caûm giaùc ñau ñôùn, thoáng khoå.

- Khi hoï khoâng tha thieát tinh taán, tinh caàn (...), thì hoï khoâng laõnh thoï caùc caûm giaùc ñau ñôùn, thoáng khoå.

( Neáu theá thì caûm giaùc thoáng khoå hieän taïi naøy ñaõ khoâng do Nghieäp quaù khöù taïo ra )

Ñaây laø ñieàu khoâng hôïp lyù khi hoï chaáp nhaän chuû tröông quan ñieåm veà nghieäp neâu treân.

5. Theá Toân tieáp tuïc khai saùng caùc Nigantha. Theá Toân neâu ra caùc caâu hoûi naøy :

- Coù theå noùi ñöôïc chaêng: " Mong raèng nghieäp ñöôïc thoï quaû hieän taïi naøy, do tinh taán, tinh caàn, coù theå khieán ñöôïc thoï quaû töông lai ?

- Ñaùp: Khoâng.

- Coù theå noùi ñöôïc chaêng: " Mong raèng nghieäp ñöôïc thoï quaû töông lai, do tinh taán, tinh caàn, coù theå khieán ñöôïc thoï Quaû hieän taïi ?

- Ñaùp: Khoâng.

- Coù theå noùi ñöôïc chaêng: " Mong raèng nghieäp ñöôïc laõnh thoï laïc naøy, do tinh taán, tinh caàn, coù theå ñöôïc laõnh thoï khoå ?

- Ñaùp: Khoâng.

- Coù theå noùi ñöôïc chaêng: " Mong raèng nghieäp ñöôïc thoï khoå naøy, do tinh taán, tinh caàn coù theå laõnh thoï laïc ?

- Ñaùp: Khoâng.

- Töông töï ñoái vôùi:

* Quaû ñaõ thuaàn thuïc/ quaû chöa thuaàn thuïc...

* Quaû ña sôû thoï/ Quaû thieåu sôû thoï...

*Coù sôû thoï / khoâng sôû thoï...

- Neáu theá thì söï Tinh taán, tinh caàn tu taäp cuûa caùc Nigantha laø khoâng coù keát Quaû.

- Ñoù laø caùch maø Theá Toân giuùp caùc Nigantha thaåm ñònh lyù leõ, tö duy ñeå chaáp nhaän moät quan ñieåm.

6. Ñaây laø hai haäu Quaû (hay heä Quaû) do chuû tröông veà Nghieäp cuûa caùc Nigantha: 10 heä luaän (tuøy thuyeát: cadanuvada: reasoned theses) thuoäc chæ trích veà chuû tröông haønh khoå cuûa Nigantha vaø 10 heä luaän taùn thaùn veà con ñöôøng vaøo giaûi thoaùt laïc cuûa Theá Toân:

6.1. 10 chæ trích veà haïnh cuûa Nigantha:

- Neáu do nhaân quaù khöù laõnh thoï laïc, khoå, thì caùc Nigantha (ñang töï haønh khoå) ñaõ laøm caùc vieäc aùc trong quaù khöù.

- Neáu do moät Taïo hoùa aùc ñoäc taïo ra caûm giaùc laïc, khoå thì caùc Nigantha ñaõ do Taïo hoùa aùc ñoäc taïo ra.

- Neáu do nhaân keát hôïp caùc ñieàu kieän thoï laõnh laïc, khoå thì caùc Nigantha bò caùc ñieàukieän keát hôïp aùc.

- Neáu do nhaân sanh loaïi laõnh thoï laïc, khoå, thì caùc Nigantha thaät söï laø aùc sanh loaïi.

- Neáu do tinh taán trong hieän taïi laõnh thoï laïc, khoå, thì caùc Nigantha ñang haønh aùc (taø) tinh taán.

- ---> Neáu do nhaân quaù khöù thoï laõnh laïc, khoå thì caùc Nigantha ñang bò chæ trích; neáu khoâng do nhaân quaù khöù laõnh laïc, khoå, caùc Nigantha cuõng ñaùng bò chæ trích.

- Neáu do Taïo hoùa (nhö treân)..., caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích; neáu khoâng do Taïo hoùa...., caùc Nigantha cuõng ñaùng bò chæ trích.

- Töông töï ñoái vôùi " caùc ñieàu kieän keát hôïp"..., ñoái vôùi "sanh loaïi"....ñoái vôùi "tinh taán"...

6.2. 10 taùn thaùn veà tinh taán phaïm haïnh do Theá Toân chuû tröông:

a/ Tinh taán coù keát Quaû:

- Tinh taán choáng nguyeân nhaân ñau khoå maø khoâng coù tham duïc, maø xaû ñoái vôùi nguyeân nhaân ñau khoå.

b/ Loä trình giaûi thoaùt cuûa phaïm haïnh ( nhö ñaõ ñöôïc trình baøy töø Trung Boä I vaø Trung Boä II )

Ngöôïc laïi vôùi chæ trích qua 10 laäp luaän ñoái vôùi caùc Nigantha laø 10 laäp luaän taùn thaùn Theá Toân.

III. BAØN THEÂM

1. Thuyeát chuû tröông veà Nghieäp cuûa caùc Sa-moân, Baø-la-moân cuûa Nigantha chæ moät chieàu raát " buoàn cöôøi " : taát caû nhöõng khoå, laïc maø con ngöôøi ñoùn nhaän trong hieän kieáp laø thaûy do Nghieäp quaù khöù ( moät quaù khöù mô hoà, khoâng bieát mình ôû ñaâu?, laøm gì ?) ñònh ñoaït. Hieän taïi chæ laø moät cuoäc soáng "ñònh meänh". Nhaän laõnh cho heát Quaû baùo trong hieän taïi do caùc nhaân taïo ra trong quaù khöù (laøm theá naøo maø nhaän laõnh heát, ñuû hay chöa heát, ñuû ?). Coøn hieän taïi laøm laø ñeå höôûng vaøo ñôøi sau (ñôøi sau laø ai ? ñi veà ñaâu ? ñeán laïi cuoäc ñôøi nhö theá naøo ?). Ñeå ñôøi sau khoâng coøn khoå nöõa thì hieän taïi töï haønh khoå, nhaän troïn khoå cho heát khoå thì ñôøi sau höôûng toaøn laïc ( söï thaät naøy ñeán töø ñaâu ? taïi sao haønh khoå laïi ñöôïc keát Quaû laïc ?). Neáu hieän taïi töï haønh khoå maø cho raèng ñeå ñoaïn dieät caùc Nghieäp quùa khöù, thì Nghieäp töï haønh khoå trong hieän taïi seõ daãn con ngöôøi ñi veà ñaâu theo quy luaät vaän haønh cuûa Nghieäp ?

2. Caùc caâu hoûi cuûa Theá Toân ñaët ra vôùi caùc Nigantha veà vieäc hoï coù bieát gæ veà Nghieäp quùa khöù ? hoï ñaõ taïo taùc nhö theá naøo ? v. v... laø ñeå vaïch roõ chuû tröông veà Nghieäp cuûa Nigantha laø do töôûng töôïng, laø hö töôûng, khoâng töôûng, maø khoâng döïa vaøo cô sôû töï mình thaáy, bieát, chöùng nghieäm.

3. Theá Toân neâu ra naêm ñieåm: tín, öa thích, truyeàn thoáng, thaåm ñònh lyù leõ vaø tö duy, chaáp nhaän moät quan ñieåm laø nhaéc nhôû caùc Nigantha neân :

- Caàn suy xeùt, thaåm ñònh, caân nhaéc phaân tích moät quan ñieåm tröôùc khi chaáp nhaäaân, tin töôûng noù.

4. Theá Toân laïi giôùi thieäu söï noå löïc, tinh caàn coù keát Quaû laø noå löïc ñeå thoaùt khoå ngay trong hieän taïi, noã löïc ñeå daäp taéc caùc nhaân gaây ra khoå ñau ngay trong hieän taïi, ñieàu maø con ñöôøng tu taäp Phaïm haïnh do Theá Toân giaûng daïy thöïc hieän ñöôïc : Söï ñoaïn taän caùc baát thieän phaùp vaø söï thaønh töïu caùc thieän phaùp coù theå thöïc hieän ngay trong hieän taïi.

Baøi kinh 101, Devadaha, laø baûn kinh trình baøy thuyeát veà Nghieäp vaø phöông thöùc ñoaïn dieät Nghieäp cuûa Nagantha, töø ñoù caùc nhaø nghieân cöùu Phaät Hoïc coù theå thaáy roõ söï khaùc bieät vôùi thuyeát veà Nghieäp vaø con ñöôøng ñoaïn dieät Nghieäp cuûa Phaät Giaùo.