Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Tröôøng Boä Kinh
Digha Nikaya14. Kinh Ñaïi boån
(Mahaøpadaøna sutta)
Tuïng phaåm I1. Nhö vaäy toâi nghe. Moät thôøi, Theá Toân ôû taïi nöôùc Saøvatthi (Xaù-veä) röøng Jeta (Kyø-ñaø), vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc), trong am thaát caây Kareri (Hoa Laâm). Luùc baáy giôø, soá ñoâng caùc Tyû-kheo ñi khaát thöïc veà, sau khi duøng böõa xong, cuøng ngoài vaø tuï hoïp laïi Hoa Laâm vieân ñöôøng, phaùp thoaïi thuoäc veà tieàn thaân ñöôïc khôûi leân: "Ñaây laø tieàn thaân, ñaây laø tieàn thaân".
2. Theá Toân, vôùi thieân nhó thanh tònh vöôït quaù loaøi ngöôøi nghe ñöôïc caâu chuyeän naøy giöõa caùc Tyû-kheo. Roài Theá Toân, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñi ñeán Hoa Laâm vieân ñöôøng. Khi ñeán xong, Ngaøi ngoài treân gheá ñaõ soaïn saün. Sau khi ngoài, Theá Toân hoûi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo, caâu chuyeän gì, caùc ngöôøi ñang ngoài baøn? Caâu chuyeän gì ñaõ bò giaùn ñoaïn giöõa caùc ngöôøi?
Khi ñöôïc noùi vaäy, nhöõng Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, chuùng con ñi khaát thöïc veà, sau khi duøng böõa xong, cuøng ngoài vaø tuï hoïp taïi Hoa Laâm vieân ñöôøng, phaùp thoaïi veà tieàn thaân ñöôïc khôûi leân: "Ñaây laø tieàn thaân, ñaây laø tieàn thaân". Baïch Theá Toân, ñoù laø caâu chuyeän ñang ñöôïc baøn ñeán giöõa chuùng con thôøi Theá Toân ñeán.
3. - Naøy caùc Tyû-kheo, caùc ngöôøi coù muoán nghe phaùp thuoäc thoaïi veà tieàn thaân khoâng?
- Baïch Theá Toân, thaät laø ñuùng thôøi; baïch Thieän Theä, thaät laø ñuùng thôøi ñeå Theá Toân giaûng phaùp thoaïi thuoäc veà tieàn thaân. Sau khi nghe Theá Toân, caùc Tyû-kheo seõ thoï trì.
- Vaäy naøy caùc Tyû-kheo, caùc ngöôøi haõy nghe vaø kheùo taùc yù, Ta seõ giaûng.
- Daï vaâng, baïch Theá Toân.
Caùc Tyû-kheo naøy ñaùp lôøi Theá Toân. Theá Toân giaûng nhö sau:
4. - Naøy caùc Tyû-kheo, chín möôi moát kieáp veà tröôùc, Theá Toân Vipassì (Tyø-baø-thi), baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, ba möôi moát kieáp veà tröôùc, Theá Toân Sikhì (Thi-khí) baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, cuõng trong ba möôi moát kieáp aáy, Theá Toân Vessabhuø (Tyø-xaù-baø) baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo cuõng trong tieàn kieáp aáy, Theá Toân Kakusandha (Caâu-laâu-toân) baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, cuõng trong tieàn kieáp aáy, Theá Toân Konaøgamana (Caâu-na-haøm) baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, cuõng trong tieàn kieáp aáy, Theá Toân Kassapa (Ca-dieáp) baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, cuõng trong tieàn kieáp aáy, nay Ta, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi.
5. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipasì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc sanh thuoäc chuûng taùnh Saùt-ñeá-lî, sanh trong giai caáp Saùt-ñeá-lî. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, thuoäc chuûng taùnh Saùt-ñeá-lî, sanh trong giai caáp Saùt-ñeá-lî. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vessabhuø, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, thuoäc chuûng taùnh Saùt-ñeá-lî, sanh trong giai caáp Saùt-ñeá-lî. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, thuoäc chuûng taùnh Baø-la-moân, sanh trong giai caáp Baø-la-moân. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc chuûng taùnh Baø-la-moân, sanh trong giai caáp Baø-la-moân. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc chuûng taùnh Baø-la-moân, sanh trong giai caáp Baø-la-moân. Naøy caùc Tyû-kheo, nay Ta laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc chuûng taùnh Saùt-ñeá-lî, sanh trong giai caáp Saùt-ñeá-lî.
6. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipasì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kondanna (Caâu-ly-nhaõ). Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kondanna. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vessabhuø, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kondanna. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kassapa. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Konaøgamara, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kassapa. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kassapa. Naøy caùc Tyû-kheo, nay Ta laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, thuoäc danh taùnh Gotama (Cuø-ñaøm).
7. Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Vipassì baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, tuoåi thoï loaøi ngöôøi laø taùm vaïn naêm. Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, tuoåi thoï loaøi ngöôøi laø baûy vaïn naêm. Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Vessabhuø, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, tuoåi thoï loaøi ngöôøi laø saùu vaïn naêm. Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, tuoåi thoï loaøi ngöôøi laø boán vaïn naêm. Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, tuoåi thoï loaøi ngöôøi laø ba vaïn naêm. Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, tuoåi thoï cuûa loaøi ngöôøi laø hai vaïn naêm. Naøy caùc Tyû-kheo, nay tuoåi thoï cuûa Ta khoâng bao nhieâu, ít oi, tuoåi thoï loaøi ngöôøi khoaûng moät traêm naêm hay hôn moät chuùt.
8. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giaùc ngoä döôùi goác caây paøtali (baø-baø-la). Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giaùc ngoä döôùi goác caây pundarika (phaân-ñaø-ly). Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vessabhuø, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giaùc ngoä döôùi goác caây sirósa (thi-lôïi-sa). Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giaùc ngoä döôùi goác caây udumbara (oâ-tam-baø-la). Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giaùc ngoä döôùi goác caây nigrodha (ni-caâu-luaät-ñaø). Naøy caùc Tyû-kheo, nay Ta laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaùc ngoä döôùi goác caây assattha (baùt-ña-la).
9. Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhöùt ñeä töû cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, teân laø Khanda (Kieån-traø) vaø Tissa (Ñeà-xaù). Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhöùt ñeä töû cuûa Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, teân laø Abhibhuø (A-tyø-phuø) vaø Sambhava (Tam-baø-baø). Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû cuûa Theá Toân Vessabhu, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, teân laø Sona (Phuø-du) vaø Uttara (Uaát-ña-la). Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû cuûa Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Vidhuøra (Tyø-laâu) vaø Sanjìva (Taùt-ni). Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû cuûa Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Bhiyyosa (Thö-baøn-na) vaø Uttara (Uaát-ña-la). Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû cuûa Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Tissa (Ñeà-xaù) vaø Bhaøradvaøja (Baø-la-baø). Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû cuûa Ta laø Saõriputta (Xaù-lôïi-phaát) vaø Moggallaøna (Muïc-kieàn-lieân).
10. Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi: moät Taêng hoäi saùu möôi taùm trieäu Tyû-kheo, moät Taêng hoäi möôøi vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi taùm vaïn Tyû-kheo.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Vipassì baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi nhö vaäy, taát caû ñeàu laø baäc Laäu taän.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi: moät Taêng hoäi möôøi vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi taùm vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi baûy vaïn Tyû-kheo.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi nhö vaäy, taát caû ñeàu laø baäc Laäu taän.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Vessabhuø, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi: moät Taêng hoäi taùm vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi baûy vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi saùu vaïn Tyû-kheo.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Vessabhuø, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi nhö vaäy, taát caû ñeàu laø baäc Laäu taän.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù moät Taêng hoäi boán vaïn Tyû-kheo.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù moät Taêng hoäi nhö vaäy, taát caû ñeàu laø baäc Laäu taän.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù moät Taêng hoäi ba vaïn Tyû-kheo.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù moät Taêng hoäi nhö vaäy, taát caû ñeàu laø baäc Laäu taän.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù moät Taêng hoäi hai vaïn Tyû-kheo.
Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù moät Taêng hoäi nhö vaäy, taát caû ñeàu laø baäc A-la-haùn. Naøy caùc Tyû kheo, nay trong thôøi cuûa Ta coù moät Taêng hoäi moät ngaøn hai traêm naêm möôi Tyû-kheo, taát caû ñeàu laø baäc Laäu taän.
11. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Asoka (A-duïc), vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Sikhì baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Khemankara (Nhaãn Haønh), vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vessabhuõ, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Upasannaka (Tòch Dieät) vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Vuddhija (Thieän Giaùc), vò naøy laø thò giaû ñeä nhaát. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Sotthija (An Hoøa), vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Kassapa baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Sabbamitta (Thieän Höõu), vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát. Naøy caùc Tyû-kheo, nay Ta coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Ananda (A-nan), vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát.
12. Naøy caùc Tyû-kheo, phuï vöông cuûa Theá Toân Vipassì baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Bandhumaø (Baøn-ñaàu); maãu haäu teân laø Bandhumati (Baøn-ñaàu-baø-ñeà). Kinh thaønh cuûa vua Bandhumaø teân laø Bandhumatì. Naøy caùc Tyû-kheo, phuï vöông Theá Toân Sikhì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Aruna (Minh Töôùng); maãu haäu teân laø Pabhaõvató (Quang Huy); kinh thaønh cuûa vua Aruna teân laø Pabhaøvatì.
Naøy caùc Tyû-kheo, phuï vöông Theá Toân Vessabhuø, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Suppatìta (Thieän Ñaêng), maãu haäu teân laø Yasavati (Xöùng Giôùi); Kinh thaønh cuûa vua Suppatita teân laø Anopama (Voâ Duï).
Naøy caùc Tyû-kheo, phuï thaân Baø-la-moân cuûa Theá Toân Kakusandha, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, teân laø Aggidatta (Töï Ñaéc); maãu thaân Baø-la-moân teân laø Visaøkhaø (Thieän Chi). Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø vua trò vì teân laø Khema (An Hoøa); kinh thaønh vua Khema teân laø Khemavatì (An Hoøa).
Naøy caùc Tyû-kheo, phuï thaân Baø-la-moân cuûa Theá Toân Konaøgamana, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Yannadatta (Ñaït Ñöùc) maãu thaân Baø-la-moân teân laø Uttaraø (Thieän Thaéng; Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø, vua trò vì teân laø Sobha (Thanh Tònh); kinh thaønh cuûa vua Sobha teân laø Sobhavatì (Thanh Tònh).
Naøy caùc Tyû-kheo, phuï thaân Baø-la-moân cuûa Theá Toân Kassapa, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Brahmadatta (Phaïm Thi) maãu thaân Baø-la-moân teân laø Dhanavatì (Taøi Chuû). Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø vua trò vì teân laø Kikì (Haáp Tyø); kinh thaønh vua Kikì laø Baranasì (Ba-la-naïi).
Naøy caùc Tyû-kheo, nay phuï vöông cuûa Ta teân laø Suddhodana (Tònh Phaïn); maãu haäu cuûa Ta teân laø Maøyaø (Ma-da); kinh thaønh teân laø Kapilavatthu (Ca-tyø-la-veä).
Theá Toân thuyeát giaûng nhö vaäy. Giaûng xong Thieän Theä töø choã ngoài ñöùng daäy, ñi vaøo tònh xaù.
13. Theá Toân ñi ra chaúng bao laâu cuoäc ñaøm thoaïi sau ñaây khôûi leân giöõa nhöõng Tyû-kheo aáy:
- Naøy caùc Hieàn giaû, thaät hy höõu thay! Naøy caùc lieàn giaû, thaät kyø dieäu thay, ñaïi thaàn löïc, ñaïi oai löïc cuûa Nhö Lai! Nhö Lai nhôù ñöôïc chö Phaät quaù khöù, nhöõng vò naøy ñaõ nhaäp Nieát baøn, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh cuûa nhöõng vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt laø nhö vaäy". Naøy caùc Hieàn giaû, quyù vò nghó nhö theá naøo? Coù phaûi Nhö Lai kheùo chöùng ñaït phaùp giôùi nhö vaäy, vaø nhôø chöùng ñaït phaùp giôùi naøy, Nhö Lai nhôù chö Phaät quaù khöù, nhöõng vò naøy ñaõ nhaäp Nieát Baøn, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh caùc vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt laø nhö vaäy? Hay laø chö Thieân maùch baûo Nhö Lai vaø nhôø söï maùch baûo naøy, Nhö Lai nhôù ñöôïc caùc ñöùc Phaät quaù khöù, caùc vò naøy ñaõ nhaäp Nieát baøn ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh caùc vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt nhö theá naøy?"
Nhö vaäy laø cuoäc ñaøm thoaïi ñang khôûi leân giöõa nhöõng Tyû-kheo aáy.
14. Baáy giôø Theá Toân, vaøo buoåi chieàu toái, sau khi xuaát ñònh, lieàn ñeán Hoa Laâm vieân ñöôøng, ngoài treân choã ñaõ soaïn saün. Sau khi ngoài xong, Theá Toân noùi vôùi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo, nay caùc Ngöôi ngoài luaän baøn vaán ñeà gì? Ñeà taøi gì ñaõ ñöôïc luaän baøn giöõa caùc Ngöôi?
Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, Theá Toân ñi ra chaúng bao laâu, cuoäc ñaøm thoaïi sau ñaây ñaõ khôûi leân giöõa chuùng con: "Naøy caùc Hieàn giaû, thaät hy höõu thay! Naøy caùc hieàn giaû thaät kyø dieäu thay ñaïi thaàn löïc, ñaïi oai löïc cuûa Nhö Lai! Nhö Lai nhôù ñöôïc chö Phaät quaù khöù, nhöõng vò naøy ñaõ nhaäp Nieát Baøn, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh cuûa nhöõng vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt laø nhö vaäy". Naøy caùc Hieàn giaû, quyù vò nghó nhö theá naøo? Coù phaûi Nhö Lai kheùo chöùng ñaït phaùp giôùi nhö vaäy, vaø nhôø chöùng ñaït phaùp giôùi naøy, Nhö Lai nhôù chö Phaät quaù khöù, nhöõng vò naøy ñaõ nhaäp Nieát baøn, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh caùc vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt laø nhö vaäy?" Hay laø chö Thieân maùch baûo Nhö Lai vaø nhôø söï maùch baûo naøy, Nhö Lai nhôù ñöôïc caùc ñöùc Phaät quaù khöù, caùc vò naøy ñaõ nhaäp Nieát baøn ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh caùc vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt nhö theá naøy?" Baïch Theá Toân, nhö vaäy laø vaán ñeà baøn luaän giöõa chuùng con, khi Theá Toân ñeán.
15. - Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy laø phaùp giôùi aáy ñöôïc kheùo chöùng ñaït bôûi Nhö Lai, vaø nhôø chuùng ñaït phaùp giôùi naøy, Nhö Lai nhôù ñöôïc chö Phaät quaù khöù, nhöõng vò naøy ñaõ nhaäp Nieát Baøn, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh cuûa nhöõng vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt laø nhö vaäy". Naøy caùc Hieàn giaû, quyù vò nghó nhö theá naøo? Coù phaûi Nhö Lai kheùo chöùng ñaït phaùp giôùi nhö vaäy, vaø nhôø chöùng ñaït phaùp giôùi naøy, Nhö Lai nhôù chö Phaät quaù khöù, nhöõng vò naøy ñaõ nhaäp Nieát baøn, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ngaïi, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh caùc vò naøy, cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân aáy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt laø nhö vaäy".
Naøy caùc Tyû-kheo, vaäy haõy nghe vaø suy nghieäm kyõ, Ta seõ giaûng.
- Thöa vaâng, Baïch Theá Toân.
Caùc Tyû-kheo aáy vaâng lôøi Theá Toân, Theá Toân giaûng nhö sau:
16. - Naøy caùc Tyû-kheo, caùch ñaây chín möôi moát kieáp veà tröôùc, Theá Toân Vipassì baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc chuûng taùnh Saùt-ñeá-ly, sanh trong giai caáp Saùt-ñeá-ly. Naøy caùc Tyû kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A la haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kondanna. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, tuoåi thoï ñeán taùm vaïn naêm. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giaùc ngoä döôùi goác caây Patali (Ba-ba-la). Naøy caùc Tyû-kheo, hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Khanda (Kieån-traø) vaø Tissa (Ñeà-xaù). Naøy caùc Tyû-kheo, trong thôøi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi: moät Taêng hoäi saùu möôi taùm vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi möôøi vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi taùm vaïn Tyû-kheo. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Asoka (A-duïc), vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát. Naøy caùc Tyû-kheo, Phuï Vöông Theá Toân Tyø-baø-thi, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Bandhumaø (Baøn-ñaàu), maãu haäu teân laø Bandhumatì (Baøn-ñaàu-baø-ñeà), kinh thaønh cuûa Bandhumaø teân laø Bandhumatì.
17. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy, Boà-taùt Vipassì, sau khi töø giaõ caûnh giôùi Ñaâu-suaát thieân, chaùnh nieäm tónh giaùc nhaäp vaøo maãu thai. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi Boà-taùt Vipassì töø giaõ caûnh giôùi Ñaâu-suaát thieân, chaùnh nieäm tónh giaùc nhaäp vaøo maãu thai, khi aáy moät haøo quang voâ löôïng, thaàn dieäu, thaéng xa oai löïc cuûa chö Thieân hieän ra cuøng khaép theá giôùi, goàm coù caùc theá giôùi ôû treân chö Thieân, theá giôùi cuûa caùc Ma vöông vaø Phaïm thieân vaø theá giôùi ôû döôùi goàm caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân, caùc vò hoaøng töû vaø daân chuùng. Cho ñeán caùc caûnh giôùi ôû giöõa caùc theá giôùi, khoâng coù neàn taûng, toái taêm, u aùm, nhöõng caûnh giôùi maø maët traêng maët trôøi vôùi ñaïi thaàn löïc, ñaïi oai ñöùc nhö vaäy cuõng khoâng theå chieáu thaáu, trong nhöõng caûnh giôùi aáy moät haøo quang voâ löôïng, thaéng xa oai löïc cuûa chö Thieân hieän ra. Vaø caùc chuùng sanh soáng taïi nhöõng choã aáy, nhôø haøo quang aáy môùi thaáy nhau vaø noùi: "Cuõng coù nhöõng chuùng sanh khaùc soáng ôû ñaây". Vaø möôøi ngaøn theá giôùi chuyeån ñoäng, rung ñoäng, chuyeån ñoäng maïnh. Vaø haøo quang voâ löôïng, thaàn dieäu aáy, thaéng xa oai löïc cuûa chö Thieân hieän ra ôû theá giôùi. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà -taùt nhaäp maãu thai, boán vò Thieân töû ñöùng canh gaùc boán phöông trôøi vaø noùi: "Khoâng cho moät ai, ngöôøi hay khoâng phaûi loaøi ngöôøi, ñöôïc haõm haïi vò Boà-taùt. Phaùp nhó laø nhö vaäy".
18. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt nhaäp maãu thai, meï vò Boà-taùt giöõ giôùi moät caùch hoàn nhieân, khoâng saùt sanh, khoâng troäm caép, khoâng taø daâm, khoâng noùi laùo, khoâng uoáng caùc thöù röôïu men, röôïu naáu. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
19. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt nhaäp maãu thai, meï vò Boà-taùt khoâng khôûi duïc taâm ñoái vôùi moät nam nhaân naøo, vaø khoâng vò phaïm tieát haïnh vôùi baát kyø ngöôøi ñaøn oâng naøo daàu ngöôøi naøy coù taâm aùi nhieãm ñoái vôùi baø. Phaùp nhó laø gì vaäy.
20. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt nhaäp maãu thai, meï vò Boà-taùt coù ñöôïc naêm moùn duïc laïc ñaày ñuû, taän höôûng, troïn höôûng naêm moùn duïc laïc aáy. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
21. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt nhaäp maãu thai, meï vò Boà-taùt khoâng bò moät beänh taät gì. Baø soáng vôùi taâm hoan hyû, vôùi thaân khoan khoaùi. Baø thaáy trong baøo thai cuûa mình vò Boà-taùt ñaày ñuû moïi boä phaän vaø chaân tay.
Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö vieân ngoïc löu ly, thanh tònh, thuaàn nhaát, coù taùm caïnh, kheùo caét, kheùo giuõa, trong saùng, khoâng tyø veát, hoaøn haûo trong moïi phöông dieän. Roài moät sôïi daây ñöôïc xaâu qua vieân ngoïc aáy, daây maøu xanh, maøu vaøng, maøu ñoû, maøu traéng hay maøu vaøng lôït. Neáu coù ngöôøi coù maét ñeå vieân ngoïc treân baøn tay cuûa mình, ngöôøi aáy seõ thaáy roõ raøng: "Ñaây laø vieân ngoïc löu ly, thanh tònh thuaàn nhaát, coù taùm caïnh, kheùo caét kheùo giuõa, trong saùng, khoâng tyø veát, hoaøn haûo trong moïi phöông dieän. Ñaây laø sôïi daây xaâu qua, sôïi daây maøu xanh, maøu vaøng, maøu ñoû, maøu traéng hay maøu vaøng laït". Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, khi vò Boà-taùt nhaäp maãu thai, meï vò Boà-taùt khoâng moät beänh taät gì. Baø soáng vôùi taâm hoan hyû, vôùi thaân khoan khoaùi. Baø thaáy trong baøo thai cuûa mình vò Boà-taùt ñaày ñuû moïi boä phaän vaø chaân tay. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
22. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Sau khi sanh vò Boà-taùt baûy ngaøy, meï vò Boà-taùt meänh chung vaø sanh leân caûnh trôøi Ñaâu suaát. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
23. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Trong khi caùc ngöôøi ñaøn baø khaùc mang baàu thai trong buïng chín thaùng hay möôøi thaùng roài môùi sanh, meï vò Boà-taùt sanh vò Boà-taùt khoâng phaûi nhö vaäy. Meï vò Boà-taùt mang vò Boà-taùt trong buïng möôøi thaùng trôøi môùi sanh. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
24. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Trong khi caùc ngöôøi ñaøn baø khaùc, hoaëc ngoài, hoaëc naèm maø sanh con, meï vò Boà-taùt sanh vò Boà-taùt khoâng phaûi nhö vaäy. Meï vò Boà-taùt ñöùng maø sanh vò Boà-taùt. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
25. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt töø buïng meï sanh ra, chö Thieân ñôõ laáy Ngaøi tröôùc, sau môùi ñeán loaøi ngöôøi. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
26. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt töø buïng meï sanh ra, vò Boà-taùt khoâng ñuïng ñeán ñaát. Coù boán Thieân töû ñôõ laáy Ngaøi, ñaët Ngaøi tröôùc baø meï vaø thöa: "Hoaøng haäu haõy hoan hyû. Hoaøng haäu sanh moät baäc vó nhaân". Phaùp nhó laø nhö vaäy.
27. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt töø buïng meï sanh ra, Ngaøi sanh ra thanh tònh, khoâng bò nhieãm oâ bôûi nöôùc nhôùt naøo, khoâng bò nhieãm oâ bôûi loaïi muû naøo, khoâng bò nhieãm oâ bôûi loaïi maùu naøo, khoâng bò nhieãm oâ bôûi baát cöù vaät baát tònh naøo, thanh thònh, trong saïch. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vieân ngoïc ma-ni baûo chaâu ñaët treân moät taám vaûi Ba-la-naïi. Hoøn ngoïc khoâng laøm nhieãm oâ taám vaûi Ba-la-naïi, taám vaûi Ba-la-naïi cuõng khoâng laøm nhieãm oâ hoøn ngoïc. Vì sao vaäy? Vì caû hai ñeàu thanh tònh. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo. Khi vò Boà-taùt töø buïng meï sanh ra, Ngaøi sanh ra thanh tònh, khoâng bò nhieãm oâ bôûi nöôùc nhôùt naøo, khoâng bò nhieãm oâ bôûi loaïi muû naøo, khoâng bò nhieãm oâ bôûi loaïi maùu naøo, khoâng bò nhieãm oâ bôûi baát cöù söï vaät baát tònh naøo, thanh tònh, trong saïch. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
28. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt töø buïng meï sanh ra, hai doøng nöôùc töø hö khoâng hieän ra, moät doøng laïnh, moät doøng noùng. Hai doøng nöôùc aáy taém röûa saïch seõ cho vò Boà-taùt vaø cho baø meï. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
29. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Vò Boà-taùt khi sanh ra, Ngaøi ñöùng vöõng, thaêng baèng treân hai chaân, maët höôùng phía Baéc, böôùc ñi baûy böôùc, moät loïng traéng ñöôïc che treân. Ngaøi nhìn khaép caû moïi phöông, lôùn tieáng nhö con ngöu vöông, thoát ra lôøi nhö sau: "Ta laø baäc toái thöôïng ôû treân ñôøi! Ta laø baäc toái toân ôû treân ñôøi. Ta laø baäc cao nhaát ôû treân ñôøi. Nay laø ñôøi soáng cuoái cuøng, khoâng coøn phaûi taùi sanh ôû ñôøi naøy nöõa". Phaùp nhó laø nhö vaäy.
30. Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp nhó laø nhö vaäy. Khi vò Boà-taùt töø buïng meï sanh ra, khi aáy moät haøo quang voâ löôïng thaàn dieäu, thaéng xa oai löïc cuûa chö Thieân hieän ra cuøng khaép theá giôùi, goàm coù caùc theá giôùi treân chö Thieân, theá giôùi cuûa caùc Ma vöông vaø Phaïm thieân, vaø theá giôùi ôû döôùi goàm caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân, caùc vò hoaøng töû vaø daân chuùng. Cho ñeán caùc caûnh giôùi ôû giöõa caùc theá giôùi, khoâng coù neàn taûng, toái taêm, u aùm, nhöõng caûnh giôùi maø maët traêng, maët trôøi vôùi ñaïi thaàn löïc, ñaïi oai ñöùc nhö vaäy cuõng khoâng theå chieáu thaáu, trong nhöõng caûnh giôùi aáy, moät haøo quang voâ löôïng, thaéng xa oai löïc cuûa chö Thieân hieän ra. Vaø caùc chuùng sanh soáng taïi nhöõng choã aáy, nhôø haøo quang aáy môùi thaáy nhau maø noùi: "Cuõng coù nhöõng chuùng sanh khaùc soáng ôû ñaây". Vaø möôøi ngaøn theá giôùi chuyeån ñoäng, rung ñoäng, chuyeån ñoäng maïnh. Vaø haøo quang voâ löôïng thaàn dieäu aáy thaéng xa oai löïc cuûa chö Thieân hieän ra ôû theá giôùi. Phaùp nhó laø nhö vaäy.
31. Naøy caùc Tyû-kheo, khi hoaøng töû Vipassì sinh ra, vua Bandhumaø ñöôïc baùo tin: "Ñaïi vöông ñaõ ñöôïc sinh moät hoaøng töû". Naøy caùc Tyû-kheo, khi thaáy hoaøng töû xong, vua Bandhumaø lieàn cho môøi caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng vaø noùi: "Naøy caùc Hieàn giaû, haõy xem töôùng cho Hoaøng töû". Naøy caùc Tyû-kheo, khi xem töôùng Hoaøng töû Vipassì xong, caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng taâu vôùi vua Bandhumaø: "Ñaïi vöông haõy haân hoan; Ñaïi vöông ñaõ sinh moät baäc vó nhaân! May maén thay cho Ñaïi vöông, ñaïi haïnh thay cho Ñaïi vöông ñaõ ñöôïc moät Hoaøng töû nhö vaäy sanh trong gia ñình. Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù ñaày ñuû ba möôi hai töôùng toát cuûa baäc Ñaïi nhaân. Ai coù ñuû ba möôi hai töôùng toát naøy seõ choïn hai con ñöôøng naøy thoâi, khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc. Neáu soáng taïi gia ñình, vò naøy seõ trôû thaønh vua Chuyeån luaân Thaùnh vöông, duøng chaùnh phaùp trò nöôùc, bình ñònh boán phöông, ñem laïi an toaøn cho quoác ñoä, ñaày ñuû baûy moùn baùu. Baûy moùn baùu trôû thaønh vaät sôû höõu cuûa vò naøy, töùc laø xe baùu, voi baùu, ngöïa baùu, ngoïc baùu, nöõ baùu, gia chuû baùu vaø thöù baûy laø töông quaân baùu. Vò naøy coù ñeán hôn moät ngaøn thaùi töû, nhöõng baäc anh huøng, löïc só, chinh phuïc quaân thuø. Vò naøy chinh phuïc coõi ñaát naøy cho ñeán haûi bieân vaø trò nöôùc vôùi chaùnh phaùp, khoâng duøng tröôïng, khoâng duøng ñao. Neáu vò naøy töø boû gia ñình, xuaát gia soáng khoâng gia ñình, vò naøy seõ thaønh baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, veùn lui maøn voâ minh che ñôøi".
32. "Ñaïi vöông, ba möôi hai töôùng toát cuûa baäc Ñaïi nhaân laø gì maø Hoaøng töû neáu ñaày ñuû nhöõng töôùng toát naøy seõ choïn ñi hai con ñöôøng, khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc. Neáu soáng taïi gia ñình, vò naøy seõ trôû thaønh vua Chuyeån luaân Thaùnh vöông duøng chaùnh phaùp trò nöôùc, bình ñònh boán phöông, ñem laïi an toaøn cho quoác loä, ñaày ñuû baûy moùn baùu. Baûy moùn baùu trôû thaønh vaät sôû höõu cuûa vò naøy, töùc laø xe baùu, voi baùu, ngöïa baùu, ngoïc baùu, nöõ baùu, cö só baùu vaø thöù baûy laø töôùng quaân baùu. Vò naøy coù ñeán hôn moät ngaøn thaùi töû, nhöõng baäc anh huøng, löïc só, chinh phuïc quaân thuø. Vò naøy chinh phuïc coõi ñaát naøy cho ñeán haûi bieân vaø trò nöôùc vôùi chaùnh phaùp, khoâng duøng tröôïng, khoâng duøng ñao. Neáu vò naøy töø boû gia ñình, xuaát gia soáng khoâng gia ñình, vò naøy seõ thaønh baäc A-la-haùn. Chaùnh Ñaúng Giaùc, veùn lui maøn voâ minh che ñôøi.
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù loøng baøn chaân baèng phaúng, töôùng naøy ñöôïc xem laø töôùng toát cuûa baäc Ñaïi nhaân.
"Ñaïi vöông, döôùi hai baøn chaân cuûa Hoaøng töû naøy, coù hieän ra hình baùnh xe, vôùi ngaøn taêm xe, vôùi truïc xe, vaønh xe, vôùi caùc boä phaän hoaøn toaøn ñaày ñuû, töôùng naøy ñöôïc xem laø töôùng cuûa baäc Ñaïi nhaân.
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù goùt chaân thon daøi... (nhö tröôùc)
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù ngoùn tay, ngoùn chaân daøi...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù tay chaân meàm maïi...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù tay chaân coù maøn da löôùi...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù maét caù troøn nhö con soø...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù oáng chaân nhö con deâ röøng...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy ñöùng thaúng, khoâng co löng xuoáng coù theå rôø töø ñaàu goái vôùi hai baøn tay...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù töôùng maõ aâm taøng...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù maøu da nhö ñoàng, maøu saéc nhö vaøng...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù da trôn möôùt khieán buïi khoâng theå baùm dính vaøo...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù loâng da moïc töø loâng moät, moãi loã chaân loâng coù moät loâng...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù loâng moïc xoaùy troøn thaúng leân, moãi sôïi loâng ñeàu vaäy, maøu xanh ñaäm nhö thuoác boâi maét, xoaùy leân töøng xoaùy troøn nhoû, vaø xoaùy veà höôùng maët...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù thaân hình cao thaúng...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù baûy choã troøn ñaày...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù nöûa thaân tröôùc nhö con sö töû...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy khoâng coù loõm khuyeát giöõa hai vai...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù thaân theå caân ñoái nhö caây baøng (nigrodha: ni-caâu-luaät). Beà cao cuûa thaân ngang baèng beà daøi cuûa hai tay saûi roäng, beà daøi cuûa hai tay saûi roäng ngang baèng beà cao cuûa thaân...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù baùn thaân treân vuoâng troøn...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù vò giaùc heát söùc saéc beùn...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy co quai haøm nhö con sö töû..
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù boán möôi raêng...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù raêng ñeàu ñaën...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù raêng khoâng khuyeát hôû...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù raêng cöûa (thaùi xæ) trôn laùng...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù töôùng löôõi roäng daøi...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù gioïng noùi tuyeät dieäu nhö tieáng chim ca-laêng-taàn-giaø (Karavika)...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù hai maét maøu xanh ñaäm...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù loâng mi con boø caùi...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy giöõa hai loâng maøy, coù sôïi loâng traéng moïc leân, mòn maøng nhö boâng nheï...
"Ñaïi vöông, Hoaøng töû naøy coù nhuïc keá treân ñaàu, töôùng naøy ñöôïc xem laø töôùng toát cuûa baäc Ñaïi nhaân...
33. "Ñaïi vöông, Hoaøng töû coù ñaày ñuû ba möôi hai töôùng toát cuûa baäc Ñaïi nhaân, vôùi ba möôi hai töôùng toát naøy, Hoaøng töû seõ choïn ñi hai con ñöôøng, khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc. Neáu soáng taïi gia ñình, Hoaøng töû seõ trôû thaønh vua Chuyeån luaân Thaùnh vöông, ñem laïi an toaøn cho quoác ñoä, ñaày ñuû baûy moùn baùu. Baûy moùn baùu trôû thaønh sôû höõu cuûa Ngaøi, töùc laø xe baùu, voi baùu, ngöïa baùu, ngoïc baùu, nöõ baùu, cö só baùu, vaø thöù baûy laø töôùng quaân baùu. Vò naøy coù ñeán hôn moät ngaøn thaùi töû, nhöõng baäc anh huøng, löïc só, chinh phuïc quaân thuø. Vò naøy chinh phuïc quaû ñaát naøy cho ñeán haûi bieân vaø trò nöôùc vôùi chaùnh phaùp, khoâng duøng tröôïng, khoâng duøng ñao. Neáu Hoaøng töû töø boû gia ñình, xuaát gia soáng khoâng gia ñình, Hoaøng töû seõ thaønh baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, veùn lui maøn voâ minh che ñôøi".
Naøy caùc Tyû-kheo, Vua Bandhumaø ra leänh cuùng döôøng caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng aáy, caùc aùo vaûi môùi vaø laøm thoûa maõn moïi söï ñoøi hoûi öôùc muoán.
34. Naøy caùc Tyû-kheo, roài vua Bandhumaø ra leänh cuùng döôøng vò caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng aáy, caùc aùo vaûi môùi vaø laøm thoûa maõn moïi söï ñoøi hoûi öôùc muoán.
34. Naøy caùc Tyû-kheo, roài vua Bandhumaø cho nuoâi nhöõng ngöôøi vuù cho hoaøng töû Vipassì. Ngöôøi cho buù, ngöôøi taém, ngöôøi lo boàng aüm, ngöôøi mang treân naùch. Naøy caùc Tyû-kheo, moät loïng traéng ngaøy ñeâm ñöôïc che treân hoaøng töû Vipassì, vaø leänh ñöôïc truyeàn ra: "Khoâng ñöôïc ñeå laïnh hay noùng, coû, buïi, hay söông laøm phieàn hoaøng töû". Hoaøng töû Vipassì ñöôïc moïi ngöôøi aâu yeám. Naøy caùc Tyû-kheo, cuõng nhö hoa sen xanh, hoa sen hoàng, hay hoa sen traéng ñöôïc moïi ngöôøi yeâu thích. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì ñöôïc moïi ngöôøi aâu yeám, gaàn nhö ñöôïc aüm töø naùch naøy qua naùch ngöôøi khaùc.
35. Naøy caùc Tyû-kheo, khi hoaøng töû Vipassì ñöôïc sinh ra, hoaøng töû phaùt aâm raát laø tuyeät dieäu, aâm vaän ñieàu hoøa, dòu ngoït vaø haáp daãn. Naøy caùc Tyû-kheo, gioáng nhö con chim ca-laêng-taân-giaø sinh trong nuùi Hy-maõ-laïp sôn, gioïng chim raát laø tuyeät dieäu, aâm vaän ñieàu hoøa, dòu ngoït vaø haáp daãn. Cuõng vaäy naøy caùc Tyû-kheo, Hoaøng Töû Vipassì phaùt aâm raát laø tuyeät dieäu, aâm vaän ñieàu hoøa, dòu ngoït vaø haáp daãn.
36. Naøy caùc Tyû-kheo, khi hoaøng töû Vipassì sanh ra, Thieân nhaõn hieän ra vôùi Ngaøi, do nghieäp baùo sanh, vaø nhôø Thieân nhaõn aáy, Ngaøi coù theå nhìn khaép chung quanh ñeán moät do tuaàn, ban ngaøy cuõng nhö ban ñeâm.
37. Naøy caùc Tyû-kheo, khi hoaøng töû Vipassì sanh ra, Ngaøi nhìn thaúng söï vaät vôùi caëp maét khoâng nhaáp nhaùy, nhö haøng Thieân ôû Tam thaäp tam thieân. Vì hoaøng töû Vipassì nhìn khoâng nhaáp nhaùy, neân naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû ñöôïc goïi teân laø "Vipassì" - "Vò ñaõ nhìn thaáy". Naøy caùc Tyû-kheo, khi vua Bandhumaø ngoài xöû kieän, vua cho ñaët hoaøng töû Vipassì ngoài beân naùch mình ñeå xöû kieän. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì ngoài beân naùch vua cha nhö vaäy vaø chuù taâm quan saùt phöông thöùc xöû kieän ñeán noãi töï mình cuõng coù theå phaùn ñoaùn xöû kieän. Naøy caùc Tyû-kheo, do hoaøng töû Vipassì "coù theå quan saùt vaø xöû kieän ñuùng luaät phaùp" vaø danh töø "Vipassì" caøng ñöôïc duøng ñeå ñaët teân cho Ngaøi.
38. Naøy caùc Tyû-kheo, roài vua Bandhumaø cho xaây döïng ba toøa laâu ñaøi cho hoaøng töû Vipassì, moät cho muøa möa, moät cho muøa ñoâng, moät cho muøa laïnh, vaø naêm moùn duïc laïc ñeàu ñöôïc chuaån bò ñaày ñuû. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì soáng boán thaùng möa trong laâu ñaøi daønh cho muøa möa, ñöôïc haàu haï mua vui vôùi caùc nöõ nhaïc só, vaø khoâng moät laàn naøo, Ngaøi böôùc xuoáng khoûi laàu.
Tuïng phaåm II
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì, sau thôøi gian nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm, cho goïi ngöôøi ñaùnh xe: "Naøy khanh, haõy cho thaéng caùc coã xe thuø thaéng, chuùng ta seõ ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån ñeå xem phong caûnh" - "Thöa vaâng, Hoaøng Töû". Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng lôøi hoaøng töû Vipassì, cho thaéng caùc coã xe thuø thaéng roài baïch hoaøng töû Vipassì: "Taâu Hoaøng töû, caùc coã xe thuø thaéng ñaõ thaéng xong. Haõy laøm nhöõng gì Hoaøng töû xem laø hôïp thôøi".
Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø hoaøng töû Vipassì leo leân coã xe thuø thaéng vaø cuøng vôùi caùc coã xe thuø thaéng khaùc, tieán ñeán vöôøn ngöï uyeån.
2. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì treân ñöôøng ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån, thaáy moät ngöôøi giaø nua, löng coøng nhö noùc nhaø, choáng gaäy, vöøa ñi vöøa run raåy, khoå naõo, khoâng coøn ñaâu laø tuoåi treû. Thaáy vaäy hoaøng töû hoûi ngöôøi ñaùnh xe: "Naøy khanh, ngöôøi ñoù laø ai vaäy? Sao thaân ngöôøi ñoù khoâng gioáng caùc ngöôøi khaùc?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi ñoù laø moät ngöôøi ñöôïc goïi laø giaø vaäy". - "Naøy khanh, sao ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø moät ngöôøi giaø?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy goïi laø giaø vì nay ngöôøi aáy soáng khoâng bao laâu nöõa". - "Naøy khanh, vaäy roài Ta coù bò giaø khoâng, moät ngöôøi chöa qua tuoåi giaø?" - "Taâu Hoaøng töû, Hoaøng töû vaø caû con nöõa, chuùng ta taát caû seõ bò giaø nua, daàu chuùng ta chöa qua tuoåi giaø!" - "Naøy khanh, thoâi nay thaêm vöôøn ngöï uyeån nhö vaäy laø vöøa roài. Haõy cho ñaùnh xe trôû veà cung". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû".
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng theo lôøi hoaøng töû, cho ñaùnh xe trôû veà cung. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì veà trong cung, ñau khoå, saàu muoän vaø suy nghó. "Sæ nhuïc thay, caùi goïi laø sanh. Vaø ai sanh ra cuõng phaûi giaø yeáu nhö vaäy!".
3. Naøy caùc Tyû-kheo, khi aáy vua Bandhumaø cho goïi ngöôøi ñaùnh xe vaø hoûi: "Naøy khanh, Hoaøng töû coù vui veû khoâng, taïi vöôøn ngöï uyeån? "Naøy khanh, Hoaøng töû coù hoan hyû khoâng, taïi vöôøn ngöï uyeån?". - "Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû khoâng coù vui veû taïi vöôøn ngöï uyeån. Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû khoâng coù hoan hyû, taïi vöôøn ngöï uyeån" - "Naøy khanh, khi ñeán vöôøn ngöï uyeån, Hoaøng töû ñaõ thaáy gì?" - "Taâu ñaïi vöông, Hoaøng töû trong khi ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån, thaáy moät ngöôøi giaø nua, löng coøng nhö noùc nhaø, choáng gaäy vöøa ñi vöøa run raåy, khoå naõo khoâng coøn ñaâu laø tuoåi treû. Thaáy vaäy, Hoaøng töû hoûi con: "Naøy khanh, ngöôøi ñoù laø ai vaäy? Sao toùc ngöôøi ñoù khoâng gioáng caùc ngöôøi khaùc? Sao thaân ngöôøi ñoù khoâng gioáng caùc ngöôøi khaùc?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø vaäy" - "Naøy khanh, sao ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi giaø? - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy goïi laø giaø, vì nay ngöôøi aáy soáng khoâng bao laâu nöõa". - "Naøy khanh, vaäy roài Ta coù phaûi bò giaø khoâng, moät ngöôøi chöa qua tuoåi giaø?" - "Taâu Hoaøng töû, Hoaøng töû vaø caû con nöõa, chuùng ta taát caû seõ bò giaø nua, daàu chuùng ta chöa qua tuoåi giaø" - "Naøy khanh, thoâi nay thaêm vöôøn ngöï uyeån nhö vaäy vöøa roài. Haõy cho ñaùnh xe trôû veà cung". - "Thöa vaâng, Hoaøng Töû!". Taâu Ñaïi vöông, con vaâng lôøi Hoaøng töû Vipassì, cho ñaùnh xe trôû veà cung. Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû trôû veà cung, ñau khoå, saàu muoän vaø suy nghó. "Sæ nhuïc thay, caùi goïi laø sanh. Vaø ai sanh ra cuõng phaûi giaø yeáu nhö vaäy".
4. Naøy caùc Tyû-kheo, khi aáy vua Bandhumaø suy nghó: "Khoâng theå ñeå cho hoaøng töû Vipassì töø choái khoâng trò vì. Khoâng theå ñeå cho Hoaøng töû Vipassì xuaát gia. Khoâng theå ñeå cho lôøi cuûa caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng trôû thaønh söï thaät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài vua Bandhumaø laïi saép ñaët cho hoaøng töû Vipassì ñaày ñuû naêm moùn duïc laïc nhieàu hôn nöõa, ñeå hoaøng töû Vipassì coù theå trò vì, ñeå hoaøng töû Vipassì khoûi phaûi xuaát gia, ñeå cho lôøi caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng khoâng truùng söï thaät. Vaø, naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì soáng taän höôûng ñaày ñuû sung tuùc naêm moùn duïc laïc.
5. Naøy caùc Tyû-kheo hoaøng töû Vipassì, sau thôøi gian nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm cho goïi ngöôøi ñaùnh xe... (töông töï nhö ñoaïn kinh II.1).
6. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì, khi ñang ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån, thaáy moät ngöôøi beänh hoaïn, khoå naõo, nguy kòch, boø leát trong tieåu tieän, ñaïi tieän cuûa mình, caàn coù ngöôøi khaùc naâng ñôõ, caàn coù ngöôøi khaùc dìu daét. Thaáy vaäy, hoaøng töû hoûi ngöôøi ñaùnh xe. "Naøy khanh, ngöôøi naøy ñaõ laøm gì, maø maét cuûa noù khoâng gioáng maét cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, gioïng noùi cuûa noù khoâng gioáng gioïng noùi cuûa nhöõng ngöôøi khaùc?" - "Taâu Hoaøng töû, ñoù laø moät ngöôøi ñöôïc goïi laø moät ngöôøi beänh vaäy". - "Naøy khanh, sao ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø moät ngöôøi beänh?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø moät ngöôøi beänh vì ngöôøi aáy chöa thoaùt khoûi caên beänh cuûa mình" - "Naøy khanh, vaäy roài ta coù bò beänh khoâng, moät ngöôøi chöa bò beänh?" - "Taâu Hoaøng töû, Hoaøng töû vaø caû con nöõa, taát caû chuùng ta seõ bò beänh taät, daàu chuùng ta chöa bò beänh taät". - "Naøy khanh, thoâi nay thaêm vöôøn ngöï uyeån nhö vaäy vöøa roài. Haõy cho ñaùnh xe trôû veà cung". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû".
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng theo lôøi hoaøng töû cho ñaùnh xe trôû veà cung. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì veà trong cung, ñau khoå, saàu muoän vaø suy nghó: "Sæ nhuïc thay, caùi goïi laø sanh! Vaø ai sanh ra, cuõng phaûi giaø, cuõng phaûi beänh!"
7. Naøy caùc Tyû-kheo, khi aáy vua Bandhumaø cho goïi ngöôøi ñaùnh xe vaø hoûi: "Naøy khanh, Hoaøng töû coù vui veû khoâng taïi vöôøn ngöï uyeån? Hoaøng töû coù hoan hyû khoâng taïi vöôøn ngöï uyeån?" - "Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû khoâng coù vui veû taïi vöôøn ngöï uyeån. Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû khoâng coù hoan hyû taïi vöôøn ngöï uyeån" - "Naøy khanh, khi ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån, Hoaøng töû ñaõ thaáy gì?" - "Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû trong khi ñeán vöôøn ngöï uyeån thaáy moät ngöôøi beänh hoaïn, khoå naõo, nguy kòch, boø leát trong tieåu tieän, ñaïi tieän cuûa mình, caàn coù ngöôøi khaùc naâng ñôõ, caàn coù ngöôøi khaùc dìu daét. Thaáy vaäy, Hoaøng töû hoûi con: "Naøy khanh, ngöôøi ñoù ñaõ laøm gì maø maét cuûa noù khoâng gioáng maét cuûa ngöôøi khaùc, gioïng noùi cuûa noù khoâng gioáng gioïng noùi cuûa nhöõng ngöôøi khaùc?" - "Taâu Hoaøng töû, ñoù laø moät ngöôøi ñöôïc goïi laø moât ngöôøi beänh" Vaäy: - "Naøy khanh, sao ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø moät ngöôøi beänh?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi beänh, vì ngöôøi aáy chöa khoûi caên beänh cuûa mình!" - "Naøy khanh, vaäy roài ta coù bò beänh khoâng, moât ngöôøi chöa bò beänh?" - "Taâu Hoaøng töû, Hoaøng töû vaø caû con nöõa, taát caû chuùng ta seõ bò beänh taät, daàu chuùng ta chöa bò beänh taät". - "Naøy khanh, thoâi nay thaêm vöôøn ngöï uyeån nhö vaäy vöøa roài! Haõy cho ñaùnh xe trôû veà cung". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû". Con vaâng theo lôøi Hoaøng töû cho ñaùnh xe trôû veà cung. Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû veà trong cung, ñau khoå, saàu muoän vaø suy nghó: "Sæ nhuïc thay, caùi goïi laø sanh! Vaø ai sanh ra, cuõng phaûi giaø, cuõng phaûi beänh!".
- Naøy caùc Tyû-kheo, khi aáy vua Bandhumaø suy nghó: "Khoâng theå ñeå cho Hoaøng töû Vipassì töø choái khoâng trò vì! Khoâng theå ñeå cho Hoaøng töû Vipassì xuaát gia! Khoâng theå ñeå cho lôøi cuûa caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng trôû thaønh söï thaät". Naøy caùc Tyû-kheo, roài vua Bandhuma, laïi saép ñaët cho hoaøng töû Vipassì ñaày ñuû naêm moùn duïc laïc nhieàu hôn nöõa, ñeå hoaøng töû Vipassì coù theå trò vì, ñeå hoaøng töû Vipassì khoâng theå xuaát gia, ñeå cho lôøi caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng khoâng truùng söï thaät. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì soáng taän höôûng, ñaày ñuû, sung tuùc naêm moùn duïc laïc.
9. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì, sau thôøi gian nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm, cho goïi ngöôøi ñaùnh xe: "Naøy khanh, haõy cho thaéng caùc coã xe thuø thaéng, chuùng ta seõ ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån ñeå xem phong caûnh". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû".
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng lôøi hoaøng töû Vipassì, cho thaéng caùc coã xe thuø thaéng roài baïch hoaøng töû Vipassì: "Taâu hoaøng töû, caùc coã xe thuø thaéng ñaõ thaéng xong. Haõy laøm nhöõng gì Hoaøng töû xem laø hôïp thôøi".
Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø hoaøng töû Vipassì leo leân coã xe thuø thaéng vaø cuøng vôùi caùc coã xe thuø thaéng khaùc, tieán ñeán vöôøn ngöï uyeån.
10. - Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì treân ñöôøng ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån, thaáy moät soá ñoâng ngöôøi, maëc saéc phuïc khaùc nhau, vaø ñang döïng moät daøn hoûa taùng. Thaáy vaäy, hoaøng töû hoûi ngöôøi ñaùnh xe: "Naøy khanh, vì sao ñaùm ñoâng ngöôøi aáy maëc saéc phuïc khaùc nhau vaø ñang döïng moät daøn hoûa taùng?" - "Taâu Hoaøng töû, vì coù moät ngöôøi vöøa môùi meänh chung" - "Naøy khanh, vaäy ngöôi haõy ñaùnh xe ñeán gaàn ngöôøi vöøa môùi meänh chung!" - "Thöa vaâng, taâu Hoaøng töû."
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng theo lôøi hoaøng töû, cho ñaùnh xe ñeán ngöôøi vöøa môùi meänh chung. Naøy caùc Tyû-kheo, khi thaáy thaây ngöôøi cheát, hoaøng töû Vipassì hoûi: "Naøy khanh, sao ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi ñaõ cheát?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi ñaõ cheát vì nay baø meï, oâng cha, caùc ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc khoâng thaáy ngöôøi aáy nöõa; vaø ngöôøi aáy cuõng khoâng thaáy baø meï, oâng cha hay nhöõng ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc!" - "Naøy khanh, vaäy Ta chöa cheát, roài coù bò cheát khoâng? Phuï vöông, Maãu haäu hay nhöõng ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc seõ khoâng thaáy Ta chaêng, vaø Ta seõ khoâng thaáy Phuï vöông, Maãu haäu hay nhöõng baø con ruoät thòt chaêng?" - "Taâu Hoaøng töû, Hoaøng töû vaø caû con nöõa, chuùng ta tuy nay chöa cheát nhöng roài seõ cuõng bò cheát. Phuï vöông, Maãu haäu hay caùc ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc seõ khoâng thaáy Hoaøng Töû, vaø Hoaøng töû seõ khoâng thaáy Phuï vöông. Maãu haäu hay caùc ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc". - "Naøy khanh, thoâi nay thaêm vöôøn ngöï uyeån nhö vaäy vöøa roài. Haõy cho ñaùnh xe trôû veà cung". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû".
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng lôøi hoaøng töû, cho ñaùnh xe trôû veà cung. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì veà trong cung, ñau khoå, saàu muoän vaø suy nghó: "Sæ nhuïc thay caùi goïi laø sanh! Vaø ai sanh ra cuõng phaûi giaø, cuõng phaûi beänh, cuõng phaûi cheát nhö vaäy!".
11. Naøy caùc Tyû-kheo, khi aáy vua Bandhumaø cho goïi ngöôøi ñaùnh xe vaø hoûi: "Naøy khanh, Hoaøng töû coù vui veû khoâng, taïi vöôøn ngöï uyeån? Hoaøng töû coù hoan hyû khoâng, taïi vöôøn ngöï uyeån?"- "Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû khoâng coù vui veû taïi vöôøn ngöï uyeån. Hoaøng töû khoâng coù hoan hyû taïi vöôøn ngöï uyeån". - "Naøy khanh ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån, Hoaøng töû ñaõ thaáy gì?" - "Taâu Ñaïi vöông, Hoaøng töû trong khi ñang ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån, thaáy moät soá ñoâng ngöôøi, maëc saéc phuïc khaùc nhau vaø ñang döïng moät daøn hoûa taùng. Thaáy vaäy Hoaøng töû hoûi con: "Naøy khanh, vì sao ñaùm ñoâng ngöôøi aáy, maëc saéc phuïc khaùc nhau vaø ñang döïng moät daøn hoûa taùng?" - "Taâu Hoaøng töû, vì coù moät ngöôøi môùi meänh chung". - "Naøy khanh, vaäy ngöôi haõy ñaùnh xe laïi gaàn ngöôøi vöøa môùi meänh chung". - "Thöa vaâng, taâu Hoaøng töû". Con vaâng theo lôøi Hoaøng töû, cho ñaùnh xe ñeán gaàn ngöôøi vöøa môùi meänh chung. Khi thaáy thaây cheát, Hoaøng töû hoûi con: "Naøy khanh, sao ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi ñaõ cheát?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi ñaõ cheát, vì nay baø meï, oâng cha hay nhöõng baø con ruoät thòt khaùc khoâng thaáy ngöôøi aáy nöõa! Vaø ngöôøi aáy cuõng khoâng thaáy baø meï, oâng cha hay nhöõng ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc". - "Naøy khanh, vaäy Ta chöa cheát roài coù bò cheát khoâng? Phuï vöông, Maãu haäu hay nhöõng ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc seõ khoâng thaáy Ta chaêng? Vaø Ta seõ khoâng thaáy Phuï vöông, Maãu haäu hay nhöõng ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc chaêng?" - "Taâu Hoaøng töû, Hoaøng töû vaø caû con nöõa, chuùng ta tuy nay chöa cheát nhöng roài cuõng seõ bò cheát. Phuï vöông, Maãu haäu hay nhöõng ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc seõ khoâng thaáy hoaøng töû, vaø hoaøng töû seõ khoâng thaáy Phuï vöông, Maãu haäu hay caùc ngöôøi baø con ruoät thòt khaùc" - "Naøy khanh, thoâi nay thaêm vöôøn ngöï uyeån nhö vaäy vöøa roài. Haõy cho ñaùnh xe trôû veà cung". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû". Con vaâng theo lôøi hoaøng töû Vipassì cho ñaùnh xe trôû veà cung. Hoaøng töû veà trong cung ñau khoå, saàu muoän vaø suy nghó: "Sæ nhuïc thay caùi goïi laø sanh! Vaø ai sanh ra cuõng phaûi giaø, cuõng phaûi beänh, cuõng phaûi cheát nhö vaäy!".
12. Nay caùc Tyû-kheo, khi aáy vua Bandhumaø suy nghó: "Khoâng theå ñeå cho hoaøng töû Vipassì töø choái khoâng trò vì! Khoâng theå ñeå cho hoaøng töû Vipassì xuaát gia. Khoâng theå ñeå cho lôøi caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng trôû thaønh söï thaät".
- Naøy caùc Tyû-kheo, roài vua Bandhumaø laïi saép ñaët cho hoaøng töû Vipassì ñaày ñuû naêm moùn duïc laïc nhieàu hôn nöõa, ñeå hoaøng töû Vipassì coù teå trò vì, ñeå hoaøng töû Vipassì khoâng theå xuaát gia, ñeå cho lôøi caùc vò Baø-la-moân ñoaùn töôùng khoâng ñuùng söï thaät. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, Hoaøng töû Vipassì soáng taän höôûng, ñaày ñuû, sung tuùc naêm moùn duïc laïc.
13. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì, sau thôøi gian nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm cho goïi ngöôøi ñaùnh xe: "Naøy khanh, haõy cho thaéng caùc coã xe thuø thaéng, chuùng ta seõ ñi ñeán vöôøn ngöï uyeån ñeå xem phong caûnh". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû".
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng lôøi hoaøng töû Vipassì, cho thaéng caùc coã xe thuø thaéng roài baïch hoaøng töû Vipassì: "Taâu Hoaøng töû, caùc coã xe thuø thaéng ñaõ thaéng xong. Haõy laøm nhöõng gì Hoaøng töû xem laø hôïp thôøi".
Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø hoaøng töû Vipassì leo leân coã xe thuø thaéng vaø cuøng vôùi caùc coã xe thuø thaéng khaùc, tieán ñeán vöôøn ngöï uyeån.
14. Naøy caùc Tyû-kheo, hoaøng töû Vipassì treân ñöôøng ñi ñeán ngöï uyeån thaáy moät vò xuaát gia, ñaàu troïc, ñaép aùo caø sa. Thaáy vaäy, hoaøng töû hoûi ngöôøi ñaùnh xe: "Naøy khanh, ngöôøi naøy ñaõ laøm gì, maø ñaàu ngöôøi aáy laïi khaùc ñaàu cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, vaø aùo cuûa ngöôøi aáy cuõng khaùc aùo cuûa nhöõng ngöôøi khaùc?" - "Taâu Hoaøng töû, ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi xuaát gia!" - "Naøy khanh, sao ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø ngöôøi xuaát gia?" - "Taâu Hoaøng töû, xuaát gia nghóa laø kheùo tu phaïm haïnh, kheùo tu tònh haïnh, kheùo haønh thieän nghieäp, kheùo haønh coâng ñöùc nghieäp, kheùo giöõ khoâng haïi chuùng sanh, kheùo coù loøng töø ñoái vôùi chuùng sanh!" - "Naøy khanh, haõy ñaùnh xe ñeán gaàn vò xuaát gia". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû".
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñaùnh xe vaâng theo lôøi hoaøng töû Vipassì, ñaùnh xe ñeán gaàn ngöôøi xuaát gia. Naøy caùc Tyû-kheo, roài hoaøng töû Vipassì hoûi vò xuaát gia: "Thöa Hieàn giaû, Ngaøi ñaõ laøm gì, maø ñaàu cuûa Ngaøi khoâng gioáng nhöõng ngöôøi khaùc, vaø aùo cuûa Ngaøi khoâng gioáng caùc ngöôøi khaùc?" - "Thöa Hoaøng töû, toâi laø moät ngöôøi xuaát gia!" - "Thöa Hieàn giaû, theá naøo goïi laø ngöôøi xuaát gia?" - "Thöa Hoaøng töû, toâi laø ngöôøi ñöôïc goïi laø xuaát gia, vì toâi kheùo tu phaïm haïnh, kheùo tu tònh haïnh, kheùo haønh thieän nghieäp, kheùo haønh coâng ñöùc nghieäp, kheùo giöõ khoâng haïi chuùng sanh, kheùo coù loøng töø ñoái vôùi chuùng sanh". - "Thöa Hieàn giaû, laønh thay haïnh xuaát gia cuûa Ngaøi, laønh thay kheùo tu phaïm haïnh, kheùo tu tính haïnh, kheùo haønh thieän nghieäp, kheùo haønh coâng ñöùc nghieäp, kheùo giöõ khoâng haïi chuùng sanh, kheùo coù loøng töø ñoái vôùi chuùng sanh".
15. Naøy caùc Tyû-kheo, roài hoaøng töû Vipassì baûo ngöôøi ñaùnh xe: "Naøy khanh, haõy laáy xe naøy vaø cho ñaùnh xe veà cung. Coøn Ta ôû nôi ñaây, seõ caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". - "Thöa vaâng, Hoaøng töû". Ngöôøi ñaùnh xe vaâng lôøi hoaøng töû Vipassì laáy xe vaø ñaùnh xe veà cung. Coøn hoaøng töû Vipassì, chính taïi choã aáy, caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
16. Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø, taïi kinh ñoâ Bandhumatì coù moät ñaïi chuùng taùm vaïn boán ngaøn ngöôøi nghe tin: "Hoaøng töû Vipassì ñaõ caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Khi nghe tin, caùc vò aáy suy nghó: "Phaùp luaät nhö vaäy khoâng phaûi taàm thöôøng, xuaát gia nhö vaäy khoâng phaûi taàm thöôøng, vì hoaøng töû Vipassì trong phaùp luaät aáy ñaõ caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Nay hoaøng töû Vipassì ñaõ caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình taïi sao chuùng ta laïi khoâng?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài ñaïi chuùng taùm vaïn boán ngaøn ngöôøi aáy caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Boà-taùt Vipassì. Roài Boà-taùt Vipassì cuøng vôùi ñoà chuùng, du haønh, ñi ngang qua nhöõng laøng, thò xaõ vaø ñoâ thò.
17. Naøy caùc Tyû-kheo, trong khi yeân laëng tònh cö, Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Sao Ta laïi soáng bò bao vaây bôûi ñoà chuùng naøy. Toát hôn laø Ta soáng moät mình, laùnh xa ñoà chuùng naøy!"
Naøy caùc Tyû-kheo, sau moät thôøi gian Boà-taùt Vipassì soáng moät mình, laùnh xa ñoà chuùng, taùm vaïn boán ngaøn vò xuaát gia naøy ñi moät ngaû, Boà-taùt Vipassì ñi moät ngaû.
18. Naøy caùc Tyû-kheo, trong khi yeân laëng tònh cö taïi choã thanh vaéng, Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Theá giôùi naøy thaät rôi vaøo caûnh khoå naõo, phaûi sanh roài giaø, roài cheát, roài töø boû theá giôùi naøy ñeå taùi sanh theá giôùi khaùc. Khoâng moät ai bieát moät con ñöôøng giaûi thoaùt khoûi söï ñau khoå naøy, thoaùt khoûi giaø vaø cheát".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, giaø cheát môùi coù maët? Do duyeân gì, giaø cheát sanh?". Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do sanh coù maët, neân giaø, cheát coù maët. Do duyeân sanh, giaø cheát sanh".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, sanh môùi coù maët? Do duyeân gì, sanh phaùt khôûi?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä, phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do höõu coù maët neân sanh môùi coù maët. Do duyeân höõu, neân sanh phaùt khôûi".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, höõu môùi coù maët? Do duyeân gì, höõu phaùt sanh?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do thuû coù maët neân höõu môùi coù maët. Do duyeân thuû, höõu phaùt sanh".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët thuû môùi coù maët? Do duyeân gì, thuû phaùt sanh?". Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do aùi coù maët, thuû môùi phaùt sanh".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, aùi môùi coù maët. Do duyeân gì, aùi phaùt sanh?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do thoï coù maët, aùi môùi coù maët. Do duyeân thoï, aùi phaùt sanh".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, thoï môùi coù maët. Do duyeân gì, thoï môùi phaùt sanh?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do xuùc coù maët, thoï môùi coù maët. Do duyeân xuùc, thoï môùi phaùt sanh".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, xuùc môùi coù maët. Do duyeân gì xuùc môùi phaùt sanh?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do luïc nhaäp coù maët, xuùc môùi coù maët. Do duyeân luïc nhaäp, xuùc môùi phaùt sanh ".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, luïc nhaäp môùi coù maët. Do duyeân gì, luïc nhaäp môùi phaùt sanh?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do danh saéc coù maët, luïc nhaäp môùi coù maët. Do duyeân danh saéc, luïc nhaäp môùi phaùt sanh".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, danh saéc môùi coù maët? Do duyeân gì, danh saéc môùi phaùt sanh?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do thöùc coù maët, danh saéc coù môùi coù maët. Do duyeân thöùc, danh saéc môùi phaùt sanh".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì coù maët, thöùc môùi coù maët. Do duyeân gì, thöùc môùi phaùt sanh?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do danh saéc coù maët, thöùc môùi coù maët. Do duyeân danh saéc, thöùc môùi phaùt sanh".
19. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó nhö sau: "Thöùc naøy xoay trôû lui laïi, töø nôi danh saéc, khoâng vöôït khoûi danh saéc. Chæ nhö theá naøy, con ngöôøi ñöôïc sanh ra hay trôû thaønh giaø, hay bò cheát, hay töø bieät coõi naøy, hay sanh laïi ôû coõi khaùc, nghóa laø do duyeân danh saéc, thöùc sanh; do duyeân thöùc, danh saéc sanh; do duyeân danh saéc, luïc nhaäp sanh; do duyeân luïc nhaäp, xuùc sanh; do duyeân xuùc, thoï sanh; do duyeân thoï, aùi sanh; do duyeân aùi, thuû sanh; do duyeân thuû, höõu sanh; do duyeân höõu, sanh sanh; do duyeân sanh, laõo, töû, saàu bi, khoå öu naõo sanh. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy".
"Taäp khôûi, taäp khôûi". Naøy caùc Tyû-kheo, töø nôi Boà-taùt Vipassì, khôûi sanh phaùp nhaõn töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, trí sanh, tueä sanh, minh sanh, aùnh saùng sanh.
20. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët, giaø cheát khoâng coù maët? Caùi gì dieät, giaø cheát dieät?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do sanh khoâng coù maët, giaø cheát khoâng coù maët, do sanh dieät, giaø cheát dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët, sanh khoâng coù maët? Caùi gì dieät, saùnh dieät!. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do höõu khoâng coù maët, sanh khoâng coù maët, do höõu dieät, sanh dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët, höõu khoâng coù maët? Caùi gì dieät, höõu dieät?". Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do thuû khoâng coù maët, höõu khoâng coù maët, do thuû dieät, höõu dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët, thuû khoâng coù maët? Caùi gì dieät, thuû dieät?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do aùi khoâng coù maët, thuû khoâng coù maët, do aùi dieät, thuû dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët, aùi khoâng coù maët? Caùi gì dieät, aùi dieät?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do thoï khoâng coù maët, aùi khoâng coù maët, do thoï dieät, aùi dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët, thoï khoâng coù maët? Caùi gì dieät, thoï dieät?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do xuùc khoâng coù maët, thoï khoâng coù maët, do xuùc dieät, thoï dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët xuùc khoâng coù maët? Caùi gì dieät, xuùc dieät?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do luïc nhaäp khoâng coù maët, xuùc khoâng coù maët, do luïc nhaäp dieät, xuùc dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì coù maët, luïc nhaäp khoâng coù maët? Caùi gì dieät, luïc nhaäp dieät". Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do danh saéc khoâng coù maët, luïc nhaäp khoâng coù maët, do danh saéc dieät, luïc nhaäp dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Do caùi gì khoâng coù maët, danh saéc khoâng coù maët? Caùi gì dieät danh saéc dieät?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do thöùc khoâng coù maët, danh saéc khoâng coù maët, do thöùc dieät, danh saéc dieät".
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "Caùi gì khoâng coù maët, thöùc khoâng coù maët? Do caùi gì dieät, thöùc dieät?" Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau khi nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä phaùt sanh minh kieán sau ñaây: "Do danh saéc khoâng coù maët, thöùc khoâng coù maët, do danh saéc dieät, thöùc dieät".
21. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì suy nghó: "OÂi, Ta ñaõ chöùng ñöôïc con ñöôøng ñöa ñeán Boà-ñeà, nhôø phaùp tu quaùn. Nghóa laø, do danh saéc dieät, thöùc dieät; do thöùc dieät, danh saéc dieät; do danh saéc dieät, luïc nhaäp dieät; do luïc nhaäp dieät, xuùc dieät; do xuùc dieät, thoï dieät, do thoï dieät, aùi dieät; do aùi dieät, thuû dieät; do thuû dieät, höõu dieät; do höõu dieät, sanh dieät; do sanh dieät, giaø, cheát, öu, bi, khoå, saàu, naõo dieät. Nhö vaäy, toaøn boä khoå uaån dieät".
"Dieät, dieät". Naøy caùc Tyû-kheo, töø nôi Boà-taùt Vipassì, khôûi haønh phaùp nhaõn töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, trí sanh, tueä sanh, minh sanh, aùnh saùng sanh.
22. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Boà-taùt Vipassì, sau moät thôøi gian soáng quaùn söï sanh dieät trong naêm uaån: "Ñaây laø saéc, ñaây laø saéc taäp khôûi, ñaây laø saéc dieät. Ñaây laø thoï, ñaây laø thoï taäp khôûi, ñaây laø thoï dieät. Ñaây laø töôûng, ñaây laø töôûng taäp khôûi, ñaây laø töôûng dieät. Ñaây laø haønh, ñaây laø haønh taäp khôûi, ñaây laø haønh dieät! Ñaây laø thöùc, ñaây laø thöùc taäp khôûi, ñaây laø thöùc dieät".
Vaø ñoái vôùi Ngaøi, sau khi soáng quaùn phaùp sanh dieät trong naêm thuû uaån, chaúng bao laâu caùc laäu hoaëc ñöôïc tieâu tröø vaø Ngaøi ñöôïc giaûi thoaùt.
Tuïng phaåm III.
1. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc lieàn suy nghó: "Nay Ta haõy thuyeát phaùp".
Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc suy nghó: "Phaùp naøy do Ta chöùng ñöôïc, thaät laø saâu kín, khoù thaáy, khoù chöùng, tòch tònh, cao thöôïng, sieâu lyù luaän, vi dieäu, chæ ngöôøi trí môùi hieåu thaáu. Coøn quaàn chuùng naøy thì öa aùi duïc, khoaùi aùi duïc, ham thích aùi duïc. Ñoái vôùi quaàn chuùng öa aùi duïc, khoaùi aùi duïc, ham thích aùi duïc, thaät khoù maø thaáy ñöôïc ñònh lyù "Y taùnh duyeân khôûi phaùp" (ida-paccayata paticca samuppaøda); thaät khoù maø thaáy ñöôïc ñònh lyù taát caû haønh laø tòch tònh, taát caû sanh y ñöôïc tröø boû, aùi ñöôïc ñoaïn taän, ly duïc, aùi dieät, Nieát-baøn. Neáu nay Ta thuyeát phaùp maø caùc ngöôøi khaùc khoâng hieåu Ta, thôøi nhö vaäy thaät khoå naõo cho Ta!"
2. Naøy caùc Tyû-kheo, vôùi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, nhöõng baøi keä baát khaû tö nghì, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân:
Sao nay Ta laïi noùi leân chaùnh phaùp maø Ta ñaõ chöùng ngoä raát khoù khaên?Naøy caùc Tyû-kheo, vôùi nhöõng lôøi nhö vaäy, suy tö treân vaán ñeà taâm cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, höôùng veà voâ vi, thuï ñoäng, khoâng muoán thuyeát phaùp. Khi baáy giôø, moät trong caùc vò Ñaïi Phaïm thieân, khi bieát ñöôïc tö töôûng cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, nhôø tö töôûng cuûa mình, lieàn suy nghó: "Than oâi, theá giôùi seõ bò tieâu dieät, theá giôùi seõ bò hoaïi vong, neáu taâm cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, höôùng veà voâ vi, thuï ñoäng, khoâng muoán thuyeát phaùp!"
Phaùp naøy khoù maø chöùng ngoä vôùi nhöõng ai bò tham saân chi phoái.
Nhöõng ai bò aùi nhieãm vaø voâ minh bao phuû raát khoù thaáy phaùp naøy.
Moät phaùp ñi ngöôïc doøng, vi dieäu, thaâm saâu, khoù thaáy, vi teá.3. Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ñaïi Phaïm thieân aáy, nhö moät nhaø löïc só duoãi thaúng caùnh tay ñaõ co laïi, hay co laïi caùnh tay duoãi thaúng, cuõng vaäy vò aáy bieán maát töø theá giôùi Phaïm thieân vaø hieän ra tröôùc maët Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy caùc Tyû-kheo, roài vò Ñaïi Phaïm thieân ñaép thöôïng y treân moät beân vai, quyø ñaàu goái beân phaûi treân maët ñaát, chaép tay höôùng veà Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc vaø baïch raèng: "Baïch Theá Toân, haõy thuyeát phaùp! Baïch Thieän Theä, haõy thuyeát phaùp! Coù nhöõng chuùng sanh ít bò buïi traàn che phuû seõ bò nguy haïi neáu khoâng ñöôïc nghe chaùnh phaùp. (Neáu ñöôïc nghe), nhöõng vò naøy coù theå thaâm hieåu chaùnh phaùp".
4. Naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc nghe noùi vaäy, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc noùi vôùi vò Ñaïi Phaïm thieân: "Naøy Phaïm thieân, Ta ñaõ suy nghó nhö sau: "Phaùp naøy do Ta chöùng ñöôïc, thaät laø saâu kín, khoù thaáy, khoù chöùng, tòch tònh, cao thöôïng, sieâu lyù luaän, vi dieäu, chæ coù ngöôøi trí môùi hieåu thaáu. Coøn quaàn chuùng naøy thì öa aùi duïc, khoaùi aùi duïc, ham thích aùi duïc. Ñoái vôùi quaàn chuùng öa aùi duïc, khoaùi aùi duïc, ham thích aùi duïc, thaät khoù maø thaáy ñöôïc ñònh lyù y taùnh duyeân khôûi phaùp; thaät khoù maø thaáy ñöôïc ñònh lyù taát caû haønh laø tòch tònh, taát caû sanh y ñöôïc tröø boû, aùi ñöôïc ñoaïn taän, ly duïc, aùi dieät, Nieát-baøn Neáu nay Ta thuyeát phaùp maø caùc ngöôøi khaùc khoâng hieåu Ta, thôøi nhö vaäy thaät meät moûi cho Ta, thôøi nhö vaäy thaät khoå naõo cho Ta". Naøy Phaïm thieân, khi aáy nhöõng baøi keä baát khaû tö nghì, töø tröôùc chöa töøng nghe khôûi leân nôi Ta:
Sao nay Ta laïi noùi leân chaùnh phaùp maø Ta ñaõ chöùng ngoä raát khoù khaên?Naøy Phaïm thieân, vôùi nhöõng lôøi nhö vaäy, suy tö treân vaán ñeà, taâm cuûa Ta höôùng veà voâ vi thuï ñoäng, khoâng muoán thuyeát phaùp.
Phaùp naøy khoù maø chöùng ngoä vôùi nhöõng ai bò tham saân chi phoái.
Nhöõng ai bò aùi nhieãm vaø voâ minh bao phuû raát khoù maø thaáy ñöôïc phaùp naøy.
Moät phaùp ñi ngöôïc doøng, vi dieäu, thaâm saâu, khoù thaáy, vi teá.5. Naøy caùc Tyû-kheo, laàn thöù hai vò Ñaïi Phaïm thieân aáy... (nhö treân)...
6. Naøy caùc Tyû-kheo, laàn thöù ba, vò Ñaïi Phaïm thieân aáy baïch Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc: "Baïch Theá Toân, haõy thuyeát phaùp! Baïch Thieân Theä, haõy thuyeát phaùp! Coù nhöõng chuùng sanh ít bò buïi traàn che phuû seõ bò nguy haïi neáu khoâng ñöôïc nghe chaùnh phaùp, nhöõng vò naøy coù theå thaâm hieåu chaùnh phaùp!"
Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc bieát ñöôïc lôøi khuyeân thænh cuûa vò Phaïm Thieân, vì loøng töø bi ñoái vôùi chuùng sanh, nhìn ñôøi vôùi Phaät nhaõn. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc nhìn ñôøi vôùi Phaät nhaõn, thaáy coù haïng chuùng sanh nhieãm ít buïi ñôøi, nhieãm nhieàu buïi ñôøi, coù haïng lôïi caên ñoän caên, coù haïng taùnh thuaän taùnh nghòch, coù haïng deã daïy khoù daïy, vaø moät soá ít thaáy söï nguy hieåm phaûi taùi sanh theá giôùi khaùc vaø söï nguy hieåm cuûa nhöõng haønh ñoäng loãi laàm. Nhö trong hoà sen xanh, sen hoàng hay sen traéng, coù moät soá hoa sen xanh, sen hoàng hay sen traéng sanh ra döôùi nöôùc, lôùn leân döôùi nöôùc, khoâng vöôït leân khoûi maët nöôùc, ñöôïc nuoâi döôõng döôùi nöôùc; coù moät soá hoa sen xanh, sen hoàng hay sen traéng sanh ra döôùi nöôùc lôùn leân döôùi nöôùc, soáng vöôn leân tôùi maët nöôùc, coù moät soá hoa sen xanh, sen hoàng hay sen traéng sanh ra döôùi nöôùc lôùn leân döôùi nöôùc vöôn leân khoûi maët nöôùc, khoâng bò nöôùc laøm ñaãm öôùt. Cuõng vaäy naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, nhìn quanh theá giôùi vôùi Phaät nhaõn. Ngaøi thaáy coù haïng chuùng sanh nhieãm ít buïi ñôøi, nhieãm nhieàu buïi ñôøi, coù haïng lôïi caên ñoän caên, coù haïng taùnh thuaän taùnh nghòch, coù haïng deã daïy khoù daïy, moät soá ít thaáy söï nguy hieåm phaûi tính sanh theá giôùi khaùc vaø söï nguy hieåm cuûa nhöõng haønh ñoäng loãi laàm.
7. Roài vò Ñaïi Phaïm thieân, vôùi taâm mình bieát ñöôïc taâm tö cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, lieàn noùi vôùi Ngaøi, baøi keä sau ñaây:
Nhö con ngöôøi ñöùng treân ñænh nuùi nhìn quanh daân chuùng phía döôùi.Naøy caùc Tyû-kheo, roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc traû lôøi vò Ñaïi Phaïm thieân vôùi baøi keä sau ñaây:
Cuõng vaäy Ngaøi Sumedha leân laàu chaùnh phaùp, baäc bieán nhaõn, thoaùt ly saàu muoän.
Nhìn xuoáng quaàn chuùng, aâu lo saàu muoän bò sanh giaø aùp böùc.
Haõy ñöùng leân, baäc anh huøng, baäc chieán thaéng ôû chieán tröôøng!
Vò tröôûng ñoaøn löõ khaùch, ñaáng thoaùt ly moïi nôï naàn!
Theá Toân haõy ñi khaép theá giôùi hoaèng döông chaùnh phaùp.
Coù ngöôøi nhôø ñöôïc nghe, seõ thaâm hieåu dieäu nghóa!Cöûa baát dieät ñaõ ñöôïc môû roäng,Naøy caùc Tyû-kheo, roài vò Ñaïi Phaïm thieân vôùi yù nghó: "Ta ñaõ laø ngöôøi môû ñöôøng cho Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuyeát phaùp", roài ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi vaø bieán maát taïi choã.
Hôõi nhöõng ai ñöôïc nghe, haõy töø boû taø kieán cuûa mình.
Vì nghó ñeán meät moûi hoaøi coâng, naøy Phaïm Thieân.
Ta khoâng muoán giaûng Chaùnh phaùp vi dieäu cho loaøi ngöôøi!8. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc suy nghó: "Ta thuyeát phaùp cho ai tröôùc tieân? Ai seõ mau hieåu chaùnh phaùp naøy?"
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc suy nghó: "Nay vöông töû Khanda (Kieån-traø) vaø con vöông sö Tissa (Ñeà-xaù) truù ôû kinh ñoâ Bandhumatì (Baøn-ñaàu-baø-ñeà) laø baäc trí thöùc ña vaên, saùng suoát, ñaõ töø laâu soáng ít nhieãm oâ bôûi buïi ñôøi. Nay ta haõy thuyeát phaùp cho vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa tröôùc tieân, hai vò naøy seõ sôùm thaâm hieåu chaùnh phaùp naøy".
Roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc nhö moät nhaø löïc só duoãi thaúng caùnh tay ñaõ co laïi, hay co laïi caùnh tay duoãi thaúng, bieán maát töø caây Boà ñeà, hieän ra taïi vöôøn Loäc Uyeån Khenma, kinh ñoâ Bhadhumatì.
9. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc goïi ngöôøi giöõ vöôøn: "Naøy baïn, haõy vaøo kinh ñoâ Bandhumatì, nhaén vôùi vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa raèng Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ ñeán kinh ñoâ Bandhumatì, hieän truù ôû Loäc Uyeån Khema vaø muoán gaëp hai vò!" - "Thöa vaâng, baïch Theá Toân".
Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi giöõ vöôøn vaâng theo lôøi daïy cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, vaøo kinh ñoâ Bandhumatì vaø thöa vôùi vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa: "Thöa quyù vò, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ ñeán kinh ñoâ Bandhumatì vaø hieän ôû Loäc Uyeån Khema. Ngaøi muoán gaëp quyù vò!"
10. Naøy caùc Tyû-kheo, Vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa cho thaéng nhöõng coã xe thuø thaéng, töï mình leo leân moät coã xe thuø thaéng roài cuøng vôùi caùc coã xe thuø thaéng khaùc, cho xe ra khoûi kinh thaønh Bandhumati, ñi ñeán Loäc Uyeån Khema, ñi xe cho ñeán choã coøn ñi xe ñöôïc, roài xuoáng xe ñi boä ñeán tröôùc Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Khi ñeán nôi, hai vò naøy ñaûnh leã Ngaøi vaø ngoài xuoáng moät beân.
11. Roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuaän thöù thuyeát phaùp, thuyeát veà boá thí, thuyeát veà trì giôùi, thuyeát veà caùc coõi trôøi, trình baøy söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ cuûa duïc voïng, vaø söï lôïi ích cuûa xuaát ly. Khi Theá Toân bieát ñöôïc taâm trí cuûa hai vò naøy ñaõ thuaàn thuïc, nhu thuaän, thoaùt ly trieàn caùi, cao thöôïng vaø an tònh, Ngaøi beøn thuyeát phaùp thoaïi maø ñöôïc chö Phaät ñeà cao, töùc laø Khoå, Taäp, Dieät, Ñaïo. Cuõng nhö taám vaûi thuaàn tònh khoâng coù tyø veát, raát deã thaám maøu nhuoäm, cuõng vaäy, vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa, chính taïi choã ngoài naøy chöùng ñöôïc Phaùp nhaõn xa traàn ly caáu: "Phaøm phaùp gì ñaõ sanh roài cuõng phaûi dieät".
12. Hai vò naøy ñaõ thaáy phaùp, chöùng phaùp, ngoä phaùp, theå nhaäp vaøo phaùp, nghi ngôø tieâu tröø, do döï, dieät taän, chöùng ñöôïc töï tín, khoâng y cöù ngöôøi khaùc ñoái vôùi ñaïo phaùp cuûa ñöùc Boån Sö, lieàn baïch Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc: "Thaät di dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy giaûi thích. Baïch Theá Toân, nay chuùng con quy y Theá Toân vaø quy y Phaùp. Baïch Theá Toân, mong Theá Toân cho chuùng con ñöôïc xuaát gia vôùi Theá Toân, mong Theá Toân cho chuùng con ñöôïc thoï ñaïi giôùi".
13. Naøy caùc Tyû-kheo, vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa ñöôïc xuaát gia vôùi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, ñöôïc thoï ñaïi giôùi. Roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy hai vò naøy, khuyeán khích laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû vôùi phaùp thoaïi, neâu roõ söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ cuûa caùc phaùp höõu vi vaø söï lôïi ích cuûa Nieát-baøn. Vaø hai vò naøy nhôø Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy, khuyeán khích, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû vôùi phaùp thoaïi, khoâng bao laâu taâm trí khoâng coøn chaáp thuû, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùc laäu hoaëc.
14. Naøy caùc Tyû-kheo, trong khi kinh thaønh Bandhumatì coù ñaïi chuùng khoaûng taùm vaïn boán ngaøn vò ñöôïc nghe: "Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ ñeán kinh thaønh Bandhumatì vaø ôû taïi Loäc Uyeån Khema. Vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa ñaõ caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình vôùi Theá Toân, Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc". Khi nghe vaäy, caùc vò naøy töï nghó: "Chaéc chaén, phaùp luaät naøy khoâng theå taàm thöôøng, söï xuaát gia naøy khoâng theå taàm thöôøng, vì vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa ñaõ caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Vöông töû Khanda vaø con vöông sö Tissa ñaõ caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình vôùi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Taïi sao chuùng ta laïi khoâng laøm vaäy?"
Naøy caùc Tyû-kheo, roài ñaïi chuùng aáy goàm khoaûng taùm vaïn boán ngaøn vò ñi ra khoûi kinh thaønh Bandhumatì ñeán Loäc Uyeån Khema, choã Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ôû, Khi ñeán nôi, caùc vò naøy ñaûnh leã Ngaøi vaø ngoài xuoáng moät beân.
15. Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuaän thöù thuyeát phaùp, thuyeát veà boá thí, thuyeát veà trì giôùi, thuyeát veà caùc coõi trôøi, trình baøy söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ cuûa duïc voïng vaø söï lôïi ích cuûa xuaát ly. Khi Theá Toân bieát ñöôïc taâm trí cuûa caùc vò naøy ñaõ thuaàn thuïc, nhu thuaän, thoaùt ly trieàn caùi, cao thöôïng vaø an tònh, Ngaøi beøn thuyeát phaùp thoaïi maø chö Phaät ñaõ ñeà cao, töùc laø Khoå, Taäp, Dieät, Ñaïo. Cuõng nhö taám vaûi thuaàn tònh, khoâng coù tyø veát raát deã thaám maøu nhuoäm, cuõng vaäy taùm vaïn boàn ngaøn vò naøy, chính taïi choã ngoài naøy, chöùng ñöôïc phaùp nhaõn xa traàn ly caáu: "Phaøm phaùp gì ñaõ sanh roài cuõng phaûi dieät".
16. Nhöõng vò naøy ñaõ thaáy phaùp, chöùng phaùp, ngoä phaùp, theå nhaâ_p vaøo phaùp, nghi ngôø tieâu tröø, do döï dieät taän, chöùng ñöôïc töï tín, khoâng y cöù ngöôøi khaùc ñoái vôùi ñaïo phaùp cuûa ñöùc Boån Sö, lieàn baïch Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc: "Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân, Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi, nhöõng gì bò quaêng xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy, giaûi thích. Baïch Theá Toân, nay chuùng con quy y Theá Toân vaø quy y Phaùp. Baïch Theá Toân, mong Theá Toân cho chuùng con ñöôïc xuaát gia vôùi Theá Toân, mong Theá Toân cho chuùng con ñöôïc thoï ñaïi giôùi!".
17. Naøy caùc Tyû-kheo, taùm vaïn boán ngaøn vò naøy ñöôïc xuaát gia vôùi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, ñöôïc thoï ñaïi giôùi. Roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy nhöõng vò naøy, khuyeán khích, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû vôùi phaùp thoaïi, neâu roõ söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ cuûa caùc phaùp höõu vi vaø söï lôïi ích cuûa Nieát Baøn. Vaø nhöõng vò naøy, nhôø Theá Toân Vipassì baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy, khuyeán khích, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan kyû vôùi phaùp thoaïi, khoâng bao laâu taâm trí khoâng coøn chaáp chuû, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùc laäu hoaëc.
18. Naøy caùc Tyû-kheo, nay taùm vaïn boán ngaøn caùc vò xuaát gia töø tröôùc, ñöôïc nghe: "Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ ñeán kinh thaønh Bandhumatì, ôû taïi Loäc Uyeån Khema vaø thuyeát phaùp". Naøy caùc Tyû-kheo, taùm vaïn boán ngaøn vò xuaát gia naøy, ñi ñeán Loäc Uyeån Khema, choã Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ôû. Khi ñeán nôi, caùc vò naøy ñaûnh leã Ngaøi vaø ngoài xuoáng moät beân.
19. Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuaän thöù thuyeát phaùp, thuyeát veà boá thí, thuyeát veà trì giôùi, thuyeát veà caùc coõi trôøi, trình baøy söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ cuûa duïc voïng vaø söï lôïi ích cuûa xuaát ly. Khi Theá Toân bieát ñöôïc taâm trí cuûa caùc vò naøy ñaõ thuaàn thuïc, nhu thuaän, thoaùt ly trieàn caùi, cao thöôïng vaø an tònh, Ngaøi beøn thuyeát phaùp thoaïi maø chö Phaät ñaõ ñeà cao, töùc laø Khoå, Taäp, Dieät, Ñaïo. Cuõng nhö taám vaûi thuaàn tònh, khoâng coù tyø veát, raát deã thaám maøu nhuoäm, cuõng vaäy taùm vaïn boán ngaøn vò xuaát gia naøy, chính taïi choã ngoài naøy, chöùng ñöôïc phaùp nhaõn xa traàn ly caáu: "Phaøm phaùp gì ñaõ sanh ra roài cuõng phaûi dieät".
20. Nhöõng vò naøy ñaõ thaáy phaùp, chöùng phaùp, ngoä phaùp, theå nhaäp vaøo phaùp, nghi ngôø tieâu tröø, do döï dieät taän, chöùng ñöôïc töï tín, khoâng y cöù ngöôøi khaùc ñoái vôùi ñaïo phaùp cuûa ñöùc Boån Sö, lieàn baïch Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc: "Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vi dieäu thay, Baïch Theá Toân! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy giaûi thích. Baïch Theá Toân, nay chuùng con quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y Taêng. Baïch Theá Toân, mong Theá Toân cho chuùng con ñöôïc xuaát gia vôùi Theá Toân, mong Theá Toân cho chuùng con ñöôïc thoï ñaïi giôùi!"
21. Naøy caùc Tyû-kheo, taùm vaïn boán ngaøn vò xuaát gia vôùi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñöôïc thoï ñaïi giôùi. Roài Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy nhöõng vò naøy, khuyeán khích, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû vôùi phaùp thoaïi, neâu roõ söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ cuûa caùc phaùp höõu vi vaø söï lôïi ích cuûa Nieát Baøn. Vaø nhöõng vò naøy nhôø Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy, khuyeán khích, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû vôùi phaùp thoaïi, khoâng bao laâu taâm trí khoâng coøn chaáp chuû, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùc laäu hoaëc.
22. Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng saùu traêm taùm möôi vaïn vò truù taïi kinh ñoâ Bandhumatì, Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, trong khi yeân laëng tònh cö ñaõ suy nghó nhö sau: "Nay ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng saùu traêm taùm möôi vaïn vò truù taïi kinh thaønh Bandhumatì. Sao Ta laïi khoâng khuyeán daïy caùc vò Tyû-kheo aáy: "Naøy caùc Tyû-kheo, haõy ñi cuøng khaép, vì haïnh phuùc cho ñaïi chuùng, vì an laïc cho ñaïi chuùng, vì loøng thöông töôûng cho ñôøi, vì haïnh phuùc, vì lôïi ích, vì an laïc cho loaøi Ngöôøi, loaøi Trôøi. Chôù coù ñi hai ngöôøi cuøng moät choã. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy thuyeát giaûng chaùnh phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, nghóa vaên ñaày ñuû, vaên cuù veïn toaøn. Haõy neâu roõ ñôøi soáng phaïm haïnh hoaøn toaøn thanh tònh. Coù nhöõng chuùng sanh ít nhieãm buïi ñôøi, neáu khoâng ñöôïc nghe chaùnh phaùp seõ bò nguy haïi. (Neáu ñöôïc nghe), seõ thaâm hieåu chaùnh phaùp. Cöù saùu naêm, haõy ñeán taïi kinh ñoâ Bandhumati ñeå tuïng ñoïc giôùi boån".
23. Naøy caùc Tyû-kheo, moät vò Ñaïi Phaïm thieân khaùc, vôùi taâm tö cuûa mình bieát ñöôïc taâm tö cuûa Theá Toân Vipassi, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Nhö moät vò löïc só duoãi caùnh tay co laïi hay co laïi caùnh tay ñaõ duoãi ra, vò naøy bieán maát ôû coõi Phaïm thieân vaø hieän ra tröôùc maët Theá Toân Vipassi, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy caùc Tyû kheo, luùc baáy giôø vò Ñaïi Phaïm thieân, ñaép thöôïng y treân moät beân vai, chaép tay höôùng ñeán Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc vaø baïch Ngaøi: "Nhö vaäy laø phaûi, baïch Theá Toân! Nhö vaäy laø phaûi, baïch Thieän Theä! Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy khuyeán daïy ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng saùu traêm taùm möôi vaïn vò ôû kinh ñoâ Bandhumati: "Naøy caùc Tyû-kheo haõy ñi cuøng khaép, vì haïnh phuùc cho ñaïi chuùng, vì an laïc cho ñaïi chuùng, vì loøng thöông töôûng cho ñôøi, vì haïnh phuùc, vì lôïi ích, vì an laïc cho loaøi Ngöôøi, loaøi Trôøi. Chôù coù ñi hai ngöôøi cuøng moät choã. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy thuyeát giaûng chaùnh phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, nghóa vaên ñaày ñuû, vaên cuù veïn toaøn. Haõy neâu roõ phaïm haïnh hoaøn toaøn thanh tònh. Coù nhöõng chuùng sanh ít nhieãm buïi ñôøi, neáu khoâng ñöôïc nghe chaùnh phaùp seõ bò nguy haïi. (Neáu ñöôïc nghe), seõ thaâm hieåu chaùnh phaùp". Baïch Theá Toân, chuùng con seõ laøm nhö caùc vò Tyû-kheo. Sau saùu naêm, caùc vò naøy ñeán kinh ñoâ Bandhumati ñeå tuïng ñoïc giôùi boån".
Naøy caùc Tyû-kheo, Ñaïi Phaïm thieân thuyeát nhö vaäy. Sau khi noùi xong, vò naøy ñaûnh leã Theá Toân Vipassi, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, löng beân höõu höôùng veà Ngaøi vaø bieán maát taïi choã.
24. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Theá Toân Vipassi, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, vaøo buoåi chieàu xuaát ñònh ñöùng daäy vaø noùi vôùi caùc vò Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo, trong khi Ta yeân laëng tònh cö taïi choã thanh vaéng, yù nghó sau ñaây khôûi leân: "Nay ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng saùu traêm taùm möôi vaïn vò truù taïi kinh thaønh Bandhamatì. Sao Ta laïi khoâng khuyeán daïy caùc Tyû-kheo aáy: "Naøy caùc Tyû-kheo, haõy ñi cuøng khaép vì haïnh phuùc cho ñaïi chuùng, vì an laïc cho ñaïi chuùng, vì loøng thöông töôûng cho ñôøi, vì haïnh phuùc, vì lôïi ích, vì an laïc cho loaøi Ngöôøi, loaøi Trôøi. Chôù coù ñi hai ngöôøi cuøng moät choã. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy thuyeát giaûng chaùnh phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, nghóa lyù ñaày ñuû, vaên cuù veïn toaøn. Haõy neâu roõ ñôøi soáng phaïm haïnh hoaøn toaøn thanh tònh. Coù nhöõng chuùng sanh ít nhieãm buïi ñôøi, neáu khoâng ñöôïc nghe chaùnh phaùp seõ bò nguy haïi. (Neáu ñöôïc nghe), seõ thaâm hieåu chaùnh phaùp. Cöù sau saùu naêm, haõy ñeán taïi kinh ñoâ Bandhumati ñeå tuïng ñoïc giôùi boån".
25. Naøy caùc Tyû-kheo, moät Ñaïi Phaïm thieân khaùc vôùi taâm tö cuûa mình, bieát ñöôïc taâm tö cuûa Ta. Nhö moät vò löïc só duoãi caùnh tay ñaõ co laïi hay co laïi caùnh tay ñaõ duoãi ra, vò naøy bieán maát ôû coõi Phaïm thieân vaø hieän ra tröôùc maét Ta. Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ñaïi Phaïm thieân, ñaép thöôïng y treân moät beân vai, chaáp tay höôùng ñeán Ta vaø baïch vôùi ta: "Nhö vaäy laø phaûi, Baïch Theá Toân! Nhö vaäy laø phaûi. Baïch Thieän Theä! Baïch Theá Toân! Theá Toân haõy khuyeán daïy ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng saùu traêm taùm möôi vaïn vò ôû kinh ñoâ Bandhumatì: "Naøy caùc Tyû-kheo, haõy ñi cuøng khaép, vì haïnh phuùc cho ñaïi chuùng, vì an laïc cho ñaïi chuùng, vì loøng thöông töôûng cho ñôøi, vì haïnh phuùc, vì lôïi ích, vì an laïc cho loaøi Ngöôøi, loaøi Trôøi. Chôù coù ñi hai ngöôøi cuøng moät choã. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy thuyeát giaûng chaùnh phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, nghóa lyù ñaày ñuû, vaên cuù veïn toaøn. Haõy neâu roõ phaïm haïnh hoaøn toaøn thanh tònh. Coù nhöõng chuùng sanh ít nhieãm buïi ñôøi, neáu khoâng ñöôïc nghe chaùnh phaùp, seõ bò nguy haïi. (Neáu ñöôïc nghe), seõ thaâm hieåu chaùnh phaùp. Baïch Theá Toân, chuùng con seõ laøm nhö caùc Tyû-kheo. Sau saùu naêm caùc vò naøy seõ ñeán kinh ñoâ Bandhumatì ñeå tuïng ñoïc giôùi boån". Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ñaïi Phaïm thieân thuyeát nhö vaäy. Sau khi noùi xong, vò naøy ñaûnh leã Ta, löng beân höõu höôùng veà Ta vaø bieán maát taïi choã.
26. Naøy caùc Tyû-kheo, Ta khuyeán daïy caùc ngöôi: "Naøy caùc Tyû-kheo, haõy ñi cuøng khaép, vì haïnh phuùc cho ñaïi chuùng, vì an laïc cho ñaïi chuùng, vì loøng thöông töôûng cho ñôøi, vì haïnh phuùc, vì lôïi ích, vì an laïc cho loaøi Ngöôøi, loaøi Trôøi. Chôù coù ñi hai ngöôøi cuøng moät choã. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy thuyeát giaûng chaùnh phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, nghóa lyù ñaày ñuû, vaên cuù veïn toaøn. Haõy neâu roõ ñôøi soáng phaïm haïnh hoaøn toaøn thanh tònh. Coù nhöõng chuùng sanh ít nhieãm buïi ñôøi, neáu khoâng ñöôïc nghe giaûng chaùnh phaùp seõ bò nguy haïi. (Neáu ñöôïc nghe), seõ thaâm hieåu chaùnh phaùp. Cöù sau saùu naêm, haõy ñeán taïi kinh ñoâ Bandhumatì ñeå tuïng ñoïc giôùi boån".
Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Tyû-kheo aáy, moät phaàn lôùn trong ngaøy aáy ñaõ leân ñöôøng ñi khaép quoác ñoä.
27. Naøy caùc Tyû-kheo, luùc baáy giôø taïi Jambudìpa (Dieâm phuø ñeà) coù taùm vaïn boán ngaøn tuùc xaù. Khi moät naêm vöøa maõn, chö Thieân tuyeân boá: "Naøy Hieàn giaû, moät naêm vöøa maõn, nay coøn laïi naêm naêm. Sau naêm naêm, haõy ñeán taïi kinh ñoâ Bandhamatì ñeå tuïng ñoïc giôùi boån!"
Hai naêm ñaõ maõn, chö Thieân tuyeân boá: "Naøy Hieàn giaû, hai naêm vöøa maõn, nay coøn laïi boán naêm. Sau boán naêm, haõy ñeán taïi kinh ñoâ Bandhumatì ñeå tuïng ñoïc giôùi boån!".
Ba naêm ñaõ maõn, chö Thieân tuyeân boá: "Naøy Hieàn giaû, ba naêm ñaõ maõn, nay coøn laïi ba naêm. Sau ba naêm, haõy ñeán taïi kinh ñoâ Bandhumatì ñeå tuïng ñoïc giôùi boån!".
Boán naêm ñaõ maõn, chö Thieân tuyeân boá: "Naøy Hieàn giaû, boán naêm ñaõ maõn, nay coøn hai naêm. Sau hai naêm, haõy ñeán kinh ñoâ Bandhumatì ñeå tuïng ñoïc giôùi boån!"
Naêm naêm ñaõ maõn, chö Thieân tuyeân boá: "Naøy Hieàn giaû, naêm naêm ñaõ maõn, nay coøn laïi moät naêm. Sau moät naêm, haõy ñeán taïi ñoâ Bandhumati ñeå tuïng ñoïc giôùi boån!"
Saùu naêm ñaõ maõn, chö Thieân tuyeân boá: "Naøy Hieàn giaû, saùu naêm ñaõ maõn. Nay ñaõ ñeán ngaøy ñi ñeán kinh ño Bandhumati ñeå tuïng ñoïc giôùi boån".
Naøy caùc Tyû-kheo, caùc Tyû-kheo aáy, moät soá vò vôùi thaàn löïc cuûa mình, moät soá vôùi thaàn löïc cuûa chö Thieân trong ngaøy aáy ñaõ ñi ñeán kinh ñoâ Bandhumatì ñeå tuïng ñoïc giôùi boån.
28. Naøy caùc Tyû-kheo, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giöõa chuùng Tyû-kheo, tuïng ñoïc giôùi boån naøy:
"Chö Phaät daïy Nieát-baøn laø ñeä nhaát.29. Naøy caùc Tyû-kheo, moät thôøi ta ôû taïi Ukkhattha (UÙc-Giaø La), trong röøng Subhaga, döôùi goác caây ta-la vöông. Naøy caùc Tyû-kheo, trong khi Ta an laëng tònh cö, tö töôûng sau ñaây khôûi leân: "Coù moät truù xöù, moät loaïi chuùng sanh raát deã ñeán maø Ta töø tröôùc khoâng ñeán ôû trong moät thôøi gian khaù laâu! Ñoù laø chö Thieân Suddhaøvaøsa (Tònh Cö thieân). Vaäy nay Ta haõy ñeán chö Thieân ôû Tònh Cö thieân!"
"Nhaãn nhuïc, khoå haïnh, kham nhaãn, laø ñeä nhaát.
"Ngöôøi xuaát gia haïi ngöôøi xuaát gia khaùc.
"Haïi ngöôøi khaùc nhö vaäy khoâng xöùng goïi laø Sa-moân."Moïi ñieàu aùc khoâng laøm, höôùng taâm caùc thieän nghieäp.
"Giöõ taâm trí thanh tònh, chính lôøi chö Phaät daïy."Khoâng chæ trích, khoâng ñaùnh ñaäp, giöõ mình trong giôùi boån.
"AÊn uoáng coù tieát ñoä, nguû nghæ rieâng moät mình.
"Höôùng taâm ñeán cao khieát, chính lôøi chö Phaät daïy".Naøy caùc Tyû-kheo, nhö moät löïc só duoãi caùnh tay ñaõ co laïi, hay coù laïi caùnh tay ñaõ duoãi ra, Ta bieán maát ôû Ukkattha, trong röøng Subhaga, döôùi goác caây Ta-La vöông vaø hieän ra tröôùc chö Thieân ôû Tònh Cö thieân. Trong ñaïi chuùng chö Thieân aáy moät soá vaøi ngaøn chö Thieân ñeán choã Ta ôû, ñaûnh leã Ta vaø ñöùng moät beân, chö Thieân aáy ñaõ noùi vôùi Ta nhö sau:
"Naøy Hieàn giaû, nay ñaõ ñöôïc chín möôi moát kieáp, töø khi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc sanh, thuoäc chuûng taùnh Saùt Ñeá Ly. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuoäc danh taùnh Kondanna (Caâu-Ly-Nhaõ). Naøy Hieàn giaû, trong thôøi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, giaùc ngoä döôùi goác caây Paøtali (Ba-ba-la). Naøy Hieàn giaû, hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû cuûa Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc teân laø Khanda (Kieån-traø) vaø Tissa (Ñeà-xaù). Naøy Hieàn giaû, trong thôøi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc coù ba Taêng hoäi, moät Taêng hoäi saùu traêm taùm möôi vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi möôøi vaïn Tyû-kheo, moät Taêng hoäi taùm vaïn Tyû-kheo. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, coù vò thò giaû Tyû-kheo teân Asoka (A-duïc), vò naøy laø vò thò giaû ñeä nhaát. Naøy Hieàn giaû, phuï vöông Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, teân laø Bandhuma, maãu haäu teân laø Bandhumatì (Baøn-ñaàu-baø-ñeà). Kinh thaønh cuûa vua Bandhuma teân laø Bandhumatì. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc xuaát theá tuïc nhö theá naøy, xuaát gia nhö theá naøy, tinh taán nhö theá naøy, giaùc ngoä nhö theá naøy, chuyeån phaùp luaân nhö theá naøy. Naøy Hieàn giaû, chuùng con laø nhöõng ngöôøi ñaõ tu phaïm haïnh vôùi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ dieät tröø duïc voïng vaø ñaõ sanh ra taïi choã naøy".
30. Naøy caùc Tyû-kheo, laïi trong ñaïi chuùng chö Thieân aáy, moät soá vaøi ngaøn chö Thieân (... ... ) moät soá vaøi traêm chö Thieân ñeán choã Ta ôû, ñaûnh leã Ta vaø ñöùng moät beân. Naøy caùc Tyû-kheo, sau khi ñöùng moät beân, chö Thieân aáy ñaõ noùi vôùi Ta: "Naøy Hieàn giaû, trong tieàn kieáp naøy, Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc nay ra ñôøi. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân, thuoäc chuûng taùnh Saùt-ñeá -lî, thuoäc gia toäc Saùt-ñeá-lî. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân thuoäc danh taùnh Gotama (Cuø-ñaøm). Naøy Hieàn giaû, Theá Toân tuoåi thoï khoâng bao nhieâu, ít oi, tuoåi thoï loaøi ngöôøi khoaûng moät traêm naêm hay hôn moät chuùt. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân giaùc ngoä döôùi goác caây assattha (baùt-ña- la). Naøy Hieàn giaû, Theá Toân coù hai vò hieàn só, ñeä nhaát ñeä töû teân laø Saøriputta vaø Moggallaøna (Xaù-lôïi-phaát vaø Muïc kieàn-lieân). Naøy Hieàn giaû, Theá Toân coù moät Taêng hoäi moät ngaøn hai traêm naêm möôi vò. Naøy Hieàn giaû, Taêng hoäi naøy cuûa Theá Toân goàm toaøn nhöõng vò ñaõ dieät tröø laäu hoaëc. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân coù vò thò giaû Tyû-kheo teân laø Ananda (A-nan), vò naøy laø thò giaû ñeä nhaát. Naøy Hieàn giaû, phuï vöông cuûa Theá Toân teân laø Suddhodana (Tònh Phaïn), Hoaøng haäu laø Maøyaø (Ma-gia) kinh ñoâ laø Kapilavatthu (Ca-tyø-la-veä). Naøy Hieàn giaû, Theá Toân xuaát theá tuïc nhö theá naøy, xuaát gia nhö theá naøy, tinh taán nhö theá naøy, giaùc ngoä nhö theá naøy, chuyeån phaùp luaân nhö theá naøy. Naøy Hieàn giaû, chuùng toâi laø nhöõng ngöôøi ñaõ tu phaïm haïnh vôùi Theá Toân, ñaõ dieät tröø duïc voïng vaø ñaõ sanh ra taïi choã naøy".
31. Naøy caùc Tyû-kheo, roài Ta cuøng vôùi chö Thieân Avihaø (Voâ Nhieät thieân) ñeán chö Thieân Atappaø (Voâ Phieàn thieân). Naøy caùc Tyû-kheo, roài cuøng vôùi chö Thieân Avihaø vaø chö Thieân Atappaø ñeán chö Thieân Sudassaø (Thieän Kieán thieân). Naøy caùc Tyû-kheo, roài Ta cuøng vôùi chö Thieân Avihaø, chö Thieân Atappaø vaø chö Thieân Sudassa ñeán chö Thieân Sudassi (Thieän Hieän thieân).
Naøy caùc Tyû-kheo, roài Ta cuøng vôùi chö Thieân Avihaø, chö Thieân Atappaø, chö Thieân Sudassaø vaø chö Thieân Sudassì ñeán chö Thieân Akanitthaø (Saéc Cöùu Kính thieân). Naøy caùc Tyû-kheo, laïi trong Ñaïi chuùng chö Thieân aáy, moät soá vaøi ngaøn chö Thieân ñeán choã Ta ôû, ñaûnh leã Ta vaø ñöùng moät beân. Naøy caùc Tyû-kheo, sau khi ñöùng moät beân, chö Thieân aáy ñaõ noùi vôùi Ta nhö sau: "Naøy Hieàn giaû, nay ñaõ ñöôïc chín möôi moát kieáp, töø khi Theá Toân Vipassì, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ra ñôøi... (nhö ñoaïn kinh soá 29)".
32. Naøy caùc Tyû-kheo, laïi trong ñaïi chuùng chö Thieân aáy, moät soá vaøi ngaøn chö Thieân (nhö tröôùc) moät soá vaøi traêm chö Thieân ñeán choã Ta ôû, ñaûnh leã Ta vaø ñöùng moät beân. Naøy caùc Tyû-kheo, sau khi ñöùng moät beân, chö Thieân aáy ñaõ noùi vôùi Ta nhö sau: "Naøy Hieàn giaû, trong tieàn kieáp naøy ñöùc Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc nay ra ñôøi... (nhö ñoaïn kinh soá 30)".
33. Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy Nhö Lai kheùo chöùng ñaït phaùp giôùi naøy, Nhö Lai nhôù chö Phaät quaù khöù, nhöõng vò naøy ñaõ nhaäp Nieát-baøn, ñaõ ñoaïn caùc chöôùng ñaïo, ñaõ chaám döùt söï luaân hoài, ñaõ thoaùt ly moïi ñau khoå. Nhö Lai cuõng nhôù ñeán chuûng taùnh caùc vò naøy cuõng nhôù ñeán danh taùnh, cuõng nhôù ñeán toäc taùnh, cuõng nhôù ñeán tuoåi thoï, cuõng nhôù ñeán hai vò ñeä töû, cuõng nhôù ñeán caùc Taêng hoäi nhö sau: "Caùc baäc Theá Toân naøy, sanh taùnh laø nhö vaäy, danh taùnh laø nhö vaäy, toäc taùnh laø nhö vaäy, giôùi haïnh laø nhö vaäy, phaùp haïnh laø nhö vaäy, tueä haïnh laø nhö vaäy, trí haïnh laø nhö vaäy, giaûi thoaùt laø nhö vaäy".
Theá Toân thuyeát phaùp nhö vaäy. Caùc vò Tyû-kheo aáy hoan hyû tín thoï lôøi daïy cuûa Theá Toân.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Long Discourses of the Buddha", Maurice Walshe dòch, 1987).
Hieäu ñính: 07/02/2003
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc Tröôøng Boä Kinh]