Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Ñoïc "Kinh Boán Möôi Hai Baøi"
Cao Huy Thuaàn Quyeån " Kinh Boán Möôi Hai Baøi " do Hoøa thöôïng Trí Quang dòch vaø chuù giaûi (1). Hoøa thöôïng Thieän Sieâu cuõng ñaõ dòch kinh naøy töø naêm 1959, nhöng ôû xa, toâi khoâng coù baûn dòch cuûa Hoøa thöôïng Thieän Sieâu.
Kinh " Kinh Boán Möôi Hai Baøi " laø dòch töø chöõ Haùn "Töù Thaäp Nhò Chöông kinh". Kinh naøy coù nhieàu baûn chöõ Haùn. Baûn löu haønh cho ñeán gaàn ñaây, theo söï öôùc ñoaùn cuûa Hoøa thöôïng Trí Quang, caên cöù treân vaên ngöõ vaø vaên phong, chaéc ra ñôøi sôùm nhaát vaøo khoaûng ñaàu Toáng. Hoøa thöôïng tìm ra ñöôïc baûn xöa hôn, coù leõ laø xöa nhaát, maø Hoøa thöôïng öôùc ñoaùn ñaõ coù maët töø thôøi haäu Haùn hoaëc Tam Quoác. So saùnh hai vaên baûn, Hoøa thöôïng ruùt ra nhieàu nhaän xeùt lyù thuù. Toâi hoïc theo Hoøa thöôïng ñeå trieån khai ba vaán ñeà maø toâi seõ trình baøy:
- Noäi dung raát nguyeân thuûy cuûa "Kinh Boán Möôi Hai Baøi ";
- Vaøi neùt ñaïi thöøa trong vaên baûn xöa;
- Nhöõng theâm thaét cuûa ngöõ ngoân Thieàn trong baûn môùi.
I . Noäi dung raát "Nguyeân thuûy"
"Kinh Boán Möôi Hai Baøi", nhö toâi vöøa noùi, ñöôïc Trung Quoác dòch raát sôùm, thôøi Haäu Haùn. Coù nôi coøn ghi raèng "Kinh Boán Möôi Hai Baøi" laø kinh ñaàu tieân ôû Trung Hoa. Ñaây laø boán möôi hai baøi kinh ngaén, raát ngaén, ruùt ra töø caùc kinh lôùn, chuû yeáu laø ñeå huaán duï caùc vò xuaát gia. Tuy vaäy, giôùi taïi gia ñoïc kinh vaãn thaáy lôïi ích, moãi ngaøy ñoïc moät baøi thì thaáy ngaøy ñoù thôm. Ñoù laø caûm giaùc cuûa toâi.
Kinh ñieån Phaät giaùo, nhö ai cuõng bieát, voâ cuøng roäng, voâ cuøng saâu. Trong bieån kinh taïng meânh moâng ñoù, laøm sao ruùt ra 42 lôøi huaán duï, vöøa ngaén, goïn, deã hieåu, vöøa chöùa ñöïng tinh tuùy cuûa giaùo lyù? Chuyeän khoù ñaàu tieân cuûa moïi vieäc trích tuyeån laø löïa choïn. ÔÛ ñaây, söï löïa choïn khoâng phaûi chæ khoù vì kinh ñieån meânh moâng, maø coøn khoù vì tröôøng phaùi traêm hoa ñua nôû.
Ngöôøi tuyeån choïn ñaõ laáy moät quyeát ñònh roõ reät: Nhìn caây töø goác, vaø goác ñoù hieån nhieân laø lyù thuyeát töù dieäu ñeá. Töù dieäu ñeá xuyeân suoát quyeån kinh, moät caùch nhaát quaùn, töø ñaàu ñeán cuoái.
Ngay töø baøi ñaàu tieân:
"Phaät noùi, töø bieät cha meï, xuaát gia haønh ñaïo, neân goïi laø Sa moân. Thöôøng giöõ 250 giôùi, laøm theo töù ñeá, böôùc tôùi thanh tònh, thaønh A-la-haùn."
Ngay töø caâu ñaàu tieân, vaø chæ moät caâu ñoù thoâi, lyù töôûng tu haønh cuûa nguyeân thuûy ñaõ ñöôïc xaùc nhaän trong boán töø ngöõ: töù ñeá, giôùi, böôùc tôùi, A-la-haùn.
Töù ñeá , ai cuõng bieát: khoå, taäp, dieät, ñaïo (khoå, nguyeân nhaân cuûa khoå, dieät khoå, con ñöôøng ñöa ñeán dieät khoå).
Giôùi: Söï tu döôõng. Giôùi thöôøng ñi vôùi Ñònh vaø Tueä. Trong quyeån kinh naøy, toâi khoâng thaáy noùi tôùi Ñònh vaø Tueä moät caùch khaån thieát, maø chæ thaáy nhaán maïnh dai daúng ñeán Giôùi. Coù theå vì ñaây laø quyeån kinh daønh cho caùc vò xuaát gia. Cuõng coù theå vì aûnh höôûng Phaät giaùo Nguyeân thuûy.
Böôùc tôùi: Taâm chí böôùc tôùi. Quyeån kinh nhaán maïnh ñeán haïnh tinh taán maø toâi seõ noùi nhieàu sau ñaây.
A-la-haùn: Ngay töø caâu ñaàu, quyeån kinh ñaõ xaùc nhaän raèng lyù töôûng cuûa ngöôøi tu haønh laø A-la-haùn, nghóa laø lyù töôûng cuûa Phaät giaùo nguyeân thuûy. Phaät cuõng chæ laø moät A-la-haùn. Ñaây laø ñieåm maø Ñaïi thöøa baùc, laø ñaàu moái cuûa söï phaùt trieån lyù thuyeát Ñaïi thöøa.
Töø baøi 2 trôû ñi, haàu nhö taát caû ñeàu noùi tôùi Giôùi, nghóa laø con ñöôøng ñöa ñeán dieät khoå. Chòu khoù phaân chia tæ mæ vaø göôïng eùp, toâi thaáy caùc vaán ñeà sau ñaây ñöôïc ñeà ra:
- Voâ ngaõ: 1 baøi
- Voâ thöôøng: 2 baøi
- Thieän aùc: 4 baøi
- Saùm hoái: 1 baøi
- Boá thí: 2 baøi
- Tinh taán: ít nhaát cuõng 7 baøi.Ñeà muïc ñöôïc noùi nhieàu nhaát, nhö chæ luoàn kim töø baøi ñaàu ñeán baøi cuoái, laø aùi duïc. Quyeån kinh, vì vaäy raát nhaát quaùn. Ñaây laø moät lôøi khuyeán caùo, nhaén nhuû khaån thieát vaø aân caàn: Muoán tu haønh ñöôïc , muoán ñaéc ñaïo , phaûi boû aùi duïc taän goác.
Toâi löïa choïn moät soá baøi ñeå ñoïc ra ñaây, laàn löôït theo thöù töï caùc ñeà muïc vöøa trình baøy ôû treân.
1. Voâ ngaõ:Trong baøi 18, vaø chæ moät baøi thoâi.
"Phaät noùi, moät caùch chín chaén vaø thuaàn thuïc, haõy töï nghó nhôù, trong cô theå, boán ñaïi ñeàu coù teân rieâng, khoâng coù caùi ngaõ kyù sinh ôû ñoù. Kyù sinh ôû ñoù ñi nöõa thì cuõng khoâng vónh cöûu, söï vieäc chæ nhö aûo thuaät maø thoâi ".
Töù ñaïi, hieåu moät caùch thoâng thöôøng, laø ñaát, nöôùc, gioù, löûa, boán nguyeân toá taïo thaønh caùi maø toâi goïi laø Toâi. Moät trong boán nguyeân toá ñoù baát thaàn ñình coâng thì caùi maø toâi goïi laø Toâi ñoù chaúng coøn thaáy ñaâu nöõa. Nhö ñi coi haùt xieäc.
2. Voâ thöôøng:Ñöôïc noùi trong hai baøi 16 vaø 37. Toâi chæ ñoïc baøi 16:
"Phaät noùi, nhìn trôøi ñaát haõy nhôù voâ thöôøng, nhìn nuùi soâng haõy nhôù voâ thöôøng, nhìn vaïn höõu hình thaùi phong phuù haõy nhôù voâ thöôøng. Giöõ taâm trí nhö vaäy thì ñaéc ñaïo mau choùng".
Baøi 37, khoâng caàn ñoïc, ai cuõng bieát. Phaät hoûi moät vò Sa moân: Sinh maïng con ngöôøi toàn taïi trong bao laâu. Vò ñoù noùi: "Trong vaøi ngaøy", töôûng nhö vaäy laø thuoäc baøi, khoâng ngôø bò Phaät cheâ. Vò thöù hai , laùu lænh hôn, haï xuoáng coøn "moät böõa aên". Phaät cheâ. Vò thöù ba saùng taïo taøi tình: Sinh maïng con ngöôøi khoâng daøi hôn moät hôi thôû. Thôû ra, roài khoâng thôû vaøo nöõa: Theá laø xong moät kieáp ngöôøi! Phaät khen: "Hay thay, oâng ñaùng ñöôïc goïi laø ngöôøi haønh ñaïo".
Toâi nghó: Vaán ñeà khoâng phaûi laø noùi cho hay, cho boùng baåy, vaán ñeà laø noùi cho thaät. "Vaøi ngaøy" laø khoâng thaät. "Moät böõa aên" laø khoâng thaät. Trong chuùng ta ñaây, ai cuõng laãm lieät ba boán möôi naêm trôû leân. "Moät hôi thôû" laø thaät, khoâng coù gì thaät hôn. Noùi "moät böõa aên" hay "vaøi ngaøy" laø coøn thaáy caùi khoái xöông thòt naøy quaù to, coøn thaáy mình quaù vó ñaïi. Haõy thöû ñaët con ngöôøi trong caùi vuõ truï voâ cuøng, trong thôøi gian voâ taän thì noù laø caùi gì neáu khoâng phaûi chöa ñöôïc laø haït buïi? Saint Exupery veõ moät hình aûnh doäc ñaùo: OÂng cho chuù beù hoaøng töû cuûa oâng laïc böôùc treân moät haønh tinh, nôi ñoù chæ coù ñoäc nhaát moät ngöôøi ôû, vaø ngöôøi ñoù laøm moãi coâng vieäc duy nhaát laø thaép caây ñeøn duy nhaát ngoaøi ñöôøng. Haønh tinh xoay moät caùi laø saùng, xoay moät caùi laø toái, vöøa saùng vöøa toái, cho neân ngöôøi thaép ñeøn vöøa môùi thaép ñeøn laø ñaõ phaûi taét ñeøn, vöøa môùi taét ñeøn laø ñaõ phaûi thaép ñeøn, thaép, taét, taét, thaép lieân tuïc. Sinh maïng con ngöôøi cuõng chæ theá thoâi: Vöøa thaép ñaõ taét.
3. Thieän aùc:Ba baøi lieân tieáp: 3, 5, 6. Baøi 3 noùi ñeán möôøi söï aùc, boû möôøi söï aùc ñoù thì ñöôïc möôøi söï laønh. Ba söï aùc do thaân maø ra: Saùt sanh, troäm cöôùp, daâm duïc. Boán söï aùc do mieäng: Ly giaùn, maéng chöûi, doái traù, theâu deät. Ba söï aùc do yù: Ganh gheùt, töùc giaän, u meâ. Möôøi söï taïo neân nghieäp. Traùnh ñöôïc möôøi söï ñoù thì "chaéc chaén ñaéc ñaïo". Phaät noùi theá. Nhöng Phaät tha cho chuùng ta naêm söï, chæ buoäc ngöôøi taïi gia chuùng ta giöõ nguõ giôùi thoâi: Khoâng saùt sinh, khoâng troäm cöôùp, khoâng daâm duïc, khoâng noùi doái, khoâng uoáng röôïu .
Trong chuùng ta, chaéc chaúng coù ai saùt sinh, nhöng caùc söï kia thì toâi khoâng bieát. Ngoaøi ra, coù moät thöù troäm cöôùp ñang laøm chuùa teå hieän nay: Tham nhuõng. Tham nhuõng laø troäm cöôùp, haõy noùi thaúng nhö vaäy. Ñaïi Trí Ñoä Luaän ñònh nghóa troäm cöôùp laø "khoâng cho maø laáy"(2). Trong maùnh mung tham nhuõng, khoâng bao giôø coù söï "cho". "Coù ba traêm laïng vieäc naøy môùi xong" laø khoâng coù cho, chæ coù laáy. Vaø laáy nhö vaäy, töùc laø cöôùp maïng ngöôøi, töùc laø saùt sinh, Ñaïi Trí Ñoä luaän noùi roõ nhö vaäy. Toâi trích:
"Maïng soáng coù hai: Trong vaø ngoaøi. Neáu cöôùp taøi vaät, aáy laø cöôùp maïng ngoaøi, nhö keä noùi:
Heát thaûy caùc chuùng sanh
Laõy aùo côm nuoâi soáng
Hoaëc cöôùp hoaëc troäm laéy
AÁy goïi laø cöôùp maïng" (3).OÂng (baø) tham nhuõng, aáy laø oâng (baø) ñang gieát ngöôøi. Ñoá oâng (baø) chaïy thoaùt cho ñöôïc. Phaät noùi trong baøi 5: Heùt leân moät tieáng thì y nhö coù tieáng vang doäi theo; ñi ra maët trôøi thì y nhö coù boùng mình ñi theo vôùi mình. Gieo nhaân naøo thì gaët quaû aáy. Soáng ôû ñôøi maø chæ aên ñoâ-la thì cheát xuoáng aâm phuû Dieâm vöông noù chaúng cho côm maø nhai ñaâu, chæ baét nhai tieàn.
Nhöng ñoù laø Dieâm vöông. Phaät thì khoâng cho vaäy: Ai cho aùc, Phaät traû laïi laønh:
"Coù ngöôøi nghe phong caùch cuûa Nhö Lai laø giöõ ñaïi nhaân töø, aùc ñeán thì traû laønh, neân ñeán maéng Nhö Lai. Nhö Lai yeân laëng, khoâng traû lôøi, thöông hoï laøm theá laø vì si cuoàng. Maéng roài, Nhö Lai hoûi, oâng ñem leã vaät bieáu ngöôøi, ngöôøi khoâng nhaän thì leã vaät aáy ñem veà ñaâu? Ñem veà cho toâi. Vaäy oâng maéng Nhö Lai , Nhö Lai khoâng nhaän thì oâng cuõng töï nhaän laïi, gaây hoïa cho mình" (baøi 5).
Vaø Phaät khuyeân haõy cö xöû nhö theá naøy:
"Phaät noùi, ngöôøi aùc haïi ngöôøi hieàn thì nhö ngöûa maët leân trôøi maø nhoå nöôùc daõi, nöôùc daõi khoâng baån trôøi maø laïi baån mình; nhö ngöôïc gioù tung buïi, khoâng dô ngöôøi maø laïi dô baûn thaân" (baøi 6).
4. Boá thí:Ñöôïc noùi trong hai baøi 7 vaø 8. Toâi ñoïc baøi 8:
"Phaät noùi , thaáy ngöôøi boá thí, haõy giuùp moät caùch vui veû, thì cuõng ñöôïc phöôùc baùo. Hoûi, phöôùc aáy coù giaûm bôùt ñi khoâng? Phaät noùi, nhö löûa nôi moät caây ñuoác, haøng ngaøn haøng traêm ngöôøi ñem ñuoác ñeán laáy löûa aáy maø naáu aên, soi saùng, löûa aáy vaãn nhö cuõ. Phöôùc aáy cuõng nhö vaäy".
Boá thí laø haïnh soá moät trong ñaïi thöøa, neân toâi khoâng noùi nhieàu ôû ñaây, chæ xin noùi moät caùch thaáp thaáp vaø thöïc teá. Laø nhö theá naøy: Ngöôøi naøo khoâng muoán nhai ñoâ-la tröôùc maët Dieâm vöông thì neân suy ngaãm baøi kinh naøy. Haõy laáy ñoâ-la ñoù maø laøm vieäc thieän ngay töø baây giôø. Ñoám löûa maø ngöôøi ñoù thaép leân töø ngoïn ñuoác trong baøi kinh seõ soi saùng ñöôøng ñi cuûa hoï vaø khoâng daãn hoï ñi ñeán nôi taêm toái, choã maø ai coù nôï ñeàu phaûi traû.
5. Tinh taán:Bôûi vì tu laø phaûi tinh taán, cho neân baøi naøo cuõng noùi ñeán tinh taán, roõ nhaát laø trong caùc baøi 15, 17, 32, 33, 34, 38, 39. Toâi chæ ñoïc ôû ñaây 2 baøi. Moät ñoaïn trong baøi 32:
"Phaät noùi , haønh ñaïo laø nhö moät ngöôøi chieán ñaõu vôùi muoân ngöôøi. Maëc aùo giaùp, caàm vuõ khí, tieán ra chieán tröôøng. Nhöng coù keû khieáp ñaûm, töï lui maø chaïy; coù keû nöûa ñöôøng boû veà; coù keû quyeát chieán maø cheát; coù keû ñaïi thaéng maø veà, thuyeân chuyeån leân cao".
Theá nhöng tinh taán khoâng coù nghóa laø noùng naûy, quaù ñoä, nhaûy voït. Baøi 33 daïy nhö theá naøy, toâi nghó aùp duïng trong baát cöù laõnh vöïc naøo cuõng ñuùng:
"Coù vò Sa moân ban ñeâm tuïng kinh tieáng nghe raát buoàn, coù veû hoái tieác, löôõng löï, muoán trôû veà theá tuïc. Phaät goïi maø hoûi, khi oâng ôû nhaø thì ñaõ laøm gì? Thöa thöôøng ñaùnh ñaøn. Daây ñaøn chuøng thì theá naøo? Thöa khoâng keâu. Daây daøn caêng thì theá naøo? Thöa maát tieáng. Caêng chuøng vöøa phaûi thì theá naøo? Thöa, aâm ñieäu phaùt ra ñuû caû. Phaät noùi, hoïc ñaïo cuõng phaûi nhö vaäy, giöõ taâm trí chöøng möïc thì ñaïo phaûi ñöôïc".
Nhö vaäy tu laø vui hay buoàn? Phaät noùi: Vui laém; haõy neám lôøi Phaät noùi roài thaáy nhö neám ñöôøng pheøn: beân ngoaøi cuõng ngoït, hai beân cuõng ngoït, ôû giöõa cuõng ngoït, ñaâu cuõng ngoït caû. Thích thuù nhö vaäy laø ñaéc ñaïo (baøi 39).
6. Khuaát phuïc aùi duïc: Baây giôø toâi ñeán ñeà taøi cuoái cuøng, ñeà taøi quan troïng nhaát, baøn baïc khaép caû quyeån kinh, thöû tính sô sô: baøi 1, 2, 11, 12, 13, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 32, 40, 41. Ñoù laø aùi duïc; chaët ñöùt noù ñöôïc thì thaáy Nieát baøn. Khoâng moät chöõ naøo trong quyeån kinh noùi ñeán thaäp nhò nhaân duyeân. Nhöng ai cuõng bieát aùi duïc laø khaâu quan troïng nhaát trong möôøi hai nhaân duyeân, töø ñoù maø ñöa ñeán sinh töû luaân hoài, quaån quaån quanh quanh trong voøng soáng cheát.
Toâi choïn ñoïc vaøi baøi, baøi 2 tröôùc tieân, vì baøi naøy ñöa ra hình aûnh vò Sa-moân nguyeân thuûy:
"Phaät noùi, caïo boû raâu toùc, laøm baäc Sa-moân, tieáp nhaän laáy ñaïo, thì haõy rôøi boû taøi saûn theá gian, khaát thöïc vöøa ñuû. Moãi ngaøy ñöùng boùng aên moät böõa, moãi ñeâm döôùi caây nguû moät laàn, thaän troïng ñöøng theâm. Laøm cho ngöôøi u meâ, toài teä chính laø aùi duïc".
AÊn nguû bieát vöøa ñuû, ñoù laø khuaát phuïc aùi duïc. Khuaát phuïc hoa danh (baøi 19); khuaát phuïc tieàn cuûa (baøi 20); khuaát phuïc saéc ñeïp (baøi 20, 22, 26); khuaát phuïc söï raøng buoäc vôï con (baøi 21); khuaát phuïc daâm, noä, si (baøi 23): khuaát phuïc nöõ saéc (baøi 24); khuaát phuïc tình duïc (baøi 27, 28, 29, 30), oâi, Phaät thöøa bieát raèng cuoäc chieán ñaõu ñoù gay go laém, gioáng nhö con traâu caøy ruoäng, chaân ngaäp trong buøn saâu:
"Phaät noùi, Sa-moân haønh ñaïo laø nhö con traâu mang naëng, ñi trong buøn saâu, meät nhoïc ñeán maáy cuõng khoâng daùm ngoaùi nhìn hai beân, maø phaûi di cho mau, rôøi khoûi buøn saâu, môùi ñöôïc nghæ ngôi. Sa-moân coi aùi duïc coøn hôn buøn saâu, neân thaúng taép moät maïch maø haønh ñaïo, môùi coù theå thoaùt khoûi söï khoå luïy".(baøi 41).
Nhöng chaân lyù laø chaân lyù, vaø chaân lyù ñoù khoâng phaûi chæ ñuùng ñoái vôùi caùc vò Sa-moân maø ñuùng cho taát caû moïi ngöôøi, nghóa laø cho caû chuùng ta . Giaûn dò voâ cuøng.
"Phaät noùi, con ngöôøi do aùi duïc maø lo buoàn, do lo buoàn maø sôï haõi. Khoâng aùi duïc thì khoâng lo buoàn, khoâng lo buoàn thì khoâng sôï haõi" (baøi 31).
Phaät noùi theâm:
"Con ngöôøi ñoùi vôùi aùi duïc thì cuõng nhö caàm ñuoác maø ñi ngöôïc gioù, ngu maø khoâng boû ñuoác xuoáng thì taát bò chaùy tay" (baøi 23).
Ñuùng laø ngu! Bieát ngu, aáy laø böôùc ñaàu treân con ñöôøng dieät khoå. Roài caøng böôùc, caøng thaáy thanh tònh. Bôûi vaäy quyeån kinh keát thuùc baèng moät caâu noùi maø ai theå hieän ñeàu thaáy nheï nhaøng:
"Phaät noùi, Nhö Lai coi caùi quyù vaøng ngoïc nhö soûi ñaù, coi caùi ñeïp tô luïa nhö gieû raùch"(baøi 42).
II . Vaøi neùt Ñaïi thöøa
Treân ñaây, toâi ñoïc khaù nhieàu baøi kinh, coát ñeå caùc baïn thaáy neùt chính cuûa caû quyeån: Tính chaát moäc maïc. Khoâng lyù thuyeát cao xa, khoâng vaên chöông boùng baåy, lôøi bình dò, yù deã hieåu, quyeån kinh goùi gheùm haønh trang leân ñöôøng cuûa moät vò Sa-moân vöøa haønh ñaïo. Phaät tieãn vò ñoù leân ñöôøng maø daën doø:
"Haønh ñaïo thì nhö caùi caây ôû trong doøng nöôùc, haõy theo doøng nöôùc maø troâi ñi, khoâng maéc bôø beân kia, khoâng maéc bôø beân naøy, khoâng bò ngöôøi vôùi laáy, khoâng bò quyû thaàn ngaên chaën, khoâng bò nöôùc xoaùy laøm ñöùng laïi, khoâng bò thoái raõ, thì Nhö Lai baûo ñaûm caây aáy vaøo ñöôïc bieån caû". (baøi 25).
Nhö toâi ñaõ noùi ôû treân, quyeån kinh ñaëc bieät nhaán maïnh giôùi, ñieàu maø Phaät giaùo Nguyeân thuûy traân troïng baûo toàn; nhieàu khi baûo toàn ñeán möùc baûo thuû. Trong ba phöông phaùp Giôùi, Ñònh, Tueä maø Phaät daën doø, Ñaïi thöøa laïi coù khuynh höôùng ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán Tueä, phaùt trieån leân ñeán choùt voùt cao xanh khaû naêng lyù thuyeát tröøu töôïng sieâu vieät cuûa caùc ñaïi trieát gia Phaät töû. Tueä ñöôïc noùi ñeán trong hai baøi kinh, vaãn vôùi lôøi leõ giaûn dò, moäc maïc, nhöng yù nghóa saâu thaúm. Toâi ñoïc baøi kinh 12:
"Phaät noùi, laønh laø gì, laø chí haønh ñaïo. Lôùn laø gì, laø chí nguyeän phuø hôïp vôùi ñaïo. Maïnh nhieàu laø gì, laø nhaãn nhuïc; nhaãn nhuïc thì khoâng thuø oaùn, taát ñöôïc ngöôøi troïng. Saùng nhaát laø gì, laø dô baån cuûa taâm trí ñöôïc tröø heát, haønh vi cuûa toäi aùc ñöôïc dieät saïch, ngay töø beân trong maø saùng khoâng tì veát, thì voâ thæ ñeán giôø, vuõ truï coù gì, daàu chöa manh nha, cuõng bieát, thaáy vaø nghe caû: ñöôïc tueä giaùc bieát toaøn boä môùi laø saùng nhaát".
Gaùc qua moät beân hai chöõ nhaãn nhuïc, voán laø moät trong nhöõng haïnh Boà taùt lôùn nhaát cuûa Ñaïi thöøa, toâi chæ noùi ñeán chöõ "saùng", saùng khoâng tì veát, saùng töø beân trong, yù chính cuûa baøi kinh. Laøm theá naøo ñeå taâm trí ñöôïc saùng? Tröø heát dô baån. Laøm theá naøo tröø heát dô baån? Dieät saïch haønh vi cuûa toäi loãi. Baøi kinh ñeà cao haønh vi, bôûi vì haønh vi taïo ra nghieäp. Môùi nghe thì coù veû giaûn dò. Nhöng phaùt trieån yù ñoù ra thì tö töôûng Ñaïi thöøa voâ cuøng phong phuù. Tröôùc heát, haønh vi thì coù, nhöng taùc giaû cuûa haønh vi coù hay khoâng? Caùi "toâi" ñaõ laø khoâng coù, thì ai taïo ra haønh vi, ai chòu nghieäp? Ai tu? Ai chöùng? Ñöøng hoûi thì thoâi, hoûi thì ñi hoïc taäp nguùt ngaøn trong röøng raäm Ñaïi thöøa. Muoán tìm loái ra, phaûi nhai cho ñöôïc moät chöõ khoù nuoát laø chöõ Taâm. "Heát thaûy chuùng sinh do taâm tö töôûng khaùc nhau neân taïo nghieäp khaùc nhau, vì vaäy maø coù söï luaân chuyeån trong moïi neûo ñöôøng"(4). Taâm töôûng taïo ra haønh vi, bieåu loä qua thaân, mieäng, yù. Nhöng taâm laø gì, cöùng hay meàm, troøn hay meùo, naèm ôû ñaâu trong luïc phuû nguõ taïng? Mình bieát laø noù coù, bôûi vì mình bieát taâm an hay baát an. Nhöng noù ñaâu, laáy ra xem chôi, thì chòu. Vaäy maø môû quyeån kinh Ñaïi thöøa naøo ra cuõng thaáy noù. Noù ôû cuøng khaép. Thöû ñoïc:
"Taâm thì khoâng coù hình saéc ñeå coù theå nhaän thaáy. Noù chæ do caùc phaùp khoâng thaät taäp hôïp laïi maø phaùt khôûi ra, hoaøn toaøn khoâng coù chuû theå, khoâng phaûi baûn ngaõ vaø sôû höõu cuûa baûn ngaõ. Daãu raèng tuøy nghieäp maø bieåu hieän khaùc nhau, nhöng thaät söï trong ñoù khoâng coù caùi chuû theå taïo taùc. Do ñoù caùc phaùp toaøn laø khoâng theå tö duy moâ taû, thöïc chaát gioáng nhö huyeãn aûo. Ngöôøi coù trí tueä bieát nhö vaäy thì haõy tu taäp thieän nghieäp" (5).
Taùc giaû cuûa haønh vi laø ai? Laø taâm. Nhöng taâm coù hay khoâng? Laïi phaûi hieåu chöõ "Coù". Laïi phaûi hieåu chöõ "Khoâng". Giöõa aùc vaø thieän, giöõa haønh vi vaø taùc giaû, Ñaïi thöøa döïng neân chöõ "Khoâng", caên baûn cuûa taát caû lyù, haïnh, quaû, thaät taùnh cuûa söï vaät, maø baùt-nhaõ goïi laø "Khoâng tam muoäi". Ñaây laø yù nieäm tuyeät ñoái veà "Khoâng", laø "Khoâng" tuyeät ñoái, chöù khoâng phaûi laø "Khoâng" ñoái ñaõi, khoâng ñoái vôùi coù. Phaät nhaán maïnh moái lieân laïc giöõa Khoâng tam muoäi vôùi chöùng ngoä cuûa Phaät:
" Xaù-lôïi-phaát, khi Ta chöa ñöôïc tueä giaùc Phaät-ñaø, ngoài döôùi caây boà ñeà ñaïi thoï nghó raèng chuùng sanh vì khoâng ñöôïc phöông phaùp gì maø phaûi luaân chuyeån sinh töû, khoâng ñöôïc giaûi thoaùt? Ta laïi nghó chuùng sinh vì khoâng coù Khoâng tam muoäi neân löu chuyeån sinh töû maø khoâng coù cöùu caùnh giaûi thoaùt ... Ñöôïc Khoâng tam muoäi thì ñöôïc Voâ nguyeän tam muoäi, ñöôïc Voâ nguyeän tam muoäi thì thaønh töïu Voâ thöôïng giaùc". Thì saùng.
Thaáy Khoâng thì saùng. Saùng thì saïch nghieäp, thì khoâng taïo ra nghieäp môùi nöõa. Phaät giaûi thích cho ngaøi Xaù-lôïi-phaát: "Khoâng tam muoäi thì khoâng chaáp ngaõ, nhaân, thoï maïng, khoâng chaáp chuùng sanh, khoâng chaáp caùc haønh, neân khoâng taïo nghieäp môùi, khoâng taïo nghieäp môùi neân khoâng coøn haäu höõu, khoâng coøn haäu höõu thì khoâng coù quaû baùo khoå vui cuûa theá gian"(6).
Saùng laøm cho saïch nghieäp. Nhöng saùng ñoù töø ñaâu maø ñeán? Ñoät nhieân maø ñeán hay phaûi qua moät quaù trình tu chöùng? Caû quyeån kinh nhaán maïnh Giôùi, thì ñöông nhieân baøi kinh 12 khoâng taùch rôøi Tueä ra khoûi Giôùi, Tueä vôùi Giôùi lieân heä maät thieát vôùi nhau. Laøm saïch thaân, mieäng, yù thì taâm trí môùi saùng, taâm trí saùng thì thaân mieäng yù cuõng nhôø ñoù maø saïch, caøng saïch thì caøng saùng, saùng thì saïch nghieäp. Bôûi vaäy, tu laø tu baèng Giôùi vaø tu baèng Tueä. Kinh Möôøi Thieän Nghieäp noùi roõ: "Tu taäp baèng Giôùi thì coù naêng löïc phaùt sinh taát caû lôïi ích chaân thaät trong Phaät phaùp, ñaày ñuû chí nguyeän vó ñaïi"; tu taäp baèng Tueä thì "huûy dieät ñöôïc moïi thöù quan ñieåm sai laàm cuûa söï phaân bieät"(7). Y Ù nieäm phaân bieät laø yù nieäm phaûi tröø khöû, bôûi vì ñoù laø goác cuûa voïng kieán, cuûa boùng toái trong tö töôûng. Phaân bieät laø phaân bieät anh vôùi toâi, chuû theå vôùi ñoái töôïng, caùi nhìn vôùi ñoùa hoàng, chaân nhö vôùi sinh dieät, phieàn naõo vôùi Nieát-baøn, vónh cöûu vôùi hö voâ, höõu haïn vôùi voâ haïn, coá ñònh vôùi chuyeån bieán, coù vôùi khoâng, nghóa laø tö töôûng nhòn nguyeân maø Phaät giaùo döùt khoaùt baùc boû. Phaân bieät thì khoâng thaáy ñöôïc toaøn theå, khoâng thaáy ñöoïc baûn chaát cuûa söï vaät, khoâng thaáy ñöôïc khoâng, khoâng saùng. Laø saïch thaân mieäng yù laø con ñöôøng daãn ñeán caùi saùng. Ñoù laø saùng trong vaét, xuyeân suoát thôøi gian, xuyeân suoát khoâng gian, caùi saùng phi thöôøng maø phaûi ñoïc kyõ caâu kinh ñeå thaáy choaùng ngôïp: "Töø voâ thæ ñeán giôø, vuõ truï coù gì, duø chöa manh nha, cuõng bieát, thaáy vaø nghe caû". Ñoù laø caùi saùng cuûa tueä giaùc, caùi saùng cuûa Phaät. Chaéc toâi khoâng bao giôø coù ñöôïc caùi saùng ñoù. Nhöng toâi coù theå chaéc chaén moät ñieàu laø toâi baét ñaàu hieåu ñöôïc caùi saùng ñoù, vaø neáu taâm toâi caøng gaàn Phaät thì caùi hieåu seõ ñöa toâi ñeán caùi thaáyluùc naøo khoâng hay.
Ñaïi thöøa phaùt trieån cao ñoä söï khaùc nhau giöõa bieát vaø thaáy. Saùng, laø bieát vaø thaáy. Caû hai söï vieäc phaûi xaûy ra cuøng moät laàn. Bôûi vì khi caû hai xaûy ra cuøng moät laàn thì chuû theå vaø ñoái töôïng môùi khoâng coøn laø hai nöõa: Chuùng nhaäp vôùi nhau laøm moät, heát phaân bieät. Phaät noùi vôùi oâng Ma-la-ca: "Thaáy laø thaáy, nghe laø nghe, hay laø hay, bieát laø bieát..."(8). Nghóa laø gì? Nghóa laø chaân lyù chæ coù theå thaáy moät caùch tröïc tieáp. Thaáy, laø thaáy tröïc tieáp, töï baûn thaân, baèng kinh nghieäm. Bieát, nhieàu khi laø bieát qua trung gian. Thaáy, thì khoâng coù khoaûng caùch gì nöõa giöõa caùi thaáy vaø caùi ñöôïc thaáy. Thaáy nhö vaäy thì môùi coù caùi thaáy böøng saùng. Thaáy nhö vaäy laø tueä giaùc. Ñoù laø caùi thaáy noùi trong baøi kinh 13 vaø 14:
"Phaûi heát caû dô baån cuûa taâm trí thì bieát xuaát xöù cuûa nghieäp thöùc, bieát soáng cheát veà ñaâu, bieát theá giôùi chö Phaät ôû ñaâu"(baøi 13). Phaät noùi: "Hoïc ñaïo thì nhö caàm ñuoác vaøo trong nhaø toái, toái heát maø saùng coøn; hoïc ñaïo maø thaáy Thaùnh ñeá thì ngu si dieät heát, ñöôïc söï thaáy toaøn theå"(baøi 14). Chæ vaøi caâu thoâi, ba baøi kinh 12, 13 vaø 14 ñaõ ñoäng ñeán nhöõng lyù thuyeát raéc roái nhaát trong tö töôûng Ñaïi thöøa.
Baây giôø toâi ñoïc vaøi baøi kinh khaùc coù lieân quan ñeán tö töôûng Ñaïi thöøa. Nhöõng ñeà taøi naøy ñôn giaûn hôn.
Tröôùc heát, chuùng ta haõy töôûng töôïng ñoaøn theå Taêng giaø quay quaàn chung quanh Phaät luùc Phaät coøn taïi theá. Phaät laø Voâ thöôïng. Chung quanh Phaät laø caùc ñaïi ñeä töû, A-la-haùn, trí thöùc baäc nhaát. Nhöng Phaät khoâng chæ xaây döïng moät ñoaøn theå Taêng giaø. Phaät coøn hoùa ñoä cho moïi taàng lôùp ngöôøi, nghóa laø Phaät coøn xaây döïng moät neàn moùng cö só. Neáu Taêng giaø ôû trong tu vieän töôïng trung cho chieàu höôùng trí thöùc, "quyù toäc" cuûa ñaïo Phaät, thì quaàn chuùng ôû beân ngoaøi töôïng tröng cho chieàu höôùng "daân chuû", "xaõ hoäi". Moät beân thì ngoài ñôn ñoäc, thaùm hieåm taâm linh cuûa chính mình, ñi saâu vaøo beân trong ñeå tìm giaûi thoaùt. Moät beân thì traûi roäng taâm töø ra khaép chuùng sinh, sau khi ñaõ coù con maét tueä, ñeå ñöa ai naáy qua bôø beân kia. ÔÛ ñaây, ai cuõng bieát lyù töôûng Boà taùt cuûa Ñaïi thöøa khaùc vôùi lyù töôûng A-la-haùn cuûa Nguyeân thuûy nhö theá naøo roài, neân toâi khoûi noùi theâm. Chæ nhaéc ñeán chieàu höôùng xaõ hoäi cuûa Ñaïi thöøa. Ñi vaøo xaõ hoäi, taát nhieân phaûi noùi ñeán gia ñình, phaûi noùi ñeán chính trò, duø chæ moät chuùt xíu thoâi. Chuùt xíu ñoù ñöôïc noùi phôùt qua, nhöng toâi nghó laø quan troïng laém, trong baøi 36. Xin ñoïc:
"Phaät noùi , thoaùt ñöôøng aùc maø ñöôïc laøm ngöôøi laø khoù, ñöôïc laøm ngöôøi maø laøm ñaøn oâng laø khoù, laøm ñaøn oâng maø ñuû giaùc quan laø khoù, ñuû giaùc quan maø sinh xöù trung taâm laø khoù, sinh xöù trung taâm maø ñöôïc thôø Phaät phaùp laø khoù, ñöôïc thôø Phaät phaùp maø gaëp quaân vöông ñaïo ñöùc laø khoù, gaëp quaân vöông ñaïo ñöùc maø soáng trong gia ñình Boà taùt laø khoù, soáng trong gia ñình Boà taùt maø tín ngöôõng Tam baûo gaëp nhaèm ñôøi Phaät laø khoù".
Gia ñình toát thì ñaïo Phaät thònh. Quaân vöông bieát ñaïo ñöùc thì nöôùc saïch seõ vaên hoùa. Ñaïo Phaät khoâng taùch rôøi xaõ hoäi. Trong hai buoåi coâng phu saùng chieàu, caùc chuøa ôû Vieät Nam vang doäi boán caâu hoài höôùng nhö theá naøy:
Laïi caøng nguyeän öôùc
Quoác gia yeân oån
Chinh chieán tieâu tan
Möa gioù thuaän hoøa
Daân chuùng an laïcTrong boán aân cuûa Phaät töû, aân ñoái vôùi quoác gia laø moät. Phaät töû chuùng toâi khoâng muoán gì hôn laø ñöôïc maõi maõi mang ôn caùc vò quaân vöông bieát ñaïo ñöùc. Bôûi vì sao? Bôûi vì caùc vò nhö vaäy laø Boà taùt cuûa chuùng toâi.
Baøi kinh thöù 9 nhaán maïnh moät ñeà taøi khaùc, voán laø ñaëc ñieåm lôùn cuûa Ñaïi thöøa. Khoâng ngöôøi Vieät Nam naøo khoâng caûm ñöôïc caùi ñeïp cuûa moät ngaøy ñeïp nhaát trong naêm: Ngaøy Vu lan. Bôûi vì ai cuõng coù meï, vaø tröôùc khi thaønh Phaät thì phaûi ñöôïc meï sinh ra. Chöa baøi kinh naøo ñeà cao chöõ hieáu thieát tha ñeán theá, Hoøa thöôïng Trí Quang noùi nhö vaäy. Toâi chæ ñoïc, khoûi minh hoïa gì theâm:
"Phaät noùi, ñaõi côm moät traêm ngöôøi thöôøng khoâng baèng moät ngöôøi toát. Ñaõi côm moät ngaøn ngöôøi toát khoâng baèng moät ngöôøi giöõ naêm giôùi . Ñaõi côm moät vaïn ngöôøi giöõ naêm giôùi khoâng baèng moät vò Tu-ñaø-hoaøn. Hieán côm traêm vaïn Tu-ñaø-hoaøn khoâng baèng moät vò Tö-ñaø-haøm. Hieán côm ngaøn vaïn Tö-ñaø-haøm khoâng baèng moät vò A-na-haøm. Hieán côm moät öùc A-na-haøm khoâng baèng moät vò A-la-haùn. Hieán côm möôøi öùc A-la-haùn khoâng baèng moät vò Bích-chi-Phaät. Hieán côm traêm öùc Bích-chi-Phaät khoâng baèng ñem giaùo huaán cuûa Tam Baûo maø hoùa ñoä song thaân moät ñôøi. Hoùa ñoä song thaân ngaøn öùc ñôøi khoâng baèng hieán côm moät ngöôøi hoïc theo Phaät, nguyeän ñöôïc nhö Phaät ñeå cöùu vôùt chuùng sinh. Hieán côm ngöôøi nhö vaäy thì phöôùc saâu daøy nhaát. Coøn phuïng thôø trôøi ñaát quyû thaàn thì khoâng baèng hieáu thaûo cha meï; cha meï laø thaàn linh baäc nhaát".
Ñeà taøi cuoái cuøng coù lieân quan ñeán aûnh höôûng Ñaïi thöøa laø ñeà taøi maø toâi ñaõ noùi quaù nhieàu ôû phaàn ñaàu, nghóa laø ñeà taøi chung cuûa vieäc tu taäp, khoâng phaân bieät Nguyeân thuûy hay Ñaïi thöøa. Tu taäp thì gaëp nhieàu ma. Maø con ma aùc haïi nhaát khoâng coù ai khaùc hôn laø con ma phaêm, con ma ñaøn baø. Ma ôi, ta vôùi ngöôi nhö coû vôùi löûa, löûa ñeán thì phaûi leï leï traùnh xa (baøi 28)! Ñaøn baø laø thöû thaùch lôùn nhaát cuûa ngöôøi tu haønh. Phaät noùi: AÙi duïc khoâng gì hôn saéc ñeïp. Saéc ñeïp taïo ra aùi duïc thì khoâng gì lôùn baèng. Lôùn ñeán noãi Phaät phaûi noùi ñeán möùc naøy: "Nhôø chæ coù moät caùi nhö vaäy, giaû söû coù caùi thöù hai thì thieân haï khoâng coøn ai haønh ñaïo ñöôïc nöõa"(baøi 22).
Muoán ñaùnh baït nöõ saéc, phöông phaùp cuûa ngöôøi tu haønh laø quaùn. Nhan saéc kia thöïc chaát chæ laø moät tuùi da chöùa baày nhaày ñoà dô baån (baøi 24). Nhöng ñaøn baø cöù löôïn qua löôïn laïi trong khi ngöôøi haønh ñaïo phaûi ñi vaøo xaõ hoäi thì sao? Haõy nhö theá naøy ñeå gaàn buøn maø thôm:
"Phaät baûo caùc vò Sa-moân, thaän troïng, ñöøng nhìn phuï nöõ. Phaûi nhìn thì thaän troïng ñöøng noùi chuyeän. Phaûi noùi chuyeän thì saéc leänh cho taâm trí ñi theo neûo chaùnh, raèng ta laø Sa-moân, ôû trong cuoäc ñôøi dô baån naøy ta phaûi nhö ñoùa hoa sen khoâng dính buøn laày. Giaø thì coi nhö meï, lôùn thi coi nhö chò, treû thì coi nhö em, nhoû thì coi nhö con. Caån troïng maø giöõ uy nghi, yù thöùc caøng phaûi ñuùng Thaùnh ñeá" (baøi 27).
III. Ngoân ngöõ Thieàn trong baûn kinh sau
Baûn kinh ñöôïc löu haønh cho ñeán gaàn ñaây laø baûn maø Hoøa thöôïng Trí Quang cho laø ra ñôøi vaøo khoaûng nhaø Toáng, nghóa laø giai ñoaïn hoaøng kim cuûa Thieàn ôû Trung Quoác. So saùnh baûn kinh naøy vôùi baûn kinh khi naõy, ñieåm roõ reät nhaát laø ngoân ngöõ Thieàn ñöôïc theâm thaét vaøo quyeån kinh. Hoøa thöôïng Trí Quang cheâ laø hoa gaám Thieàn laøm hoûng caùi duyeân moäc maïc cuûa baûn kinh. Gioáng nhö coâ gaùi queâ cuûa Nguyeãn Bính, ñi tænh veà hoâm qua, chaúng thaáy theâm gì, chæ thaáy "höông ñoàng gioù noäi bay ñi ít nhieàu".Chæ ñoïc laø ñuû thaáy. Baøi 1:
"Phaät noùi, töø bieät cha meï, thoaùt ly gia ñình, ñeå nhaän töï taâm, thaáu suoát baûn theå, hoäi nhaäp voâ vi, neân goïi laø Sa moân. Thöôøng giuõ 250 giôùi, ñoäng vaø tónh ñeàu thanh tònh ...".
Baøi 2 chaûi chuoát hôn nöõa:
"Phaät noùi, ñaõ xuaát gia laøm Sa-moân thì döùt boû aùi duïc, theå nhaän nguoàn goác cuûa taâm, thaáu suoát lyù saâu cuûa Phaät, hoäi nhaäp voâ vi, trong khoâng thuû ñaéc, ngoaøi khoâng mong caàu, taâm trí khoâng raøng buoäc vaøo ñaïo, cuõng khoâng keát thaét vaøo nghieäp, khoâng tö töôûng, khoâng thi vi, phi tu haønh, phi chöùng ñaéc, khoâng traûi qua moïi caáp ñoä maø vaãn toân cao, nhö theá goïi laø ñaïo".
Baøi naøy ñöa yù nieäm "Khoâng" vaøo haønh trang cuûa ngöôøi ñi tu, nhöng neáu quyeån kinh coù muïc ñích raát nhaát quaùn laø nhaéc nhuû giôùi cho ngöôøi môùi leân ñöôøng thì nhöõng caâu "taâm trí khoâng raøng buoäc vaøo ñaïo, phi tu haønh, phi chöùng ñaéc v.v..." coù veû nhö ñaët khoâng ñuùng choã.
Cuõng y heät nhö caâu naøy trong baøi 11, nghe coù veû thoâng thaùi, nhöng chaúng coù yù nghóa gì:
"... Hieán côm traêm öùc Bích-chi-Phaät khoâng baèng moät ñöùc Phaät thuoäc thì gian. Hieán côm ngaøn öùc Phaät thuoäc thì gian khoâng baèng moät baäc khoâng nhôù' khoâng ôû, khoâng tu, khoâng chöùng".
Laïi cuõng y nhö baøi 18, yù töù khoâng coù gì theâm:
"Phaät noùi , ñaïo cuûa Nhö Lai nhôù laø khoâng nhôù maø nhôù, laøm maø khoâng laøm maø laøm, noùi maø khoâng noùi maø noùi, tu laø khoâng tu maø tu. Theå hoäi thì gaàn laém, meâ môø thì xa vôøi! Ngoân ngöõ chaám döùt ôû ñaây. ÔÛ ñaây khaùi nieäm khoâng theå haïn cuoäc. Sai trong tô toùc thì maát trong phuùt choác".
Coøn moät ít chi tieát nhö theá nöõa, nhöng toâi khoâng coù thì giôø noùi theâm. Xin keát luaän nhö theá naøy:
1. Phaân bieät Phaät giaùo Nguyeân thuûy, Ñaïi thöøa nhö toâi vöøa laøm treân ñaây laø ñeå noùi cho coù chuyeän noùi maø thoâi. Ñaïi thöøa laø söï phaùt trieån phong phuù vaø caàn thieát cuûa moät giaùo lyù ñaày söùc soáng, nhöng phaùt trieån maø khoâng rôøi goác. Bôûi vì, ñi veà laïi goác thì chaúng coøn Nguyeân thuûy, Ñaïi thöøa gì nöõa. Chöõ Giôùi noùi trong kinh naøy khoâng coù con soá: 100, 200, 300 ... Cho neân khoâng coù gì ñeå chia caùch. Ñaây laø nhöõng chuyeän hieån nhieân maø Sa-moân naøo cuõng phaûi naèm loøng.
2. Giôùi khoâng phaûi giôùi ñieàu. Giöõ Giôùi khoâng phaûi vì sôï phaïm giôùi ñieàu. Giöõ Giôùi vì hai leõ: Vì thaáy vaø vì vui. Thaáy raèng khoâng theå giöõ Giôùi thì chæ ñi lui. Maø ñaõ tu thì chæ coù theå böôùc tôùi. Ñaõ thaáy nhö vaäy, thì chaúng coù Phaät naøo baét buoäc caû, chæ coù mình caên daën mình. Bôûi vaäy, Giôùi khoâng rôøi khoûi Tueä. Thaáy , roài vui. Giöõ Giôùi maø khoå sôû quaù thì thaø raèng ñöøng giöõ giôùi. Giöõ Giôùi maø vui, caùi vui ngöôïc laïi vôùi caùi vui cuûa thieân haï, nhö bình baùt cuûa Phaät troâi ngöôïc doøng nöôùc, thì söï giöõ Giôùi ñoù môùi beàn vöõng. Khi ñoù thì giöõ Giôùi maø khoâng nhö giöõ Giôùi. Khi ñoù thì ñi ñöùng gì cuõng thieàn.
3. Nhöng, xin baùi laïy quyù vò "Thieàn sö" vaø "Thieàn sinh" taân tieán hieän nay: Neáu quyù vò chöa tôùi möùc ñoù thì thaø raèng quyù vò cöù baét chöôùc Luïc Vaân Tieân khoaùc tay lia lòa:
Khoan khoan ngoài ñoù chôù ra
Naøng laø phaän gaùi ta laø phaän trai.Giöõa Luïc Vaân Tieân vaø vò Sa-moân cuûa Kinh Boán Möôi Hai Baøi, khaùc nhau laø ôû choå ñoù. Toâi coù theå töôûng töôïng Kieàu Nguyeät Nga veùn reøm böôùc ra, mæm cöôøi thoû theû vôùi Luïc Vaân Tieân: Chaøng ôi, chaøng coù bieát khoâng, Kinh Haïnh Phuùc ñaâu coù daïy bòt maét baét deâ, maø daïy nhö theá naøy:
Tieáp xuùc vôùi theá gian
Giöõ loøng cho ngay thaúngMuoán noùi caâu kinh ñoù laø Nguyeân thuûy Ñaïi thöøa hay Thieàn gì cuõng ñöôïc.
Chuù thích
(1) Kinh 42 Baøi, Hoøa thöôïng Trí Quang khaûo, dòch , chuù, 1995.
(2) Luaän Ñaïi Trí Ñoä, Hoøa thöôïng Thieän Sieâu dòch, 1997, taäp 1, trang 521.
(3) Luaän Ñaïi Trí Ñoä, trang 522.
(4) Kinh Möôøi Thieän Nghieäp, Hoøa thöôïng Trí Quang dòch, 1997, trang 87.
(5) Kinh Möôøi Thieän Nghieäp, trang 93.
(6) Hai Thôøi Coâng Phu, Hoøa thöôïng Trí Quang dòch, 1994, chuù thích ôû trang 422 vaø 423.
(7) Kinh Möôøi Thieän Nghieäp, trang 153.
(8) Hai Thôøi Coâng Phu, trang 426.
[Trôû veà ]