Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Kinh An vui laâu daøi
Thích Thieän Chaâu
I - Chaùnh Kinh Ñieàu naày do Theá Toân vaø caùc Alahaùn noùi vaø toâi ñöôïc nghe.
Caùc Tyø kheo, Ta thaáy caùc chuùng sanh thaønh töïu thaân laøm vieäc laønh (1), thaønh töïu mieäng noùi lôøi laønh (2), thaønh töïu yù nghó ñieàu laønh (3), khoâng phæ baùng thaùnh hieàn (4), coù chaùnh kieán (5), thoï trì caùc haønh nghieäp thuoäc chaùnh kieán (6), sau khi thaân hoaïi maïng heát sanh vaøo nôi an laønh : caûnh trôøi (7), coõi naày (8).
Caùc Tyø kheo, sau khi khoâng nghe Sa moân, Baø la moân naøo noùi ñeán, Ta môùi tuyeân boá : Caùc Tyø kheo, Ta thaáy caùc chuùng sanh thaønh töïu thaân laøm vieäc laønh, thaønh töïu mieäng noùi lôøi laønh, thaønh töïu yù nghó ñieàu laønh, khoâng phæ baùng thaùnh hieàn, coù chaùnh kieán, thoï trì caùc haønh nghieäp thuoäc chaùnh kieán, sau khi thaân hoaïi maïng heát sanh vaøo nôi an laønh : caûnh trôøi, coõi naày.
Vaû laïi, caùc Tyø kheo, bôûi vì töï bieát, töï thaáy, töï tìm ra nhö theá (9) neân ta tuyeân boá : Caùc Tyø kheo, Ta thaáy caùc chuùng sanh thaønh töïu thaân laøm vieäc laønh, thaønh töïu mieäng noùi lôøi laønh, thaønh töïu yù nghó ñieàu laønh, khoâng phæ baùng thaùnh hieàn, coù chaùnh kieán, thoï trì caùc haønh nghieäp thuoäc chaùnh kieán, sau khi thaân hoaïi maïng heát sanh vaøo nôi an laønh : caûnh trôøi, coõi naày.
Theá Toân ñaõ noùi yù nghóa naày, ôû ñaây ñieàu naày laïi ñöôïc noùi nhö sau :Y Ù nghóa naày Theá Toân noùi vaø toâi ñöôïc nghe.Daãn yù vaøo neûo chaùnh,
Mieäng noùi lôøi chôn chaùnh,
Thaân laøm vieäc chôn chaùnh,
Ngöôøi ñôøi neân laøm vaäy.
Nghe nhieàu laøm coâng ñöùc (10)
Ñôøi soáng naày ngaén nguûi,
Thaân hoaïi vôùi trí tueä,
Ngöôøi aáy sanh caûnh trôøi.
II - Chuù Thích (1) - Thaân laøm vieäc laønh :
a - toân troïng söï soáng khoâng gieát haïi
b - toân troïng taøi saûn cuûa ngöôøi khoâng troäm cöôùp
c - toân troïng haïnh phuùc gia ñình mình vaø ngöôøi , khoâng taø haïnh(2) - Mieäng noùi lôøi laønh :
a - noùi ñuùng ñaén, coù noùi coù, khoâng noùi khoâng
b - noùi ñaøng hoaøng khoâng theâu deät, theâm bôùt
c - noùi hoøa giaûi, khoâng laøm cho ngöôøi thuø gheùt nhau
d - noùi dòu daøng deã nghe(3) - Y Ù nghó ñieàu laønh:
a - nghó ñieàu san seû, xaû boû (khoâng tham lam)
b - nghó ñieàu thöông giuùp khoâng taøn baïo (khoâng giaän hôøn)
c - nghó ñieàu chôn chaùnh, khoâng sai laàm taø vaïy(4) - ARIYA : Thaùnh hieàn dòch töø chöõ Paâli. ARIYA , chæ cho caùc baäc saùng suoát ñaïo ñöùc ; roõ hôn, laø nhöõng vò ñaõ ñoaïn tröø taø kieán vaø phieàn naõo nhö Tu ñaø hoaøn, Tö ñaø haøm, Anahaøm vaø Alahaùn
(5) - Coù chaùnh kieán : hieåu bieát phuø hôïp vôùi 4 chôn lyù vi dieäu nhö khoå, nhaân khoå, khoå dieät vaø con ñöôøng ñeán khoå dieät
(6) - Thoï trì caùc haønh nghieäp thuoäc chaùnh kieán : soáng theo 8 chaùnh ñaïo, nhaát laø chaùnh maïng- sinh soáng vôùi ngheà chôn chaùnh vaø chaùnh ñònh : tu luyeän taâm yù theo nhöõng phöông phaùp thieàn ñònh chôn chaùnh
(7) - Caûnh trôøi : goàm coù 6 coõi trôøi thuoäc duïc giôùi, 16 hay 17 coõi saéc giôùi vaø 4 coõi voâ saéc giôùi. Caùc coõi naày vaãn coøn naèm trong voøng luaân hoài, nghóa laø coøn chòu soáng cheát leân xuoáng. Tuy nhieân so vôùi coõi ngöôøi thì caûnh trôøi coù nhieàu an vui hôn, nhaát laø phöông dieän vaät chaát (nhaát laø caùc coõi thuoäc duïc giôùi)
(8) - Coõi naày : Chæ cho theá giôùi loaøi ngöôøi, maëc duø coõi ngöôøi coù nhieàu khoå ñau song so vôùi nhöõng coõi thaáp nhö ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, thì coõi ngöôøi laø coõi coù nhieàu an vui ; vaû laïi neáu ñöùng veà phöông dieän tinh thaàn thì coõi ngöôøi laø nôi coù nhieàu cô hoäi ñeå hoïc hoûi, tu döôõng, laøm vieäc coâng ñöùc vì ôû ñaây coù Phaät ra ñôøi, coù Chaùnh Phaùp vaø nhaát laø nhôø hoaøn caûnh khoâng quaù ñau khoå vaø khoâng quaù vui söôùng neân ngöôøi ta coù theå tu haønh ñöôïc. Trong khi ñoù ôû caùc caûnh trôøi, vì quaù vui söôùng vaø nhaát laø khoâng coù Phaät Phaùp neân chuùng sanh khoâng theå tu haønh ñöôïc.
(9) - Coù nhieàu hoïc giaû phöông taây cho raèng sôû dó Phaät noùi ñeán taùi sanh vaø nhaân quaû ba ñôøi laø vì chòu aûnh höôûng AÁn ñoä giaùo. ÔÛ ñaây Phaät minh xaùc laø Phaät töï bieát, töï thaáy vaø töï tìm ra. Vaû laïi trong luùc giaùc ngoä, Phaät chöùng ñöôïc "thieân nhaõn minh" töùc laø Phaät thaáy roõ chuùng sanh soáng cheát qua laïi leân xuoáng tuøy theo "nghieäp" (karma)
(10) - Nghe nhieàu laøm coâng ñöùc cuõng coù nghóa laø coù ñuû trí tueä vaø ñaïo haïnh
III - Giaûi thích Baøi kinh naày trích töø "Phaät noùi nhö vaäy" (Itivuttaka), moät trong caùc quyeån thuoäc Tieåu boä (Khuddakanikaâya), soá 71 (TIK III 2) trang 59 (Paâli Text Society).
Noäi dung kinh coù theå toùm taét trong nhöõng yù sau ñaây :
Ñaïo lyù nhaân quaû - Phaät thaáy roõ ñaïo lyù nhaân quaû vaø chæ daäy chuùng ta neân laøm ñieàu laønh, kính troïng thaùnh hieàn, coù chaùnh kieán vaø soáng theo chaùnh kieán ñeå ñöôïc an vui laâu daøi. Nhöõng ngöôøi tröôùc Phaät vaø cuøng thôøi vôùi Phaät chaéc chaén coù "raên aùc khuyeán thieän" song thöôøng hay xen laãn vôùi thaàn quyeàn, thöôûng phaït cuûa thaàn linh. Ngay trong thôøi ñaïi naày vaãn coøn nhieàu ngöôøi, keå caû nhöõng keû töï nhaän laø Nhö lai söù giaû, vaãn khoâng daùm tin chaéc ñaïo lyù nhaân quaû nhö söï thaät khaùch quan; ngöôøi ta vaãn duøng nhöõng lôøi vaø yù laäp lôø ñeå chöùng minh, khuyeán duï, an uûi vaø möu lôïi nhö:
"Möu söï taïi nhaân, thaønh söï taïi thieân"
"Aides toi, le ciel t'aidera"
"Coù trôøi maø cuõng coù ta"
"Coù nhaân quaû song naêm xui thaùng haïn cuõng coù"
Trong khi ñoù, Phaät xaùc ñònh raèng quy luaät nhaân quaû voán dieãn bieán moät caùch khaùch quan, khoâng lieân heä gì vôùi thaàn linh maø cuõng khoâng caàn söï can thieäp cuûa thaàn linh. Laøm aùc thì chòu khoå maø laøm laønh thì ñöôïc vui vaäy thoâi. Söï thaät hieån nhieân nhö theá song maáy ai daùm thöøa nhaän, ngay nhöõng ngöôøi töï cho mình coù söù maïng "khai ñaïo".
Ñaïo lyù nhaân quaû theå hieän trong söï soáng vaø cuoäc soáng con ngöôøi tuy phöùc taïp vaø tinh teá hôn trong thieân nhieân song vaãn dieãn bieán moät caùch khoâng heà thieân vò. Baát cöù ai (khoâng keå laø ngöôøi coù ñaïo hay khoâng) neáu laøm laønh, kính troïng thaùnh hieàn, coù chaùnh kieán vaø soáng ñuùng theo chaùnh kieán thì ñöôïc an vui khoâng nhöõng trong ñôøi naày maø caû nhöõng ñôøi sau nöõa.Laønh vaø aùc - Con ñöôøng ñöa ñeán Nieát Baøn goàm coù 8 chaùnh ñaïo, toùm thaâu vaøo 3 ñieàu tu hoïc : Giôùi, Ñònh, Tueä. Giôùi laø caên baûn ñeå tu Ñònh vaø phaùt Tueä. Maø giôùi laø boû aùc laøm laønh. AÙc vaø laønh theå hieän qua vieäc laøm nôi thaân, lôøi noùi ôû mieäng, vaø söï suy nghó yù. Nhöõng gì toát ñeïp lôïi ích cho mình, cho ngöôøi trong hieän taïi vaø töông lai thì goïi laø laønh. Nhö theá laønh hay aùc laø nhöõng gì cuï theå nôi söï soáng con ngöôøi vaø trong cuoäc soáng loaøi ngöôøi chôù khoâng phaûi nhöõng ñieàu do thaàn linh phaùn ñònh, laïi caøng khoâng phaûi laø nhöõng kieâng cöû mô hoà phoûng theo meâ tín dò ñoan. Vieäc laøm, lôøi noùi vaø yù nghó laønh töï chuùng ñaõ laø toát ñeïp, lôïi ích; do ñoù chuùng laø nguyeân nhaân cuûa söï an vui laâu daøi cho nhöõng ngöôøi ñaõ taïo chuùng.
Kính troïng thaùnh hieàn - Thaùnh hieàn dòch töø chöõ Pali ARIYA, chæ cho ngöôøi saùng laønh cao ñeïp. Thaùnh hieàn laø ngöôøi coù khaû naêng höôùng ñaïo vaø laøm göông maãu cho chuùng ta trong cuoäc soáng giaùc ngoä giaûi thoaùt. Khoâng neân laàm laãn thaùnh hieàn vôùi thaàn linh. Coù theå coù ngöôøi laøm laønh noùi ñaïo song vaãn khinh deã thaùnh hieàn vì kieâu caêng, ngaïo maïn; nhaát ñònh nhöõng ngöôøi naày khoâng theå ñi laâu vaø tính xa treân ñöôøng ñaïo bôûi vì thieáu thaày toát baïn laønh, vaø chính söï kieâu maïn seõ ñöa hoï ñeán nôi sai laàm ñau khoå. Trong tinh thaàn "troïng thaày môùi ñöôïc laøm thaày", kính troïng thaùnh hieàn laø nhaân toá giuùp chuùng ta höôùng thieän vaø höôùng thöôïng. Do ñoù, ngöôøi kính troïng thaùnh hieàn seõ höôûng ñöôïc an vui laâu daøi.
Coù chaùnh kieán vaø soáng ñuùng theo chaùnh kieán- Laøm laønh, kính troïng thaùnh hieàn chöa ñuû ñeå ñöôïc an vui laâu daøi bôûi vì neáu khoâng coù chaùnh kieán vaø soáng ñuùng theo chaùnh kieán thì söï laøm laønh vaø kính troïng thaùnh hieàn seõ naèm maõi maõi nôi möùc ñoä "tín ngöôõng"; vì theá söï tu hoïc seõ khoâng vöõng chaéc vaø laâu daøi vì thieáu trí tueä vaø ñaïo haïnh ñöôïc höôùng daãn bôûi trí tueä : ví duï nhöõng ngöôøi meâ tín taø kieán vaãn coù theå "laøm laønh" vaø kính troïng thaùnh hieàn. Song vì khoâng coù chaùnh kieán neân coù theå bò laïc ñaïo. Coù chaùnh kieán laø giaùc ngoä chôn lyù - thaáy roõ söï thaät cuoäc ñôøi - khoå vaø nhaân khoå. Soáng theo chaùnh kieán laø soáng theo con ñöôøng dieät khoå (8 chaùnh ñaïo) vôùi muïc ñích giaûi thoaùt ñau khoå (Nieát baøn) - khoå dieät vaø ñaïo. Noùi caùch khaùc, coù chaùnh kieán vaø soáng theo chaùnh kieán laø hieåu vaø tu theo boán chôn lyù vi dieäu. Coù theå noùi raèng khoâng hieåu vaø khoâng theo boán chôn lyù vi dieäu töùc laø ôû ngoaøi Chaùnh Phaùp cuûa Phaät.
An vui laâu daøi - Phaät thöøa nhaän raèng trong voøng töông ñoái, con ngöôøi vaãn coù theå tìm ñöôïc ít nhieàu thuù vui. Song cuoäc ñôøi voán laø voâ thöôøng vaø maïng soáng con ngöôøi cuõng raát ngaén nguûi. Vì theá Phaät khuyeân daïy chuùng ta khoâng neân say ñaém thuù vui nhoû ngaén maø neân xaây döïng neáp soáng cao ñeïp ñeå ñöôïc an vui laâu daøi trong hieän taïi cuõng nhö trong töông lai. Cuõng vì theá, neáu chæ mong ñöôïc an vui nhoû vaø ngaén trong ñôøi naày thì khoâng coù ñuû ñaïi nguyeän ñeå thöïc hieän lyù töôûng cao ñeïp. AÁy laø chöa noùi ñeán söï thaáy bieát haïn cuoäc veà söï soáng (ñoaïn kieán) luoân luoân thuùc ñaåy con ngöôøi ham muoán höôûng thuï moät caùch hoái haû :
"Heïn laáy tuoåi ñeå maø chôi laáy,
Cuoäc haønh laïc bao nhieâu laø laõi ñaõy,
Neáu khoâng chôi thieät aáy ai baøi"
(Nguyeãn coâng Tröù)
Traùi laïi, neáu hieåu roõ ñôøi ngöôøi chæ laø moät hình thaùi trong moät giai ñoaïn cuûa quaù trình soáng cheát - cheát soáng cuûa moät chuùng sanh vaø quy luaät nhaân quaû dieãn bieán lieân tuïc moät caùch khaùch quan, cho neân laøm laønh thì an vui; nghóa laø nhöõng gì toát ñeïp lôïi ích maø moãi chuùng sanh taïo ra trong ñôøi naày laø nhaân cuûa quaû trong ñôøi naày vaø caû ñôøi sau. Do ñoù, laøm laønh, kính troïng thaùnh hieàn, coù chaùnh kieán, soáng ñuùng theo chaùnh kieán, thì ñöôïc an vui laâu daøi trong ñôøi naày vaø sau khi cheát cuõng ñöôïc an vui trong caûnh trôøi hay coõi ngöôøi.
Trong söï tieán hoaù treân ñöôøng Ñaïo, töø coõi ngöôøi hay caûnh trôøi, chuùng ta coù theå tu hoïc laàn laàn ñeå ñaït ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt hoaøn toaøn.Thích Thieän ChaâuChaân thaønh caùm ôn Ñh Ñoaøn Vieát Hieäp ñaõ coù thieän taâm giuùp ñaùnh maùy vi tính
[ Trôû Veà ]