Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Kinh Ba maét
Thích Thieän Chaâu
I - Giôùi Thieäu Baøi Kinh naày ruùt töø kinh "Phaät thuyeát nhö vaäy" (Kinittaka), 1 trong 15 quyeån thuoäc Tieåu Boä (Khuddaka Nikaâya), Paâli Text Society, trang 52; T.T. Minh Chaâu ñaõ dòch, Tu Thö Phaät hoïc, Vaïn Haïnh aán haønh naêm 1982. Noäi dung noùi veà ba loaïi maét : Nhuïc nhaõn, Thieân nhaõn vaø Tueä nhaõn.
Nhuïc nhaõn laø maét thöôøng khoâng beänh taät cuûa ngöôøi ñôøi, thaáy ñöôïc maøu saéc vaø hình töôùng, nhö chuùng ta thöôøng thaáy. Khoâng coù gì caàn phaûi noùi veà loaïi maét naày. Phaät chæ neâu ra nhö moät söï thaät trong ñôøi.
Thieân nhaõn (dibba-cakku) laø loaïi maét thanh tònh thaáy xa, nhaát laø thaáy ñöôïc chuùng sanh qua laïi, leân xuoáng trong voøng soáng cheát cheát soáng : chuùng sanh taïo nghieäp nhaân xaáu aùc thì phaûi chòu laáy quaû baùo ñau khoå trong caùc caûnh giôùi thaáp keùm, chuùng sanh naøo taïo nghieäp nhaân toát laønh thì ñöôïc höôûng quaû baùo an vui. Nhö vaäy coù thieân nhaõn töùc laø coù trí thöùc, bieát ñöôïc ñaâu laø con ñöôøng ñi leân, con ñöôøng giaûi thoaùt :
"Thieân nhaõn thaáy ñöôïc ñaïo
töø ñoù trí thöùc sanh ".Song Thieân nhaõn môùi chæ kieán ñaïo maø chöa ñaït ñaïo.
Tueä nhaõn (panna-cakkhu) laø loaïi maét vöøa thaáy ñaïo vöøa ñaït ñaïo. Trí tueä khoâng chæ laø trí thöùc. Maø trí thöùc thì goàm trong trí tueä.
Tueä nhaõn thaáy roõ ba phaùp aán : Khoå (dukkha), Voâ thöôøng (anicca) vaø Voâ ngaõ (anattaâ) theå hieän trong cuoäc ñôøi, vaø soáng theo taùm chaùnh ñaïo (Chaùnh tri kieán, Chaùnh tö duy, Chaùnh ngöõ, Chaùnh nghieäp, Chaùnh tinh taán, Chaùnh nieäm, Chaùnh ñònh); do ñoù thöïc hieän ñöôïc giaûi thoaùt qua boán quaû vò nieát baøn : Döï löu, Nhaát lai, Baát hoaøn vaø Giaûi thoaùt (Alahan) nhö kinh noùi :
" Tueä nhaõn laø hôn heát
Ai chöùng ñöôïc maét aáy
Giaûi thoaùt moïi khoå ñau "Tueä nhaõn laø maét cuûa Phaät maø moãi ngöôøi coù theå phaùt trieån baèng caùch nghe hoïc, suy tö vaø thöïc nghieäm theo kinh nghieäm giaùc ngoä cuûa Phaät.
II - Chaùnh Kinh Ñieàu naày do Theá Toân noùi, baäc A la haùn noùi vaø toâi ñöôïc nghe :
Naày caùc Tyø kheo, coù ba loaïi maét. Nhöõng gì laø ba ? Ba loaïi maét laø nhuïc nhaõn, thieân nhaõn vaø tueä nhaõn.
Theá Toân ñaõ noùi veà yù nghóa naày. Ñaây laø ñieàu ñöôïc noùi :Y Ù nghóa naày do Theá Toân noùi vaø toâi ñöôïc nghe.Nhuïc nhaõn vaø thieân nhaõn
Tueä nhaõn laø hôn heát
Ba loaïi con maét naày
Voâ thöôïng nhaân noùi ra.
Nhuïc nhaõn (thöôøng) sanh khôûi
Thieân nhaõn thaáy ñöôïc ñaïo.
Töø ñoù trí thöùc sanh.
Tueä nhaõn laø hôn heát
Ai chöùng ñöôïc maét aáy
Giaûi thoaùt moïi khoå ñau.
(Chaân thaønh caùm ôn Ñh Ñoaøn Vieát Hieäp ñaõ coù thieän taâm giuùp ñaùnh maùy vi tính)
[ Trôû Veà ]