Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Kinh Con ruøa
Thích Thieän Chaâu
I - Giôùi Thieäu Baûn Kinh naày trích töø Töông Öng boä (Samyutta Nikaâya) taäp IV, trang 183-185 do T.T. Thích Minh Chaâu dòch, Tu thö Phaät hoïc Vaïn Haïnh xuaát baûn 1982.
Noäi dung goàm nhöõng yù chính sau ñaây :
Phaät laáy ví duï con ruøa khoân ngoan, khi gaëp choù soùi thì ruùt chaân vaø ñaøu coå vaøo trong mai ñeå khoûi bò choù soùi gieát haïi ñeå khuyeân daïy chuùng ta haõy hoä trì caùc giaùc quan khi caùc giaùc quan tieáp xuùc vôùi caùc ñoái töôïng ñeå khoûi bò "aùc ma" gaây neân tai hoïa
Phaät chæ daïy phöông phaùp "hoä trì caùc caên" : Khi caùc giaùc quan maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù tieáp xuùc vôùi ñoái töôïng saéc tieáng, muøi, vò, caûm xuùc, phaùp. Khoâng neân naém giöõ töôùng chung (toaøn dieän caønh hoa hoàng vôùi taát caû hình saéc, muøi thôm v.v...), töôùng rieâng (moät phaàn cuûa hoa hoàng nhö moät tai hoa hay muøi thôm) vaø cheá ngöï nhöõng nguyeân nhaân naøo coù theå gaây neân say ñaém, lo buoàn vaø nhöõng yù nghó, nhöõng lôøi noùi, nhöõng haønh ñoäng coù haïi cho mình cho ngöôøi
Y Ù thöù ba naèm trong baøi keä ôû cuoái baûn kinh vöøa toùm taét hai yù treân, vöøa nhaán maïnh nhöõng ñieåm quan troïng trong khi thöïc haønh "hoä trì caùc caên" : thaâu nhoùm, nhieáp phuïc taâm tö ñeå taâm tö khoâng taùn loaïn. Vì taùn loaïn laø nguoàn goác cuûa phieàn naõo vaø nghieäp aùc, khoâng nöông töïa vaøo "taø kieán" (saûn phaåm cuûa nhöõng lyù thuyeát sai laàm, leäch laïc ñoùi vôùi söï thaät) ñeå nhaän xeùt, phaùn ñoaùn söï vaät, khoâng laøm haïi ngöôøi, khoâng noùi xaáu ngöôøi. Vaø nhö vaäy laø chöùng ñaït ñöôïc söï an tònh hoaøn toaøn.
Baûn kinh treân cho chuùng ta thaáy roõ tính chaát thöïc tieãn cuûa ñaïo Phaät. Phaät khoâng noùi nhieàu veà taâm treân bình dieän baûn theå nhö nhieàu ñeä töû veà sau maøchæ thaúng phöông phaùp "hoä trì caùc caên" ñeå taâm yù ñaït ñöôïc söï an tònh. Maø an tònh voán laø baûn taùnh cuûa taâm.
"Hoä trì caùc caên" coøn coù nghóa laø ñöøng ñeå taâm yù bò vöông vaán, troùi buoäc bôûi caùc daây nhôï phieàn naõo vaø taø kieán. Ñaây cuõng laø ñaïo lyù "Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm" (khi taâm phaùt khôûi khoâng neân ñeå bò keït vaøo moät nôi naøo) maø trong kinh Kim Cöông vaø caùc Thieàn Kinh thöôøng noùi ñeán. Vaø phöông phaùp thöïc hieän "voâ nieäm", "voâ truï" cuõng ñöôïc Phaät chæ daïy moät caùch giaûn dò maø saâu saéc nhö sau :
"Trong caùi nghe, seõ chæ laø caùi nghe. Trong caùi thoï töôûng seõ chæ laø caùi thoï töôûng. Trong caùi thöùc trí seõ chæ laø caùi thöùc trí. Nhö vaäy, nay Baâhiya, nhaø ngöôi caàn phaûi hoï taäp. Vì raèng, naày Baâhiya, neáu vôùi ngöôi, trong caùi thaáy seõ chæ laø caùi thaáy; trong caùi nghe, seõ chæ laø caùi nghe; trong caùi thoï töôûng seõ chæ laø caùi thoï töôûng; trong caùi thöùc trí seõ chæ laø caùi thöùc trí.; do vaäy, naày Baâhiya, ngöôøi khoâng laø ñôøi nay, khoâng laø ñôøi sau, khoâng laø ñôøi chaëng giöõa. Nhö vaäy laø ñoaïn taän khoå ñau."
II - Chaùnh Kinh "Thuôû xöa, naày caùc Tyø kheo, coù moät con ruøa vaøo buoåi chieàu ñang ñi kieám moài doïc theo bôø soâng. Moät con giaõ can, naày caùc Tyø kheo, vaøo buoåi chieàu cuõng ñi tìm moài doïc theo bôø soâng".
"Naày caùc Tyø kheo, con ruøa töø ñaèng xa thaáy con giaõ can ñang ñi tìm moài, thaáy vaäy lieàn ruït boán chaân vaø thöù naêm laø coå vaøo trong mai ruøa cuûa mình vaø naèm baát ñoäng , im laëng".
"Naày caùc Tyø kheo, con giaõ can töø ñaèng xa thaáy con ruøa, ñi ñeán con ruøa, sau khi ñeán, ñöùng moät beân nghó raèng: khi naøo con ruøa naày thoø ra thaân phaàn naøo vaø coå laø thöù naêm, ngay taïi choã aáy, ta seõ naém laáy, beû gaõy vaø aên".
"Nhöng naày caùc Tyø kheo, vì raèng con ruøa khoâng thoø ra thaân phaàn naøo vaø coå laø thöù naêm, neân con giaõ can nhaøm chaùn con ruøa vaø boû ñi, khoâng naém ñöôïc cô hoäi".
"Cuõng vaäy, naày caùc Tyø kheo, AÙc ma (1) thöôøng xuyeân khoâng giaùn ñoaïn, ñöùng trong tö theá rình moø caùc ngöôi vôùi yù nghó : Raát coù theå ta naém ñöôïc cô hoäi ñeå baét gaëp töø con maét ... töø caùi löôõi ... hay töø yù".
"Do vaäy, naày caùc Tyø kheo, haõy soáng hoä trì caùc caên (2)" .
"Khi maét thaáy saéc, khoâng naém giöõ töôùng chung (3), khoâng naém giöõ töôùng rieâng (4). Nhöõng nguyeân nhaân gì vì nhaõn caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân (5), haõy töï cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì nhaõn caên, thieät haønh hoä trì nhaõn caên. Khi tai nghe tieáng ... muõi ngöûi muøi ... löôõi neám vò ... thaân caûm xuùc ... Y Ù nhaän thöùc caùc phaùp, khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, vì yù caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, haõy töï cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì yù caên, thieät haønh hoä trì yù caên (6). Naày caùc Tyø kheo, khi naøo caùc ngöôi soáng hoä trì caùc caên, thôøi AÙc ma nhaøm chaùn caùc ngöôi vaø seõ boû ñi, khoâng naém giöõ ñöôïc cô hoäi nhö con giaõ can ñoái vôùi con ruøa".
"Nhö ruøa daáu thaân phaàn,
Cuõng vaäy, vò tyø kheo,
Khoâng nöông töïa moät ai (7)
Hoaøn toaøn ñaït tòch tònh,
Trong mai ruøa cuûa noù,
Thaâu nhoùm moïi taâm tö,
Khoâng haïi moät ngöôøi naøo
Khoâng noùi xaáu moät ai"
III - Chuù Thích Sô Löôïc (1) - AÙc ma: ÔÛ ñaây chæ cho phieàn naõo trong ngöôøi luoân luoân rình moø vaø tìm caùch gaây ra tai hoïa cho chuùng ta.
(2) - Caùc caên: 6 giaùc quan: maét, tai, muõi, löôõi, thaân vaø yù laø nhöõng cô quan caûm giaùc.
(3) - Töôùng chung: Toaøn theå cuûa moät söï vaät, ví duï moät caønh hoa hoàng toaøn dieän vôùi hình saéc, muøi thôm vv...
(4) - Töôùng rieâng: Moät phaàn naøo ñoù cuûa moät söï vaät, ví duï moät tai hoa hoàng hay muøi thôm cuûa hoa hoàng...
(5) - Neáu nhaõn caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khoâng ñöôïc kieåm soaùt thì caùc nguyeân nhaân hoaëc beân trong hoaëc beân ngoaøi coù theå laøm phaùt sanh ra tham ñaém hình saéc, aâm thanh... v.v...; neáu say ñaém khoâng ñöôïc thoûa maõn thì giaän döõ gheùt boû; tham giaän luùc naøo cuõng laø nhaân duyeân cuûa lo buoàn vaø caùc haønh ñoäng xaáu haïi cho mình cho ngöôøi.
(6) - Söï soáng vaø caûnh soáng cuûa loaøi ngöôøi tuy phöùc taïp song coù theå thaâu toùm trong 6 caên: maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù vaø 6 traàn: saéc, tieáng, muøi, vò caûm xuùc, vaø phaùp. Hoä trì 6 caên khi chuùng tieáp xuùc vôùi 6 traàn töùc laø hoä trì söï soáng toát ñeïp cuûa mình vaø cuûa ngöôøi. Thaät ra caên vaø traàn chaúng heà coù gì gheâ gôùm ñeå phaûi bò cheá ngöï. Cheá ngöï ôû ñaây coù nghóa laø cheá ngöï phieàn naõo; khoâng ñeå cho phieàn naõo sanh khôûi trong luùc 6 caên tieáp xuùc vôùi saùu traàn. Moät khi phieàn naõo tieâu dieät, thì chuùng ta vaãn soáng vôùi saùu caên vaø 6 traàn song luùc naøo cuõng ñöôïc töï taïi an vui.
(7) - Khoâng nöông töïa moät ai: ÔÛ ñaây coù nghóa khoâng nöông vaøo tham saân, vaø taø kieán saün coù nôi mình ñeå thaáy nghe söï vaät, maø thaáy nghe söï vaät moät caùch nhö thaät töùc laø giaùc ngoä giaûi thoaùt.( Chaân thaønh caùm ôn Ñh Ñoaøn Vieát Hieäp ñaõ coù thieän taâm giuùp ñaùnh maùy vi tính )
[ Trôû Veà ]