Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Kinh Kheùo noùi ( Subhasitaâ )
Thích Thieän Chaâu Taïi Saâvatthi, vöôøn Jeta.
I - Chaùnh kinh Taïi ñaây, Theá toân goïi caùc Tyø kheo : - naøy caùc Tyø kheo - Vaâng Theá toân, caùc Tyøkheo ñaùp Theá toân.
Theá toân noùi nhö sau : Ñuû boán ñöùc taùnh, caùc Tyø kheo, lôøi noùi ñöôïc xem laø lôøi laønh, khoâng phaûi lôøi aùc, voâ toäi vaø khoâng bò ngöôøi trí chæ trích. Nhöõng gì laø boán ?
Caùc Tyø kheo, Tyø kheo noùi lôøi laønh, khoâng lôøi aùc; noùi ñuùng phaùp (1), khoâng phi phaùp; noùi aùi ngöõ (2), khoâng aùc ngöõ; noùi ñuùng ñaén, khoâng sai quaáy. Ñuû boán ñöùc taùnh naøy, caùc Tyø kheo, lôøi noùi ñöôïc xem laø lôøi laønh, khoâng phaûi lôøi aùc, voâ toäi vaø khoâng bò ngöôøi trí (3) chæ trích.
Theá toân noùi nhö theá. Sau khi noùi nhö theá, Thieän theä (4) laïi noùi theâm : Thieän nhôn (5) noùi raèng thöù nhaát noùi lôøi laønh; thöù hai noùi ñuùng phaùp, chôù noùi phi phaùp; thöù ba noùi aùi ngöõ, chôù noùi aùc ngöõ; thöù tö noùi chôn thaät, chôù noùi sai quaáy.
Luùc baáy giôø, toân giaû Vangîsa töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaép thöôïng y treân moät vai, chaép tay höôùng veà Theá toân vaø baïch Theá toân : Theá toân soi saùng cho con, Theá toân soi saùng cho con
Theá toân noùi : Vangîsa, mong raèng ngöôi ñöôïc soi saùng.
Roài toân giaû Vangîsa taùn thaùn tröôùc maët Theá toân vôùi nhöõng baøi keä thích ñaùng :
"Ai noùi nhöõng lôøi khoâng gaây khoå cho mình, khoâng laøm haïi keû khaùc, aáy laø lôøi laønh. Ai noùi aùi ngöõ, lôøi laøm ngöôøi hoan hæ. Lôøi noùi khoâng ñoäc aùc, aáy laø aùi ngöõ, chôn thaät, lôøi baát töû, aáy laø thöôøng phaùp. Thieän nhaân an truù trong chôn lyù, nghóa phaùp. Lôøi Phaät noùi ñöa ñeán nieát baøn an oån. Chaám döùt khoå ñau, aáy laø lôøi toái thöôïng."(1) Phaùp dòch töø Dhamma hay Dharma, coù nghóa laø chôn lyù, söï thaät veà khoå, voâ thöôøng, voâ ngaõ, laø lôøi daïy cuûa caùc baäc giaùc ngoä nhö boán chôn lyù vi dieäu, hay keát quaû do thöïc haønh theo chôn lyù nhö nieát baøn.
II - Chuù thích (2) AÙi ngöõ laø lôøi noùi deã nghe, dòu daøng, laøm cho ngöôøi nghe hoan hæ.
(3) Ngöôøi trí, chæ caùc baäc coù trí tueä vaø ñöùc haïnh.
(4) Thieän theä (Sugata), moät hieäu khaùc cuûa Phaät, coù nghóa laø baäc ñi trong ñôøi moät caùch kheùo leùo khoâng sai laàm, teù ngaõ.
(5) Thieän nhaân dòch töø Santo. Coù leõ chöõ Saint coù goác töø chöõ Santo
Baøi kinh naøy ñöôïc ruùt ra töø Töông Öng Boä (Samyuttanikaâya PTS trang 188-189). Noäi dung thaät laø deã hieåu. Khoâng coù gì laø lyù thuyeát maø raát laø thöïc tieãn. Goàm nhöõng ñaïo lyù ñeå soáng ñeïp vaø ích.
III - Giaûi thích Trong cuoäc soáng, con ngöôøi coù theå gaây ra toäi loãi baèng haønh ñoäng nôi thaân hay baèng lôøi noùi nôi mieäng. Tuy nhieân so vôùi thaân thì mieäng deã gaây neân toäi loãi hôn. Do ñoù khi noùi ñeán tu döôõng, chuùng ta khoâng nhöõng neân tu thaân maø coøn neân tu mieäng vaø, cao hôn nöõa, neân tu yù.
Veà tu mieäng, Phaät daïy chuùng ta "kheùo noùi" maø khoâng daïy "caám khaåu". Kheùo noùi laø noùi lôøi laønh, nghóa laø noùi nhöõng lôøi khoâng gaây khoå cho mình, khoâng laøm haïi keû khaùc, noùi ñuùng phaùp, nghóa laø noùi nhöõng ñieàu hôïp vôùi chôn lyù khieán ngöôøi nghe heát khoå ñöôïc vui, noùi aùi ngöõ, nghóa laø noùi nhöõng lôøi dòu daøng, deã nghe, vui loøng ngöôøi; noùi nhöõng ñieàu ñuùng vôùi söï thaät, laø khoâng noùi theâm bôùt, khoâng noùi nhöõng ñieàu sai quaáy.
Ñöùc Phaät, sau khi ñaéc ñaïo cho ñeán ñeâm vieân tòch, suoát 45 naêm, noùi raát nhieàu. Lôøi noùi cuûa Phaät ñöôïc ghi cheùp thaønh kinh ñieån (5 boä kinh = 11 laàn daøy hôn Thaùnh kinh cuûa Thieân Chuùa giaùo). Lôøi laø ñaïo lyù coù khaû naêng giuùp chuùng ta ñaït ñeán an vui laâu daøi, Nieát baøn. Baøi kinh thöïc tieãn naøy cuõng nhö bao nhieâu baøi kinh khaùc cuûa Phaät quaû thaät laø nhöõng lôøi noùi kheùo leùo vaø quí baùu ñoái vôùi chuùng ta, nhöõng keû ñang soáng trong thôøi ñaïi oàn aøo, ñau khoå veà nhöõng lôøi noùi khoâng kheùo leùo cuûa chuùng ta vaø nhöõng ngöôøi chung quanh. Moät caâu noùi khoâng kheùo coù theå laøm cheát ngöôøi, tan gia ñình, suïp ñoå nöôùc nhaø. Ngaøy nay, vôùi kyõ thuaät aán loaùt, ñieän thoaïi, truyeàn thanh, v.v... nhöõng lôøi noùi khoâng kheùo cuûa vaên ngheä só vaø nhöõng ngöôøi "quyeàn theá" coù theå gaây ra tai hoaï cho chính hoï vaø loaøi ngöôøi. Do ñoù, khoâng chæ nhöõng ngöôøi tu haønh maø taát caû nhöõng ai muoán soáng ñeïp ích ñeàu neân tu haïnh kheùo noùi.
Thích Thieän Chaâu dòch töø Paâli
( Chaân thaønh caùm ôn Ñh Ñoaøn Vieát Hieäp ñaõ coù thieän taâm giuùp ñaùnh maùy vi tính )
[ Trôû Veà ]