Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Kinh Yeâu mình thì ñöøng haïi ngöôøi
Thích Thieän Chaâu Baøi Kinh naày thuoäc phaåm Tröôûng laõo Sona trong Udaâna, 1 trong 15 quyeån cuûa tieåu boä kinh (Khuñakanikaâya); Paâli Text Society, London 1948, tr. 47.
I - Giôùi thieäu Noäi dung baøi kinh ngaén naày thaät laø giaûn dò. Y Ù thöù nhaát laø söï xaùc ñònh cuûa hai vôï choàng vua Pasenadi-Mallikaâ : ñoái vôùi ngöôøi thöôøng thì khoâng ai khaùc ñaùng thöông yeâu hôn laø thaân mình. Y Ù thöù hai laø söï thöøa nhaän cuûa Phaät veà söï xaùc ñònh treân, lôøi khuyeân vöøa phaûi song yù nghóa cuûa Phaät : "Yeâu mình thì ñöøng haïi ngöôøi".
Qua hai yù naày, chuùng ta tìm thaáy moät söï thaät phoå bieán vaø moät baøi hoïc cao thöôïng.
1 - Söï thaät phoå bieán : trong theá gian naày, tröø caùc baäc thaùnh hieàn, sieâu nhaân nhöõng ngöôøi queân mình vì ngöôøi, khoâng ai khoâng nghó ñeán vaø thöông yeâu ngöôøi khaùc. Ñoù laø khoâng noùi ñeán nhöõng keû gieát haïi ngöôøi khaùc ñeå xaây döïng haïnh phuùc cuûa mình. Thoâng thöôøng ngöôøi ta lo cho haïnh phuùc rieâng tö cuûa baûn thaân roài môùi lo cho haïnh phuùc keû khaùc. Ñoù laø khoâng noùi ñeán nhöõng keû beân ngoaøi thì coù veû lo cho haïnh phuùc cuûa keû khaùc nhö vôï, choàng, con, chaùu vv... song beân trong vôùi haäu yù laø lo cho haïnh phuùc cuûa rieâng mình. Ñaây laø moät söï thaät raát phoå bieán, neáu quan saùt moät caùch teá nhò thì coù theå nhaän thaáy moät caùch deã daøng.
Bôûi laø moät söï thaät phoå bieán, neân Phaät khoâng nhöõng thöøa nhaän maø coøn xem laø ñieàu hôïp tình hôïp lyù. Ñaõ laø chuùng sanh thì khoâng chuùng sanh naøo laø khoâng coá chaáp baûn ngaõ. Noùi caùch khaùc, vì coá chaáp baûn ngaõ cho neân môùi thaønh chuùng sanh. Nhö theá trong chöøng möïc naøo ñoù, ngöôøi ta coù theå thöông yeâu baûn thaân, gia ñình mình, xaõ hoäi mình neáu söï thöông yeâu naày khoâng toån haïi caù nhaân, gia ñình xaõ hoäi keû khaùc.
2 - Baøi hoïc cao thöôïng : bôûi coù nhieàu ngöôøi vì thöông yeâu baûn thaân, gia ñình, xaõ hoäi mình maø laøm haïi cho caù nhaân, gia ñình, xaõ hoäi keû khaùc neân Phaät môùi keâu goïi trí tueä con ngöôøi : "con ngöôøi caàn phaûi xem söï soáng vaø quyeàn soáng cuûa keû khaùc ngang vôùi söï soáng vaø quyeàn soáng cuûa mình". Bôûi vì söï soáng vaø quyeàn soáng cuûa taát caû chuùng sanh laø bình ñaúng cho neân Phaät môùi khuyeân : "Yeâu mình thì ñöøng haïi ngöôøi". Ñaïo lyù naày voán raát laø phaûi chaêng, khoâng coù gì ñaùng ñeán noãi ngöôøi ta khoâng theå thöïc haønh ñöôïc. Neáu moät ngöôøi thích ñöôïc soáng coøn thì hoï coù theå tu hoïc theo giôùi ñieàu khoâng saùt sanh, toân troïng söï soáng cuûa ngöôøi khaùc. Neáu moät ngöôì thaáy raèng nhöõng ñieàu kieän vaät chaát laø nhöõng gì caàn thieát ñeå soáng thì hoï coù theå tu hoïc theo giôùi ñieàu khoâng troäm cöôùp, toân troïng taøi saûn vaø moâi tröôøng sinh soáng cuûa keû khaùc.
Tuy laø vöøa phaûi spng ñaïo lyù naày vaãn haøm chöùa taùnh chaát cao thöôïng. Bôûi vì söï thöïc haønh ñaïo lyù vöøa phaûi treân laø ñieàu kieän caên baûn naâng con ngöôøi leân ñòa vò hieàn thaùnh nhö kinh ñieån thöôøng noùi:
Tinh thaàn toân troïng söï soáng vaø quyeàn soáng naày khoâng nhöõng phaûi ñöôïc aùp duïng trong laõnh vöïc xaõ hoäi, quoác teá nöõa. Coù nhö theá: "Yeâu mình thì ñöøng haïi ngöôøi" môùi ñaùng ñöôïc xem laø ñaïo lyù cuûa Phaät - baäc giaùc ngoä - giaûi thoaùt hoaøn toaøn." Khoâng phaûi laø hieàn thaùnh
Neáu toån haïi sanh linh,
Khoâng haïi moïi chuùng sanh
Môùi xöùng danh hieàn thaùnh"
Phaùp cuù 270Toâi nghe nhö vaày : moät thôøi Theá Toân ôû trong vöôøn oâng Anaâthapindika (Caáp coâ ñoäc) röøng Jeta (Kyø ñaø), taïi Saâvatthi (Xaù veä). Luùc baáy giôø, vua Pasenadi nöôùc Kosala, cuøng Hoaøng haäu Mallikaâ leân laàu treân (cuûa hoaøng cung). Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala noùi vôùi Hoaøng haäu Mallikaâ :
II - Chaùnh kinh - Mallikaâ, vôùi aùi khanh coù ai khaùc ñaùng yeâu hôn thaân mình khoâng ?
- Thöa Ñaïi vöông, vôùi thieáp khoâng coù ai khaùc ñaùng yeâu hôn thaân mình. Nhöng thöa Ñaïi vöông, vôùi Ñaïi vöông coù ai khaùc ñaùng yeâu hôn thaân mình khoâng ?
- Mallikaâ, vôùi ta cuõng khoâng coù ai khaùc ñaùng yeâu hôn thaân mình.
Sau ñoù vua Pasenadi nöôùc Kosala xuoáng laàu vaø ñi ñeán Theá toân; sau khi ñeán kính leã Theá toân roài ngoài xuoáng moät beân; ngoài xuoáng moät beân roài vua Pasenadi baïch Theá toân :- Baïch Theá toân, khi leân laàu hoaøng cung vôùi hoaøng haäu Mallikaâ con coù hoûi hoaøng haäu Mallikaâ : Mallikaâ, vôùi aùi khanh coù ai khaùc ñaùng yeâu hôn thaân mình khoâng ?" Nghe nhö vaäy hoaøng haäu Mallikaâ traû lôøi vôùi con : " Thöa Ñaïi vöông, vôùi thieáp khoâng coù ai khaùc ñaùng yeâu hôn thaân mình." Nghe nhö vaäy, baïch Theá toân, con noùi vôùi hoaøng haäu Mallikaâ : " Mallikaâ, vôùi ta cuõng khoâng coù ai khaùc ñaùng yeâu hôn thaân mình"
Roài Theá toân, luùc baáy giôø, khi bieát roõ yù nghóa naày, beøn noùi leân baøi keä sau ñaây :Thích Thieän Chaâu dòch töø Paâli" Taâm ta daïo khaép moïi phöông trôøi
Ñaùng yeâu hôn mình chaúng thaáy ai
Vì mình ñaùng yeâu hôn taát caû
Neân yeâu mình thì ñöøng haïi ngöôøi"( Chaân thaønh caùm ôn Ñh Ñoaøn Vieát Hieäp ñaõ coù thieän taâm giuùp ñaùnh maùy vi tính )
[ Trôû Veà ]