Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Hoïc giaû Löông Khaûi Sieâu (1873-1929), nôi baøi khaûo cöùu "Baøn veà boán boä A Haøm"ñaõ ñöa ra 6 ñaëc ñieåm ñeå nhaán maïnh veà taàm quan troïng cuûa 4 boä kinh aáy, ñaëc ñieåm thöù 3 laø :
Töï töù thôøi Ñöùc Phaät taïi theá
Ñaøo Nguyeân "A Haøm mang theå taøi cuûa moät loaïi "ngoân haønh luïc", tính chaát ñaïi khaùi gioáng vôùi saùch "Luaän ngöõ", neân muoán theå nghieäm nhaân caùch hieän thöïc cuûa Ñöùc Theá Toân thì khoâng theå khoâng nghieân cöùu A Haøm"(1).
Nhaän xeùt nhö theá laø hoaøn toaøn xaùc ñaùng. Ñoïc 4 boä A Haøm, chuùng ta seõ thaáy ñaây ñoù laø nhöõng söï kieän, nhöõng chi tieát moâ taû, thuaät söï, phaûn aùnh veà ñôøi soáng, veà nhöõng neùt sinh hoaït, veà böôùc ñöôøng haønh hoùa, caùch theá öùng xöû cuûa Ñöùc Phaät cuøng moät soá khía caïnh veà kinh teá, xaõ hoäi ñöông thôøi. Nhaân muøa Vu Lan, chuùng toâi xin trích dòch, giôùi thieäu moät baûn kinh ngaén, thuaät laïi moät sinh hoaït töï töù cuûa Ñöùc Boån Sö.
Tuy ngaén, nhöng baûn kinh naøy ñaõ haøm chöùa nhieàu giaù trò, nhaát laø giaù trò veà lòch söû, neân ñaõ coù maët trong caû ñieån tòch cuûa Phaät giaùo Nam truyeàn vaø Baéc truyeàn.
Veà kinh taïng Nam truyeàn, kinh naøy ñöôïc ghi trong kinh Töông Öng Boä (Samyutta oá Nikaøya) mang teân kinh
Pavaøranaø (kinh Töï töù), thuoäc chöông thöù 8, kinh soá 7 (xem kinh Töông Öng Boä, taäp 1, HT.Thích Minh Chaâu dòch, Vieän Nghieân cöùu Phaät hoïc VN xuaát baûn, 1993, trang 419-422).Veà kinh taïng Baéc truyeàn (Haùn taïng), kinh naøy hieän coù 4 baûn Haùn dòch :
1. Trong boä Trung A Haøm (No 26, goàm 60 quyeån vôùi 222 kinh, Ñaïi taïng kinh Ñaïi Chính taân tu oá ñaïi oá taäp 1), kinh naøy mang soá 121, thuoäc Trung A Haøm quyeån thöù 29, ñaïi, taäp 1, trang 610A-610C, do Ñaïi sö Cuø Ñaøm Taêng Giaø Ñeà Baø dòch vaøo khoaûng 397-398TL, ñôøi Ñoâng Taán (317-419).
2. Trong boä Taïp A Haøm (No 99, goàm 50 quyeån vôùi 1362 kinh ngaén, ñaïi, taäp 2), kinh naøy mang soá 1212, thuoäc Taïp A Haøm quyeån thöù 45, ñaïi, taäp 2, trang 330A-330C, do Ñaïi sö Caàu Na Baït Ñaø La (394-468) dòch vaøo khoaûng sau 435 TL, ñôøi Löu Toáng (420-478).
3. Trong Boä Taêng Nhaát A Haøm (No 125, goàm 51 quyeån, 52 phaåm, 471 kinh cuøng Phaåm Töï, ñaïi, taäp 2), kinh naøy mang soá 5, phaåm 32, thuoäc Taêng Nhaát A Haøm quyeån thöù 24, ñaïi, taäp 2, trang 676B-677B, do Ñaïi sö Cuø Ñaøm Taêng Giaø Ñeà Baø dòch (Ñaïi sö cuõng laø ngöôøi dòch Trung A Haøm).
4. Trong kinh Bieät dòch Taïp A Haøm (No 100, goàm 16 quyeån vôùi 364 kinh ngaén, ñaïi, taäp 2) kinh naøy mang soá 228, thuoäc quyeån 12, ñaïi, taäp 2, trang 457A-457C.
Kinh Bieät dòch Taïp A Haøm maát teân ngöôøi dòch, phuï vaøo dòch phaåm ñôøi Haäu Taàn (384-417) ñöôïc xem laø phaàn phuï cuûa boä Taïp A Haøm, goùp theâm tö lieäu soi saùng theâm veà dieäu nghóa cho boä kinh aáy, khaúng ñònh tính chaát phong phuù cuûa kinh ñieån thuoäc Haùn taïng. (Boán boä A Haøm trong Haùn taïng, moãi boä ñeàu coù phaàn "kinh rôøi", toaøn boä caùc "kinh rôøi" naøy ñeàu coù trong 4 boä chính, nhöng ñaõ ñöôïc dòch rieâng, leû teû, phaàn nhieàu ñöôïc dòch töø ñôøi Taây Taán, 265-317 trôû veà tröôùc).
Baûn dòch cuûa chuùng toâi döïa theo baûn Haùn dòch trong kinh "Bieät dòch Taïp A Haøm, ñaïi, taäp 2, trang 457A-457C).
Toâi nghe nhö vaày :
Moät thôøi, Ñöùc Theá Toân du hoùa taïi vöôøn truùc Ca Lan Ñaø, thuoäc thaønh Vöông Xaù, ñang muøa an cö kieát haï, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyø kheo goàm 500 vò, ñeàu laø baäc A-la-haùn, ñaõ döùt saïch caùc laäu, moïi vieäc laøm ñaõ hoaøn taát, boû haún gaùnh naëng, khoâng coøn nghieäp troùi buoäc, chaùnh trí, taâm ñaït giaûi thoaùt, chæ tröø moät vò ñöôïc Ñöùc Nhö Lai thoï kyù trong ñôøi hieän taïi seõ döùt heát moïi laäu.
Baáy giôø laø ngaøy Raèm thaùng Baûy, ñeán luùc töï töù, Ñöùc Theá Toân traûi toøa ngoài tröôùc chuùng Taêng, baûo caùc Tyø kheo:
- Caùc thaày neân bieát ! Nhö Lai laø baäc phaïm haïnh, ñoái vôùi con ñöôøng giaûi thoaùt, thoï thaân naøy laø thaân sau cuøng, laø baäc löông y voâ thöôïng nhoå muõi teân ñoäc. Caùc thaày ñeàu laø con cuûa Nhö Lai vì ñeàu töø taâm, töø mieäng cuûa Nhö Lai sinh ra, laø con cuûa giaùo phaùp Nhö Lai, vì töø phaùp hoùa sinh. Hoâm nay Nhö Lai muoán töï töù, vaäy nôi thaân, mieäng, yù cuûa Nhö Lai coù loãi laàm gì chaêng ?
Toân giaû Xaù Lôïi Phaát ñang ngoài giöõa ñaïi chuùng beøn ñöùng daäy, söûa laïi y phuïc, chaép tay höôùng veà Phaät, thöa:
- Kính thöa Ñöùc Theá Toân ! Nhö Phaät vöøa noùi, Nhö Lai laø baäc phaïm haïnh... Chuùng con chaúng thaáy nôi thaân, mieäng cuûa Ñöùc Theá Toân coù chuùt loãi laàm naøo caû. Vì sao ? Theá Toân ñoái vôùi ngöôøi chöa ñöôïc ñieàu phuïc khieán trôû thaønh thuaän hôïp, ngöôøi chöa tòch tónh ñöôïc tòch tónh, laøm cho ngöôøi khoå naõo ñöôïc an oån, ngöôøi chöa giaûi thoaùt khieán ñaït giaûi thoaùt. Ñöùc Theá Toân laø baäc hieåu roõ veà ñaïo, laø baäc chæ baøy veà ñaïo, laø baäc giaûng noùi veà ñaïo, laø baäc daãn daét theo ñaïo. Caùc ñeä töû noái tieáp baát tuyeät giaùo phaùp cuûa Theá Toân. Thöù lôùp tu hoïc, thuaän theo chaùnh phaùp, luoân daïy baûo nhau, thaân aùi giuùp ñôõ nhau trong phaùp thieän. Chuùng con khoâng thaáy nôi thaân, mieäng, yù cuûa Ñöùc Theá Toân coù chuùt loãi laàm naøo.
Toân giaû Xaù Lôïi Phaát noùi tieáp:
- Theá Toân ! Hoâm nay töï töù, xin töø bi chæ daïy veà thaân, mieäng, yù cuûa con coù nhöõng loãi laàm, khuyeát ñieåm gì.
Phaät baûo Toân giaû Xaù Lôïi Phaát:
- Nhö Lai khoâng thaáy thaày coù chuùt loãi laàm naøo caû. Vì sao ? Vì Toân giaû laø ngöôøi luoân giöõ vöõng giôùi thanh tònh, laø haøng ña vaên, ít ham muoán, bieát ñuû, xa lìa choán oàn aøo, öa thích nôi vaéng laëng, coù ñaày ñuû tinh taán, taâm ñònh, laø haøng trí tueä, nhanh nhaïy, maãn tieäp, uyeån chuyeån, ñaëc bieät, thuoäc chuûng trí lôùn, chæ tröø Nhö Lai, coøn trí tueä cuûa nhöõng vò khaùc khoâng ai baèng thaày. Vì thaày ñaõ thaønh töïu thaät trí saâu roäng, luoân hoan hyû chæ daïy ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi hoïc, taâm khoâng ganh gheùt, thaáy ngöôøi coù khaû naêng thì luoân heát loøng chæ daïy, vui veû, tuøy hyû taùn thaùn, neáu vì boán chuùng maø giaûng noùi phaùp thì khoâng heà chaùn meät. Theá neân nay thaày khoâng coù chuùt loãi laàm naøo nôi thaân, mieäng, yù.
Toân giaû Xaù Lôïi Phaát baïch Phaät:
- Theá Toân ! Naêm traêm vò Tyø kheo ôû ñaây, Theá Toân coù thaáy nhöõng loãi laàm naøo nôi thaân, mieäng, yù cuûa chö vò ?
Phaät noùi :
- Nhö Lai khoâng thaáy nôi thaân mieäng yù cuûa naêm traêm Tyø kheo ôû ñaây coù chuùt loãi laàm naøo caû. Vì sao ? Naêm traêm Tyø kheo naøy ñeàu laø A-la-haùn, caùc laäu ñaõ döùt, moïi taïo taùc ñaõ hoaøn thaønh, gaùnh naëng ñaõ ñöôïc boû xuoáng, ñaït ñöôïc lôïi mình, khoâng coøn bò troùi buoäc, chaùnh trí, taâm ñaït giaûi thoaùt. Vì yù nghóa aáy, Nhö Lai chaúng thaáy hoï coù chuùt loãi laàm naøo nôi thaân, mieäng, yù.
Toân giaû Xaù Lôïi Phaát laïi thöa:
- Theá Toân ! Theá Toân chaúng cheâ traùch naêm traêm Tyø kheo ôû ñaây coù khuyeát ñieåm nhoû naøo, cuõng khoâng thaáy hoï coù chuùt loãi laàm gì veà thaân, mieäng, yù. Thöa Theá Toân ! Naêm traêm Tyø kheo naøy coù bao nhieâu vò ñaày ñuû ba minh, bao nhieâu vò chöùng ñaéc "caâu phaàn giaûi thoaùt", ñaéc hueä giaûi thoaùt !
Phaät daïy :
- Trong chuùng Tyø kheo naøy coù 90 vò ñaày ñuû 3 minh, 180 vò chöùng ñaéc "caâu phaàn giaûi thoaùt", soá coøn laïi ñeàu chöùng ñaéc hueä giaûi thoaùt.
Toân giaû Xaù Lôïi Phaát thöa :
- Naêm traêm vò Tyø kheo naøy ñaõ xa lìa moïi phieàn naõo caáu ueá, khoâng coù phaàn hö muïc, ñeàu laø phaàn tinh tuùy.
Luùc naøy, Toân giaû Baø Kyø Xa hieän coù maët trong ñaïi chuùng, beøn suy nghó:
- Hoâm nay Phaät töï töù, ta muoán noùi keä ñeå taùn thaùn vieäc naøy.
Toân giaû lieàn chaép tay höôùng veà choã Phaät, thöa: - Thöa Theá Toân ! Xin Theá Toân cho pheùp con noùi keä.
Sau khi ñöôïc Phaät chaáp thuaän, Toân giaû Baø Kyø Xaø ñoïc keä :
"Hoâm nay laø Raèm, ngaøy thanh tònh
Naêm traêm Tyø kheo cuøng hoäi ñuû
Thaûy ñeàu ñoaïn tröø moïi kieát söû
Laø baäc ñaïi tieân döùt heát nghieäp
Taâm thaønh gaàn guõi Ñöùc Theá Toân
Taát ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng ñôøi sau
Vieäc döùt sinh töû ñaõ hoaøn thaønh
Caùc laäu ñaõ taän, baët voïng ñoäng
Tham, kieát, kieâu maïn cuõng thaûy tröø
Nhoå teân ñoäc aùi, dieät nghieäp aùi
Sö töû trong ñôøi, lìa caùc thuû
Troùi buoäc, sôï haõi ñeàu döùt, dieät
Nhö baäc chuyeån luaân ñaïi thaùnh vöông
Quaàn thaàn, tuøy tuøng vaây chung quanh
Du haønh khaép choán, ñeán bieån caû
Nôi chieán traän luoân ñöôïc thaéng lôùn
Ñeä töû cuûa thöông chuû voâ thöôïng
Thaûy ñuû ba minh, vöôït sinh töû
Thaät ñuùng laø con cuûa Ñöùc Phaät
Hoaøn toaøn thanh tònh, khoâng caáu nhieãm
Kính leã baäc thaân thuoäc maët trôøi".
(1) Ñònh Hueä dòch. Taäp vaên Suoái Nguoàn soá 4, Vu Lan 1999, tr.52.Ñaøo Nguyeân
[ Trôû Veà ]