Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]         [Home Page]

Kinh Taùm Ñieàu Giaùc Ngoä cuûa Baäc Ñaïi Nhaân

(Kinh Baùt Ñaïi Nhaân Giaùc)
HT. Thích Nhaát Haïnh
HT. Thích Thanh Töø
1. Giôùi thieäu:

Kinh Baùt Ñaïi Nhaân Giaùc do ngaøi An Theá Cao dòch töø chöõ Phaïn sang chöõ Haùn, vaøo thôøi Haäu Haùn ñôøi vua Haùn Hoaøn Ñeá, nieân hieäu Kieán Hoøa naêm thöù 2 (148 CN). Ngaøi laø Thaùi töû xöù An Töùc (Parthie), nay moät phaàn thuoäc Ba Tö (Persia, Iran) moät phaàn thuoäc A Phuù Haõn (Afghanistan). Luùc baáy giôø Ñaïo Phaät töø AÁn Ñoä truyeàn sang raát thònh haønh trong vuøng ñoù. Ngaøi xuaát gia tu hoïc, tinh thoâng kinh ñieån. Sau ñoù, ngaøi ñi Trung Hoa hoaèng hoùa Phaät Phaùp vaø dòch quyeån kinh naày sang chöõ Haùn. Ñaây laø baøi kinh soá 779 trong Ñaïi Chaùnh Taân Tu Ñaïi Taïng Kinh (Haùn Taïng).

Döôùi ñaây laø baûn dòch vaø chuù giaûi cuûa HT Thích Nhaát Haïnh vaø HT Thích Thanh Töø.


 
 

2. Baûn dòch vaø Chuù thích cuûa HT. Thích Nhaát Haïnh:
(Trích: "Nghi Thöùc Tuïng Nieäm", NXB Laù Boái, California, 1989)

Laø ñeä töû Phaät thì neân heát loøng, ngaøy cuõng nhö ñeâm, ñoïc tuïng vaø quaùn nieäm veà taùm ñieàu maø caùc baäc ñaïi nhaân ñaõ giaùc ngoä.

Thöù Nhaát laø giaùc ngoä raèng cuoäc ñôøi laø voâ thöôøng, cheá ñoä chính trò naøo cuõng deã xuïp ñoå, nhöõng caáu taïo cuûa boán ñaïi [1] ñeàu troáng roãng vaø coù taùc duïng gaây ñau khoå, con ngöôøi do taäp hôïp cuûa naêm aám [2] maø coù, laïi khoâng coù thöïc ngaõ, sinh dieät thay ñoåi khoâng ngöøng, hö nguïy vaø khoâng coù thöïc quyeàn. Trong khi ñoù thì taâm ta laïi laø nguoàn suoái phaùt sinh ñieàu aùc vaø thaân ta thì laø moät nôi tích tuï cuûa toäi loãi. Quaùn chieáu nhö treân thì daàn daàn thoaùt ñöôïc coõi sinh töû.

Thöù Hai laø giaùc ngoä raèng caøng laém ham muoán thì laïi caøng nhieàu khoå ñau, raèng bao nhieâu cöïc nhoïc trong coõi sinh töû ñeàu do ham muoán maø coù. Trong khi ñoù ngöôøi ít ham muoán thì khoâng bò hoaøn caûnh sai söû, laïi caûm thaáy thaân mình vaø taâm mình ñöôïc thö thaùi.

Thöù Ba laø giaùc ngoä raèng vì taâm ta rong ruoåi chaïy theo danh lôïi khoâng bao giôø bieát chaùn cho neân toäi loãi cuõng theo ñoù maø caøng ngaøy caøng lôùn. Caùc baäc Boà Taùt [3] thì khaùc haún: hoï luoân luoân nhôù nghó ñeán pheùp tri tuùc, an vui soáng vôùi ñaïm baïc ñeå haønh ñaïo vaø xem söï nghieäp duy nhaát cuûa mình laø söï thöïc hieän trí tueä giaùc ngoä.

Thöù Tö laø giaùc ngoä raèng tính löôøi bieáng ñöa ñeán choã ñoïa laïc; vì vaäy con ngöôøi phaûi chuyeân caàn haønh ñaïo, phaù giaëc phieàn naõo, haøng phuïc boán loaøi ma, vaø ra khoûi nguïc tuø cuûa naêm aám vaø ba giôùi [4].

Thöù Naêm laø giaùc ngoä raèng chính vì voâ minh neân môùi bò giam haõm trong coõi sinh töû. Caùc vò Boà Taùt thì thöôøng xuyeân nhôù raèng phaûi hoïc roäng, bieát nhieàu, phaùt trieån trí tueä, ñaït ñöôïc bieän taøi ñeå giaùo hoaù cho moïi ngöôøi, ñeå cho taát caû ñaït tôùi nieàm vui lôùn.

Thöù Saùu laø giaùc ngoä raèng vì ngheøo khoå cho neân ngöôøi ta sinh ra nhieàu oaùn haän vaø caêm thuø, vaø vì theá laïi taïo theâm nhöõng nhaân xaáu. Caùc vò Boà Taùt bieát theá cho neân chuyeân tu pheùp boá thí, coi keû gheùt ngöôøi thöông nhö nhau, boû qua nhöõng ñieàu aùc maø ngöôøi khaùc ñaõ laøm ñoái vôùi mình vaø khoâng ñem taâm gheùt boû nhöõng ai ñaõ laøm aùc.

Thöù Baûy laø giaùc ngoä raèng naêm thöù duïc voïng [5] ñaõ gaây neân toäi loãi vaø hoaïn naïn. Ngöôøi xuaát gia tuy laø ngöôøi soáng trong theá tuïc nhöng khoâng nhieãm theo caùi vui phaøm tuïc, thöôøng quaùn nieäm raèng taøi saûn cuûa mình chæ laø ba chieác aùo caø sa vaø moät chieác bình baùt, taát caû ñeàu laø phaùp khí, raèng chí nguyeän xuaát gia cuûa mình laø soáng thanh baïch ñeå haønh ñaïo, giöõ phaïm haïnh cho thanh cao vaø ñem loøng töø bi ñeå tieáp xöû vôùi taát caû moïi ngöôøi.

Thöù Taùm laø giaùc ngoä raèng vì löûa sinh töû chaùy böøng cho neân moïi loaøi ñang chòu bieát bao nieàm thoáng khoå. Bieát vaäy cho neân ta phaûi phaùt taâm Ñaïi Thöøa, nguyeän cöùu teá cho taát caû moïi ngöôøi, nguyeän thay theá cho moïi ngöôøi maø chòu khoå ñau voâ löôïng, khieán cho taát caû chuùng sinh ñeàu ñaït tôùi nieàm vui cöùu caùnh.

Taùm ñieàu noùi treân laø nhöõng ñieàu giaùc ngoä cuûa caùc baäc ñaïi nhaân, Phaät vaø Boà Taùt; nhöõng vò naøy ñang tinh tieán haønh ñaïo, tu taäp töø bi vaø trí tueä, ñaõ cöôõi thuyeàn phaùp thaân ñeán ñöôïc Nieát Baøn. Khi trôû veà laïi coõi sinh töû ñoä thoaùt cho chuùng sinh, hoï ñeàu duøng taùm ñieàu giaùc ngoä aáy ñeå khai môû vaø chæ ñöôøng cho moïi ngöôøi, khieán chuùng sanh ai cuõng giaùc ngoä ñöôïc caùi khoå cuûa sinh töû, lìa boû ñöôïc nguõ duïc vaø höôùng taâm vaøo con ñöôøng thaùnh .

Neáu ñeä töû Phaät maø thöôøng ñoïc tuïng taùm ñieàu naøy thì moãi khi quaùn nieäm dieät ñöôïc voâ löôïng toäi, tieán tôùi giaùc ngoä, mau leân chính giaùc, vónh vieãn ñoaïn tuyeät vôùi sinh töû, thöôøng truù trong söï an laïc.

Chuù Thích :

  1. Boán Ñaïi laø boán nguyeân toá hay laø boán chaát caáu thaønh vuõ truï. Boán ñaïi goàm coù: Ñòa ñaïi, Thuûy ñaïi, Hoûa ñaïi, vaø Phong ñaïi.
  2. Naêm aám laø saéc, thoï, töôûng, haønh, vaø thöùc. Saéc laø thaân theå coù hình coù saéc. Thoï laø caûm thoï vui buoàn. Töôûng laø tri giaùc baèng hình aûnh töôûng töôïng laïi. Haønh laø duïng taâm laøm vieäc naøy hay vieäc khaùc. Thöùc laø phaân bieät, hay bieát. Naêm aám cuõng coøn goïi laø naêm uaån.
  3. Boà Taùt laø dòch aâm töø chöõ Phaïn, dòch aâm ñaày ñuû laø Boà ñeà taùt ñoûa, coù nghóa laø giaùc höõu tình Boà Taùt laø ngöôøi, sau khi tin Phaät, hoïc Phaät, phaùt nguyeän töï ñoä, ñoä tha, thaäm chí hy sinh caû baûn thaân mình ñeå cöùu giuùp ngöôøi. Muoán laøm Boà Taùt tröôùc heát phaûi coù taâm nguyeän lôùn, chuû yeáu laø boán lôøi nguyeän:"Chuùng sinh voâ bieân theà nguyeän ñoä, phieàn naõo voâ taän theä nguyeän ñoaïn, Phaùp moân voâ löông theä nguyeän hoïc, Phaät ñaïo voâ thöôïng theä nguyeän thaønh". Moïi ngöôøi töø khi phaùt taâm cho ñeán khi thaønh Phaät ñöôïc goïi laø Boà Taùt, vì vaäy maø coù phaân ra Boà Taùt phaøm phu vaø Boà Taùt hieàn thaùnh. Caùc vò Boà Taùt ñöôïc noùi tôùi trong caùc kinh Phaät thöôøng laø caùc vò Boà Taùt hieàn thaùnh.
  4. Ba giôùi laø duïc giôùi, saéc giôùi, vaø voâ saéc giôùi, laø ba coõi soáng cuûa chuùng sinh: Loaøi ngöôøi thuoäc veà duïc giôùi, coõi soáng cuûa chuùng sinh coøn coù loøng tham duïc. Saéc giôùi laø coõi soáng cuûa loaøi Trôøi. ÔÛ coõi Trôøi saéc giôùi naøy, chuùng sinh ñaõ thoaùt khoûi moïi loøng duïc, nhöng vaãn coøn saéc thaân. Voâ saéc giôùi laø coõi goàm nhöõng chuùng sinh, khoâng nhöõng khoâng coøn coù loøng duïc maø cuõng khoâng coøn coù saéc thaân nöõa, chæ coøn coù tinh thaàn thuaàn tuyù maø thoâi.
  5. Naêm thöù duïc voïng laø naêm thöù ham muoán: saéc, thanh , höông , vò, vaø xuùc .

 
 

3. Toùm löôïc Kinh Baùt Ñaïi Nhaân Giaùc - HT. Thích Thanh Töø
(Trích "Kinh Baùt Ñaïi Nhaân Giaùc Giaûng Giaûi", Thöôøng Chieáu, 1997)

-oOo-

Ñeå quí Phaät töû deã nhôù vaø nhôù kyõ, tu haønh khoûi sôï sai laïc. Toâi toùm löôïc lôøi giaûng nhö sau:

1.Ñieàu giaùc ngoä thöù nhaát: Thöôøng thaáy thaân taâm cuûa mình vaø söï vaät beân ngoaøi laø voâ thöôøng khoâng beàn chaéc khoâng coù thaät ngaõ. Phaûi bieát taâm laø goác sanh ra toäi aùc, chôù meâ chaáp taâm laø thaät, laø ta. Bieát voïng töôûng khoâng thaät neân khoâng meâ chaáp chaïy theo noù. Laïi cuõng bieát thaân naøy laø röøng toäi loãi, neân khoâng chaáp thaân laø thaät, laø ta. Thöôøng quaùn xeùt nhö theá ñeå xa lìa khoå luaân hoài sanh töû.

2.Ñieàu giaùc ngoä thöù hai: Neân bieát tham caàu nhieàu thì khoå ñau cuõng laém. Goác cuûa luaân hoài sanh töû laø do tham ñaéuøm nguõ duïc theá gian. Vì vaäy maø phaûi bôùt tham muoán. Khi taâm bôùt tham caàu nguõ duïc thì seõ ñöôïc an oån vui veû.

3.Ñieàu giaùc ngoä thöù ba: Neân bieát ngöôøi naøo duïc voïng caøng nhieàu thì toäi aùc caøng lôùn. Do ñoù maø phaûi döùt taâm ham muoán, khoâng tham caàu nguõ duïc. Luùc naøo cuõng ít muoán bieát ñuû, an phaän ngheøo ñeå gìn giöõ ñaïo ñöùc, phaùt huy trí tueä, laáy trí tueä laøm söï nghieäp, khoâng ñeå taâm ñuoåi baét danh lôïi theá gian.

4.Ñieàu giaùc ngoä thöù tö: Ngöôøi löôøi bieáng giaûi ñaõi khoâng ñoaïn tröø nghieäp aùc, tu haïnh laønh, thì bò truïy laïc traàm luaân. Vì vaäy maø phaûi tinh taán tu haønh, ñeå phaù tröø voâ minh phieàn naõo, haøng phuïc caùc thöù ma chöôùng, ra khoûi nguïc tuø nguõ aám vaø tam giôùi.

5.Ñieàu giaùc ngoä thöù naêm: Phaûi bieát goác cuûa luaân hoài sanh töû laø ngu si. Vì vaäy phaûi hoïc roäng nghe nhieàu veà Phaät phaùp, nhôø theá maø trí tueä taêng tröôûng saâu roäng, coù ñuû khaû naêng, ñuû bieän taøi ñeå giaùo hoùa chuùng sanh.

6.Ñieàu giaùc ngoä thöù saùu: Neân bieát ngöôøi ngheøo khoå nhieàu hay sanh oaùn haän, thöôøng keát nhieàu duyeân aùc, vì vaäy khoâng traùnh khoûi quaû baùo khoå ñau. Neân ngöôøi tu phaùt taâm thöông xoùt hoï, thöù tha cho nhöõng laàm loãi hôøn oaùn khoâng duyeân côù cuûa hoï. Laïi coøn ñem taâm bình ñaúng boá thí giuùp ñôõ hoï, khoâng nhôùuø loãi laàm ngaøy tröôùc maø gheùt boû hoï. Bieát vaø laøm ñöôïc nhö vaäy, môùi laø ngöôøi thöïc haønh ñuùng theo haïnh boá thí cuûa Phaät vaø Boà-taùt.

7.Ñieàu giaùc ngoä thöù baûy: Bieát roõ nguõ duïc laø toäi loãi laø tai hoïa. Tuy hieän ñôøi laø ngöôøi theá tuïc maø bieát traùnh, khoâng ñaém meâ theo nguõ duïc, luoân nuoâi chí nguyeän xuaát gia, muoán gìn giöõ giôùi haïnh nghieâm minh thanh tònh, soáng ñôøi sieâu thoaùt. Töï laøm lôïi ích cho mình ñeå roài khôûi loøng töø cöùu ñoä taát caû chuùng sanh.

8.Ñieàu giaùc ngoä thöù taùm: Phaûi bieát luaân hoài sanh töû lieân tuïc laø khoå ñau voâ cuøng voâ taän. Neân phaùt taâm töø bi roäng lôùn, nguyeän thay chuùng sanh chòu khoå vaø giuùp cho taát caû ñöôïc ñeán choã cöùu caùnh an laïc laø Nieát-baøn giaûi thoaùt.

Ñoù laø taùm ñieàu giaùc ngoä, maø chö Phaät, Boà-taùt ñaõ laøm vaø nhöõng ngöôøi tu Phaät chaân chaùnh ñang laøm. Ai laø ngöôøi muoán hoïc Phaät, tu theo Phaät thì phaûi laøm nhöõng ñieàu naøy khoâng theå boû qua ñöôïc. Taïi sao? Vì hoïc Phaät laø hoïc giaùc ngoä. Phaøm noùi ñeán hoïc Phaät laø noùi ñeán ñaïo lyù giaùc ngoä cuûa Phaät vaø Boà-taùt ñaõ tu ñaõ giaùc. Chôù khoâng phaûi hoïc thuoäc loøng kinh nhieàu, hay tuïng kinh gioûi maø khoâng tu khoâng giaùc, roài cho raèng mình hoïc Phaät. Nhôù laø khoâng phaûi nhö vaäy! Giaùc ngoä nhöõng gì? Giaùc ngoä töøng phaàn nhö tröôùc ñaõ keå. Thaáy roõ thaân ngöôøi vaø caûnh vaät laø voâ thöôøng, thaáy roõ tham duïc nhieàu thì khoå ñau nhieàu. Thaáy roõ nhö vaäy laø mình ñaõ coù maàm giaùc ngoä, keá ñoù nhôø trôï duyeân thaày saùng baïn toát, laøm thieän höõu tri thöùc ñeå tieán ñeán choã giaùc ngoä vieân maõn.

Ñeán ñaây toâi xin noùi roäng ra ñeå quí vò deã hieåu deã nhôù, khoâng laàm. Trong kinh naøy Phaät chæ noùi moät chieàu, cheâ thaân taâm laø voâ thöôøng, voâ ngaõ, khoå ñau, goác toäi loãi. Nhöng, ôû choã khaùc Phaät laïi noùi coù thaân naøy laø do tích chöùa nhieàu phöôùc ñöùc maø ñöôïc. Theá neân laøm ngöôøi phaûi luoân töï vaán:"Ñöôïc thaân naøy, soáng ñeå laøm gì?". Coù ngöôøi ñaõ töï vaán mình, nhöng khoâng giaûi ñaùp ñöôïc. Laïi cuõng coù ngöôøi khoâng bieát mình coù thaân naøy, soáng ñeå laøm gì? Phaät daïy ñöôïc thaân ngöôøi laø khoù, theá neân phaûi bieát lôïi duïng thaân naøy ñeå tieán tu cho ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt, sau daãn daét chuùng sanh töø choã meâ môø ñeán choã giaùc ngoä, töø choã toäi loãi ñeán choã an vui.

Phaät duï ngöôøi ñi bieån bò chìm thuyeàn, khoâng coù phao noåi, soùng doài gioù daäp, troài leân huïp xuoáng meät laû, boãng vôù ñöôïc khuùc goã muïc ñang noåi treân maët bieån. Khi oâm khuùc goã muïc, ngöôøi aáy bieát noù laø goã muïc ñang troâi noåi, roài seõ hö hoaïi khoâng laâu. Song, ngöôøi aáy bieát raèng mình ñang caàn nöông noù, ñeå loäi vaøo bôø, khoûi bò cheát chìm. Khuùc goã muïc aáy, luùc baáy giôø ñoái vôùi ngöôøi saép cheát ñuoái thaät laø höõu ích, vì nhôø noù maø khoûi cheát chìm. Nhö vaäy, muïc ñích cuûa ngöôøi duøng khuùc goã muïc khoâng phaûi ñeå khoe khoang, khoâng phaûi ñeå toâ ñieåm sôn pheát cho ñeïp, khoâng phaûi ñeå quí troïng nhö moät baûo vaät, maø khuùc goã laø vaät höõu duïng, ñang caàn ñeå ñöa ngöôøi vaøo bôø.

Cuõng vaäy, moïi ngöôøi caàn phaûi thaáy ñuùng yù nghóa veà thaân naøy. Bieát thaân naøy laø voâ thöôøng taïm bôï khoâng chaáp chaët noù, khoâng quí thaân naøy hôn thaân khaùc. Khoâng vì noù maø taïo nghieäp aùc, cuõng khoâng vì thaáy noù voâ thöôøng taïm bôï maø bi quan than thôû, ngoài chôø cheát. Bieát thaân naøy voâ thöôøng taïm bôï, phaûi caáp thieát lôïi duïng thaân naøy laøm taát caû moïi vieäc höõu ích. Lo tu haønh ñeå mình ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt moïi khoå ñau vaø giuùp ngöôøi cuõng ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt khoå ñau hoaøn toaøn.

Ngöôøi soáng ñöôïc nhö vaäy laø ngöôøi giaùc ngoä, bieát ñuùng yù nghóa veà thaân naøy vaø coù thaùi ñoä soáng hôïp ñaïo. Ñoù laø ñieàu caên baûn cuûa ngöôøi tu theo ñaïo Phaät.

HT. Thích Thanh Töø, 1997

Source : BuddhaSasana

[ Trôû Veà ]