Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [   Trang Chuû   ]

---

"Nieát baøn laø söï daäp taét moïi quan nieäm ñoái ñaõi, moïi chöôùng ngaïi vi teá hay thoâ laäu trong noäi taâm con ngöôøi, laø coõi loøng theânh thang roäng môû, laø aùnh maét töø aùi bao dung, laø voøng tay thaân thöông oâm troïn caû sôn haø ñaïi ñòa."

Kinh Phaùp Cuù (Dhammapada) coù 26 phaåm, trong ñoù Ñöùc Phaät daønh haún moät phaåm noùi veà thaùi ñoä vaø quan nieäm daán thaân treân moïi cuoäc haønh trình cuûa tín ñoà Phaät giaùo, cuoäc haønh trình naøo cuõng nhaém ñeán muïc ñích haïnh phuùc an vui vaø thong dong töï taïi. Ñoù laø phaåm An Laïc (Sukha Vagga).

An laïc, theo kinh vaên Phaät giaùo, coù hai phaàn: thaân an laïc vaø taâm an laïc. Treân cuoäc haønh trình töø meâ ñeán ngoä, töø phaøm ñeán thaùnh, töø traàm luaân ñeán giaûi thoaùt, moãi haønh giaû phaûi bieát traân troïng vaø tu döôõng theo caùc yeáu toá nhö sau:

1. Giöõ gìn söùc khoûe:

Tuïc ngöõ Vieät Nam coù caâu: "Söùc khoûe quyù hôn vaøng". Tuïc ngöõ Anh cuõng coù caâu: "Söùc khoûe toát quyù hôn taøi saûn -- Good health is above wealth". Ñuùng vaäy, söùc khoûe toát laø ñaàu moái cuûa moïi thaønh töïu vaø saùng taïo. Trong cuoäc haønh trình vöôït bieån sanh töû luaân hoài, haønh giaû khoâng theå an taâm vaø hy voïng ñeán ñích treân moät con taøu mong manh. Cuõng theá, treân böôùc ñöôøng haønh quaân deïp giaëc tham lam, saân haän, si meâ maø haønh giaû luùc naøo cuõng nhôø ñaám boùp chaân tay hay xoa daàu caïo gioù thì khoù maø ca khuùc khaûi hoaøn, hay thaáy ñöôïc aùnh naéng vaøng lung linh treân maøu xanh cuûa laù. Cho neân, treân loä trình tieán ñeán an laïc, ñeå vöøa ñi vöøa thöôûng thöùc ñöôïc tieáng chim hoùt ban mai hay doõi maét nhìn theo nhöõng caùnh coø loang loaùng giöõa baàu trôøi xanh bieác, haønh giaû phaûi yù thöùc raèng:

"Söùc khoûe laø lôïi ích.
Bieát ñuû laø thôøi gian.
Thaønh tín laø giaøu sang.
Nieát baøn laø haïnh phuùc." (Phaùp Cuù 204)

Thaät vaäy, thaân theå coù traùng kieän thì taâm hoàn môùi minh maãn, ñaàu oùc khoâng loaïn ñoäng thì thaàn khí môùi thong dong, thaønh tín vôùi moïi ngöôøi thì tieáng thôm môùi lan toûa, thieän höõu tri thöùc nhôø vaäy moãi luùc moät thaân caän nhö baø con quyeán thuoäc, vaø haïnh phuùc an laïc laø ôû ñoù. Ngoaøi ra haønh giaû cuõng phaûi bieát traùnh xa hai thaùi cöïc khoå haïnh vaø laïc thuù, bieát ñieàu döôõng thaân taâm sao cho phuø hôïp vôùi moïi tình huoáng treân loä trình thanh tònh laâu daøi vaø gian khoå, bôûi vì ñieàu kieän theå lyù nhö ñoùi no aám laïnh v.v... aûnh höôûng raát maïnh ñeán chieàu höôùng thoaùi hoùa hay quaù trình thaêng hoa cuûa moãi haønh giaû.

"Ñoùi buïng bònh toái troïng,
Thaân xaùc khoå voâ vaøn,
Hieåu ñuùng söï thaät aáy,
Ñaït voâ thöôïng Nieát baøn." (Phaùp Cuù 203)

Nieát baøn laø söï daäp taét moïi quan nieäm ñoái ñaõi, moïi chöôùng ngaïi vi teá hay thoâ laäu trong noäi taâm con ngöôøi, laø coõi loøng theânh thang roäng môû, laø aùnh maét töø aùi bao dung, laø voøng tay thaân thöông oâm troïn caû sôn haø ñaïi ñòa. Haønh giaû phaûi thaáy, phaûi bieát, phaûi naâng niu vaø haõnh dieän vôùi saéc thaân nhoû beù nhöng khoûe maïnh cuûa chính mình maø caûm ôn töøng haït gaïo haït meø, töøng coïng rau laù caûi, töøng gioït söông treân laù, töøng keû laï ngöôøi quen:

"Laønh thay ta vui soáng,
Khoûe maïnh giöõa yeáu ñau,
Giöõa nhöõng ngöôøi yeáu ñau,
Ta soáng khoâng ñau yeáu." (Phaùp Cuù 198)

2. Xoùa boû haän thuø:

Yeáu toá thöù hai daãn ñeán an laønh haïnh phuùc laø xoùa boû loøng haän thuø, tröôõng döôõng taâm töø aùi, vì raèng:

"Haän thuø dieät haän thuø,
Ñôøi naøy khoâng theå coù,
Töø bi dieät haän thuø,
Laø ñònh luaät ngaøn thu." (Phaùp Cuù 5)

Chæ coù tình thöông vaø söï hieåu bieát môùi xoùa saïch ñöôïc moïi veát haèn naêm thaùng, moïi aån uaát ngaám ngaàm, moïi möu toan vay traû, moïi nghieät ngaõ treân ñôøi:

"Chieán thaéng gaây thuø haän,
Thaát baïi chuoác khoå ñau,
Töø boû moïi thaéng baïi,
An tònh lieàn theo sau." (Phaùp Cuù 201)

Bao laâu coøn oâm loøng thaéng baïi, baáy laâu coøn uaát khí ngheïn ngaøo. Haønh giaû treân loä trình thaùnh ñaïo aét phaûi töï thaân quaùn chieáu, reøn luyeän tö duy theo qui trình ban vui cöùu khoå, giaûi tröø noäi keát thì môùi taän höôûng ñöôïc caûnh thaùi hoøa, hyû laïc:

"Laønh thay ta vui soáng,
Töø aùi giöõa oaùn thuø,
Giöõa nhöõng ngöôøi oaùn thuø,
Ta soáng khoâng thuø oaùn." (Phaùp Cuù 197)
...
"Laønh thay ta vui soáng,
Khoâng chöôùng ngaïi ngaám ngaàm,
Taän höôûng nguoàn hyû laïc,
Nhö chö thieân Quang AÂm." (Phaùp Cuù 200)

Ñöùc Phaät khuyeân moân ñeä cuûa Ngaøi phaûi soáng baèng kinh nghieäm daán thaân theo suoái nguoàn cuûa thaùnh ñaïo thì môùi caûm nhaän ñöôïc söï thong dong töï taïi giöõa ñaát trôøi bao la.

3. Ñoaïn tröø tham duïc:

Yeáu toá thöù ba laø ñoaïn tröø tham duïc. Tham duïc laø naêng löïc xung ñoäng phaán kích ñeå ñaït ñeán muïc tieâu trong loøng ngöôøi, vaø ai ai cuõng coù ít nhieàu tham duïc, nhö tham tieàn baïc cuûa caûi, tham nhan saéc maën moøi, tham tieáng taêm löøng laãy, tham aên tröôùc ngoài treân, tham nguû nghæ thoaûi maùi, tham quyeàn uy theá löïc v.v... Vì theá Ñöùc Phaät thöôøng khuyeán caùo nhöõng Sa moân hay laêng xaêng roån raûng, khoaùi phoâ tröông danh tieáng maø queân nhìn laïi coâng haïnh cuûa chính mình:

"Keû ngu ham danh haõo,
Khoaùi ngoài tröôùc Sa moân,
Öa quyeàn trong tu vieän,
Thích moïi ngöôøi suy toân." (Phaùp Cuù 73)

Tham duïc thoâi thuùc con ngöôøi cöù theo ñaø lao tôùi nhö chieác xe ñoå doác bò ñöùt thaéng, hay con thieâu thaân huùc ñaàu vaøo aùnh löûa ban ñeâm. Chæ ngöôøi trí môùi coù duû nghò löïc naém giöõ vaø buoâng xaû vò theá cuûa mình moät caùch nheï nhaøng thanh thaûn nhö naâng taùch traø leân vaø ñaët taùch traø xuoáng, vaø do ñoù ngöôøi trí thöôøng ñöôïc caùi nheï nhaøng giaûn dò beân trong vaø caùi ung dung töï taïi beân ngoaøi:

"Laønh thay ta vui soáng,
Voâ duïc giöõa khaùt khao,
Giöõa nhöõng ngöôøi khaùt khao,
Ta soáng khoâng khao khaùt." (Phaùp Cuù 199)

An laïc haïnh phuùc coøn ñöôïc löu xuaát töø söï daäp taét moïi yù nieäm tham lam, saân haän, si meâ; töø yù thöùc thaân baát tònh, thoï thì khoå, taâm voâ thöôøng, phaùp voâ ngaõ; vaø nhaát laø töø quyeát taâm thaùnh hoùa cuûa chính haønh giaû.

"Löûa naøo baèng löûa tham.
AÙc naøo baèng aùc haän.
Khoå naøo baèng khoå thaân.
Vui naøo baèng tòch tònh." (Phaùp Cuù 202)

4. Xa laùnh si meâ:

Si meâ laø nguyeân nhaân cuûa moïi traàn lao phieàn naõo vaø suy thoaùi treân ñôøi. Tuïc ngöõ Vieät Nam coù caâu: "Gaàn möïc thì ñen, gaàn ñeøn thì saùng".

Giôùi phaøm phu tu haønh maø khoâng ñöôïc thaân caän vôùi caùc baäc thieän höõu trí thöùc, toân ñöùc minh sö, chæ loanh quanh vôùi haïng vaøo ra xoay xôû thì khoù maø traùnh tuûi hoå:

"Soáng vôùi keû si meâ,
aét boán beà saàu tuûi.
Gaàn guõi ngöôøi ngu muoäi,
Khoå nhö gaàn keû thuø.
Thaân caän baäc trí tu,
Vui nhö gaëp thaân thuoäc." (Phaùp Cuù 207)

5. Thaân caän hieàn ñöùc:

Hieàn ñöùc laø ngöôøi noäi taâm khoâng vöôùng maéc, ngoaïi caûnh khoâng voïng caàu, chuyeân thoï trì giôùi luaät, thöôøng ñoïc tuïng kinh vaên, kheùo giaûng giaûi nghóa lyù; ngöôøi caûm thoâng, laân maãn vaø höôùng daãn keû khaùc treân loä trình tieán ñeán an laïc, giaûi thoaùt, vôùi taâm löôïng theânh thang roäng môû vaø raïng rôõ nhö aùnh traêng raèm:

"Neân gaàn baäc hieàn trí,
Baäc trì giôùi ña vaên,
Baäc ñaïo haïnh, thaùnh taêng,
Baäc thieän nhôn tuùc trí,
Thaân caän vaäy thaät quyù,
Nhö traêng theo ñöôøng sao." (Phaùp Cuù 208)

Thaân caän vôùi caùc baäc hoïc roäng hieåu nhieàu, taâm hoàn cao thöôïng, ñöùc ñoä khieâm cung thì chaéc chaén seõ vôi daàn saàu muoän, vui höôûng thaùi hoøa, trí tueä thaêng hoa, soáng ñôøi aân ích.

Naêm môùi, mong ai ai cuõng ñöôïc an khang hoan hyû, ruõ saïch haän thuø, dieät tröø si meâ, caän keà hieàn ñöùc; ai ai gaëp nhau cuõng tay baét maët möøng, vui cöôøi raïng rôõ trong tình huynh ñeä treân traùi ñaát naøy.

Tònh Minh
Saøi Goøn, Xuaân 1998

 

Source = BuddhaSasana

---

[ Trôû Veà ]