1. Gì Laø Nhöõng Lôïi Ích Trong Söï Tu Tueä? 

(xem Ch. XIV, ñoaïn 1) 

Coù haøng traêm lôïi ích khoâng theå naøo noùi cho xieát, nhöng vaén taét laø nhöõng ñieåm naøy:(A) Taåy tröø caùc caáu ueá ñuû loaïi; (B) Neám vò ngoït cuûa thaùnh quaû; (C) Coù khaû naêng ñaït ñeán taän dieät; vaø (D) Xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, v.v... 

A. Taåy Tröø Phieàn Naõo 

2. Moät trong nhöõng lôïi ích cuûa tu taäp tueä thuoäc theá gian laø söï taåy tröø caùc oâ nhieãm ñuû loaïi, khôûi ñaàu laø thaân kieán. Vieäc naøy baét ñaàu baèng söï phaân bieät danh saéc. Vaø moät trong nhöõng lôïi ích cuûa tu taäp tueä xuaát theá laø taåy tröø, vaøo saùt-na ñaïo loä, nhöõng oâ nhieãm ñuû loaïi keå töø nhöõng kieát söû. 

Nhö seùt ñaùnh tan taûng ñaù 
Nhö gioù taït löûa chaùy röøng 
nhö maët trôøi xua tan boùng toái 
cuõng vaäy tueä ñöôïc tu taäp 
ñoaïn taän röøng phieàn naõo thaâm caên 
nguoàn goác moïi khoå saàu 
ñaáy haïnh phuùc ngay ñôøi naøy 
maø con ngöôøi coù theå bieát ñeán.

3. Khoâng nhöõng taåy tröø phieàn naõo, tueä tu taäp coøn coù lôïi ích laø ñöôïc vò ngoït cuûa thaùnh quaû. Quaû Döï löu v.v..., keát quaû cuaû sa moân haïnh ñöôïc goïi laø thaùnh quaû. Vò ngoït cuûa noù ñöôïc neám khi tueä sanh khôûi trong loä trình ñaïo taâm vaø quaû taâm. Tueä sanh trong loä trình taâm thuoäc ñaïo ñaõ ñöôïc trình baøy (Ch. XXII). 

4. Coù ngöôøi noùi raèng quaû chæ laø söï ñoaïn tröø caùc kieát söû, khoâng gì khaùc, nhöng ñoaïn kinh sau ñaây coù theå trích daãn ñeå cho ngöôøi aáy thaáy hoï ñaõ sai:"Theá naøo tueä tònh chæ caùc noå löïc laø trí veà quaû? Vaøo saùt-na thuoäc Döï löu ñaïo, chaùnh kieán theo nghóa thaáy ngoi leân khoûi taø kieán, khoûi nhöõng oâ nhieãm vaø caùc uaån do taø kieán sanh. Beân ngoaøi, noù ngoi leân khoûi taát caû töôùng. Chaùnh kieán sanh vì söï tònh chæ cuûa noå löïc aáy. Ñaây laø quaû cuûa ñaïo loä" (Ps. i, 71), vaø ñieàu naøy caàn trích daãn chi tieát. Laïi nöõa nhöõng ñoaïn nhö: "Boán ñaïo vaø boán quaû, caùc phaùp naøy coù moät ñoái töôïng voâ löôïng." (Ptn.1, ii, 227, baûn Mieán ñieän) nhöõng caâu naøy thieát laäp neân yù nghóa ôû ñaây. 

5. Tuy nhieân, muoán chöùng minh theá naøo tueä sanh khi chöùng quaû, coù loaït vaán ñeà sau ñaây: 

(i) Gì laø ñaéc quaû? 
(ii) Ai ñaéc quaû? 
(iii) Ai khoâng ñaéc quaû? 
(iv) Taïi sao hoï ñaéc quaû? 
(v) Söï ñaéc quaû xaûy ra nhö theá naøo? 
(vi) Ñònh chöùng keùo daøi nhö theá naøo? 
(vii) Söï xuaát ñònh xaûy ra theá naøo? 
(viii) Sau quaû laø gì? 
(ix) Tröôùc quaû laø gì?

(ii) Ai ñaéc quaû? (iii) Ai khoâng ñaéc? Khoâng phaøm phu naøo ñaéc quaû ñöôïc, vieäc aáy vöôït ngoaøi taàm cuaû phaøm phu. Chæ coù caùc baäc thaùnh ñaéc quaû, vì ôû trong taàm cuûa thaùnh. Nhöõng vò ñaõ ñaït ñeán moät ñaïo loä cao khoâng ñaéc moät quaû thaáp hôn ñaïo loä, vì traïng thaùi cuûa moãi Vò tuaàn töï thanh tònh hôn baäc ôû döôùi. Vaø nhöõng ngöôøi chæ ñaït ñeán moät ñaïo loä thaáp cuõng khoâng ñaéc quaû cao hôn ñaïo loä, vì noù vöôït ngoaøi taàm. Moãi ngöôøi chæ ñaéc quaû thuoäc ñaïo loä cuaû mình. Ñaây laø nhöõng ñieåm ñaõ ñöôïc ñoàng yù. 

7. Nhöng coù moät vaøi ngöôøi baûo raèng, baäc Döï löu vaø Nhaát lai khoâng chöùng, maø chæ coù hai baäc treân chöùng quaû, chæ vì hai böïc naøy môùi vieân maõn veà ñònh. Nhöng ñoù khoâng phaûi laø lyù do, bôûi vì ngay caû nhöõng phaøm phu cuõng ñaït ñeán nhöõng loaïi ñònh theá gian thuoäc taàm cuûa hoï. Nhöng taïi sao coøn caõi lyù? Trong kinh ñaõ noùi roõ: 

"Möôøi trí chuyeån taùnh naøo sanh khôûi do tueä? 

"Vôùi muïc ñích ñaït döï löu ñaïo, taâm vò aáy vöôït khoûi sanh, v.v... naõo, (xem Ch. XXII, 5) vaø beân ngoaøi, vöôït khoûi töôùng cuûa caùc haønh, nhö vaäy laø trí chuyeån taùnh." 

"Vôùi muïc ñích ñaéc döï löu quaû... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc Nhaát lai ñaïo... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc Nhaát lai quaû... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc Baát hoaøn ñaïo... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc Baát hoaøn quaû... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc A-la-haùn ñaïo... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc A la haøn quaû... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc khoâng traû... " 

"Vôùi muïc ñích ñaéc voâ töôùng truù, vò aáy vöôït khoûi sanh... naõo, vaø beân ngoaøi thì vöôït khoûi töôùng caùc haønh, neân goïi laø chuyeån taùnh" (Ps. i, 68). Töø ñoù, phaûi keát luaän raèng taát caû caùc baäc thaùnh moãi vò ñeàu ñaéc quaû rieâng. 

8. (iv) Taïi sao ñaéc quaû? Laø ñeå ñöôïc hieän taïi laïc truù, cuõng nhö vua thöôûng thöùc vöông laïc vaø chö thieân thöôûng thöùc thieân laïc, caùc baäc thaùnh cuõng nghó raèng: "Ta seõ thöôûng thöùc thaùnh laïc sieâu theå, vaø sau khi ñònh thôøi gian bao laâu, nhöõng baäc thaùnh ñaït ñeán caùc quaû chöùng baát cöù luùc naøo hoï muoán." 

[Chuù thích:Maëc duø ñoù laø caùc quaû dò thuïc, song traïng thaùi chöùng quaû chæ xaûy ra nôi caùc baäc thaùnh khi naøo hoï muoán, bôûi vì caùc traïng thaùi aáy khoâng phaûi khôûi leân maø khoâng coù chuaån bò (Pm. 895) ]

(v) Tröôùc heát söï chöùng quaû xaûy ra vì hai lyù do: Khoâng taùc yù moät ñoái töôïng naøo ngoaøi Nieát baøn, vaø taùc yù ñeán Nieát baøn, nhö ñöôïc noùi. "Hieàn giaû, coù hai duyeân cho söï ñaéc voâ töôùng giaûi thoaùt:ñoù laø khoâng taùc yù taát caû töôùng, vaø taùc yù voâ töôùng giôùi." (M. i, 296) 

10. Tieán trình ñaéc quaû nhö sau. Moät baäc thaùnh ñeä töû khi muoán tìm traïng thaùi ñaéc quaû, haõy ñi vaøo ñoäc cö. Vò aáy phaûi thaáy caùc haønh baèng tueä quaùn sinh dieät v.v... Khi quaùn tueä ñaõ ñeán giai ñoaïn thuaän thöù thì trí chuyeån taùnh sanh khôûi vôùi caùc haønh laøm ñoái töôïng. 

[Chuù thích: "Taïi sao chuyeån taùnh khoâng laáy Nieát baøn laøm ñoái töôïng ôû ñaây nhö khi noù ñi tröôùc ñaïo loä? Bôûi vì caùc quaû taâm khoâng töông öùng vôùi moät ngoõ ra (nhö ôû tröôøng hôïp ñaïo loä) . Vì coù noùi: Caùc phaùp naøo laø ngoõ ra? Chính laø beán ñaïo khoâng goàm (quaû)" (Pm. 895).]

11. Nhöng coù vò (trong tu vieän Anuradhapura) baûo raèng: Khi moät baäc Döï löu khôûi söï treân ñöôøng tueä quaùn, nghó:"Ta seõ ñaït ñeán traïng thaùi ñaéc quaû", thì vò aáy trôû thaønh moät baäc Nhaát Lai, vaø moät vò Nhaát lai thaønh Baát hoaøn. Neân noùi vôùi nhöõng vò aáy:"Neáu theá thì moät vò Baát hoaøn thaønh A-la-haùn, vaø moät A-la-haùn thaønh moät Bích chi Phaät, vaø Bích chi Phaät cuõng thaønh Phaät. Vì leõ aáy, vaø vì noù traùi vôùi kinh vaên trích daãn ôû treân, cho neân khoâng theå chaáp nhaän. Chæ coù ñieàu naøy ñöôïc chaáp nhaän laø: Chính quaû chöù khoâng phaûi ñaïo khôûi leân ngay caû nôi moät baäc höõu hoïc. Vaø neáu ñaïo loïä vò aáy ñaõ ñaït maø coù sô thieàn, thì quaû vò aáy cuõng coù sô thieàn khi noù sanh khôûi. Ñaïo coù nhò thieàn thì quaû cuõng coù nhò thieàn. Vôùi caùc thieàn khaùc cuõng vaäy. 

Treân ñaây tröôùc heát, laø noùi söï ñaéc quaû xaûy ra theá naøo. 

12. (vi) Noù ñöôïc laøm keùo daøi theo ba loái, do caâu: "Naøy hieàn giaû, coù ba duyeân cho söï keùo daøi cuûa voâ töôùng giaûi thoaùt: Khoâng taùc yù taát caû töôùng, taùc yù voâ töôùng giôùi, vaø quyeát ñònh tröôùc" (M. i, 296-7) . ÔÛ ñaây, quyeát ñònh tröôùc coù nghóa laø ñònh thôøi haïn, tröôùc khi (nhaäp ñònh) ñaéc quaû. 

[Chuù thích: ví duï, "Khi maët traêng, hay maët trôøi ñaõ leân ñeán choã aáy, ta seõ xuaát"]

13. (vii) Söï xuaát ñònh( ñaéc quaû) xaûy ra theo hai loái, do caâu:"Hieàn giaû, coù hai duyeân cho söï ra khoûi voâ töôùng giaûi thoaùt: taùc yù taát caû töôùng, vaø khoâng taùc yù ñeán voâ töôùng giôùi, (M. i, 297) . ÔÛ ñaây, taát caû töôùng laø töôùng saéc thoï töôûng haønh thöùc. Dó nhieân, khoâng phaûi taùc yù taát caû ñoù moät löôït, nhöng noùi nhö vaäy ñeå bao goàm taát caû. Vaäy, söï xuaát ñònh ñaéc quaû phaùt sinh nôi haønh giaû khi vò aáy taùc yù baát cöù gì ñoái töôïng cuûa höõu phaàn. 

[Chuù thích: Haønh giaû ñöôïc xem laø "Xuaát khôûi ñònh ñaéc quaû" vöøa khi taâm höõu phaàn khôûi leân, neân noùi:"Vò aáy taùc yù baát cöù gì laøm ñoái töôïng cuûa höõu phaàn:nghieäp, v.v... goïi laø ñoái töôïng cuûa höõu phaàn." (Ch. XVII, 133)]

(a) Quaû keá tieáp ñaïo trong loä trình taâm thuoäc ñaïo, (b) Moãi quaû keá tieáp theo moät quaû ñi tröôùc laø quaû keá tieáp quaû, (c) Moãi quaû ñaàu trong söï chöùng ñaéc quaû, laø quaû keá tieáp chuyeån taùnh, vì Patthaøna noùi: "Nôi vò A-la-haùn, thuaän thöù laø moät duyeân keå nhö ñaúng voâ giaùn cho söï chöùng quaû. Nôi caùc baäc höõu hoïc, thuaän thöù laø ñaúng voâ giaùn duyeân cho söï chöùng quaû." (Ptn. 159), (d) Quaû nhôø ñoù coù söï xuaát ñònh dieät thoï töôûng, laø quaû keá tieáp phi töôûng phi phi töôûng xöù. 

15. ÔÛ ñaây, taát caû quaû tröø quaû khôûi leân trong loä trình taâm thuoäc ñaïo, sanh khôûi keå nhö söï chöùng quaû. Nhö vaäy, duø noù sanh trong loä trình taâm thuoäc ñaïo hay trong söï chöùng quaû, thì: 

Quaû thuø thaéng cuûa sa moân haïnh, 
Ñeàu laøm tònh chæ taát caû öu phieàn, 
Veû ñeïp cuûa noù xuaát töø Baát töû 
Söï thanh tònh cuûa noù do vaéng boùng theá gian 
Ñaây laø nguoàn suoái 
Cuûa phuùc laïc thuaàn tònh 
Nguoàn cam loä ñem laïi baát töû 
Neáu ngöôøi trí tu taäp Tueä, 
Vò aáy seõ bieát ñöôïc nieàm phuùc laïi voâ song naøy, 
Vò ngoït cuûa thaùnh quaû ñem laïi, 
Cho neân ngöôøi ta goïi 
Caùi kinh nghieäm hieän taïi 
Veà höông vò thaùnh quaû 
Laø aân suûng cuûa Tueä quaùn.

16. Vaø lôïi ích cuûa söï tu taäp tueä khoâng nhöõng chæ laø caùi kinh nghieäm veà höông vò cuûa thaùnh quaû, maø coøn laø khaû naêng ñaït ñeán söï chöùng ñònh dieät thoï töôùng. 

17. Baây giôø, ñeå giaûi thích söï chöùng dieät, coù loaït vaán ñeà: 

(i) Chöùng dieät laø gì? 
(ii) Ai chöùng? 
(iii) Ai khoâng chöùng? 
(iv) ÔÛ ñaâu coù theå chöùng dieät? 
(v) Taïi sao chöùng? 
(vi) Söï chöùng ñaéc phaùt sinh nhö theá naøo? 
(vii) Laøm theá naøo ñeå keùo daøi noù? 
(viii) Söï xuaát ñònh xaûy ra nhö theá naøo? 
(ix) Taâm cuûa ngöôøi xuaát Dieät ñònh höôùng nhö theá naøo? 
(x) Gì laø söï khaùc nhau giöõa ngöôøi chöùng dieät ñònh vaø ngöôøi cheát? 
(xi) Dieät ñònh laø höõu vi hay voâ vi, theá gian hay sieâu theá, ñöôïc taïo taùc hay phi sôû taïo?

(ii) Ai ñaéc dieät ñònh? (iii) Ai khoâng ñaéc? Khoâng ñaéc laø phaøm phu, Döï löu, Nhaát lai, Baát hoaøn vaø A-la-haùn tu taäp caøn tueä(bare inside workers) . Ñaéc laø nhöõng baäc baát hoaøn vaø nhöõng vò laäu hoaëc ñaõ ñoaïn taän, coù ñö?c taùm giaûi thoaùt. Vì ñöôïc noùi: "Tueä naém vöõng, laøm chuû ñöôïc laø nhôø coù hai naêng löïc - söï tònh chæ ba loaïi haønh, möôøi saùu loaïi trí, chín loaïi dònh, - chính laø trí thuoäc dieät ñònh" (Ps. i, 97) vaø nhöõng ñieàu kieän naøy khoâng ñöôïc tìm thaáy doàng loaït trong baát cöù ngöôøi naøo, ngoaïi tröø nhöõng baäc Baát hoaøn vaø nhöõng vò laäu hoaëc ñaõ ñoaïn taän, coù döôïc taùm giaûi thoaùt. Cho neân nhöõng vò naøy môùi ñaéc Dieät ñònh. 

19. Nhöng hai naêng löïc laø gì? Ba haønh vaø laøm chuû laø gì? Trong phaàn moâ taû ñoaïn toùm taét treân, coù noùi: 

20. "Hai löïc" laø ñònh hay tònh chæ löïc, vaø tueä hay quaùn löïc. 

"Tònh chæ löïc laø gì? Laø söï nhaát taâm baát loaïn do töø boû, do khoâng coù aùc duïc, do töôûng aùnh saùng, do khoâng taùn loaïn, do phaân bieät caùc phaùp, do trí, do hyû, do taùm giaûi thoaùt, do möôøi bieán xöù, do möôøi nieäm, do chín phaùp quaùn nghóa ñòa, vaø do ba möôi hai kieåu nieäm hôi thôû, do söï thôû voâ ra nôi moät ngöôøi quaùn töø boû (relinqquishment). Ñoù laø tònh chæ löïc. 

[Chuù thích: Tònh chæ döôïc trình baøy ôû ñaây laø Ñònh caän haønh -- Pm. 899]

22. "Gì laø quaùn löïc? Quaùn voâ thöôøng laø quaùn löïc. Quaùn khoå, quaùn voâ ngaõ, quaùn ly duïc, quaùn dieät, quaùn töø boû laø quaùn löïc. Quaùn saéc voâ thöôøng v.v... Quaùn töø boû ñoái vôùi saéc laø quaùn löïc. Quaùn voâ thöôøng trong thoï, töôûng, haønh, thöùc laø quaùn löïc... Quaùn töø boû ñoái vôùi thöùc laø quaùn löïc. Quaùn voâ thöôøng trong con maét v.v... (xem Ch. XX, 9)... quaùn voâ thöôøng trong giaø cheát... Quaùn töø boû trong giaø cheát laø quaùn löïc. 

23. "Trong yù nghóa naøo, quaùn (tueä) ñöôïc goïi laø moät löïc? Do quaùn voâ thöôøng, maø tueä khoâng bò dao ñoäng vì thöôøng töôûng, neân noù laø naêng löïc. Do quaùn khoå, noù khoâng lay ñoäng vì laïc töôûng, neân noù laø löïc... Do quaùn voâ ngaõ, noù khoâng dao ñoäng vì ngaõ töôûng, neân noù laø löïc... Do quaùn ly duïc, noù khoâng dao ñoäng vì thích thuù... Do quaùn hoaïi, noù khoâng dao ñoäng vì tham... Do quaùn dieät, noù khoâng dao ñoäng vì sanh... Do quaùn töø boû, noù khoâng dao ñoäng vì chaáp thuû, neân (tueä) quaùn laø moät naêng löïc. Noù khoâng dao ñoäng, khoâng nao nuùng, khoâng lay chuyeån vì voâ minh, caáu ueá vaø caùc uaån ñi theo voâ minh, do vaäy noù laø moät löïc. 

24. "Do söï tònh chæ ba haønh: tònh chæ ba haønh naøo? Nôi moät ngöôøi ñaéc nhò thieàn, Ngöõ haønh laø taàm vaø töù ñöôïc hoaøn toaøn laøm cho tònh chæ. Nôi moät ngöôøi ñaéc töù thieàn, thaân haønh laø hôi thôû voâ hôi thôû ra ñöôïc laøm cho hoaøn toaøn tònh chæ. Nôi moät vò ñaéc dieät thoï töôûng, yù haønh laø thoï (caûm giaùc) vaø töôûng (yù nghó) ñöôïc laøm cho hoaøn toaøn tònh chæ. 

25. "Do möôøi saùu loaïi tu taäp veà trí: möôøi saùu loaïi naøo? Quaùn voâ thöôøng laø moät loaïi tu taäp veà trí. Quaùn khoå ... quaùn voâ ngaõ, quaùn ly duïc, quaùn hoaïi, quaùn dieät, ... quaùn töø boû, quaùn "quay ñi" laø moät loaïi tu taäp veà trí. Döï löu ñaïo laø moät loaïi tu taäp veà trí. Döï löu quaû... Nhaát lai ñaïo... Nhaát lai quaû... Baát hoaøn ñaïo... Baát hoaøn quaû... A-la-haùn ñaïo... A-la-haùn quaû... laø moät loaïi tu taäp veà trí naøy. 

26. "Do chín loaïi tu taäp veà ñònh: Ñoù laø sô thieàn, nhò thieàn, tam thieàn, töù thieàn khoâng voâ bieân xöù, thöùc voâ bieân xöù, voâ sôû höõu xöù vaø phi töôûng phi phi töôûng xöù. Ñoù laø nhöõng loaïi ñònh tu taäp. Vaø caùc taàm, töù, hyû, laïc, nhaát taâm vôùi muïc ñích ñaït ñeán phi töôûng phi phi töôûng xöù. aáy laø do chín loaïi tu taäp naøy. 

[Chuù thích: Chín loaïi laø boán thieàn saéc giôùi vaø boán thieàn voâ saéc, vaø caän haønh ñònh ñi tröôùc moãi moät trong taùm thöù ñònh naøy, ñöôïc moâ taû trong caâu cuoái vaø ñöôïc keå nhö moät thöù ñònh tu taäp].

28. Vaø ôû ñaây, caâu "Do 16 loaïi taäp luyeän veà trí" noùi leân soá toái ña. Nhöng ôû moät vò Baát hoaøn, söï laøm chuû laø do 14 loaïi tu taäp veà trí. Neáu nhö vaäy thì coù phaûi laø söï laøm chuû xaûy ra cho vò Nhaát lai do 12 loaïi, vaø cho vò Döï löu do 10 loaïi? -Khoâng. Bôûi vì 5 duïc tham chöôùng ngaïi ñònh, khoâng ñöôïc töø boû nôi nhöõng vò aáy. Chính vì tham khoâng ñöôïc töø boû maø tònh chæ löïc khoâng ñöôïc vieân maõn. 

Vì chöa vieân maõn tònh chæ löïc neân vò aáy khoâng theå chöùng dieät caàn phaûi ñöôïc chöùng nhôø hai löïc. Nhöng tham ñaõ ñöôïc töø boû nôi vò Baát hoaøn, do 2 löïc, vò aáy coù theå chöùng dieät taän ñònh. Bôûi theá, Ñöùc Phaät daïy:"Thieän taâm thuoäc phi töôûng phi phi töôûng xöù nôi moät vò xuaát Dieät ñònh laø moät duyeân, keå nhö Ñaúng voâ giaùn duyeân, cho söï ñaéc quaû" (Ptn. 1, 159). Vì ñieàu naøy ñöôïc noùi trong taùc phaåm lôùn Patthaøna chæ lieân heä xuaát dieät ñònh nôi caùc vò Baát hoaøn". 

[Chuù thích: chöõ "thieän" ñöôïc duøng trong ñoaïn vaên Patthaøna chöùng toû raèng noù chæ aùp duïng cho caùc vò Baát hoaøn, neáu khoâng, thì ñaõ noùi "duy taùc"]

30. (v) Taïi sao hoï ñaéc dieät ñònh? Taïi vì thaám meät vôùi söï sinh vaø dieät cuûa caùc haønh, neân nhöõng vò aáy ñaït ñeán dieät ñònh, nghó raèng:"Ta haõy an truù trong laïc truù hieän taïi baèng caùch khoâng taâm vaø daït ñeán tòch Nieát baøn". 

[Chuù thích: "Ñaït ñeán tòch dieät Nieát baøn laø nhö nhaäp voâ dö Nieát baøn"]

32. Nhöng chi tieát thì nhö sau: Khi moät tyø kheo muoán ñaéc dieät ñònh ñaõ aên xong, röûa saïch chaân tay, ngoài xuoáng nôi ñaõ soaïn saün trong moät nôi vaéng veû. Sau khi xeáp hai chaân ngoài kieát giaø ñeå thaân ngay thaúng, ñaët nieäm tröôùc maët, vò aáy ñaéc sô thieàn, vaø khi xuaát thieàn, vò aáy thaáy caùc haønh trong ñoù vôùi tueä laø voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ. 

33. Tueä naøy goàm ba, laø tueä phaân bieät caùc haønh, tueä ñeå ñaéc quaû, vaø tueä ñeå ñaéc dieät ñònh. ÔÛ ñaây, tueä phaân bieät caùc haønh, duø chaäm luït hay linh lôïi, ñeàu laø nhaân gaàn cho moät ñaïo loä maø thoâi. Tueä ñeå chöùng quaû chæ coù giaù trò khi noù linh lôïi, thì gioáng nhö tueä ñeå tu taäp moät ñaïo loä . Tueä ñeå ñaéc dieät ñònh chæ coù giaù trò khi noù khoâng quaù chaäm luït cuõng khoâng quaù linh lôïi. Bôûi vaäy, vò aáy thaáy caùc haønh aáy vôùi tueä khoâng quaù chaäm luït cuõng khoâng quaù linh lôïi. 

34. Sau ñoù vò aáy ñaéc nhò thieàn, vaø khi xuaát, vò aáy thaáy caùc haønh nhö treân. Sau ñoù haønh giaû ñaéc tam thieàn... (v.v... )... Sau ñoù vò aáy nhaäp khoâng voâ bieân xöù, vaø khi xuaát, vò aáy quaùn caùc haønh nhö treân. Cuõng vaäy haønh giaû nhaäp voâ sôõ höõu xöù. Khi xuaát, vò aáy laøm boán söï chuaån bò, ñoù laø: (a) khoâng haïi taøi saûn keû khaùc, (b) taêng chuùng chôø ñôïi, (c) vò ñaïo sö trieäu taäp vaø (d) ñònh thôøi gian. 

35. (a) Khoâng haïi taøi saûn keû khaùc aùm chæ nhöõng gì vò tyø kheo coù xung quanh mình maø khoâng phaûi laø taøi saûn caù nhaân vò aáy: y baùt, giöôøng gheá, hay moät gian phoøng, hay baát cöù vaät duïng naøo khaùc maø vò aáy giöõ nhöng thuoäc sôû höõu cuûa nhieàu ngöôøi khaùc. Vò aáy phaûi khôûi taâm nghó raèng, nhöõng vaät nhö vaäy seõ khoâng bò haïi, khoâng bò löûa ñoát, nöôùc cuoán, gioù thoåi, troäm laáy, chuoät gaëm v.v... Ñaây laø hình thöùc söï khôûi taâm: "Trong baûy ngaøy naøy haõy ñeå cho nhöõng vaät nhö vaäy khoâng bò löûa chaùy, nöôùc troâi, gioù laøm hoûng, keû caép laáy, chuoät gaëm v.v... " Khi vò aáy khôûi yù nhö vaäy, nhöõng vaät kia seõ khoâng bò nguy hieåm trong voøng baûy ngaøy. 

36. Neáu vò aáy khoâng khôûi taâm quyeát ñònh nhö treân, nhöõng vaät kia coù theå bò thieâu chaùy v.v... nhö tröôøng hôïp ñaïi ñöùc Maøhaø-Naøga. Vò ñaïi ñöùc naøy ñi khaát thöïc nôi meï ngaøi, moät tín nöõ cö truù. Baø cho ngaøi aên chaùo vaø ñeå ngaøi naèm trong phoøng khaùch. Ngaøi ngoài xuoáng nhaäp ñònh. Trong khi ngaøi nhaäp ñònh, gian phoøng boác löûa. Nhöõng tyø kheo khaùc caép toïa cuï chaïy. Daân laøng bu laïi, vaø troâng thaáy vò tyø kheo hoï la leân "OÂi oâng thaày tu laøm bieáng, oâng thaày tu laøm bieáng!" Ngoïn löûa boác chaùy gian nhaø tranh tre vaø goã, vaø bao vaây vò ñaïi ñöùc. Ngöôøi ta mang nöôùc daäp taét löûa. Hoï dôøi tro taøn ra, söûa chöõa caên nhaø, raûi hoa vaø ñöùng cung kính ñôïi chôø. Vò ñaïi ñöùc xuaát ñònh nhö ñaõ tính tröôùc, khi troâng thaáy ngöôøi ñoâng, ngaøi töï nhuû: "Chuùng thaáy ta maát roài". Vaø lieàn thaêng hö khoâng ñi ñeán ñaûo Piyangu. 

Ñaáy laø khoâng laøm haïi ñeán taøi saûn ngöôøi khaùc. 

37. Khoâng coù quyeát ñònh naøo ñaëc bieät phaûi laøm ñoái vôùi duïng cuï caù nhaân vò aáy, nhö y ngoaøi, y trong vaø choã ngoài cuûa oâng ta. OÂng che chôû taát caû thöù aáy nhôø ñònh löïc, nhö tröôøng hôïp ñoà ñaïc cuûa ñaïi ñöùc Sanjiva. Vaø ñieàu naøy ñöôïc noùi: "Coù thaønh coâng do can thieäp cuûa ñònh trong ñaïi ñöùc Sanjiva, trong ñaïi ñöùc Saøriputta." (Xem Ch XII, 30) . 

38. (b) Taêng chuùng chôø ñôïi:laø chuùng taêng troâng mong vò aáy, bôûi vaäy caàn phaûi khôûi taâm nhö sau: "Trong thôøi gian baûy ngaøy toâi nhaäp ñònh, neáu taêng chuùng caàn, toâi seõ xuaát ñònh tröôùc khi moät tyø kheo naøo tìm." Ngöôøi naøo nhaäp ñònh sau khi ñaõ laøm quyeát ñònh naøy, thì seõ xuaát ñònh ñuùng luùc. 

39. Nhöng neáu vò aáy khoâng laøm nhö vaäy, thì khi taêng chuùng nhoùm hoïp, khoâng thaáy oâng, ngöôøi ta hoûi: "Tyø kheo X... ñaâu roài? "Ñöôïc traû lôøi:"Vò aáy nhaäp dieät ñònh" ngöôøi ta seõ phaùi moät tyø kheo ñi môøi vò aáy nhaân danh taêng chuùng. Vöøa khi vò tyø kheo ñeán trong taàm nghe cuûa tyø kheo nhaäp ñònh vaø baûo: "Hieàn giaû, taêng ñoaøn ñang ñôïi," vò aáy lieàn xuaát ñònh. Meänh leänh cuûa taêng chuùng quan troïng laø theá. Bôûi vaäy, haønh giaû neân nhaäp ñònh caùch naøo ñeå coù theå töï mình xuaát ñònh nhôø ñaõ laøm quyeát ñònh tröôùc. 

40. Ñaïo sö cho goïi: ÔÛ ñaây cuõng theá löu taâm ñeán hieäu trieäu cuûa ñaáng ñaïo sö laø coâng vieäc chuaån bò, bôûi theá caàn phaûi khôûi taâm tröôùc nhö: "Trong thôøi gian baûy ngaøy toâi nhaäp ñònh, neáu vò ñaïo sö, sau khi phaân xöû moät vuï naøo ñoù roài coâng boá moät hoïc giôùi hay giaûng Phaùp, maø nguoàn goác baøi Phaùp laø moät nhu caàu ñaõ khôûi leân, thì toâi seõ xuaát ñònh tröôùc khi coù ngöôøi ñeán goïi." 

[Chuù thích: Danh töø "atthuppattit" töùc nguoàn goác laø moät nhu caàu ñöôïc phaùt sinh laø moät thuaät ngöõ Luaän taïng: coù 4 loaïi nguoàn goác (Duyeân khoùi) cho kinh ñieån: moät do phaät töï noùi, hai do ngöôøi khaùc yeâu caàu, ba do ñaùp caâu hoûi, boán do moät nhu caàu môùi phaùt sinh.]

41. Nhöng neáu vò aáy khoâng laøm nhö vaäy, thì khi taêng chuùng nhoùm hoïp, vò Ñaïo sö khoâng thaáy vò aáy seõ hoûi, vaø khi bieát ra seõ cho moät tyø kheo nhaân danh baäc Ñaïo sö ñeán môøi. Vöøa khi tyø kheo aáy ñeán trong taâm nghe vaø baûo, baäc ñaïo sö cho goïi ngaøi, vò aáy seõ xuaát ñònh. Söï hieäu trieäu cuûa baäc ñaïo sö laø quan troïng nhö theá, cho neân haønh giaû phaûi nhaäp ñònh theá naøo ñeå, nhôø coù taùc yù tröôùc, seõ xuaát ñònh ñuùng luùc. 

42. (d) Haïn ñònh thôøi gian: laø ñònh thoï maïng cuûa mình keùo daøi ñeán luùc naøo. Vò aáy chæ neân nhaäp ñònh sau khi ñaõ taùc yù nhö sau: "Caùc haønh cuûa ta seõ tieáp tuïc trong voøng baûy ngaøy nöõa khoâng? "Vì neáu haønh giaû nhaäp ñònh khoâng taùc yù tröôùc, maø nöûa chöøng (chöa tôùi baûy ngaøy) chaám döùt thoï maïng, thì vò aáy seõ phaûi xuaát ñònh, vì khoâng coù chuyeän cheát trong khi nhaäp dieät ñònh. Do vaäy haønh giaû chæ neân nhaäp ñònh dieät thoï töôûng sau khi ñaõ taùc yù thoï maïng. Trong khi coù theå boû qua söï taùc yù caùc vieäc kia, haønh giaû vaãn caàn taùc yù vieäc naøy. 

43. Khi ñaõ nhaäp vaø xuaát ñònh "Khoâng voâ bieân xöù" roài laøm coâng vieäc chuaån bò naøy xong, haønh giaû laïi nhaäp Phi töôûng phi phi töôûng xöù. Sau moät hoaëc hai taâm troâi qua, vò aáy trôû thaønh voâ taâm, vaø ñaït dieät ñònh. Nhöng taïi sao caùc taâm khoâng tieáp tuïc khôûi sau hai taâm aáy? Bôûi vì noå löïc ñöôïc höôùng ñeán dieät. Trong khi vò tyø kheo naøy tuaàn töï nhaäp taùm thieàn chöùng, vaän duïng song haønh chæ vaø quaùn löïc, vò aáy coát höôùng ñeán dieät chöù khoâng höôùng ñeán chöùng phi töôûng phi phi töôûng xöù. Bôûi vaäy chính vì noå löïc ñöôïc höôùng ñeán dieät, maø khoâng quaù hai taâm sanh khôûi. 

44. Nhöng neáu moät tyø kheo xuaát ñònh Voâ sôû höuõ xöù maø khoâng laøm coâng vieäc chuaån bò tröôùc nhö theá, vaø sau ñoù ñaéc "Phi töôûng phi phi töôûng xöù", thì vò aáy khoâng theå trôû thaønh voâ taâm, maø laïi quay veà "Voâ sôû höõu xöù" vaø an truù taïi ñaáy. 

45. ÔÛ ñaây coù theå laáy ví duï ngöôøi ñi treân moät con ñöôøng chöa töøng ñi. Y gaëp moät möông nöôùc, vaø moät taûng ñaù noùng chaùy döôùi aùnh maët trôøi choùi chang. Khoâng veùn kheùo y phuïc, y loäi xuoáng nöôùc nhöng laïi trôû leân vì sôï laøm öôùt vaät duïng tuøy thaân. Y ñöùng treân bôø, hoaëc böôùc ñeán taûng ñaù nhöng bò boûng chaân, y laïi trôû lui ñöùng ñôïi beân bôø nöôùc. 

46. Cuõng nhö ngöôøi kia vöøa xuoáng nöôùc laïi phaûi trôû leân, hoaëc vöøa böôùc leân taûng ñaù laïi phaûi trôû xuoáng, vì ñaõ khoâng chuaån bò veùn kheùo y phuïc trong ngoaøi, thieàn giaû naøy cuõng theá, vöøa ñaéc "Phi töôûng phi phi töôûng xöù" laïi phaûi trôû lui Voâ sôû höõu xöù vaø ôû laïi ñaáy, vì ñaõ khoâng laøm coâng vieäc chuaån bò. 

47. Cuõng nhö ngöôøi ñaõ töøng ñi con ñöôøng kia tröôùc ñaáy, neân khi ñeán taïi choã aáy, anh ta veùn kheùo y phuïc, caàm thöôïng y treân tay, vöôït qua hoá nöôùc, hoaëc seõ daãm leân taûng ñaù moät caùch nheï nhaøng (cho khoûi boûng chaân) ñeå qua bôø kia. Cuõng vaäy, khi vò tyø kheo laøm coâng vieäc chuaån bò roài môùi nhaäp phi töôûng phi phi töôûng xöù, thì vò aáy ñaéc dieät ñònh (duï cho bôø kia) baèng caùch tr? neân voâ taâm. 

48. (vii) Dieät ñònh keùo daøi nhö theá naøo? Noù keùo daøi tuøy thôøi gian aán ñònh, tröø khi bò giaùn ñoaïn vì thoï maïng chaám döùt, hay vì taêng chuùng chôø ñôïi, hay vì ñaáng ñaïo sö trieäu taäp. 

49. (viii) Dieät ñònh xuaát nhö theá naøo? Söï xuaát ñònh xaûy ra theo hai caùch: Nhôø chöùng quaû Baát hoaøn trong tröôøng hôïp moät vò Baát hoaøn, hoaëc nhôø chöùng quaû A-la-haùn trong tröôøng hôïp moät vò A-la-haùn. 

50. (ix) Taâm thöùc moät vò xuaát Dieät ñònh höôùng veà caùi gì? Höôùng veà Nieát baøn, nhö kinh daïy: "Khi moät tyø kheo xuaát Dieät ñònh, naøy hieàn giaû Visakha, Thì taâm vò aáy nghieâng veà vieãn ly, töïa vaøo vieãn ly, khuynh höôùng vieãn ly." (M. i, 302) 

51. (x) Gì laø söï khaùc bieät giöõa moät vò ñaéc dieät ñònh vaø moät ngöôøi cheát? Ñieàu naøy cuõng ñaõ ñöôïc noùi trong kinh: "Khi moät tyø kheo cheát, naøy hieàn giaû, thì thaân haønh vò aáy hoaøn toaøn chaám döùt, tònh chæ, yù haønh vò aáy hoaøn toaøn chaám döùt, tònh chæ, maïng caên ñaõ döùt, hôi aám khoâng coøn, caùc caên hö hoaïi. Khi moät tyø kheo ñi vaøo dieät ñònh, thì thaân haønh vò aáy chaám döùt, hoaøn toaøn tònh chæ, ngöõ haønh vò aáy hoaøn toaøn chaám döùt, tònh chæ, yù haønh vò aáy hoaøn toaøn chaám döùt, tònh chæ. Nhöng thoï maïng vò aáy chöa taän, hôi noùng chöa heát, vaø caùc caên coøn nguyeân veïn." (M. i, 296) 

52. (xi) Dieät ñònh laø höõu vi hay voâ vi? v.v... ? Khoâng theå xeáp loaïi noù laø höõu vi, voâ vi, theá gian hay xuaát theá. Vì noù khoâng töï taùnh. Nhöng, vì noù ñöôïc ñaït bôûi ngöôøi chuùng ñaéc noù, cho neân coù theå noùi noù coù ñöôïc taïo, khoâng phaûi phi sôû taïo. 

[Chuù thích: Tính caùch teá nhò cuûa danh töø "sôû taïo" (nipphanna) coù theå laøm saùng toû baèng caùch trích daãn moät ñoaïn töø sammohavinodani (Vbh. A. 29): "Naêm uaån laø nhöõng phaùp sôû taïo coù tính caùch quyeát ñònh (parinipphanna), khoâng phaûi sôû taïo khoâng quyeát ñònh; chuùng luoân luoân laø höõu vi, khoâng phaûi voâ vi. Vì trong nhöõng phaùp coù töï taùnh, chæ coù Nieát baøn laø "quyeát ñònh phi sôû taïo". Vaäy, "sôû taïo quyeát ñònh" vaø"sôû taïo" khaùc nhau choã naøo? Moät phaùp coù taùnh, coù ñaàu coù cuoái veà thôøi gian, do nguyeân sanh, coù ba ñaëc tính voâ thöôøng, v.v... goïi laø "sôû taïo quyeát ñònh". Ngoaøi ra, caùi gì "ñöôïc taïo" nhöng khoâng taïo moät caùch tích cöïc, quyeát ñònh, thì goïi laø phaùp khoâng töï tính, asabhaøva-dhamma, khi noù sanh khôûi nhôø coù moät caùi teân, hoaëc nhôø söï chöùng dieät. "-- Vbh. AA. 23. Xem Ch. XIV, 72, 77] 

Ñaây cuõng laø moät söï chöùng ñaéc 
Maø moät baäc thaùnh coù theå tu taäp 
Nieàm an tònh noù ñem laïi 
ñöôïc xem laø Nieát baøn baây giôø vaø ôû ñaây. 
Ngöôøi trí tu taäp thaùnh tueä 
Coù theå ñaéc thieàn chöùng aáy 
Bôûi theá khaû naêng naøy 
Ñöôïc goïi laø ôn ích cuûa Tueä 
Maø thaùnh ñaïo cho ta.

53. Vaø khoâng nhöõng tueä ñem laïi khaû naêng chöùng dieät, maø coøn thaønh töïu söï xöùng ñaùng cuùng döôøng, ñoù laø lôïi ích cuûa tu taäp tueä xuaát theá. 

54. Vì noùi chung, chính vì tueä ñaõ ñöôïc tu taäp theo boán caùch naøy, maø moät ngöôøi tu taäp noù trôû neân xöùng ñaùng vôùi söï daâng cuùng cuûa theá gian vaø chö thieân, ñaùng ñöôïc môøi thænh, cuùng döôøng, ñaûnh leã, vaø laø ruoäng phöôùc cho theá gian. 

55. Nhöng ñaëc bieät, tröôùc heát moät ngöôøi ñaït ñeán tueä thuoäc ñaïo loä thöù nhaát, vôùi tueä quaùn chaäm luït, caùc caên coøn khaäp khieãng, thì goïi laø moät vò "coøn taùi sinh toái ña baûy laàn nöõa", vò aáy ñi qua voøng sinh töû baûy laàn trong caùc thieän thuù. Ngöôøi thaønh töïu vôùi tueä trung bình, caên trung bình thì goïi laø moät baäc"gia gia" ñi töø gia ñình baäc thaùnh naøy qua gia ñình baäc thaùnh khaùc, vôùi hai hay ba laàn taùi sinh trong caùc gia ñình thaùnh thieän, vò aáy chaám döùt khoå sanh töû. Ngöôøi ñaéc quaû vôùi tueä saéc beùn, thì goïi laø baäc "chæ coøn moät laàn taùi sanh", vôùi moät laàn sanh laïi trong loaøi ngöôøi, vò aáy chaám döùt khoå. (A. i, 133) 

Do tu taäp tueä thuoäc ñaïo loä thöù hai, vò aáy ñöôïc goïi laø moät baäc Nhaát lai. Vò aáy trôû lui theá giôùi naøy moät laàn nöõa, vaø chaám döùt ñau khoå. 

56. Do tu taäp tueä thuoäc ñaïo thöù ba, vò aáy laø moät vò Baát hoaøn. Tuøy caùc caên cuûa vò aáy khaùc nhau theá naøo, vò aáy hoaøn taát quaù trình tu cuûa mình theo moät trong naêm caùch sau khi töø giaõ coõi ñôøi naøy: Hoaëc trôû thaønh moät vò ñaït Nieát baøn sôùm trong hieän höõu keá tieáp, hoaëc moät vò ñaït Nieát baøn khi soáng quaù nöûa ñôøi sau, hoaëc "moät vò ñaït Nieát baøn khoâng caàn nhaéc baûo", hoaëc "coù caàn nhaéc baûo", hoaëc laø moät vò "ngöôïc doøng ñeán coõi chö thieân cao nhaát" (D. iii, 237) . 

57. ÔÛ ñaây, "ngöôøi ñaït Nieát baøn sôùm trong ñôøi sau" laø sau khi taùi sanh trong coõi tònh cö thieân, ñaït Nieát baøn ngay khoâng ñaït ñeán chaëng giöõa ñôøi soáng taïi ñaáy. "Ñaït Nieát baøn khi ñaõ quaù nöûa ñôøi sau" laø ñaït Nieát baøn khi soáng taïi ñaáy quaù nöûa ñôøi". "Ñaït Nieát baøn khoâng caàn nhaéc baûo" laø phaùt sinh ñaïo loät toái cao khoâng caàn ñöôïc nhaéc nhuû, khoâng coù noã löïc. "Coù caàn nhaéc baûo" laø ngöôïc laïi. "Ngöôïc doøng ñi ñeán coõi chö thieân cao nhaát" laø tieáp tuïc leân caùc coõi cao tuaàn töï trong 5 coõi tònh cö thieân, roài ñaït Nieát baøn taïi ñaáy. 

58. Nhôø tu taäp ñaïo loä thöù tö, ngöôøi ta trôû thaønh moät baäc Tín giaûi thoaùt, hoaëc Tueä giaûi thoaùt, Caâu phaàn giaûi thoaùt, baäc Ba minh, Saùu thoâng, baäc ñoaïn taän laäu hoaëc ñaõ ñaéc boán voâ ngaïi giaûi. Chính aùm chæ moät vò ñaõ tu taäp ñaïo loä thöù tö naøy maø ôû ñaàu saùch noùi: "Nhöng chæ vaøo saùt-na chöùng ñaïo, vò aáy môùi ñöôïc g?i laø ñaõ gôõ xong troùi buoäc (trieàn) vaø xöùng ñaùng söï cuùng döôøng toái thöôïng cuûa nhaân loaïi vaø chö thieân."(Ch. I, 7) 

59. 

Thaùnh tueä khi ñöôïc tu taäp 
seõ coù nhöõng phuùc laïc naøy 
do vaäy ngöôøi coù trí 
raát haân hoan tu hoïc.

Ngöôøi truù giôùi coù trí 
Tu taäp taâm vaø tueä 
Nhieät taâm vaø thaän troïng 
Tyø kheo aáy thoaùt trieàn. (Ch. I, ñoaïn1) ñaõ hoaøn taát.

Sau khi trích daãn ñoaïn keä: 

"Ngöôøi truù giôùi coù trí, 
tu taäp taâm vaø tueä, 
nhieät taâm vaø thaän troïng, 
tyø kheo aáy thoaùt trieàn" (Ch. I, 1),

Baây giôø toâi seõ, ñöa ra yù nghóa chaân thöïc 
chia laøm giôùi, vaân vaân... 
cuûa caâu keä do baäc Ñaïi thaùnh noùi. 

Trong giaùo phaùp ñaáng Chieán thaéng 
Coù nhöõng ngöôøi taâm ñaïo ñaõ töø boû 
Gia ñình, soáng khoâng nhaø 

-nhöõng ngöôøi maëc duø khaùt khao söï thanh tònh 
nhöng vaãn chöa coù ñöôïc caùi chaùnh kieán veà con ñöôøng thaéng, baûo ñaûm, 
goàm Giôùi, Ñònh vaø Tueä. 

Con ñöôøng khoù tìm, daãn ñeán thanh tònh 
Cho nhöõng ngöôøi chöa ñöôïc an, duø ñaõ coá gaéng, 
Toâi seõ giaûng Ñaïo loä an oån 
Veà Thanh tònh 
Y cöù lôøi daïy cuûa nhöõng vò cö truù 
Trong ngoâi Ñaïi tinh xaù 
Nhöõng ngöôøi öa thích thanh tònh 
Haõy chuù taâm nghe trình baøy. (Ch. I, ñoaïn 4)

Söï trình baøy ñöa ra treân ñaây 
Haàu nhö khoâng coù laàm loãi 
Sau khi ñoái chieáu taát caû caùc Luaän 
Veà yù nghóa Giôùi ñònh tueä 
Trong naêm boä Nikaøyas 
Bôûi theá, nhöõng thieàn giaû yeâu meán thanh tònh 
Haõy kính leã Ñaïo loä ñöa ñeán Thanh tònh naøy.

Bao nhieâu coâng ñöùc coù ñöôïc 
Do muoán an truù trong dieäu phaùp naøy 
Do nhaän lôøi ñeà nghò cuûa tröôûng laõo Sanghapaøla 

(Ngöôøi ñöôïc sanh vaøo haøng tröôûng laõo danh tieáng 
cö truù trong ngoâi Ñaïi tònh xaù, 
Ngaøi laø moät nhaø Phaân tích chaân chaùnh, moät baäc trí giaû, 
soáng ñôn giaûn, giöõ giôùi luaät, 
taâm vò aáy ñaày ñuû ñöùc nhaãn nhuïc 
hoaø nhaõ, töø bi, vaân vaân) 

Nhôø naêng löïc kho taøng coâng ñöùc aáy, 
mong cho taát caû höõu tình an laïc. 
Vaø cuõng nhö 58 chöông Thanh tònh ñaïo naøy 
ñaõ hoaøn taát khoâng trôû ngaïi, 
mong cho taát caû ngöôøi laønh treân theá giôùi 
seõ thaønh coâng nhanh choùng vui veû.

Thanh Tònh Ñaïo naøy ñöôïc soaïn bôûi vò tröôûng laõo ñaày ñuû tín, tueä vaø taán thuaàn tònh, nôi ñöùc caùc ngaøi chính tröïc, töø hoøa,... ñeàu taäp hôïp do söï thöïc haønh giôùi luaät. Ngaøi laø ngöôøi coù khaû naêng thaêm doø sôû kieán cuûa chính mình vaø tin töôûng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, ngöôøi coù tueä saéc beùn, coù hieåu bieát khoâng laàm veà giaùo phaùp cuûa ñaáng ñaïo sö goàm ba taïng vaø luaän giaûi, Ngaøi laø baäc thuyeát giaûng vó ñaïi, coù ngoân töø cao quyù eâm dòu löu loaùt nhôø naém vöõng cuù phaùp. Ngaøi ñuùng laø baäc giaûng sö toái thöôïng, moät thi só lôùn, moät ngöôøi laøm ñeïp doøng doõi caùc tröôûng laõo trong ngoâi Ñaïi tònh xaù, moät aùnh saùng choùi loïi trong doøng caùc ñaïi ñ?c coù thöïc chöùng caùc phaùp thöôïng nhaân, nhö saùu thoâng, boán bieän... Ngöôøi coù trí tueä doài daøo thanh tònh aáy mang teân Buddhaghosa do caùc tröôûng laõo ñaët, vaø thöôøng ñöôïc goïi laø "ngöôøi thuoäc töï vieän Moranda." 

Mong raèng saùch naøy tieáp tuïc chæ ñöôøng 
ñöa ñeán thanh tònh tri kieán 
cho nhöõng thieän nam töû tìm caùch 
vöôït qua caùc theá gian. 
Vì bao laâu theá giôùi coøn toàn taïi 
thì ñaáng Giaùc ngoä seõ coøn 
ñöôïc nhöõng ngöôøi coù taâm thanh tònh nhö theá 
goïi laø ñaáng Ñaïi thaùnh, chuùa teå theá gian.

Do coâng ñöùc cuûa taùc phaåm naøy, 
vaø baát cöù taùc phaåm naøo khaùc, 
nguyeän cho toâi ñôøi sau 
thaáy ñöôïc thieân laïc ôû coõi Tam thaäp tam thieân, 
hoan hæ trong nhöõng giôùi ñöùc, 
khoâng vöôùng nguõ duïc, 
Sau khi ñaéc Sô quaû, sau khi thaáy ñöôïc 
Di laëc Theá toân, trong ñôøi cuoái cuøng cuûa toâi 
vaø ñöôïc nghe Ngaøi giaûng dieäu phaùp, 
mong toâi laøm saùng Giaùo phaùp cuûa ñaáng Chieán thaéng, 
baèng caùch chuùng quaû toái thöôïng trong giaùo lyù naøy.

"Söï trình baøy Thanh tònh ñaïo, ñöôïc thöïc hieän ñeå laøm hoan hæ nhöõng ngöôøi laønh. Theo baûn tieáng Paøli, thì saùch naøy coù 58 chöông tuïng ñoïc."