Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Tröôøng Boä Kinh
Digha Nikaya3. Kinh Ambattha (A-ma-truù)
(Ambattha sutta)
Tuïng phaåm thöù nhaát1. Nhö vaày toâi nghe. Moät thôøi Theá Toân ñang du haønh taïi nöôùc Kosala (Caâu-taùt-la), cuøng vôùi Ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng naêm traêm vò vaø ñeán taïi moät laøng Baø-la-moân ôû Kosala teân laø Icchaønankala. Taïi ñaây, Theá Toân ôû taïi Icchaønankala trong khu röøng teân laø Icchaønankala.
Luùc baáy giôø, Baø-la-moân Pokkharasaødi ôû taïi Ukkattha, moät choã daân cö ñoâng ñuùc, caây coû, ao nöôùc, nguõ coác phong phuù, voán laø ñaát ñai cuûa vua, sau vua Pasenadi (Ba-tö-naëc) caáp cho ñeå höôûng moät phaàn lôïi töùc.
2. Baø-la-moân Pokkharasaødi nghe ñoàn: Sa-moân Gotama laø Thích töû, xuaát gia töø doøng hoï Thích ca, nay ñang du haønh taïi nöôùc Kosala, cuøng vôùi Ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng naêm traêm vò, ñaõ ñeán Icchaønankala, ôû taïi Icchaønankala trong khu röøng teân laø Icchaønankala. Nhöõng tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi veà Sa-moân Gotama: "Ngaøi laø baäc Theá Toân, A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Ngaøi ñaõ töï chöùng ngoä theá giôùi naøy vôùi Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, vôùi caùc chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, töï chöùng ngoä roài hieån thò cho moïi loaøi ñöôïc bieát, Ngaøi thuyeát phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, nghóa vaên ñaày ñuû, trình baøy phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, thanh tònh. Neáu ñöôïc yeát kieán moät vò A-la-haùn nhö vaäy thì raát quyù".
3. Luùc baáy giôø, thanh nieân Ambattha (A-ma-truù) laø ñeä töû cuûa Baø-la-moân Pokkharasaødi, moät vò ñoïc tuïng Thaùnh ñieån, chaáp trì chuù thuaät, tinh thoâng ba taäp Veä ñaø vôùi töï vöïng, leã nghi, ngöõ nguyeân vaø thöù naêm laø caùc coå truyeän, thoâng hieåu töø ngöõ vaø vaên phaïm, thaâm hieåu Thuaän theá luaän vaø Ñaïi nhaân töôùng. Vò naøy ñoäc ñaùo veà ba minh vaø ñöôïc coâng nhaän nhö vaäy khieán caùc thaân giaùo sö phaûi noùi: "Ñieàu gì ta bieát, ngöôi cuõng bieát; ñieàu gì ngöôi bieát, ta cuõng bieát".
4. Luùc baáy giôø Baø-la-moân Pokkharasaødi noùi vôùi thanh nieân Ambattha: "Naøy Ambattha thaân yeâu, Sa-moân Gotama laø Thích töû, xuaát gia töø doøng hoï Thích ca, nay ñang du haønh taïi nöôùc Kosala, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng naêm traêm vò, ñaõ ñeán taïi Icchaønankala truù taïi Icchaønankala. Nhöõng tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi veà Sa-moân Gotama: "Ngaøi laø baäc Theá Toân, A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, ... Phaät, Theá Toân. Ngaøi ñaõ chöùng ngoä theá giôùi naøy vôùi Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, vôùi caùc chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, töï chöùng ngoä roài hieån thò cho moïi loaøi ñöôïc bieát. Ngaøi thuyeát phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, nghóa vaên ñaày ñuû, trình baøy phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, thanh tònh. Neáu ñöôïc yeát kieán moät vò A-la-haùn nhö vaäy thì raát quyù". Naøy Ambattha thaân yeâu, haõy ñi ñeán gaëp Sa-moân Gotama, vaø tìm hieåu lôøi ñoàn veà Toân giaû Gotama laø nhö vaäy hay khoâng phaûi nhö vaäy. Nhôø vaäy, chuùng ta seõ ñöôïc bieát veà Toân giaû Gotama".
5. - Laøm theá naøo con ñöôïc bieát veà Toân giaû Gotama, ñöôïc bieát lôøi ñoàn veà Toân giaû Gotama nhö vaäy laø ñuùng hay khoâng, coù phaûi Toân giaû Gotama laø nhö vaäy, hay khoâng phaûi nhö vaäy?
- Ambattha thaân yeâu, theo truyeàn thoáng cuûa chuùng ta veà ba möôi hai töôùng cuûa vò ñaïi nhaân, nhöõng ai coù ba möôi hai töôùng aáy seõ choïn trong hai con ñöôøng, khoâng coù ñöôøng naøo khaùc. Neáu laø taïi gia, seõ thaønh vò Chuyeån luaân Thaùnh vöông chinh phuïc moïi quoác ñoä, ñaày ñuû baûy chaâu baùu. Baûy moùn baùu naøy laø xe baùu, voi baùu, ngöïa baùu, ma ni baùu, ngoïc nöõ baùu, cö só baùu vaø thöù baûy laø töôùng quaân baùu. Vaø vò naøy coù hôn moät ngaøn con trai, laø nhöõng vò anh huøng, oai phong laãm lieät, chieán thaéng ngoaïi quaân. Vò naøy soáng, thoáng laõnh quaû ñaát cuøng taän cho ñeán ñaïi döông, vaø trò vì vôùi chaùnh phaùp, khoâng duøng gaäy, khoâng duøng dao. Neáu vò naøy xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, vò naøy seõ chöùng quaû A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, queùt saïch meâ laàm ôû ñôøi. Naøy Ambattha thaân yeâu, ta ñaõ cho con chuù thuaät. Con ñaõ nhaän nhöõng chuù thuaät aáy.
6. - Thöa vaâng.
Thanh nieân Ambattha vaâng theo lôøi cuûa Baø-la-moân Pokkharasaødi, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Baø-la-moân Pokkharasaødi, höôùng thaân veà phía höõu, côõi xe ngöïa caùi vaø cuøng moät soá ñoâng thanh nieân khaùc ñi ñeán khu röøng Icchaønankala. Ñi xe ñeán choã khoâng coøn ñi ñöôïc xe, Ambattha lieàn xuoáng xe ñi boä vaø ñeán taïi tònh xaù.
7. Luùc baáy giôø moät soá ñoâng Tyû-kheo ñang ñi kinh haønh ngoaøi trôøi. Thanh nieân Ambattha lieàn ñeán caùc Tyû-kheo aáy vaø hoûi: "Caùc Hieàn giaû, nay Toân gaû Gotama ôû taïi choã naøo? Chuùng toâi ñeán ñaây ñeå yeát kieán Toân giaû Gotama".
8. Caùc Tyû-kheo lieàn nghó: "Thanh nieân Ambattha naøy thuoäc moät gia ñình coù danh tieáng, laø ñeä töû cuûa Baø-la-moân Pokkharasaødi, moät vò cuõng coù danh tieáng. Moät cuoäc ñoái thoaïi nhö vaäy giöõa Theá Toân vaø con moät quyù toäc nhö vaäy, khoâng coù khoù khaên gì". Nhöõng Tyû-kheo aáy noùi vôùi thanh nieân Ambattha: "Naøy Ambattha, tònh xaù ñoùng cöûa kia laø choã ôû cuûa Ngaøi. Haõy ñeán ñoù moät caùch yeân laëng, khoâng vöôït qua haønh lang, ñaèng haéng vaø goõ vaøo thanh cöûa, Theá Toân seõ môû cöûa cho oâng".
9. Thanh nieân Ambattha lieàn ñi ñeán tònh xaù ñoùng cöûa aáy moät caùch yeân laëng, khoâng vöôït quaù haønh lang, ñaèng haéng vaø goõ vaøo thanh cöûa. Theá Toân môû cöûa vaø thanh nieân Ambattha böôùc vaøo. Caùc thanh nieân khaùc cuõng böôùc theo, noùi nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm xaõ giao vôùi Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân, coøn thanh nieân Ambattha thôøi ñi qua ñi laïi, thoát ra nhöõng lôøi hoûi thaêm nhaùt göøng trong khi Theá Toân ñang ngoài, hay ñöùng laïi thoát ra nhöõng lôøi hoûi thaêm nhaùt göøng trong khi Theá Toân ñang ngoài.
10. Luùc baáy giôø Theá Toân noùi vôùi thanh nieân Ambattha:
- Coù phaûi, ñoái vôùi caùc baäc Baø-la-moân tröôûng laõo, ñöùng tuoåi, caùc baäc giaùo sö vaø toå sö, ngöôi cuõng noùi chuyeän nhö vaäy, nhö ngöôi ñaõ ñi qua laïi thoát ra nhöõng lôøi hoûi thaêm nhaùt göøng trong khi Ta ñang ngoài, hay ñöùng laïi thoát ra nhöõng lôøi hoûi thaêm nhaùt göøng trong khi Ta ñang ngoài?
- Khoâng phaûi vaäy, naøy Gotama. Phaûi ñi maø noùi chuyeän vôùi moät vò Baø-la-moân, naøy Gotama, neáu vò aáy ñang ñi. Phaûi ñöùng maø noùi chuyeän vôùi moät vò Baø-la-moân, naøy Gotama, neáu vò aáy ñang ñöùng. Phaûi ngoài maø noùi chuyeän vôùi moät vò Baø-la-moân, naøy Gotama, neáu vò aáy ñang ngoài. Phaûi naèm maø noùi chuyeän vôùi moät vò Baø-la-moân, naøy Gotama, neáu vò aáy ñang naèm. Chæ vôùi nhöõng vò Sa-moân heøn haï, troïc ñaàu, ñeâ tieän, ñen ñuûi, sanh töø nôi chaân cuûa baø con ta, thì ta môùi noùi chuyeän nhö vaäy, nhö vôùi ngöôi, Gotama".
11. - Naøy Ambattha, hình nhö ngöôi ñeán ñaây vôùi moät yù ñònh gì? Ngöôi haõy kheùo taùc yù ñeán muïc ñích ñaõ ñöa ngöôi ñeán ñaây. Thanh nieân Ambattha naøy thaät voâ giaùo duïc, daàu noù töï cho laø coù giaùo duïc. Nhö vaäy laø voâ giaùo duïc, coù gì khaùc nöõa!
12. Thanh nieân Ambattha bò Theá Toân goïi laø voâ giaùo duïc nhö vaäy, lieàn phaãn noä, töùc toái, muoán nhuïc maï Theá Toân, phæ baùng Theá Toân, coâng kích Theá Toân, vaø nghó: "Sa-moân Gotama coù aùc yù ñoái vôùi ta", lieàn noùi vôùi Theá Toân:
- Naøy Gotama, thoâ baïo laø doøng hoï Thích ca; naøy Gotama, aùc ñoäc laø doøng hoï Thích ca; naøy Gotama, khinh suaát laø doøng hoï Thích ca; naøy Gotama hung döõ laø doøng hoï Thích ca. Laø ñeâ tieän, thuoäc thaønh phaàn ñeâ tieän, doøng hoï Thích ca khoâng kính nhöôøng Baø-la-moân, khoâng leã baùi Baø-la-moân, khoâng cuùng döôøng Baø-la-moân, khoâng toân troïng Baø-la-moân . Naøy Gotama, nhö vaäy thaät khoâng phaûi leõ, thaät khoâng ñuùng phaùp, khi doøng hoï Thích ca naøy, nhöõng haïng ñeâ tieän, thuoäc thaønh phaàn ñeâ tieän laïi khoâng kính nhöôøng Baø-la-moân, khoâng cung kính Baø-la-moân, khoâng leã baùi Baø-la-moân, khoâng cuùng döôøng Baø-la-moân, khoâng toân troïng Baø-la-moân .
Nhö vaäy, thanh nieân Ambattha laàn ñaàu tieân ñaõ buoäc toäi doøng hoï Thích ca laø ñeâ tieän. .
13. - Naøy Ambattha, doøng hoï Thích ca ñaõ laøm gì phaät loøng ngöôi?
- Naøy Gotama, moät thôøi ta ñi ñeán Kapilavatthu (Ca-tyø-la-veä) coù vieäc phaûi laøm cho thaày ta laø Baø-la-moân Pokkharasaødi, vaø ñeán taïi coâng hoäi tröôøng cuûa doøng hoï Thích. Luùc baáy giôø moät soá ñoâng doøng hoï Thích ca vaø thanh nieân Thích ca ñang ngoài treân gheá cao taïi coâng hoäi tröôøng. Chuùng cöôøi vôùi nhau, duøng ngoùn tay thoïc cuø noân vôùi nhau, ta nghó chaéc chaén ta laø muïc tieâu cho chuùng ñuøa giôõn vôùi nhau, laïi khoâng ai môøi ta ngoài. Naøy Gotama, nhö vaäy thaät khoâng phaûi leõ, thaät khoâng ñuùng phaùp, khi chuùng Thích ca naøy laø nhöõng haïng ñeâ tieän, thuoäc thaønh phaàn ñeâ tieän laïi khoâng kính nhöôøng Baø-la-moân, khoâng cung kính Baø-la-moân, khoâng leã baùi Baø-la-moân, khoâng cuùng döôøng Baø-la-moân, khoâng toân troïng Baø-la-moân .
Nhö vaäy thanh nieân Ambattha laàn thöù hai ñaõ buoäc toäi doøng hoï Thích ca laø ñeâ tieän.
14. - Naøy Ambattha, cuõng nhö con chim caùy, con chim caùy con coù theå töï haùt thoûa thích trong toå cuûa noù. Naøy Ambattha, Kapilavatthu thuoäc doøng hoï Thích ca. Thaät khoâng xöùng ñeå cho Ambattha phaûi phaät loøng vì moät vaán ñeà nhoû moïn naøy.
15. - Naøy Gotama, coù boán giai caáp: Saùt ñeá lî, Baø-la-moân, Pheä-xaù vaø Thuû-ñaø-la. Naøy Gotama, trong boán giai caáp naøy, ba giai caáp Saùt-ñeá-lî, Pheä-xaù vaø Thuû-ñaø-la laø ñeå haàu haï haïng Baø-la-moân . Naøy Gotama, nhö vaäy thaät khoâng phaûi leõ, thaät khoâng ñuùng phaùp khi chuùng Thích-ca naøy laø nhöõng haïng ñeâ tieän, thuoäc thaønh phaàn ñeâ tieän, laïi khoâng kính nhöôøng Baø-la-moân, khoâng cung kính Baø-la-moân, khoâng leã baùi Baø-la-moân, khoâng toân troïng Baø-la-moân .
Nhö vaäy, thanh nieân Ambattha laàn thöù ba ñaõ buoäc toäi doøng hoï Thích ca laø ñeâ tieän.
16. Luùc baáy giôø Theá Toân nghó: "Thanh nieân Ambattha naøy ñaõ phæ baùng doøng hoï Thích-ca ñeâ tieän moät caùch quaù ñaùng. Nay ta phaûi hoûi doøng hoï cuûa noù". Roài Theá Toân hoûi thanh nieân Ambattha:
- Doøng hoï ngöôi laø gì?
- Naøy Gotama, doøng hoï ta laø Kanhaøyana.
- Naøy Ambattha, neáu theo phuï maãu heä cuûa ngöôi veà quaù khöù, thôøi doøng hoï Thích ca laø thaày cuûa ngöôi. Vaø ngöôi laø con cuûa moät nöõ tyø cuûa doøng hoï Thích ca. Naøy thanh nieân Ambattha, toå tieân cuûa Thích ca laø vua Okkaøka. Thuôû xöa, naøy Ambattha, vua Okkaøka muoán trao vöông vò cho hoaøng töû con baø hoaøng haäu chính maø vua thöông yeâu, beøn ñuoåi ra khoûi nöôùc nhöõng ngöôøi con ñaàu cuûa mình laø Okkaømukha, Karandu, Hatthiniya, Sinipura. Bò taån xuaát khoûi nöôùc, nhöõng hoaøng töû naøy ñeán soáng taïi moät khu röøng lôùn beân moät hoà nöôùc, treân söôøn nuùi Hy-maõ-laïp sôn. Vì sôï huyeát thoáng cuûa mình bò laãn loän vôùi huyeát thoáng khaùc, caùc vò hoaøng töû naøy aên naèm vôùi nhöõng ngöôøi chò cuûa mình.
- Naøy Ambattha, moät hoâm vua Okkaøka noùi vôùi vò ñaïi thaàn tuøy tuøng: "Naøy caùc khanh, caùc hoaøng töû hieän nay ôû ñaâu?" - "Baïch Ñaïi vöông, coù moät khu röøng lôùn, beân moät hoà nöôùc treân söôøn nuùi Hy-maõ-laïp-sôn. Nay caùc hoaøng töû ôû taïi choã aáy. Caùc hoaøng töû, vì sôï huyeát thoáng cuûa mình laãn loän huyeát thoáng khaùc neân aên naèm vôùi nhöõng ngöôøi chò cuûa mình".
- Naøy Ambattha, vua Okkaøka lieàn caûm höùng thoát lôøi tuïng haân hoan: "Caùc hoaøng töû thaät laø nhöõng Sakya (cöùng nhö loõi caây soài), caùc hoaøng töû thaät laø nhöõng Sakya xuaát chuùng". Naøy Ambattha, töø ñoù trôû ñi, caùc hoaøng töû ñöôïc goïi laø Sakya vaø vua Okkaøka laø vua toå cuûa doøng hoï Thích-ca. Naøy Ambattha, vua aáy coù moät nöõ tyø leân laø Disaø. Nöõ tyø naøy sinh haï moät ngöôøi con da ñen. Vöøa môùi sinh, Kanha lieàn noùi: "Naøy meï, haõy röûa cho con; naøy meï haõy taém cho con; naøy meï haõy goäi saïch ñoà baát tònh naøy. Vaø con seõ giuùp ích cho meï". Naøy Ambattha, vì ngöôøi ta goïi nhöõng aùc quyû laø aùc quyû neân ngöôøi ta cuõng goïi Kanhaø laø aùc quyû. Chuùng noùi nhö theá naøy: "Ñöùa treû naøy, vöøa môùi sanh ñaõ noùi. Moät Kanha vöøa môùi sanh". Naøy Ambattha, töø ñoù trôû ñi chöõ Kanhaøyanaø ñöôïc bieát ñeán. Vaø Kanha laø toå phuï cuûa doøng hoï Kanhaøyana. Naøy Ambattha, neáu theo phuï maãu heä cuûa ngöôi veà quaù khöù, thôøi doøng hoï Thích-ca laø thaày cuûa ngöôi, vaø ngöôi laø con moät nöõ tyø cuûa doøng hoï Thích ca.
17. Khi Theá Toân noùi vaäy, nhöõng thanh nieân noùi vôùi Theá Toân:
- Naøy Gotama, chôù coù phæ baùng quaù ñaùng thanh nieân Ambattha laø con moät nöõ tyø. Naøy Gotama, thanh nieân Ambattha sinh vaøo quyù toäc, thanh nieân Ambattha thuoäc con nhaø danh giaù, thanh nieân Ambattha laø baäc ña vaên, thanh nieân Ambattha laø nhaø huøng bieän gioûi, thanh nieân Ambattha laø nhaø baùc hoïc, thanh nieân Ambattha coù theå bieän luaän vôùi Toân giaû Gotama veà vaán ñeà naøy.
18. Theá Toân lieàn noùi vôùi nhöõng thanh nieân aáy.
- Neáu nhöõng thanh nieân caùc ngöôi nghó: "Thanh nieân Ambattha khoâng ñöôïc sanh vaøo quyù toäc, thanh nieân Ambattha khoâng thuoäc con nhaø danh giaù, thanh nieân Ambattha khoâng phaûi laø baäc ña vaên, thanh nieân Ambattha khoâng phaûi laø nhaø huøng bieän gioûi, thanh nieân Ambattha khoâng phaûi laø nhaø baùc hoïc, thanh nieân Ambattha khoâng theå bieän luaän vôùi Toân giaû Gotama veà vaán ñeà naøy", thôøi thanh nieân Ambattha haõy ñöùng ra moät beân vaø ñeå caùc thanh nieân bieän luaän vôùi Ta veà vaán ñeà naøy. Neáu caùc ngöôi nghó: "Thanh nieân Ambattha ñöôïc sanh vaøo quyù toäc, thanh nieân Ambattha thuoäc con nhaø danh giaù, thanh nieân Ambattha laø baäc ña vaên, thanh nieân Ambattha laø nhaø huøng bieän gioûi, thanh nieân Ambattha laø nhaø baùc hoïc, thanh nieân Ambattha coù theå bieän luaän vôùi Gotama veà vaán ñeà naøy", thôøi caùc ngöôi haõy ñöùng ra moät beân vaø ñeå thanh nieân Ambattha bieän luaän vôùi ta veà vaán ñeà naøy.
19. - Naøy Gotama, thanh nieân Ambattha ñöôïc sanh vaøo quyù toäc, thanh nieân Ambattha thuoäc con nhaø danh giaù, thanh nieân Ambattha laø baäc ña vaên, thanh nieân Ambattha laø nhaø huøng bieän gioûi, thanh nieân Ambattha laø nhaø baùc hoïc, thanh nieân Ambattha coù theå bieän luaän vôùi Toân giaû Gotama veà vaán ñeà naøy. Chuùng toâi seõ ñöùng im laëng. Thanh nieân Ambattha seõ cuøng vôùi Gotama bieän luaän veà vaán ñeà naøy.
20. Theá Toân lieàn noùi vôùi thanh nieân Ambattha:
- Naøy Ambattha, caâu hoûi hôïp lyù naøy ñöôïc ñem ra hoûi ngöôi daàu khoâng muoán, ngöôi cuõng phaûi traû lôøi. Neáu ngöôi khoâng traû lôøi, hoaëc traû lôøi traùnh qua moät vaán ñeà khaùc, hoaëc giöõ im laëng, hoaëc boû ñi, thôøi ngay taïi choã, ñaàu ngöôi seõ bò beå ra laøm baûy maûnh. Naøy Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Ngöôi coù nghe caùc Baø-la-moân, tröôûng laõo, toân tuùc, giaùo sö vaø toå sö noùi ñeán nguoàn goác cuûa doøng hoï Kanhaøyanaø khoâng? Ai laø toå phuï cuûa doøng hoï Kanhaøyanaø?
Nghe noùi vaäy thanh nieân Ambattha giöõ im laëng. Laàn thöù hai Theá Toân noùi vôùi thanh nieân Ambattha:
- Naøy Ambattha, nhaø ngöôi nghó theá naøo? Ngöôi coù nghe caùc nguoàn goác cuûa doøng hoï kanhaøyanaø khoâng? Ai laø toå phuï cuûa doøng hoï Kanhaøyanaø?
Laàn thöù hai thanh nieân Ambattha giöõ im laëng. Theá Toân laïi noùi vôùi thanh nieân Ambattha:
- Ambattha, nay ngöôi phaûi traû lôøi, nay khoâng phaûi thôøi ngöôi giöõ im laëng nöõa. Naøy Ambattha ai ñöôïc Theá Toân hoûi ñeán laàn thöù ba moät caâu hoûi hôïp lyù maø khoâng traû lôøi, thôøi ñaàu cuûa ngöôøi aáy seõ bò beå ra laøm baûy maûnh taïi choã.
21. Luùc baáy giôø, thaàn Daï xoa Vajirapaøni ñang caàm moät chuøy saét to lôùn, chaùy ñoû, saùng choùi ñöùng treân ñaàu cuûa thanh nieân Ambattha vôùi yù ñònh: "Neáu Theá Toân hoûi ñeán laàn thöù ba, moät caâu hoûi hôïp lyù maø thanh nieân Ambattha khoâng traû lôøi, thôøi ta seõ ñaùnh beå ñaàu noù ra laøm baûy maûnh". Chæ coù Theá Toân vaø thanh nieân Ambattha môùi thaáy thaàn Daï xoa Vajirapaøni. Thanh nieân Ambattha thaáy vò thaàn aáy lieàn sôï haõi, hoaûng hoát, loâng döïng ngöôïc, chæ tìm söï che chôû nôi Theá Toân, chæ tìm söï hoã trôï nôi Theá Toân, lieàn cuùi raïp mình xuoáng vaø baïch Theá Toân:
- Toân giaû Gotama ñaõ noùi gì? Mong Toân giaû Gotama noùi laïi cho.
- Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Ngöôi coù nghe caùc vò Baø-la-moân, tröôûng laõo, toân tuùc, giaùo sö vaø toå sö noùi ñeán nguoàn goác cuûa doøng hoï Kanhaøyanaø khoâng? Ai laø toå phuï cuûa doøng hoï Kanhaøyanaø?
- Toân giaû Gotama, con ñaõ coù nghe, ñuùng nhö Toân giaû Gotama ñaõ noùi. Chính töø ñoù nguoàn goác cuûa doøng hoï Kanhaøyanaø. Vò aáy laø toå phuï cuûa doøng hoï Kanhaøyanaø.
22. Khi nghe noùi vaäy, caùc thanh nieân lieàn la heùt lôùn:
- Ngöôøi ta noùi thanh nieân Ambattha laø tieän sanh, ngöôøi ta noùi thanh nieân Ambattha laø con doøng khoâng phaûi quyù phaùi; ngöôøi ta noùi thanh nieân Ambattha laø con moät nöõ tyø cuûa doøng hoï Thích-ca; ngöôøi ta noùi doøng hoï Thích-ca laø chuû cuûa thanh nieân Ambattha. Chuùng toâi khoâng nghó raèng Sa-moân Gotama maø lôøi noùi bao giôø cuõng chaân thöïc, laïi khoâng phaûi laø ngöôøi coù theå tin ñöôïc.
23. Luùc baáy giôø Theá Toân nghó raèng: "Caùc thanh nieân ñaõ phæ baùng quaù ñaùng thanh nieân Ambattha laø con moät nöõ tyø roài. Nay Ta haõy giaûi toûa cho Ambattha". Roài Theá Toân noùi vôùi caùc thanh nieân:
- Caùc thanh nieân, caùc ngöôi chôù coù phæ baùng quaù ñaùng thanh nieân Ambattha laø con moät nöõ tyø. Kanha aáy trôû thaønh moät tu só vó ñaïi. Vò naøy ñi veà mieàn Nam, hoïc caùc chuù thuaät Phaïm thieân, roài veà yeát kieán vua Okkaøka vaø yeâu caàu gaû coâng chuùa Khuddaruøpi cho mình. Vua Okkaøka vöøa giaän, vöøa töùc, maéng raèng: "Ngöôi laø ai, con ñöùa nöõ tyø cuûa ta maø daùm xin con gaùi Khuddaruøpi cuûa ta", vaø vua lieàn laép teân vaøo cung. Nhöng vua khoâng theå baén teân ñi, cuõng khoâng theå caát muõi teân xuoáng. Khi baáy giôø, caùc thanh nieân thò giaû, caùc ñaïi thaàn vaø tuøy tuøng ñeán thöa vôùi aån só Kanhaø: - "Ñaïi ñöùc, haõy ñeå cho vua an toaøn! Ñaïi ñöùc, haõy ñeå cho vua ñöôïc an toaøn!" - "Nhaø vua seõ ñöôïc an toaøn, vaø neáu nhaø vua baén muõi teân xuoáng ñaát, thôøi toaøn theå quoác ñoä nhaø vua seõ bò haïn, khoâ heùo!" - "Ñaïi ñöùc haõy ñeå cho vua ñöôïc an toaøn! Haõy ñeå cho quoác ñoä ñöôïc an toaøn!" - "Nhaø vua seõ ñöôïc an toaøn, quoác ñoä seõ ñöôïc an toaøn! Nhöng neáu nhaø vua baén teân leân trôøi, thôøi toaøn theå quoác ñoä seõ khoâng möa trong baûy naêm!" - "Ñaïi ñöùc, haõy ñeå cho nhaø vua ñöôïc an toaøn, haõy ñeå cho quoác ñoä ñöôïc an toaøn! Vaø haõy ñeå cho trôøi möa!" - "Nhaø vua seõ ñöôïc an toaøn, quoác ñoä seõ ñöôïc an toaøn vaø trôøi seõ möa. Nhöng vua haõy nhaém caây cung ñeán phía thaùi töû. Moät sôïi loâng cuûa thaùi töû cuõng seõ ñöôïc an toaøn!".
Khi baáy giôø, caùc thò giaû treû tuoåi, caùc ñaïi thaàn noùi vôùi Okkaøka: "Okkaøka haõy nhaém caây cung ñeán phía thaùi töû. Moät sôïi loâng cuûa thaùi töû seõ ñöôïc an toaøn".
Vua Okkaøka nhaém caây cung ñeán phía thaùi töû vaø moät sôïi loâng cuûa thaùi töû cuõng ñöôïc an toaøn. Vua Okkaøka hoaûng sôï, khieáp ñaûm söï tröøng phaït, thuaän cho con gaùi Khuddaøruøpi. Naøy caùc thanh nieân, chôù coù phæ baùng thanh nieân Ambattha moät caùch quaù ñaùng laø con cuûa moät nöõ tyø. Kanha laø moät vò aån só vó ñaïi.
24. Khi baáy giôø, Nhö Lai noùi vôùi thanh nieân Ambattha:
- Ambattha, nhaø ngöôi nghó theá naøo? Moät thanh nieân Saùt-ñeá-lî cöôùi moät thieáu nöõ Baø-la-moân . Do söï sum hoïp aáy, moät ngöôøi con trai ñöôïc sinh. Moät ngöôøi sanh töø moät thanh nieân Saùt-ñeá-lî vaø moät thieáu nöõ Baø-la-moân coù theå thoï laõnh choã ngoài haõy nöôùc giöõa nhöõng ngöôøi Baø-la-moân khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù theå thoï laõnh.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân coù môøi ngöôøi aáy döï tieäc cuùng cho ngöôøi cheát hay duøng moùn ñoà aên cuùng döôøng, hay ñoà aên cuùng cho thieân thaàn hay ñoà aên göûi ñeán nhö moät taëng phaåm khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù môøi.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân coù daïy caùc chuù thuaät hay khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù daïy.
- Coù ñoùng cöûa giöõa ngöôøi aáy vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn baø cuûa chuùng hay môû cöûa?
- Toân giaû Gotama, môû cöûa.
- Vaø nhöõng ngöôøi Saùt-ñeá-lî coù quaùn ñaûnh cho ngöôøi aáy ñeå thaønh moät Saùt-ñeá-lî khoâng?
- Toân giaû Gotama, thöa khoâng.
- Taïi sao khoâng?
- Vì noù khoâng ñöôïc sinh (laø Saùt ñeá lî) töø maãu heä.
25. - Ambattha, nhaø ngöôi nghó theá naøo? ÔÛ ñaây moät thanh nieân Baø-la-moân cöôùi moät thieáu nöõ Saùt-ñeá-lî. Do söï sum hoïp naøy, moät ngöôøi con trai ñöôïc sanh. Moät ngöôøi sanh töø moät thanh nieân Baø-la-moân vaø moät thieáu nöõ Saùt-ñeá-lî coù theå thoï laõnh choã ngoài hay nöôùc giöõa nhöõng Baø-la-moân hay khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù theå thoï laõnh.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân coù môøi ngöôøi aáy döï tieäc cuùng cho ngöôøi cheát hay duøng caùc moùn aên cuùng döôøng, hay ñoà aên cuùng theo thieân thaàn hay ñoà aên göûi ñeán nhö moät taëng phaåm khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù môøi.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân coù daïy ngöôøi aáy caùc chuù thuaät khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù daïy.
- Coù ñoùng cöûa giöõa ngöôøi aáy vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn baø cuûa chuùng, hay môû cöûa?
- Toân giaû Gotama, chuùng môû cöûa.
- Vaø nhöõng ngöôøi Saùt-ñeá-lî coù laøm leã quaùn ñænh cho ngöôøi aáy ñeå thaønh moät Saùt-ñeá-lî khoâng?
- Toân giaû Gotama, thöa khoâng.
- Taïi sao vaäy?
- Toân giaû Gotama, vì khoâng ñöôïc sinh (laø Saùt ñeá lî) töø phuï heä.
26. - Naøy Ambattha, neáu so saùnh ñaøn baø vôùi ñaøn baø, ñaøn oâng vôùi ñaøn oâng, thì giai caáp Saùt ñeá lî laø öu, Baø-la-moân laø lieät. Naøy Ambattha, nhaø ngöôi nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, giaû söû do moät nguyeân nhaân gì nhöõng ngöôøi Baø-la-moân caïo ñaàu moät ngöôøi Baø-la-moân, ñaùnh ngöôøi aáy vôùi moät bò tro, taån xuaát ngöôi aáy ra khoûi nöôùc hay thaønh phoá. Ngöôøi aáy coù ñöôïc thoï laõnh choã ngoài vaø nöôùc giöõa nhöõng ngöôøi Baø-la-moân khoâng?
- Toân giaû, khoâng ñöôïc.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân, coù môøi ngöôøi aáy döï tieäc cuùng cho ngöôøi cheát hay duøng caùc moùn aên cuùng döôøng, hay ñoà aên cuùng cho thieân thaàn hay ñoà aên göûi ñeán nhö moät taëng phaåm khoâng?
- Toân giaû Gotama, khoâng coù môøi.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân coù daïy ngöôøi aáy caùc chuù thuaät khoâng?
- Toân giaû Gotama, khoâng daïy.
- Coù ñoùng cöûa giöõa ngöôøi aáy vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn baø cuûa chuùng, hay môû cöûa?
- Toân giaû Gotama, ñoùng cöûa.
27. - Ambattha, nhaø ngöôi nghó theá naøo? ÔÛ ñaây giaû söû do moät nguyeân nhaân gì, nhöõng ngöôøi Saùt ñeá lî caïo ñaàu moät ngöôøi Saùt ñeá lî, ñaùnh ngöôøi aáy vôùi moät bò tro, taån xuaát ngöôøi aáy ra khoûi nöôùc hay thaønh phoá, ngöôøi aáy coù ñöôïc thoï laõnh choã ngoài vaø nöôùc uoáng giöõa nhöõng ngöôøi Baø-la-moân khoâng?
- Toân giaû Gotama, ñöôïc thoï laõnh.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân coù môøi ngöôøi aáy döï tieäc cuùng cho ngöôøi cheát, hay duøng nhöõng moùn aên cuùng döôøng, hoaëc ñoà aên cuùng cho thieân thaàn, hay ñoà aên göûi ñeán nhö nhöõng taëng phaåm khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù môøi.
- Vaø nhöõng ngöôøi Baø-la-moân coù daïy ngöôøi aáy caùc chuù thuaät khoâng?
- Toân giaû Gotama, coù daïy:
- Coù ñoùng cöûa giöõa ngöôøi aáy vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn baø cuûa chuùng, hay môû cöûa?
- Toân giaû Gotama, môû cöûa.
- Naøy Ambattha, ñeán nhö vaäy laø söï ñoïa laïc toät cuøng cuûa ngöôøi Saùt-ñeá-lî, ñaõ bò nhöõng ngöôøi Saùt-ñeá-lî caïo ñaàu, ñaùnh ngöôøi aáy vôùi moät bò tro, taån xuaát ngöôøi aáy ra khoûi nöôùc hay thaønh phoá, nhö vaäy, naøy Ambattha, khi ngöôøi Saùt-ñeá-lî bò ñoïa laïc toät cuøng, caùc Saùt ñeá lî vaãn giöõ phaàn öu thaéng vaø caùc Baø-la-moân vaãn ôû ñòa vò haï lieät.
28. - Naøy Ambattha, baøi keä naøy do Phaïm thieân Sanam Kumaøra thuyeát:
"Ñoái vôùi chuùng sanh tin töôûng ôû giai caáp, Saùt-ñeá-lî chieám ñòa vò toái thaéng ôû nhaân gian.Tuïng phaåm thöù hai
Nhöõng vò naøo giôùi haïnh vaø trí tueä ñaày ñuû, vò naøy chieám ñòa vò toái thaéng giöõa Ngöôøi vaø chö Thieân".1. - Toân giaû Gotama, nghóa chöõ Giôùi haïnh trong baøi keä aáy laø gì? Nghóa chöõ Tueä trong baøi keä aáy laø gì?
- Naøy Ambattha, moät vò ñaõ thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc khoâng coù luaän nghò ñeán söï thoï sanh, khoâng coù luaän nghò ñeán giai caáp hay khoâng coù luaän nghò ñeán ngaõ maïn vôùi lôøi noùi: "Ngöôi baèng ta hay ngöôi khoâng baèng ta". Choã naøo noùi ñeán cöôùi hoûi hay röôùc daâu ñi, hay caû hai, choã ñoù môùi coù luaän nghò ñeán söï thoï sanh, luaän nghò ñeán giai caáp hay luaän nghò ñeán ngaõ maïn vôùi lôøi noùi: "Ngöôi baèng ta hay khoâng baèng ta".
Naøy Ambattha, nhöõng ai coøn chaáp tröôùc lyù thuyeát thoï sanh, coøn chaáp tröôùc lyù thuyeát giai caáp, coøn chaáp tröôùc lyù thuyeát kieâu maïn, hoaëc coøn chaáp tröôùc cöôùi hoûi röôùc daâu, nhöõng ngöôøi aáy coøn raát xa söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc. Naøy Ambattha, khoâng chaáp tröôùc lyù thuyeát thoï sanh, khoâng chaáp tröôùc lyù thuyeát giai caáp, khoâng chaáp tröôùc lyù thuyeát kieâu maïn, khoâng chaáp tröôùc cöôùi hoûi, ñöa daâu, ngöôøi aáy töùc chöùng ngoä voâ thöôïng trí ñöùc.
2. - Toân giaû Gotama, theá naøo laø Giôùi ñöùc trong baøi keä aáy? Theá naøo laø Trí tueä trong baøi keä aáy?
- ÔÛ ñaây, naøy Ambattha, Nhö Lai xuaát hieän, laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Bieán Tri, Minh Haïnh Tuùc:
... (xin xem kinh "Sa-moân quaû" - kinh soá 2, töø ñoaïn soá 40 ñeán soá 98, tôùi caâu: "Khoâng coù ñôøi soáng naøo khaùc nöõa" chæ khaùc danh töø xöng hoâ vaø caâu keát töøng ñoaïn. Nhö ñoaïn naøy, caâu keát laø "Nhö vaäy, naøy Ambattha, laø vò Tyû-kheo thaønh töïu giôùi haïnh".)Naøy Ambattha, nhö vaäy goïi laø Tyû-kheo thaønh töïu trí tueä, thaønh töïu giôùi ñöùc, thaønh töïu giôùi ñöùc vaø trí tueä. Naøy Ambattha, khoâng coù söï thaønh töïu trí ñöùc naøo khaùc sieâu vieät hôn, cao thöôïng hôn söï thaønh töïu trí ñöùc naøy.3. Naøy Ambattha, coù boán nguyeân nhaân ñöa ñeán thaát baïi cho söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy. Theá naøo laø boán? Naøy Ambattha, ôû ñaáy coù Sa-moân hay Baø-la-moân chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, laïi mang duïng cuï cuûa nhaø ñaïo só, ñi vaøo röøng saâu vaø nguyeän: "Ta chæ aên traùi caây ruïng maø soáng". Nhaát ñònh ngöôøi naøy chæ xöùng ñaùng laø thò giaû cuûa vò ñaõ thaønh töïu trí ñöùc. Naøy Ambattha, ñoù laø nguyeân nhaân thöù nhaát ñöa ñeán thaát baïi cho söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy.
Laïi nöõa, naøy Ambattha ôû ñaây coù vò Sa-moân hay Baø-la-moân chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, vaø chöa thaáu ñaït phaùp aên traùi caây ruïng ñeå soáng, laïi mang theo cuoác vaø gioû ñi vaøo röøng saâu vaø nguyeän: "Ta chæ aên cuû, reã vaø traùi caây ñeå soáng". Nhaát ñònh ngöôøi naøy chæ xöùng ñaùng laø thò giaû cuûa vò ñaõ thaønh töïu trí ñöùc. Naøy Ambattha, ñoù laø nguyeân nhaân thöù hai ñöa ñeán thaát baïi cho söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy.
Laïi nöõa, naøy Ambattha, ôû ñaây coù Sa-moân hay Baø-la-moân chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, chöa thaáu ñaït phaùp aên traùi caây ñeå soáng vaø chöa thaáu ñaït phaùp aên cuû, reã vaø traùi caây ñeå soáng, laïi nhen löûa taïi cuoái laøng hay soáng thôø löûa aáy. Nhaát ñònh ngöôøi naøy chæ xöùng ñaùng laø thò giaû cuûa vò ñaõ thaønh töïu trí ñöùc. Naøy Ambattha ñoù laø nguyeân nhaân thöù ba ñöa ñeán thaát baïi cho söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy.
Laïi nöõa Ambattha, ôû ñaây coù Sa-moân hay Baø-la-moân chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, chöa thaáu ñaït ñöôïc phaùp aên traùi caây ruïng ñeå soáng, chöa thaáu ñaït phaùp aên cuû, reã vaø traùi caây ñeå soáng, chöa thaáu ñaït phaùp toân thôø löûa, laïi xaây döïng moät ngoâi nhaø coù boán cöûa taïi ngaõ tö ñöôøng, soáng vaø nguyeän: "Töø boán phöông neáu coù vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo laïi, thì ta seõ cuùng döôøng, tuøy theo khaû naêng, tuøy theo söùc löïc cuûa ta". Nhaát ñònh ngöôøi naøy chæ xöùng ñaùng laø thò giaû cuûa vò ñaõ thaønh töïu trí ñöùc. Naøy Ambattha, ñoù laø nguyeân nhaân thöù tö ñöa ñeán thaát baïi cho söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy.
Naøy Ambattha ñoù laø boán nguyeân nhaân ñöa ñeán thaát baïi cho söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy.
4. Naøy Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Ngöôi vaø thaày ngöôi coù ñöôïc xem laø ñaõ thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy khoâng? - Baïch khoâng, Toân giaû Gotama. Con vaø thaày con laø gì, Toân giaû Gotama, ñeå coù theå so saùnh vôùi söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc. Toân giaû Gotama, con vaø thaày con coøn raát xa söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc.
- Naøy Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Tuy ngöôi vaø thaày ngöôi chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, nhaø ngöôi coù ñem theo duïng cuï cuûa nhaø ñaïo só, ñi vaøo röøng saâu vaø nguyeän: "Ta vaø thaày ta chæ aên traùi caây ruïng maø soáng?"
- Baïch khoâng, Toân giaû Gotama.
- Naøy Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Tuy ngöôi vaø thaày ngöôi chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, chöa thaáu ñaït phaùp aên traùi caây ruïng ñeå soáng, ngöôi coù mang theo cuoác vaø gioû ñi vaøo röøng saâu vaø nguyeän: "Ta vaø thaày ta chæ aên reã vaø traùi caây ñeå soáng khoâng?"
- Baïch khoâng, Toân giaû Gotama.
- Naøy Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Tuy ngöôi vaø thaày ngöôi chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, chöa thaáu ñaït phaùp aên traùi caây ruïng ñeå soáng, chöa thaáu ñaït phaùp aên cuû, reã vaø traùi caây ñeå soáng, ngöôi coù nhen löûa taïi cuoái laøng hay cuoái xoùm vaø soáng thôø löûa aáy vôùi thaày ngöôi khoâng?"
- Baïch khoâng, Toân giaû Gotama.
- Naøy Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Tuy ngöôi vaø thaày ngöôi chöa thaáu ñaït söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, chöa thaáu ñaït phaùp aên traùi caây ruïng ñeå soáng, chöa thaáu ñaït phaùp aên cuû, reã vaø traùi caây ñeå soáng vaø chöa thaáu ñaït söï thôø löûa, ngöôi vaø thaày ngöôi coù xaây döïng moät ngoâi nhaø coù boán cöûa taïi ngaõ tö ñöôøng vôùi lôøi nguyeän: "Töø boán phöông, neáu coù vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo laïi - thì ta seõ cuùng döôøng tuøy theo khaû naêng, tuøy theo söùc löïc cuûa ta khoâng?"
- Baïch khoâng, Toân giaû Gotama.
- Naøy Ambattha, nhö vaäy ngöôi vaø thaày ngöôi coøn khieám khuyeát söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, coøn khieám khuyeát boán nguyeân nhaân ñöa ñeán thaát baïi cho söï thaønh töïu voâ thöôïng trí ñöùc naøy, Ambattha, theá maø nhöõng lôøi naøy laïi do thaày cuûa ngöôi, Baø-la-moân Pokkharasaødi thoát ra: "Nhöõng haïng Sa-moân giaû hieäu, ñaàu troïc, ñeâ tieän, ñen ñuûi, sanh töø nôi chaân baø con ta laø ai maø coù theå ñaøm luaän vôùi nhöõng Baø-la-moân tinh thoâng ba taäp Veä ñaø". Moät vò töï mình chöa thaønh töïu ñöôïc nhöõng phaùp ñöa ñeán söï thaát baïi (cho nhöõng phaùp cao thöôïng hôn). Naøy Ambattha, ngöôi xem, thaày cuûa ngöôi, Baø-la-moân Pokkharasaødi ñaõ loãi laàm nhö theá naøo?
6. Naøy Ambattha, Baø-la-moân Pokkharasaødi höôûng thoï söï cung caáp cuûa vua Pasenadi nöôùc Kosala. Vua Pasenadi nöôùc Kosala cuõng khoâng cho pheùp thaày ngöôi dieän kieán. Neáu vua hoäi nghò vôùi thaày ngöôi thôøi chæ noùi thaày ngöôi ngang qua moät taám maøn. Naøy Ambattha, taïi sao vua Pasenadi nöôùc Kosala laïi khoâng cho pheùp thaày ngöôi dieän kieán, ngöôøi maø vua cung caáp thöïc phaåm thuaàn tònh chaân chaùnh. Naøy Ambattha, ngöôi xem thaày cuûa ngöôi, Baø-la-moân Pokkharasaødi ñaõ loãi laàm nhö theá naøo?
7. Naøy Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Nhö vua Pasenadi nöôùc Kosala hoaëc ngoài treân coå voi, hoaëc ngoài treân löng ngöïa, hoaëc ñöùng treân löng ngöïa, hoaëc ñöùng treân taám thaûm xe cuøng caùc vò ñaïi thaàn hay vöông töû, luaän baøn quoác söï. Neáu vua rôøi khoûi choã aáy hay ñöùng qua beân, moät ngöôøi Thuû ñaø hay ñaày tôù cuûa moät ngöôøi Thuû ñaø ñeán. Ngöôøi naøy cuõng ñöùng taïi choã aáy, cuõng luaän baøn quoác söï vaø noùi: "Vua Pasenadi nöôùc Kosala ñaõ noùi nhö vaäy". Daàu ngöôøi aáy noùi nhö lôøi noùi cuûa vua, luaän baøn nhö lôøi luaän baøn cuûa vua, ngöôøi aáy coù theå laø vua hay laø bò phoù vöông khoâng?
- Khoâng theå ñöôïc, Toân giaû Gotama.
8. - Naøy Ambattha, nhaø ngöôi cuõng vaäy. Thuôû xöa, nhöõng vò aån só giöõa caùc Baø-la-moân, nhöõng taùc giaû caùc chuù thuaät, nhöõng nhaø tuïng taùn caùc chuù thuaät, ñaõ haùt, ñaõ noùi leân, ñaõ söu taàm, nhöõng Thaùnh cuù maø nay nhöõng Baø-la-moân hieän taïi cuõng haùt leân, noùi leân, ñoïc leân gioáng nhö caùc vò tröôùc ñaõ laøm. Nhöõng vò aån só aáy teân laø Atthaka (A saù ca), Vaømaka (Baø-ma), Vaømadeva (Baø-ma -ñeà-baø), Vessaømitta (Tì-baø-thaåm-saù), Yamataggi (Gia-baø -ñeà-baø), Angirasa (Öông-kyø-la). Bhaøradvaøja (Baït-la-ñaø thaåm-xaø), Vaøsettha (Baø-ma-saù) Kassapa (Ca-dieáp), Bhagu (Baø-cöûu). Daàu ngöôi coù theå noùi "Ta, moät ñeä töû, hoïc thuoäc loøng nhöõng chuù thuaät cuûa caùc vò aáy", chæ vôùi ñieàu kieän naøy, ngöôi coù theå ñöôïc xem laø moät vò aån só hay ñaõ chöùng ñòa vò cuûa moät aån só khoâng? Vieäc naøy khoâng theå coù ñöôïc.
9. Ambattha, ngöôi nghó theá naøo? Ngöôi coù ñöôïc nghe nhöõng vò Baø-la-moân, tröôûng laõo, toân tuùc, nhöõng vò giaùo sö vaø toå sö noùi ñeán khoâng? thuôû xöa nhöõng vò aån só, giöõa caùc Baø-la-moân, nhöõng taùc giaû cuûa chuù thuaät, nhöõng nhaø tuïng taùn caùc chuù thuaät ñaõ haùt, ñaõ noùi leân, ñaõ söu taàm nhöõng Thaùnh cuù maø nay nhöõng Baø-la-moân, cuõng haùt leân, noùi leân, ñoïc leân gioáng nhö caùc vò tröôùc ñaõ laøm. Nhöõng vò aån só aáy teân laø Atthaka, Vaømaka, Vaømadeva, Vessaømitta, Yamataggi, Angirasa, Bhaøradvaøja, Vaøsettha, Kassapa, Bhagu. Nhöõng vò aáy coù kheùo taém, kheùo chaûi chuoát, toùc vaø raâu kheùo söûa soaïn, trang ñieåm vôùi voøng hoa vaø ngoïc, maëc toaøn ñoà traéng, taän höôûng vaø tham ñaém naêm moùn duïc laïc, nhö ngöôøi vaø thaày cuûa ngöôi hieân nay khoâng?
- Khoâng coù vaäy. Toân giaû Gotama.
10. - Caùc vò aån só aáy coù duøng côm naáu töø gaïo traéng thöôïng haïng maø caùc haït ñen ñöôïc gaïn boû ra, duøng caùc moùn canh, caùc moùn ñoà aên nhieàu loaïi khoâng, nhö ngöôi vaø thaày ngöôi hieän nay khoâng?
- Khoâng coù vaäy, Toân giaû Gotama.
- Hay caùc vò aáy ñöôïc nhöõng thieáu nöõ coù ñöôøng eo vaø thaét löng coù tua haàu haï nhö ngöôi vaø thaày ngöôi hieän nay khoâng?
- Khoâng coù vaäy, Toân giaû Gotama.
- Hay nhöõng vò aáy ñi treân nhöõng xe do nhöõng con ngöïa caùi coù bôøm, ñuoâi ñöôïc beän vaø duøng nhöõng caây roi vaø gaäy daøi nhö ngöôi vaø thaày ngöôi hieän nay khoâng?
- Khoâng coù vaäy, Toân giaû Gotama.
- Hay nhöõng vò aáy soáng ñöôïc che chôû trong nhöõng thaønh luõy coù nhöõng chieán haøo bao boïc, coù nhöõng cöûa thaønh haï xuoáng, coù nhöõng chieán só mang göôm daøi hoä veä nhö ngöôi vaø thaày ngöôi hieän nay khoâng?
- Khoâng coù vaäy, Toân giaû Gotama.
- Nhö vaäy, naøy Ambattha, ngöôi vaø thaày ngöôi khoâng phaûi laø moät aån só, khoâng gioáng ñôøi soáng cuûa nhaø aån só. Naøy Ambattha, neáu coù gì nghi ngôø, coù gì phaân vaân veà Ta, haõy hoûi Ta vaø Ta seõ traû lôøi.
11. Luùc baáy giôø, Theá Toân ra khoûi tònh xaù vaø baét ñaàu ñi kinh haønh. Thanh nieân Ambattha ñi theo sau Theá Toân ñang ñi kinh haønh vaø tìm ñeám ba möôi hai töôùng toát cuûa vò ñaïi nhaân, nghi hoaëc sanh, do döï sanh, chöa ñöôïc thoûa maõn, chöa ñöôïc haøi loøng, töùc laø töôùng maõ aâm taøng vaø töôùng löôõi roäng daøi.
12. Khi baáy giôø, Theá Toân nghó raèng: "Thanh nieân Ambattha naøy thaáy ôû nôi ta gaàn ñuû ba möôi hai töôùng toát cuûa vò ñaïi nhaân tröø hai töôùng. Ñoái vôùi hai töôùng toát cuûa vò ñaïi nhaân, nghi hoaëc sanh, do döï sanh, chöa ñöôïc thoûa maõn, chöa ñöôïc haøi loøng, töùc laø töôùng maõ aâm taøng vaø töôùng löôõi roäng daøi".
Theá Toân lieàn duøng thaàn thoâng khieán thanh nieân Ambattha thaáy töôùng maõ aâm taøng cuûa Theá Toân. Vaø Theá Toân le löôõi, rôø ñeán, lieám ñeán hai loã tai, rôø ñeán, lieám ñeán hai loã muõi, vaø duøng löôõi che khaép caû vaàng traùn. Luùc baáy giôø, thanh nieân Ambattha lieàn nghó raèng: "Sa-moân Gotama ñaày ñuû ba möôi hai töôùng toát cuûa vò ñaïi nhaân, khoâng phaûi khoâng ñaày ñuû". Vaø noùi vôùi Theá Toân: "Toân giaû Gotama, nay chuùng toâi xin ñi, chuùng toâi raát baän, coù nhieàu vieäc caàn phaûi laøm".
- Naøy Ambattha, haõy laøm nhöõng gì ngöôi nghó laø phaûi thôøi.
Roài thanh nieân Ambattha leo leân xe do ngöïa caùi keùo vaø ra ñi.
13. Luùc baáy giôø Baø-la-moân Pokkharasaødi ra khoûi Ukkattha vôùi moät ñaïi chuùng Baø-la-moân, ngoài taïi hoa vieân cuûa mình vaø chôø ñôïi thanh nieân Ambattha. Khi thanh nieân Ambattha ñi ñeán hoa vieân, ñi xe cho ñeán choã coøn ñi xe ñöôïc, roài xuoáng xe ñi boä ñeán taïi choã Baø-la-moân Pokkharasaødi ñang ngoài. Ñeán xong, thanh nieân Ambattha ñaûnh leã Baø-la-moân Pokkharasaødi vaø ngoài xuoáng moät beân. Sau khi thanh nieân Ambattha ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Pokkharasaødi noùi:
14. - Naøy Ambattha thaân meán, ngöôi ñaõ thaáy Sa-moân Gotama chöa?
- Chuùng con thaáy Toân giaû Gotama roài.
- Naøy Ambattha thaân meán, coù phaûi Toân giaû Gotama ñuùng vôùi tin ñoàn ñaõ truyeàn ñi, chôù khoâng phaûi khaùc?
- Toân giaû Gotama ñuùng vôùi tin ñoàn ñaõ truyeàn ñi, chôù khoâng phaûi khaùc. Toân giaû Gotama laø nhö vaäy, chôù khoâng phaûi khaùc. Toân giaû Gotama ñaày ñuû ba möôi hai töôùng toát cuûa vò ñaïi nhaân, chôù khoâng phaûi thieáu.
- Naøy Ambattha thaân meán, con coù cuøng vôùi Toân giaû Gotama ñaøm luaän khoâng?
- Con coù ñaøm luaän vôùi Toân giaû Gotama.
- Naøy Ambattha thaân meán, cuoäc ñaøm luaän aáy nhö theá naøo?
Thanh nieân Ambattha lieàn thuaät cho Baø-la-moân Pokkharasaødi roõ taát caû cuoäc hoäi ñaøm vôùi Toân giaû Gotama.
15. Nghe noùi nhö vaäy, Baø-la-moân Pokkharasaødi noùi vôùi thanh nieân Ambattha:
- Ngöôi thaät laø nhaø hoïc giaû ñoán maït cuûa chuùng ta! Ngöôi thaät laø nhaø ña vaên ñoán maït cuûa chuùng ta! Ngöôi thaät laø nhaø tinh thoâng ba quyeån Veä ñaø ñoán maït cuûa chuùng ta. Ngöôøi ta noùi nhöõng ai coù söï cö xöû nhö vaäy, khi thaân hoaïi maïng chung, seõ phaûi sanh vaøo coõi aùc, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Naøy Ambattha, ngöôi caøng coâng kích Toân giaû Gotama bao nhieâu, laïi caøng bò Toân giaû Gotama laät taåy chuùng ta baáy nhieâu. Ngöôi thaät laø nhaø hoïc giaû ñoán maït cuûa chuùng ta! Ngöôi thaät laø nhaø ña vaên ñoán maït cuûa chuùng ta! Ngöôi thaät laø nhaø tinh thoâng ba quyeån Veä ñaø ñoán maït cuûa chuùng ta! Ngöôøi ta noùi, nhöõng ai coù söï cö xöû nhö vaäy, khi thaân hoaïi maïng chung, seõ phaûi sanh vaøo coõi aùc, ñoïa xöù, ñòa nguïc.
Baø-la-moân Pokkharasaødi töùc giaän, böïc boäi, duøng chaân ñaù thanh nieân Ambattha boå loän nhaøo roài laäp töùc muoán ñi gaëp ñeán Theá Toân.
16. Khi aáy, nhöõng ngöôøi Baø-la-moân naøy thöa vôùi Baø-la-moân Pokkharasaødi: "Hoâm nay thì giôø ñaõ quaù treã ñeå ñi thaêm Sa-moân Gotama. Ngaøy mai Toân giaû Pokkharasaødi haõy ñi thaêm Sa-moân Gotama".
Tuy vaäy, Baø-la-moân Pokkharasaødi vaãn cho laøm caùc moùn aên thöôïng vò, loaïi cöùng loaïi meàm taïi nhaø rieâng, chôû treân caùc xe, vaø döôùi aùnh saùng cuûa nhöõng ngoïn ñuoác töø Ukkattha ñi ra vaø ñi ñeán khoùm röøng Icchaønankala. Vò naøy ñi xe cho ñeán choã coøn ñi xe ñöôïc roài xuoáng xe ñi boä ñeán Theá Toân. Khi ñi ñeán, lieàn noùi vôùi Theá Toân nhöõng lôøi hoûi thaêm xaõ giao, roài ngoài xuoáng moät beân. Khi ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Pokkharasaødi noùi vôùi Theá Toân:
17. - Toân giaû Gotama, ñeä töû cuûa chuùng toâi, thanh nieân Ambattha coù ñeán ñaây khoâng?
- Naøy Baø-la-moân, ñeä töû ngöôi, thanh nieân Ambattha coù ñeán ñaây.
- Toân giaû Gotama, Ngaøi coù cuøng vôùi thanh nieân Ambattha ñaøm luaän khoâng?
- Naøy Baø-la-moân, ta coù ñaøm luaän vôùi thanh nieân Ambattha.
- Toân giaû Gotama, cuoäc ñaøm luaän cuûa Ngaøi vôùi thanh nieân Ambattha nhö theá naøo?
Cuoäc ñaøm luaän vôùi thanh nieân Ambattha nhö theá naøo, Theá Toân keå laïi taát caû cho Baø-la-moân Pokkharasaødi.
Nghe noùi vaäy, Baø-la-moân noùi vôùi Theá Toân:
- Toân giaû Gotama, thanh nieân Ambattha thaät laø ngu si! Toân giaû Gotama, haõy tha thöù cho thanh nieân Ambattha!
- Naøy Baø-la-moân, caàu cho thanh nieân Ambattha ñöôïc haïnh phuùc.
18. Luùc baáy giôø, Baø-la-moân Pokkharasaødi tìm ñeám ba möôi hai töôùng toát cuûa baäc ñaïi nhaân treân thaân Theá Toân. Baø-la-moân thaáy gaàn ñuû ba möôi hai töôùng toát cuûa baäc ñaïi nhaân treân thaân Theá Toân, tröø hai töôùng. Ñoái vôùi hai töôùng toát cuûa baäc ñaïi nhaân, nghi hoaëc sanh, do döï sanh, chöa ñöôïc thoûa maõn, chöa ñöôïc haøi loøng, hai töôùng laø töôùng maõ aâm taøng vaø töôùng löôõi roäng daøi.
19. Luùc baáy giôø Theá Toân nghó: raèng: "Baø-la-moân Pokkharasaødi thaáy gaàn ñuû ba möôi hai töôùng toát cuûa baäc ñaïi nhaân ôû nôi Ta, tröø hai töôùng. Ñoái vôùi hai töôùng toát cuûa baäc ñaïi nhaân, nghi hoaëc sanh, do döï sanh, chöa ñöôïc thoûa maõn, chöa ñöôïc haøi loøng, töùc laø töôùng maõ aâm taøng vaø töôùng löôõi roäng daøi". Theá Toân lieàn duøng thaàn thoâng khieán Baø-la-moân Pokkharasaødi thaáy töôùng maõ aâm taøng cuûa Theá Toân. Vaø Theá Toân le löôõi, rôø ñeán, lieám ñeán hai loã tai, rôø ñeán, lieám ñeán hai loã muõi, vaø duøng löôõi che khaép caû vaàng traùn.
Luùc baáy giôø, Baø-la-moân Pokkharasaødi nghó raèng: "Sa moân Gotama coù ñaày ba möôi hai töôùng toát cuûa baäc ñaïi nhaân, khoâng phaûi khoâng ñaày ñuû", lieàn noùi vôùi Theá Toân: "Hoâm nay xin môøi Toân giaû Gotama cuøng chuùng Tyû-kheo ñeán duøng côm vôùi con. Theá Toân nhaän lôøi vôùi söï im laëng.
20. Khi Baø-la-moân Pokkharasaødi ñöôïc bieát Theá Toân ñaõ nhaân lôøi lieàn baùo thì giôø cho Theá Toân: Toân giaû Gotama, côm ñaõ saün saøng. Khi aáy Theá Toân buoåi saùng ñaép y, ñem theo y baùt, vaø cuøng vôùi chuùng Tyû-kheo ñi ñeán cö xaù cuûa Baø-la-moân Pokkharasaødi. Khi ñi ñeán, lieàn ngoài treân choã soaïn saün. Baø-la-moân Pokkharasaødi töï tay laøm cho Theá Toân thoûa maõn vôùi nhöõng moùn aên thöôïng vò, loaïi cöùng vaø loaïi meàm, coøn caùc thanh nieân Baø-la-moân thì tieáp ñaïi chuùng Tyû-kheo. Luùc baáy giôø, Baø-la-moân Pokkharasaødi, sau khi bieát Theá Toân duøng côm ñaõ xong, ñaõ röûa tay vaø baùt, lieàn laáy moät gheá ngoài thaáp khaùc vaø ngoài xuoáng moät beân.
21. Theá Toân lieàn thöù lôùp giaûng phaùp cho Baø-la-moân Pokkharasaødi ñang ngoài moät beân nghe, thuyeát veà boá thí, thuyeát veà trì giôùi, thuyeát veà caùc coõi trôøi, trình baøy söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ cuûa duïc laïc vaø söï lôïi ích cuûa xuaát ly. Khi Theá Toân bieát taâm cuûa Baø-la-moân Pokkharasaødi ñaõ saün saøng, ñaõ nhu thuaän, khoâng coøn chöôùng ngaïi, ñöôïc phaán khôûi, ñöôïc tín thaønh, lieàn thuyeát phaùp maø chö Phaät ñaõ chöùng ngoä, töùc laø khoå, taäp, dieät, ñaïo. Cuõng nhö taám vaûi thuaàn baïch, ñöôïc goät röûa caùc veát ñen, seõ raát deã thaám maøu nhuoäm, cuõng vaäy, chính choã ngoài naøy, phaùp nhaõn xa traàn ly caáu khôûi leân trong taâm Baø-la-moân Pokkharasaødi: "Phaøm phaùp gì ñöôïc taäp khôûi leân ñeàu bò tieâu dieät".
22. Khi aáy Baø-la-moân Pokkharasaødi, thaáy phaùp, chöùng phaùp, ngoä phaùp, theå nhaäp vaøo phaùp, nghi ngôø tieâu tröø, do döï dieät taän, chöùng ñöôïc töï tín, khoâng y cöù nôi ngöôøi ñoái vôùi ñaïo phaùp cuûa ñöùc Boån sö. Baø-la-moân Pokkharasaødi lieàn baïch Phaät:
- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Toân giaû Gotama duøng nhieàu phöông tieän trình baøy, giaûi thích. Toân giaû Gotama, con, con cuûa con, vôï cuûa con, tuøy tuøng cuûa con, baïn höõu cuûa con, xin quy y Theá Toân Gotama, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû kheo. Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû, töø nay trôû ñi cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng. Nhö Toân giaû Gotama ñeán thaêm caùc gia ñình cö só khaùc ôû Ukkattha, mong Toân giaû Gotama cuõng ñeán thaêm caùc gia ñình Pokkharasaødi. Taïi ñaây, caùc thanh nam hay thanh nöõ Baø-la-moân seõ ñaûnh leã Theá Toân Gotama, hoaëc ñöùng daäy, hoaëc môøi choã ngoài, hoaëc môøi nöôùc, hoaëc khieán taâm hoan hyû. Nhö vaäy chuùng seõ höôûng haïnh phuùc, lôïi ích trong moät thôøi gian laâu daøi.
- Naøy Baø-la-moân lôøi ngöôi noùi thaät laø chí thieän.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Long Discourses of the Buddha", Maurice Walshe dòch, 1987).
Hieäu ñính: 05/02/2003
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc Tröôøng Boä Kinh]