Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Tröôøng Boä Kinh
Digha Nikaya9. Kinh Potthapaøda (Boá-saù-baø-laâu)
(Potthapaøda sutta)
1. Nhö vaày toâi nghe. Moät thôøi Theá Toân ôû taïi Saøvatthi (Xaù-veä), röøng Jetavana (Kyø vieân), vöôøn Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). Luùc baáy giôø, du só ngoaïi ñaïo Potthapada (Boá-saù-baø-laâu) cuøng vôùi ñaïi chuùng du só ngoaïi ñaïo khoaûng ba traêm vò, ôû taïi vöôøn cuûa hoaøng haäu Mallika (Maït-leâ-vieân) teân laø Ekasaølaka coù haøng raøo caây tinduka, moät hoäi thaûo tröôøng luaän baøn veà chaùnh kieán, taø kieán.2. Luùc baáy giôø Theá Toân, vaøo buoåi saùng ñaép y caàm baùt vaøo Saøvatthi khaát thöïc. Roài Theá Toân töï nghó: "Nay coøn quaù sôùm ñeå ñi khaát thöïc taïi Saøvatthi, Ta haõy ñi ñeán vöôøn cuûa hoaøng haäu Mallika teân laø Ekasaølaka, coù haøng raøo caây tinduka, moät hoäi thaûo tröôøng luaän baøn chaùnh kieán, taø kieán, ñeå gaëp du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda". Vaø Theá Toân ñi ñeán vöôøn cuûa hoaøng haäu Mallika, teân laø Ekasaølaka, coù haøng raøo caây tinduka, moät hoäi thaûo tröôøng luaän veà chaùnh kieán, taø kieán.
3. Luùc baáy giôø du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda ngoài vôùi ñaïi chuùng du só ngoaïi ñaïo, ñang oàn aøo, la loái, lôùn tieáng baøn luaän nhöõng vaán ñeà phuø phieám nhö caâu chuyeän veà vua chuùa; caâu chuyeän veà aên troäm, caâu chuyeän veà ñaïi thaàn; caâu chuyeän veà binh lính; caùc caâu chuyeän veà haõi huøng; caâu chuyeän veà chieán tranh; caâu chuyeän veà ñoà aên; caâu chuyeän veà ñoà uoáng; caâu chuyeän veà ñoà maëc; caâu chuyeän veà giöôøng naèm; caâu chuyeän veà voøng hoa; caâu chuyeän veà höông lieäu; caâu chuyeän veà baø con; caâu chuyeän veà xe coä; caâu chuyeän veà laøng xoùm; caâu chuyeän veà thò traán; caâu chuyeän veà thaønh phoá; caâu chuyeän veà quoác ñoä; caâu chuyeän veà ñaøn baø; caâu chuyeän veà ñaøn oâng; caâu chuyeän veà vò anh huøng; caâu chuyeän beân leà ñöôøng; caâu chuyeän taïi choã laáy nöôùc; caâu chuyeän veà ngöôøi ñaõ cheát; caùc caâu chuyeän taïp thoaïi; caâu chuyeän veà hieän traïng cuûa theá giôùi, hieän traïng cuûa ñaïi döông; caâu chuyeän veà söï hieän höõu vaø söï khoâng hieän höõu.
4. Du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda thaáy Theá Toân töø xa ñeán, lieàn khuyeán caùo chuùng cuûa mình: "Caùc Toân giaû haõy nhoû tieáng, caùc Toân giaû haõy ñöøng laøm oàn. Nay Sa-moân Gotama ñang ñeán, Ngaøi öa meán söï traàm laëng, vò Ñaïi ñöùc naøy taùn thaùn söï traàm laëng. Neáu bieát chuùng naøy yeân tònh, Ngaøi coù theå gheù ñeán ñaây". Nghe noùi vaäy, caùc du só ngoaïi ñaïo lieàn im laëng.
5. Roài Theá Toân ñeán du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda. Vaø du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda baïch Theá Toân: "Thieän tai Theá Toân! Hoan ngheânh Theá Toân! Ñaõ laâu Theá Toân khoâng quaù boä ñeán ñaây. Môøi Theá Toân ngoài. Ñaây laø choã ngoài ñaõ soaïn saün".
Theá Toân ngoài treân choã ñaõ soaïn saün. Du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda laáy moät gheá thaáp khaùc vaø ngoài xuoáng moät beân. Roài Theá Toân noùi vôùi du só Potthapaøda ñaõ ngoài moät beân: "Naøy Potthapaøda, vaán ñeà gì caùc vò ñang ngoài thaûo luaän? Vaán ñeà gì ñang noùi maø bò giaùn ñoaïn?"
6. Khi nghe noùi vaäy du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, haõy gaùc moät beân caâu chuyeän chuùng toâi ñang ngoài baøn luaän, baïch Theá Toân, laùt nöõa Theá Toân nghe laïi cuõng khoâng khoù khaên gì. Baïch Theá Toân, thuôû xöa xöa laém, nhieàu vò Sa-moân, Baø-la-moân ngoaïi ñaïo tuï hoïp, ngoài hoäi thaûo trong giaûng ñöôøng neâu leân vaán ñeà söï dieät taän caùc taêng thöôïng töôûng.
"Naøy Toân giaû, taêng thöôïng töôûng dieät taän nhö theá naøo?" Moät vaøi vò traû lôøi: "Khoâng nhaân, khoâng duyeân, caùc töôûng cuûa con ngöôøi sinh vaø dieät! Khi töôûng sanh con ngöôøi coù töôûng, khi töôûng dieät con ngöôøi khoâng coù töôûng". Nhö vaäy, moät vaøi vò giaûi thích söï dieät taän caùc taêng thöôïng töôûng.
Veà vaán ñeà naøy, ngöôøi khaùc laïi noùi nhö sau: "Caùc Toân giaû, söï kieän khoâng phaûi nhö vaäy. Naøy Toân giaû, töôûng laø töï ngaõ cuûa con ngöôøi, chính töôûng aáy ñeán vaø ñi. Khi töôûng aáy ñeán thì con ngöôøi coù töôûng, khi töôûng aáy ñi thì con ngöôøi khoâng coù töôûng". Nhö vaäy moät vaøi vò giaûi thích söï dieät taän caùc taêng thöôïng töôûng.
Vaán ñeà naøy, ngöôøi khaùc laïi noùi nhö sau: "Caùc Toân giaû, söï kieän khoâng phaûi nhö vaäy. Naøy Toân giaû, coù nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân coù ñaïi thaàn thoâng vaø ñaïi oai löïc. Chính nhöõng vò naøy khieán töôûng nhaäp vaøo trong ngöôøi vaø cuõng keùo töôûng ra ngoaøi ngöôøi aáy. Khi caùc vò naøy khieán töôûng nhaäp vaøo trong ngöôøi, ngöôøi aáy coù töôûng, khi keùo töôûng ra ngoaøi, ngöôøi aáy khoâng coù töôûng". Nhö vaäy moät vaøi vò giaûi thích söï dieät taän caùc taêng thöôïng töôûng.
Veà vaán ñeà naøy, ngöôøi khaùc laïi noùi nhö sau: "Caùc Toân giaû, söï kieän khoâng phaûi nhö vaäy. Naøy Toân giaû, coù nhöõng vò thieân thaàn coù ñaïi thaàn thoâng, coù ñaïi oai löïc, chính nhöõng vò naøy khieán töôûng nhaäp vaøo trong ngöôøi vaø keùo töôûng ra ngoaøi ngöôøi aáy. Khi caùc vò naøy khieán töôûng nhaäp vaøo trong ngöôøi, ngöôøi aáy coù töôûng, khi keùo töôûng ra ngoaøi, ngöôøi aáy khoâng coù töôûng". Nhö vaäy moät vaøi vò giaûi thích söï dieät taän caùc taêng thöôïng töôûng. Baïch Theá Toân, luùc baáy giôø con töôûng nieäm ñeán Theá Toân: "Mong Theá Toân coù maët ôû ñaây! Mong Thieän theä coù maët ôû ñaây! Ngaøi raát tinh thoâng nhöõng phaùp naøy. Chaéc chaén Theá Toân bieát roõ söï dieät taän caùc taêng thöôïng töôûng". Baïch Theá Toân, söï dieät taän caùc taêng thöôïng töôûng nhö theá naøo?
7. Naøy Potthapaøda, nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân naøo ñaõ noùi: "Khoâng nhaân, khoâng duyeân, caùc töôûng cuûa con ngöôøi sinh vaø dieät". Nhöõng vò naøy ñaõ sai laïc ngay töø ban ñaàu. Vì sao vaäy? Naøy Potthapaøda, chính vì coù nhaân, coù duyeân, caùc töôûng cuûa con ngöôøi sinh vaø dieät. Chính do söï hoïc taäp, moät loaïi töôûng sanh, chính do söï hoïc taäp, moät loaïi töôûng dieät.
Vaø Theá Toân noùi:
- Söï hoïc taäp aáy laø gì? Naøy Potthapaøda, nay ôû ñôøi Nhö Lai xuaát hieän, laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Bieán Tri... (nhö kinh Sa-moân quaû, ñoaïn kinh soá 40-43 tröø ñoaïn keát cuûa moãi ñoaïn) thaân nghieäp, ngöõ nghieäp thanh tònh, maïng soáng trong saïch, giôùi haïnh ñaày ñuû, hoä trì caùc caên, chaùnh nieäm tænh giaùc vaø bieát tri tuùc. Naøy Potthapaøda, theá naøo laø Tyû-kheo giôùi haïnh ñaày ñuû? ÔÛ ñaây naøy Potthapaøda, Tyû-kheo töø boû saùt sanh, traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát taøm quyù, coù loøng töø, soáng thöông xoùt haïnh phuùc cuûa taát caû chuùng sanh vaø loaøi höõu tình. Nhö vaäy laø giôùi haïnh cuûa vò aáy trong giôùi luaät ... (nhö kinh Sa-moân quaû, ñoaïn kinh soá 43-62)... nhö duøng aûo thuaät ñeå yeân oån, ñeå khoûi laøm caùc ñieàu ñaõ höùa... ngaên ngöøa coâng hieäu cuûa thuoác. Coøn vò aáy thì traùnh xa caùc taø maïng keå treân... nhö vaäy laø giôùi haïnh cuûa vò aáy trong giôùi luaät.
8. Naøy Potthapaøda, vaø nhö vaäy Tyû-kheo aáy nhôø ñaày ñuû giôùi luaät neân khoâng thaáy sôï haõi töø moät choã naøo veà phöông dieän hoä trì giôùi luaät. Naøy Potthapaøda, nhö moät Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, ñaõ haøng phuïc keû thuø ñòch, khoâng coøn thaáy sôï haõi töø choã naøo nöõa veà phöông dieän thuø ñòch. Cuõng vaäy, naøy Potthapaøda, Tyû-kheo aáy nhôø ñaày ñuû giôùi luaät neân khoâng thaáy sôï haõi töø moät choã naøo veà phöông dieän hoä trì giôùi luaät. Vò aáy nhôø ñaày ñuû giôùi luaät cao quyù naøy, neân höôûng laïc thoï noäi taâm khoâng loãi laàm. Nhö vaäy, naøy Potthapaøda, Tyû-kheo ñaày ñuû giôùi luaät.
9. Naøy Potthapaøda, theá naøo laø Tyû-kheo hoä trì caùc caên? Naøy Potthapaøda, khi maét thaáy saéc, Tyû-kheo khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, vì con maét khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, Tyû-kheo töï cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì con maét, thöïc haønh söï hoä trì con maét. Khi tai nghe tieáng... muõi ngöûi höông... löôõi neám vò... thaân caûm xuùc... yù nhaän thöùc caùc phaùp, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, vì yù caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi öu bi, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, Tyû-kheo cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì yù caên, thöïc haønh söï hoä trì yù caên. Vò aáy, nhôø söï hoä trì cao quyù caùc caên aáy, neân höôûng laïc thoï, noäi taâm khoâng loãi laàm. Nhö vaäy, naøy Potthapaøda, Tyû-kheo hoä trì caùc caên... (nhö kinh Sa-moân quaû, ñoaïn kinh soá 65-74)...
10. Khi quaùn töï thaân ñaõ xaû ly naêm trieàn caùi aáy, haân hoan sanh; do haân hoan, neân hyû sanh; do taâm hoan hyû, thaân ñöôïc khinh an; do thaân khinh an, laïc thoï sanh; do laïc thoï, taâm ñöôïc ñònh tónh. Tyû-kheo, ly duïc, ly baát thieän phaùp, chöùng vaø truù thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh vôùi taàm, vôùi töù. Duïc töôûng xöa kia cuûa vò aáy ñöôïc dieät tröø, vaø khi töôûng hyû laïc vi dieäu chaân thaät do ly duïc sanh khôûi leân, vò aáy coù töôûng hyû laïc vi dieäu chaân thaät, do ly duïc sanh. Nhö vaäy do hoïc taäp, moät töôûng khôûi leân, cuõng do hoïc taäp, moät töôûng dieät tröø. Vaø Theá Toân noùi: "Ñoù laø söï hoïc taäp Theá Toân noùi ñeán".
11. Laïi nöõa, naøy Potthapaøda, Tyû-kheo dieät taàm, dieät töù, chöùng vaø truù thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm khoâng töù, noäi tónh nhaát taâm. Töôûng hyû laïc vi dieäu chôn thaät do ly duïc sanh xöa kia cuûa vò aáy ñöôïc dieät tröø. Vaø khi töôûng hyû laïc vi dieäu chôn thaät do ñònh sanh khôûi leân, vò aáy coù töôûng hyû laïc vi dieäu chôn thaät do ñònh sanh. Nhö vaäy do hoïc taäp, moät töôûng khôûi leân, cuõng do hoïc taäp moät töôûng dieät tröø. Vaø Theá Toân noùi: "Ñoù laø söï hoïc taäp Theá Toân noùi ñeán".
12. "Laïi nöõa naøy Potthapaøda, Tyû-kheo ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø "Xaû nieäm laïc truù", chöùng vaø truù thieàn thöù ba. Töôûng hyû laïc chôn thaät vi dieäu do ñònh sanh xöa kia cuûa vò aáy ñöôïc dieät tröø. Vaø khi töôûng xaû laïc vi dieäu chôn thaät khôûi leân, vò aáy coù töôûng xaû laïc vi dieäu chôn thaät. Nhö vaäy do hoïc taäp, moät töôûng khôûi leân vaø cuõng do hoïc taäp, moät töôûng dieät tröø. Vaø Theá Toân noùi: "Ñoù laø söï hoïc taäp Theá Toân noùi ñeán".
13. Laïi nöõa naøy Potthapaøda, Tyû-kheo xaû laïc, xaû khoå, dieät hyû, öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù thieàn thöù tö khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Nhö vaäy xaû laïc chôn thaät vi dieäu xöa kia cuûa vò aáy ñöôïc dieät tröø. Vaø khi töôûng xaû laïc, xaû khoå vi dieäu chôn thaät khôûi leân, vò aáy coù töôûng xaû laïc, xaû khoå vi dieäu chôn thaät. Nhö vaäy do hoïc taäp moät töôûng khôûi leân, cuõng do hoïc taäp moät töôûng dieät tröø. Vaø Theá Toân noùi: "Ñoù laø söï hoïc taäp Theá Toân noùi ñeán".
14. Laïi nöõa naøy Potthapaøda, vôùi söï vöôït thoaùt moïi saéc töôûng, vôùi söï dieät tröø moïi chöôùng ngaïi töôûng, vôùi söï khoâng taùc yù ñoái vôùi dò töôûng, Tyû-kheo nghó raèng: "Hö khoâng laø voâ bieân", chöùng vaø truù Khoâng voâ bieân xöù. Nhö vaäy saéc töôûng xöa kia cuûa vò aáy ñöôïc dieät tröø. Vaø khi töôûng Khoâng voâ bieân xöù vi dieäu chôn thaät khôûi leân, vò aáy coù töôûng Khoâng voâ bieân xöù vi dieäu chôn thaät. Nhö vaäy do söï hoïc taäp, moät töôûng khôûi leân, cuõng do hoïc taäp moät töôûng dieät tröø. Vaø Theá Toân noùi: "Ñoù laø söï hoïc taäp Theá Toân noùi ñeán".
15. Laïi nöõa naøy Potthapaøda, vôùi söï vöôït thoaùt moïi Khoâng voâ bieân xöù, Tyû-kheo nghó raèng: "Thöùc laø voâ bieân" chöùng vaø truù Thöùc voâ bieân xöù. Nhö vaäy töôûng Khoâng voâ bieân xöù vi dieäu chôn thaät xöa kia cuûa vò aáy ñöôïc dieät tröø, vaø khi töôûng Thöùc voâ bieân xöù vi dieäu chôn thaät khôûi leân, vò aáy coù töôûng Thöùc voâ bieân xöù vi dieäu chôn thaät. Nhö vaäy do hoïc taäp, moät töôûng khôûi leân, cuõng do hoïc taäp, moät töôûng dieät tröø. Vaø Theá Toân noùi: "Ñoù laø söï hoïc taäp Theá Toân noùi ñeán".
16. Laïi nöõa naøy Potthapaøda, vôùi söï vöôït thoaùt moïi Thöùc voâ bieân xöù, Tyû-kheo nghó raèng: "Khoâng coù vaät gì" chöùng vaø truù Voâ sôû höõu xöù. Nhö vaäy töôûng Thöùc voâ bieân xöù vi dieäu chôn thaät xöa kia cuûa vò aáy ñöôïc dieät tröø. Vaø khi töôûng Voâ sôû höõu xöù vi dieäu chôn thaät khôûi leân, vò aáy coù töôûng Voâ sôû höõu xöù vi dieäu chôn thaät. Nhö vaäy do hoïc taäp, moät töôûng khôûi leân, cuõng do hoïc taäp, moät töôûng dieät tröø. Vaø Theá Toân noùi: "Ñoù laø söï hoïc taäp Theá Toân noùi ñeán".
17. Laïi nöõa naøy Potthapaøda, khi Tyû-kheo ôû nôi ñaây töï mình khôûi töôûng, vò naøy tieáp tuïc ñi töø töôûng naøy ñeán töôûng khaùc cho ñeán töôûng toät ñænh. Vaø vò naøy khi ñöùng taïi töôûng toät ñænh coù theå nghó: "Taâm coøn suy töôûng coù haïi cho ta, taâm khoâng suy töôûng môùi toát cho ta. Neáu ta cöù tieáp tuïc suy töôûng, khi nhöõng töôûng naøy cuûa ta dieät ñi, caùc thoâ töôûng khaùc laïi khôûi leân, ta haõy ñöøng coù suy töôûng". Do khoâng coù suy töôûng, caùc töôûng kia dieät taän vaø caùc thoâ töôûng khaùc khoâng khôûi leân, vò aáy caûm thoï söï dieät taän. Nhö vaäy, naøy Potthapaøda, laø söï chöùng ñaït trí tueä dieät tröø daàn daàn caùc taêng thöôïng töôûng.
18. Naøy Potthapaøda, ngöôi nghó theá naøo? Tröôùc ñaây ngöôi ñaõ nghe söï chöùng ñaït trí tueä dieät tröø daàn daàn caùc taêng thöôïng töôûng naøy khoâng?
- Baïch Theá Toân, con khoâng coù nghe. Baïch Theá Toân, nhöng nay con hieåu lôøi noùi cuûa Theá Toân.
- Naøy Potthapaøda, khi Tyû-kheo ôû ñaây töï mình khôûi töôûng, vò naøy tieáp tuïc ñi töø töôûng naøy ñeán töôûng khaùc cho ñeán töôûng toät ñænh. Vaø vò naøy, khi ñöùng laïi töôûng toät ñænh coù theå nghó: "Taâm coøn suy töôûng, coù haïi cho ta, taâm khoâng suy töôûng môùi toát cho ta. Neáu ta cöù tieáp tuïc suy töôûng khi nhöõng töôûng naøy cuûa ta dieät ñi, caùc thoâ töôûng khaùc laïi khôûi leân. Vaäy ta haõy ñöøng coù suy töôûng". Vaø vò naøy khoâng coù suy töôûng. Do khoâng coù suy töôûng, caùc töôûng kia dieät taän vaø caùc thoâ töôûng khaùc cuõng khoâng khôûi leân. Vò aáy caûm thoï söï dieät taän. Nhö vaäy naøy Potthapaøda laø söï chöùng ñaït trí tueä dieät tröø daàn daàn caùc taêng thöôïng töôûng.
- Nhö vaäy laø phaûi, naøy Potthapaøda!
19. - Baïch Theá Toân, Theá Toân chæ noùi ñeán moät töôûng tuyeät ñænh hay nhieàu töôûng tuyeät ñænh?
- Naøy Potthapaøda, Ta noùi ñeán moät töôûng tuyeät ñænh vaø cuõng noùi ñeán nhieàu töôûng tuyeät ñænh.
- Baïch Theá Toân, laøm sao Theá Toân noùi ñeán moät töôûng tuyeät ñænh vaø cuõng noùi ñeán nhieàu töôûng tuyeät ñænh?
- Naøy Potthapaøda, tuøy theo vò aáy caûm thoï söï dieät taän (cuûa moät töôûng) sau töôûng khaùc, vò aáy ñaït tôùi nhieàu tuyeät ñænh sai khaùc, caùi naøy tieáp theo caùi kia cho ñeán tuyeät ñænh cuoái cuøng maø Ta noùi ñeán nhieàu töôûng tuyeät ñænh. Naøy Potthapaøda nhö vaäy Ta noùi ñeán moät töôûng tuyeät ñænh vaø cuõng noùi ñeán nhieàu töôûng tuyeät ñænh.
20. - Baïch Theá Toân, töôûng khôûi tröôùc, trí khôûi sau; hay trí khôûi tröôùc töôûng khôûi sau; hay töôûng vaø trí cuøng khôûi moät laàn khoâng tröôùc khoâng sau?
- Naøy Potthapaøda, töôûng khôûi tröôùc trí môùi khôûi sau, do töôûng sanh, trí môùi sanh. Vò aáy tueä tri: "Do duyeân töôûng, trí sanh ra nôi ta". Naøy Potthapaøda, vôùi lôøi daïy naøy caàn phaûi hieåu töôûng sanh tröôùc trí sanh sau, töôûng sanh trí môùi sanh.
21. - Baïch Theá Toân, töôûng coù phaûi laø töï ngaõ cuûa con ngöôøi hay töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc?
- Naøy Potthapaøda, ngöôi hieåu töï ngaõ nhö theá naøo?
- Baïch Theá Toân, con hieåu töï ngaõ laø thoâ phuø, coù saéc, do boán ñaïi hình thaønh, vaø do ñoaøn thöïc nuoâi döôõng.
- Naøy Potthapaøda, neáu töï ngaõ laø thoâ phuø, coù saéc, do boán ñaïi hình thaønh vaø do ñoaøn thöïc nuoâi döôõng, nhö vaäy naøy Potthapaøda, töôûng khaùc vaø töï ngaõ khaùc. Naøy Potthapaøda, vôùi söï nhaän thöùc naøy, caàn phaûi hieåu, töôûng khaùc vaø töï ngaõ khaùc. Naøy Potthapaøda, giaû söû töï ngaõ aáy laø thoâ phuø, coù saéc, do boán ñaïi hình thaønh vaø do ñoaøn thöïc nuoâi döôõng, tuy vaäy moät vaøi töôûng khaùc cuûa ngöôøi aáy khôûi leân, moät vaøi töôûng khaùc dieät xuoáng. Naøy Potthapaøda, vôùi söï nhaän thöùc naøy caàn phaûi hieåu töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc.
22. - Baïch Theá Toân, con hieåu töï ngaõ laø do yù sôû thaønh, ñaày ñuû moïi chi tieát lôùn nhoû, ñaày ñuû caùc caên.
- Naøy Potthapaøda, neáu töï ngaõ laø do yù sôû thaønh, ñaày ñuû moïi chi tieát lôùn nhoû, ñaày ñuû caùc caên, nhö vaäy naøy Potthapaøda, vôùi söï nhaän thöùc naøy, caàn phaûi hieåu töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc. Naøy Potthapaøda, giaû söï töï ngaõ aáy laø do yù sôû thaønh, ñaày ñuû moïi chi tieát lôùn nhoû, ñaày ñuû caùc caên, tuy vaäy moät vaøi töôûng khaùc cuûa ngöôøi aáy khôûi leân, moät vaøi töôûng khaùc dieät xuoáng. Naøy Potthapaøda, vôùi söï nhaän thöùc naøy, caàn phaûi hieåu töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc.
- Baïch Theá Toân, con hieåu töï ngaõ laø voâ saéc, do töôûng sôû thaønh.
23. - Naøy Potthapaøda, neáu töï ngaõ laø voâ saéc, do töôûng sôû thaønh, vôùi söï nhaän thöùc naøy Potthapaøda, caàn phaûi hieåu töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc. Naøy Potthapaøda, giaû söï töï ngaõ laø voâ saéc, do töôûng sôû thaønh, tuy vaäy, moät vaøi töôûng khaùc cuûa ngöôøi khôûi leân, moät vaøi töôûng khaùc dieät xuoáng. Naøy Potthapaøda, vôùi söï nhaän thöùc naøy, caàn phaûi hieåu töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc.
24. - Baïch Theá Toân, con coù theå hieåu ñöôïc chaêng "töôûng laø töï ngaõ cuûa con ngöôøi" hay "töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc"?
- Naøy Potthapaøda, thaät khoù cho ngöôi bieát ñöôïc "töôûng laø töï ngaõ cuûa con ngöôøi" hay "töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc", vì ngöôi coù dò kieán, coù tin töôûng khaùc, coù lyù töôûng khaùc, coù thieân tö khaùc, coù haïnh nguyeän khaùc.
25. - Baïch Theá Toân, neáu thaät khoù cho con bieát ñöôïc "töôûng laø töï ngaõ cuûa con ngöôøi", hay "töôûng khaùc, töï ngaõ khaùc" vì con coù dò kieán khaùc, coù tin töôûng khaùc, coù lyù töôûng khaùc, coù thieân tö khaùc, coù haïnh nguyeän khaùc, thôøi baïch Theá Toân, theá giôùi coù phaûi laø thöôøng coøn khoâng? Chæ coù quan nieäm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Theá giôùi laø thöôøng coøn, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
- Baïch Theá Toân, coù phaûi theá giôùi laø voâ thöôøng, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Theá giôùi laø voâ thöôøng, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
- Baïch Theá Toân, coù phaûi theá giôùi naøy laø höõu bieân, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Theá giôùi laø höõu bieân, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
- Baïch Theá Toân, coù phaûi theá giôùi laø voâ bieân, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Theá giôùi laø voâ bieân, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
26. - Baïch Theá Toân, coù phaûi sinh maïng vaø thaân theå laø moät, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thaät, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Thaân theå vaø sinh maïng laø moät, chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
- Baïch Theá Toân, coù phaûi sinh maïng khaùc, thaân theå khaùc? Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Sinh maïng khaùc, thaân theå khaùc. Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
27. - Baïch Theá Toân, coù phaûi Nhö Lai toàn taïi sau khi cheát? Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Nhö Lai toàn taïi sau khi cheát. Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
- Baïch Theá Toân, coù phaûi Nhö Lai khoâng toàn taïi sau khi cheát khoâng? Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Nhö Lai khoâng toàn taïi sau khi cheát. Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
- Baïch Theá Toân, coù phaûi Nhö Lai toàn taïi vaø khoâng toàn taïi sau khi cheát. Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Nhö Lai toàn taïi vaø khoâng toàn taïi sau khi cheát. Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
- Baïch Theá Toân, coù phaûi Nhö Lai khoâng toàn taïi vaø khoâng khoâng toàn taïi sau khi cheát. chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi khoâng?
- Naøy Potthapaøda, Ta khoâng traû lôøi: "Nhö Lai khoâng toàn taïi vaø khoâng khoâng toàn taïi sau khi cheát. Chæ coù quan ñieåm naøy laø ñuùng söï thöïc, ngoaøi ra laø meâ muoäi".
28. - Baïch Theá Toân, vì sao Theá Toân khoâng traû lôøi?
- Naøy Potthapaøda, caâu hoûi naøy khoâng thuoäc veà ñích giaûi thoaùt, khoâng thuoäc veà Phaùp, khoâng thuoäc caên baûn cuûa phaïm haïnh, khoâng ñöa ñeán yeåm ly, ñeán ly tham, ñeán tòch dieät, ñeán tòch tònh, ñeán thaéng trí, ñeán giaùc ngoä, ñeán Nieát baøn. Vì vaäy, Ta khoâng traû lôøi.
29. - Baïch Theá Toân, vaäy Theá Toân traû lôøi nhöõng gì?
- Naøy Potthapaøda, Ta traû lôøi: "Ñaây laø khoå". Ta traû lôøi: "Ñaây laø khoå taäp". "Ta traû lôøi: "Ñaây laø khoå dieät". Ta traû lôøi: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät".
30. - Baïch Theá Toân, vì sao Theá Toân traû lôøi?
- Naøy Potthapaøda, caâu hoûi naøy thuoäc veà ñích giaûi thoaùt, thuoäc veà Phaùp, thuoäc caên baûn cuûa phaïm haïnh, ñöa ñeán yeåm ly, ñeán ly tham, ñeán tòch dieät, ñeán thaéng trí, ñeán giaùc ngoä, ñeán Nieát baøn. Vì vaäy Ta traû lôøi.
- Baïch Theá Toân, nhö vaäy laø phaûi. Baïch Thieân Theä, nhö vaäy laø phaûi. Baïch Theá Toân, nay ñaõ ñeán thôøi Ngaøi laøm gì Ngaøi xem laø phaûi laøm.
Vaø Theá Toân töø choã ngoài ñöùng daäy ra veà.
31. Theá Toân rôøi khoûi chöa bao laâu, nhöõng du só ngoaïi ñaïo aáy lieàn bao vaây xung quanh du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda vaø tuoân ra nhöõng lôøi noùi mæa mai gay gaét: "Potthapaøda naøy laø nhö vaäy, nhöõng gì Sa-moân Gotama noùi ñeàu ñöôïc Potthapaøda taùn thaønh: "Baïch Theá Toân, nhö vaäy laø phaûi. Baïch Thieän Theä nhö vaäy laø phaûi". Chuùng toâi khoâng ñöôïc bieát Sa-moân Gotama ñaõ thuyeát trình döùt khoaùt nhöõng vaán ñeà sau ñaây: "Theá giôùi laø thöôøng coøn", hay "Theá giôùi laø voâ thöôøng", hay "Theá giôùi laø höõu bieân", hay "Theá giôùi laø voâ bieân", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", hay "Sinh maïng khaùc, thaân theå khaùc", "hay Nhö Lai coù toàn taïi sau khi cheát" hay "Nhö Lai khoâng toàn taïi sau khi cheát" hay "Nhö Lai toàn taïi vaø cuõng khoâng toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai khoâng toàn taïi vaø cuõng khoâng khoâng toàn taïi sau khi cheát".
Khi ñöôïc noùi vaäy, du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda noùi vôùi caùc du só ngoaïi ñaïo kia:
- Naøy caùc Toân giaû, toâi cuõng khoâng ñöôïc bieát Sa-moân Gotama ñaõ thuyeát trình döùt khoaùt nhöõng vaán ñeà sau ñaây: "Theá giôùi laø thöôøng coøn", hay "Theá giôùi laø voâ thöôøng", hay "Theá giôùi laø höõu bieân", hay "Theá giôùi laø voâ bieân", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", hay "Sinh maïng khaùc, thaân theå khaùc", hay "Nhö Lai coù toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai khoâng coù toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai coù toàn taïi vaø cuõng khoâng toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai khoâng coù toàn taïi vaø cuõng khoâng khoâng toàn taïi sau khi cheát". Sa-moân Gotama ñaõ tuyeân boá moät phöông phaùp nhö thöïc, chôn chaùnh, chôn thaät, duøng Phaùp laøm cô baûn, duøng Phaùp laøm quy taéc. Vaø khi moät vò tuyeân boá moät phöông phaùp nhö thöïc, chaân chaùnh, chaân thaät, duøng Phaùp laøm cô baûn, duøng Phaùp laøm quy taéc thì laøm sao moät ngöôøi hieåu bieát nhö toâi laïi khoâng taùn thaønh?
32. Hai ba ngaøy sau, Citta Hatthisaøriputta vaø du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda ñi ñeán choã Theá Toân. Khi ñi ñeán nôi, Citta Hatthisaøriputta ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân, coøn du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda, noùi nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm xaõ giao vôùi Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. Sau khi ngoài moät beân, du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, khi Theá Toân rôøi khoûi chöa bao laâu nhöõng du só ngoaïi ñaïo lieàn bao vaây xung quanh con vaø tuoân ra nhöõng lôøi noùi mæa mai gay gaét: "Potthapaøda naøy laø nhö vaäy. Nhöõng gì Sa-moân Gotama noùi ñeàu ñöôïc Potthapaøda taùn thaønh: "Baïch Theá Toân, nhö vaäy laø phaûi, Baïch Thieän Theä nhö vaäy laø phaûi". Chuùng toâi khoâng ñöôïc bieát Sa-moân Gotama ñaõ thuyeát trình döùt khoaùt nhöõng vaán ñeà sau ñaây: "Theá giôùi laø thöôøng coøn", hay "Theá giôùi laø voâ thöôøng", hay "Theá giôùi laø höõu bieân", hay "Theá giôùi laø voâ bieân", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", hay "Sinh maïng khaùc, thaân theå khaùc", hay "Nhö Lai coù toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai khoâng toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai coù toàn taïi vaø cuõng khoâng toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai khoâng toàn taïi vaø cuõng khoâng khoâng toàn taïi sau khi cheát". Khi ñöôïc noùi vaäy, con noùi vôùi caùc du só ngoaïi ñaïo kia: "Naøy caùc Toân giaû, toâi cuõng khoâng ñöôïc bieát Sa-moân Gotama ñaõ thuyeát trình döùt khoaùt nhöõng vaán ñeà sau ñaây: "Theá giôùi laø thöôøng con", hay "Theá giôùi laø voâ thöôøng", hay "Theá giôùi laø höu bieân", hay "Theá giôùi laø voâ bieân", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", hay "Sinh maïng khaùc, thaân theå khaùc" hay "Nhö Lai coù toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai khoâng coù toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai coù toàn taïi vaø cuõng khoâng toàn taïi sau khi cheát", hay "Nhö Lai khoâng toàn taïi vaø cuõng khoâng khoâng toàn taïi sau khi cheát". Sa-moân Gotama ñaõ tuyeân boá moät phöông phaùp nhö thöïc, chôn thaùnh, chôn thaät, duøng Phaùp laøm cô baûn, duøng Phaùp laøm quy taéc. Vaø khi moät vò ñaõ tuyeân boá moät phöông phaùp nhö thöïc, chôn chaùnh, chôn thaät, duøng Phaùp laøm cô baûn, duøng Phaùp laøm quy taéc thì laøm sao moät ngöôøi hieåu bieát nhö toâi laïi coù theå khoâng taùn thaønh?"
33. - Naøy Potthapaøda, nhöõng vò du só ngoaïi ñaïo aáy laø muø, khoâng coù maét, chæ coù ngöôi laø ngöôøi coù maét ñoäc nhaát giöõa chuùng. Naøy Potthapaøda, coù nhöõng phaùp ñöôïc Ta truyeàn thuyeát, trình baøy moät caùch khoâng döùt khoaùt. Naøy Potthapaøda, coù nhöõng phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch döùt khoaùt. Naøy Potthapaøda, nhöõng phaùp gì ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch khoâng döùt khoaùt? "Theá giôùi laø thöôøng coøn", Naøy Potthapaøda, ñoù laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch khoâng döùt khoaùt. "Theá giôùi laø voâ thöôøng", naøy Potthapaøda, ñoù laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch khoâng döùt khoaùt. "Theá giôùi laø höõu bieân", naøy Potthapaøda... "Theá giôùi laø voâ bieân", naøy Potthapaøda... "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", naøy Potthapaøda... "Sinh maïng khaùc, thaân theå khaùc", naøy Potthapaøda... "Nhö Lai coù toàn taïi sau khi cheát", naøy Potthapaøda... "Nhö Lai khoâng coù toàn taïi sau khi cheát", naøy Potthapaøda... "Nhö Lai coù toàn taïi vaø cuõng khoâng coù toàn taïi sau khi cheát", naøy Potthapaøda ... "Nhö Lai khoâng coù toàn taïi vaø cuõng khoâng khoâng coù toàn taïi sau khi cheát", naøy Potthapaøda, ñoù laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch khoâng döùt khoaùt.
Naøy Potthapaøda, vì sao nhöõng phaùp aáy laïi ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch khoâng döùt khoaùt? Naøy Potthapaøda, nhöõng phaùp naøy khoâng thuoäc veà ñích giaûi thoaùt, khoâng thuoäc veà phaùp, khoâng thuoäc caên baûn cuûa phaïm haïnh, khoâng ñöa ñeán yeåm ly, ñeán ly tham, ñeán tòch dieät, ñeán tòch tònh, ñeán thaéng trí, ñeán giaùc ngoä, ñeán Nieát baøn. Vì vaäy nhöõng phaùp aáy ñöôïc Ta tuyeân thuyeát, trình baøy moät caùch khoâng döùt khoaùt. Naøy Potthapaøda, nhöõng phaùp gì ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch döùt khoaùt? "Ñaây laø khoå", naøy Potthapaøda, ñoù laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch döùt khoaùt. "Ñaây laø khoå taäp", naøy Potthapaøda, ñoù laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch döùt khoaùt. "Ñaây laø khoå dieät", naøy Potthapaøda, ñoù laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch döùt khoaùt. "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät", naøy Potthapaøda, ñoù laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân thuyeát, trình baøy moät caùch döùt khoaùt.
Naøy Potthapaøda, vì sao nhöõng phaùp aáy ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch döùt khoaùt? Naøy Potthapaøda, nhöõng phaùp aáy thuoäc veà ñích giaûi thoaùt, thuoäc veà Phaùp, thuoäc caên baûn phaïm haïnh, ñöa ñeán yeåm ly, ñeán ly tham, ñeán tòch dieät, ñeán tòch tònh, ñeán thaéng trí, ñeán giaùc ngoä, ñeán Nieát-baøn. Vì vaäy nhöõng phaùp aáy ñöôïc Ta tuyeân thuyeát trình baøy moät caùch döùt khoaùt.
34. Naøy Potthapaøda, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân coù chuû tröông nhö theá naøy, coù chuû kieán nhö theá naøy: "Sau khi cheát, töï ngaõ hoaøn toaøn haïnh phuùc, voâ beänh". Ta ñeán nhöõng vò aáy vaø hoûi: "Coù phaûi quyù Ñaïi ñöùc coù chuû tröông nhö theá naøy, coù chuû kieán nhö theá naøy: "Sau khi cheát, töï ngaõ hoaøn toaøn haïnh phuùc, voâ beänh". Khi ñöôïc Ta hoûi nhö vaäy, nhöõng vò aáy coâng nhaän laø phaûi. Ta noùi: "Chö Ñaïi ñöùc coù soáng vaø ñaõ bieát ñaõ thaáy theá giôùi naøy laø hoaøn toaøn haïnh phuùc khoâng?". Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Vaäy chö Ñaïi ñöùc coù töï thaân caûm bieát hoaøn toaøn haïnh phuùc trong moät ñeâm hay trong moät ngaøy, hay trong nöûa ñeâm hay trong nöûa ngaøy khoâng?". Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Chö Ñaïi ñöùc coù bieát moät con ñöôøng naøo, moät phöông phaùp naøo coù theå ñöa ñeán söï chöùng ngoä moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc khoâng?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng?
Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Chö Ñaïi ñöùc coù nghe tieáng noùi cuûa chö thieân, ñaõ ñöôïc sinh vaøo moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc. "Naøy caùc vò, haõy coá gaéng kheùo thöïc haønh. Naøy caùc vò haõy thöïc chöùng moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc. Naøy caùc vò, chuùng toâi ñaõ thöïc haønh, ñaõ sanh vaøo moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc" khoâng? Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy khoâng traû lôøi khoâng. Naøy Potthapaøda, ngöôi nghó theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi coù phaûi lôøi noùi cuûa nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân kia laø khoâng chaùnh xaùc hôïp lyù?
35. Nhö coù moät ngöôøi noùi: "Toâi yeâu vaø aùi luyeán moät coâ gaùi ñeïp trong nöôùc naøy". Coù ngöôøi hoûi: "Naøy baïn, coâ gaùi ñeïp oâng yeâu vaø aùi luyeán aáy, OÂng coù bieát laø ngöôøi giai caáp naøo, laø Saùt-ñeá-lî, hay Baø-la-moân, hay Pheä-xaù, hay Thuû-ñaø?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, ngöôøi aáy traû lôøi khoâng bieát. Coù ngöôøi hoûi: "Naøy baïn, coâ gaùi ñeïp OÂng yeâu vaø aùi luyeán aáy, OÂng coù bieát teân gì, lôùn ngöôøi, thaáp ngöôøi hay ngöôøi baäc trung? Da ñen saãm, da ngaêm ngaêm ñen hay da hoàng haøo? ÔÛ taïi laøng naøo, hay thaønh phoá naøo?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, ngöôøi aáy traû lôøi khoâng bieát. Coù ngöôøi hoûi: "Naøy baïn, nhö vaäy coù phaûi OÂng ñaõ yeâu vaø aùi luyeán moät ngöôøi OÂng khoâng bieát, OÂng khoâng thaáy?" Ñöôïc hoûi vaäy vò aáy traû lôøi phaûi. Naøy Potthapaøda, ngöôi nghó theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi coù phaûi lôøi noùi cuûa ngöôøi kia laø khoâng chaùnh xaùc hôïp lyù?
- Vaâng phaûi, baïch Theá Toân! Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi lôøi noùi cuûa ngöôøi kia laø khoâng chaùnh xaùc, hôïp lyù.
36. - Nhö vaäy naøy Potthapaøda, nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân coù chuû tröông nhö theá naøy, coù chuû kieán nhö theá naøy: "Sau khi cheát töï ngaõ hoaøn toaøn haïnh phuùc, voâ beänh", Ta ñeán nhöõng vò aáy vaø hoûi: "Coù phaûi quyù Ñaïi ñöùc coù chuû tröông nhö theá naøy, coù chuû kieán nhö theá naøy: "Sau khi cheát, töï ngaõ hoaøn toaøn haïnh phuùc, voâ beänh". Khi ñöôïc hoûi nhö vaäy, nhöõng vò aáy coâng nhaän laø phaûi. Ta noùi: "Chö Ñaïi ñöùc coù soáng vaø ñaõ bieát, ñaõ thaáy theá giôùi naøy laø hoaøn toaøn haïnh phuùc khoâng?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Vaäy chö Ñaïi ñöùc coù töï nhaän caûm bieát hoaøn toaøn haïnh phuùc trong moät ñeâm hay trong moät ngaøy, hay trong nöûa ñeâm hay trong nöûa ngaøy khoâng?". Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Chö Ñaïi ñöùc coù bieát moät con ñöôøng naøo, moät phöông phaùp naøo ñöa ñeán söï chöùng ngoä moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc khoâng?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng? Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Chö Ñaïi ñöùc coù nghe tieáng noùi cuûa chö thieân ñaõ ñöôïc sinh vaøo moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc: 'Naøy caùc vò, haõy coá gaéng kheùo thöïc haïnh! Naøy caùc vò, haõy tröïc chöùng moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc! Naøy caùc vò, chuùng toâi ñaõ thöïc haønh, ñaõ sanh vaøo moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc' khoâng?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Naøy Potthapaøda, Ngöôi nghó theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi coù phaûi lôøi noùi cuûa nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân kia laø khoâng chaùnh xaùc, hôïp lyù?
- Vaâng phaûi, baïch Theá Toân söï kieän laø nhö vaäy, theo lôøi noùi cuûa ngöôøi kia laø khoâng chaùnh xaùc, hôïp lyù.
37. - Naøy Potthapaøda, nhö moät ngöôøi muoán xaây taïi ngaõ tö ñöôøng moät caùi thang ñeå leo leân laàu. Coù ngöôøi hoûi: "Naøy baïn, OÂng muoán xaây moät caùi thang ñeå leo leân laàu, vaäy OÂng coù bieát laàu aáy laø veà höôùng Ñoâng, hay veà höôùng Taây, hay veà höôùng Baéc, hay veà höôùng Nam? Nhaø laàu aáy cao hay thaáp, hay trung bình?" Ñöôïc hoûi vaäy, vò aáy traû lôøi khoâng bieát. Coù ngöôøi hoûi: "Naøy baïn, nhö vaäy coù phaûi, OÂng xaây moät caùi thang ñeå leo leân moät caùi laàu maø OÂng khoâng bieát, khoâng thaáy?" Ñöôïc hoûi vaäy, vò aáy traû lôøi phaûi. Naøy Potthapaøda ngöôi nghó theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy thôøi coù phaûi lôøi noùi cuûa ngöôøi kia laø khoâng chaùnh xaùc, hôïp lyù?
- Vaâng phaûi, baïch Theá Toân! Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi lôøi noùi cuûa ngöôøi kia laø khoâng chaùnh xaùc, hôïp lyù.
38. - Nhö vaäy naøy Potthapaøda, nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân coù chuû tröông nhö theá naøy, coù chuû kieán nhö theá naøy: "Sau khi cheát, töï ngaõ hoaøn toaøn haïnh phuùc, voâ beänh". Ta ñeán nhöõng vò aáy vaø hoûi: "Coù phaûi quyù Ñaïi ñöùc coù chuû tröông nhö theá naøy, coù chuû kieán nhö theá naøy: "Sau khi cheát, töï ngaõ hoaøn toaøn haïnh phuùc, voâ beänh". Khi ñöôïc hoûi vaäy, nhöõng vò aáy coâng nhaän laø phaûi. Ta noùi "Chö Ñaïi ñöùc coù soáng vaø ñaõ bieát, ñaõ thaáy theá giôùi naøy laø hoaøn toaøn haïnh phuùc khoâng?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Chö Ñaïi ñöùc coù bieát moät con ñöôøng naøo, moät phöông phaùp naøo coù theå ñöa ñeán söï chöùng ngoä moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc khoâng?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Vaäy chö Ñaïi ñöùc coù töï taâm caûm bieát hoaøn toaøn haïnh phuùc trong moät ñeâm hay trong moät ngaøy, hay trong nöûa ñeâm hay trong nöõa ngaøy khoâng? Khi ñöôïc hoûi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng". Ta noùi vôùi caùc vò aáy: "Chö Ñaïi ñöùc coù nghe tieáng noùi cuûa chö thieân ñaõ ñöôïc sinh vaøo moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc: 'Naøy caùc vò, haõy coá gaéng thöïc haønh! Naøy caùc vò, haõy tröïc chöùng moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc. Naøy caùc vò, chuùng toâi ñaõ thöïc haønh, ñaõ sanh vaøo moät theá giôùi hoaøn toaøn haïnh phuùc' khoâng?" Khi ñöôïc noùi vaäy, caùc vò aáy traû lôøi laø khoâng. Naøy Potthapaøda, ngöôi nghó nhö theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi coù phaûi lôøi noùi cuûa nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân, kia laø khoâng chaùnh xaùc, hôïp lyù.
- Vaâng phaûi, baïch Theá Toân! Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi lôøi noùi cuûa ngöôøi kia khoâng chaùnh ñaùng, hôïp lyù.
39. - Naøy Potthapaøda, coù ba loaïi ngaõ chaáp: thoâ phuø ngaõ chaáp, yù sôû thaønh ngaõ chaáp, voâ saéc ngaõ chaáp. Naøy Potthapaøda, theá naøo laø thoâ phuø ngaõ chaáp? Coù saéc, do boán ñaïi hình thaønh, do ñoaøn thöïc nuoâi döôõng laø thoâ phuø ngaõ chaáp. Theá naøo yù sôû thaønh ngaõ chaáp? Coù saéc, do yù sôû thaønh, ñaày ñuû chi tieát lôùn nhoû, caùc caên ñaày ñuû, laø yù sôû thaønh ngaõ chaáp. Theá naøo laø voâ saéc ngaõ chaáp? Khoâng coù saéc, do töôûng sôû thaønh laø voâ saéc ngaõ chaáp.
40. Naøy Potthapaøda, Ta thuyeát phaùp ñeå dieät thoâ phuø ngaõ chaáp. Neáu caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng, vaø ngay hieän taïi, töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí, chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn, quaûng ñaïi. Naøy Potthapaøda, raát coù theå caùc ngöôøi nghó: "Caùc nhieãm phaùp seõ dieät tröø, caùc tònh phaùp seõ taêng tröôûng, vaø ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí, chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn, quaûng ñaïi, tuy vaäy ñau khoå vaãn toàn taïi". Naøy Potthapaøda, chôù coù nghó nhö vaäy. Khi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng, ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí, chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn, quaûng ñaïi, thôøi haân hoan sanh, hoan hyû, khinh an, chaùnh nieäm, tænh giaùc vaø laïc truù sanh.
41. Naøy Potthapaøda, Ta thuyeát phaùp cuõng ñeå dieät tröø yù sôû thaønh ngaõ chaáp. Neáu caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng, vaø ngay hieän taïi, töï mình giaùc ngoä vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi. Naøy Potthapaøda, raát coù theå caùc ngöôi nghó: "Caùc nhieãm phaùp seõ dieät tröø, caùc tònh phaùp seõ taêng tröôûng, vaø ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi, tuy vaäy ñau khoå vaãn toàn taïi". Naøy Potthapaøda, chôù coù nghó nhö vaäy. Khi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng, khi ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaõng ñaïi, thôøi haân hoan sanh, hoan hyû, khinh an, chaùnh nieäm tænh giaùc laø laïc truù sanh.
42. Naøy Potthapaøda, Ta thuyeát phaùp cuõng ñeå dieät tröø voâ saéc ngaõ chaáp. Neáu caùc ngöôi thöïc haønh theo phaùp naøy, thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng, vaø ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi. Naøy Potthapaøda, raát coù theå caùc ngöôi nghó: "Caùc nhieãm phaùp seõ dieät tröø, caùc tònh phaùp seõ taêng tröôûng, ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi, tuy vaäy ñau khoå vaãn toàn taïi". Naøy Potthapaøda, chôù coù nghó nhö vaäy. Khi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng, ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi, thôøi haân hoan sanh, hoan hyû, chaùnh nieäm, tænh giaùc vaø laïc truù sanh.
43. Naøy Potthapaøda, coù nhöõng ngöôøi ngoaøi hoûi chuùng toâi: "Naøy Hieàn giaû, thoâ phuø ngaõ chaáp aáy laø gì maø Hieàn giaû thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng, vaø ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi?"
Khi ñöôïc chuùng hoûi nhö vaäy, chuùng toâi traû lôøi "Naøy Hieàn giaû, chính thoâ phuø ngaõ chaáp aáy, chuùng toâi thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy, thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng vaø ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi".
44. Naøy Potthapaøda, coù nhöõng ngöôøi ngoaøi hoûi: "Naøy Hieàn giaû, yù sôû thaønh ngaõ chaáp aáy laø gì maø Hieàn giaû thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp naøy ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng vaø ngay hieän taïi töï mình giaùc ngoä, vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn, quaûng ñaïi?"
Khi ñöôïc hoûi vaäy, chuùng toâi traû lôøi: "Naøy Hieàn giaû, chính yù sôû thaønh ngaõ chaáp aáy chuùng toâi thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng vaø ngay hieän taïi, töï mình giaùc ngoä vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi".
45. Naøy Potthapaøda, coù nhöõng ngöôøi ngoaøi hoûi chuùng toâi: "Naøy Hieàn giaû, voâ saéc ngaõ chaáp aáy laø gì maø Hieàn giaû thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng vaø ngay hieän taïi, töï mình giaùc ngoä vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi?". Khi ñöôïc hoûi vaäy, chuùng toâi traû lôøi: "Naøy Hieàn giaû, chính voâ saéc ngaõ chaáp aáy, chuùng toâi thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng vaø ngay hieän taïi, töï mình giaùc ngoä vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi".
Naøy Potthapaøda, ngöôi nghó theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi coù phaûi lôøi noùi aáy laø chaùnh xaùc, hôïp lyù?
46. Naøy Potthapaøda, ví nhö moät ngöôøi xaây moät caùi thang ñeå leo leân laàu, töø döôùi chaân laàu aáy. Ngöôøi aáy ñöôïc hoûi: "Naøy baïn, OÂng xaây caùi thang ñeå leo leân laàu, caùi laàu aáy veà höôùng Ñoâng hay höôùng Nam, hay höôùng Taây, hay höôùng Baéc? Nhaø laàu aáy cao, hay thaáp, hay trung bình? Neáu ngöôøi aáy traû lôøi: "Naøy Hieàn giaû, caùi laàu maø toâi xaây thang ñeå leo leân chính taïi döôùi chaân laàu naøy". Naøy Potthapaøda, ngöôi nghó theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy thôøi coù phaûi lôøi noùi aáy laø chính xaùc, hôïp chaêng?
- Vaâng phaûi, baïch Theá Toân, söï kieän laø nhö vaäy thôøi lôøi noùi cuûa ngöôøi kia laø chaùnh xaùc, hôïp lyù!
47. - Nhö vaäy, naøy Potthapaøda, vaø coù nhöõng ngöôøi ngoaøi hoûi chuùng toâi: "Naøy Hieàn giaû, thoâ phuø ngaõ chaáp laø gì?... Naøy Hieàn giaû, yù sôû thaønh ngaõ chaáp laø gì?... Naøy Hieàn giaû, voâ saéc ngaõ chaáp aáy laø gì maø Hieàn giaû thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng vaø ngay hieän taïi, töï mình giaùc ngoä vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi?" Khi ñöôïc hoûi vaäy, chuùng toâi traû lôøi: "Naøy Hieàn giaû, chính voâ saéc ngaõ chaáp aáy maø chuùng toâi thuyeát phaùp ñeå dieät tröø, khieán caùc ngöôøi thöïc haønh theo phaùp naøy thôøi nhieãm phaùp ñöôïc dieät tröø, tònh phaùp ñöôïc taêng tröôûng vaø ngay hieän taïi, töï mình giaùc ngoä vôùi thaéng trí chöùng ñaït vaø an truù trí tueä sung maõn quaûng ñaïi".
- Naøy Potthapaøda, ngöôi nghó theá naøo? Söï kieän laø nhö vaäy, thôøi coù phaûi lôøi noùi aáy laø chaùnh xaùc, hôïp lyù?
- Vaâng phaûi, baïch Theá Toân, söï kieän laø nha vaäy, thôøi lôøi noùi cuûa ngöôøi kia laø chaùnh xaùc, hôïp lyù!
48. Khi nghe noùi vaäy, Citta Hatthisaøriputta baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, trong khi coù thoâ phuø ngaõ chaáp, phaûi chaêng khoâng coù yù sôû thaønh ngaõ chaáp, khoâng coù voâ saéc ngaõ chaáp? Thoâ phuø ngaõ chaáp khi aáy thaät coù toàn taïi. Baïch Theá Toân, trong khi sôû thaønh ngaõ chaáp, phaûi chaêng khoâng coù thoâ phuø ngaõ chaáp, khoâng coù voâ saéc ngaõ chaáp? Y Ù sôû thaønh ngaõ chaáp khi aáy thaät coù toàn taïi. Baïch Theá Toân, trong khi coù voâ saéc ngaõ chaáp, phaûi chaêng khoâng coù thoâ phuø ngaõ chaáp, khoâng coù yù sôû thaønh ngaõ chaáp? Voâ saéc ngaõ chaáp khi aáy thaät coù toàn taïi.
49. - Naøy Citta, trong khi coù thoâ phuø ngaõ chaáp, thôøi ngaõ chaáp aáy khoâng thuoäc yù sôû thaønh ngaõ chaáp, khoâng thuoäc voâ saéc ngaõ chaáp, chính khi aáy thuoäc thoâ phuø ngaõ chaáp. Naøy Citta, trong khi coù yù sôû thaønh ngaõ chaáp, thôøi ngaõ chaáp aáy khoâng thuoäc thoâ phuø ngaõ chaáp, khoâng thuoäc voâ saéc ngaõ chaáp, chính khi aáy thuoäc yù sôû thaønh ngaõ chaáp. Naøy Citta, trong khi coù voâ saéc ngaõ chaáp, thôøi ngaõ chaáp aáy khoâng thuoäc thoâ phuø ngaõ chaáp, khoâng thuoäc yù sôû thaønh ngaõ chaáp, chính khi aáy thuoäc voâ saéc ngaõ chaáp. Naøy Citta, neáu coù ngöôøi hoûi Ngöôøi: "Ngöôi ñaõ coù toàn taïi ôû quaù khöù hay khoâng? Ngöôi seõ toàn taïi ôû töông lai hay khoâng? Ngöôi coù toàn taïi ôû hieän taïi khoâng?" Naøy Citta, ñöôïc hoûi vaäy, ngöôi traû lôøi nhö theá naøo?
- Baïch Theá Toân, neáu coù ngöôøi hoûi con: "Ngöôi ñaõ coù toàn taïi ôû quaù khöù hay khoâng? Ngöôi seõ toàn taïi ôû töông lai hay khoâng? Ngöôi coù toàn taïi ôû hieän taïi hay khoâng?" Baïch Theá Toân ñöôïc hoûi vaäy, con seõ traû lôøi: "Toâi ñaõ coù toàn taïi ôû quaù khöù, khoâng phaûi khoâng toàn taïi; toâi seõ toàn taïi ôû töông lai, khoâng phaûi khoâng toàn taïi; toâi toàn taïi ôû hieän taïi, khoâng phaûi khoâng toàn taïi". Baïch Theá Toân, neáu ñöôïc hoûi nhö vaäy, con seõ traû lôøi nhö vaäy.
50. - Naøy Citta, neáu coù ngöôøi hoûi laïi ngöôi: "Quaù khöù ngaõ chaáp maø Ngöôi ñaõ coù, coù phaûi ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi Ngöôi laø thaät coù, ngaõ chaáp töông lai khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp hieän taïi khoâng toàn taïi? Töông lai ngaõ chaáp maø Ngöôi seõ coù, coù phaûi ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi Ngöôi laø thaät coù, ngaõ chaáp quaù khöù khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp hieän taïi khoâng toàn taïi? Hieän taïi ngaõ chaáp maø Ngöôi hieän coù, coù phaûi ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi Ngöôi laø thaät coù, ngaõ chaáp quaù khöù khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp töông lai khoâng toàn taïi?" Naøy Citta, ñöôïc hoûi vaäy, Ngöôi traû lôøi theá naøo?
- Baïch Theá Toân, neáu coù ngöôøi hoûi con: "Quaù khöù ngaõ chaáp maø Ngöôi ñaõ coù, coù phaûi ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi Ngöôi laø thaät coù, ngaõ chaáp töông lai khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp hieän taïi khoâng toàn taïi? Töông lai ngaõ chaáp maø Ngöôi seõ coù, coù phaûi ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi Ngöôi laø thaät coù, ngaõ chaáp quaù khöù khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp hieän taïi khoâng toàn taïi? Hieän taïi ngaõ chaáp maø Ngöôi hieän coù, coù phaûi ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi Ngöôi laø thaät coù, ngaõ chaáp quaù khöù khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp töông lai khoâng toàn taïi?" Baïch Theá Toân, neáu ñöôïc hoûi vaäy, con seõ traû lôøi: "Quaù khöù ngaõ chaáp maø toâi ñaõ coù, ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi toâi laø thaät coù, ngaõ chaáp töông lai khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp hieän taïi khoâng toàn taïi? Töông lai ngaõ chaáp maø toâi seõ coù, ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi toâi laø thaät coù, ngaõ chaáp quaù khöù khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp hieän taïi khoâng toàn taïi. Hieän taïi ngaõ chaáp maø toâi hieän coù, ngaõ chaáp aáy ñoái vôùi laø thaät coù, ngaõ chaáp quaù khöù khoâng toàn taïi, ngaõ chaáp töông lai khoâng toàn taïi". Baïch Theá Toân, ñöôïc hoûi vaäy, con seõ traû lôøi nhö vaäy.
51. - Nhö vaäy naøy Citta, trong khi coù thoâ phuø ngaõ chaáp, thôøi ngaõ chaáp aáy khoâng thuoäc yù sôû thaønh ngaõ chaáp, khoâng thuoäc voâ saéc ngaõ chaáp, chính khi aáy thuoäc thoâ phuø ngaõ chaáp. Naøy Citta, trong khi coù yù sôû thaønh ngaõ chaáp, thôøi ngaõ chaáp aáy khoâng thuoäc voâ saéc ngaõ chaáp, chính khi aáy thuoäc yù sôû thaønh ngaõ chaáp. Naøy Citta, trong khi coù voâ saéc ngaõ chaáp, thôøi ngaõ chaáp khoâng thuoäc thoâ phuø ngaõ chaáp, khoâng thuoäc yù sôû thaønh ngaõ chaáp, chính khi aáy thuoäc voâ saéc ngaõ chaáp.
52. Naøy Citta, ví nhö töø boø caùi sanh ra söõa, töø söõa sinh ra laïc, töø laïc sanh ra sanh toâ, töø sanh toâ sanh ra thuïc toâ, töø thuïc toâ sanh ra ñeà hoà. Khi thaønh söõa thôøi söõa aáy khoâng thuoäc laïc, khoâng thuoäc sanh toâ, khoâng thuoäc thuïc toâ, khoâng thuoäc ñeà hoà, chính khi aáy thuoäc söõa; khi thaønh laïc... khi thaønh sanh toâ... khi thaønh thuïc toâ... khi thaønh ñeà hoà thôøi ñeà hoà khoâng thuoäc söõa, khoâng thuoäc laïc, khoâng thuoäc sanh toâ, khoâng thuoäc thuïc toâ, chính khi aáy thuoäc ñeà hoà.
53. Nhö vaäy naøy Citta trong khi coù thoâ phuø ngaõ chaáp... Naøy Citta, trong khi coù yù sôû thaønh ngaõ chaáp... Naøy Citta, trong khi coù voâ saéc ngaõ chaáp thôøi ngaõ chaáp aáy khoâng thuoäc thoâ phuø ngaõ chaáp, khoâng thuoäc yù sôû thaønh ngaõ chaáp, chính khi aáy thuoäc voâ saéc ngaõ chaáp. Naøy Citta, chuùng chæ laø danh töï theá gian, ngoân ngöõ theá gian, danh xöng theá gian, kyù phaùp theá gian. Nhö Lai duøng chuùng nhöng khoâng chaáp tröôùc chuùng.
54. Ñöôïc nghe noùi vaäy du só ngoaïi ñaïo Potthapaøda baïch Theá Toân:
- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Nhö ngöôøi döïng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho nhöõng ngöôøi laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy, giaûi thích. Baïch Theá Toân, con xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo. Mong Theá Toân nhaän con laøm ñeä töû, töø nay trôû ñi cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
55. Vaø Citta Hatthisaøriputta cuõng baïch Theá Toân:
- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho nhöõng ngöôøi ñi laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy giaûi thích. Con xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Taêng. Mong Theá Toân cho con ñöôïc xuaát gia vôùi Theá Toân, mong cho con thoï ñaïi giôùi.
56. Citta Hatthisaøriputta ñöôïc xuaát gia vôùi Theá Toân vaø ñöôïc thoï ñaïi giôùi. Thoï ñaïi giôùi khoâng bao laâu, Ñaïi ñöùc Citta Hatthisaøriputta ôû moät mình, an tònh, khoâng phoùng daät, soáng nhieät taâm, caàn maãn. Vaø khoâng bao laâu, vò naøy chöùng ñöôïc muïc ñích toái cao maø con chaùu caùc löông gia ñaõ xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình höôùng ñeán. Ñoù laø voâ thöôïng phaïm haïnh ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù: sanh ñaõ taän, phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm sau ñôøi naøy seõ khoâng coù ñôøi soáng khaùc nöõa. Ñaïi ñöùc Citta Hatthisaøriputta hieåu bieát nhö vaäy.
Vaø ñaïi ñöùc Citta Hatthisaøriputta trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Long Discourses of the Buddha", Maurice Walshe dòch, 1987).
Hieäu ñính: 08/02/2003
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc Tröôøng Boä Kinh]