Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya27. Tieåu kinh Duï daáu chaân voi
(Cuølahatthipadopama sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân ôû Savatthi (Xaù-veä) taïi Jetavana (Kyø-ñaø Laâm), vöôøn oâng Anathapindika (Caáp Coâ Ñoäc).
Luùc baáy giôø Baø-la-moân Janussoni, vôùi moät coã xe toaøn traéng do ngöïa caùi keùo, vaøo buoåi saùng sôùm, ra khoûi thaønh Savatthi. Baø-la-moân Janussoni thaáy Du só Pilotika töø xa ñi ñeán, sau khi thaáy, lieàn noùi vôùi Du só Pilotika:
-- Toân giaû Vacchaøyana ñi töø ñaâu veà sôùm nhö vaäy?
-- Toân giaû, toâi töø Sa-moân Gotama ñeán ñaây.
-- Toân giaû Vacchayana nghó theá naøo? Sa-moân Gotama coù trí tueä saùng suoát khoâng? Toân giaû coù xem Sa-moân Gotama laø baäc coù trí khoâng?
-- Toân giaû, toâi laø ai maø coù theå bieát Sa-moân Gotama coù trí tueä saùng suoát? Chæ coù ngöôøi nhö Sa-moân Gotama môùi coù theå bieát Sa-moân Gotama coù trí tueä saùng suoát.
-- Toân giaû Vacchayana thaät söï taùn thaùn Sa-moân Gotama vôùi lôøi taùn thaùn toái thöôïng.
-- Naøy Toân giaû, toâi laø ai maø coù theå taùn thaùn Sa-moân Gotama, baäc toái thöôïng ñöôïc taùn thaùn trong caùc baäc ñöôïc taùn thaùn, baäc toái thöôïng giöõa chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi.
-- Nhöng Toân giaû Vacchayana thaáy ñöôïc lyù do gì ôû Sa-moân Gotama maø Toân giaû coù loøng tin töôûng nhö vaäy?
-- Naøy Toân giaû, nhö moät ngöôøi saên voi thieän xaûo vaøo moät khu röøng coù voi ôû, vaø thaáy moät daáu chaân voi lôùn, daøi beà daøi vaø roäng beà ngang. Ngöôøi ñoù ñi ñeán keát luaän: "Con voi naøy laø con voi lôùn". Cuõng vaäy, naøy Toân giaû, toâi ñaõ thaáy boán daáu chaân cuûa Sa-moân Gotama vaø ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, vaø Taêng chuùng kheùo haønh trì". Theá naøo laø boán?
Toâi thaáy ôû ñaây coù moät soá Saùt-ñeá-lò baùc hoïc, teá nhò, nghò luaän bieän taøi, bieän baùc nhö chia cheû sôïi toùc. Nhöõng vò naøy ñi choã naøy choã kia, nhö muoán ñaõ phaù caùc taø kieán vôùi trí tueä cuûa hoï. Nhöõng vò naøy nghe: "Sa-moân Gotama seõ ñeán thaêm ngoâi laøng naøy hay thò traán naøy". Hoï saép ñaët caâu hoûi: "'Chuùng ta, sau khi ñeán, seõ hoûi Sa-moân Gotama caâu hoûi naøy. Khi bò chuùng ta hoûi nhö vaäy, neáu Sa-moân Gotama traû lôøi nhö theá naøy, thì chuùng ta seõ chaát vaán nhö theá kia. Khi chuùng ta hoûi nhö vaäy, neáu Sa-moân Gotama traû lôøi nhö theá kia, thì chuùng ta seõ chaát vaán nhö theá naøy".
Nhöõng vò naøy nghe: "Sa-moân Gotama ñaõ ñeán thaêm ngoâi laøng naøy hay thò traán naøy". Nhöõng vò naøy ñeán choã Sa-moân Gotama ôû. Sa-moân Gotama vôùi phaùp thoaïi, khích leä, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû caùc vò naøy. Ñöôïc Sa-moân Gotama vôùi Phaùp thoaïi khích leä, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû, hoï khoâng hoûi Sa-moân Gotama caâu hoûi (ñaõ ñònh tröôùc), huoáng nöõa laø chaát vaán. Traùi laïi, hoï trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Naøy Toân giaû, khi toâi thaáy daáu chaân thöù nhaát naøy cuûa Sa-moân Gotama, Toâi ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, vaø Taêng chuùng kheùo haønh trì".
Naøy Toân giaû, laïi nöõa, toâi thaáy ôû ñaây coù moät soá Baø-la-moân baùc hoïc, teá nhò, nghò luaän bieän taøi, bieän baùc nhö chia cheû sôïi toùc. Nhöõng vò naøy ñi choã naøy choã kia, nhö muoán ñaõ phaù caùc taø kieán vôùi trí tueä cuûa hoï. Nhöõng vò naøy nghe... (nhö treân)... traùi laïi, hoï trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Naøy Toân giaû, khi toâi thaáy daáu chaân thöù hai naøy cuûa Sa-moân Gotama, toâi ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, vaø Taêng chuùng kheùo haønh trì".
Naøy Toân giaû, laïi nöõa, toâi thaáy ôû ñaây coù moät soá gia chuû baùc hoïc, teá nhò, nghò luaän bieän taøi, bieän baùc nhö chia cheû sôïi toùc. Nhöõng vò naøy ñi choã naøy choã kia, nhö muoán ñaõ phaù caùc taø kieán vôùi trí tueä cuûa hoï. Nhöõng vò naøy nghe... (nhö treân)... traùi laïi, hoï trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Naøy Toân giaû, khi toâi thaáy daáu chaân thöù ba naøy cuûa Sa-moân Gotama, toâi ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, vaø Taêng chuùng kheùo haønh trì".
Naøy Toân giaû, laïi nöõa, toâi thaáy ôû ñaây coù moät soá Sa-moân baùc hoïc, teá nhò, nghò luaän bieän taøi, bieän baùc nhö chia cheû sôïi toùc. Nhöõng vò naøy ñi choã naøy choã kia, nhö muoán ñaû phaù caùc taø kieán vôùi trí tueä cuûa hoï. Nhöõng vò naøy nghe: "Sa-moân Gotama seõ ñeán thaêm ngoâi laøng naøy hay thò traán naøy". Hoï saép ñaët caâu hoûi: "Chuùng ta sau khi ñeán seõ hoûi Sa-moân Gotama caâu hoûi naøy. Khi bò chuùng ta hoûi nhö vaäy, neáu Sa-moân Gotama traû lôøi nhö theá naøy, thì chuùng ta seõ chaát vaán nhö theá kia. Khi bò chuùng ta hoûi nhö vaäy, neáu Sa-moân Gotama traû lôøi nhö theá kia, thì chuùng ta seõ chaát vaán nhö theá naøy". Nhöõng vò naøy nghe: "Sa-moân Gotama ñaõ ñeán ngoâi laøng naøy hay thò traán naøy". Nhöõng vò naøy ñeán choã Sa-moân Gotama ôû. Sa-moân Gotama vôùi Phaùp thoaïi khích leä laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû caùc vò naøy. Ñöôïc Sa-moân Gotama vôùi Phaùp thoaïi khích leä laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû, hoï khoâng hoûi Sa-moân Gotama caâu hoûi (ñaõ ñònh saün), huoáng nöõa laø chaát vaán. Traùi laïi, hoï xin pheùp Sa-moân Gotama ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Sa-moân Gotama cho hoï ñöôïc xuaát gia. Ñöôïc xuaát gia nhö vaäy, moät soá caùc vò aáy soáng moät mình, khoâng phoùng daät, noã löïc, tinh caàn, vaø khoâng bao laâu töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù, ngay trong hieän taïi, muïc ñích toái thöôïng cuûa phaïm haïnh maø nhöõng Thieän nam töû chôn chaùnh xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình höôùng ñeán. Hoï noùi nhö sau: "Thaät söï chuùng ta gaàn hoaïi vong. Thaät söï chuùng ta gaàn hoaïi dieät. Xöa kia chuùng ta khoâng phaûi laø Sa-moân laïi töï xem laø Sa-moân, khoâng phaûi laø Baø-la-moân laïi töï xem laø Baø-la-moân, khoâng phaûi laø baäc A-la-haùn, laïi töï xem laø baäc A-la-haùn. Nay chuùng ta môùi thaät laø Sa-moân. Nay chuùng ta môùi thaät laø Baø-la-moân. Nay chuùng ta môùi thaät laø A-la-haùn". Khi toâi thaáy daáu chaân thöù tö cuûa Sa-moân Gotama, toâi ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, vaø Taêng chuùng kheùo haønh trì".
Khi ñöôïc noùi vaäy, Baø-la-moân Janussoni, töø coã xe toaøn traéng do ngöïa caùi keùo, böôùc xuoáng, ñaép thöôïng y leân moät beân vai, chaáp tay höôùng veà Theá Toân vaùi laïy, vaø thoát ra ba laàn caûm höùng ngöõ sau ñaây: "Ñaûnh leã Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc! Ñaûnh leã Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc! Ñaûnh leã Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc! Raát coù theå, chuùng ta seõ gaëp Toân giaû Gotama taïi moät luùc naøo, moät choã naøo ñoù. Raát coù theå, seõ coù moät cuoäc ñaøm luaän". Roài Baø-la-moân Janussoni ñi ñeán choã Theá Toân ôû, sau khi ñeán, noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm xaõ giao vôùi Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. Sau khi ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Janussoni ñem taát caû caâu chuyeän cuûa Du Só Pilotika, thuaät laïi vôùi Theá Toân. Sau khi nghe vaäy, Theá Toân noùi vôùi Baø-la-moân Janussoni:
-- Naøy Baø-la-moân, ví duï daáu chaân voi nhö vaäy chöa ñöôïc ñaày ñuû moät caùch roäng raõi. Naøy Baø-la-moân, vôùi taàm möùc nhö theá naøo ví duï daáu chaân voi ñöôïc ñaày ñuû moät caùch roäng raõi, haõy nghe vaø kheùo taùc yù, Ta seõ noùi:
-- Thöa vaâng, Toân giaû.
Baø-la-moân Janussoni vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân thuyeát giaûng nhö sau:
-- Naøy Baø-la-moân, ví nhö moät ngöôøi saên voi vaøo moät khu röøng coù voi ôû. Ngöôøi ñoù thaáy moät daáu chaân voi lôùn trong röøng voi, daøi beà daøi vaø roäng beà ngang. Neáu ngöôøi ñoù laø moät thôï saên voi thieän xaûo, ngöôøi ñoù khoâng ñi ñeán keát luaän: "Con voi naøy chaéc chaén to lôùn". Vì sao vaäy? Naøy Baø-la-moân, trong röøng voi, coù nhöõng loaïi voi caùi luøn thaáp, coù daáu chaân lôùn, coù theå daáu chaân naøy thuoäc loaïi voi naøy. Ngöôøi ñoù ñi theo daáu chaân aáy. Trong khi ñi theo, ngöôøi ñoù thaáy trong röøng voi moät daáu chaân voi lôùn, daøi beà daøi vaø roäng beà ngang, vaø nhöõng vaät cao ñeàu bò coï xaùt. Neáu ngöôøi ñoù laø moät thôï saên voi thieän xaûo, ngöôøi ñoù khoâng ñi ñeán keát luaän: "Con voi naøy chaéc chaén to lôùn vì sao vaäy? Naøy Baø-la-moân, trong röøng voi, coù nhöõng loaïi voi caùi coù ngaø, coù daáu chaân lôùn, coù theå daáu chaân naøy thuoäc loaïi voi naøy. Ngöôøi ñoù ñi theo daáu chaân aáy. Trong khi ñi theo, ngöôøi ñoù thaáy trong röøng voi, moät daáu chaân voi lôùn, daøi beà daøi vaø roäng beà ngang, nhöõng vaät cao bò coï xaùt, vaø nhöõng vaät cao bò ngaø voi caét cheùm. Neáu ngöôøi ñoù laø moät thôï saên voi thieän xaûo, ngöôøi ñoù khoâng ñi ñeán keát luaän: "Con voi naøy chaéc chaén to lôùn". Vì sao vaäy? Naøy Baø-la-moân, trong röøng voi, coù nhöõng loaïi voi caùi coù ngaø lôùn, coù daáu chaân lôùn, coù theå daáu chaân naøy thuoäc loaïi voi naøy. Ngöôøi ñoù ñi theo daáu chaân aáy. Trong khi ñi theo, ngöôøi ñoù thaáy trong röøng voi moät daáu chaân voi lôùn, daøi beà daøi vaø roäng beà ngang, nhöõng vaät cao bò coï xaùt, nhöõng vaät cao bò ngaø voi caét cheùm, vaø nhöõng vaät cao bò gaõy caùc caønh. Vaø ngöôøi ñoù thaáy moät con voi ñöïc döôùi goác caây hay ôû ngoaøi trôøi, ñang ñi, ñang ñöùng, ñang ngoài hay ñang naèm, ngöôøi ñoù ñi ñeán keát luaän: "Con voi naøy thaät laø con voi ñöïc lôùn".
Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân, ôû ñaây Nhö Lai sanh ra ôû ñôøi, laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhôn Sö, Phaät, Theá Toân. Vôùi thaéng trí, Ngaøi töï thaân chöùng ngoä theá giôùi naøy, cuøng vôùi Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, cuøng vôùi chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, caùc loaøi Trôøi vaø loaøi Ngöôøi. Khi ñaõ chöùng ngoä, Ngaøi coøn tuyeân thuyeát ñieàu Ngaøi ñaõ chöùng ngoä, Ngaøi thuyeát phaùp sô thieän, trung thieän, haäu thieän, vaên nghóa ñaày ñuû. Ngaøi giaûng daïy phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, trong saïch.
Ngöôøi gia tröôûng, hay con vò gia tröôûng, hay moät ngöôøi sanh ôû giai caáp (haï tieän) naøo nghe Phaùp aáy, sau khi nghe Phaùp, ngöôøi aáy sanh loøng tín ngöôõng Nhö Lai. Khi coù loøng tín ngöôõng, vò naøy suy nghó: "Ñôøi soáng gia ñình ñaày nhöõng trieàn phöôïc, con ñöôøng ñaày nhöõng buïi ñôøi. Ñôøi soáng xuaát gia phoùng khoaùng nhö hö khoâng. Thaät raát khoù cho moät ngöôøi soáng ôû gia ñình coù theå soáng theo phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, hoaøn toaøn thanh tònh, traéng baïch nhö voû oác. Vaäy ta neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Moät thôøi gian sau, ngöôøi aáy töø boû taøi saûn nhoû hay töø boû taøi saûn lôùn, töø boû baø con quyeán thuoäc nhoû hay töø boû baø con quyeán thuoäc lôùn, caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, vaø xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Khi ñaõ xuaát gia nhö vaäy, vò aáy thaønh töïu hoïc giôùi vaø neáp soáng caùc Tyû-kheo, töø boû saùt sanh, traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát taøm quyù, coù loøng töø, soáng thöông xoùt taát caû chuùng sanh vaø caùc loaøi höõu tình, töø boû laáy cuûa khoâng cho, traùnh xa laáy cuûa khoâng cho, chæ laáy nhöõng vaät ñaõ cho, chæ mong nhöõng vaät ñaõ cho, töï soáng thanh tònh, khoâng coù troäm cöôùp, töø boû khoâng phaïm haïnh, soáng theo phaïm haïnh, soáng traùnh xa (khoâng phaïm haïnh), töø boû daâm duïc tuïc phaùp.
Töø boû noùi laùo, traùnh xa noùi laùo, vò aáy noùi nhöõng lôøi chaân thaät, y chæ treân söï thaät, chaéc chaén, ñaùng tin caäy, khoâng phaûn laïi ñôøi, töø boû noùi hai löôõi, traùnh xa noùi hai löôõi, nghe ñieàu gì ôû choã naøy, khoâng ñeán noùi choã kia ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi naøy, nghe ñieàu gì ôû choã kia, khoâng ñi noùi vôùi nhöõng ngöôøi naøy ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi kia. Vò aáy soáng hoøa hôïp nhöõng keû ly giaùn, khuyeán khích nhöõng keû hoøa hôïp, hoan hyû trong hoøa hôïp, thoaûi maùi trong hoøa hôïp, haân hoan trong hoøa hôïp, noùi nhöõng lôøi ñöa ñeán hoøa hôïp. Vò aáy töø boû noùi lôøi ñoäc aùc, traùnh xa noùi lôøi ñoäc aùc, vò aáy noùi nhöõng lôøi nheï nhaøng, thuaän taïi, deã thöông, thoâng caûm ñeán taâm, tao nhaõ, ñeïp loøng nhieàu ngöôøi, vui loøng nhieàu ngöôøi, vò aáy noùi nhöõng lôøi nhö vaäy. Vò aáy töø boû noùi phuø phieám, traùnh xa noùi lôøi phuø phieám, noùi ñuùng thôøi, noùi nhöõng lôøi chaân thaät, noùi nhöõng lôøi coù yù nghóa, noùi nhöõng lôøi veà Chaùnh phaùp, noùi nhöõng lôøi veà Luaät, noùi nhöõng lôøi ñaùng ñöôïc gìn giöõ, nhöõng lôøi hôïp thôøi, thuaän lyù, coù maïch laïc, heä thoáng, coù ích lôïi.
Vò aáy töø boû laøm haïi ñeán caùc hoät gioáng vaø caùc loaïi caây coû, duøng moät ngaøy moät böõa, khoâng aên ban ñeâm; töø boû aên phi thôøi; töø boû ñi xem muùa, haùt nhaïc, caùc cuoäc trình dieãn; töø boû trang söùc baèng voøng hoa höông lieäu, daàu thoa, caùc thôøi trang, caùc thôøi söùc; töø boû duøng giöôøng cao vaø giöôøng lôùn; töø boû nhaän caùc haït soáng; töø boû nhaän thòt soáng, töø boû nhaän ñaøn baø, con gaùi; töø boû nhaän noâ tyø gaùi vaø trai; töø boû nhaän cöøu vaø deâ; töø boû nhaän gia caàm vaø heo; töø boû nhaän voi, boø, ngöïa vaø ngöïa caùi; töø boû nhaän ruoäng nöông vaø ñaát ñai; töø boû nhaän ngöôøi moâi giôùi hoaëc töï mình laøm moâi giôùi; töø boû buoân baùn; töø boû caùc söï gian laän baèng caân, tieàn baïc vaø ño löôøng; töø boû caùc taø haïnh nhö hoái loä, gian traù, löøa ñaûo; töø boû laøm thöông toån, saùt haïi, caâu thuùc, böùc ñoaït, troäm caép, cöôùp phaù.
Vò aáy baèng loøng (tri tuùc) vôùi taám y ñeå che thaân, vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi buïng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo (y baùt). Ví nhö con chim bay ñeán choã naøo cuõng mang theo hai caùnh; cuõng vaäy, Tyû-kheo baèng loøng vôùi taám y ñeå che thaân, vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi buïng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo (y baùt). Vò aáy thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån naøy, caûm giaùc laïc thoï thuoäc noäi taâm, khoâng loãi laàm.
Khi maét thaáy saéc, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán con maét khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi öu bi, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, vò aáy töï cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì con maét, thöïc haønh söï hoä trì con maét. Khi tai nghe tieáng... muõi ngöûi höông... löôõi neám vò... thaân caûm xuùc... yù nhaän thöùc caùc phaùp, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán yù caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi öu bi caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, vò aáy töï cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì yù caên, thöïc haønh söï hoä trì yù caên. Vò aáy thaønh töïu Thaùnh hoä trì caùc caên naøy, caûm giaùc laïc thoï thuoäc noäi taâm, khoâng vaån ñuïc.
Vò aáy khi ñi tôùi, khi ñi lui ñeàu tænh giaùc, khi nhìn thaúng, khi nhìn quanh ñeàu tænh giaùc, khi co tay, khi duoãi tay ñeàu tænh giaùc, khi mang y keùp, y baùt ñeàu tænh giaùc, khi aên, uoáng, nhai, nuoát, ñeàu tænh giaùc, khi ñi ñaïi tieän, tieåu tieän ñeàu tænh giaùc, khi ñi, ñöùng, ngoài naèm, thöùc, noùi, yeân laëng ñeàu tænh giaùc.
Vò aáy thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån naøy, thaønh töïu Thaùnh hoä trì caùc caên naøy, vaø thaønh töïu Thaùnh chaùnh nieäm tænh giaùc naøy, löïa moät choã thanh vaéng, tòch mòch nhö röøng, goác caây, khe nuùi, hang ñaù, baõi tha ma, luøm caây, ngoaøi trôøi, ñoáng rôm. Sau khi ñi khaát thöïc veà vaø aên xong, vò aáy ngoài kieát giaø, löng thaúng taïi choã noùi treân, vaø an truù chaùnh nieäm tröôùc maët. Vò aáy töø boû tham aùi ôû ñôøi, soáng vôùi taâm thoaùt ly tham aùi, goät röûa taâm heát tham aùi, töø boû saân haän, vò aáy soáng vôùi taâm khoâng saân haän, loøng töø maãn thöông xoùt taát caû chuùng höõu tình, goät röûa taâm heát saân haän, töø boû hoân traàm thuïy mieân, vò aáy soáng thoaùt ly hoân traàm thuïy mieân, vôùi taâm töôûng höôùng veà aùnh saùng, chaùnh nieäm tænh giaùc, goät röûa taâm heát hoân traàm thuïy mieân, töø boû traïo cöû hoái quaù, vò aáy soáng khoâng traïo cöû, noäi taâm traàm laëng, goät röûa taâm heát traïo cöû, hoái quaù, töø boû nghi ngôø, vò aáy soáng thoaùt khoûi nghi ngôø, khoâng phaân vaân löôõng löï, goät röûa taâm heát nghi ngôø ñoái vôùi thieän phaùp.
Vò aáy töø boû naêm trieàn caùi laøm cho taâm oâ ueá, laøm cho trí tueä muoäi löôïc ly duïc, ly phaùp aùc baát thieän, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù. Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai. Nhöng vò Thaùnh ñeä töû khoâng ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì".
Laïi nöõa, naøy Baø-la-moân, Tyû-kheo dieät taàm vaø töù, chöùng vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc, do ñònh sanh, khoâng taàm khoâng töù, noäi tónh nhaát taâm. Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai. Nhöng vò Thaùnh ñeä töû khoâng ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì".
Laïi nöõa, naøy Baø-la-moân, Tyû-kheo ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng vaø truù Thieàn thöù ba. Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai. Nhöng vò Thaùnh ñeä töû khoâng ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì".
Laïi nöõa, naøy Baø-la-moân, Tyû-kheo xaû laïc, xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai, nhöng vò Thaùnh ñeä töû khoâng ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì".
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán Tuùc maïng minh. Vò aáy nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, möôøi ñôøi, hai möôi ñôøi, ba möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêm ñôøi, hai traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp, nhieàu hoaïi vaø thaønh kieáp. Vò aáy nhôù raèng: "Taïi choã kia, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã kia, ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã noï, ta ñöôïc sanh ra ôû ñaây". Nhö vaäy, vò aáy nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát. Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai. Nhöng vò Thaùnh ñeä töû khoâng ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì".
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán trí tueä veà sanh töû cuûa chuùng sanh. Vò aáy vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy bieát roõ raøng, chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Nhöõng chuùng sanh laøm nhöõng aùc haïnh veà thaân, lôøi vaø yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán. Nhöõng ngöôøi naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn chuùng sanh naøo laøm nhöõng thieän haïnh veà thaân, lôøi vaø yù, khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán, nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc thieän thuù, coõi Trôøi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy, vò aáy vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy bieát roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai. Nhöng vò Thaùnh ñeä töû khoâng ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì".
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán Laäu taän trí. Vò aáy bieát nhö thaät: "Ñaây laø Khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø Nguyeân nhaân cuûa khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø söï Khoå dieät", bieát nhö thaät: "Ñaây laø Con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nhöõng laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nguyeân nhaân cuûa laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø caùc laäu hoaëc dieät", bieát nhö thaät: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán caùc laäu hoaëc dieät".
Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai. Nhöng vò Thaùnh ñeä töû khoâng ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì".
Vò aáy nhôø bieát nhö vaäy, nhôø thaáy nhö vaäy, taâm cuûa vò aáy thoaùt khoûi duïc laäu, thoaùt khoûi höõu laäu, thoaùt khoûi voâ minh laäu. Ñoái vôùi töï thaân ñaõ giaûi thoaùt nhö vaäy, khôûi leân söï hieåu bieát: "Ta ñaõ giaûi thoaùt". Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, phaïm haïnh ñaõ thaønh, vieäc caàn laøm ñaõ laøm, khoâng coù trôû lui ñôøi soáng naøy nöõa".
Naøy Baø-la-moân, nhö vaäy goïi laø daáu chaân cuûa Nhö Lai, daáu coï xaùt cuûa Nhö Lai, daáu caét cheùm cuûa Nhö Lai. Naøy Baø-la-moân, tôùi möùc ñoä naøy, vò Thaùnh ñeä töû ñi ñeán keát luaän: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, Chuùng Taêng kheùo haønh trì". Naøy Baø-la-moân, tôùi möùc ñoä naøy, ví duï daáu chaân con voi thaät söï ñöôïc ñaày ñuû moät caùch roäng raõi.
Ñöôïc nghe noùi vaäy, Baø-la-moân Jaønussoni baïch Theá Toân:
-- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì che kín, chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, Chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Toân giaû Gotama duøng nhieàu phöông tieän trình baøy, giaûi thích. Con xin quy y Toân giaû Gotama, quy y Phaùp, vaø quy y chuùng Tyû-kheo Taêng. Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû, töø nay trôû ñi cho ñeán meänh chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng!
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11-10-2003
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]