Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya38. Ñaïi kinh Ñoaïn taän aùi
(Mahaøtanhaøsankhaya sutta)
Nhö vaày toâi nghe.Moät thôøi Theá Toân ôû Savatthi (Xaù-veä) taïi Jetavana (Kyø-ñaø Laâm), vöôøn oâng Anathapindika (Caáp Coâ Ñoäc).
Luùc baáy giôø, Tyû-kheo teân laø Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, khôûi leân aùc taø kieán nhö sau: "Theo nhö toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng, thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc".
Moät soá ñoâng Tyû-kheo nghe nhö sau: "Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, khôûi leân aùc taø kieán nhö sau: 'Theo nhö toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng, thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc'". Roài nhöõng Tyû-kheo aáy ñi ñeán choã Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù ôû, khi ñeán xong lieàn noùi vôùi Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù nhö sau:
-- Naøy Hieàn giaû Sati, coù ñuùng söï thaät chaêng, Hieàn giaû khôûi leân aùc taø kieán nhö sau: "Theo nhö toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc".
-- Thaät söï laø vaäy, chö Hieàn, theo nhö toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng, thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc.
Roài nhöõng Tyû-kheo aáy muoán Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, töø boû aùc taø kieán aáy, lieàn caät vaán, naïn vaán lyù do, thaûo luaän:
-- Hieàn giaû Sati, chôù noùi nhö vaäy, chôù xuyeân taïc Theá Toân. Xuyeân taïc Theá Toân laø khoâng toát. Theá Toân khoâng coù noùi nhö vaäy. Hieàn giaû Sati, Theá Toân ñaõ duøng nhieàu phaùp moân noùi thöùc do duyeân khôûi; khoâng coù duyeân thì thöùc khoâng hieän khôûi.
Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, duø ñöôïc caùc Tyû-kheo aáy caät vaán, thaûo luaän, vaãn noùi leân aùc taø kieán aáy, cöùng ñaàu chaáp chaët, naém chaët taø kieán aáy.
-- Thaät söï laø vaäy, chö Hieàn. Theo nhö toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån, nhöng khoâng ñoåi khaùc.
Vì caùc Tyû-kheo aáy khoâng theå laøm cho Tyû-kheo Sati, con ngöôøi ñaùnh caù töø boû aùc taø kieán aáy, neân caùc vò aáy ñeán choã Theá Toân ôû, khi ñeán xong, ñaûnh leã Ngaøi roài ngoài xuoáng moät beân. Sau khi ngoài xuoáng moät beân, nhöõng Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
-- Baïch Theá Toân, Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, khôûi leân aùc taø kieán nhö sau: "Theo toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån, nhöng khoâng ñoåi khaùc". Baïch Theá Toân, chuùng con nghe: "Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù khôûi leân aùc taø kieán nhö sau: "Theo toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån, nhöng khoâng ñoåi khaùc"". Baïch Theá Toân, roài chuùng con ñi ñeán choã Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù ôû, khi ñeán xong, lieàn noùi vôùi Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù:
"-- Naøy Hieàn giaû Sati, coù ñuùng söï thaät chaêng? Hieàn giaû khôûi leân aùc taø kieán nhö sau: 'Theo toâi hieåu, phaùp Theá Toân thuyeát giaûng thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc'".
Baïch Theá Toân, khi nghe noùi vaäy, Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù noùi vôùi chuùng con nhö sau:
"-- Thaät söï laø vaäy, chö Hieàn. Theo nhö toâi hieåu thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc.
Baïch Theá Toân, chuùng con muoán khieán Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, töø boû aùc taø kieán aáy, lieàn caät vaán, naïn vaán lyù do, thaûo luaän:
"-- Hieàn giaû Sati chôù coù noùi nhö vaäy. Chôù coù xuyeân taïc Theá Toân. Xuyeân taïc Theá Toân laø khoâng toát. Theá Toân khoâng coù noùi nhö vaäy. Hieàn giaû Sati, Theá Toân ñaõ duøng nhieàu phaùp moân noùi thöùc do duyeân khôûi, khoâng coù duyeân thì thöùc khoâng hieän khôûi.
"Baïch Theá Toân, Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù daàu cho ñöôïc chuùng con caät vaán, naïn vaán lyù do, thaûo luaän, vaãn noùi leân aùc taø kieán aáy, cöùng ñaàu, chaáp chaët, naém chaët taø kieán aáy:
"-- Thaät söï laø vaäy, theo toâi hieåu, Theá Toân thuyeát giaûng thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc".
Baïch Theá Toân, vì chuùng con khoâng theå laøm cho Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, töø boû aùc taø kieán aáy, neân chuùng con ñeán hoûi Theá Toân yù nghóa naøy."
Roài Theá Toân cho goïi laø moät Tyû-kheo khaùc:
-- Naøy Tyû-kheo, haõy ñi vaø nhaân danh Ta, goïi Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù: "Hieàn giaû Sati, baäc Ñaïo Sö goïi Hieàn giaû".
-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Tyû-kheo aáy vaâng lôøi Theá Toân, ñeán choã Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, sau khi ñeán, lieàn noùi vôùi Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù:
-- Hieàn giaû Sati, baäc Ñaïo Sö goïi Hieàn giaû.
-- Thöa vaâng, Hieàn giaû.
Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù ñaùp lôøi Tyû-kheo aáy, ñi ñeán choã Theá Toân ôû, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù ñang ngoài xuoáng moät beân:
-- Naøy Sati, coù thaät chaêng, OÂng khôûi leân aùc taø kieán nhö sau: "Theo nhö toâi hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng, thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc"?
-- Thaät sö laø vaäy, baïch Theá Toân. Theo nhö con hieåu phaùp Theá Toân thuyeát giaûng, thì thöùc naøy dong ruoãi, luaân chuyeån nhöng khoâng ñoåi khaùc.
-- Naøy Sati, theá naøo laø thöùc aáy.
-- Baïch Theá Toân, chính thöùc aáy noùi caûm thoï, thoï laõnh choã naøy, choã kia, keát quaû caùc haønh ñoäng thieän aùc.
-- Naøy keû meâ môø kia, vì ai maø OÂng laïi hieåu phaùp Ta thuyeát giaûng nhö vaäy. Naøy keû meâ môø kia, coù phaûi chaêng, Ta ñaõ duøng nhieàu phaùp moân noùi laø thöùc do duyeân khôûi, khoâng coù duyeân, thì thöùc khoâng hieän khôûi? Vaø naøy keû meâ môø kia, khoâng nhöõng OÂng xuyeân taïc Ta, vì OÂng ñaõ töï chaáp thuû sai laïc, OÂng coøn töï phaù hoaïi OÂng vaø taïo neân nhieàu toån ñöùc. Naøy keû meâ môø kia, vaø nhö vaäy seõ ñöa ñeán baát haïnh vaø ñau khoå laâu daøi cho OÂng.
Roài Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:
-- Chö Tyû-kheo, caùc OÂng nghó theá naøo? Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, coù theå khôûi leân tia löûa saùng gì trong Phaùp, Luaät naøy khoâng?
-- Baïch Theá Toân, laøm sao coù theå coù ñöôïc, khoâng theå ñöôïc, baïch Theá Toân.
Ñöôïc noùi vaäy, Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, im laëng, hoå ngöôøi, thuït vai, cuùi ñaàu, lo aâu, caâm mieäng. Roài Theá Toân sau khi bieát ñöôïc Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, ñang im laëng, hoå ngöôi, thuït vai, cuùi ñaàu, lo aâu, caâm mieäng, beøn noùi vôùi Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù.
-- Naøy keû meâ môø kia, ngöôøi ta seõ bieát OÂng qua aùc taø kieán cuûa chính OÂng. ÔÛ ñaây, Ta seõ hoûi caùc Tyû-kheo.
Roài Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:
-- Chö Tyû-kheo, caùc OÂng coù hieåu phaùp Ta thuyeát giaûng gioáng nhö Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù naøy, khoâng nhöõng ñaõ xuyeân taïc Ta vì ñaõ töï chaáp thuû sai laïc, maø coøn töï phaù hoaïi mình vaø taïo neân nhieàu toån ñöùc?
-- Baïch Theá Toân, khoâng. Baïch Theá Toân, Theá Toân ñaõ duøng nhieàu phaùp moân noùi thöùc do duyeân khôûi, khoâng coù duyeân, thöùc khoâng hieän khôûi.
-- Laønh thay, chö Tyû-kheo, laønh thay, chö Tyû-kheo, caùc OÂng hieåu phaùp Ta thuyeát giaûng nhö vaäy! Chö Tyû-kheo, Ta ñaõ duøng nhieàu phaùp moân noùi thöùc do duyeân khôûi. Khoâng coù duyeân, thöùc khoâng hieän khôûi. Nhöng Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, khoâng nhöõng xuyeân taïc Ta vì ñaõ töï chaáp thuû sai laïc, coøn töï phaùp hoaïi mình vaø taïo neân nhieàu toån ñöùc, vaø nhö vaäy seõ ñöa ñeán baát haïnh vaø ñau khoå laâu daøi cho keû meâ môø aáy.
(Duyeân sanh Thöùc)
Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân maø thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân tuøy theo duyeân aáy. Do duyeân maét vaø caùc saéc, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø nhaõn thöùc. Do duyeân tai vaø caùc tieáng, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø nhó thöùc. Do duyeân muõi vaø caùc höông, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø tyû thöùc. Do duyeân löôõi vaø caùc vò, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø thieät thöùc. Do duyeân thaân vaø caùc xuùc, thöùc sanh vaø thöùc aáy coù teân laø thaân thöùc. Do duyeân yù vaø caùc phaùp, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø yù thöùc. Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân naøo löûa sanh vaø löûa aáy coù teân tuøy theo duyeân aáy: duyeân cuûi, löûa sanh, löûa aáy goïi laø löûa cuûi. Duyeân voû goã baøo, löûa sanh, löûa aáy goïi laø löûa voû baøo. Duyeân coû, löûa sanh, löûa aáy goïi laø löûa coû. Duyeân phaân boø, löûa sanh, löûa aáy goïi laø löûa phaân boø. Duyeân traáu, löûa sanh, löûa aáy goïi laø löûa traáu. Duyeân ñoáng raùc, löûa sanh, löûa aáy goïi laø löûa ñoáng raùc. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân tuøy theo duyeân aáy. Do duyeân maét vaø caùc saéc, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø nhaõn thöùc. Do duyeân tai vaø caùc tieáng, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø nhó thöùc. Do duyeân muõi vaø caùc höông, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân vaø tyû thöùc. Do duyeân löôõi vaø caùc vò, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø thieät thöùc. Do duyeân thaân vaø caùc xuùc, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø thaân thöùc. Do duyeân yù vaø caùc phaùp, thöùc sanh, vaø thöùc aáy coù teân laø yù thöùc.
(Caùc caâu hoûi veà sanh vaät)
Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù thaáy sanh vaät naøy khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù thaáy.
- -Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù thaáy söï taùc thaønh sanh vaät do moùn aên aáy khoâng?
-- Baïch Theá Toân coù thaáy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù thaáy, do söï ñoaïn dieät caùc moùn aên aáy, sanh vaät aáy cuõng bò ñoaïn dieät khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù thaáy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, vì do döï neân nghi hoaëc sanh. Sanh vaät naøy coù theå khoâng coù maët?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, vì do döï neân nghi hoaëc sanh. Söï taùc thaønh cuûa moùn aên aáy coù theå coù hay khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, vì do döï neân nghi hoaëc sanh. Do söï ñoaïn dieät caùc moùn aên aáy, sanh vaät aáy coù theå bò ñoaïn dieät hay khoâng bò ñoaïn dieät?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu thaáy nhö thaät vôùi chaùnh trí tueä, thì söï nghi ngôø naøy ñöôïc tröø dieät. Sanh vaät naøy coù theå khoâng coù maët.
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu thaáy nhö thaät vôùi chaùnh trí tueä, thì söï nghi ngôø naøy ñöôïc tröø dieät. Söï taùc thaønh cuûa moùn aên aáy coù theå coù hay khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu thaáy nhö thaät vôùi chaùnh trí tueä, thì söï nghi ngôø naøy ñöôïc tröø dieät. Do söï ñoaïn dieät caùc moùn aên aáy, sanh vaät coù theå bò ñoaïn dieät hay khoâng bò ñoaïn dieät?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, sanh vaät naøy coù maët, (ñoái vôùi vaán ñeà naøy), ôû ñaây, caùc OÂng coù phaûi khoâng coù nghi hoaëc khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, söï taùc thaønh cuûa moùn aên aáy, (ñoái vôùi vaán ñeà naøy), ôû ñaây, caùc OÂng coù phaûi khoâng coù nghi hoaëc khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, do söï ñoaïn dieät caùc moùn aên aáy, sanh vaät aáy coù theå bò ñoaïn dieät, (ñoái vôùi vaán ñeà naøy), ôû ñaây, caùc OÂng coù phaûi khoâng coù nghi hoaëc khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, sanh vaät naøy coù maët, (ñoái vôùi vaán ñeà naøy) coù phaûi caùc OÂng kheùo thaáy, nhôø nhö thaät chaùnh trí tueä khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
- Naøy caùc Tyû-kheo, söï hieän höõu cuûa sanh vaät aáy laø do caùc moùn aên aáy taùc thaønh,... naøy, coù phaûi caùc OÂng kheùo thaáy nhôø nhö thaät chaùnh trí tueä khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, do söï ñoaïn dieät caùc moùn aên aáy, sanh vaät aáy coù theå bò ñoaïn dieät, (ñoái vôùi vaán ñeà naøy), coù phaûi caùc OÂng kheùo thaáy nhôø nhö thaät chaùnh trí tueä khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù vaäy.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi tri kieán naøy ñöôïc thanh tònh nhö vaäy, ñöôïc laøm cho trong saùng nhö vaäy, neáu caùc OÂng chaáp tröôùc, laáy laøm haõnh dieän, truy caàu, xem laø cuûa mình, thì naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå hieåu ví duï chieác beø, noùi Phaùp ñöôïc giaûng daïy laø ñeå ñöa vöôït qua, khoâng phaûi ñeå naém laáy.
-- Baïch Theá Toân, khoâng.
-- Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi tri kieán naøy ñöôïc thanh tònh nhö vaäy, ñöôïc laøm cho trong saùng nhö vaäy, neáu caùc OÂng khoâng chaáp tröôùc, khoâng laáy laøm haõnh dieän, khoâng truy caàu, khoâng xem laø cuûa mình, thì naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå hieåu ví duï cuûa mình, thì naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå hieåu ví duï laø cuûa mình, thì naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå ví duï chieác beø, noùi Phaùp ñöôïc giaûng daïy laø ñeå ñöa vöôït qua, khoâng phaûi ñeå naém laáy.
-- Baïch Theá Toân, coù.
(Thöùc aên vaø Duyeân khôûi)
-- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán moùn aên giuùp cho an truù caùc loaøi höõu tình ñaõ sanh hay phoø trôï caùc loaøi höõu tình seõ sanh. Theá naøo laø boán? Ñoaøn thöïc hoaëc thoâ hoaëc teá, thöù hai laø xuùc thöïc, thöù ba laø tö nieäm thöïc, vaø thöù tö laø thöùc thöïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo boán moùn aên naøy, laáy gì laøm nhaân duyeân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? Boán moùn aên naøy laáy aùi laøm nhaân duyeân, laáy aùi laøm taäp khôûi, laáy aùi laøm sanh chuûng, laáy aùi laøm nguyeân nhaân. Naøy caùc Tyû-kheo, aùi naøy laáy gì laøm nhaân duyeân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? AÙi laáy thoï laøm nhaân duyeân, laáy thoï laøm taäp khôûi, laáy thoï laøm sanh chuûng, laáy thoï laøm nguyeân nhaân. Naøy caùc Tyû-kheo, thoï naøy laáy gì laøm nguyeân nhaân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? Thoï laáy xuùc laøm nhaân duyeân, laáy xuùc laøm taäp khôûi, laáy xuùc laøm sanh chuûng, laáy xuùc laøm nguyeân nhaân. Naøy caùc Tyû-kheo, xuùc naøy laáy gì laøm nhaân duyeân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? Xuùc laáy saùu nhaäp laøm nhaân duyeân, laáy saùu nhaäp laøm taäp khôûi, laáy saùu nhaäp laøm sanh chuûng, laáy saùu nhaäp laøm nguyeân nhaân. Naøy caùc Tyû-kheo, saùu nhaäp naøy laáy gì laøm nhaân duyeân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? Saùu nhaäp laáy danh saéc laøm nhaân duyeân, laáy danh saéc laøm taäp khôûi, laáy danh saéc laøm sanh chuûng, laáy danh saéc laøm nguyeân nhaân. Naøy caùc Tyû-kheo, danh saéc naøy laáy gì laøm nhaân duyeân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? Danh saéc laáy thöùc laøm nhaân duyeân, laáy thöùc laø taäp khôûi, laáy thöùc laøm sanh chuûng, laáy thöùc laøm nguyeân nhaân. Naøy caùc Tyû-kheo, thöùc naøy laáy gì laøm nhaân duyeân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? Thöùc laáy haønh laøm nhaân duyeân, laáy haønh laøm taäp khôûi, laáy haønh laøm sanh chuûng, laáy haønh laøm nguyeân nhaân. Naøy caùc Tyû-kheo, caùc haønh naøy laáy gì laøm nhaân duyeân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm sanh chuûng, laáy gì laøm nguyeân nhaân? Caùc haønh laáy voâ minh laøm sanh chuûng, laáy voâ minh laøm nguyeân nhaân.
(Duyeân theo chieàu thuaän)
Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, voâ minh duyeân haønh, haønh duyeân thöùc, thöùc duyeân danh saéc, danh saéc duyeân saùu nhaäp, saùu nhaäp duyeân xuùc, xuùc duyeân thoï, thoï duyeân aùi, aùi duyeân thuû, thuû duyeân höõu, höõu duyeân sanh, sanh duyeân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo ñöôïc hieän höõu. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
(Duyeân theo chieàu nghòch)
Tröôùc ñaõ noùi: Sanh duyeân giaø, cheát (Do duyeân sanh neân giaø, cheát hieän khôûi). Naøy caùc Tyû-kheo, sanh duyeân giaø, cheát coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, sanh duyeân giaø, cheát. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Sanh duyeân giaø, cheát.
-- Tröôùc ñaõ noùi: höõu duyeân sanh. Naøy caùc Tyû-kheo, höõu duyeân sanh coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, höõu duyeân sanh. Nhö vaäy, ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Höõu duyeân sanh.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Thuû duyeân höõu. Naøy caùc Tyû-kheo, thuû duyeân höõu coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, thuû duyeân höõu. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Thuû duyeân höõu.
-- Tröôùc ñaõ noùi: AÙi duyeân thuû. Naøy caùc Tyû-kheo, aùi duyeân thuû coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây, (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, aùi duyeân thuû. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: AÙi duyeân thuû.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Thoï duyeân aùi. Naøy caùc Tyû-kheo, thoï duyeân aùi coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, thoï duyeân aùi. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Thoï duyeân aùi.
- Tröôùc ñaõ noùi: Xuùc duyeân thoï. Naøy caùc Tyû-kheo, xuùc duyeân thoï coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, xuùc duyeân thoï. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Xuùc duyeân thoï.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Saùu nhaäp duyeân xuùc. Naøy caùc Tyû-kheo, saùu nhaäp duyeân xuùc coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, saùu nhaäp duyeân xuùc. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Saùu nhaäp duyeân xuùc.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Danh saéc duyeân saùu nhaäp. Naøy caùc Tyû-kheo, danh saéc duyeân saùu nhaäp coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, danh saéc duyeân saùu nhaäp. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Danh saéc duyeân saùu nhaäp.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Thöùc duyeân danh saéc. Naøy caùc Tyû-kheo, thöùc duyeân danh saéc coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, thöùc duyeân danh saéc. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Thöùc duyeân danh saéc.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Haønh duyeân thöùc: Naøy caùc Tyû-kheo, haønh duyeân thöùc coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, haønh duyeân thöùc. Nhö vaäy, ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Haønh duyeân thöùc.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Voâ minh duyeân haønh. Naøy caùc Tyû-kheo, voâ minh duyeân haønh coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, voâ minh duyeân haønh. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Voâ minh duyeân haønh.
(Toùm löôïc veà Duyeân)
-- Laønh thay, naøy caùc Tyû-kheo! Caùc OÂng noùi nhö vaäy vaø Ta cuõng noùi nhö vaäy: "Caùi naøy coù neân caùi kia coù, caùi naøy sanh neân caùi kia sanh", nhö voâ minh duyeân haønh, haønh duyeân thöùc, thöùc duyeân danh saéc, danh saéc duyeân saùu nhaäp, saùu nhaäp duyeân xuùc, xuùc duyeân thoï, thoï duyeân aùi, aùi duyeân thuû, thuû duyeân höõu, höõu duyeân sanh, sanh duyeân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo cuøng sanh khôûi. Nhö vaäy, laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
(Dieät theo chieàu thuaän)
Do voâ minh ñoaïn dieät, xaû ly moät caùch hoaøn toaøn neân caùc haønh dieät. Do caùc haønh dieät neân thöùc dieät. Do thöùc dieät neân danh saéc dieät. Do danh saéc dieät neân saùu nhaäp dieät. Do saùu nhaäp dieät neân xuùc dieät. Do xuùc dieät neân thoï dieät. Do thoï dieät neân aùi dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo ñeàu dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
(Dieät theo chieàu nghòch)
Tröôùc ñaõ noùi: Do sanh dieät neân giaø, cheát dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do sanh dieät neân giaø, cheát dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do sanh dieät neân giaø, cheát dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do sanh dieät neân giaø, cheát dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do höõu dieät neân sanh dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do höõu dieät neân sanh dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do höõu dieät neân sanh dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do höõu dieät neân sanh dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do thuû dieät neân höõu dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do thuû dieät neân höõu dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do thuû dieät neân höõu dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do thuû dieät neân höõu dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do aùi dieät neân thuû dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do aùi dieät neân thuû dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do aùi dieät neân thuû dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do aùi dieät neân thuû dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do thoï dieät neân aùi dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do thoï dieät neân aùi dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do thoï dieät neân aùi dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do thoï dieät neân aùi dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do xuùc dieät neân thoï dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do xuùc dieät neân thoï dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do xuùc dieät neân thoï dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do xuùc dieät neân thoï dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do saùu nhaäp dieät neân xuùc dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do saùu nhaäp dieät neân xuùc dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do saùu nhaäp dieät neân xuùc dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do saùu nhaäp dieät neân xuùc dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do danh saéc dieät neân saùu nhaäp dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do danh saéc dieät neân saùu nhaäp dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do danh saéc dieät neân saùu nhaäp dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do danh saéc dieät neân saùu nhaäp dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do thöùc dieät neân danh saéc dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do thöùc dieät neân danh saéc dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do thöùc dieät neân danh saéc dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do thöùc dieät neân danh saéc dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do haønh dieät neân thöùc dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do haønh dieät neân thöùc dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do haønh dieät neân thöùc dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do haønh dieät neân thöùc dieät.
-- Tröôùc ñaõ noùi: Do voâ minh dieät neân haønh dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, do voâ minh dieät neân haønh dieät coù phaûi khoâng? Hay ôû ñaây (nghóa) nhö theá naøo?
-- Baïch Theá Toân, do voâ minh dieät neân haønh dieät. Nhö vaäy ñoái vôùi chuùng con, (nghóa) ôû ñaây laø vaäy: Do voâ minh dieät neân haønh dieät.
(Toùm löôïc veà Dieät)
- Laønh thay, naøy caùc Tyû-kheo! Caùc OÂng noùi nhö vaäy vaø Ta cuõng noùi nhö vaäy: "Caùi naøy khoâng coù neân caùi kia khoâng coù, caùi naøy dieät neân caùi kia dieät", nhö voâ minh dieät neân haønh dieät, haønh dieät neân thöùc dieät, thöùc dieät neân danh saéc dieät, danh saéc dieät neân saùu nhaäp dieät, saùu nhaäp dieät neân xuùc dieät, xuùc dieät neân thoï dieät, thoï dieät neân aùi dieät, aùi dieät neân thuû dieät, thuû dieät neân höõu dieät, höõu dieät neân sanh dieät, sanh dieät neân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu naõo dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
(Tri kieán veà ngaõ)
Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng neân bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, coù coøn chaïy theo thôøi quaù khöù, vaø suy nghó: "Ta coù maët trong thôøi quaù khöù hay khoâng coù maët trong thôøi quaù khöù? Ta coù maët trong thôøi quaù khöù nhö theá naøo? Ta coù maët trong thôøi quaù khöù, hình voùc nhö theá naøo? Tröôùc kia ta laø gì vaø ta coù maët nhö theá naøo trong thôøi quaù khöù"?
-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, coù coøn chaïy theo thôøi vò lai, vaø suy nghó: "Ta seõ coù maët trong thôøi vò lai hay ta seõ khoâng coù maët trong thôøi vò lai? Ta seõ coù maët trong thôøi vò lai nhö theá naøo? Ta seõ coù maët trong thôøi vò lai, hình voùc nhö theá naøo? Tröôùc kia laø gì vaø ta seõ coù maët nhö theá naøo trong thôøi vò lai"?
-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, caùc OÂng coù nghi ngôø gì veà mình trong thôøi hieän taïi: "Ta coù maët hay ta khoâng coù maët. Ta coù maët nhö theá naøo? Ta coù maët, hình voùc nhö theá naøo? Höõu tình naøy töø ñaâu ñeán? Vaø roài noù seõ ñi ñaâu"?
-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, caùc OÂng coù noùi nhö sau: "Baäc Ñaïo Sö ñöôïc chuùng ta toân troïng. Chuùng ta noùi vì chuùng ta toân troïng baäc Ñaïo Sö"?
-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, caùc OÂng coù noùi nhö sau: "Moät Sa-moân noùi vôùi chuùng toâi nhö vaäy, caùc Sa-moân khaùc cuõng noùi nhö vaäy, vaø coøn chuùng toâi khoâng coù noùi nhö vaäy"?
-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, caùc OÂng coù tìm moät vò Ñaïo Sö khaùc khoâng?
-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, caùc OÂng coù trôû lui laïi caùc giôùi caám, teá töï ñaøn traøng cuûa caùc tuïc töû Sa-moân, Baø-la-moân (vaø nghó raèng) chuùng laø caên baûn khoâng?
-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân.
-- Naøy caùc Tyû-kheo, coù phaûi caùc OÂng chæ noùi nhöõng gì caùc OÂng töï bieát, töï thaáy, töï yù thöùc ñöôïc?
-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
-- Laønh thay, naøy caùc Tyû-kheo,! Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng ñaõ ñöôïc ta giôùi thieäu Chaùnh Phaùp, Phaùp naøy thieát thöïc, hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï thaân giaùc hieåu. Naøy caùc Tyû-kheo, Phaùp naøy thieát thöïc, hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï thaân giaùc hieåu. Taát caû nhöõng gì ñaõ noùi laø do duyeân naøy maø noùi.
(Voøng luaân hoài: töø sanh ñeán tröôûng thaønh)
Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba söï hoøa hôïp maø moät baøo thai thaønh hình: ôû ñaây, cha meï coù giao hôïp vaø ngöôøi meï khoâng trong thôøi coù theå thuï thai, vaø höông aám (gandhabba) khoâng hieän tieàn, nhö vaäy baøo thai khoâng theå thaønh hình. ÔÛ ñaây, cha vaø meï coù giao hôïp, vaø ngöôøi meï trong thôøi coù theå thuï thai, nhöng höông aám (gandhabba) khoâng hieän tieàn, nhö vaäy baøo thai khoâng theå thaønh hình. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo cha meï coù giao hôïp, vaø ngöôøi meï trong thôøi coù theå thuï thai, vaø höông aám coù hieän tieàn; coù ba söï hoøa hôïp nhö vaäy, thì baøo thai môùi thaønh hình.
Roài naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi meï trong chín hay möôøi thaùng mang baøo thai aáy, vôùi söï lo aâu lôùn ñoái vôùi gaùnh naëng aáy. Roài naøy caùc Tyû-kheo, sau chín hay möôøi thaùng, ngöôøi meï sinh ñeû vôùi söï lo aâu lôùn ñoái vôùi gaùnh naëng aáy. Khi ñaõ sinh, ngöôøi meï nuoâi (haøi nhi aáy) vôùi maùu cuûa mình. Naøy caùc Tyû-kheo, trong luaät cuûa baäc Thaùnh, söõa cuûa baø meï ñöôïc xem laø maùu.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñöùa treû aáy, sau khi lôùn leân, sau khi caùc caên ñaõ thuaàn thuïc, chôi vôùi nhöõng troø chôi daønh cho caùc ñöùa treû, nhö vôùi caùi caøy nhoû, chôi khaêng, chôi nhaûy loän nhaøo, chôi chong choùng, chôi vôùi ñoà ñong baèng laù, chôi xe con, chôi cung nhoû.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñöùa treû sau khi lôùn leân, sau khi caùc caên do maét nhaän thöùc, ñöôïc thuaàn thuïc, thoï höôûng ñaày ñuû naêm moùn duïc laïc; caùc saéc do maét nhaän thöùc, saéc naøy khaû aùi, khaû hyû, khaû laïc, khaû yù, kích thích loøng duïc, haáp daãn; caùc tieáng do tai nhaän thöùc... Caùc höông do muõi nhaän thöùc... Caùc vò do löôõi nhaän thöùc... Caùc xuùc do thaân caûm xuùc; caùc xuùc naøy khaû aùi, khaû hyû, khaû laïc, khaû yù, kích thích loøng duïc.
(Tieáp tuïc luaân hoài)
Khi thaáy saéc baèng maét, ngöôøi ñoù tham aùi ñoái vôùi saéc ñeïp, ngöôøi ñoù gheùt boû ñoái vôùi saéc xaáu, ngöôøi ñoù soáng nieäm khoâng an truù treân thaân, vôùi moät taâm nhoû moïn. Ngöôøi ñoù khoâng nhö thaät tueä tri taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, chính nhôø chuùng maø caùc aùc baát thieän phaùp cuûa ngöôøi ñoù ñöôïc tröø dieät, khoâng coù dö taøn. Nhö vaäy, ñoái dieän vôùi thaân, sô (thuaän, nghòch) coù caûm thoï naøo khôûi leân: laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï, ngöôøi ñoù tuøy hyû, hoan ngheânh, tham tröôùc thoï aáy. Vì tuøy hyû, hoan ngheânh, tham tröôùc caûm thoï aáy, neân duïc sanh hyû, coù taâm duïc hyû ñoái vôùi nhöõng caûm thoï aáy, neân duïc hyû sanh, coù taâm duïc hyû ñoái vôùi nhöõng caûm thoï aáy, töùc laø chaáp thuû. Do duyeân thuû neân höõu sanh; do duyeân höõu neân sanh sinh khôûi; do duyeân sanh neân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo, sanh. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
Khi ngöôøi ñoù nghe tieáng vôùi tai... khi ngöôøi ñoù ngöûi höông vôùi muõi... khi ngöôøi ñoù neám vò vôùi löôõi... khi ngöôøi ñoù caûm xuùc vôùi thaân... khi ngöôøi ñoù nhaän thöùc phaùp vôùi yù, ngöôøi ñoù tham aùi ñoái vôùi phaùp toát, gheùt boû ñoái vôùi phaùp xaáu. Ngöôøi ñoù soáng nieäm khoâng an truù treân thaân, vôùi moät taâm nhoû moïn. Ngöôøi ñoù khoâng nhö thaät tueä tri ñeán taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, chính nhôø chuùng maø caùc aùc, baát thieän phaùp cuûa ngöôøi ñoù ñöôïc tröø dieät, khoâng coøn dö taøn. Nhö vaäy, ñoái dieän vôùi thaân, sô (thuaän, nghòch), coù caûm thoï naøo khôûi leân: laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï. Ngöôøi ñoù tuøy hyû, hoan ngheânh, tham tröôùc caûm thoï aáy. Vì ngöôøi ñoù tuøy hyû, hoan ngheânh, tham tröôùc caûm thoï aáy neân duïc hyû sanh. Coù taâm duïc hyû ñoái vôùi nhöõng caûm thoï aáy, töùc laø chaáp thuû. Do duyeân thuû neân höõu sanh; do duyeân höõu neân sanh sinh khôûi; do duyeân sanh neân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
(Ñoaïn taän luaân hoài: Söï tu taäp)
ÔÛ ñôøi, naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai xuaát hieän ôû ñôøi laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Bieán Tri, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Nhö Lai sau khi töï chöùng ngoä vôùi thöôïng trí, theá giôùi naøy vôùi Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, goàm caû theá giôùi naøy vôùi Sa-moân, Baø-la-moân, Thieân, Nhôn, laïi tuyeân thuyeát ñieàu Nhö Lai ñaõ chöùng ngoä. Nhö Lai thuyeát phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, ñaày ñuû vaên nghóa. Nhö Lai truyeàn daïy phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, thanh tònh.
Ngöôøi gia tröôûng hay con vò gia tröôûng, hay moät ngöôøi sanh ôû giai caáp (haï tieän) naøo nghe Phaùp aáy. Sau khi nghe Phaùp, ngöôøi aáy sanh loøng kính ngöôõng Nhö Lai. Khi coù loøng tín ngöôõng, vò aáy suy nghó: "Ñôøi soáng gia ñình ñaày nhöõng trieàn phöôïc, con ñöôøng ñaày nhöõng buïi ñôøi. Ñôøi soáng xuaát gia phoùng khoaùng nhö hö khoâng. Thaät raát khoù cho moät ngöôøi soáng ôû gia ñình coù theå soáng theo phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, hoaøn toaøn thanh tònh, traéng baïch nhö voû oác. Vaäy ta neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Sau moät thôøi gian, ngöôøi aáy boû taøi saûn nhoû hay boû taøi saûn lôùn, boû baø con quyeán thuoäc nhoû hay baø con quyeán thuoäc lôùn, caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Khi ñaõ xuaát gia nhö vaäy, vò aáy soáng thaønh töïu hoïc phaùp chaùnh haïnh, töø boû saùt sanh, traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát taøm quyù, coù loøng töø, soáng thöông xoùt ñeán haïnh phuùc taát caû chuùng sanh vaø loaøi höõu tình. Vò aáy töø boû laáy cuûa khoâng cho, chæ laáy nhöõng vaät ñaõ cho, chæ mong nhöõng vaät ñaõ cho, soáng thanh tònh, khoâng coù troäm caép, töø boû taø haïnh, soáng theo phaïm haïnh, soáng haïnh vieãn ly, töø boû daâm duïc heøn haï.
Töø boû noùi laùo, noùi nhöõng lôøi chaân thaät, y chæ treân söï thaät, chaéc chaén, ñaùng tin caäy, khoâng löôøng gaït, khoâng phaûn laïi ñoái vôùi ñôøi, töø boû noùi hai löôõi, traùnh xa noùi hai löôõi, nghe ñieàu gì ôû choã naøy, khoâng ñeán choã kia noùi ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi naøy, nghe ñieàu gì ôû choã kia, khoâng ñeán noùi vôùi nhöõng ngöôøi naøy ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi kia. Nhö vaäy, vò aáy soáng hoøa hôïp nhöõng keû ly giaùn, khuyeán khích nhöõng keû hoøa hôïp, hoan hyû trong hoøa hôïp, thoaûi maùi trong hoøa hôïp, haân hoan trong hoøa hôïp, noùi nhöõng lôøi ñöa ñeán hoøa hôïp, töø boû lôøi noùi ñoäc aùc, traùnh xa lôøi noùi ñoäc aùc, noùi nhöõng lôøi noùi khoâng loãi laàm, ñeïp tai, deã thöông, thoâng caûm ñeán taâm, tao nhaõ, ñeïp loøng nhieàu ngöôøi, töø boû lôøi noùi phuø phieám, traùnh xa lôøi noùi phuø phieám, noùi ñuùng thôøi, noùi nhöõng lôøi chaân thaät, noùi nhöõng lôøi coù yù nghóa, noùi nhöõng lôøi veà Chaùnh Phaùp, noùi nhöõng lôøi veà Luaät, noùi nhöõng lôøi ñaùng ñöôïc gìn giöõ, nhöõng lôøi hôïp thôøi, thuaän lyù, coù maïch laïc heä thoáng, coù ích lôïi.
Vò aáy töø boû laøm haïi ñeán caùc hoät gioáng vaø caùc loaïi caây coû, duøng moät ngaøy moät böõa, khoâng aên ban ñeâm, töø boû aên phi thôøi, töø boû ñi xem muùa, haùt, nhaïc, trình dieãn, töø boû trang söùc baèng voøng hoa, höông lieäu, daàu thôm vaø caùc thôøi trang, töø boû duøng giöôøng cao vaø giöôøng lôùn, töø boû nhaän vaøng baïc, töø boû nhaän caùc haït soáng, töø boû nhaän thòt soáng, töø boû nhaän ñaøn baø, con gaùi, töø boû nhaän noâ tyø, gaùi vaø trai, töø boû nhaän cöøu vaø deâ, töø boû nhaän gia caàm vaø heo, töø boû nhaän voi, boø, ngöïa vaø ngöïa caùi, töø boû nhaän ruoäng nöông vaø ñaát ñai, töø boû nhaän ngöôøi moâi giôùi hoaëc töï mình laøm moâi giôùi, töø boû buoân baùn, töø boû caùc söï gian laän baèng caân, tieàn baïc, ño löôøng, töø boû caùc taø haïnh nhö hoái loä, gian traù, löøa ñaûo, töø boû laøm thöông toån, saùt haïi, caâu thuùc, böùc ñoaït, troäm caép, cöôùp phaù.
Vò aáy bieát ñuû vôùi taám y ñeå che thaân, vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi buïng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo (y vaø bình baùt). Ví nhö con chim bay ñeán choã naøo cuõng mang theo hai caùnh; cuõng vaäy, Tyû-kheo bieát ñuû vôùi taám y ñeå che thaân, vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi buïng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo (y vaø bình baùt). Vò aáy nhôø thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån naøy neân höôûng ñöôïc laïc thoï, noäi taâm khoâng loãi laàm.
Khi maét thaáy saéc, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán con maét khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu, bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân; vò aáy töï cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì con maét, thöïc haønh söï hoä trì con maét. Khi tai nghe tieáng... muõi ngöûi höông... löôõi neám vò... thaân caûm xuùc... yù nhaän thöùc caùc phaùp; vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán yù caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu, bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân; vò aáy cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì yù caên, thöïc haønh söï hoä trì yù caên. Vò aáy nhôø söï hoä trì cao quyù caùc caên aáy, neân höôûng laïc thoï, noäi taâm khoâng loãi laàm.
Vò aáy khi ñi tôùi, khi ñi lui ñeàu tænh giaùc, khi nhìn thaúng, khi nhìn quanh ñeàu tænh giaùc, khi co tay, khi duoãi tay ñeàu tænh giaùc, khi mang y keùp, bình baùt, thöôïng y ñeàu tænh giaùc, khi aên uoáng, nhai, nuoát ñeàu tænh giaùc, khi ñi ñaïi tieåu tieän, tieåu tieän ñeàu tænh giaùc, khi ñi, ñöùng, ngoài, naèm, thöùc, noùi, im laëng ñeàu tænh giaùc.
Vò aáy vôùi söï thaønh töïu Thaønh giôùi uaån naøy, vôùi söï thaønh töïu Thaùnh hoä trì caên naøy, vaø vôùi Thaùnh chaùnh nieäm tænh giaùc naøy, löïa moät choã thanh vaéng, tòch mòch nhö khu röøng, goác caây, khe nuùi, hang ñaù, baõi tha ma, luøm caây, ngoaøi trôøi, ñoáng rôm. Sau khi ñi khaát thöïc veà vaø aên xong, vò aáy ngoài kieát-giaø, löng thaúng, taïi choã noùi treân, vaø an truù chaùnh nieäm tröôùc maët. Vò aáy töø boû tham aùi ôû ñôøi, soáng vôùi taâm thoaùt ly tham aùi, goät röûa taâm heát tham aùi. Töø boû saân haän, vò aáy soáng vôùi taâm khoâng saân haän, loøng töø maãn thöông xoùt taát caû chuùng höõu tình, goät röûa, taâm heát saân haän. Töø boû hoân traàm thuïy mieân, vò aáy soáng thoaùt ly hoân traàm thuïy mieân, vôùi taâm töôûng höôùng veà aùnh saùng, chaùnh nieäm tænh giaùc, goät röûa taâm heát hoân traàm thuïy mieân. Töø boû traïo cöû hoái quaù, vò aáy soáng khoâng traïo cöû, noäi taâm traàm laëng, goät röûa taâm heát traïo cöû, hoái tieác. Töø boû nghi ngôø, vò aáy soáng thoaùt khoûi nghi ngôø, khoâng phaân vaân löôõng löï, goät röûa taâm heát nghi ngôø ñoái vôùi thieän phaùp.
Sau khi töø boû naêm trieàn caùi laøm oâ nhieãm taâm, laøm cho yeáu ôùt trí tueä, vò aáy ly duïc, ly phaùp baát thieän, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo dieät taàm vaø töù, chöùng vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tónh nhaát taâm. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm giaùc söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø "xaû nieäm laïc truù", chöùng vaø truù Thieàn thöù ba. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo xaû laïc xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh.
(Ñoaïn taän luaân hoài: Giaûi thoaùt roát raùo)
Khi vò aáy thaáy saéc baèng maét, vò aáy khoâng tham aùi ñoái vôùi saéc ñeïp, khoâng gheùt boû ñoái vôùi saéc xaáu, vò aáy soáng an truù nieäm treân thaân, vôùi taâm voâ löôïng. Vò aáy nhö thaät tueä tri taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, chính nhôø chuùng maø caùc aùc baát thieän phaùp cuûa vò aáy ñöôïc tröø dieät, khoâng coù dö taøn. Nhö vaäy töø boû (thuaän nghòch), coù caûm thoï naøo khôûi leân: laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï; vò aáy khoâng tuøy hyû, khoâng hoan ngheânh, khoâng tham tröôùc thoï aáy. Vì vò aáy khoâng tuøy hyû, khoâng hoan ngheânh, khoâng tham tröôùc thoï aáy, neáu coù duïc hyû naøo ñoái vôùi caùc caûm thoï, duïc hyû aáy ñöôïc tröø dieät. Do duïc hyû cuûa vò aáy dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
Khi vò aáy nghe tieáng baèng tai... khi vò ngöûi höông baèng muõi... Khi vò aáy neám vò baèng löôõi... Khi vò aáy caûm xuùc baèng thaân... Khi vò aáy nhaän thöùc phaùp baèng yù, vò aáy khoâng tham aùi ñoái vôùi phaùp toát, khoâng gheùt boû ñoái vôùi phaùp xaáu. Vò aáy soáng an truù nieäm treân thaân, vôùi taâm voâ löôïng. Vò aáy nhö thaät tueä tri taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt. Chính nhôø chuùng maø caùc aùc, baát thieän phaùp cuûa vò aáy ñöôïc tröø dieät, khoâng coù dö taøn. Nhö vaäy, vò aáy ñoaïn tröø (thuaän nghòch) coù caûm thoï naøo khôûi leân: laïc thoï, khoå thoï hay baát khoå baát laïc thoï; vò aáy khoâng tuøy hyû, khoâng hoan ngheânh, khoâng tham tröôùc thoï aáy. Vì vò aáy khoâng tuøy hyû, khoâng hoan ngheânh, khoâng tham tröôùc thoï aáy, neáu coù duïc hyû naøo ñoái vôùi caùc caûm thoï, duïc hyû aáy ñöôïc tröø dieät. Do duïc hyû cuûa vò aáy dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy.
(Keát luaän)
Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng haõy thoï trì aùi taän giaûi thoaùt naøy, ñöôïc Ta noùi moät caùch toùm taét, nhöng (phaûi nhôù laø) Tyû-kheo Sati, con cuûa ngöôøi ñaùnh caù, ñaõ bò maéc trong caùi löôùi lôùn cuûa aùi, trong söï roái loaïn cuûa aùi.
Theá Toân thuyeát giaûng nhö vaäy. Caùc Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11-10-2003
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]