Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya43. Ñaïi kinh Phöông quaûng
(Mahaøvedalla sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân ôû Savatthi, taïi Jetavana, tònh xaù oâng Anathapindika. Luùc baáy giôø, Toân giaû Maha Kotthita (Ñaïi Caâu-hy-la), vaøo buoåi chieàu, khi thieàn ñònh xong, ñöùng daäy, ñi ñeán choã Toân giaû Sariputta ôû, sau khi ñeán noùi leân vôùi Toân giaû Sariputta nhöõng lôøi chaøo ñoùn, hoûi thaêm xaõ giao roài ngoài xuoáng moät beân. Sau khi ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Maha Kotthita noùi vôùi Toân giaû Sariputta:
(Tueä giaùc)
-- Naøy Hieàn giaû, lieät tueä, lieät tueä (Suppanna) ñöôïc goïi laø nhö vaäy. Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo ñöôïc goïi laø lieät tueä?
-- Naøy Hieàn giaû, vì khoâng tueä tri, khoâng tueä tri (Nappajanati), naøy Hieàn giaû neân ñöôïc goïi laø lieät tueä. Khoâng tueä tri gì? Khoâng tueä tri: ñaây laø Khoå, khoâng tueä tri: ñaây laø Khoå taäp, khoâng tueä tri: ñaây laø Khoå dieät, khoâng tueä tri: ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät. Vì khoâng tueä tri, khoâng tueä tri, naøy Hieàn giaû, neân ñöôïc goïi laø lieät tueä.
- -Laønh thay, Hieàn giaû!
Toân giaû Maha Kotthita hoan hyû, tín thoï lôøi Toân giaû Sariputta noùi, roài hoûi Toân giaû Sariputta moät caâu hoûi nöõa:
-- Naøy Hieàn giaû, trí tueä, trí tueä ñöôïc goïi laø nhö vaäy. Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo laø ñöôïc goïi laø trí tueä?
-- Vì coù tueä tri, coù tueä tri, naøy Hieàn giaû, neân ñöôïc goïi laø trí tueä. Coù tueä trí gì? Coù tueä tri: ñaây laø Khoå, coù tueä tri: ñaây laø Khoå taäp, coù tueä tri: ñaây laø Khoå dieät, coù tueä tri: ñaây laø Con ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät. Vì coù tueä tri, coù tueä tri, naøy Hieàn giaû, neân ñöôïc goïi laø trí tueä.
(Thöùc)
-- Thöùc, thöùc, naøy Hieàn giaû, ñöôïc goïi laø nhö vaäy, Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo ñöôïc goïi laø thöùc?
-- Naøy Hieàn giaû, vì thöùc tri, thöùc tri, naøy Hieàn giaû neân ñöôïc goïi laø coù thöùc. Thöùc tri gì? Thöùc tri laïc, thöùc tri khoå, thöùc tri baát khoå baát laïc. Vì thöùc tri, thöùc tri, naøy Hieàn giaû, neân ñöôïc goïi laø coù thöùc.
-- Naày Hieàn giaû, trí tueä nhö vaäy, thöùc nhö vaäy, nhöõng phaùp naøy ñöôïc keát hôïp hay khoâng ñöôïc keát hôïp? Coù theå chaêng, neâu leân söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp naøy, sau khi phaân tích chuùng nhieàu laàn?
-- Naøy Hieàn giaû, trí tueä nhö vaäy, thöùc nhö vaäy, nhöõng phaùp naøy ñöôïc keát hôïp, khoâng phaûi khoâng keát hôïp. Khoâng coù theå neâu leân söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp naøy, sau khi phaân tích chuùng nhieàu laàn. Naøy Hieàn giaû, ñieàu gì tueä tri ñöôïc laø thöùc tri ñöôïc, ñieàu gì thöùc tri ñöôïc laø tueä tri ñöôïc. Do vaäy, nhöõng phaùp naøy ñöôïc keát hôïp, khoâng phaûi khoâng keát hôïp, vaø khoâng coù theå neâu leân söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp naøy, sau khi phaân tích chuùng nhieàu laàn.
-- Naøy Hieàn giaû, trí tueä nhö vaäy, thöùc nhö vaäy, theá naøo laø söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp ñöôïc keát hôïp, khoâng phaûi khoâng keát hôïp naøy?
-- Naøy Hieàn giaû, Trí tueä nhö vaäy, thöùc nhö vaäy, giöõa nhöõng phaùp ñöôïc keát hôïp, khoâng phaûi khoâng ñöôïc keát hôïp naøy, trí tueä caàn phaûi ñöôïc tu taäp (Bhavetabba), coøn thöùc caàn phaûi ñöôïc lieãu tri (Parinneyyam) nhö vaäy laø söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp naøy.
(Thoï)
-- Caûm thoï, caûm thoï, naøy Hieàn giaû, ñöôïc goïi laø nhö vaäy. Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo ñöôïc goïi laø caûm thoï?
-- Naøy Hieàn giaû, caûm thoï, caûm thoï (Vedeti), neân ñöôïc goïi laø caûm thoï. Vaø caûm thoï gì? Caûm thoï laïc, caûm thoï khoå, caûm thoï baát khoå baát laïc thoï. Naøy Hieàn giaû, caûm thoï, caûm thoï, neân ñöôïc goïi laø caûm thoï.
(Töôûng)
-- Naøy Hieàn giaû, töôûng, töôûng (Sanna) ñöôïc goïi laø nhö vaäy. Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo ñöôïc goïi laø töôûng?
-- Töôûng tri, töôûng tri (Sanjanati), naøy Hieàn giaû, neân ñöôïc goïi laø töôûng, Vaø töôûng tri gì? Töôûng tri maøu xanh, töôûng tri maøu vaøng, töôûng tri maøu ñoû, töôûng tri maøu traéng. Töôûng tri, töôûng tri, naøy Hieàn giaû, neân ñöôïc goïi laø töôûng.
-- Naøy Hieàn giaû, thoï nhö vaäy, töôûng nhö vaäy, nhöõng phaùp naøy ñöôïc keát hôïp hay khoâng ñöôïc keát hôïp? Coù theå chaêng, neâu leân söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp naøy, sau khi phaân tích chuùng nhieàu laàn?
-- Naøy Hieàn giaû, caûm thoï nhö vaäy, töôûng nhö vaäy, nhöõng phaùp naøy ñöôïc keát hôïp, khoâng phaûi khoâng ñöôïc keát hôïp. Khoâng coù theå neâu leân söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp naøy, sau khi phaân tích chuùng nhieàu laàn. Naøy Hieàn giaû, ñieàu gì caûm thoï ñöôïc laø töôûng tri ñöôïc, ñieàu gì töôûng tri ñöôïc laø caûm thoï ñöôïc. Do vaäy, nhöõng phaùp naøy ñöôïc keát hôïp, khoâng phaûi khoâng ñöôïc keát hôïp, vaø khoâng coù theå neâu leân söï sai khaùc giöõa nhöõng phaùp naøy, sau khi phaân tích chuùng nhieàu laàn.
(Thaéng tri)
-- Naøy Hieàn giaû, yù thöùc thanh tònh, khoâng lieân heä ñeán naêm caên coù theå ñöa ñeán gì?
-- Naøy Hieàn giaû, yù thöùc thanh tònh, khoâng lieân heä ñeán naêm caên, coù theå ñöa ñeán Hö khoâng voâ bieân xöù; hö khoâng laø voâ bieân, coù theå ñöa ñeán Thöùc voâ bieân xöù; thöùc laø voâ bieân, coù theå ñöa ñeán Voâ sôû höõu xöù, khoâng coù söï vaät gì.
-- Naøy Hieàn giaû, phaùp gì ñöa ñeán nhôø gì coù theå tueä tri ñöôïc?
-- Naøy Hieàn giaû, nhôø tueä nhaõn, phaùp ñöôïc ñöa ñeán coù theå tueä tri.
-- Naøy Hieàn giaû, trí tueä coù yù nghóa gì?
-- Naøy Hieàn giaû, trí tueä coù yù nghóa laø thaéng tri (Abhinnattha), coù nghóa laø lieãu tri (Parinnattha), coù nghóa laø ñoaïn taän (Pahanattha).
(Chaùnh kieán)
-- Naøy Hieàn giaû, coù bao nhieâu duyeân khieán chaùnh tri kieán sanh khôûi?
-- Naøy Hieàn giaû, coù hai duyeân khieán chaùnh tri kieán sanh khôûi: Tieáng cuûa ngöôøi khaùc vaø nhö lyù taùc yù. Naøy Hieàn giaû, do hai duyeân naøy, chaùnh tri kieán sanh khôûi.
-- Naøy Hieàn giaû, chaùnh tri kieán phaûi ñöôïc hoã trôï bôûi bao nhieâu chi phaàn ñeå coù taâm giaûi thoaùt quaû, taâm giaûi thoaùt quaû coâng ñöùc, vaø tueä giaûi thoaùt quaû, tueä giaûi thoaùt quaû coâng ñöùc?
-- Naøy Hieàn giaû, chaùnh tri kieán phaûi ñöôïc hoã trôï bôûi naêm chi phaàn ñeå coù taâm giaûi thoaùt quaû, taâm giaûi thoaùt quaû coâng ñöùc, tueä giaûi thoaùt quaû vaø tueä giaûi thoaùt quaû coâng ñöùc. ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, chaùnh tri kieán coù giôùi hoã trôï, coù vaên (Suta) hoã trôï, coù thaûo luaän hoã trôï, coù chæ (Samatha) hoã trôï, coù quaùn (Vipassana) hoã trôï. Naøy Hieàn giaû, chaùnh tri kieán ñöôïc hoã trôï bôûi naêm chi phaàn naøy ñeå coù taâm giaûi thoaùt quaû, taâm giaûi thoaùt quaû coâng ñöùc, tueä giaûi thoaùt quaû vaø tueä giaûi thoaùt quaû coâng ñöùc.
(Höõu)
-- Naøy Hieàn giaû, coù bao nhieâu höõu (Bhava)?
-- Naøy Hieàn giaû coù ba höõu: duïc höõu, saéc höõu, voâ saéc höõu.
-- Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo söï taùi sanh trong töông lai ñöôïc xaûy ra?
-- Naøy Hieàn giaû, bò voâ minh ngaên che, bò tham aùi troùi buoäc, caùc loaøi höõu tình thích thuù choã naøy choã kia, nhö vaäy, söï taùi sinh trong töông lai ñöôïc xaûy ra.
-- Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo söï taùi sanh trong töông lai khoâng xaûy ra?
-- Naøy Hieàn giaû, voâ minh ñöôïc xaû ly, minh khôûi, tham aùi ñöôïc ñoaïn dieät, nhö vaäy söï taùi sanh trong töông lai khoâng xaûy ra.
(Thieàn-na thöù nhaát)
-- Naøy Hieàn giaû, theá naøo laø Thieàn thöù nhaát?
-- ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, vò Tyû-kheo ly duïc, ly aùc baát thieän phaùp, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù. Nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, goïi laø Thieàn thöù nhaát.
-- Naøy Hieàn giaû, Thieàn thöù nhaát coù bao nhieâu chi phaàn?
-- Naøy Hieàn giaû, Thieàn thöù nhaát coù naêm chi phaàn. ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, Tyû-kheo thaønh töïu Thieàn thöù nhaát, coù taàm, töù, hyû, laïc vaø nhaát taâm. Naøy Hieàn giaû, Thieàn thöù nhaát coù naêm chi phaàn nhö vaäy.
-- Naøy Hieàn giaû, Thieàn thöù nhaát töø boû bao nhieâu chi phaàn vaø thaønh töïu bao nhieâu chi phaàn?
- Naøy Hieàn giaû, Thieàn thöù nhaát töø boû naêm chi phaàn vaø thaønh töïu naêm chi phaàn. ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, vò Tyû-kheo thaønh töïu Thieàn thöù nhaát töø boû tham duïc, töø boû saân, töø boû hoân traàm thuïy mieân, töø boû traïo hoái, töø boû nghi, thaønh töïu taàm, töù, hyû, laïc vaø nhaát taâm. Naøy Hieàn giaû, nhö vaäy Thieàn thöù nhaát töø boû naêm chi phaàn, vaø thaønh töïu naêm chi phaàn.
(Naêm caên)
-- Naøy Hieàn giaû, naêm caên naøy, coù caûnh giôùi khaùc nhau, coù haønh giôùi khaùc nhau, khoâng coù laãn loän caûnh giôùi, haønh giôùi vôùi nhau. Töùc laø maét, tai, muõi, löôõi, thaân. Naøy Hieàn giaû, giöõa naêm caên naøy, coù caûnh giôùi sai khaùc, coù haønh giôùi sai khaùc, khoâng coù thoï laõnh caûnh giôùi, haønh giôùi laãn nhau, caùi gì laøm sôû y cho chuùng, caùi gì laõnh thoï caûnh giôùi, haønh giôùi cuûa chuùng?
-- Naày Hieàn giaû, naêm caên naøy, coù caûnh giôùi sai khaùc, coù haønh giôùi sai khaùc, khoâng coù laõnh thoï caûnh giôùi, haønh giôùi laãn nhau, töùc laø maét, tai, muõi, löôõi, thaân. Naøy Hieàn giaû, giöõa naêm caên naøy, coù caûnh giôùi sai khaùc, coù haønh giôùi sai khaùc, khoâng coù laãn loän caûnh giôùi, haønh giôùi vôùi nhau, yù laøm sôû y cho chuùng, vaø yù laõnh thoï caûnh giôùi vaø haønh giôùi cuûa chuùng.
-- Naøy Hieàn giaû, naêm caên naøy laø maét, tai, muõi, löôõi, thaân. Naøy Hieàn giaû, naêm caên naøy, do duyeân gì maø chuùng an truù?
-- Naøy Hieàn giaû, naêm caên naøy laø maét, tai, muõi, löôõi, thaân. Naøy Hieàn giaû, naêm caên naøy, do duyeân tuoåi thoï (Ayu) maø chuùng an truù.
-- Naøy Hieàn giaû, tuoåi thoï do duyeân gì maø an truù?
-- Tuoåi thoï do duyeân hôi noùng maø an truù.
-- Naøy Hieàn giaû, hôi noùng do duyeân gì maø an truù?
-- Hôi noùng do duyeân tuoåi thoï maø an truù.
-- Naøy Hieàn giaû, nay chuùng toâi ñöôïc bieát töø lôøi noùi cuûa Toân giaû Sariputta laø tuoåi thoï do duyeân hôi noùng maø an truù. Nay chuùng toâi laïi ñöôïc bieát töø lôøi noùi cuûa Toân giaû Sariputta laø hôi noùng do duyeân tuoåi thoï maø an truù. Naøy Hieàn giaû, nhö theá naøo, caàn phaûi hieåu yù nghóa lôøi noùi naøy?
-- Naøy Hieàn giaû, toâi seõ cho moät ví duï. Nhôø ví duï, ôû ñaây, moät soá ngöôøi coù trí seõ hieåu yù nghóa lôøi noùi. Naøy Hieàn giaû, ví nhö khi moät caây ñeøn daàu ñöôïc thaép saùng, duyeân tim ñeøn, aùnh saùng ñöôïc hieän ra, do duyeân aùnh saùng, tim ñeøn ñöôïc thaáy. Cuõng vaäy naøy Hieàn giaû, tuoåi thoï do duyeân hôi noùng maø an truù, vaø hôi noùng do duyeân tuoåi thoï maø an truù.
(Phaùp thoï haønh)
-- Naøy Hieàn giaû, nhöõng phaùp thoï haønh (Ayusankhara) naøy laø nhöõng phaùp ñöôïc caûm thoï (Vedaniya) naøy, hay nhöõng phaùp thoï haønh naøy khaùc vôùi nhöõng phaùp ñöôïc caûm thoï naøy?
-- Naøy Hieàn giaû, nhöõng phaùp thoï haønh naøy khoâng phaûi laø nhöõng phaùp ñöôïc caûm thoï naøy. Naøy Hieàn giaû, neáu nhöõng phaùp thoï haønh naøy laø nhöõng phaùp ñöôïc caûm thoï naøy thì khoâng theå neâu roõ söï xuaát khôûi cuûa vò Tyû-kheo ñaõ thaønh töïu Dieät thoï töôûng ñònh. Naøy Hieàn giaû, vì raèng nhöõng phaùp thoï haønh khaùc, nhöõng phaùp ñöôïc caûm thoï khaùc neân coù theå neâu roõ söï xuaát khôûi cuûa vò Tyû-kheo ñaõ thaønh töïu Dieät thoï töôûng ñònh.
-- Naøy Hieàn giaû, ñoái vôùi thaân naøy, khi naøo coù bao nhieâu phaùp ñöôïc töø boû, thì thaân naøy ñöôïc naèm xuoáng, quaêng ñi, vaát boû, nhö moät khuùc goã voâ tri?
-- Naøy Hieàn giaû, ñoái vôùi thaân naøy, khi naøo ba phaùp ñöôïc töø boû: Tuoåi thoï, hôi noùng vaø thöùc, thì thaân naøy naèm xuoáng, ñöôïc quaêng ñi, vaát boû nhö moät khuùc goã voâ tri.
-- Naøy Hieàn giaû, coù söï sai khaùc gì giöõa vaät cheát, maïng chung naøy vôùi vò Tyû-kheo thaønh töïu Dieät thoï töôûng ñònh?
-- Naøy Hieàn giaû, vaät cheát, maïng chung naøy, thaân haønh cuûa noù chaám döùt, döøng laïi, khaåu haønh chaám döùt, döøng laïi, taâm haønh chaám döùt, döøng laïi, tuoåi thoï dieät taän, hôi noùng tieâu dieät, caùc caên bò baïi hoaïi. Coøn vò Tyû-kheo thaønh töïu Dieät thoï töôûng ñònh, thì thaân haønh cuûa vò naøy ñöôïc chaám döùt, ñöôïc döøng laïi, khaåu haønh ñöôïc chaám döùt, ñöôïc döøng laïi, taâm haønh ñöôïc chaám döùt, ñöôïc döøng laïi, nhöng tuoåi thoï khoâng dieät taän, hôi noùng khoâng tieâu dieät, caùc caên ñöôïc saùng suoát. Naøy Hieàn giaû, nhö vaäy laø söï sai khaùc giöõa vaät cheát, maïng chung naøy vôùi vò Tyû-kheo thaønh töïu Dieät thoï töôûng ñònh.
(Taâm giaûi thoaùt)
-- Naøy Hieàn giaû, coù bao nhieâu duyeân ñeå chöùng nhaäp taâm giaûi thoaùt baát khoå baát laïc?
-- Naøy Hieàn giaû, coù boán duyeân ñeå chöùng nhaäp taâm giaûi thoaùt baát khoå baát laïc. ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, vò Tyû-kheo xaû laïc, xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Naøy Hieàn giaû, do boán duyeân naøy maø chöùng nhaäp taâm giaûi thoaùt baát khoå baát laïc.
-- Naøy Hieàn giaû, coù bao nhieâu duyeân ñeå chöùng nhaäp voâ töôùng taâm giaûi thoaùt?
-- Naøy Hieàn giaû, coù hai duyeân ñeå chöùng nhaäp voâ töôùng taâm giaûi thoaùt: khoâng coù taùc yù nhaát thieát töôùng vaø taùc yù voâ töôùng giôùi. Naøy Hieàn giaû, do hai duyeân naøy maø chöùng nhaäp voâ töôùng taâm giaûi thoaùt.
-- Naøy Hieàn giaû, coù bao nhieâu duyeân ñeå an truù voâ töôùng taâm giaûi thoaùt?
-- Naøy Hieàn giaû, coù ba duyeân ñeå an truù voâ töôùng taâm giaûi thoaùt: khoâng taùc yù nhaát thieát töôùng, taùc yù voâ töôùng giôùi, vaø moät söï söûa soaïn tröôùc. Naøy Hieàn giaû, do ba duyeân naøy maø an truù voâ töôùng taâm giaûi thoaùt.
-- Naøy Hieàn giaû, coù bao nhieâu duyeân ñeå xuaát khôûi voâ töôùng taâm giaûi thoaùt?
-- Naøy Hieàn giaû, coù hai duyeân ñeå xuaát khôûi voâ töôùng taâm giaûi thoaùt: taùc yù nhaát thieát töôùng vaø khoâng taùc yù voâ töôùng giôùi. Naøy Hieàn giaû, do hai duyeân naøy maø xuaát khôûi voâ töôùng taâm giaûi thoaùt.
-- Naøy Hieàn giaû, voâ löôïng taâm giaûi thoaùt naøy, voâ sôû höõu taâm giaûi thoaùt naøy, khoâng taâm giaûi thoaùt naøy vaø voâ töôùng taâm giaûi thoaùt naøy, nhöõng phaùp naøy nghóa sai bieät vaø danh sai bieät, hay nghóa ñoàng nhaát vaø danh sai bieät.
-- Naøy Hieàn giaû, voâ löôïng taâm giaûi thoaùt, voâ sôû höõu taâm giaûi thoaùt, khoâng taâm giaûi thoaùt vaø voâ töôùng taâm giaûi thoaùt naøy, coù moät phaùp moân, naøy Hieàn giaû, do phaùp moân naøy, caùc phaùp aáy nghóa sai bieät vaø danh sai bieät. Vaø naøy Hieàn giaû, laïi coù moät phaùp moân, do phaùp moân naøy, caùc phaùp aáy coù nghóa ñoàng nhaát vaø danh sai bieät. Naøy Hieàn giaû, theá naøo laø coù phaùp moân, do phaùp moân naøy caùc phaùp aáy coù nghóa sai khaùc vaø coù danh sai khaùc? ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, vò Tyû-kheo an truù bieán maõn moät phöông vôùi taâm caâu höõu vôùi töø, cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy, cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm caâu höõu vôùi töø, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Vôùi taâm caâu höõu vôùi bi... vôùi taâm caâu höõu vôùi hyû... an truù bieán maõn moät phöông vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy, cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, goïi laø voâ löôïng taâm giaûi thoaùt.
Vaø naøy Hieàn giaû, theá naøo laø voâ sôû höõu taâm giaûi thoaùt? ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, vò Tyû-kheo vöôït leân moïi Thöùc voâ bieân xöù, nghó raèng: "Khoâng coù vaät gì" chöùng vaø truù Voâ sôû höõu xöù. Nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, goïi laø Voâ sôû höõu taâm giaûi thoaùt.
Vaø naøy Hieàn giaû, theá naøo laø khoâng taâm giaûi thoaùt? ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, vò Tyû-kheo ñi ñeán khu röøng, hay ñi ñeán goác caây, hay ñi ñeán choã nhaø troáng vaø suy nghó nhö sau: "Ñaây troáng khoâng, khoâng coù töï ngaõ hay khoâng coù ngaõ sôû". Nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, goïi laø khoâng taâm giaûi thoaùt.
Vaø naøy Hieàn giaû, theá naøo laø voâ töôùng taâm giaûi thoaùt? ÔÛ ñaây, naøy Hieàn giaû, vò Tyû-kheo khoâng taùc yù vôùi nhaát thieát töôùng, ñaït vaø an truù voâ töôùng taâm ñònh. Nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, goïi laø voâ töôùng taâm giaûi thoaùt. Nhö vaäy laø coù phaùp moân vaø do phaùp moân naøy nhöõng phaùp aáy nghóa sai bieät vaø danh sai bieät.
Vaø naøy Hieàn giaû, theá naøo laø coù phaùp moân vaø do phaùp moân naøy caùc phaùp aáy coù nghóa ñoàng nhaát nhöng danh sai bieät. Tham, naøy Hieàn giaû, laø nguyeân nhaân cuûa haïn löôïng; saân laø nguyeân nhaân cuûa haïn löôïng; si laø nguyeân nhaân cuûa haïn löôïng. Ñoái vôùi vò Tyû-kheo ñaõ ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc vaø tham, saân, si naøy ñaõ ñöôïc chaët taän goác nhö thaân caây tala ñöôïc chaët taän goác, khieán chuùng khoâng theå taùi sanh trong töông lai. Naøy Hieàn giaû, khi naøo caùc taâm giaûi thoaùt laø voâ löôïng, thì baát ñoäng taâm giaûi thoaùt ñöôïc goïi laø toái thöôïng ñoái vôùi caùc taâm giaûi thoaùt aáy, vaø baát ñoäng taâm giaûi thoaùt khoâng coù tham, khoâng coù saân, khoâng coù si.
Tham, naøy Hieàn giaû, laø moät vaät gì (chöôùng ngaïi), saân laø moät vaät gì (chöôùng ngaïi), si laø moät vaät gì (chöôùng ngaïi). Ñoái vôùi vò Tyû-kheo ñaõ ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc, thì tham, saân, si naøy ñaõ ñöôïc chaët taän goác, nhö thaân caây tala ñöôïc chaët taän goác, khieán chuùng khoâng theå taùi sanh trong töông lai. Naøy Hieàn giaû, khi naøo caùc taâm giaûi thoaùt laø voâ sôû höõu, thì baát ñoäng taâm giaûi thoaùt ñöôïc goïi laø toái thöôïng ñoái vôùi caùc taâm giaûi thoaùt aáy, vaø baát ñoäng taâm giaûi thoaùt aáy khoâng coù tham, khoâng coù saân, khoâng coù si.
Tham, naøy Hieàn giaû, laø nhaân taïo ra töôùng, saân laø nhaân taïo ra töôùng, si laø nhaân taïo ra töôùng. Ñoái vôùi vò Tyû-kheo ñaõ ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc, thì tham, saân, si naøy ñöôïc chaët taän goác, nhö thaân caây tala ñöôïc chaët taän goác, khieán chuùng khoâng theå taùi sanh trong töông lai. Naøy Hieàn giaû, khi naøo caùc taâm giaûi thoaùt laø voâ töôùng, thì baát ñoäng taâm giaûi thoaùt ñöôïc goïi laø toái thöôïng ñoái vôùi caùc taâm giaûi thoaùt aáy, vaø baát ñoäng taâm giaûi thoaùt naøy khoâng coù tham, khoâng coù saân, khoâng coù si. Nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, laø phaùp moân naøy, nhöõng phaùp aáy laø ñoàng nghóa nhöng danh sai bieät.
Toân giaû Sariputta thuyeát giaûng nhö vaäy. Toân giaû Maha Kotthita hoan hyû, tín thoï lôøi Toân giaû Sariputta daïy.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
9/99
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]