Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya54. Kinh Potaliya
(Potaliya sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân ôû taïi Anguttarapa. Apana laø moät thò traán cuûa Anguttarapa.
Roài Theá Toân buoåi saùng ñaép y, caàm y baùt, vaøo Apana ñeå khaát thöïc. Sau khi ñi khaát thöïc, aên xong, treân con ñöôøng khaát thöïc trôû veà, Theá Toân ñi ñeán moät khu röøng ñeå nghæ tröa. Sau khi ñi saâu vaøo khu röøng aáy, Ngaøi ngoài döôùi moät goác caây.
Gia chuû Potaliya, toaøn thaân maëc ñoà ñaày ñuû, mang duø, ñi deùp, ngao du taûn boä khaép moïi nôi, vaø ñi ñeán khu röøng aáy. Sau khi ñi saâu vaøo (khu röøng), gia chuû Potaliya, ñeán choã Theá Toân ôû, sau khi ñeán noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi hoûi thaêm, thaân höõu roài ñöùng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Gia chuû Potaliya ñang ñöùng moät beân:
-- Naøy Gia chuû, coù caùc choã ngoài. Neáu OÂng muoán, haõy ngoài xuoáng.
Nghe noùi vaäy, gia chuû Potaliya nghó raèng: "Sa-moân Gotama goïi ta vôùi danh töø Gia chuû", neân phaãn noä khoâng hoan hyû vaø ñöùng im. Laàn thöù hai, Theá Toân noùi vôùi Gia chuû Potaliya:
-- Naøy Gia chuû, coù caùc choã ngoài. Neáu OÂng muoán, haõy ngoài xuoáng.
Laàn thöù hai, gia chuû Potaliya nghó raèng: "Sa-moân Gotama goïi ta vôùi danh töø Gia chuû", neân phaãn noä, khoâng hoan hyû vaø ñöùng im. Laàn thöù ba, Theá Toân noùi vôùi gia chuû Potaliya:
-- Naøy Gia chuû, coù caùc choã ngoài. Neáu OÂng muoán, haõy ngoài xuoáng.
Nghe noùi vaäy, gia chuû Potaliya nghó raèng: "Sa-moân Gotama goïi ta vôùi danh töø Gia chuû", neân phaãn noä, khoâng hoan hyû, noùi vôùi Theá Toân:
-- Toân giaû Gotama, thaät khoâng thích ñaùng, khoâng hôïp leõ, Toân giaû goïi toâi laø Gia chuû.
-- Naøy Gia chuû, nhöng hình dung cuûa OÂng, töôùng maïo cuûa oâng, hình töôùng cuûa OÂng gioáng nhö moät gia chuû.
-- Nhöng Toân giaû Gotama, taát caû nghieäp vuï ñaõ ñöôïc toâi töø boû, taát caû tuïc söï ñaõ ñöôïc toâi ñoaïn taän.
-- Nhöng naøy Gia chuû, nhö theá naøo taát caû nghieäp vuï ñaõ ñöôïc OÂng töø boû, taát caû tuïc söï ñaõ ñöôïc OÂng ñoaïn taän?
-- ÔÛ ñaây, naøy Toân giaû Gotama, taøi saûn, nguõ coác, hay vaøng baïc, taát caû ñeàu giao cho caùc con toâi thöøa höôûng. ÔÛ ñaây, toâi khoâng khuyeân baûo, toâi khoâng can giaùn; toâi soáng vôùi toái thieåu ñoà aên, ñoà maëc. Nhö vaäy, naøy Toân giaû Gotama, taát caû nghieäp vuï ñöôïc toâi töø boû, taát caû tuïc söï ñöôïc toâi ñoaïn taän.
-- Naøy Gia chuû, söï ñoaïn taän caùc tuïc söï maø OÂng noùi khaùc vôùi söï ñoaïn taän caùc tuïc söï trong giôùi luaät cuûa baäc Thaùnh.
-- Baïch Theá Toân, nhö theá naøo laø söï ñoaïn taän caùc tuïc söï trong giôùi luaät cuûa baäc Thaùnh? Baïch Theá Toân, laønh thay, neáu Theá Toân thuyeát phaùp cho toâi veà söï ñoaïn taän caùc tuïc söï trong giôùi luaät cuûa baäc Thaùnh.
-- Naøy Gia chuû, haõy nghe vaø kheùo taùc yù, Ta seõ giaûng.
-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Gia chuû Potaliya vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân thuyeát giaûng nhö sau:
-- Naøy Gia chuû. taùm phaùp naøy ñöa ñeán söï ñoaïn taän caùc tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh. Theá naøo laø taùm? Y cöù khoâng saùt sanh, saùt sanh caàn phaûi töø boû. Y cöù khoâng laáy cuûa khoâng cho, laáy cuûa khoâng cho caàn phaûi töø boû. Y cöù lôøi chaân thaät, noùi laùo caàn phaûi töø boû. Y cöù khoâng noùi hai löôõi, noùi hai löôõi caàn phaûi töø boû. Y cöù khoâng tham duïc, tham duïc caàn phaûi töø boû. Y cöù khoâng huûy baùng saân haän, huûy baùng saân haän caàn phaûi töø boû. Y cöù khoâng phaãn naõo, phaãn naõo caàn phaûi töø boû. Y cöù khoâng quaù maïn, quaù maïn caàn phaûi töø boû. Naøy Gia chuû, taùm phaùp naøy ñöôïc noùi moät caùch vaén taét, khoâng ñöôïc giaûi thích roäng raõi, ñöa ñeán söï ñoaïn taän caùc tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh.
-- Baïch Theá Toân taùm phaùp naøy ñöôïc Theá Toân noùi moät caùch vaén taét, khoâng ñöôïc giaûi thích roäng raõi, ñöa ñeán söï ñoaïn taän caùc tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh. Baïch Theá Toân, laønh thay neáu Theá Toân vì loøng thöông töôûng, giaûi thích roäng raõi taùm phaùp naøy.
-- Naøy Gia chuû, vaäy OÂng haõy nghe vaø kheùo taùc yù, Ta seõ giaûng.
-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Gia chuû Potaliya vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân thuyeát giaûng nhö sau:
-- Khi ñöôïc noùi: "Y cöù khoâng saùt sanh, saùt sanh caàn phaûi töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? ÔÛ ñaây, naøy gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo ta coù theå saùt sanh, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû cuûa caùc kieát söû aáy. Neáu ta saùt sanh, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân saùt sanh, caùc baäc coù trí, sau khi tìm hieåu, cuõng seõ khieån traùch ta vì duyeân saùt sanh; vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung, aùc thuù seõ chôø ñôïi ta, vì duyeân saùt sanh. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính söï saùt sanh naøy. Nhöõng laäu hoaëc, phieàn lao nhieät naõo naøo coù theå khôûi leân, do duyeân saùt sanh, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû saùt sanh, nhöõng laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù khoâng saùt sanh caàn phaûi töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Khi ñöôïc noùi: "Y cöù khoâng laáy cuûa khoâng cho, laáy cuûa khoâng cho caàn phaûi töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo ta coù theå laáy cuûa khoâng cho, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû caùc kieát söû aáy. Neáu ta laáy cuûa khoâng cho, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân laáy cuûa khoâng cho, caùc baäc coù trí, sau khi tìm hieåu, cuõng seõ khieån traùch ta vì duyeân laáy cuûa khoâng cho; vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung, aùc thuù seõ chôø ñôïi ta, vì duyeân laáy cuûa khoâng cho. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính söï laáy cuûa khoâng cho naøy. Nhöõng laäu hoaëc, phieàn lao nhieät naõo naøo coù theå khôûi leân do duyeân laáy cuûa khoâng cho, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû laáy cuûa khoâng cho, nhöõng laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù khoâng laáy cuûa khoâng cho, laáy cuûa khoâng cho caàn phaûi töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Khi ñöôïc noùi: "Y cöù lôøi chaân thaät, noùi laùo caàn phaûi töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo, ta coù theå noùi laùo, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû caùc kieát söû aáy. Neáu ta noùi laùo, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân noùi laùo, caùc baäc coù trí, sau khi tìm hieåu, cuõng seõ khieån traùch ta vì duyeân noùi laùo; vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung, aùc thuù seõ chôø ñôïi ta, vì duyeân noùi laùo. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính noùi laùo naøy. Nhöõng laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo coù theå khôûi leân, do duyeân noùi laùo, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû noùi laùo, nhöõng laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù lôøi chaân thaät noùi laùo caàn phaûi töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Khi ñöôïc noùi: "Y cöù khoâng noùi hai löôõi, noùi hai löôõi caàn phaûi töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo, ta coù theå noùi hai löôõi, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû caùc kieát söû aáy. Neáu ta noùi hai löôõi, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân noùi hai löôõi, caùc baäc coù trí, sau khi tìm hieåu cuõng khieån traùch ta vì duyeân noùi hai löôõi, vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung, aùc thuù seõ chôø ñôïi ta vì duyeân noùi hai löôõi. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính söï noùi hai löôõi naøy. Nhöõng laäu hoaëc, phieàn lao nhieät naõo coù theå khôûi leân do duyeân noùi hai löôõi, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû noùi hai löôõi, nhöõng laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù khoâng noùi hai löôõi, noùi hai löôõi caàn phaûi töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Khi ñöôïc noùi: "Y cöù khoâng tham duïc, tham duïc caàn phaûi töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo, ta coù theå coù tham duïc, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû caùc kieát söû aáy. Neáu ta tham duïc, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân tham duïc, caùc baäc coù trí, sau khi tìm hieåu cuõng khieån traùch ta vì duyeân tham duïc; vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung, aùc thuù seõ chôø ñôïi ta vì duyeân tham duïc. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính söï tham duïc naøy. Nhöõng laäu hoaëc, phieàn lao nhieät naõo coù theå khôûi leân do duyeân tham duïc, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû tham duïc, caùc laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù khoâng tham duïc, tham duïc caàn phaûi töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Khi ñöôïc noùi: "Y cöù khoâng huûy baùng saân haän, huûy baùng saân haän caàn ñöôïc töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo ta coù theå huûy baùng saân haän, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû caùc kieát söû aáy. Neáu ta huûy baùng saân haän, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân huûy baùng, caùc baäc coù trí, sau khi tìm hieåu, cuõng khieån traùch ta vì duyeân huûy baùng saân haän; vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung aùc thuù seõ chôø ñôïi ta vì duyeân huûy baùng saân haän. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính söï huûy baùng saân haän naøy. Nhöõng laäu hoaëc, phieàn lao nhieät naõo coù theå khôûi leân do duyeân huûy baùng saân haän, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû huûy baùng saân haän caùc laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù khoâng huûy baùng saân haän, huûy baùng saân haän caàn phaûi töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Khi ñöôïc noùi: "Y cöù khoâng phaãn naõo, phaãn naõo caàn ñöôïc töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo ta coù theå coù phaãn naõo, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû caùc kieát söû aáy. Neáu ta coù phaãn naõo, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân phaãn naõo, caùc baäc coù trí, sau khi tìm hieåu, cuõng khieån traùch ta vì duyeân phaãn naõo; vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung, aùc thuù seõ chôø ñôïi ta vì duyeân phaãn naõo. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính söï phaãn naøo naøy. Nhöõng laäu hoaëc, phieàn lao nhieät naõo coù theå khôûi leân do duyeân phaãn naõo, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû phaãn naõo, caùc laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù khoâng phaãn naõo, phaãn naõo caàn ñöôïc töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Khi ñöôïc noùi: "Y cöù khoâng quaù maïn, quaù maïn caàn ñöôïc töø boû", do duyeân gì, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân? Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Do nhôn nhöõng kieát söû naøo ta coù quaù maïn, ta ñoaïn taän, thaønh töïu söï töø boû caùc kieát söû aáy. Neáu ta coù quaù maïn, khoâng nhöõng ta töï traùch maéng ta vì duyeân quaù maïn, caùc baäc coù trí sau khi tìm hieåu, cuõng khieån traùch ta vì duyeân quaù maïn; vaø sau khi thaân hoaïi maïng chung, aùc thuù seõ chôø ñôïi ta, vì duyeân quaù maïn. Thaät laø moät kieát söû, thaät laø moät trieàn caùi, chính söï quaù maïn naøy. Nhöõng laäu hoaëc, phieàn lao nhieät naõo coù theå khôûi leân do duyeân quaù maïn, ñoái vôùi vò ñaõ töø boû quaù maïn, caùc laäu hoaëc phieàn lao nhieät naõo nhö vaäy khoâng coøn nöõa". "Y cöù khoâng quaù maïn, quaù maïn caàn phaûi töø boû", do duyeân nhö vaäy, lôøi noùi nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Naøy Gia chuû, taùm phaùp ñöôïc noùi leân vaén taét vaø ñöôïc giaûi thích roäng raõi naøy, ñöa ñeán söï ñoaïn taän caùc tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh, nhöng thaät söï chöa phaûi laø söï ñoaïn taän toaøn dieän, toaøn boä vaø toaøn maët taát caû tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh.
-- Baïch Theá Toân, nhö theá naøo laø söï ñoaïn taän toaøn dieän, toaøn boä vaø toaøn maët taát caû tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh? Laønh thay, baïch Theá Toân, neáu Theá Toân thuyeát phaùp cho con nhö theá naøo laø söï ñoaïn taän toaøn dieän, toaøn boä, toaøn maët taát caû tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh.
-- Naøy Gia chuû, vaäy OÂng haõy nghe vaø kheùo taùc yù, Ta seõ giaûng.
-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Gia chuû Potaliya vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân thuyeát giaûng nhö sau:
-- Naøy Gia chuû, ví nhö coù con choù ñoùi laû, suy nhöôïc, ñi ñeán moät loø thòt gieát boø. ÔÛ ñaây, coù ngöôøi gieát boø thieän xaûo hay ngöôøi ñeä töû quaêng cho noù moät khuùc xöông, kheùo loùc, taän loùc, khoâng coù thòt, chæ coù dính maùu. Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Con choù aáy, khi gaëm khuùc xöông aáy, kheùo loùc, taän loùc, khoâng coù thòt, chæ coù dính maùu coù theå ñoaïn tröø ñöôïc ñoùi laû suy nhöôïc cuûa noù khoâng?
-- Baïch Theá Toân, khoâng. Vì sao vaäy? Vôùi khuùc xöông kheùo loùc, taän loùc, khoâng coù thòt, chæ coù dính maùu aáy, baïch Theá Toân, con choù kia chæ coù meät nhoïc khoán khoå maø thoâi.
-- Cuõng vaäy, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Theá Toân ñaõ noùi, duïc ñöôïc ví nhö khuùc xöông, khoå nhieàu, naõo nhieàu, tai hoïa ôû ñaây caøng nhieàu hôn". Sau khi thaáy nhö chaân nhö vaäy vôùi chaùnh trí tueä, sau khi töø boû loaïi xaû thuoäc loaïi ña chuûng, y cöù ña chuûng, ñoái vôùi loaïi xaû thuoäc loaïi nhöùt chuûng, y cöù nhaát chuûng, ôû ñaây, moïi chaáp thuû ñoái vôùi theá vaät ñöôïc ñoaïn tröø hoaøn toaøn, khoâng coù dö taøn, vò aáy tu taäp loaïi xaû nhö vaäy.
Naøy Gia chuû, ví nhö con chim keân, con chim dieàu haâu, hay con chim öng giaønh ñöôïc mieáng thòt lieàn bay boång leân; caùc con chim keân khaùc, chim dieàu haâu khaùc, hay chim öng khaùc bay ñuoåi theo, ñuoåi saùt theo giaønh giöït xeù naùt mieáng thòt aáy. Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Neáu con chim keân, chim dieàu haâu hay chim öng aáy khoâng vöùt boû ngay mieáng thòt aáy, noù coù theå do nhaân duyeân aáy, ñi ñeán cheát hay ñi ñeán khoå gaàn nhö cheát khoâng?
-- Thöa coù, baïch Theá Toân.
-- Cuõng vaäy, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Theá Toân ñaõ noùi, duïc ñöôïc ví nhö mieáng thòt, khoå nhieàu, naõo nhieàu, tai hoïa ôû ñaây caøng nhieàu hôn". Sau khi thaáy nhö chaân nhö vaäy, vôùi chaùnh trí tueä, sau khi töø boû loaïi xaû thuoäc loaïi ña chuûng, y cöù ña chuûng, ñoái vôùi loaïi xaû thuoäc loaïi nhöùt chuûng, y cöù nhöùt chuûng, ôû ñaây moïi chaáp thuû ñoái vôùi theá vaät ñöôïc ñoaïn tröø hoaøn toaøn, khoâng coù dö taøn, vò aáy tu taäp loaïi xaû nhö vaäy.
Naøy Gia chuû, ví nhö moät ngöôøi caàm moät boù ñuoác coû ñang chaùy röïc ñi ngöôïc gioù. Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo, neáu ngöôøi aáy khoâng vöùt boû ngay boù ñuoác aáy, boù ñuoác coû ñang chaùy röïc aáy coù theå ñoát chaùy tay, hay ñoát chaùy caùnh tay, hay ñoát chaùy moät thaân phaàn cuûa ngöôøi aáy, ngöôøi aáy coù theå do nhaân duyeân aáy, ñi ñeán cheát, hay ñi ñeán khoå gaàn nhö cheát khoâng?
-- Thöa coù, baïch Theá Toân.
-- Cuõng vaäy, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Theá Toân ñaõ noùi, duïc ñöôïc ví nhö boù ñuoác coû, khoå nhieàu, naõo nhieàu, tai hoïa ôû ñaây caøng nhieàu hôn". Sau khi thaáy nhö chaân nhö vaäy... (nhö treân)... vôùi chaùnh trí tueä, vò aáy tu taäp loaïi xaû nhö vaäy.
Naøy Gia chuû, ví nhö moät hoá than höøng, saâu hôn thaân ngöôøi, ñaày nhöõng than höøng, chaùy khoâng thaønh ngoïn, chaùy khoâng thaønh khoùi, vaø moät ngöôøi ñi ñeán muoán soáng, muoán khoâng cheát, muoán laïc, neù traùnh khoå. Nhöng coù hai nhaø löïc só, naém chaët hai caùnh tay ngöôøi aáy vaø loâi ngöôøi aáy ñeán hoá than höøng. Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy coù co ruùm thaân, vaät qua vaät laïi phía naøy phía kia khoâng?
-- Baïch Theá Toân, coù. Vì sao vaäy? Baïch Theá Toân, vì ngöôøi aáy bieát: "Neáu ta rôi vaøo hoá than höøng naøy, do nhaân duyeân naøy, ta seõ ñi ñeán cheát hay ñau khoå gaàn nhö cheát.
-- Cuõng vaäy, naøy cö só, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Theá Toân ñaõ noùi, duïc ñöôïc ví nhö hoá than höøng, khoå nhieàu, naõo nhieàu, tai hoïa ôû ñaây caøng nhieàu hôn". Sau khi thaáy nhö chaân nhö vaäy vôùi chaùnh trí tueä... (nhö treân)... vò aáy tu taäp loaïi xaû nhö vaäy.
Naøy Gia chuû, ví nhö coù ngöôøi naèm moäng, thaáy vöôøn khaû aùi, röøng nuùi khaû aùi, ñaát ñai khaû aùi, ao hoà khaû aùi; khi tænh daäy, ngöôøi aáy khoâng thaáy gì caû. Cuõng vaäy, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Theá Toân ñaõ noùi, duïc ñöôïc ví nhö moät côn moäng, khoå nhieàu, naõo nhieàu, tai hoïa ôû ñaây caøng nhieàu hôn". Sau khi thaáy nhö chaân nhö vaäy vôùi chaùnh trí tueä,... (nhö treân)... vò aáy tu taäp loaïi xaû nhö vaäy.
Naøy Gia chuû, ví nhö coù ngöôøi möôïn taøi vaät cho möôïn nhö xe coä xöùng ñaùng baäc sang troïng, caùc ñoà chaâu baùu trang söùc myõ dieäu, vaø vôùi nhöõng ñoà vaät vay möôïn aáy, ngöôøi aáy ñi vaøo chôï phoá, ñöôïc (toân troïng) ñi tröôùc, ñöôïc nhieàu ngöôøi vaây quanh, vaø quaàn chuùng thaáy ngöôøi aáy beøn noùi: "Ngöôøi naøy thaät söï giaøu sang, vaø ngöôøi giaøu sang höôûng thoï taøi vaät nhö vaäy". Nhöng nhöõng ngöôøi chuû thaáy ngöôøi kia ôû choã naøo lieàn laáy lui nhöõng vaät sôû höõu cuûa mình. Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Coù phaûi söï (traù hình) dò tính cuûa ngöôøi kia ñöôïc chaám döùt ôû ñaây?
-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. Vì sao vaäy? Baïch Theá Toân, vì nhöõng ngöôøi chuû laáy lui nhöõng vaät sôû höõu cuûa mình.
-- Cuõng vaäy, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Theá Toân ñaõ noùi, duïc ñöôïc ví nhö taøi vaät vay möôïn, khoå nhieàu, naõo nhieàu, tai hoïa ôû ñaây caøng nhieàu hôn". Sau khi thaáy nhö chaân nhö vaäy vôùi chaùnh trí tueä... (nhö treân)... vò aáy tu taäp loaïi xaû nhö vaäy.
Naøy Gia chuû, ví nhö gaàn thoân laøng hay gaàn thò töù coù moät nhoùm röøng, ôû ñaáy, coù moät caây ñaày nhöõng traùi chín, nhöng khoâng coù traùi naøo rôi xuoáng ñaát. Roài moät ngöôøi ñi ñeán, öôùc mong traùi caây, tìm caàu traùi caây, ñi khaép ñoù ñaây ñeå tìm traùi caây. Ngöôøi aáy ñi saâu vaøo ngoâi röøng aáy, thaáy caây aáy ñaày nhöõng traùi chín. Ngöôøi aáy coù theå nghó nhö sau: "Caây naøy ñaày nhöõng traùi chín nhöng khoâng coù traùi naøo rôi xuoáng ñaát, nhöng ta bieát leo caây. Vaäy ta haõy leo leân caây aáy aên cho thoûa thích vaø boïc ñaày aùo (ñeå ñem veà). Roài ngöôøi aáy leo leân caây aáy, aên cho thoûa thích vaø boïc ñaày aùo (ñeå ñem veà). Roài moät ngöôøi thöù hai ñi ñeán, öôùc mong traùi caây, tìm caàu traùi caây, ñi khaép ñoù ñaây ñeå tìm traùi caây, vaø tay mang moät buùa saéc beùn. Ngöôøi naøy ñi saâu vaøo ngoâi röøng aáy, thaáy caây aáy ñaày nhöõng traùi chín. Ngöôøi naøy coù theå nghó nhö sau: "Caây naøy ñaày nhöõng traùi chín, nhöng khoâng coù traùi naøo rôi xuoáng ñaát. Nhöng ta khoâng bieát leo caây. Vaäy ta haõy chaët caây naøy taän goác, aên cho thoûa thích, vaø boïc ñaày aùo (ñeå ñem veà)". Roài ngöôøi naøy chaët caây aáy taän goác. Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Neáu ngöôøi kia khoâng leo xuoáng thaät mau, thôøi caây aáy khi rôi ñoå xuoáng, seõ laøm cho ngöôøi thöù nhaát, hoaëc bò gaõy tay, hoaëc bò gaõy chaân, hoaëc bò gaõy moät phaàn thaân naøo. Vaø do nhaân duyeân aáy, seõ bò cheát hay ñi ñeán ñau khoå gaàn nhö cheát.
-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
-- Cuõng vaäy, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû suy nghó nhö sau: "Theá Toân ñaõ noùi, duïc ñöôïc ví nhö caây coù traùi, khoå nhieàu, naõo nhieàu, tai hoïa ôû ñaây caøng nhieàu hôn". Sau khi thaáy nhö chaân nhö vaäy vôùi trí tueä, sau khi töø boû loaïi xaû thuoäc loaïi ña chuûng, y cöù ña chuûng, ñoái vôùi loaïi xaû thuoäc loaïi nhöùt chuûng, y cöù nhöùt chuûng, ôû ñaây moïi chaáp thuû ñoái vôùi theá vaät ñöôïc ñoaïn tröø hoaøn toaøn, khoâng coù dö taøn, vò aáy tu taäp loaïi xaû nhö vaäy.
Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû aáy, sau khi thaønh töïu xaû nieäm thanh tònh voâ thöôïng naøy, nhôù ñeán caùc ñôøi soáng tröôùc, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, hai möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, moät traêm ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp. Vò aáy nhôù raèng: "Taïi choã kia, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, aên uoáng nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi taïi choã kia, ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, aên uoáng nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã noï, ta ñöôïc sanh ra ôû ñaây". Vò aáy nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát.
Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû aáy sau khi thaønh töïu xaû nieäm thanh tònh voâ thöôïng naøy, vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh sieâu nhaân, thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Vò aáy nghó raèng: "Thaät söï nhöõng vò chuùng sanh naøy thaønh töïu nhöõng aùc haïnh veà thaân, thaønh töïu nhöõng aùc haïnh veà lôøi noùi, thaønh töïu nhöõng aùc haïnh veà yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán. Nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng vò chuùng sanh naøy thaønh töïu nhöõng thieän haïnh veà thaân, thaønh töïu nhöõng thieän haïnh veà lôøi noùi, thaønh töïu nhöõng thieän haïnh veà yù, khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán, nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc thieän thuù, Thieân giôùi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy, vò aáy vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy tueä tri roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï.
Naøy Gia chuû vò Thaùnh ñeä töû aáy, sau khi thaønh töïu xaû nieäm thanh tònh voâ thöôïng naøy, vaø vôùi caùc laäu hoaëc ñöôïc ñoaïn tröø, vò naøy vôùi thöôïng trí, töï mình chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù ngay trong hieän taïi voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt.
Naøy Gia chuû, cho ñeán nhö vaäy laø söï ñoaïn taän toaøn dieän, toaøn boä vaø toaøn maët taát caû söï tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh. Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? OÂng coù thaáy ôû nôi OÂng moät söï ñoaïn taän tuïc söï nhö vaäy, gioáng nhö söï ñoaïn taän toaøn dieän, toaøn boä vaø toaøn maët taát caû tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh?
-- Baïch Theá Toân, con laø ai maø coù theå coù söï ñoaïn taän toaøn dieän, toaøn boä vaø toaøn maët taát caû tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh? Baïch Theá Toân, con coøn raát xa vôùi söï ñoaïn taän toaøn dieän, toaøn boä vaø toaøn maët, taát caû tuïc söï trong giôùi luaät baäc Thaùnh. Baïch Theá Toân, xöa kia, ñoái vôùi caùc vò Du só khoâng phaûi thuø thaéng, chuùng con xem laø thuø thaéng; daàu hoï khoâng thuø thaéng, chuùng con cuùng döôøng caùc moùn aên thuø thaéng; daàu hoï khoâng thuø thaéng, chuùng con môøi hoï ôû trong nhöõng truù xöù thuø thaéng, Baïch Theá Toân, coøn ñoái vôùi caùc Tyû-kheo thuø thaéng, chuùng con xem laø khoâng thuø thaéng; daàu caùc vò aáy thuø thaéng, chuùng con cuùng döôøng caùc moùn aên khoâng thuø thaéng; daàu caùc vò aáy thuø thaéng, chuùng con môøi caùc vò aáy ôû trong caùc truù xöù khoâng thuø thaéng. Nhöng nay, baïch Theá Toân, ñoái vôùi caùc Du só khoâng thuø thaéng, chuùng con seõ bieát laø khoâng thuø thaéng; vì hoï khoâng thuø thaéng, chuùng con seõ cuùng döôøng caùc moùn aên khoâng thuø thaéng,; vì hoï khoâng thuø thaéng chuùng con seõ môøi hoï ôû trong caùc truù xöù khoâng thuø thaéng. Coøn ñoái vôùi caùc Tyû-kheo thuø thaéng, chuùng con seõ bieát caùc vò aáy laø thuø thaéng; vì caùc vò aáy thuø thaéng, chuùng con seõ cuùng döôøng caùc moùn aên thuø thaéng; vì caùc vò aáy thuø thaéng, chuùng con seõ môøi caùc vò aáy ôû trong caùc truù xöù thuø thaéng. Baïch Theá Toân, Theá Toân thaät söï ñaõ gôïi ôû nôi con loøng aùi kính Sa-moân ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, loøng tònh tín Sa-moân ñoái vôùi caùc Sa-moân, loøng toân kính Sa-moân ñoái vôùi caùc Sa-moân.
Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân ! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân ! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho nhöõng ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, Chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy, giaûi thích. Baïch Theá Toân, con xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo Taêng. Mong Theá Toân nhaän con laøm ñeä töû; töø nay trôû ñi cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11-10-2003
Source = BuddhaSasana