Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [Trang Chuû]           [ Index Vieät ]          [Index Pali]

---

Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya

56. Kinh Öu-ba-ly
(Upaøli sutta)

---

Nhö vaày toâi nghe.

Moät thôøi Theá Toân ôû taïi Nalanda, trong röøng Pavarikamba.

Luùc baáy giôø, Nigantha Nataputta truù taïi Nalanda cuøng vôùi ñaïi chuùng Nigantha (Ly Heä Phaùi). Roài Nigantha Dighatapassi (Tröôøng Khoå Haïnh Giaû), sau khi ñi khaát thöïc ôû Nalanda, aên xong, treân con ñöôøng khaát thöïc trôû veà, ñi ñeán röøng Pavarikamba, choã Theá Toân ôû, sau khi ñeán, noùi leân nhöõng lôøi hoûi thaêm Theá Toân. Sau khi noùi leân nhöõng lôøi hoûi thaêm thaân höõu, vò naøy ñöùng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Nigantha Dighatapassi ñang ñöùng moät beân:

-- Naøy Tapassi, coù nhöõng gheá ngoài. Neáu oâng muoán, haõy ngoài xuoáng.

Khi nghe noùi vaäy, Nigantha Dighatapassi laáy moät gheá thaáp, roài ngoài xuoáng moät beân. Vaø Theá Toân noùi vôùi Nigantha Dighatapassi ñang ngoài moät beân:

-- Naøy Tapassi, Nigantha Nataputta chuû tröông coù bao nhieâu nghieäp ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp?

-- Hieàn giaû Gotama, Nigantha Nataputta khoâng coù thoâng leä chuû tröông 'nghieäp, nghieäp'. Hieàn giaû Gotama, Nigantha Nataputta coù thoâng leä chuû tröông 'phaït, phaït'.

-- Naøy Tapassi, Nigantha Nataputta chuû tröông coù bao nhieâu loaïi phaït ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp?

-- Naøy Hieàn giaû Gotama, Nigantha Nataputta chuû tröông coù ba loaïi phaït ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp, töùc laø thaân phaït, khaåu phaït, yù phaït.

-- Naøy Tapassi, nhöng coù phaûi thaân phaït khaùc, khaåu phaït khaùc, yù phaït khaùc?

-- Hieàn giaû Gotama, thaân phaït khaùc, khaåu phaït khaùc, yù phaït khaùc.

-- Naøy Tapassi, ba loaïi phaït naøy, ñöôïc chia cheû nhö vaäy, ñöôïc phaân bieät nhö vaäy, Nigantha Nataputta chuû tröông loaïi phaït naøo toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp, thaân phaït chaêng, khaåu phaït chaêng, yù phaït chaêng?

-- Hieàn giaû Gotama, ba loaïi phaït naøy ñöôïc chia cheû nhö vaäy, ñöôïc phaân bieät nhö vaäy, Nigantha Nataputta chuû tröông thaân phaït laø toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp, khaåu phaït khoâng baèng ñöôïc, yù phaït khoâng baèng ñöôïc.

-- Naøy Tapassi, coù phaûi OÂng noùi thaân phaït?

-- Hieàn giaû Gotama, toâi noùi thaân phaït.

-- Naøy Tapassi, coù phaûi OÂng noùi thaân phaït?

-- Hieàn giaû Gotama, toâi noùi thaân phaït.

-- Naøy Tapassi, coù phaûi OÂng noùi thaân phaït?

-- Hieàn giaû Gotama, toâi noùi thaân phaït.

Nhö vaäy Theá Toân trong cuoäc ñaøm thoaïi naøy ñaõ laøm Nigantha Dighatapassi xaùc nhaän cho ñeán laàn thöù ba quan ñieåm (cuûa mình).

Khi nghe noùi vaäy, Nigantha Dighatapassi noùi vôùi Theá Toân:

-- Hieàn giaû Gotama, Hieàn giaû chuû tröông coù bao nhieâu loaïi phaït ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp?

-- Naøy Tapassi, Nhö Lai khoâng coù thoâng leä chuû tröông 'phaït, phaït'. Naøy Tapassi, Nhö Lai coù thoâng leä chuû tröông 'nghieäp, nghieäp'.

-- Hieàn giaû Gotama, Hieàn giaû chuû tröông coù bao nhieâu loaïi nghieäp ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp?

-- Naøy Tapassi, Ta chuû tröông ba loaïi nghieäp ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp, töùc laø thaân nghieäp, khaåu nghieäp, yù nghieäp.

-- Hieàn giaû Gotama, nhöng coù phaûi thaân nghieäp khaùc, khaåu nghieäp khaùc, yù nghieäp khaùc?

-- Naøy Tapassi, thaân nghieäp khaùc, khaåu nghieäp khaùc, yù nghieäp khaùc.

-- Hieàn giaû Gotama, ba loaïi nghieäp naøy, ñöôïc chia cheû nhö vaäy, ñöôïc phaân bieät nhö vaäy, Hieàn giaû chuû tröông loaïi nghieäp naøo toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp? Thaân nghieäp chaêng, khaåu nghieäp chaêng, yù nghieäp chaêng?

-- Naøy Tapassi, ba loaïi nghieäp naøy, ñöôïc chia cheû nhö vaäy, ñöôïc phaân bieät nhö vaäy, Ta chuû tröông yù nghieäp laø toái troïng, ñeå taùc thaønh aùc yù, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp, thaân nghieäp khoâng baèng ñöôïc, khaåu nghieäp khoâng baèng ñöôïc.

-- Hieàn giaû Gotama, coù phaûi Hieàn giaû noùi yù nghieäp?

-- Naøy Tapassi, Ta noùi yù nghieäp.

-- Hieàn giaû Gotama, coù phaûi Hieàn giaû noùi yù nghieäp?

-- Naøy Tapassi, Ta noùi yù nghieäp.

-- Hieàn giaû Gotama, coù phaûi Hieàn giaû noùi yù nghieäp?

-- Naøy Tapassi, Ta noùi yù nghieäp.

Nhö vaäy Nigantha Dighatapassi trong cuoäc ñaøm thoaïi naøy, sau khi ñaõ laøm Theá Toân xaùc nhaän cho ñeán laàn thöù ba quan ñieåm (cuûa mình), lieàn töø choã ngoài ñöùng daäy vaø ñi ñeán choã Nigantha Nataputta.

Luùc baáy giôø, Nigantha Nataputta ñang ngoài vôùi moät ñaïi chuùng gia chuû raát ñoâng, do Upali (Öu-ba-ly) ngöôøi thuoäc laøng Balaka caàm ñaàu. Nigantha Nataputta thaáy Nigantha Dighatapassi töø xa ñi ñeán, sau khi thaáy, lieàn noùi vôùi Nigantha Dighatapassi:

-- Naøy Tapassi, OÂng töø ñaâu ñi ñeán, trong ban ngaøy (noùng böùc) nhö theá naøy?

-- Thöa Toân giaû, con töø Sa-moân Gotama ñi ñeán ñaây.

-- Naøy Tapassi, OÂng coù ñaøm luaän gì vôùi Sa-moân Gotama khoâng?

-- Thöa Toân giaû, con cuøng vôùi Sa-moân Gotama coù cuoäc ñaøm thoaïi.

-- Naøy Tapassi, cuoäc ñaøm thoaïi cuûa oâng vôùi Sa-moân Gotama nhö theá naøo?

Roài Nigantha Dighatapassi keå laïi cho Nigantha Nataputta nghe moät caùch ñaày ñuû cuoäc ñaøm thoaïi vôùi Sa-moân Gotama. Ñöôïc nghe vaäy, Nigantha Nataputta noùi vôùi Dighatapassi:

-- Toát laønh thay, toát laønh thay, Tapassi! Sa-moân Gotama ñaõ ñöôïc Nigantha Dighatapassi traû lôøi, moät ñeä töû ña vaên ñaõ hieåu ñuùng ñaén lôøi daïy baäc Ñaïo sö. Laøm sao moät yù phaït heøn keùm coù theå saùng choùi, so saùnh vôùi thaân phaït cöôøng ñaïi naøy ñöôïc? Thaân phaït thaät laø toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp, khaåu nghieäp khoâng baèng ñöôïc, yù nghieäp khoâng baèng ñöôïc.

Khi ñöôïc noùi vaäy, gia chuû Upali thöa vôùi Nigantha Nataputta:

-- Toát laønh thay, toát laønh thay, Toân giaû Tapassi! Sa-moân Gotama ñaõ ñöôïc Toân giaû Tapassi traû lôøi nhö vaäy, moät ñeä töû ña vaên ñaõ hieåu ñuùng ñaén lôøi daïy baäc Ñaïo sö. Laøm sao moät yù phaït heøn keùm coù theå saùng choùi, so saùnh vôùi thaân phaït cöôøng ñaïi naøy ñöôïc? Thaân phaït thaät toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp, khaåu phaït khoâng baèng ñöôïc, yù phaït khoâng baèng ñöôïc. Thöa Toân giaû, con seõ ñi vaø luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama trong cuoäc ñaøm thoaïi naøy. Neáu Sa-moân Gotama laøm con xaùc nhaän nhö ñaõ laøm Toân giaû Tapassi xaùc nhaän thôøi cuõng nhö moät ngöôøi löïc só tay naém chaët loâng moät con cöøu coù loâng daøi, coù theå keùo tôùi, daëc lui, vaàn quanh; cuõng vaäy con seõ duøng lôøi noùi vôùi lôøi noùi, keùo tôùi, daëc lui, vaàn quanh Sa-moân Gotama. Cuõng nhö moät ngöôøi löïc só naáu röôïu, sau khi nhaän chìm moät thuøng röôïu lôùn xuoáng hoà nöôùc saâu, naém moät goùc thuøng, coù theå keùo tôùi, daëc lui, vaàn quanh; cuõng vaäy, con duøng lôøi noùi vôùi lôøi noùi, keùo tôùi, daëc lui, vaàn quanh Sa-moân Gotama. Cuõng nhö moät löïc só nghieän röôïu soáng phoùng ñaõng, sau khi naém goùc moät caùi saøng, laéc qua, laéc laïi, laéc xoay quanh; cuõng vaäy, con seõ duøng lôøi noùi vôùi lôøi noùi, laéc qua, laéc laïi, laéc xoay quanh Sa-moân Gotama. Vaø cuõng nhö moät con voi lôùn saùu möôi tuoåi, sau khi laën xuoáng moät hoà nöôùc saâu, laïi chôi troø phun nöôùc; cuõng vaäy, con nghó, con seõ chôi troø chôi phun nöôùc vôùi Sa-moân Gotama. Thöa Toân giaû, con seõ ñi vaø luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama trong cuoäc ñaøm thoaïi naøy.

-- Naøy Gia chuû, haõy ñi vaø luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama trong cuoäc ñaøm thoaïi naøy. Vì raèng, naøy Gia chuû, chæ coù ta hay Nigantha Dighatapassi, hay OÂng môùi coù theå luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama.

Khi ñöôïc noùi vaäy, Nigantha Dighatapassi noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, con khoâng ñöôïc haøi loøng ñeå Gia chuû Upali luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama. Thöa Toân giaû, Sa-moân Gotama laø moät huyeãn sö, Sa-moân Gotama bieát ñöôïc huyeãn thuaät loâi cuoán nhöõng ñeä töû ngoaïi ñaïo.

-- Naøy Tapassi, khoâng theå coù söï kieän, khoâng theå coù tröôøng hôïp Gia chuû Upali trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama; coù theå coù söï kieän Sa-moân Gotama trôû thaønh ñeä töû cuûa gia chuû Upali. Naøy Gia chuû, haõy ñi luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama trong cuoäc ñaøm thoaïi naøy chæ coù ta, Nigantha Dighatapassi, hay OÂng môùi coù theå luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama.

Laàn thöù hai... (nhö treân)... Laàn thöù ba... Nigantha Dighatapassi noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, con khoâng ñöôïc haøi loøng ñeå gia chuû Upali luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama. Thöa Toân giaû, Sa-moân Gotama laø moät huyeãn sö, Sa-moân Gotama bieát ñöôïc huyeãn thuaät loâi cuoán nhöõng ñeä töû ngoaïi ñaïo.

-- Naøy Tapassi, khoâng theå coù söï kieän, khoâng theå coù tröôøng hôïp gia chuû Upali trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama! Coù theå coù söï kieän Sa-moân Gotama trôû thaønh ñeä töû cuûa gia chuû Upali. Naøy Gia chuû, haõy ñi luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama trong cuoäc ñaøm thoaïi naøy; chæ coù ta, Nigantha Dighatapassi vaø OÂng môùi coù theå luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama!

-- Thöa vaâng, Toân giaû.

Gia chuû Upali vaâng ñaùp Nigantha Nataputta, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Nigantha Nataputta, thaân höõu höôùng veà Nigantha Nataputta, vaø ñi ñeán röøng xoaøi Pavarika, choã Theá Toân ôû, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Sau khi ngoài xuoáng moät beân, gia chuû Upali baïch Theá Toân:

-- Baïch Theá Toân, khoâng bieát Nigantha Dighatapassi coù ñeán taïi ñaây khoâng?

-- Naøy gia chuû, Nigantha Dighatapassi coù ñeán taïi ñaây.

-- Baïch Theá Toân, Theá Toân coù ñaøm thoaïi vôùi Nigantha Dighatapassi khoâng?

-- Naøy Gia chuû, Ta coù ñaøm thoaïi vôùi Nigantha Dighatapassi.

-- Baïch Theá Toân, cuoäc ñaøm thoaïi cuûa Theá Toân vôùi Nigantha Dighatapassi nhö theá naøo?

Roài Theá Toân keå laïi cho gia chuû Upali moät caùch ñaày ñuû cuoäc ñaøm thoaïi vôùi Nigantha Dighatapassi, Khi nghe noùi vaäy, gia chuû Upali baïch Theá Toân:

-- Toát laønh thay, toát laønh thay, Toân giaû Tapassi! Theá Toân ñaõ ñöôïc Toân giaû Tapassi traû lôøi nhö vaäy, moät ñeä töû ña vaên ñaõ hieåu ñuùng ñaén lôøi daïy baäc Ñaïo sö. Laøm sao moät yù phaït heøn keùm coù theå saùng choùi, so saùnh vôùi thaân phaït cöôøng ñaïi naøy ñöôïc, vì thaân phaït thaät laø toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp? Khaåu nghieäp khoâng baèng ñöôïc, yù nghieäp khoâng baèng ñöôïc.

-- Naøy Gia chuû, neáu OÂng coù theå ñaøm luaän y cöù treân söï thaät, thôøi ôû ñaây, coù theå coù cuoäc ñaøm thoaïi giöõa chuùng ta.

-- Baïch Theá Toân, con seõ ñaøm luaän y cöù treân söï thaät. Mong raèng ôû ñaây coù cuoäc ñaøm thoaïi giöõa chuùng ta.

-- Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, coù ngöôøi Nigantha, beänh hoaïn, ñau khoå, baïo beänh, töø choái nöôùc laïnh, chæ uoáng nöôùc noùng. Ngöôøi naøy, vì khoâng ñöôïc nöôùc laïnh neân meänh chung. Naøy Gia chuû, theo Nigantha Nataputta, ngöôøi aáy taùi sanh choã naøo?

-- Baïch Theá Toân, coù haøng chö Thieân ñöôïc goïi laø Manosatta (Y Ù Tröôùc thieân). ÔÛ ñaáy ngöôøi aáy taùi sanh. Vì sao vaäy? Baïch Theá Toân, vì ngöôøi aáy chaáp tröôùc yù neân meänh chung.

-- Gia chuû, Gia chuû! Sau khi suy nghó kyõ. OÂng haõy traû lôøi. Lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng khoâng phuø hôïp lôøi noùi sau cuûa OÂng! Lôøi noùi sau cuûa OÂng khoâng phuø hôïp lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng! Theá maø naøy Gia chuû, OÂng ñaõ noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân, con seõ ñaøm luaän y cöù treân söï thaät. Mong raèng ôû ñaây seõ coù cuoäc ñaøm thoaïi giöõa chuùng ta".

-- Baïch Theá Toân, daàu Theá Toân coù noùi nhö vaäy, nhöng chæ coù thaân phaït môùi laø toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp. Khaåu phaït khoâng baèng ñöôïc; yù phaït khoâng baèng ñöôïc.

-- Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, coù ngöôøi Nigantha ñöôïc phoøng hoä vôùi söï phoøng hoä cuûa boán loaïi cheá giôùi, hoaøn toaøn töï cheá ngöï ñoái vôùi nöôùc, hoaøn toaøn chuù taâm (vaøo söï cheá ngöï) ñoái vôùi nöôùc, hoaøn toaøn loaïi tröø ñoái vôùi nöôùc, hoaøn toaøn thaám nhuaàn (vôùi söï cheá ngöï) ñoái vôùi nöôùc. Vò naøy khi ñi qua, khi ñi laïi, ñaõ gieát haïi raát nhieàu sinh vaät nhoû beù. Naøy Gia chuû, theo Nigantha Nataputta, ngöôøi aáy thoï quaû baùo naøo?

-- Baïch Theá Toân, vì khoâng coá yù, neân Nigantha Nataputta xem khoâng phaûi laø moät ñaïi toäi.

-- Naøy Gia chuû, neáu ngöôøi aáy coù coá yù thôøi nhö theá naøo?

-- Baïch Theá Toân, laø moät ñaïi toäi.

-- Naøy Gia chuû, yù thöùc (aáy), Nigantha Nataputta xem thuoäc veà loaïi gì?

-- Baïch Theá Toân thuoäc veà yù phaït.

-- Gia chuû, Gia chuû! Sau khi suy nghó. OÂng haõy traû lôøi. Lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng khoâng phuø hôïp vôùi lôøi noùi sau cuûa OÂng, lôøi noùi sau cuûa OÂng khoâng phuø hôïp lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng. Theá maø naøy Gia chuû, OÂng ñaõ noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân, con seõ ñaøm luaän, y cöù treân söï thaät. Mong raèng ôû ñaây seõ coù cuoäc ñaøm thoaïi giöõa chuùng ta".

-- Baïch Theá Toân, daàu Theá Toân coù noùi nhö vaäy, nhöng chæ coù thaân phaït môùi laø toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp. Khaåu phaït khoâng baèng ñöôïc, yù phaït khoâng baèng ñöôïc.

-- Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Coù phaûi Nalanda naøy laø phuù cöôøng vaø phoàn thònh, daân chuùng ñoâng ñuùc, nhaân daân truø maät?

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. Nalanda naøy laø phuù cöôøng vaø phoàn thònh, daân chuùng ñoâng ñuùc, nhaân daân truø maät.

-- Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, coù ngöôøi ñi ñeán, vôùi thanh kieám ñöa cao, ngöôøi naøy noùi: "Trong moät saùt na, trong moät giaây phuùt, ta seõ laøm cho taát caû moïi ngöôøi ôû taïi Nalanda naøy thaønh moät ñoáng thòt, thaønh moät khoái thòt". Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy coù theå trong moät saùt na, trong moät giaây phuùt, laøm cho taát caû moïi ngöôøi ôû taïi Nalanda naøy thaønh moät ñoáng thòt, thaønh moät khoái thòt khoâng?

-- Baïch Theá Toân, cho ñeán möôøi ngöôøi, hai möôi ngöôøi, ba möôi ngöôøi, boán möôi ngöôøi, naêm möôi ngöôøi cuõng khoâng coù theå, trong moät saùt na, trong moät giaây phuùt, laøm cho taát caû moïi ngöôøi ôû taïi Nalanda naøy thaønh moät ñoáng thòt, thaønh moät khoái thòt, huoáng nöõa laø chæ moät ngöôøi nhoû beù sao coù theå saùng choùi (laøm thaønh) ñöôïc?

-- Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, coù vò Sa-moân hay Baø-la-moân ñeán, coù thaàn thoâng löïc, coù taâm töï taïi. Vò naøy noùi nhö sau. "Ta seõ laøm cho Nalanda naøy trôû thaønh tro taøn vôùi moät taâm saân haän". Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Vò Sa-moân hay vò Baø-la-moân aáy, coù thaàn thoâng löïc, coù taâm töï taïi, coù theå laøm cho Nalanda naøy trôû thaønh tro taøn vôùi moät taâm saân haän khoâng?

-- Baïch Theá Toân, cho ñeán möôøi Nalanda, hai möôi, ba möôi Nalanda, boán möôi Nalanda, naêm möôi Nalanda, vò Sa-moân hay vò Baø-la-moân aáy coù thaàn thoâng löïc, coù taâm töï taïi coù theå laøm cho caùc Nalanda aáy trôû thaønh tro taøn vôùi moät taâm saân haän, huoáng nöõa laø moät Nalanda nhoû beù naøy, sao coù theå choùi saùng ñöôïc (khoûi bò trôû thaønh tro taøn ñöôïc)?

-- Gia chuû, Gia chuû! Sau khi suy nghó, OÂng haõy traû lôøi. Lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng khoâng phuø hôïp lôøi noùi sau cuûa OÂng! Lôøi noùi sau cuûa OÂng khoâng phuø hôïp lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng! Theá maø naøy Gia chuû, OÂng ñaõ noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân, con seõ ñaøm luaän y cöù treân söï thaät. Mong raèng ôû ñaây seõ coù cuoäc ñaøm luaän giöõa chuùng ta".

-- Baïch Theá Toân, daàu Theá Toân coù noùi nhö vaäy, nhöng chæ coù thaân phaït môùi laø toái troïng ñeå taùc thaønh aùc nghieäp, ñeå dieãn tieán aùc nghieäp. Khaåu phaït khoâng baèng ñöôïc, yù phaït khoâng baèng ñöôïc.

-- Naøy Gia chuû. OÂng nghó theá naøo? OÂng coù nghe caùc röøng Dandaka, Kalinga, Mejjha, Matanga ñaõ trôû laïi thaønh röøng nhö tröôùc?

-- Baïch Theá Toân con coù nghe: Caùc röøng Dandaka, Kalinga, Mejjha, Matanga ñaõ trôû laïi thaønh röøng (nhö tröôùc).

-- Naøy Gia chuû, OÂng nghó theá naøo? Coù theå OÂng ñöôïc nghe vì sao caùc röøng Dandaka, Kalinga, Mejjha, Matanga trôû thaønh röøng nhö tröôùc?

-- Baïch Theá Toân, con coù nghe, caùc röøng Dandaka, Kalinga, Mejjha, Matanga trôû laïi thaønh röøng (nhö tröôùc) vì taâm saân haän caùc vò aån só.

-- Gia chuû, Gia chuû! Sau khi suy nghó OÂng haõy traû lôøi. Lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng khoâng phuø hôïp lôøi noùi sau cuûa OÂng, lôøi noùi sau cuûa OÂng khoâng phuø hôïp lôøi noùi tröôùc cuûa OÂng. Theá maø naøy Gia chuû, OÂng ñaõ noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân, con seõ ñaøm luaän y cöù treân söï thaät. Mong raèng ôû ñaây seõ coù cuoäc ñaøm luaän giöõa chuùng ta".

-- Baïch Theá Toân, vôùi ví duï ñaàu tieân, con ñaõ hoan hyû, con ñaõ thoûa maõn. Nhöõng gì con muoán nghe caùc vaán ñaùp sai bieät cuûa Theá Toân, neân con môùi nghó ñoùng vai troø ñoái laäp vôùi Theá Toân. Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vò dieäu thay, baïch Theá Toân! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho keû bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, Chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Toân giaû Gotama duøng nhieàu phöông tieän, trình baøy, giaûi thích. Vaäy nay con quy y Theá Toân, quy y Phaùp, quy y chuùng Tyû-kheo Taêng. Mong Theá Toân nhaän con laøm cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.

-- Naøy Gia chuû, haõy chín chaén suy tö. Chín chaén suy tö laø toát ñeïp vôùi nhöõng ngöôøi tröù danh nhö OÂng.

-- Baïch Theá Toân, con caøng boäi phaàn hoan hyû, boäi phaàn thoûa maõn vôùi nhöõng lôøi Theá Toân noùi vôùi con: "Naøy Gia chuû, haõy chín chaén suy tö. Chín chaén suy tö laø toát ñeïp vôùi nhöõng ngöôøi tröù danh nhö OÂng". Baïch Theá Toân, neáu caùc ngoaïi ñaïo ñöôïc con laøm ñeä töû, hoï seõ tröông côø leân vaø tuyeân boá: "Gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû chuùng toâi". Nhöng Theá Toân laïi noùi vôùi con: "Naøy Gia chuû, haõy chín chaén suy tö. Chín chaén suy tö laø toát ñeïp vôùi nhöõng ngöôøi tröù danh nhö OÂng". Baïch Theá Toân, laàn thöù hai, con xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo Taêng. Mong Theá Toân nhaän con laøm cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.

-- Naøy Gia chuû, ñaõ töø laâu gia ñình OÂng nhö laø gieáng nöôùc möa nguoàn cho caùc ngöôøi Nigantha. Haõy cuùng döôøng caùc moùn aên cho nhöõng ai ñeán vôùi OÂng!

-- Baïch Theá Toân, con laïi boäi phaàn hoan hyû, boäi phaàn thoûa maõn vôùi nhöõng lôøi Theá Toân noùi vôùi con: "Naøy Gia chuû, ñaõ töø laâu gia ñình cuûa OÂng nhö laø gieáng nöôùc möa nguoàn cho caùc ngöôøi Nigantha. Haõy cuùng döôøng caùc moùn aên cho nhöõng ai ñeán vôùi caùc OÂng". Baïch Theá Toân, con nghe nhö sau: "Sa-moân Gotama ñaõ noùi: "Chæ boá thí cho Ta, chôù boá thí cho caùc ngöôøi khaùc. Chæ boá thí cho caùc ñeä töû Ta, chôù boá thí cho ñeä töû nhöõng ngöôøi khaùc. Chæ boá thí cho Ta môùi coù phöôùc lôùn, boá thí nhöõng ngöôøi khaùc khoâng ñöôïc phöôùc lôùn. Chæ boá thí cho nhöõng ñeä töû cuûa Ta môùi coù phöôùc lôùn, boá thí cho nhöõng ñeä töû nhöõng ngöôøi khaùc khoâng coù phöôùc lôùn". Nhöng Theá Toân laïi khuyeán khích con boá thí cho caùc vò Nigantha. Baïch Theá Toân, vaø chuùng con ôû ñaây seõ bieát thôøi neân laøm. Baïch Theá Toân, laàn thöù ba, con xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo Taêng. Mong Theá Toân nhaän con laøm cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.

Roài Theá Toân thuaän thöù thuyeát phaùp cho gia chuû Upali, töùc laø thuyeát veà boá thí, thuyeát veà giôùi, thuyeát veà caùc coõi trôøi, trình baøy söï nguy hieåm, söï haï lieät, söï nhieãm oâ caùc duïc laïc, nhöõng lôïi ích cuûa xuaát ly. Khi Theá Toân bieát gia chuû Upali taâm ñaõ saün saøng, taâm ñaõ nhu thuaän, taâm khoâng trieàn caùi, taâm ñöôïc phaán khôûi, taâm ñöôïc hoan hyû, Ngaøi môùi thuyeát nhöõng phaùp ñöôïc chö Phaät taùn döông ñeà cao: Khoå, Taäp, Dieät, Ñaïo. Cuõng nhö moät taám vaûi thuaàn baïch, caùc chaám ñen ñöôïc goät röûa raát deã thaám maøu nhuoäm, cuõng vaäy, chính taïi choã ngoài aáy, phaùp nhaõn xa traàn ly caáu khôûi leân vôùi gia chuû Upali: "Phaøm phaùp gì ñöôïc khôûi leân, taát caû phaùp aáy ñeàu bò tieâu dieät". Roài gia chuû Upali, thaáy phaùp, chöùng phaùp, ngoä phaùp, theå nhaäp vaøo phaùp, nghi ngôø tieâu tröø, do döï dieät taän, ñaït ñöôïc voâ sôû uùy, khoâng y cöù ngöôøi khaùc ñoái vôùi caùc phaùp baäc Ñaïo sö. Gia chuû Upali baïch Theá Toân:

-- Baïch Theá Toân, nay chuùng con phaûi ñi, chuùng con coù nhieàu coâng vieäc, coù nhieàu phaän söï phaûi laøm.

-- Naøy Gia chuû, OÂng haõy laøm nhöõng gì OÂng nghó laø hôïp thôøi.

Roài Gia chuû Upali hoan hyû tín thoï lôøi Theá Toân daïy, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi, roài ñi veà truù xaù cuûa mình, sau khi ñeán beøn noùi vôùi ngöôøi giöõ cöûa nhö sau:

-- Töø nay trôû ñi, naøy ngöôøi gaùc cöûa, ta seõ ñoùng cöûa ñoái vôùi caùc nam Nigantha, caùc nöõ Nigantha. Cöûa seõ khoâng ñoùng ñoái vôùi caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, Nam cö só, Nöõ cö só cuûa Theá Toân. Neáu coù vò Nigantha naøo ñeán, OÂng haõy noùi vò aáy nhö sau: "Toân giaû haõy ñöùng laïi, chôù böôùc vaøo! Töø nay trôû ñi, Gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Cöûa seõ ñoùng ñoái vôùi nam Nigantha, nöõ Nigantha. Cöûa seõ khoâng ñoùng ñoái vôùi caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, nam cö só, nöõ cö só cuûa Theá Toân. Neáu Toân giaû caàn ñoà aên, haõy ñöùng ôû ñaây. Vaø coù ngöôøi seõ ñem ra ôû ñaây cho Toân giaû"

-- Thöa vaâng, Toân giaû.

Ngöôøi giöõ cöûa vaâng ñaùp gia chuû Upali.

Nigantha Dighatapassi nghe nhö sau: "Gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama". Roài Nigantha Dighatapassi ñi ñeán choã Nigantha Nataputta ôû, sau khi ñeán lieàn noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, toâi coù nghe gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama.

-- Naøy Tapassi, khoâng theå coù söï kieän, khoâng theå coù tröôøng hôïp gia chuû Upali trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Vaø coù theå coù söï kieän Sa-moân Gotama trôû thaønh ñeä töû cuûa gia chuû Upali.

Laàn thöù hai... (nhö treân)... Laàn thöù ba Nigantha Dighatapassi noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, toâi coù nghe gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama.

-- Naøy Tapassi, khoâng theå coù söï kieän, khoâng theå coù tröôøng hôïp gia chuû Upali trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Coù theå coù söï kieän Sa-moân Gotama trôû thaønh ñeä töû cuûa gia chuû Upali.

-- Thöa Toân giaû, toâi seõ ñi vaø tìm bieát gia chuû Upali coù trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama hay khoâng.

-- Naøy Tapassi, haõy ñi vaø tìm bieát gia chuû Upali coù trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama hay khoâng.

Roài Nigantha Dighatapassi ñi ñeán truù xaù cuûa gia chuû Upali. Ngöôøi giöõ cöûa thaáy Nigantha Dighatapassi ôû ñöôøng xa ñi ñeán, khi thaáy vaäy lieàn noùi vôùi Nigantha Dighatapassi:

-- Thöa Toân giaû, haõy ñöùng ôû ñaây, chôù coù böôùc vaøo! Töø nay trôû ñi, gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Cöûa seõ ñoùng ñoái vôùi nam Nigantha, nöõ Nigantha. Cöûa seõ khoâng ñoùng ñoái vôùi caùc vò Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, nam cö só, nöõ cö só cuûa Theá Toân. Neáu Toân giaû caàn ñoà aên, haõy ñöùng ôû ñaây. Coù ngöôøi seõ ñem ra ôû ñaây cho Toân giaû.

-- Naøy Hieàn giaû, ta khoâng caàn ñoà aên.

Noùi xong, Nigantha Dighatapassi ñi trôû lui, ñeán choã Nigantha Nataputta ôû, sau khi ñeán, lieàn thöa vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, söï thaät laø gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Veà vaán ñeà naøy, toâi ñaõ khoâng ñoàng yù vôùi Toân giaû vaø ñaõ noùi: "Thöa Toân giaû, toâi khoâng ñöôïc haøi loøng ñeå gia chuû Upali luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama. Thöa Toân giaû, Sa-moân Gotama laø moät huyeãn thuaät sö, Sa-moân Gotama bieát ñöôïc huyeãn thuaät loâi cuoán nhöõng ñeä töû caùc ngoaïi ñaïo". Thöa Toân giaû, nay gia chuû Upali cuûa Toân giaû ñaõ bò huyeãn thuaät cuûa Sa-moân Gotama loâi cuoán roài.

-- Naøy Tapassi, khoâng theå coù söï kieän, khoâng theå coù tröôøng hôïp gia chuû Upali trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Coù theå coù söï kieän Sa-moân Gotama trôû thaønh ñeä töû cuûa gia chuû Upali.

Laàn thöù hai... (nhö treân)... Laàn thöù ba, Nigantha Dighatapassi noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, söï thaät laø gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Veà vaán ñeà naøy, toâi ñaõ khoâng ñoàng yù vôùi Toân giaû vaø ñaõ noùi: "Thöa Toân giaû, toâi khoâng ñöôïc yeân loøng ñeå gia chuû Upali luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama. Thöa Toân giaû, Sa-moân Gotama laø moät huyeãn thuaät sö. Sa-moân Gotama bieát ñöôïc huyeãn thuaät loâi cuoán nhöõng ñeä töû caùc ngoaïi ñaïo. Thöa Toân giaû, nay gia chuû Upali cuûa Toân giaû ñaõ bò huyeãn thuaät cuûa Sa-moân Gotama loâi cuoán".

-- Naøy Tapassi, khoâng theå coù söï kieän, khoâng theå coù tröôøng hôïp gia chuû Upali trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Coù theå coù söï kieän Sa-moân Gotama trôû thaønh ñeä töû cuûa gia chuû Upali. Naøy Tapassi, ta seõ ñi vaø tìm bieát gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû Sa-moân Gotama hay khoâng.

Roài Nigantha Nataputta cuøng vôùi ñaïi chuùng Nigantha ñi ñeán truù xaù cuûa gia chuû Upali. Ngöôøi giöõ cöûa thaáy Nigantha Nataputta töø xa ñi ñeán, khi thaáy vaäy lieàn noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, haõy ñöùng ôû ñaây, chôù coù böôùc vaøo! Töø nay trôû ñi, gia chuû Upali ñaõ trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Cöûa seõ ñoùng ñoái vôùi caùc nam Nigantha, caùc nöõ Nigantha. Cöûa seõ khoâng ñoùng ñoái vôùi caùc vò Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, nam cö só, nöõ cö só cuûa Theá Toân. Thöa Toân giaû, neáu Toân giaû caàn caùc moùn aên, haõy ñöùng ôû ñaây. Coù ngöôøi seõ ñem ra ôû ñaây cho Toân giaû.

-- Naøy ngöôøi giöõ cöûa, haõy ñi ñeán gia chuû Upali, sau khi ñeán, haõy thöa vôùi gia chuû nhö sau: "Thöa Toân giaû, Nigantha Nataputta cuøng vôùi ñaïi chuùng Nigantha ñang ñöùng ôû ngoaøi ngöôõng cöûa vaø muoán yeát kieán Toân giaû".

-- Thöa vaâng, Toân giaû.

Ngöôøi giöõ cöûa vaâng ñaùp Nigantha Nataputta, ñi ñeán gia chuû Upali, sau khi ñeán lieàn thöa vôùi gia chuû Upali:

-- Thöa Toân giaû, coù Nigantha Nataputta cuøng vôùi ñaïi chuùng Nigantha ñang ñöùng ôû ngoaøi ngöôõng cöûa vaø muoán yeát kieán Toân giaû.

-- Naøy Ngöôøi giöõ cöûa, haõy vaøo soaïn caùc choã ngoài trong caên phoøng chính giöõa coù cöûa.

-- Thöa vaâng, Toân giaû.

Ngöôøi giöõ cöûa vaâng ñaùp gia chuû Upali, sau khi cho vaøo soaïn caùc choã ngoài trong caên phoøng chính giöõa coù cöûa, ñi ñeán gia chuû Upali, sau khi ñeán, lieàn noùi vôùi gia chuû Upali:

-- Thöa Toân giaû, caùc choã ngoài trong caên phoøng chính giöõa coù cöûa ñaõ ñöôïc söûa soaïn. Toân giaû haõy laøm nhöõng gì Toân giaû nghó laø phaûi thôøi.

Roài gia chuû Upali ñi ñeán caên phoøng chính giöõa coù cöûa, sau khi ñeán taïi choã ngoài naøo laø toái thöôïng, toái toân, toái cao vaø toái thaéng, sau khi ngoài treân choã aáy, lieàn baûo ngöôøi gaùc cöûa:

-- Naøy Ngöôøi giöõ cöûa, haõy ñi ñeán Nigantha Nataputta: "Thöa Toân giaû, gia chuû Upali coù noùi: "Thöa Toân giaû, neáu muoán, Toân giaû haõy vaøo".

-- Thöa vaâng, Toân giaû.

Ngöôøi giöõ cöûa vaâng ñaùp gia chuû Upali, ñi ñeán Nigantha Nataputta, sau khi ñeán, lieàn noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, Gia chuû Upali coù noùi: "Thöa Toân giaû, neáu muoán, Toân giaû haõy vaøo".

Roài Nigantha Nataputta vôùi ñaïi chuùng Nigantha ñi ñeán caên phoøng ôû giöõa, coù cöûa.

Gia chuû Upali luùc tröôùc moãi khi thaáy Nigantha Nataputta töø xa ñi ñeán, sau khi thaáy lieàn ñi ra nghinh tieáp vaøo taïi choã naøo coù choã ngoài toái thöôïng, toái toân, toái cao vaø toái thaéng, lieàn laáy thöôïng y lau choã ngoài aáy, giöõ laáy vaø môøi Nigantha Nataputta ngoài treân choã ngoài aáy. Nhöng taïi choã coù choã ngoài toái thöôïng, toái toân, toái cao vaø toái thaéng, gia chuû Upali laïi ngoài treân choã ngoài aáy vaø noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, coù nhöõng choã ngoài. Neáu muoán, Toân giaû haõy ngoài.

Khi nghe noùi vaäy, Nigantha Nataputta noùi vôùi gia chuû Upali:

-- Naøy Gia chuû, OÂng thaät laø ñieân cuoàng. Naøy Gia chuû, OÂng thaät laø ngu si. OÂng noùi: "Thöa Toân giaû, toâi seõ ñi luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama". Sau khi ñi, OÂng ñaõ trôû veà bò troùi buoäc trong löôùi lôùn luaän nghò. Naøy Gia chuû, ví nhö ngöôøi ñi vôùi hai cao hoaøn, ñi veà vôùi cao hoaøn bò thieán. Naøy Gia chuû, nhö ngöôøi ñi vôùi hai con maét, ñi veà vôùi hai con maét bò khoeùt. Cuõng vaäy, naøy Gia chuû, OÂng noùi: "Thöa Toân giaû, con seõ ñi luaän chieán vôùi Sa-moân Gotama, sau khi ñi ñaõ trôû veà bò troùi buoäc trong löôùi lôùn luaän nghò". Naøy Gia chuû, OÂng ñaõ bò huyeãn thuaät cuûa Sa-moân Gotama loâi cuoán roài.

-- Thöa Toân giaû, vi dieäu thay, huyeãn thuaät loâi cuoán naøy! Toát laønh thay, huyeãn thuaät loâi cuoán naøy! Thöa Toân giaû, neáu baø con huyeát thoáng thaân yeâu cuûa toâi ñöôïc huyeãn thuaät naøy loâi cuoán, thôøi thaät laø an laïc, haïnh phuùc laâu daøi cho caùc baø con huyeát thoáng cuûa toâi. Thöa Toân giaû, neáu taát caû caùc ngöôøi Saùt ñeá ly ñöôïc huyeãn thuaät naøy loâi cuoán, thôøi thaät laø an laïc haïnh phuùc laâu daøi cho taát caû caùc vò Saùt-ñeá-lò. Thöa Toân giaû, neáu taát caû caùc ngöôøi Baø-la-moân... neáu taát caû caùc ngöôøi Vessa (Pheä-xaù)... neáu taát caû caùc ngöôøi Sudda (Thuû-ñaø) ñöôïc huyeãn thuaät naøy loâi cuoán, thôøi thaät laø an laïc, vaø haïnh phuùc laâu daøi cho taát caû caùc ngöôøi Sudda. Thöa Toân giaû, neáu theá giôùi vôùi chö Thieân, chö Ma, chö Phaïm thieân, vôùi chuùng Sa-moân vaø Baø-la-moân vôùi chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi ñöôïc huyeãn thuaät naøy loâi cuoán, thôøi nhö vaäy laø an laïc, haïnh phuùc laâu daøi cho theá giôùi vôùi chö Thieân, chö Ma, chö Phaïm thieân, vôùi chuùng Sa-moân vaø Baø-la-moân, vôùi chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi. Thöa Toân giaû, toâi seõ noùi cho Toân giaû ví duï naøy. ÔÛ ñaây, nhöõng ngöôøi coù trí nhôø ví duï seõ bieát roõ yù nghóa cuûa lôøi noùi.

Thöa Toân giaû, thuôû xöa coù ngöôøi Baø-la-moân ñaõ veà giaø tuoåi ñaõ lôùn, baäc tröôûng laõo, coù ngöôøi vôï coøn treû, trong tuoåi thanh xuaân, (ngöôøi vôï naøy) ñang mang thai, saép ñeán kyø sinh nôû. Thöa Toân giaû, ngöôøi vôï treû noùi vôùi ngöôøi Baø-la-moân: "Naøy Baø-la-moân, haõy ñi phoá mua moät khæ con ñöïc ñeå cuøng chôi vôùi con toâi". Thöa Toân giaû, ñöôïc noùi vaäy, ngöôøi Baø-la-moân noùi vôùi coâ vôï treû: "Naøy mình, haõy chôø cho ñeán khi mình sanh. Neáu mình sanh con trai, toâi seõ ñi chôï mua moät con khæ con ñöïc mang veà ñeå cuøng chôi vôùi ñöùa con trai cuûa mình. Coøn neáu mình sanh con gaùi, toâi seõ ñi chôï mua moät con khæ con caùi vaø mang veà ñeå cuøng chôi vôùi ñöùa con gaùi cuûa mình". Thöa Toân giaû, laàn thöù hai, ngöôøi vôï treû noùi vôùi ngöôøi Baø-la-moân aáy: "Naøy Baø-la-moân, haõy ñi phoá mua moät con khæ con ñöïc ñeå cuøng chôi vôùi con toâi". Thöa Toân giaû, laàn thöù hai, ngöôøi Baø-la-moân aáy noùi vôùi coâ vôï treû: "Naøy mình, haõy chôø cho ñeán khi mình sanh. Neáu mình sanh con trai, toâi seõ ñi chôï mua moät con khæ con ñöïc mang veà ñeå cuøng chôi vôùi ñöùa con trai cuûa mình. Coøn neáu mình sanh con gaùi, toâi seõ ñi chôï mua moät con khæ con caùi vaø mang veà ñeå cuøng chôi vôùi ñöùa con gaùi cuûa mình". Thöa Toân giaû, laàn thöù ba, ngöôøi vôï treû noùi vôùi ngöôøi Baø-la-moân aáy: "Naøy Baø-la-moân, haõy ñi phoá mua moät con khæ con ñöïc ñeå cuøng chôi vôùi con toâi". Thöa Toân giaû, ngöôøi Baø-la-moân aáy vì quaù yeâu thöông, quaù aùi luyeán coâ vôï treû cuûa mình neân ñi chôï mua moät con khæ ñöïc, ñem veà vaø noùi vôùi coâ vôï treû: "Naøy mình, ñaây laø con khæ con ñöïc, toâi mua ôû chôï vaø mang veà, haõy ñeå noù cuøng chôi vôùi con cuûa mình". Thöa Toân giaû, khi nghe noùi vaäy coâ vôï treû aáy noùi vôùi ngöôøi Baø-la-moân: "Naøy Baø-la-moân haõy ñi, ñem con khæ con ñöïc naøy ñeán Rattapani con ngöôøi thôï nhuoäm, sau khi ñeán haõy noùi vôùi Rattapani con ngöôøi thôï nhuoäm: "Naøy baïn Rattapani, toâi muoán con khæ ñöïc naøy ñöôïc nhuoäm vôùi maøu vaøng, ñöôïc kheùo ñaäp, kheùo uûi xung quanh vaø caû hai phía ñöôïc laøm thaønh meàm dòu" Thöa Toân giaû, ngöôøi Baø-la-moân aáy vì quaù yeâu thöông, quaù aùi luyeán coâ vôï treû cuûa mình ñem con khæ con ñöïc naøy ñi ñeán Rattapani con ngöôøi thôï nhuoäm, khi ñeán xong lieàn noùi vôùi Rattapani, con ngöôøi thôï nhuoäm: "Naøy baïn Rattapani, toâi muoán con khæ ñöïc naøy ñöôïc nhuoäm maøu vaøng, ñöôïc kheùo ñaäp, kheùo uûi xung quanh, vaø caû hai phía ñöôïc laøm thaønh meàm dòu". Thöa Toân giaû, ñöôïc noùi vaäy, Rattapani con ngöôøi thôï nhuoäm noùi vôùi ngöôøi Baø-la-moân kia: "Naøy Toân giaû, con khæ con ñöïc naøy coù theå nhuoäm ñöôïc, nhöng khoâng coù theå ñaäp ñöôïc, uûi ñöôïc, khoâng coù theå laøm thaønh meàm dòu". Cuõng vaäy, thöa Toân giaû, laø lyù thuyeát cuûa nhöõng Nigantha ngu si, lyù thuyeát naøy coù theå aên nhuoäm ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngu si, chôù khoâng aên nhuoäm ñoái vôùi ngöôøi coù trí. Thöa Toân giaû, ngöôøi Baø-la-moân aáy, sau moät thôøi gian, laáy moät caëp aùo môùi, ñi ñeán choã Rattapani, con ngöôøi thôï nhuoäm, sau khi ñeán, noùi vôùi Rattapani, con ngöôøi thôï nhuoäm: "Naøy Rattapani, toâi muoán nhuoäm caëp aùo môùi naøy vôùi maøu nhuoäm maøu vaøng, ñöôïc ñaäp vaø uûi xung quanh, vaø caû hai phía ñöôïc laøm thaønh meàm dòu". Thöa Toân giaû, ñöôïc noùi vaäy, Rattapani con ngöôøi thôï nhuoäm noùi vôùi ngöôøi Baø-la-moân aáy: "Thöa Toân giaû, caëp aùo môùi naøy cuûa Toân giaû coù theå nhuoäm ñöôïc, coù theå ñaäp vaø uûi xung quanh vaø coù theå laøm thaønh meàm dòu". Cuõng vaäy, thöa Toân giaû, laø lyù thuyeát cuûa Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, coù theå aên nhuoäm ñoái vôùi ngöôøi coù trí, khoâng phaûi ñoái vôùi ngöôøi ngu si, coù theå ñaäp ñöôïc, uûi ñöôïc, vaø coù theå khieán trôû thaønh meàm dòu".

-- Naøy Gia chuû, quaàn chuùng naøy goàm caû caùc vua chöa ñöôïc bieát nhö sau: "Gia chuû Upali laø ñeä töû cuûa Nigantha Nataputta". Naøy Gia chuû, nay chuùng toâi xem Gia chuû laø ñeä töû cuûa ai?

Ñöôïc noùi vaäy, gia chuû Upali töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaép thöôïng y qua moät beân vai, chaép tay vaùi chaøo veà höôùng Theá Toân vaø noùi vôùi Nigantha Nataputta:

-- Thöa Toân giaû, haõy nghe, toâi laø ñeä töû cuûa ai:

Baäc Trí saùng suoát,
Ñoaïn tröø si aùm.
Phaù tan hoang vu,
Chieán thaéng ñòch quaân.
Ñau khoå ñoaïn dieät,
Taâm an bình tónh.
Giôùi ñöùc tröôûng thaønh,
Tueä ñöùc vieân minh.
Phieàn naõo noäi tònh,
Rôøi traàn ly caáu.
Toâi thaät chính laø,
Ñeä töû Theá Toân.

Do döï ñoaïn tröø,
Bieát vöøa, bieát ñuû,
Theá lôïi tuyeät khoâng,
Taâm tö hoan hyû,
Laøm Sa-moân haïnh,
Sanh ôû nhaân gian,
Thaân naøy sau cuøng,
Laøm ngöôøi nhaân theá.
Baäc Thaùnh cao nhaát,
Rôøi traàn ly caáu.
Toâi thaät chính laø,
Ñeä töû Theá Toân.

Khoâng taâm do döï,
Kheùo haønh thieän xaûo.
Baäc trì giôùi luaät,
Ñieàu ngöï toái thöôïng.
Laø Voâ Thöôïng Só,
Saùng choùi haøo quang,
Nghi hoaëc ñoaïn tröø,
Soi saùng moïi nôi.
Kieâu maïn ñoaïn taän,
Voâ nhaân anh huøng.
Toâi thaät chính laø
Ñeä töû Theá Toân.

Ngaøi baäc Ngöu Vöông,
Taâm tö voâ löôïng,
Thaâm saâu khoân löôøng
Baäc thaùnh Maâu ni,
Taùc thaønh an oån,
Baäc coù Trí tueä,
An truù Phaùp vò,
Töï phoøng hoä thaân,
Vöôït qua tham aùi,
Baäc Giaûi Thoaùt Trí.
Toâi thaät chính laø,
Ñeä töû Theá Toân.

Ngaøi baäc Long Vöông,
Soáng xa theá tuïc.
Kieát söû ñoaïn tröø,
Sieâu ñaúng giaûi thoaùt.
Bieän taøi töø toán,
Trong saïch thanh tònh,
Côø xí trieät haï,
Tham aùi ñoaïn tröø,
Ñieàu ngöï nhieáp phuïc,
Hyù luaän dieät taän.
Toâi thaät chính laø,
Ñeä töû Theá Toân,

Ñeä nhaát tieân nhaân.
Khoâng tin lôøi ñoàn.
Ba minh thaønh töïu,
Ñaït quaû Phaïm thieân.
Taém saïch thaân taâm,
Vaên cuù thoâng ñaït.
Khinh an yeân oån,
Traùnh trí chöùng ñaéc.
Coâng phaù thaønh trì,
Thieân chuû Ñeá thích.
Toâi chính thaät laø,
Ñeä töû Theá Toân.

Ngaøi baäc Thaùnh Giaû,
Töï tu töï taäp.
Chöùng ñieàu phaûi chöùng,
Thuyeát giaûng hieän taïi,
Chaùnh nieäm tænh giaùc,
Thieàn quaùn tinh teá
Khoâng thieân taø duïc,
Khoâng nuoâi taâm haän.
Giao ñoäng khoâng coøn,
Thaân taâm töï taïi.
Toâi chính thaät laø
Ñeä töû Theá Toân.

Soáng theo chaùnh ñaïo,
Traàm tö Thieàn töôûng,
Noäi taâm khoâng nhieãm,
Thanh tònh trong saïch,
Khoâng tröôùc khoâng chaáp,
Khoâng nguyeän khoâng caàu,
Ñoäc cö ñoäc toïa,
Chöùng toái thöôïng vò,
Ñaõ vöôït qua doøng,
Giuùp ngöôøi vöôït qua.
Toâi thaät chính laø
Ñeä töû Theá Toân,

Baäc chöùng tòch tònh,
Trí tueä voâ bieân,
Trí tueä quaûng ñaïi,
Tham aùi ñoaïn taän.
Ngaøi laø Nhö Lai,
Ngaøi laø Thieän Theä,
Khoâng ngöôøi saùnh baèng,
Khoâng ai ñoàng ñaúng,
Giaøu ñöùc töï tin,
Vieân maõn thaønh töïu.
Toâi thaät chính laø,
Ñeä töû Theá Toân

Tham aùi ñoaïn taän,
Giaùc ngoä chaùnh giaùc,
Khoùi muø tieâu tan,
OÂ ueá tröø saïch
Xöùng ñaùng cuùng döôøng,
Daï xoa thanh tònh.
Voâ thöôïng Thaùnh nhaân,
Khoâng theå caân löôøng
Ñaïi nhaân Ñaïi giaùc
Ñaït ñeán danh xöng.
Toâi thaät chính laø,
Ñeä töû Theá Toân.

-- Naøy Gia chuû, OÂng chaát chöùa nhöõng öu ñieåm naøy veà Sa-moân Gotama töø bao giôø?

-- Thöa Toân giaû, ví nhö moät ñoáng hoa, coù nhieàu loaïi khaùc nhau; ngöôøi laøm voøng hoa thieän xaûo hay ngöôøi ñeä töû laøm voøng hoa coù theå keát thaønh moät voøng hoa coù nhöõng loaïi hoa sai bieät. Cuõng vaäy, thöa Toân giaû, Theá Toân coù nhieàu ñöùc taùnh, coù haøng traêm ñöùc taùnh. Thöa Toân giaû, vaø ai laïi khoâng taùn thaùn nhöõng baäc ñaùng taùn thaùn!

Vì Nigantha Nataputta khoâng theå nghe lôøi taùn thaùn Theá Toân, neân ngay taïi choã aáy ñaõ thoå ra huyeát noùng.

Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät

---

Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11-10-2003
Source = BuddhaSasana

---

[Muïc luïc kinh Trung Boä]