Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya79. Tieåu kinh Sakuludayi (Thieän sanh Öu ñaø di)
(Cuølasakuludaøyi sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân truù ôû Rajagaha (Vöông Xaù). Veluvana (Truùc Laâm), ôû Kalandakanivapa (choã nuoâi döôõng soùc).
Luùc baáy giôø, du só Sakuludayi ôû taïi Moranivapa (Khoång Töôùc Laâm), moät tinh xaù du só, cuøng vôùi ñaïi chuùng du só.
Roài Theá Toân buoåi saùng ñaép y, caàm baùt vaøo Vöông Xaù ñeå khaát thöïc. Theá Toân khôûi leân yù nghó: "Nay coøn quaù sôùm ñeå ñi khaát thöïc ôû Vöông Xaù, Ta haõy ñi ñeán tinh xaù du só Khoång Töôùc Laâm, ñeán du só Sakuludayi".
Roài Theá Toân ñi ñeán tinh xaù du só Khoång Töôùc Laâm. Luùc baáy giôø, du só Sakuludayi ñang ngoài vôùi ñaïi chuùng du só, ñang lôùn tieáng, cao tieáng, to tieáng baøn luaän nhieàu vaán ñeà phuø phieám, nhö baøn veà vua, baøn veà aên troäm, baøn veà Ñaïi thaàn, baøn veà binh, baøn veà sôï haõi, baøn veà chieán ñaáu, baøn veà ñoà aên, baøn veà ñoà uoáng, baøn veà y phuïc, baøn veà giöôøng naèm, baøn veà voøng hoa, baøn veà höông lieäu, baøn veà baø con, baøn veà xe coä, baøn veà laøng, baøn veà thò traán, baøn veà quoác ñoä, baøn veà phuï nöõ, baøn veà anh huøng, caâu chuyeän beân leà ñöôøng, caâu chuyeän taïi choã laáy nöôùc, caâu chuyeän veà ngöôøi ñaõ cheát, baøn vieäc taïp nhaïp, baøn veà theá giôùi, baøn veà bieån caû, baøn veà hieän höõu vaø khoâng hieän höõu. Du só Sakuludayi thaáy Theá Toân töø xa ñi ñeán, thaáy vaäy lieàn khuyeán caùo chuùng cuûa mình:
-- Caùc Toân giaû haõy nhoû tieáng! Caùc Toân giaû haõy laëng tieáng! Nay Sa-moân Gotama naøy ñang ñeán. Sa-moân Gotama öa meán an tònh, taùn thaùn an tònh. Neáu bieát chuùng naøy an tònh, coù theå gheù taïi ñaây.
Roài caùc du só aáy ñeàu im laëng. Theá Toân ñeán choã du só Sakuludayi. Du só Sakuludayi baïch Theá Toân:
-- Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy ñeán! Baïch Theá Toân, thieän lai Theá Toân! Ñaõ laâu Theá Toân môùi taïo cô hoäi naøy, nghóa laø ñeán ñaây. Theá Toân haõy ngoài! Ñaây laø choã ñaõ soaïn saün.
Theá Toân ngoài treân choã ñaõ soaïn saün. Du só Sakuludayi laáy moät gheá thaáp khaùc roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi du só Sakuludayi ñang ngoài moät beân:
-- Naøy Udayi, nay caùc vò hoäi hoïp nhau ôû ñaây, ñang baøn vaán ñeà gì? Vaø caâu chuyeän gì giöõa caùc vò giaùn ñoaïn?
-- Baïch Theá Toân, haõy gaùc moät beân vaán ñeà chuùng con ñang hoäi hoïp baøn luaän. Veà sau Theá Toân nghe laïi cuõng khoâng khoù khaên gì. Baïch Theá Toân, khi con khoâng ôû gaàn chuùng naøy, thôøi chuùng naøy ngoài noùi nhieàu caâu chuyeän phuø phieám. Vaø baïch Theá Toân, khi con ôû gaàn chuùng naøy, thôøi chuùng naøy ngoài nhìn thaúng maët con vaø nghó: "Sa-moân Udayi thuyeát phaùp gì, chuùng ta seõ nghe". Baïch Theá Toân, khi naøo Theá Toân ñeán vôùi chuùng naøy thôøi con vaø chuùng naøy ngoài nhìn thaúng maët Theá Toân vaø nghó: "Theá Toân thuyeát phaùp gì, chuùng ta seõ nghe".
-- Vaäy naøy Udayi, haõy noùi leân ôû ñaây vaán ñeà gì, ñeå Ta coù theå noùi chuyeän.
-- Thuôû xöa, baïch Theá Toân, raát xa xöa, baäc bieát taát caû, thaáy taát caû töï nhaän mình coù tri kieán khoâng dö thöøa: "Khi ta ñi, khi ta ñöùng, khi ta nguû vaø khi ta thöùc, tri kieán ñöôïc toàn taïi lieân tuïc thöôøng haèng". Vò aáy khi ñöôïc con hoûi caâu hoûi veà quaù khöù, lieàn traùnh neù vôùi moät caâu hoûi khaùc, traû lôøi ra ngoaøi ñeà, vaø toû loä phaãn noä, saân haän, vaø baát maõn. Do vaäy, baïch Theá Toân, con khôûi leân nieäm hoan hyû ñoái vôùi Theá Toân: "Thaät söï Theá Toân, thaät söï baäc Thieän Theä laø baäc thieän xaûo veà nhöõng phaùp naøy".
-- Naøy Udayi, vò naøo laø baäc bieát taát caû, thaáy taát caû vaø töï nhaän mình coù tri kieán khoâng dö thöøa: "Khi ta ñi, khi ta ñöùng, khi ta nguû, khi ta thöùc, tri kieán ñöôïc toàn taïi, lieân tuïc thöôøng haèng"? Vò aáy laø ai maø khi ñöôïc OÂng hoûi caâu hoûi veà quaù khöù lieàn traùnh neù vôùi moät caâu hoûi khaùc, traû lôøi ra ngoaøi ñeà, vaø toû loä phaãn noä, saân haän vaø baát maõn?
-- Baïch Theá Toân, vò aáy laø Nigantha Nataputta.
-- Naøy Udayi, vò naøo nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù sai bieät nhö moät ñôøi, hai ñôøi... nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát. Hoaëc laø vò aáy hoûi Ta caâu hoûi veà quaù khöù, hay laø Ta hoûi vò aáy caâu hoûi veà quaù khöù. Hoaëc laø vò aáy laøm taâm Ta thoûa maõn vôùi caâu traû lôøi caâu hoûi veà quaù khöù; hay laø Ta laøm taâm vò aáy thoûa maõn vôùi caâu traû lôøi caâu hoûi veà quaù khöù. Naøy Udayi, vò naøo vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh, vò aáy bieát roõ raèng chuùng sanh ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Hoaëc laø vò aáy hoûi Ta caâu hoûi veà töông lai, hay laø Ta hoûi vò aáy caâu hoûi veà töông lai. Hoaëc laø vò aáy laøm taâm Ta thoûa maõn vôùi caâu traû lôøi caâu hoûi veà töông lai, hay laø Ta laøm taâm vò aáy thoûa maõn vôùi caâu traû lôøi caâu hoûi veà töông lai. Vaø thoâi, naøy Udayi, haõy döøng laïi ôû quaù khöù, haõy döøng laïi ôû töông lai! Ta seõ thuyeát phaùp cho OÂng: Caùi naøy coù maët thì caùi ñaây coù maët; do caùi naøy sanh, caùi ñaây sanh. Caùi naøy khoâng coù maët thì caùi ñaây khoâng coù maët; do caùi naøy dieät, caùi ñaây dieät".
-- Baïch Theá Toân, cho ñeán trong phaïm vi kinh nghieäm vôùi töï ngaõ naøy (Attabhava), con coøn khoâng coù theå nhôù ñeán caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát, töø ñaâu con coù theå nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi... con coù theå nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù, vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát nhö Theá Toân? Baïch Theá Toân, nay con coøn khoâng thaáy ñöôïc con phieâu phong quyû (pamsapisacaka) töø ñaâu, vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân con coù theå tueä tri raèng chuùng sanh ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh, nhö Theá Toân? Do vaäy, baïch Theá Toân, khi Theá Toân noùi vôùi con nhö sau: "Naøy Udayi, haõy döøng laïi ôû quaù khöù, haõy döøng laïi ôû töông lai. Ta seõ thuyeát phaùp cho OÂng: "Caùi naøy coù maët thì caùi ñaây coù maët; do caùi naøy sanh, caùi ñaây sanh. Caùi naøy khoâng coù maët thì caùi ñaây khoâng coù maët; do caùi naøy dieät, caùi ñaây dieät", thôøi con laïi caøng khoâng nhaän roõ boäi phaàn. Tuy vaäy, baïch Theá Toân, con coù theå laøm taâm Theá Toân thoûa maõn vôùi caâu traû lôøi caâu hoûi veà baäc Ñaïo sö cuûa mình.
-- Naøy Udayi, baäc Ñaïo sö cuûa OÂng daïy nhöõng gì?
-- Baïch Theá Toân, baäc Ñaïo sö cuûa chuùng con daïy chuùng con raèng: "Saéc naøy laø toái thöôïng, saéc naøy laø toái thöôïng".
-- Naøy Udayi, khi baäc Ñaïo sö cuûa OÂng daïy OÂng raèng: "Saéc naøy laø toái thöôïng, saéc naøy laø toái thöôïng", thôøi saéc toái thöôïng aáy laø saéc gì?
-- Baïch Theá Toân, khi moät saéc naøo khoâng coù moät saéc khaùc cao thöôïng hôn, hay thuø thaéng hôn, thôøi saéc aáy laø saéc toái thöôïng.
-- Naøy Udayi, saéc aáy laø saéc gì, khi saéc aáy khoâng coù moät saéc naøo khaùc cao thöôïng hôn, hay thuø thaéng hôn?
-- Baïch Theá Toân, khi moät saéc naøo khoâng coù moät saéc khaùc cao thöôïng hôn, hay thuø thaéng hôn, thôøi saéc aáy laø saéc toái thöôïng.
-- Naøy Udayi, lôøi giaûi thích cuûa OÂng chæ daøi nhö vaäy, OÂng phaûi giaûi thích roäng raõi theâm. Neáu OÂng noùi: "Baïch Theá Toân, khi moät saéc naøo khoâng coù moät saéc khaùc cao thöôïng hôn hay thuø thaéng hôn, saéc aáy laø saéc toái thöôïng thôøi OÂng khoâng chæ roõ saéc aáy. Naøy Udayi, nhö coù ngöôøi noùi: "Toâi yeâu vaø luyeán aùi moät coâ gaùi ñeïp trong nöôùc naøy". Coù ngöôøi hoûi: "Naøy Baïn, coâ gaùi ñeïp maø baïn yeâu vaø luyeán aùi aáy, baïn coù bieát laø ngöôøi giai caáp naøo, laø Saùt-ñeá-lò, hay Baø-la-moân, hay Pheä-xaù, hay Thuû-ñaø?" Khi ñöôïc hoûi, ngöôøi aáy traû lôøi khoâng bieát. Coù ngöôøi hoûi: "Naøy baïn, coâ gaùi ñeïp baïn yeâu vaø luyeán aùi aáy, baïn coù bieát teân gì, hoï gì, lôùn ngöôøi, thaáp ngöôøi, hay ngöôøi baäc trung? Da ñen saãm, da ngaêm ngaêm ñen hay da hoàng haøo? ÔÛ taïi laøng naøo, thò traán naøo, hay thaønh phoá naøo?" Khi ñöôïc hoûi vaäy ngöôøi aáy traû lôøi khoâng bieát. Coù ngöôøi hoûi: "Naøy baïn, nhö vaäy coù phaûi baïn ñaõ yeâu vaø ñaõ luyeán aùi moät ngöôøi baïn khoâng bieát, khoâng thaáy?" Ñöôïc hoûi vaäy, vò aáy traû lôøi phaûi. -- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Söï tình laø nhö vaäy thôøi lôøi noùi cuûa ngöôøi aáy coù phaûi laø khoâng hieäu naêng khoâng?
-- Baïch Theá Toân, söï tình laø nhö vaäy thôøi lôøi noùi cuûa ngöôøi aáy thaät söï laø khoâng hieäu naêng.
-- Cuõng vaäy, naøy Udayi, khi OÂng noùi: "Baïch Theá Toân khi moät saéc naøo khoâng coù moät saéc khaùc cao thöôïng hôn hay thuø thaéng hôn, thôøi saéc aáy laø saéc toái thöôïng", thôøi OÂng khoâng chæ roõ saéc aáy.
-- Baïch Theá Toân, ví nhö moät hoøn löu ly baûo chaâu, ñeïp ñeõ, trong suoát, coù taùm maët, kheùo duõa, kheùo maøi, ñöôïc ñaët treân moät taám maøn maøu nhaït, töï noù saùng leân, choùi leân, böøng saùng leân; vôùi saéc nhö vaäy, töï ngaõ laø khoâng beänh, sau khi cheát.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Moät hoøn löu ly baûo chaâu naøo, ñeïp ñeõ, trong suoát, coù taùm maët, kheùo duõa, kheùo maøi, ñöôïc ñaët treân moät taám maøn maøu nhaït, töï noù saùng leân, choùi leân, böøng saùng leân; hay con saâu ñom ñoùm trong ñeâm ñen toái muø, giöõa hai quang saéc naøy, saéc naøo vi dieäu hôn, vaø thuø thaéng hôn?
-- Baïch Theá Toân, con saâu ñom ñoùm trong ñeâm ñen toái muø, quang saéc naøy vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn giöõa hai quang saéc.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Con saâu ñom ñoùm trong ñeâm ñen toái muø hay laø ngoïn ñeøn daàu trong ñeâm ñen toái muø, giöõa hai quang saéc naøy, quang saéc naøo vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn?
-- Baïch Theá Toân, ngoïn ñeøn daàu trong ñeâm ñen toái muø, quang saéc (ngoïn ñeøn daàu) naøy vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn giöõa hai quang saéc.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Ngoïn ñeøn daàu trong ñeâm ñen toái muø, hay laø moät ñoáng löûa lôùn trong ñeâm ñen toái muø, giöõa hai quang saéc naøy quang saéc naøo vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn?
-- Baïch Theá Toân, ñoáng löûa lôùn trong ñeâm ñen toái muø, quang saéc naøy vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn giöõa hai quang saéc.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Ñoáng löûa lôùn trong ñeâm ñen toái muø, hay ngoâi sao mai trong moät baàu trôøi trong saùng khoâng maây vaøo luùc bình minh, giöõa hai quang saéc naøy, (quang) saéc naøo vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn?
-- Baïch Theá Toân, ngoâi sao mai trong moät baàu trôøi trong saùng khoâng maây vaøo luùc bình minh, quang saéc naøy vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn giöõa hai quang saéc.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Ngoâi (sao Thaùi Baïch) sao mai trong baàu trôøi trong saùng khoâng maây, trong luùc bình minh, hay laø maët traêng trong khi ñöùng boùng, trong moät baàu trôøi trong saùng khoâng maây vaøo luùc nöûa ñeâm, trong ngaøy Uposatha (Boá-taùt) vaøo ngaøy Raèm, giöõa hai quang saéc naøy, quang saéc naøo vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn?
-- Baïch Theá Toân, maët traêng trong khi ñöùng boùng, trong moät baàu trôøi quang ñaõng khoâng maây, vaøo luùc nöûa ñeâm, trong ngaøy Uposatha (Boá taùt) vaøo ngaøy Raèm, quang saéc naøy vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn giöõa hai quang saéc.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Maët traêng trong khi ñöùng boùng, trong moät baàu trôøi quang ñaõng khoâng maây, vaøo luùc nöûa ñeâm, trong ngaøy Uposatha (Boá-taùt) vaøo ngaøy Raèm, hay laø maët trôøi trong luùc ñöùng boùng, trong moät baàu trôøi quang ñaõng, khoâng maây, vaøo luùc giöõa tröa, trong thaùng cuoái muøa möa veà muøa thu, giöõa hai quang saéc naøy, quang saéc naøo vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn?
-- Baïch Theá Toân, maët trôøi trong luùc ñöùng boùng, trong moät baàu trôøi quang ñaõng khoâng maây, vaøo luùc giöõa tröa, trong thaùng cuoái muøa möa veà muøa thu, quang saéc naøy vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn.
-- Naøy Udayi, hôn taát caû nhöõng quang saéc aáy coù nhieàu, raát nhieàu chö Thieân, maø aùnh saùng cuûa nhöõng maët traêng maët trôøi naøy khoâng theå chieáu saùng. Ta bieát nhöõng chö Thieân aáy. Vaø Ta khoâng noùi: "Khoâng coù moät quang saéc naøo khaùc vi dieäu hôn vaø thuø thaéng hôn quang saéc aáy. Coøn OÂng, naøy Udayi, OÂng laïi noùi: "Quang saéc naøy, thaáp keùm hôn, yeáu ñuoái hôn quang saéc con saâu ñom ñoùm, quang saéc aáy laø toái thaéng". Vaø OÂng khoâng chæ roõ quang saéc aáy.
-- Theá Toân ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän. Thieän Theä ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän.
-- Naøy Udayi, sao OÂng laïi noùi: "Theá Toân ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän. Thieän theä ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän?"
-- Baïch Theá Toân, caùc vò Ñaïo sö cuûa chuùng con daïy nhö sau: "Quang saéc naøy laø toái thöôïng, quang saéc naøy laø toái thöôïng". Nhöng baïch Theá Toân, caùc baäc Ñaïo sö cuûa chuùng con khi bò Theá Toân ñoái naïn, caät naïn, vaán naïn, (töï toû laø) troáng khoâng, hö voïng, thaát baïi.
-- Nhöng naøy Udayi, coù moät theá giôùi nhöùt höôùng laïc khoâng? Coù ñaïo loä hôïp lyù naøo ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc?
-- Baïch Theá Toân, caùc baäc Ñaïo sö cuûa chuùng con coù daïy nhö sau: "Coù moät theá giôùi nhöùt höôùng laïc. Coù ñaïo loä hôïp lyù ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc".
-- Naøy Udayi, ñaïo loä hôïp lyù ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc laø gì?
-- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, coù ngöôøi ñoaïn tröø saùt sanh, töø boû saùt sanh, ñoaïn tröø laáy cuûa khoâng cho, töø boû laáy cuûa khoâng cho, ñoaïn tröø taø daâm, töø boû taø daâm, ñoaïn tröø noùi laùo, töø boû noùi laùo, hay soáng sau khi thoï trì moät loaïi khoå haïnh. Baïch Theá Toân, ñoù laø ñaïo loä hôïp lyù ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Trong khi ñoaïn tröø saùt sanh, töø boû saùt sanh, trong khi aáy töï ngaõ laø nhöùt höôùng laïc hay caû laïc caû khoå?
-- Baïch Theá Toân, caû laïc caû khoå.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Trong khi ñoaïn tröø laáy cuûa khoâng cho, töø boû laáy cuûa khoâng cho, trong khi aáy, töï ngaõ laø nhöùt höôùng laïc hay caû laïc caû khoå?
-- Baïch Theá Toân, caû laïc caû khoå.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Trong khi ñoaïn tröø taø daâm, töø boû taø daâm, trong khi aáy töï ngaõ laø nhöùt höôùng laïc, hay caû laïc caû khoå?
-- Baïch Theá Toân, caû laïc caû khoå.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Trong khi ñoaïn tröø noùi laùo, töø boû noùi laùo, trong khi aáy töï ngaõ laø nhöùt höôùng laïc, hay caû laïc caû khoå?
-- Baïch Theá Toân, caû laïc caû khoå.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Trong khi soáng thoï trì moät loaïi khoå haïnh, trong khi aáy töï ngaõ laø nhöùt höôùng laïc, hay caû laïc caû khoå?
-- Baïch Theá Toân, caû laïc caû khoå.
-- Naøy Udayi, OÂng nghó theá naøo? Nhö vaäy ñaïo loä ñeå chöùng ñaéc moät theá giôùi nhöùt höôùng laïc, ñaïo loä aáy caû laïc caû khoå xen laãn?
-- Theá Toân ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän, Thieän Theä ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän.
-- Naøy Udayi, sao OÂng laïi noùi nhö vaày: "Theá Toân ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän, Thieän Theä ñaõ caét ñöùt caâu chuyeän?"
-- Baïch Theá Toân, caùc baäc Ñaïo sö cuûa chuùng con coù daïy nhö sau: "Coù moät theá giôùi nhöùt höôùng laïc, coù moät ñaïo loä hôïp lyù ñeå chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc". Nhöng caùc baäc Ñaïo sö cuûa chuùng con khi bò Theá Toân ñoái naïn, caät naïn, vaán naïn, (töï toû laø) troáng khoâng, hö voïng, thaát baïi. Nhöng baïch Theá Toân, coù moät theá giôùi nhöùt höôùng laïc khoâng? Coù moät ñaïo loä hôïp lyù ñöa ñeán chöùng ñaéc moät theá giôùi nhöùt höôùng laïc khoâng?
-- Naøy Udayi, coù moät theá giôùi nhöùt höôùng laïc; coù moät ñaïo loä hôïp lyù ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc.
-- Baïch Theá Toân, theá naøo laø ñaïo loä hôïp lyù aáy ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc?
-- ÔÛ ñaây, naøy Udayi, vò Tyû-kheo ly duïc... chöùng ñaéc vaø truù Thieàn thöù nhaát; sau khi dieät taàm vaø töù... chöùng ñaéc vaø truù Thieàn thöù hai... chöùng ñaéc vaø truù Thieàn thöù ba. Nhö vaäy, naøy Udayi laø ñaïo loä hôïp lyù ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc.
-- Baïch Theá Toân, ñaïo loä aáy khoâng phaûi laø ñaïo loä ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc. Chöùng ñaéc nhö vaäy, baïch Theá Toân (phaûi chaêng) laø theá giôùi nhöùt höôùng laïc?
-- Naøy Udayi, chöùng ñaéc nhö vaäy chöa phaûi laø theá giôùi nhöùt höôùng laïc. Ñaïo loä aáy chæ laø ñaïo loä hôïp lyù ñöa ñeán chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc.
Khi ñöôïc noùi vaäy, hoäi chuùng cuûa du só Sakuludayi lôùn tieáng, cao tieáng, to tieáng nhö sau:
-- ÔÛ ñaây, chuùng toâi ñaõ ñöôïc nghe töø caùc vò Ñaïo sö. ÔÛ ñaây, chuùng toâi ñaõ ñöôïc nghe töø caùc vò Ñaïo sö. Chuùng toâi khoâng ñöôïc bieát gì hôn nhö vaäy nöõa.
Roài du só Sakuludayi sau khi laøm cho caùc vò du só aáy laëng tieáng xuoáng, lieàn baïch Theá Toân:
-- Phaûi ñeán möùc nhö theá naøo, môùi laø chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc?
-- ÔÛ ñaây, naøy Udayi, Tyû-kheo ñoaïn tröø laïc... chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù tö; coù bao nhieâu chö Thieân ñöôïc sanh vaøo theá giôùi nhöùt höôùng laïc, Tyû-kheo cuøng ñöùng vôùi caùc chö Thieân aáy, cuøng noùi chuyeän, cuøng ñaøm luaän. Cho ñeán möùc ñoä nhö vaäy, naøy Udayi, môùi laø chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc.
-- Baïch Theá Toân, coù phaûi chæ vì nhaân duyeân chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc maø caùc Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï (chæ daãn) cuûa Theá Toân?
-- Naøy Udayi, khoâng phaûi chæ vì nhaân duyeân chöùng ñaéc theá giôùi nhöùt höôùng laïc maø caùc Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï (chæ daãn) cuûa Ta. Naøy Udayi, coù nhöõng phaùp khaùc cao thöôïng hôn, thuø thaéng hôn. Vì nhôn duyeân chöùng ñaéc caùc phaùp aáy, caùc Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
-- Baïch Theá Toân, theá naøo laø nhöõng phaùp cao thöôïng hôn, thuø thaéng hôn, vì nhôn duyeân chöùng ñaéc caùc phaùp aáy, caùc Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Theá Toân?
-- ÔÛ ñaây, naøy Udayi, Nhö Lai xuaát hieän ôû ñôøi laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Bieán Tri, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Nhö Lai sau khi rieâng töï chöùng ngoä vôùi thöôïng trí, theá giôùi naøy laø Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, goàm caû theá giôùi naøy vôùi Sa-moân, Baø-la-moân, Thieân, Nhôn, laïi tuyeân boá ñieàu Ngaøi ñaõ chöùng ngoä. Ngaøi thuyeát phaùp sô thieän, trung thieän, haäu thieän, ñaày ñuû vaên nghóa, Ngaøi truyeàn daïy Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû thanh tònh.
Ngöôøi gia tröôûng hay con ngöôøi gia tröôûng, hay moät ngöôøi sanh ôû giai caáp (haï tieän) nghe phaùp aáy, sau khi nghe phaùp, ngöôøi aáy sanh loøng tín ngöôõng Nhö Lai. Khi coù loøng tín ngöôõng aáy, ngöôøi aáy suy nghó: "Ñôøi soáng gia ñình ñaày nhöõng trieàn phöôïc, con ñöôøng ñaày nhöõng buïi ñôøi. Ñôøi soáng xuaát gia phoùng khoaùng nhö hö khoâng. Thaät khoâng deã gì cho moät ngöôøi soáng ôû gia ñình coù theå soáng theo Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, hoaøn toaøn thanh tònh, traéng baïch nhö voû oác. Vaäy ta neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Moät thôøi gian sau, ngöôøi aáy boû taøi saûn nhoû, hay boû taøi saûn lôùn, boû baø con quyeán thuoäc nhoû, hay boû baø con quyeán thuoäc lôùn, caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, vaø xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Vò aáy xuaát gia nhö vaäy, haønh trì caùc hoïc giôùi vaø haïnh soáng caùc Tyû-kheo, töø boû saùt sanh, traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát xaáu hoå, sôï haõi, coù loøng töø, soáng thöông xoùt ñeán haïnh phuùc taát caû chuùng sanh vaø loaøi höõu tình. Vò aáy töø boû laáy cuûa khoâng cho, traùnh xa laáy cuûa khoâng cho, chæ mong nhöõng vaät ñaõ cho, töï soáng thanh tònh, khoâng coù troäm cöôùp. Vò aáy töø boû ñôøi soáng khoâng Phaïm haïnh, soáng theo Phaïm haïnh, soáng ñôøi soáng vieãn ly, traùnh xa daâm duïc haï lieät.
Vò aáy töø boû noùi laùo, noùi nhöõng lôøi chaân thaät, lieân heä ñeán söï thaät, chaéc chaén, ñaùng tin caäy, khoâng löôøng gaït ñôøi. Vò aáy töø boû noùi hai löôõi, traùnh xa noùi hai löôõi, nghe ñieàu gì ôû choã naøy, khoâng ñeán choã kia noùi ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi naøy; nghe ñieàu gì ôû choã kia, khoâng ñi noùi vôùi nhöõng ngöôøi naøy ñeå sanh chuyeän chia reõ ôû nhöõng ngöôøi kia. Nhö vaäy, vò aáy soáng hoøa hôïp nhöõng keû ly giaùn, khuyeán khích nhöõng keû hoøa hôïp, hoan hyû trong hoøa hôïp, thích thuù trong hoøa hôïp, haân hoan trong hoøa hôïp, noùi nhöõng lôøi ñöa ñeán hoøa hôïp. Vò aáy töø boû noùi ñoäc aùc, traùnh xa lôøi noùi ñoäc aùc, noùi nhöõng lôøi noùi dòu hieàn, ñeïp tai, deã thöông, thoâng caûm ñeán taâm, tao nhaõ, ñeïp loøng nhieàu ngöôøi; vò aáy noùi nhöõng lôøi noùi nhö vaäy. Vò aáy töø boû lôøi noùi phuø phieám, traùnh xa lôøi noùi phuø phieám, noùi ñuùng thôøi, noùi chaân thaät, noùi coù yù nghóa, noùi phaùp, noùi luaät, noùi nhöõng lôøi ñaùng ñöôïc gìn giöõ, nhöõng lôøi hôïp thôøi, hôïp lyù coù maïch laïc heä thoáng, coù ích lôïi.
Vò aáy töø boû khoâng laøm haïi ñeán caùc haït gioáng vaø caùc loaïi caây coû, duøng moät ngaøy moät böõa, khoâng aên ban ñeâm; töø boû caùc moùn aên phi thôøi; töø boû khoâng ñi xem muùa, haùt, nhaïc, caùc cuoäc trình dieãn; töø boû khoâng duøng voøng hoa, höông lieäu, daàu thoa, trang söùc, vaø caùc thôøi trang; töø boû khoâng duøng giöôøng cao vaø giöôøng lôùn; töø boû khoâng nhaän vaøng vaø baïc; töø boû khoâng nhaän caùc haït soáng; töø boû khoâng nhaän thòt soáng, töø boû khoâng nhaän ñaøn baø con gaùi; töø boû khoâng nhaän noâ tyø gaùi vaø trai; töø boû khoâng nhaän cöøu vaø deâ; töø boû khoâng nhaän gia caàm vaø heo; töø boû khoâng nhaän voi, boø, ngöïa vaø ngöïa caùi; töø boû khoâng nhaän ruoäng nöông ñaát ñai; töø boû khoâng duøng ngöôøi laøm moâi giôùi hoaëc töï mình laøm moâi giôùi; töø boû khoâng buoân baùn; töø boû caùc söï gian laän baèng caân, tieàn baïc vaø ño löôøng; töø boû caùc taø haïnh nhö hoái loä, gian traù, löøa ñaûo; töø boû khoâng laøm thöông toån, saùt haïi, caâu thuùc, böùc ñoaït, troäm caép, cöôùp phaù.
Vò aáy soáng bieát ñuû, baèng loøng vôùi taám y ñeå che thaân vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi buïng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo (y vaø bình baùt). Nhö con chim bay ñeán choã naøo cuõng mang theo hai caùnh, cuõng vaäy, Tyû-kheo baèng loøng vôùi taám y ñeå che thaân, vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi buïng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo. Vò aáy thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån naøy, noäi taâm höôûng laïc thoï khoâng khuyeát phaïm.
Khi maét thaáy saéc, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, vì con maét khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, vò aáy töï cheá ngöï caùc nguyeân nhaân aáy, hoä trì con maét, thöïc haønh söï hoä trì con maét. Khi tai nghe tieáng... muõi ngöûi höông... löôõi neám vò... thaân caûm xuùc... yù nhaän thöùc caùc phaùp, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng, nhöõng nguyeân nhaân gì, vì yù caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, vò aáy cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì yù caên, thöïc haønh söï hoä trì yù caên. Vò aáy thaønh töïu Thaùnh hoä trì caùc caên naøy noäi taâm höôûng laïc thoï khoâng ueá nhieãm.
Vò aáy khi ñi tôùi, khi ñi lui ñeàu tænh giaùc; khi nhìn thaúng, khi nhìn quanh ñeàu tænh giaùc; khi co tay, khi duoãi tay ñeàu tænh giaùc; khi mang y keùp, bình baùt, thöôïng y ñeàu tænh giaùc; khi aên, uoáng, nhai, nuoát ñeàu tænh giaùc; khi ñi ñaïi tieän, tieåu tieän ñeàu tænh giaùc; khi ñi, ñöùng, ngoài, naèm, thöùc, noùi, yeân laëng ñeàu tænh giaùc.
Vò aáy thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån naøy, thaønh töïu Thaùnh hoä trì caùc caên naøy, thaønh töïu Thaùnh chaùnh nieäm tænh giaùc naøy, löïa moät truù xöù thanh vaéng, nhö khu röøng, goác caây, khe nuùi, hang ñaù, baõi tha ma, luøm caây ngoaøi trôøi, ñoáng rôm.
Sau khi aên xong vaø ñi khaát thöïc trôû veà, vò aáy ngoài kieát-giaø, löng thaúng taïi choã noùi treân, vaø an truù chaùnh nieäm tröôùc maët. Vò aáy töø boû duïc tham ôû ñôøi, soáng vôùi taâm thoaùt ly duïc tham, goät röûa taâm heát duïc tham. Töø boû saân haän, vò aáy soáng vôùi taâm khoâng saân haän, loøng töø maãn thöông xoùt taát caû chuùng sanh höõu tình, goät röûa taâm heát saân haän. Töø boû hoân traàm thuïy mieân, vò aáy soáng thoaùt ly hoân traàm thuïy mieân, vôùi taâm töôûng höôùng veà aùnh saùng chaùnh nieäm tænh giaùc, goät röûa taâm heát hoân traàm thuïy mieân. Töø boû traïo cöû, hoái quaù, vò aáy soáng khoâng traïo cöû, noäi taâm traàm laëng, goät röûa taâm heát traïo cöû, hoái quaù. Töø boû nghi ngôø, vò aáy soáng thoaùt khoûi nghi ngôø, khoâng phaân vaân löôõng löï, goät röûa taâm heát nghi ngôø ñoái vôùi thieän phaùp.
Vò aáy sau khi töø boû naêm trieàn caùi naøy, caùc phaùp laøm taâm caáu ueá, laøm trí tueä trôû thaønh yeáu ôùt, vò aáy ly duïc, ly phaùp baát thieän, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do duïc sanh, vôùi taàm vôùi töù. Ñaây laø phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn vaø thuø thaéng hôn, do nhaân duyeân chöùng ñaéc phaùp naøy maø Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
Laïi nöõa naøy Udayi, vò aáy dieät taàm vaø töù, chöùng vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm khoâng töù, noäi tónh nhaát taâm. Ñaây laø phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn vaø thuø thaéng hôn, do nhaân duyeân chöùng ñaéc phaùp naøy maø Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta
Laïi nöõa naøy Udayi, vò aáy ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng vaø an truù Thieàn thöù ba. Ñaây laø phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn vaø thuø thaéng hôn, do nhaân duyeân chöùng ñaéc phaùp naøy maø Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
Laïi nöõa naøy Udayi, vò aáy xaû laïc, xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Ñaây laø phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn vaø thuø thaéng hôn, do nhaân duyeân chöùng ñaéc phaùp naøy maø Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
Vôùi taâm ñònh tónh, thanh tònh, trong saùng khoâng caáu ueá, vôùi caùc phieàn naõo ñöôïc ñoaïn tröø, nhu nhuyeãn, deã söû duïng, vöõng chaéc, baát ñoäng nhö vaäy, vò aáy höôùng taâm ñeán tuùc maïng trí. Vò aáy nhôù nhieàu ñôøi ôû quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi... nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng ôû quaù khöù, vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát. Ñaây laø phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn vaø thuø thaéng hôn, do nhôn duyeân chöùng ñaéc phaùp aáy, Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
Vôùi taâm ñònh tónh, thanh tònh, trong saùng, khoâng caáu ueá, vôùi caùc phieàn naõo ñöôïc ñoaïn tröø, deã söû duïng, nhu nhuyeán baát ñoäng nhö vaäy, vò aáy höôùng taâm ñeán sanh töû trí cuûa chuùng sanh. Vò aáy vôùi thieân nhaõn thanh tònh, sieâu nhaân, thaáy roõ söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy bieát roõ raèng chuùng sanh ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Ñaây laø phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn vaø thuø thaéng hôn, do nhôn duyeân chöùng ñaéc phaùp naøy, vò Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
Vôùi taâm ñònh tónh, thanh tònh, trong saùng, khoâng caáu ueá, vôùi caùc phieàn naõo ñöôïc ñoaïn tröø, deã söû duïng, nhu nhuyeán, vöõng chaéc, baát ñoäng nhö vaäy vò Tyû-kheo höôùng taâm ñeán laäu taän trí. Vò aáy nhö thaät bieát: "Ñaây laø Khoå"... "Ñaây laø Khoå taäp"... "Ñaây laø Khoå dieät"... "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät". Vò aáy nhö thaät bieát: "Ñaâu laø nhöõng laäu hoaëc"... "Ñaây laø nguyeân nhaân cuûa laäu hoaëc"... "Ñaây laø söï dieät tröø caùc laäu hoaëc". Vò aáy nhö thaät bieát: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán söï dieät tröø caùc laäu hoaëc".
Nhôø hieåu bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, taâm vò aáy thoaùt khoûi duïc laäu, thoaùt khoûi höõu laäu, thoaùt khoûi voâ minh laäu. Ñoái vôùi töï thaân ñöôïc giaûi thoaùt nhö vaäy, vò aáy khôûi leân söï hieåu bieát: "Ta ñaõ giaûi thoaùt". Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, vieäc caàn laøm ñaõ laøm, sau ñôøi hieän taïi khoâng coù ñôøi soáng naøo khaùc nöõa". Ñaây laø phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn, thuø thaéng hôn, do nhaân duyeân chöùng ñaéc phaùp naøy, caùc Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
Ñaây laø nhöõng phaùp, naøy Udayi, cao thöôïng hôn, thuø thaéng hôn, do nhôn duyeân chöùng ñaéc nhöõng phaùp naøy, caùc Tyû-kheo soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Ta.
Khi nghe noùi vaäy du só Sakuludayi baïch Theá Toân:
-- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho nhöõng ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc; cuõng vaäy, Chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy giaûi thích. Con xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y Tyû-kheo Taêng. Baïch Theá Toân, mong Theá Toân cho con xuaát gia, döôùi söï chæ daãn Theá Toân, mong Theá Toân cho con thoï ñaïi giôùi.
Khi ñöôïc nghe noùi vaäy, chuùng du só cuûa Sakuludayi noùi vôùi du só Sakuludayi:
-- Toân giaû Udayi, chôù coù soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Sa-moân Gotama. Toân giaû Udayi, ñaõ laø baäc Ñaïo sö, nay chôù coù soáng laøm ñeä töû. Nhö moät gheø nöôùc toát, nay bò thuûng loã bò chaûy nöôùc; haønh ñoäng cuûa Toân giaû Udayi cuõng seõ nhö vaäy. Toân giaû Udayi, chôù coù soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Sa-moân Gotama! Toân giaû Udayi ñaõ laø baäc Ñaïo sö, nay chôù coù soáng laøm ñeä töû.
Nhö vaäy, chính chuùng du só cuûa Sakuludayi ñaõ laøm moät chöôùng ngaïi phaùp cho du só Sakuludayi soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Theá Toân.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11-10-2003
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]