Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya82. Kinh Ratthapaøla
(Ratthapaøla sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân du haønh ôû giöõa daân chuùng Kuru, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo, vaø ñi ñeán moät thò traán cuûa daân chuùng Kuru teân laø Thullakotthita.
Caùc Baø-la-moân, gia chuû ôû Thullakotthita ñöôïc nghe nhö sau: "Sa-moân Gotama laø Thích töû, Toân giaû xuaát gia töø doøng hoï Sakya, du haønh giöõa daân chuùng Kuru nay ñaõ ñeán Thullakotthita vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo. Tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc noùi leân veà Toân giaû Gotama: "Ñaây laø ñöùc Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haónh Tuùc, thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhôn Sö, Phaät, Theá Toân. Ngaøi vôùi thaéng trí töï thaân chöùng ngoä theá giôùi naøy cuøng vôùi Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, cuøng vôùi chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, caùc loaøi Trôøi vaø Ngöôøi. Khi ñaõ chöùng ngoä, Ngaøi coøn tuyeân boá söï chöùng ngoä aáy cho ngöôøi khaùc. Ngaøi thuyeát phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, vaên nghóa ñaày ñuû, vaø giôùi thieäu ñôøi soáng Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû trong saïch". Toát ñeïp thay, söï chieâm ngöôõng moät vò A-la-haùn nhö vaäy".
Roài caùc Baø-la-moân, gia chuû ôû Thullakotthita ñi ñeán choã Theá Toân ôû, sau khi ñeán, moät soá ngöôøi ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Moät soá ngöôøi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm vôùi Theá Toân, vaø sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu roài ngoài xuoáng moät beân. Moät soá ngöôøi chaáp tay vaùi chaøo Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Moät soá ngöôøi xöng teân vaø doøng hoï roài ngoài xuoáng moät beân. Moät soá ngöôøi yeân laëng ngoài xuoáng moät beân.
Roài Theá Toân vôùi phaùp thoaïi khích leä, laøm cho thích thuù, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû caùc vò Baø-la-moân, gia chuû ôû Thullakotthita ñang ngoài moät beân.
Luùc baáy giôø, moät thieän nam töû teân laø Ratthapala, con trai moät gia ñình thöôïng toäc ôû chính taïi Thullakotthita aáy, ñang ngoài trong hoäi chuùng naøy. Roài thieän nam töû Ratthapala suy nghó nhö sau: "Nhö ta ñöôïc hieåu lôøi Theá Toân thuyeát phaùp, thôøi soáng taïi gia ñình thaät khoâng deã gì thöïc haønh Phaïm haïnh hoaøn toaøn vieân maõn, hoaøn toaøn trong saïch, traéng baïch nhö voû oác. Vaäy ta haõy caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình".
Roài caùc Baø-la-moân, gia chuû ôû Thullakotthita, sau khi ñöôïc Theá Toân vôùi phaùp thoaïi khích leä, laøm cho thích thuù, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû, sau khi hoan hyû tín thoï lôøi Theá Toân daïy, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi.
thieän nam töû Ratthapala sau khi caùc Baø-la-moân, gia chuû ra ñi khoâng bao laâu, lieàn ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Sau khi ngoài xuoáng moät beân, thieän nam töû Ratthapala baïch Theá Toân:
--- Baïch Theá Toân, nhö con ñöôïc hieåu lôøi Theá Toân thuyeát phaùp, thôøi soáng taïi gia ñình thaät khoâng deã gì thöïc haønh Phaïm haïnh, hoaøn toaøn vieân maõn, hoaøn toaøn trong saïch, traéng baïch nhö voû oác. Con muoán, baïch Theá Toân, caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Baïch Theá Toân, mong Theá Toân cho con xuaát gia döôùi söï chæ daãn cuûa Theá Toân, cho con thoï ñaïi giôùi.
--- Nhöng naøy Ratthapala, OÂng coù ñöôïc cha meï baèng loøng cho OÂng xuaát gia chöa?
-- Baïch Theá Toân, con chöa ñöôïc cha meï baèng loøng cho con xuaát gia.
-- Naøy Ratthapala, Nhö Lai khoâng coù cho ai xuaát gia neáu khoâng ñöôïc cha meï ngöôøi aáy baèng loøng.
-- Nhö vaäy, baïch Theá Toân, con seõ laøm nhöõng gì caàn thieát ñeå cha meï baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Roài thieän nam töû Ratthapala töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân phía höõu höôùng veà Ngaøi, roài ra ñi, ñi ñeán cha meï, sau khi ñeán lieàn thöa vôùi cha meï:
-- Thöa Meï vaø Cha, nhö con ñöôïc hieåu lôøi Theá Toân thuyeát phaùp, thôøi soáng taïi gia ñình thaät khoâng deã gì thöïc haønh Phaïm haïnh hoaøn toaøn vieân maõn, hoaøn toaøn trong saïch, traéng baïch nhö voû oác. Con muoán caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Haõy baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Khi ñöôïc nghe noùi vaäy, cha meï Thieân nam töû Ratthapala noùi vôùi thieän nam töû Ratthapala:
-- Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con laø ñöùa con ñoäc nhaát cuûa meï cha, khaû aùi, deã thöông, ñöôïc soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con khoâng bieát gì veà ñau khoå. Naøy con thaân yeâu Ratthapala haõy ñeán aên, haõy uoáng vaø haõy aên chôi. AÊn, uoáng, aên chôi, con coù theå thuï höôûng caùc aùi duïc vaø sung söôùng laøm caùc phöôùc ñöùc. Chuùng ta khoâng baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Neáu con coù cheát, chuùng ta coøn khoâng muoán khoâng coù maët con, huoáng nay con coøn soáng, chuùng ta laïi baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình!
Laàn thöù hai... Laàn thöù ba, thieän nam töû Ratthapala thöa vôùi meï cha:
-- Thöa Meï vaø Cha, nhö con ñöôïc hieåu lôøi Theá Toân thuyeát phaùp, thôøi soáng taïi gia thaät khoâng deã gì thöïc haønh Phaïm haïnh, hoaøn toaøn vieân maõn, hoaøn toaøn thanh tònh, traéng baïch nhö voû oác. Con muoán caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Haõy baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Laàn thöù ba, cha meï thieän nam töû Ratthapala noùi vôùi thieän nam töû Ratthapala:
-- Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con laø ñöùa con ñoäc nhaát cuûa meï cha, khaû aùi, deã thöông, ñöôïc soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con khoâng bieát gì veà ñau khoå. Naøy con thaân yeâu Ratthapala, haõy ñeán aên, haõy soáng vaø haõy vui chôi. AÊn, uoáng, vui chôi, con coù theå thuï höôûng caùc aùi duïc vaø sung söôùng laøm caùc phöôùc ñöùc. Chuùng ta khoâng baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Neáu con coù cheát, chuùng ta coøn khoâng muoán khoâng coù maët con, huoáng nay con coøn soáng, chuùng ta laïi baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình!
Roài thieän nam töû Ratthapala khoâng ñöôïc cha meï cho xuaát gia, lieàn ngay taïi choã aáy naèm xuoáng treân ñaát traàn vaø noùi:
-- Ta seõ cheát ôû ñaây, hay ñöôïc xuaát gia.
Roài cha meï thieän nam töû Ratthapala noùi vôùi thieän nam töû Ratthapala:
-- Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con laø ñöùa con ñoäc nhaát cuûa cha meï, khaû aùi, deã thöông, ñöôïc soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con khoâng bieát gì veà ñau khoå. Haõy ñöùng daäy, naøy con thaân yeâu Ratthapala, haõy aên, haõy uoáng, haõy vui chôi. AÊn, uoáng, vui chôi, con coù theå thuï höôûng caùc aùi duïc vaø sung söôùng laøm caùc phöôùc ñöùc. Chuùng ta khoâng baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Neáu con coù cheát, chuùng ta coøn khoâng muoán khoâng coù maët con, huoáng nay con coøn soáng, chuùng ta laïi baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình!
Khi ñöôïc nghe noùi vaäy, thieän nam töû Ratthapala giöõ im laëng. Laàn thöù hai... Laàn thöù ba, cha meï thieän nam töû Ratthapala noùi vôùi thieän nam töû Ratthapala:
-- Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con laø ñöùa con ñoäc nhaát cuûa cha meï, khaû aùi, deã thöông, soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con khoâng bieát gì veà ñau khoå. Haõy ñöùng daäy, naøy con thaân yeâu Ratthapala, haõy aên, haõy uoáng, haõy vui chôi. AÊn, uoáng, vui chôi, con coù theå thuï höôûng caùi aùi duïc vaø sung söôùng laøm caùc phöôùc ñöùc. Chuùng ta khoâng baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Neáu con coù cheát, chuùng ta coøn khoâng muoán khoâng coù maët con, huoáng nay con coøn soáng, chuùng Ta laïi baèng loøng cho con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình!
Laàn thöù ba, thieän nam töû Ratthapala giöõ im laëng.
Roài cha meï thieän nam töû Ratthapala lieàn ñi ñeán caùc thaân höõu cuûa thieän nam töû Ratthapala, vaø noùi:
-- Naøy caùc Thaân höõu, thieän nam töû Ratthapala naèm treân ñaát traàn vaø noùi: "ÔÛ ñaây, ta seõ cheát, hay ñöôïc xuaát gia". Naøy caùc con thaân meán, haõy ñi ñeán thieän nam töû Ratthapala, sau khi ñeán haõy noùi vôùi thieän nam töû Ratthapala: "Naøy baïn Ratthapala, baïn laø con ñoäc nhaát cuûa cha meï, khaû aùi, deã thöông, ñöôïc soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy baïn Ratthapala, baïn khoâng bieát gì veà ñau khoå. Haõy ñöùng daäy baïn Ratthapala, haõy aên, haõy uoáng, haõy vui chôi. AÊn, uoáng, vui chôi, baïn coù theå thuï höôûng caùc aùi duïc vaø sung söôùng laøm phöôùc ñöùc, cha meï khoâng baèng loøng cho baïn ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Neáu baïn coù cheát ñi, cha meï coøn khoâng muoán khoâng coù maët baïn, huoáng nay baïn coøn soáng, cha meï baïn laïi baèng loøng cho baïn ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình!"
Roài nhöõng ngöôøi baïn cuûa thieän nam töû Ratthapala vaâng theo lôøi cha meï cuûa thieän nam töû Ratthapala, ñi ñeán choã thieän nam töû Ratthapala, sau khi ñeán lieàn noùi:
-- Naøy baïn Ratthapala, baïn laø con ñoäc nhaát cuûa cha meï, khaû aùi, deã thöông, ñöôïc soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy baïn Ratthapala, baïn khoâng bieát gì veà ñau khoå. Haõy ñöùng daäy, baïn Ratthapala, haõy aên, haõy uoáng, haõy vui chôi. AÊn, uoáng, vui chôi, baïn coù theå thuï höôûng caùc aùi duïc vaø sung söôùng laøm caùc phöôùc ñöùc. Cha meï khoâng baèng loøng cho pheùp baïn ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Neáu baïn coù cheát ñi, cha meï coøn khoâng muoán khoâng coù maët baïn, huoáng nay baïn coøn soáng, cha meï baïn laïi baèng loøng cho baïn ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình!
Khi ñöôïc nghe noùi vaäy, thieän nam töû Ratthapala giöõ im laëng. Laàn thöù hai... Laàn thöù ba, nhöõng ngöôøi baïn cuûa thieän nam töû Ratthapala, noùi vôùi thieän nam töû Ratthapala:
-- Naøy baïn Ratthapala, baïn laø con ñoäc nhaát cuûa cha meï, khaû aùi, deã thöông, ñöôïc soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy baïn Ratthapala, baïn khoâng bieát gì veà ñau khoå. Haõy ñöùng daäy, baïn Ratthapala, haõy aên, haõy uoáng, haõy vui chôi. AÊn uoáng, vui chôi, baïn coù theå thuï höôûng caùc aùi duïc, vaø sung söôùng laøm caùc phöôùc ñöùc. Cha meï khoâng baèng loøng cho pheùp baïn ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Neáu baïn cheát ñi, cha meï coøn khoâng muoán khoâng coù maët baïn, huoáng nay baïn coøn soáng, cha meï baïn laïi baèng loøng cho pheùp baïn ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình !
Laàn thöù ba, thieän nam töû Ratthapala giöõ im laëng.
Roài caùc thaân höõu cuûa thieän nam töû Ratthapala ñi ñeán cha meï thieän nam töû Ratthapala, sau khi ñeán lieàn thöa:
-- Thöa Meï vaø Cha, thieän nam töû Ratthapala ñang naèm xuoáng treân ñaát traàn kia vaø noùi: "ÔÛ ñaây, ta seõ cheát, hay ñöôïc xuaát gia". Neáu Cha Meï khoâng baèng loøng cho thieän nam töû Ratthapala xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, thôøi Ratthapala seõ cheát ôû taïi choã aáy. Coøn neáu Cha Meï baèng loøng cho thieän nam töû Ratthapala xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, thôøi Cha Meï coù theå thaáy Ratthapala sau khi xuaát gia. Neáu thieän nam töû Ratthapala khoâng caûm thaáy hoan hyû trong khi xuaát gia töû boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, thôøi Ratthapala khoâng coøn con ñöôøng naøo ñi khaùc hôn. Ratthapala seõ trôû laïi ôû ñaây. Haõy baèng loøng cho pheùp thieän nam töû Ratthapala xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
-- Naøy caùc con thaân meán, chuùng ta baèng loøng cho pheùp thieän nam töû Ratthapala xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, nhöng sau khi xuaát gia, caàn phaûi veà thaêm cha meï.
Roài nhöõng thaân höõu cuûa thieän nam töû Ratthapala, ñi ñeán thieän nam töû Ratthapala, sau khi ñeán, lieàn noùi:
-- Naøy baïn Ratthapala, baïn laø con ñoäc nhaát cuûa cha meï, khaû aùi, deã thöông, soáng trong an laïc, ñöôïc nuoâi döôõng trong an laïc. Naøy baïn Ratthapala, baïn khoâng bieát gì veà ñau khoå. Haõy ñöùng daäy, aên, uoáng, vaø vui chôi. AÊn, uoáng, vui chôi, baïn coù theå thuï höôûng caùc aùi duïc, vaø sung söôùng laøm caùc phöôùc ñöùc. Cha meï baïn ñaõ baèng loøng cho pheùp ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, vaø sau khi xuaát gia, caàn phaûi veà thaêm cha meï.
Roài thieän nam töû Ratthapala, sau khi ñöùng daäy, sau khi laáy laïi söùc löïc, lieàn ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, thieän nam töû Ratthapala baïch Theá Toân:
-- Baïch Theá Toân, con ñaõ ñöôïc meï cha baèng loøng cho pheùp con ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Theá Toân haõy xuaát gia cho con.
Vaø thieän nam töû Ratthapala ñöôïc xuaát gia döôùi söï chæ daãn cuûa Theá Toân vaø ñöôïc thoï ñaïi giôùi.
Roài Theá Toân, sau khi Toân giaû Ratthapala thoï ñaïi giôùi khoâng bao laâu, nöûa thaùng sau khi thoï ñaïi giôùi, sau khi ôû taïi Thullakotthita cho ñeán khi thoûa maõn, lieàn khôûi haønh ñi ñeán Savatthi, tuaàn töï du haønh vaø ñeán Savatthi. ÔÛ ñaáy, Theá Toân truù taïi Savatthi, Jetavana, tu vieän cuûa Anathapindika.
Roài Toân giaû Ratthapala soáng moät mình, vieãn ly, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh taán, khoâng bao laâu ñaït ñöôïc muïc ñích maø caùc thieän nam töû chôn chaùnh xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình höôùng ñeán, töùc laø töï chöùng ngoä vôùi thaéng trí, chöùng ñaït vaø an truù ngay trong hieän taïi voâ thöôïng cöùu caùnh Phaïm haïnh. Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn phaûi trôû lui ôû ñôøi naøy nöõa". Toân giaû Ratthapala trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa.
Roài Toân giaû Ratthapala ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ratthapala baïch Theá Toân:
-- Baïch Theá Toân, con muoán ñi thaêm cha meï, neáu Theá Toân cho pheùp con.
Theá Toân vôùi taâm cuûa mình tìm hieåu taâm tö Toân giaû Ratthapala. Khi Theá Toân ñöôïc bieát thieän nam töû Ratthapala khoâng theå töø boû tu hoïc, trôû laïi hoaøn tuïc, lieàn noùi vôùi Toân giaû Ratthapala:
-- Naøy Ratthapala, nay OÂng haõy laøm nhöõng gì OÂng nghó laø hôïp thôøi.
Roài Toân giaû Ratthapala töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân höõu höôùng veà Theá Toân, sau khi thaâu xeáp choã ôû, caàm y baùt vaø khôûi haønh ñi ñeán Thullakotthita, tuaàn töï du haønh vaø ñeán Thullakotthita. ÔÛ ñaáy, Toân giaû Ratthapala truù taïi vöôøn Loäc Uyeån cuûa vua Koravya. Roài toân giaû Ratthapala vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm baùt, ñi vaøo Thullakotthita ñeå khaát thöïc. Toân giaû ñi khaát thöïc töøng nhaø moät ôû Thullakotthita vaø ñeán taïi nhaø ngöôøi cha mình.
Luùc baáy giôø ngöôøi cha cuûa Toân giaû Ratthapala ñang chaûi toùc ôû giöõa gian phoøng coù cöûa. Ngöôøi cha cuûa Toân giaû Ratthapala thaáy Toân giaû Ratthapala töø xa ñi ñeán, vaø noùi.
-- Chính vì nhöõng Sa-moân ñaàu troïc naøy maø ñöùa con ñoäc nhaát cuûa chuùng ta, khaû aùi, deã thöông ñaõ xuaát gia.
Vaø Toân giaû Ratthapala töø ngoâi nhaø cuûa cha mình, khoâng ñöôïc boá thí, khoâng nhaän ñöôïc lôøi töø choái chæ nhaän ñöôïc lôøi só nhuïc.
Luùc baáy giôø, ngöôøi nöõ tyø thaân gia cuûa Toân giaû Ratthapala muoán quaêng ñoå chaùo ngaøy hoâm qua. Toân giaû Ratthapala noùi vôùi ngöôøi nöõ tyø aáy:
-- Naøy Chò, neáu caàn phaûi quaêng ñoå chaùo naøy, haõy ñoå vaøo baùt cuûa toâi ôû ñaây.
Roài ngöôøi nöõ tyø, trong khi ñoå chaùo ngaøy hoâm qua aáy vaøo baùt cuûa Toân giaû Ratthapala, nhaän dieän ñöôïc töôùng tay, chaân vaø gioïng noùi cuûa Toân giaû. Ngöôøi nöõ tyø lieàn ñi ñeán ngöôøi meï cuûa Toân giaû Ratthapala, sau khi ñeán noùi vôùi ngöôøi meï cuûa Toân giaû Ratthapala:
-- Thöa toân maãu, toân maãu coù bieát chaêng, caäu aám (ayyaputta) Ratthapala ñaõ trôû veà.
-- Neáu ngöôi noùi ñuùng söï thaät, ngöôi seõ ñöôïc thoaùt khoûi phaän noâ tyø.
Roài meï Toân giaû Ratthapala ñi ñeán cha Toân giaû Ratthapala vaø noùi:
-- Thöa gia chuû, gia chuû coù bieát chaêng, thieän nam töû Ratthapala ñaõ trôû veà.
Luùc baáy giôø, Toân giaû Ratthapala ñang aên chaùo ngaøy hoâm qua aáy, ngoài döïa vaøo moät böùc töôøng. Roài ngöôøi cha ñeán taïi choã cuûa Toân giaû Ratthapala, sau khi ñeán lieàn noùi vôùi Toân giaû Ratthapala:
-- Naøy con thaân yeâu Ratthapala, coù phaûi con ñang aên chaùo ngaøy hoâm qua? Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con phaûi vaøo nhaø cuûa con.
-- Thöa gia chuû, choã naøo laø nhaø cuûa chuùng toâi, nhöõng ngöôøi xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình? Chuùng toâi laø nhöõng ngöôøi khoâng gia ñình, thöa gia chuû ! Chuùng toâi coù ñeán nhaø cuûa gia chuû, thöa gia chuû, nhöng taïi ñaáy, chuùng toâi khoâng nhaän ñöôïc boá thí, khoâng nhaän ñöôïc lôøi töø choái, chæ nhaän ñöôïc lôøi sæ nhuïc.
-- Haõy ñi vaøo nhaø, naøy con thaân yeâu Ratthapala.
-- Thöa gia chuû, thoâi vöøa roài ! Hoâm nay toâi ñaõ aên xong.
-- Vaäy naøy con thaân yeâu Ratthapala, haõy nhaän lôøi môøi ngaøy mai ñeán duøng côm.
Toân giaû Ratthapala im laëng nhaän lôøi. Roài ngöôøi cha cuûa Toân giaû Ratthapala, sau khi ñöôïc bieát Toân giaû Ratthapala ñaõ nhaän lôøi lieàn veà ñeán nhaø cuûa mình, cho chaát vaøng neùn vaø tieàn vaøng thaønh moät ñoáng lôùn, laáy maøn che laïi, vaø cho goïi caùc ngöôøi vôï cuõ cuûa Toân giaû Ratthapala:
-- Naøy caùc con daâu, haõy töï trang ñieåm vôùi nhöõng trang ñieåm maø xöa kia caùc con ñöôïc thieän nam töû Ratthapala aùi laïc vaø öa thích.
Roài ngöôøi cha cuûa Toân giaû Ratthapala, sau khi ñeâm aáy ñaõ maõn, sau khi cho söûa soaïn trong nhaø cuûa mình, caùc moùn aên thöôïng vò loaïi cöùng vaø loaïi meàm, lieàn baùo giôø cho Toân giaû Ratthapala:
-- Ñaõ ñeán giôø, naøy con thaân yeâu Ratthapala, côm ñaõ saün saøng.
Roài Toân giaû Ratthapala vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm baùt ñi ñeán ngoài nhaø cuûa ngöôøi cha mình, sau khi ñeán ngoài xuoáng treân choã ñaõ soaïn saün. Roài ngöôøi cha cuûa Toân giaû Ratthapala cho trình baøy ra ñoáng vaøng neùn vaø tieàn vaøng vaø noùi vôùi Toân giaû Ratthapala:
-- Naøy con thaân yeâu Ratthapala, ñaây laø tieàn taøi cuûa meï, kia laø tieàn taøi cuûa cha, kia laø tieàn taøi cuûa toå tieân. Naøy con thaân yeâu Ratthapala, con coù theå thuï höôûng taøi vaät vaø laøm caùc phöôùc ñöùc. Naøy con thaân yeâu Ratthapala, haõy töø boû tu hoïc, hoaøn tuïc thuï höôûng caùc taøi vaät vaø laøm caùc phöôùc ñöùc.
-- Thöa gia chuû, neáu gia chuû laøm theo lôøi noùi cuûa toâi, sau khi choàng chaát ñoáng vaøng neùn vaø tieàn vaøng naøy vaøo trong caùc xe, sau khi cho chôû vaø haï xuoáng giöõa soâng Haèng, haõy ñoå ñoáng vaøng naøy vaøo giöõa doøng soâng. Vì sao vaäy? Naøy gia chuû, vì do nhaân duyeân naøy, maø saàu, bi, khoå, öu, naõo seõ khôûi leân cho gia chuû.
Roài nhöõng ngöôøi vôï cuõ cuûa Toân giaû Ratthapala oâm moãi chaân (Toân giaû) vaø noùi:
-- Thöa phu quaân (ayyaputtaka) vì thieân nöõ naøo maø phu quaân soáng phaïm haïnh?
-- Caùc baø chò, khoâng phaûi vì thieân nöõ naøo maø chuùng toâi soáng phaïm haïnh.
-- Phu quaân Ratthapala ñoái vôùi chuùng ta goïi chuùng ta laø baø chò.
Noùi leân nhö vaäy, (caùc ngöôøi vôï cuõ) lieàn ngaõ xuoáng ñaát, baát tænh.
Roài Toân giaû Ratthapala noùi vôùi phuï thaân:
-- Thöa gia chuû, neáu gia chuû muoán boá thí ñoà aên thôøi haõy boá thí ñi, chôù coù phieàn nhieãu chuùng toâi.
-- Haõy aên, naøy con thaân yeâu Ratthapala, côm ñaõ saün saøng.
Roài ngöôøi cha cuûa Toân giaû Ratthapala töï tay thaân môøi vaø laøm cho thoûa maõn Toân giaû Ratthapala vôùi caùc moùn aên thöôïng vò loaïi cöùng vaø loaïi meàm.
Roài Toân giaû Ratthapala sau khi aên xong, tay ñaõ rôøi khoûi baùt, ñöùng daäy vaø noùi baøi keä sau ñaây:
Haõy nhìn hình boùng trang söùc naøy,Toân giaû Ratthapala ñoïc baøi keä xong ñöùng daäy, lieàn ñi ñeán vöôøn Loäc Uyeån cuûa vua Koravya, sau khi ñeán lieàn ngoài xuoáng nghæ tröa döôùi moät goác caây.
Moät nhoùm veát thöông ñöôïc tích tuï,
Beänh nhieàu, tham töôûng cuõng khaù nhieàu,
Nhöng khoâng gì kieân coá, thöôøng truù.Haõy nhìn dung maïo trang söùc naøy,
Vôùi caùc chaâu baùu, vôùi voøng tai,
Moät boä xöông ñöôïc da bao phuû,
Ñöôïc y phuïc laøm cho saùng choùi.Chaân ñöôïc sôn vôùi son vôùi saùp,
Maët ñöôïc thoa vôùi phaán, vôùi boät,
Vöøa ñuû laøm meâ hoaëc keû ngu,
Nhöng voâ phöông keû caàu bôø giaùc.Toùc ñöôïc uoán baûy voøng, baûy lôùp,
Maét ñöôïc xoa vôùi thuoác, vôùi son,
Vöøa ñuû laøm meâ hoaëc keû ngu,
Nhöng voâ phöông keû caàu bôø giaùc.Nhö hoäp thuoác trang hoaøng môùi meû,
Laø ueá thaân ñöôïc ñieåm thôøi trang,
Vöøa ñuû laøm meâ hoaëc keû ngu,
Nhöng voâ phöông keû caàu bôø giaùc.Ngöôøi thôï saên ñaët baøy löôùi saäp,
Loaøi nai (khoân) chaúng chaïm beùn chaân,
AÊn luùa xong, chuùng ta leân ñöôøng,
Maëc cho keû baét nai than khoùc.Roài vua Koravya noùi vôùi ngöôøi thôï saên:
-- Naøy thôï Saên, haõy doïn deïp ñaát vöôøn ôû Loäc Uyeån, ta muoán ñi thaêm vieáng caûnh ñeïp.
-- Thöa vaâng, Ñaïi vöông.
Ngöôøi thôï saên vaâng ñaùp vua Koravya, trong khi doïn deïp vöôøn Nai, thaáy Toân giaû Ratthapala ñang ngoài döôùi goác caây ñeå nghæ tröa. Sau khi thaáy vaäy, ngöôøi aáy lieàn ñeán vua Koravya, sau khi ñeán lieàn taâu vua Koravya:
-- Taâu Ñaïi vöông, vöôøn Nai ñaõ ñöôïc doïn deïp. Vaø ôû ñaáy coù thieän nam töû teân laø Ratthapala laø con moät theá gia ôû Thullakotthita maø Ñaïi vöông thöôøng hay taùn thaùn, vò aáy ñang ngoài döôùi moät goác caây ñeå nghæ tröa.
-- Naøy Thôï saên, hoâm nay theá laø vöøa ñuû veà vöôøn caûnh. Nay chuùng ta muoán cung kính cuùng döôøng Toân giaû Ratthapala.
Roài vua Koravya, sau khi noùi: "ÔÛ ñaây, haõy ñem boá thí taát caû moùn aên ñaõ soaïn saün, loaïi cöùng vaø loaïi meàm", ra leänh cho thaéng nhieàu coã xe thuø thaéng, leo leân moät coã xe thuø thaéng, lieàn cuøng vôùi caùc coã xe ñi ra khoûi Thullakotthita ñeå yeát kieán Toân giaû Ratthapala vôùi ñaïi uy phong cuûa baäc ñeá vöông. Sau khi côõi xe cho ñeán choã ñaát coøn coù theå côõi xe ñöôïc, Ngaøi xuoáng xe, ñi boä, cuøng vôùi haøng tuøy tuøng vöông haàu, ñeán choã cuûa Toân giaû Ratthapala, sau khi ñeán, noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm vôùi Toân giaû Ratthapala, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, vua Koravya baïch Toân giaû Ratthapala:
-- ÔÛ ñaây xin môøi Toân giaû Ratthapala ngoài xuoáng treân neäm voi.
-- Thoâi vöøa roài, Ñaïi vöông! Ñaïi vöông haõy ngoài. Toâi ñaõ ngoài treân choã ngoài cuûa toâi.
Roài vua Koravya ngoài treân choã ngoài ñaõ soaïn saün. Sau khi ngoài, vua Koravya baïch Toân giaû Ratthapala:
-- Baïch Toân giaû Ratthapala, coù boán söï suy vong naøy. Chính do thaønh töïu boán söï suy vong naøy maø ôû ñaây, coù ngöôøi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Theá naøo laø boán? Laõo suy vong, beänh suy vong, taøi saûn suy vong, thaân toäc suy vong.
Naøy Toân giaû Ratthapala, theá naøo laø laõo suy vong? ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Ratthapala coù ngöôøi nieân cao, laïp lôùn, ñaõ ñeán tuoåi tröôûng thöôïng, ñaõ soáng maõn kyø, ñaõ gaàn meänh chung. Vò aáy suy tö nhö sau: "Nay ta ñaõ giaø, nieân cao laïp lôùn, ñaõ ñeán tuoåi tröôûng thöôïng, ñaõ soáng maõn kyø, ñaõ gaàn meänh chung. Thaät khoâng deã gì cho ta thaâu ñöôïc caùc taøi vaät chöa thaâu hoaïch ñöôïc, hay laøm taêng tröôûng caùc taøi vaät ñaõ thaâu hoaïch. Vaäy ta haõy caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Vò naøy, do thaønh töïu laõo suy vong neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Nhö vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala ñöôïc goïi laø laõo suy vong. Nhöng Toân giaû Ratthapala nay coøn treû, nieân thieáu, coøn thanh nieân, toùc ñen nhaùnh, trong tuoåi thanh xuaân, trong sô kyø tuoåi ñôøi; Toân giaû Ratthapala ñaâu coù laõo suy vong? Vaäy Toân giaû Ratthapala ñaõ bieát gì, ñaõ thaáy gì, hay ñaõ nghe gì maø xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình?
Vaø thöa Toân giaû Ratthapala, theá naøo laø beänh suy vong? ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Ratthapala, coù ngöôøi bò beänh, khoå ñau, mang troïng beänh. Vò aáy suy nghó nhö sau: "Ta bò beänh, khoå ñau, mang troïng beänh, thaät khoâng deã gì cho ta thaâu ñöôïc caùc taøi vaät chöa thaâu hoaïch ñöôïc, hay laøm taêng tröôûng caùc taøi vaät ñaõ thaâu hoaïch ñöôïc. Vaäy ta haõy caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Vò naøy do thaønh töïu beänh suy vong neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Nhö vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala, ñöôïc goïi laø beänh suy vong. Nhöng Toân giaû Ratthapala nay ít beänh, ít naõo, tieâu hoùa ñöôïc ñieàu hoøa, khoâng quaù laïnh, khoâng quaù noùng; Toân giaû Ratthapala ñaâu coù beänh suy vong? Toân giaû Ratthapala ñaõ bieát gì, ñaõ thaáy gì hay ñaõ nghe gì maø xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình?
Vaø thöa Toân giaû Ratthapala, theá naøo laø taøi saûn suy vong? ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Ratthapala coù ngöôøi giaøu sang, tieàn cuûa nhieàu, taøi vaät nhieàu, vaø nhöõng taøi vaät cuûa vò aáy daàn daàn ñi ñeán choã suy vong. Vò aáy suy nghó nhö sau: "Ta tröôùc ñaây giaøu sang, tieàn cuûa nhieàu, taøi saûn nhieàu. Nhöõng taøi vaät aáy cuûa ta daàn daàn ñaõ ñi ñeán suy vong. Thaät khoâng deã gì cho ta thaâu ñöôïc nhöõng taøi vaät chöa thaâu hoaïch ñöôïc, hay laøm cho taêng tröôûng nhöõng taøi vaät ñaõ thaâu hoaïch ñöôïc. Vaäy ta haõy caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Vò naøy do thaønh töïu taøi suy vong neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Nhö vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala ñöôïc goïi laø taøi suy vong. Nhöng Toân giaû Ratthapala chính taïi Thullakotthita naøy, laø con cuûa moät löông gia ñeä nhaát; Toân giaû Ratthapala ñaâu coù taøi saûn suy vong? Toân giaû Ratthapala ñaõ bieát gì, ñaõ thaáy gì, hay ñaõ nghe gì maø xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình?
Vaø naøy Toân giaû Ratthapala, theá naøo laø thaân toäc suy vong? ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Ratthapala coù ngöôøi coù nhieàu thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng, nhöõng thaân höõu quyeán thuoäc cuûa ngöôøi aáy daàn daàn ñi ñeán choã suy vong. Ngöôøi aáy suy tö nhö sau: "Tröôùc kia, ta coù nhieàu ngöôøi thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng. Nhöõng thaân höõu quyeán thuoäc aáy cuûa ta daàn daàn ñi ñeán choã suy vong. Thaät khoâng deã gì cho ta thaâu ñöôïc nhöõng taøi vaät chöa thaâu hoaïch ñöôïc, hay laøm cho taêng tröôûng nhöõng taøi vaät ñaõ thaâu hoaïch ñöôïc. Vaäy ta haõy caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Vò naøy do thaønh töïu thaân toäc suy vong neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Nhö vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala, ñöôïc goïi laø thaân toäc suy vong. Nhöng Toân giaû Ratthapala ôû chính taïi Thullakotthita naøy, coù nhieàu thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng, Toân giaû Ratthapala ñaâu coù thaân toäc suy vong? Vaäy Toân giaû Ratthapala ñaõ bieát gì, ñaõ thaáy gì hay ñaõ nghe gì maø xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình?
Thöa Toân giaû Ratthapala, ñaây laø boán loaïi suy vong, do thaønh töïu boán loaïi suy vong naøy maø ôû ñaây, coù ngöôøi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình; Toân giaû Ratthapala ñaâu coù nhöõng loaïi aáy? Vaäy Toân giaû ñaõ bieát gì, ñaõ thaáy gì, hay ñaõ nghe gì maø xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình?
-- Thöa Ñaïi vöông, coù boán söï thuyeát giaùo Chaùnh phaùp, ñöôïc Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy. Do toâi bieát, toâi thaáy vaø toâi nghe thuyeát giaùo aáy, maø toâi xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Theá naøo laø boán?
"Theá giôùi laø voâ thöôøng, ñi ñeán huûy dieät", thöa Ñaïi vöông, ñoù laø thuyeát giaùo Chaùnh phaùp thöù nhaát, do Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, thuyeát giaûng. Do toâi bieát, toâi thaáy vaø toâi nghe thuyeát giaùo aáy, maø toâi xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
"Theá giôùi laø voâ hoä, voâ chuû", thöa Ñaïi vöông, ñoù laø thuyeát giaùo Chaùnh phaùp thöù hai, do Theá Toân, baäc Tri Giaû. Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuyeát giaûng. Do toâi bieát, toâi thaáy vaø toâi nghe thuyeát giaùo aáy, maø toâi xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
"Theá giôùi laø voâ sôû höõu, ra ñi caàn phaûi töø boû taát caû", thöa Ñaïi vöông ñoù laø thuyeát giaùo Chaùnh phaùp thöù ba, do Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuyeát giaûng. Do toâi bieát, toâi thaáy, toâi nghe thuyeát giaùo aáy, maø toâi xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
"Theá giôùi laø thieáu thoán, khao khaùt, noâ leä cho tham aùi", thöa Ñaïi vöông, ñoù laø thuyeát giaùo Chaùnh phaùp thöù tö, do Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc thuyeát giaûng. Do toâi bieát, toâi thaáy, toâi nghe thuyeát giaùo aáy, maø toâi xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Thöa Ñaïi vöông, ñaây laø boán söï thuyeát giaùo Chaùnh phaùp, ñöôïc Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc giaûng daïy. Do toâi bieát, toâi thaáy vaø toâi nghe thuyeát giaùo aáy, maø toâi xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
-- Toân giaû Ratthapala ñaõ noùi: "Theá giôùi laø voâ thöôøng ñi ñeán huûy dieät," yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy caàn phaûi ñöôïc hieåu nhö theá naøo, thöa Toân giaû Ratthapala?
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? Khi Ngaøi 20 tuoåi, hay 25 tuoåi, Ngaøi coù thieän ngheä veà voi, thieän ngheä veà ngöïa, thieän ngheä veà xe, thieän ngheä veà cung, thieän ngheä veà kieám, baép veá maïnh vaø caùnh tay maïnh, coù khaû naêng vaø thieän ngheä trong ngheà ñaùnh giaëc?
-- Thöa Toân giaû Ratthapala, khi toâi ñöôïc 20 hay 25 tuoåi, toâi thieän ngheä veà voi, toâi thieän ngheä veà ngöïa, thieän ngheä veà xe, thieän ngheä veà cung, thieän ngheä veà kieám, baép veá maïnh, vaø caùnh tay maïnh, coù khaû naêng vaø thieän ngheä trong ngheà ñaùnh giaëc. Coù ñoâi luùc, thöa Toân giaû Ratthapala, toâi caûm thaáy coù thaàn löïc vaø xem khoâng ai coù theå baèng toâi veà söùc maïnh.
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? Nay Ñaïi vöông vaãn coøn baép veá maïnh, caùnh tay maïnh, coù khaû naêng vaø thieän ngheä ñaùnh giaëc nhö vaäy khoâng?
-- Khoâng nhö vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala, nay toâi ñaõ giaø, nieân cao, laïp lôùn, ñaõ ñeán tuoåi tröôûng thöôïng, ñaõ soáng maõn kyø, ñaõ gaàn meänh chung, gaàn 80 tuoåi thoï. Coù ñoâi luùc, thöa Toân giaû Ratthapala, toâi nghó: "ÔÛ ñaây, ta seõ böôùc chaân", nhöng toâi laïi böôùc chaân taïi choã khaùc.
-- Chính lieân heä vôùi nghóa naøy, naøy Ñaïi vöông maø Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ noùi: "Theá giôùi laø voâ thöôøng, ñi ñeán huûy dieät", vaø toâi sau khi bieát, sau khi thaáy vaø sau khi nghe nhö vaäy ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
-- Thaät vi dieäu thay, Toân Giaû Ratthapala! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Ratthapala! Y Ù nghóa naøy ñöôïc Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, Baäc A la haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ kheùo noùi: "Theá giôùi laø voâ thöôøng, ñi ñeán huûy dieät". Thaät vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala, theá giôùi laø voâ thöôøng, ñi ñeán huûy dieät.
Nhöng thöa Toân giaû Ratthapala, ôû vöông quoác naøy, coù ñoäi quaân voi, cuõng coù ñoäi quaân ngöïa, cuõng coù ñoäi quaân xa, cuõng coù ñoäi quaân boä, neáu chuùng toâi gaëp nguy khoán thôøi caùc ñoäi quaân baûo veä chuùng toâi. Toân giaû Ratthapala ñaõ noùi: "Theá giôùi laø voâ hoä, voâ chuû", yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy, caàn phaûi ñöôïc hieåu nhö theá naøo, thöa Toân giaû Ratthapala?
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? Ñaïi vöông coù maéc chöùng beänh kinh nieân naøo khoâng?
-- Thöa Toân giaû Ratthapala, toâi coù beänh phong kinh nieân. Nhieàu khi, thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng ñöùng xung quanh toâi vaø noùi: "Nay vua Koravya seõ meänh chung, nay vua Koravya seõ meänh chung".
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? Ñaïi vöông coù theå noùi chaêng, vôùi caùc thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng cuûa Ñaïi vöông: "Mong raèng Toân giaû thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng laøm vôi nheï söï ñau khoå cuûa toâi! Mong taát caû haõy san seû caûm thoï naøy, ñeå toâi coù theå coù moät caûm thoï nheï nhaøng hôn"; hay laø Ñaïi vöông chæ coù theå thoï laõnh caûm thoï aáy moät mình?
-- Thöa Toân giaû Ratthapala, toâi khoâng coù theå noùi vôùi caùc thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng cuûa toâi: "Mong raèng caùc Toân giaû thaân höõu quen bieát, baø con huyeát thoáng laøm vôi nheï söï ñau khoå cuûa toâi. Mong taát caû haõy san seû caûm thoï naøy ñeå coù theå coù moät caûm thoï nheï nhaøng hôn"; vaø toâi chæ coù theå thoï laõnh caûm thoï aáy moät mình".
-- Chính lieân heä vôùi nghóa naøy, naøy Ñaïi vöông maø Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ noùi: "Theá giôùi laø voâ hoä, voâ chuû", vaø toâi sau khi bieát, sau khi thaáy vaø sau khi nghe nhö vaäy ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
-- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Ratthapala! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Ratthapala! Y Ù nghóa naøy ñöôïc Theá Toân baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ kheùo noùi: "Theá giôùi laø voâ hoä, voâ chuû". Thaät vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala, theá giôùi laø voâ hoä, voâ chuû.
Nhöng thöa Toân giaû Ratthapala, ôû vöông quoác naøy coù raát nhieàu vaøng neùn vaø tieàn vaøng döôùi ñaát vaø treân maët ñaát". Toân giaû Ratthapala ñaõ noùi: "Theá giôùi laø voâ sôû höõu, ra ñi caàn phaûi töø boû taát caû". Y Ù nghóa cuûa lôøi noùi naøy caàn phaûi ñöôïc hieåu nhö theá naøo, thöa Toân giaû Ratthapala?
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? Daàu cho nay Ñaïi vöông soáng thuï höôûng maõn tuùc, cuï tuùc naêm moùn duïc tröôûng döôõng, Ñaïi vöông coù theå noùi ñöôïc nhö sau: "Chính nhö vaäy, toâi thoï höôûng maõn tuùc, cuï tuùc naêm moùn duïc tröôûng döôõng naøy"; hay laø ngöôøi khaùc seõ thoï höôûng taøi saûn naøy, coøn Ñaïi vöông seõ phaûi ñi theo nghieäp cuûa mình?
-- Thöa Toân giaû Ratthapala, daàu cho nay toâi soáng thuï höôûng maõn tuùc, cuï tuùc naêm moùn duïc tröôûng döôõng. Toâi khoâng coù theå noùi ñöôïc nhö sau: "Chính nhö vaäy toâi thoï höôûng maõn tuùc, cuï tuùc naêm moùn duïc tröôûng naøy". Chính ngöôøi khaùc seõ thoï höôûng taøi saûn naøy, coøn toâi phaûi ñi theo nghieäp cuûa toâi.
-- Chính lieân heä vôùi nghóa naøy, naøy Ñaïi vöông, maø Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ noùi: "Theá giôùi laø voâ sôû höõu, caàn phaûi ra ñi, töø boû taát caû". Vaø toâi sau khi bieát, sau khi thaáy vaø sau khi nghe nhö vaäy, ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
-- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Ratthapala! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Ratthapala! Y Ù nghóa naøy ñöôïc Theá Toân baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ kheùo noùi: "Theá giôùi laø voâ sôû höõu, caàn phaûi ra ñi, töø boû taát caû". Thaät vaäy thöa Toân giaû Ratthapala theá giôùi laø voâ sôû höõu, caàn phaûi ra ñi, töø boû taát caû.
Toân giaû Ratthapala ñaõ noùi: "Theá giôùi laø thieáu thoán, khao khaùt, noâ leä cho tham aùi". Y Ù nghóa cuûa lôøi noùi naøy caàn phaûi ñöôïc hieåu nhö theá naøo, thöa Toân giaû Ratthapala?
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? Coù phaûi Ñaïi vöông trò vì ôû Kuru, moät nöôùc phoàn thònh?
-- Thöa vaâng, Toân giaû Ratthapala. Toâi trò vì ôû Kuru, moät nöôùc phoàn thònh.
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? Neáu coù ngöôøi ñaùng tin caäy, chaùnh tröïc ñeán vôùi Ñaïi vöông töø phöông Ñoâng, vaø sau khi ñeán taâu vôùi Ñaïi Vöông: "Taâu Ñaïi vöông, Ñaïi vöông coù bieát chaêng? Toâi töø phöông Ñoâng laïi. ÔÛ ñaáy, toâi coù thaáy moät quoác ñoä lôùn, phuù cöôøng, phoàn thònh, daân cö truø maät. Taïi ñaáy coù nhieàu ñoäi voi, ñoäi ngöïa, ñoäi xe, boä ñoäi. Taïi ñaáy coù nhieàu ngaø voi, taïi ñaáy coù nhieàu vaøng neùn, tieàn vaøng chöa laøm vaø ñaõ laøm, coù nhieàu phuï nöõ. Vaø coù theå chinh phuïc quoác ñoä aáy vôùi vuõ löïc nhö theá aáy. Taâu Ñaïi vöông, haõy ñi chinh phuïc !" Ñaïi vöông seõ haønh ñoäng nhö theá naøo?
-- Thöa Toân giaû Ratthapala, sau khi chinh phuïc, quoác ñoä aáy toâi seõ trò vì.
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? ÔÛ ñaây coù ngöôøi ñeán vôùi Ñaïi vöông töø phöông Taây ... töø phöông Baéc ... töø phöông Nam ... töø bôø bieån beân kia, ngöôøi aáy ñaùng tin caäy, chaùnh tröïc, taâu vôùi Ñaïi vöông: "Taâu Ñaïi vöông, Ñaïi vöông coù bieát chaêng? Toâi töø bôø bieån beân kia laïi. ÔÛ ñaây, toâi thaáy coù moät quoác ñoä lôùn, phuù cöôøng, phoàn thònh, daân cö truø maät. Taïi ñaáy coù nhieàu ñoäi voi, ñoäi ngöïa, ñoäi xe, boä ñoäi. Taïi ñaáy coù nhieàu ngaø voi. Taïi ñaáy coù nhieàu vaøng neùn, tieàn vaøng chöa laøm vaø ñaõ laøm, coù nhieàu phuï nöõ. Vaø coù theå chinh phuïc quoác ñoä aáy vôùi vuõ löïc nhö theá aáy. Taâu Ñaïi vöông , haõy ñi chinh phuïc". Ñaïi vöông seõ haønh ñoäng nhö theá naøo?
-- Thöa Toân giaû Ratthapala, sau khi chinh phuïc, toâi seõ trò vì.
-- Chính lieân heä vôùi nghóa naøy, naøy Ñaïi vöông maø Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ noùi: "Theá giôùi laø thieáu thoán, khao khaùt, noâ leä cho tham aùi, " vaø toâi sau khi bieát, sau khi thaáy, sau khi nghe nhö vaäy, ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
-- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Ratthapala! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Ratthapala! Y Ù nghóa naøy ñöôïc Theá Toân, baäc Tri Giaû, Kieán Giaû, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaõ kheùo noùi: "Theá giôùi laø thieáu thoán, khao khaùt, noâ leä cho tham aùi". Thaät vaäy, thöa Toân giaû Ratthapala, theá giôùi laø thieáu thoán, khao khaùt, noâ leä cho tham aùi.
Toân giaû Ratthapala ñaõ giaûng nhö vaäy, sau khi giaûng nhö vaäy xong, laïi noùi theâm nhö sau:
Ta thaáy ngöôøi giaøu sang ôû ñôøi,
Coù cuûa vì si khoâng boá thí.
Vì tham, hoï tích tuï taøi vaät,
Vaø chaïy theo duïc voïng caøng nhieàu.Duøng baïo löïc, chinh phuïc quaû ñaát,
Vua trò vì cho ñeán haûi bieân,
Khoâng thoûa maõn bôø bieån beân naøy,
Vaø chaïy theo bôø bieån beân kia.Vua cuøng raát nhieàu loaïi ngöôøi khaùc,
AÙi chöa ly, maïng chung ñaõ ñeán,
Bò thieáu thoán, khoâng boû thaân hoï,
Khoâng thoûa maõn loøng duïc ôû ñôøi.Quyeán thuoäc taùn loaïn, khoùc ngöôøi aáy:
"Than oâi, ngöôøi aáy khoâng baát töû ! ".
Maïng thaân ngöôøi aáy vaûi bao phuû,
Hoï ñoát löûa laøm leã hoûa thieâu.Bò thoïc vôùi caây, ngöôøi aáy chaùy,
Ñoäc maûnh vaûi, boû tieàn cuûa laïi.
ÔÛ ñaây, quyeán thuoäc cuøng thaân höõu,
Khoâng nôi nöông töïa cho keû cheát.Keû thöøa töï, nhaän mang taøi saûn,
Rieâng con ngöôøi, theo nghieäp phaûi ñi,
Tieàn cuûa ñaâu coù theo ngöôøi cheát,
Caû vôï con, taøi saûn, quoác ñoä.Taøi saûn khoâng mua ñöôïc tröôøng thoï,
Phuù quyù khoâng traùnh ñöôïc giaø suy,
Keû trí noùi ñôøi naøy thaät ngaén,
Thaät voâ thöôøng, bieán ñoåi luoân luoân.Keû giaøu, keû ngheøo ñeàu caûm xuùc,
Ngöôøi ngu, keû trí ñoàng caûm thoï,
Keû ngu bò ngu ñaùnh naèm ngaõ,
Baäc trí caûm xuùc, khoâng run sôï.Do vaäy, trí tueä thaéng taøi vaät,
Nhôø trí, ôû ñaây ñöôïc vieân thaønh.
Khoâng thaønh maõn trong höõu, phi höõu,
Keû ngu taïo taùc caùc aùc nghieäp.Nhaäp thai thaùc sanh theá giôuøi khaùc,
Ngöôøi aáy luaân hoài, tieáp tuïc sanh,
Keû thieåu trí chaéc haún phaûi laø
Nhaäp thai vaø sanh theá giôùi khaùc.Nhö keû troäm bò baét khi troäm,
AÙc taùnh haïi mình do töï nghieäp,
Chuùng sanh cuõng vaäy cheát ñôøi khaùc,
AÙc taùnh haïi mình, do töï löïc.Duïc voïng nhieàu loaïi, ngoït, khaû aùi,
Nhieãu loaïn taâm döôùi nhieàu hình thöùc,
Thaáy hoaïn naïn trong duïc tröôûng döôõng,
Neân toâi xuaát gia, taâu Ñaïi vöông !Nhö quaû töø ñaây, ngöôøi bò ruïng,
Caû giaø laãn treû, khi thaân hoaïi,
Do thaáy chính vaäy, toâi xuaát gia,
Haïnh Sa-moân phaûi laø toái thaéng,Thöa Ñaïi vöông !
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
10/99
Majjhima Nikaya 82
Ratthapala Sutta
About Ratthapala(... ) (excerpt)
Then King Koravya said to his gamekeeper: "Clean up the Migacira pleasure garden. I am going there to see the beautiful grounds."
"As you say, your majesty," the gamekeeper responded to the king. As he was cleaning up Migacira he saw Ven. Ratthapala sitting in the shade of a certain tree for the day's abiding. On seeing him, he went to the king and said, "Migacira has been cleaned up for you, your majesty. And the clansman Ratthapala -- the son of the leading clan in this Thullakotthita, of whom you have often spoken highly -- is there, sitting in the shade of a certain tree for the day's abiding."
"In that case, my dear gamekeeper, never mind about the pleasure garden for today. I am now going to pay my respects to that Master Ratthapala."
Then, saying, "Give away all the staple and non-staple foods that have been prepared," King Koravya had auspicious vehicles harnessed. Mounting an auspicious vehicle he set out from Thullakotthita accompanied by other auspicious vehicles in full royal pomp to see Ven. Ratthapala. Going as far by vehicle as the ground would permit, he dismounted and went to Ven. Ratthapala, accompanied by many eminent members of his court. On arrival, he exchanged courteous greetings with Ven. Ratthapala. After an exchange of friendly greetings and courtesies, he stood to one side. As he was standing there, he said to Ven. Ratthapala, "May Master Ratthapala sit here on the elephant rug."
"Never mind, great king. You sit there. I am sitting on my own seat."
So King Koravya sat down on the seat prepared. As he was sitting there, he said to Ven. Ratthapala, "There are cases where, having suffered these four kinds of loss, men shave off their hair and beard, put on the ochre robe, and go forth from the home life into homelessness. Which four? Loss through aging, loss through illness, loss of wealth, and loss of relatives...But Master Ratthapala has suffered none of these. What did he know or see or hear that Master Ratthapala went forth from the home life into homelessness?"
"Great king, there are four Dhamma summaries stated by the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened. Having known and seen and heard them, I went forth from the home life into homelessness. Which four?
"'The world is swept away. It does not endure': This is the first Dhamma summary stated by the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened. Having known and seen and heard it, I went forth from the home life into homelessness.
"'The world is without shelter, without protector': This is the second Dhamma summary...
"'The world is without ownership. One has to pass on, leaving everything behind': This is the third Dhamma summary...
"'The world is insufficient, insatiable, a slave to craving': This is the fourth Dhamma summary...
"These, great king, are the four Dhamma summaries stated by the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened. Having known and seen and heard them, I went forth from the home life into homelessness."
"Master Ratthapala, you say, 'The world is swept away. It does not endure.' Now how is the meaning of this statement to be understood?"
"What do you think, great king: When you were twenty or twenty-five years of age -- an expert elephant rider, an expert horseman, an expert charioteer, an expert archer, an expert swordsman -- were you strong in arm and strong in thigh, fit, and seasoned in warfare?"
"Yes, Master Ratthapala, when I was twenty or twenty-five years old...I was strong in arm and strong in thigh, fit, and seasoned in warfare. It was as if I had supernormal power. I do not see anyone who was my equal in strength."
"And what do you think, great king: Are you even now as strong in arm and strong in thigh, as fit, and as seasoned in warfare?"
"Not at all, Master Ratthapala. I'm now a feeble old man, aged, advanced in years, having come to the last stage of life, 80 years old. Sometimes, thinking, 'I will place my foot here,' I place it somewhere else."
"It was in reference to this, great king, that the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened, said: 'The world is swept away. It does not endure.' Having known and seen and heard this, I went forth from the home life into homelessness."
"It's amazing, Master Ratthapala. It's astounding, how well that has been said by the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened: 'The world is swept away. It does not endure.' For the world really is swept away, Master Ratthapala. It does not endure.
"Now, in this royal court there are elephant troops and cavalry and chariot troops and infantry that will serve to defend us from dangers. And yet you say, 'The world is without shelter, without protector.' How is the meaning of this statement to be understood?"
"What do you think, great king: Do you have any recurring illness?"
"Yes, Master Ratthapala, I have a recurring wind-illness. Sometimes my friends and advisors, relatives and blood-kinsmen, stand around me saying, 'This time King Koravya will die. This time King Koravya will die.'"
"And what do you think, great king: Can you say to your friends and advisors, relatives and blood-kinsmen, 'My friends and advisors, relatives and blood-kinsmen are commanded: all of you who are present, share out this pain so that I may feel less pain'? Or do you have to feel that pain all alone?"
"Oh, no, Master Ratthapala, I can't say to my friends and advisors, relatives and blood-kinsmen, 'All of you who are present, share out this pain so that I may feel less pain.' I have to feel that pain all alone."
"It was in reference to this, great king, that the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened, said: 'The world is without shelter, without protector.' Having known and seen and heard this, I went forth from the home life into homelessness."
"It's amazing, Master Ratthapala. It's astounding, how well that has been said by the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened: 'The world is without shelter, without protector.' For the world really is without shelter, Master Ratthapala. It is without protector.
"Now, in this royal court there is a great deal of gold and silver stashed away underground and in attic vaults. And yet you say, 'The world is without ownership. One has to pass on, leaving everything behind.' How is the meaning of this statement to be understood?"
"What do you think, great king? As you now enjoy yourself endowed and replete with the pleasures of the five senses, can you say, 'Even in the afterlife I will enjoy myself in the same way, endowed and replete with the very same pleasures of the five senses'? Or will this wealth fall to others, while you pass on in accordance with your kamma?"
"On, no, Master Ratthapala, I can't say, 'Even in the afterlife I will enjoy myself in the same way, endowed and replete with the very same pleasures of the five senses.' This wealth will fall to others, while I pass on in accordance with my kamma."
"It was in reference to this, great king, that the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened, said: 'The world is without ownership. One has to pass on, leaving everything behind.' Having known and seen and heard this, I went forth from the home life into homelessness."
"It's amazing, Master Ratthapala. It's astounding, how well that has been said by the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened: 'The world is without ownership. One has to pass on, leaving everything behind.' For the world really is without ownership, Master Ratthapala. One has to pass on, leaving everything behind.
"Now, Master Ratthapala, you say, 'The world is insufficient, insatiable, a slave to craving.' How is the meaning of this statement to be understood?"
"What do you think, great king: Do you now rule over the prosperous country of Kuru?"
"That is so, Master Ratthapala. I rule over the prosperous country of Kuru."
"What do you think, great king: Suppose a trustworthy, reliable man of yours were to come to you from the east. On arrival he would say to you, 'May it please your majesty to know, I have come from the east. There I saw a great country, powerful and prosperous, populous and crowded with people. Plenty are the elephant troops there, plenty the cavalry troops, chariot troops, and infantry troops. Plenty is the ivory-work there, plenty the gold and silver, both worked and unworked. Plenty are the women for the taking. It is possible, with the forces you now have, to conquer it. Conquer it, great king!' What would you do?"
"Having conquered it, Master Ratthapala, I would rule over it."
"Now what do you think, great king? Suppose a trustworthy, reliable man of yours were to come to you from the west...the north...the south...the other side of the ocean. On arrival he would say to you, 'May it please your majesty to know, I have come from the other side of the ocean. There I saw a great country, powerful and prosperous, populous and crowded with people. Plenty are the elephant troops there, plenty the cavalry troops, chariot troops, and infantry troops. Plenty is the ivory-work there, plenty the gold and silver, both worked and unworked. Plenty are the women for the taking. It is possible, with the forces you now have, to conquer it. Conquer it, great king!' What would you do?"
"Having conquered it, Master Ratthapala, I would rule over it, too."
"It was in reference to this, great king, that the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened, said: 'The world is insufficient, insatiable, a slave to craving.' Having known and seen and heard this, I went forth from the home life into homelessness."
"It's amazing, Master Ratthapala. It's astounding, how well that has been said by the Blessed One who knows and sees, worthy and rightly self-awakened: 'The world is insufficient, insatiable, a slave to craving.' For the world really is insufficient, Master Ratthapala. It's insatiable, a slave to craving."
That is what Ven. Ratthapala said. Having said that, he further said this:
I see in the world
people with wealth
who, from delusion,
don't make a gift
of the treasure they've gained.
Greedy, they stash it away,
hoping for even more
sensual pleasures.A king who, by force,
has conquered the world
and rules over the earth
to the edge of the sea,
dissatisfied with the ocean's near shore,
longs for the ocean's
far shore as well.Kings and others
-- plenty of people --
go to death with craving
unabated. Unsated
they leave the body behind,
having not had enough
of the world's sensual pleasures.One's relatives weep
and pull out their hair.
'Oh woe, our loved one is dead,' they cry.
Carrying him off,
wrapped in a piece of cloth,
they place him
on a pyre,
then set him on fire.So he burns, poked with sticks,
in just one piece of cloth,
leaving all his possessions behind.
They are not shelters for one who has died --
not relatives,
friends,
or companions.His heirs take over his wealth,
while the being goes on,
in line with his kamma.
No wealth at all
follows the dead one --
not children, wives,
dominion, or riches.Long life
can't be gotten with wealth,
nor aging
warded off with treasure.
The wise say this life
is next to nothing --
impermanent,
subject to change.The rich and the poor
touch the touch of Death.
The foolish and wise
are touched by it, too.
But while fools lie as if slain by their folly,
the wise don't tremble
when touched by the touch.Thus the discernment by which
one attains to mastery,
is better than wealth --
for those who haven't reached mastery
go from existence to existence,
out of delusion,
doing bad deeds.One goes to a womb
and to the next world,
falling into the wandering on
-- one thing
after another --
while those of weak discernment,
trusting in one,
also go to a womb
and to the next world.Just as an evil thief
caught at the break-in
is destroyed
by his own act,
so evil people
-- after dying, in the next world --
are destroyed
by their own acts.Sensual pleasures --
variegated,
enticing,
sweet --
in various ways disturb the mind.
Seeing the drawbacks in sensual objects:
that's why, O king, I went forth.Just like fruits, people fall
-- young and old --
at the break-up of the body.
Knowing this, O king,
I went forth.
The contemplative life is better
for sure.
Source: Access-to-Insight, http://world.std.com/~metta/canon/majjhima/mn82.html
(Revised: 9 November 1998 )
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]