Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya83. Kinh Makhaødeva
(Makhaødeva sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân truù ôû Mithila (Di-taùt-la), taïi röøng Makhadevamba.
Roài Theá Toân mæm cöôøi khi ñeán taïi moät ñòa ñieåm. Toân giaû Ananda lieàn suy nghó: "Do nhaân gì, do duyeân gì, Theá Toân laïi mæm cöôøi? Khoâng phaûi khoâng coù lyù do khieán Theá Toân mæm cöôøi". Roài Toân giaû Ananda, ñaép y phía moät beân vai, chaép tay vaùi chaøo Theá Toân vaø baïch Theá Toân:
-- Baïch Theá Toân, do nhaân gì, do duyeân gì Theá Toân laïi mæm cöôøi? Khoâng phaûi khoâng lyù do khieán Theá Toân mæm cöôøi.
-- Thuôû xöa, naøy Ananda, vò vua chính nöôùc Mithila naøy teân laø Makhadeva, laø vò phaùp vöông nhö phaùp, kieân trì treân phaùp, vò Ñaïi vöông thöïc haønh Chaùnh phaùp, giöõa caùc Baø-la-moân, gia chuû, giöõa thò daân vaø thoân daân, haønh trì leã Uposatha (Boá-taùt) vaøo caùc ngaøy 14, ngaøy 15 vaø ngaøy moàng 8. Roài naøy Ananda, vua Makhadeva sau nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm, baûo ngöôøi thôï caïo toùc:
"-- Naøy Thôï caïo toùc, khi naøo OÂng thaáy treân ñaàu ta, coù moïc toùc baïc, haõy baùo cho ta bieát".
"-- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông".
Naøy Ananda, ngöôøi thôï caïo toùc vaâng ñaùp vua Makhadeva. Naøy Ananda, sau nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm, ngöôøi thôï caïo toùc thaáy treân ñaàu vua Makhadeva coù sanh toùc baïc, thaáy vaäy lieàn taâu vua Makhadeva:
"-- Caùc Thieân söù ñaõ hieän ra cho Ñaïi vöông. Toùc baïc ñaõ ñöôïc thaáy moïc ra treân ñaàu".
"-- Vaäy naøy Thôï caïo toùc, haõy kheùo nhoå nhöõng sôïi toùc baïc aáy vôùi caùi nhíp, vaø ñaët chuùng treân baøn tay cuûa ta".
"-- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông".
Naøy Ananda ngöôøi thôï caïo toùc vaâng ñaùp vua Makhadeva, sau khi kheùo nhoå nhöõng sôïi toùc baïc aáy vôùi caùi nhíp, ñaët chuùng treân baøn tay cuûa vua Makhadeva. Roài naøy Ananda, vua Makhadeva, sau khi cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp nhö moät aân töù, lieàn cho goïi hoaøng töû con ñaàu vaø noùi:
"-- Naøy Hoaøng töû thaân yeâu, caùc Thieân söù ñaõ hieän ra cho ta, toùc baïc ñaõ ñöôïc thaáy moïc ra treân ñaàu. Ta ñaõ höôûng thoï caùc duïc laïc theá gian, nay ñaõ ñeán thôøi ñi tìm kieám caùc thieân laïc. Haõy ñeán ñaây, naøy Hoaøng töû thaân yeâu, haõy trò vì quoác ñoä naøy. Sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, ta seõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Vaø naøy Hoaøng töû thaân yeâu, khi naøo con thaáy toùc baïc moïc ra treân ñaàu, thôøi haõy cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp nhö moät aân töù, sau khi kheùo giao laïi quoác gia cho hoaøng töû con ñaàu, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, haõy xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do ta thieát laäp, con phaûi tieáp tuïc duy trì, con chôù thaønh ngöôøi toái haäu sau ta. Naøy Hoaøng töû thaân yeâu, khi hai ngöôøi coøn toàn taïi, vaø coù söï ñöùt ñoaïn cuûa truyeàn thoáng naøy, thôøi ngöôøi naøo, (laøm cho ñöùt ñoaïn), ngöôøi aáy laø ngöôøi toái haäu. Vaäy naøy Hoaøng töû thaân yeâu, ta noùi vôùi con: "Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do ta thieát laäp, con phaûi tieáp tuïc duy trì. Con chôù thaønh ngöôøi toái haäu sau ta".
Roài naøy Ananda, vua Makhadeva, sau khi cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp (nhö laø moät aân töù) sau khi kheùo giao quoác gia cho hoaøng töû con ñaàu, chính taïi röøng xoaøi Makhadeva naøy, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, vua Makhadeva ñaõ xuaát gia.
Vò naøy an truù, bieán maõn moät phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân döôùi beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù, bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân.
Vôùi taâm thaám nhuaàn loøng bi... vôùi taâm thaám nhuaàn loøng hyû,... an truù bieán maõn moät phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö, nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân.
Nhöng naøy Ananda, vua Makhadeva, taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ chôi troø chôi cuûa hoaøng töû, taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ trò vì nhö moät phoù vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ chaáp chaùnh nhö moät quoác vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, chính taïi ngoâi röøng xoaøi Makhadeva naøy, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, soáng theo Phaïm haïnh. Vò naøy, sau khi tuï taäp boán Phaïm truù, khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leân Phaïm thieân giôùi.
Roài naøy Ananda, con vua Makhadeva, sau nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm cho goïi ngöôøi thôï caïo toùc:
"-- Naøy thôï caïo toùc, khi naøo OÂng thaáy treân ñaàu Ta coù moïc toùc baïc, haõy baùo cho ta bieát".
"-- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông".
Naøy Ananda ngöôøi thôï caïo toùc vaâng ñaùp con vua Makhadeva. Naøy Ananda, sau nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm ngöôøi thôï caïo toùc thaáy treân ñaàu con vua Makhadeva coù sanh toùc baïc, thaáy vaäy lieàn taâu vôùi con vua Makhadeva:
"-- Caùc Thieân söù ñaõ hieän ra cho Ñaïi vöông. Toùc baïc ñaõ ñöôïc thaáy moïc ra treân ñaàu".
"-- Vaäy naøy thôï caïo toùc, haõy kheùo nhoå nhöõng sôïi toùc baïc aáy vôùi caùi nhíp, vaø ñaët chuùng treân baøn tay cuûa ta".
"-- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông".
Naøy Ananda, ngöôøi thôï caïo toùc vaâng ñaùp con vua Makhadeva, sau khi kheùo nhoå nhöõng sôïi toùc baïc aáy vôùi caùi nhíp, ñaët chuùng treân baøn tay cuûa con vua Makhadeva. Roài naøy Ananda, con vua Makhadeva sau khi cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp nhö moät aân töù, lieàn cho goïi vò hoaøng töû con ñaàu vaø noùi:
"-- Naøy Hoaøng töû thaân yeâu, caùc Thieân söù ñaõ hieän ra cho ta, toùc baïc ñaõ thaáy sanh ra treân ñaàu. Ta ñaõ höôûng thoï duïc laïc theá gian, nay ñaõ ñeán thôøi ñi tìm kieám caùc thieân laïc. Haõy ñeán ñaây, naøy Hoaøng töû thaân yeâu, haõy trò vì quoác ñoä naøy. Sau khi caïo boû raâu toùc ñaép aùo caø-sa, ta seõ xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Vaø nay, naøy Hoaøng töû thaân yeâu, khi naøo con thaáy toùc baïc moïc ra treân ñaàu, thôøi haõy cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp nhö moät aân töù, sau khi kheùo giao laïi quoác gia naøy cho vò hoaøng töû con ñaàu, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, haõy xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do ta thieát laäp. Con phaûi tieáp tuïc duy trì, chôù thaønh ngöôøi toái haäu sau ta. Naøy Hoaøng töû thaân yeâu, khi hai ngöôøi coøn toàn taïi, vaø coù söï ñöùt ñoaïn cuûa truyeàn thoáng naøy, thôøi ngöôøi naøo (laøm cho ñöùt ñoaïn), ngöôøi aáy laø ngöôøi toái haäu. Vaäy naøy Hoaøng töû thaân yeâu, ta noùi vôùi con: "Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do ta thieát laäp, con phaûi tieáp tuïc duy trì. Con chôù thaønh ngöôøi toái haäu sau ta".
Roài naøy Ananda, con vua Makhadeva, sau khi cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp (nhö moät aân töù), sau khi kheùo giao quoác gia cho vò hoaøng töû con ñaàu, chính taïi röøng xoaøi naøy, con vua Makhadeva sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, ñaõ xuaát gia, vò naøy an truù, bieán maõn moät phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy, phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø, quaûng ñaïi voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Vôùi taâm thaám nhuaàn loøng bi... vôùi taâm thaám nhuaàn loøng hyû... an truù bieán maõn moät phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân döôùi beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Nhöng naøy Ananda, con vua Makhadeva taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ chôi troø chôi cuûa hoaøng töû; taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ trò vì nhö moät phoù vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ chaáp chaùnh nhö moät quoác vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, chính taïi ngoâi röøng xoaøi naøy, con vua Makhadeva sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, soáng theo Phaïm haïnh. Vò naøy, sau khi tu taäp boán Phaïm truù, khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân Phaïm thieân giôùi.
Roài naøy Ananda, caùc töû toân cuûa vua Makhadeva truyeàn noái tieáp tuïc vua aáy, sau taùm vaïn boán ngaøn naêm laøm vöông toäc (Khattiya), chính taïi ngoâi röøng xoaøi Makhadeva naøy, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, caùc vò aáy bieán maõn moät phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø vaø an truù; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân döôùi beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân, vôùi taâm thaám nhuaàn loøng bi... ... vôùi taâm thaám nhuaàn loøng hyû... ... an truù, bieán maõn moät phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, nhöõng vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Vò aáy taùm vaïn boán ngaøn naêm ñaõ chôi troø chôi cuûa hoaøng töû, taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ trò vì nhö moät phoù vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ chaáp chaùnh nhö moät quoác vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, chính taïi ngoâi röøng xoaøi Makhadeva naøy, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, ñaõ xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, soáng theo Phaïm haïnh. Caùc vò aáy, sau khi tu taäp boán Phaïm truù, khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân Phaïm thieân giôùi.
Nemi laø vò cuoái cuøng cuûa caùc vò vua aáy, laø vò phaùp vöông nhö phaùp, kieân trì treân phaùp, vò ñaïi vöông thöïc haønh Chaùnh phaùp giöõa caùc Baø-la-moân, gia chuû, giöõa thò daân vaø thoân daân, haønh trì leã Uposatha (Boá-taùt) vaøo caùc ngaøy 14, ngaøy 15 vaø ngaøy moàng 8.
Thuôû xöa, naøy Ananda, khi chö Thieân ôû Tavatimsa (Tam thaäp tam thieân) ngoài hoäi hoïp vôùi nhau taïi giaûng ñöôøng Thieän Phaùp (Sudhamma), cuoäc ñoái thoaïi sau ñaây ñöôïc khôûi leân: "Thaät haïnh phuùc thay cho daân chuùng Videha, thaät toát ñeïp thay cho daân chuùng Videha, ñöôïc vua Nemi laø vò phaùp vöông nhö phaùp, kieân trì treân phaùp, vò Ñaïi vöông thöïc haønh Chaùnh phaùp giöõa caùc Baø-la-moân, gia chuû, giöõa thò daân vaø thoân daân, haønh trì leã Uposatha (Boá-taùt) vaøo caùc ngaøy 14, ngaøy 15 vaø ngaøy moàng 8".
Roài naøy Ananda, Thieân chuû Sakka noùi vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi Ba möôi ba:
"-- Chö Khanh, chö Khanh coù muoán yeát kieán vua Nemi khoâng?".
"-- Thöa Thieân chuû, chuùng toâi muoán yeát kieán vua Nemi".
Luùc baáy giôø, vua Nemi trong ngaøy raèm leã Boá-Taùt (Uposatha), ñaõ goäi ñaàu, giöõ trai giôùi ñang ngoài treân laàu cung ñieän. Roài naøy Ananda, Thieân chuû Sakka, nhö nhaø löïc só duoãi baøn tay ñang co laïi, hay co laïi baøn tay ñang duoãi ra; cuõng vaäy, Thieân chuû bieán maát giöõa chö Thieân coõi trôøi Ba möôi ba, vaø hieän ra tröôùc maët vua Nemi. Roài naøy Ananda, Thieân chuû Sakka noùi vôùi vua Nemi:
"-- Taâu Ñaïi vöông, thaät haïnh phuùc thay cho Ñaïi vöông, thaät toát laønh thay cho Ñaïi vöông! Taâu Ñaïi vöông, chö Thieân ôû coõi trôøi Ba möôi ba ñang ngoài taïi giaûng ñöôøng Thieän Phaùp taùn thaùn Ñaïi vöông vaø noùi: "Thaät haïnh phuùc thay cho daân chuùng Videha... vaø ngaøy moàng 8". Taâu Ñaïi vöông, chö Thieân ôû coõi trôøi Ba möôi ba muoán yeát kieán Ñaïi vöông. Taâu Ñaïi vöông, toâi seõ gôûi cho Ñaïi vöông moät coã xe coù ngaøn ngöïa keùo, Ñaïi vöông haõy cöôõi thieân xa aáy, chôù coù sôï haõi! "
Naøy Ananda, vua Nemi im laëng nhaän lôøi. Roài naøy Ananda, Thieân chuû Sakka, sau khi bieát ñöôïc vua Nemi ñaõ nhaän lôøi, nhö nhaø löïc só... lieàn bieán maát vaø hieän ra giöõa chö Thieân ôû coõi trôøi Ba möôi ba.
Roài naøy Ananda, Thieân chuû Sakka goïi ngöôøi ñaùnh xe Matali vaø noùi:
"-- Naøy Matali, sau khi thaéng coã xe coù ngaøn ngöïa keùo haõy ñi ñeán vua Nemi vaø noùi: "Taâu Ñaïi vöông, ñaây laø coã xe coù ngaøn ngöïa keùo do Thieân chuû Sakka göûi ñeán cho Ñaïi vöông. Ñaïi vöông haõy cöôõi thieân xa, chôù coù sôï haõi! ".
"-- Thöa vaâng, Toân giaû".
Ngöôøi ñaùnh xe Matali vaâng ñaùp Thieân chuû Sakka, cho thaéng coã xe coù ngaøn ngöïa keùo, ñi ñeán vua Nemi vaø thöa:
"-- Taâu Ñaïi vöông, ñaây laø coã xe coù ngaøn ngöïa keùo do Thieân chuû Sakka göûi ñeán cho Ñaïi vöông. Ñaïi vöông haõy cöôõi thieân xa, chôù coù sôï haõi! Vaø taâu Ñaïi vöông, con seõ daãn Ñaïi vöông ñi ñöôøng naøo? Con ñöôøng do ñoù caùc nghieäp aùc ñöa ñeán söï caûm thoï quaû baùo caùc nghieäp aùc hay con ñöôøng do ñoù caùc thieän nghieäp ñöa ñeán söï caûm thoï quaû baùo caùc thieän nghieäp".
"-- Haõy ñöa Ta ñi, caû hai con ñöôøng".
Vaø naøy Ananda, ngöôøi ñaùnh xe Matali ñöa vua Nemi ñeán giaûng ñöôøng Sudhamma (Thieän Phaùp). Naøy Ananda, Thieân chuû Sakka thaáy vua Nemi ñöôøng xa ñi ñeán, sau khi thaáy vaäy, lieàn noùi vôùi vua Nemi:
"-- Haõy ñeán, taâu Ñaïi vöông; thieän lai, taâu Ñaïi vöông. Taâu Ñaïi vöông, chö Thieân ôû coõi trôøi Ba möôi ba ngoài ôû giaûng ñöôøng Sudhamma, taùn thaùn Ñaïi vöông nhö sau: "Thaät laø haïnh phuùc... vaø ngaøy moàng 8". Taâu Ñaïi vöông, chö Thieân ôû coõi trôøi Ba möôi ba muoán yeát kieán Ñaïi vöông. Taâu Ñaïi vöông, haõy hoan laïc vôùi thieân uy löïc giöõa chö Thieân".
"-- Thoâi vöøa roài, Toân giaû. Haõy ñöa toâi veà Mithila, taïi ñaáy toâi seõ soáng theo Chaùnh phaùp giöõa caùc vò Baø-la-moân, gia chuû, vaø giöõa caùc thò daân vaø thoân daân vaø thoï trì trai giôùi vaøo caùc ngaøy 14, ngaøy 15 vaø ngaøy moàng 8".
Roài naøy Ananda, Thieân chuû Sakka noùi vôùi ngöôøi ñaùnh xe Matali:
"-- Naøy Matali, sau khi thaéng coã xe coù ngaøn ngöïa keùo, haõy ñöa vua Nemi veà taïi Mithila".
"-- Thöa vaâng, Toân giaû".
Naøy Ananda, ngöôøi ñaùnh xe Matali vaâng ñaùp Thieân chuû Sakka, thaéng coã xe coù ngaøn ngöïa keùo, vaø ñöa vua Nemi veà Mithila.
ÔÛ ñaây, naøy Ananda, vua Nemi soáng nhö phaùp giöõa caùc Baø-la-moân, gia chuû vaø giöõa thò daân vaø thoân daân, thoï trì trai giôùi vaøo caùc ngaøy 14, ngaøy 15 vaø ngaøy moàng 8.
Vaø naøy Ananda, sau nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm; vua Nemi goïi ngöôøi thôï caïo toùc:
"-- Naøy Thôï caïo toùc, khi naøo OÂng thaáy treân ñaàu ta coù moïc toùc baïc, haõy baùo cho ta bieát".
"-- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông".
Naøy Ananda, ngöôøi thôï caïo toùc vaâng ñaùp vua Nemi. Naøy Ananda, sau nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu ngaøn naêm, ngöôøi thôï caïo toùc thaáy treân ñaàu vua Nemi coù moïc toùc baïc, thaáy vaäy lieàn taâu vôùi vua Nemi:
"-- Caùc Thieân söù ñaõ hieän cho Ñaïi vöông. Toùc baïc ñaõ ñöôïc thaáy moïc ra treân ñaàu".
"-- Vaäy naøy Thôï caïo toùc, haõy kheùo nhoå nhöõng sôïi toùc baïc aáy vôùi caùi nhíp, vaø ñaët chuùng treân baøn tay cuûa ta".
"-- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông".
Naøy Ananda, ngöôøi thôï caïo toùc vaâng ñaùp vua Nemi, sau khi kheùo nhoå nhöõng sôïi toùc baïc aáy vôùi caùi nhíp, ñaët chuùng treân baøn tay vua Nemi. Roài naøy Ananda, vua Nemi, sau khi cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp (nhö moät aân töù), lieàn cho goïi vò hoaøng töû con ñaàu vaø noùi:
"-- Naøy Hoaøng töû thaân yeâu, caùc Thieân söù ñaõ hieän ra cho ta, toùc baïc ñaõ ñöôïc thaáy moïc ra treân ñaàu. Ta ñaõ höôûng thoï caùc duïc laïc theá gian, nay ñaõ ñeán thôøi ñi tìm kieám caùc thieân laïc. Haõy ñeán ñaây, Hoaøng töû thaân yeâu, haõy trò vì quoác ñoä naøy. Sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, ta seõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Vaø naøy Hoaøng töû thaân yeâu, khi naøo con thaáy toùc baïc moïc ra treân ñaàu, thôøi haõy cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp nhö moät aân töù, sau khi kheùo giao laïi quoác gia cho vò hoaøng töû con ñaàu, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, haõy xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do ta thieát laäp, con phaûi tieáp tuïc duy trì, con chôù thaønh ngöôøi toái haäu sau ta. Naøy Hoaøng töû thaân yeâu, khi hai ngöôøi coøn toàn taïi, vaø coù söï ñöùt ñoaïn cuûa truyeàn thoáng naøy, thôøi ngöôøi naøo (laøm cho ñöùt ñoaïn) ngöôøi aáy laø ngöôøi toái haäu. Naøy Hoaøng töû thaân yeâu, ta noùi vôùi con: "Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do ta thieát laäp, con phaûi tieáp tuïc duy trì. Con chôù thaønh ngöôøi toái haäu sau ta".
Roài naøy Ananda, vua Nemi, sau khi cho ngöôøi thôï caïo toùc moät löông aáp (nhö laø moät aân töù), sau khi kheùo giao quoác gia cho vò Hoaøng töû con ñaàu, chính taïi röøng xoaøi Makhadeva naøy, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, ñaõ xuaát gia, vò naøy an truù, bieán maõn moät phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù, bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng töø, quaûng ñaïi voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Vôùi taâm thaám nhuaàn loøng bi... ... Vôùi taâm thaám nhuaàn loøng hyû... ... an truù bieán maõn moït phöông vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû; cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm thaám nhuaàn loøng xaû, quaûng ñaïi voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Nhöng naøy Ananda, vua Nemi, taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ chôi troø chôi cuûa hoaøng töû; taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ trò vì nhö phoù vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, ñaõ chaáp chaùnh nhö moät quoác vöông; taùm vaïn boán ngaøn naêm, chính taïi ngoâi röøng xoaøi Makhadeva naøy, sau khi caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, soáng theo Phaïm haïnh. Vò naøy, sau khi tu taäp boán Phaïm truù, khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân Phaïm thieân giôùi.
Nhöng naøy Ananda, ngöôøi con cuûa vua Nemi teân laø Kalarajanaka. Vò naøy khoâng xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Vò naøy ñaõ caét ñöùt truyeàn thoáng toát ñeïp aáy. Vò naøy laø ngöôøi toái haäu cuûa caùc vò aáy. Naøy Ananda, raát coù theå OÂng nghó nhö sau: "Trong thôøi aáy, vua Makhadeva, vò ñaõ thieát laäp truyeàn thoáng toát ñeïp aáy laø moät vò khaùc". Nhöng naøy Ananda, chôù coù hieåu nhö vaäy. Trong thôøi aáy, ta laø Makhadeva. Ta ñaõ thieát laäp truyeàn thoáng toát ñeïp aáy. Daân chuùng ñeán sau cho raèng truyeàn thoáng toát ñeïp aáy ñöôïc Ta thieát laäp. Nhöng naøy Ananda, truyeàn thoáng toát ñeïp aáy khoâng ñöa ñeán yeåm ly, ly tham, ñoaïn dieät, tòch tònh, thöôïng trí, giaùc ngoä, Nieát-baøn vaø naøy Ananda, nay theá naøo laø truyeàn thoáng toát ñeïp ñöôïc Ta thieát laäp, vaø truyeàn thoáng aáy ñöa ñeán yeåm ly, ly tham, ñoaïn dieät, tòch tònh, thöôïng trí, giaùc ngoä, Nieát-baøn? Chính laø Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh naøy, töùc laø Chaùnh tri kieán, Chaùnh tö duy, Chaùnh ngöõ, Chaùnh nghieäp, Chaùnh maïng, Chaùnh tinh taán, Chaùnh nieäm, Chaùnh ñònh. Naøy Ananda, ñaây laø truyeàn thoáng toát ñeïp ñöôïc Ta thieát laäp, vaø truyeàn thoáng aáy ñöa ñeán yeåm ly, ly tham, ñoaïn dieät, tòch tònh, thaéng trí, giaùc ngoä, Nieát-baøn.
Naøy Ananda, veà vaán ñeà naøy, Ta noùi nhö sau: "Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do Ta thieát laäp, haõy tieáp tuïc duy trì. Caùc OÂng chôù coù thaønh ngöôøi toái haäu sau Ta". Naøy Ananda, khi hai ngöôøi coøn toàn taïi, vaø coù söï ñöùt ñoaïn cuûa truyeàn thoáng naøy, thôøi ngöôøi naøo (laøm cho ñöùt ñoaïn), ngöôøi aáy laø ngöôøi toái haäu. Vaäy naøy Ananda, Ta noùi vôùi OÂng: "Truyeàn thoáng toát ñeïp naøy do Ta thieát laäp, caùc OÂng haõy tieáp tuïc duy trì. Caùc OÂng chôù coù thaønh ngöôøi toái haäu sau Ta".
Theá Toân thuyeát giaûng nhö vaäy. Toân giaû Ananda hoan hyû tín thoï lôøi Theá Toân daïy.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
10/99
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]