Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [Home Page]           [ Index Vieät ]          [Index Pali]

---

Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya

85. Kinh Vöông töû Boà-ñeà
(Bodhirajaøkumaøra sutta)

---

Nhö vaày toâi nghe.

Moät thôøi Theá Toân soáng giöõa daân chuùng Bhagga, taïi Sunsumaragira, röøng Bhesakala, vöôøn Loäc Uyeån.

Luùc baáy giôø, vöông töû Bodhi (Boà-ñeà) coù moät ngoâi laâu ñaøi teân Kokanada döïng leân khoâng bao laâu vaø chöa ñöôïc moät Sa-moân, moät Baø-la-moân hay moät haïng ngöôøi naøo ôû caû. Roài vöông töû Bodhi goïi thanh nieân Sanjikaputta vaø noùi:

-- Naøy Sanjikaputta, haõy ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, haõy nhaân danh ta cuùi ñaàu ñaûnh leã chaân Theá Toân, hoûi Theá Toân coù ít beänh, ít naõo, khinh an, laïc truù, vaø thöa: "Baïch Theá Toân, vöông töû Bodhi cuùi ñaàu ñaûnh leã chaân Theá Toân, hoûi thaêm Theá Toân coù ít beänh, ít naõo, khinh an, laïc truù, vaø baïch nhö sau: Baïch Theá Toân, mong Theá Toân nhaän lôøi môøi cuûa vöông töû Bodhi, ngaøy mai duøng côm cuøng vôùi chuùng Tyû-kheo".

-- Thöa vaâng, Toân giaû.

Thanh nieân Sanjikaputta vaâng ñaùp vöông töû Bodhi, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm. Vaø sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Thanh nieân Sanjikaputta ñang ngoài moät beân vaø baïch Theá Toân:

-- Thöa Toân giaû Gotama, vöông töû Bodhi cuùi ñaàu ñaûnh leã chaân Toân giaû Gotama, hoûi thaêm coù ít beänh, ít naõo, khinh an, laïc truù vaø thöa nhö sau: "Mong Toân giaû Gotama nhaän lôøi môøi cuûa vöông töû Bodhi, ngaøy mai duøng côm cuøng vôùi chuùng Tyû-kheo".

Theá Toân im laëng nhaän lôøi. Roài thanh nieân Sanjikaputta, sau khi bieát ñöôïc Theá Toân ñaõ nhaän lôøi, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñi ñeán vöông töû Bodhi, sau khi ñeán, thöa vôùi vöông töû Bodhi:

-- Chuùng toâi ñaõ nhaân danh Toân giaû, baïch leân Theá Toân Gotama nhö sau: "Thöa Toân giaû Gotama, vöông töû Bodhi cuùi ñaàu ñaûnh leã chaân Toân giaû Gotama, hoûi thaêm coù ít beänh, ít naõo, khinh an, laïc truù, vaø thöa nhö sau: "Mong Toân giaû Gotama nhaän lôøi môøi cuûa vöông töû Bodhi, ngaøy mai duøng côm cuøng vôùi chuùng Tyû-kheo". Vaø Sa-moân Gotama ñaõ nhaän lôøi.

Roài vöông töû Bodhi, sau khi ñeâm aáy ñaõ maõn, taïi truù xaù cuûa mình cho söûa soaïn caùc moùn aên thöôïng vò loaïi cöùng vaø loaïi meàm, vaø cho traûi vaûi traéng laâu ñaøi Kokanada cho ñeán taàm caáp thaáp nhaát (pacchima), roài goïi thanh nieân Sanjikaputta:

-- Naøy Thanh nieân Sanjikaputta, haõy ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, haõy baùo giôø cho Theá Toân ñöôïc bieát: "Baïch Theá Toân, ñaõ ñeán giôø, côm ñaõ saün saøng".

Roài Theá Toân vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm y baùt ñi ñeán truù xaù cuûa vöông töû Bodhi. Luùc baáy giôø, vöông töû Bodhi chôø ñoùn Theá Toân ñeán, ñang ñöùng ôû cöûa ngoaøi. Vöông töû Bodhi thaáy Theá Toân töø xa ñi ñeán, sau khi thaáy, lieàn tieán ñeán ñoùn, ñaûnh leã Theá Toân, ñi ñaàu höôùng daãn ñeán laâu ñaøi Kokanada. Roài Theá Toân ñöùng saùt vaøo taàm caáp thaáp nhaát. Vöông töû Bodhi baïch Theá Toân:

-- Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy böôùc leân treân vaûi, Thieän Theä haõy böôùc leân treân vaûi, ñeå con ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi.

Ñöôïc nghe noùi vaäy, Theá Toân im laëng. Laàn thöù hai, vöông töû Bodhi baïch Theá Toân:

-- Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy böôùc leân treân vaûi, Thieän Theä haõy böôùc leân treân vaûi, ñeå cho con ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi.

Laàn thöù hai, Theá Toân im laëng. Laàn thöù ba, vöông töû Bodhi baïch Theá Toân:

-- Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy böôùc leân treân vaûi, Thieän Theä haõy böôùc leân treân vaûi, ñeå cho con ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi.

Roài Theá Toân nhìn Toân giaû Ananda. Toân giaû Ananda thöa vôùi vöông töû Bodhi:

-- Thöa vöông töû, haõy cho cuoän laïi taám vaûi, Theá Toân khoâng coù ñi boä treân vaûi, Nhö Lai coøn nghó ñeán nhöõng ngöôøi thaáp keùm.

Roài vöông töû Bodhi cho cuoän laïi taám vaûi, cho söûa soaïn caùc choã ngoài taïi taàng treân laàu Kokanada. Roài Theá Toân böôùc leân laâu ñaøi Kokanada, vaø ngoài treân gheá ñaõ soaïn saün vôùi chuùng Tyû-kheo. Roài vöông töû Bodhi töï tay môøi chuùng Tyû-kheo vôùi ñöùc Phaät laø vò caàm ñaàu vaø laøm cho thoûa maõn vôùi caùc moùn aên thöôïng vò, loaïi cöùng vaø loaïi meàm. Vöông töû Bodhi, khi Theá Toân aên xong, tay ñaõ rôøi khoûi baùt, lieàn laáy moät gheá thaáp vaø ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, vöông töû Bodhi baïch Theá Toân:

-- Baïch Theá Toân, con nghó nhö sau: "Laïc ñöôïc chöùng ñaéc khoâng phaûi do laïc, laïc ñöôïc chöùng ñaéc do khoå".

-- Naøy Vöông töû, tröôùc khi giaùc ngoä, thaønh baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, khi coøn laø vò Boà Taùt, Ta nghó nhö sau: "Laïc ñöôïc chöùng ñaéc khoâng phaûi do laïc, laïc ñöôïc chöùng ñaéc do khoå.

Vaø Ta, naøy Vöông töû, sau moät thôøi gian, khi Ta coøn treû, nieân thieáu, toùc ñen nhaùnh, ñaày ñuû huyeát khí cuûa tuoåi thanh xuaân, trong thôøi vaøng son cuoäc ñôøi, maëc daàu cha meï khoâng baèng loøng, nöôùc maét ñaày maët, than khoùc, Ta caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.

Ta xuaát gia nhö vaäy, moät ngöôøi ñi tìm caùi gì chí thieän, tìm caàu voâ thöôïng toái thaéng an tònh ñaïo loä. Ta ñeán choã Alara Kalama ôû, khi ñeán xong lieàn thöa vôùi Alara Kalama: "Hieàn giaû Kalama, toâi muoán soáng phaïm haïnh trong phaùp luaät naøy". Naøy Vöông töû, ñöôïc nghe noùi vaäy, Alara Kalama noùi vôùi Ta: "Naøy Toân giaû, haõy soáng (vaø an truù). Phaùp naøy laø nhö vaäy, khieán keû coù trí, khoâng bao laâu nhö vò Boån sö cuûa mình (chæ daïy), töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù". Naøy Vöông töû, vaø khoâng bao laâu Ta ñaõ thoâng suoát phaùp aáy moät caùch mau choùng. Vaø naøy Vöông töû, cho ñeán vaán ñeà khua moâi vaø vaán ñeà phaùt ngoân maø noùi, thôøi Ta noùi giaùo lyù cuûa keû trí vaø giaùo lyù cuûa baäc Tröôûng laõo (Thöôïng toïa), vaø Ta töï cho raèng Ta nhö keû khaùc cuõng vaäy, Ta bieát vaø Ta thaáy.

Naøy Vöông töû, Ta suy nghó nhö sau: "Alara Kalama tuyeân boá phaùp naøy khoâng phaûi chæ vì loøng tin: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, Ta môùi an truù". Chaéc chaén Alara Kalama bieát phaùp naøy, thaáy phaùp naøy roài môùi an truù". Naøy Vöông töû, roài Ta ñi ñeán choã Alara Kalama ôû, sau khi ñeán Ta noùi vôùi Alara Kalama: "Hieàn giaû Kalama, cho ñeán möùc ñoä naøo, Ngaøi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, vaø tuyeân boá phaùp naøy?" Naøy Vöông töû, ñöôïc noùi vaäy, Alara Kalama tuyeân boá veà Voâ sôû höõu xöù.

Roài naøy Vöông töû, Ta suy nghó: "Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama coù loøng tin, Ta cuõng coù loøng tin. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù tinh taán, Ta cuõng coù tinh taán. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù nieäm, Ta cuõng coù nieäm. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù ñònh, Ta cuõng coù ñònh. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù tueä, Ta cuõng coù tueä. Vaäy Ta haõy coá gaéng chöùng cho ñöôïc phaùp maø Alara Kalama tuyeân boá: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, ta an truù".

Roài naøy Vöông töû, khoâng bao laâu sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït phaùp aáy moät caùch mau choùng, Ta an truù. Roài Naøy Vöông töû, Ta ñi ñeán choã Alara Kalama ôû, sau khi ñeán, Ta noùi vôùi Alara Kalama: "Naøy Hieàn giaû Kalama, coù phaûi Hieàn giaû ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy?" --"Vaâng, Hieàn giaû, toâi ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy". --"Naøy Hieàn giaû, toâi cuõng töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy". --"Thaät lôïi ích thay cho chuùng toâi, Thaät kheùo lôïi ích thay cho chuùng toâi, khi chuùng toâi ñöôïc thaáy moät ñoàng phaïm haïnh nhö Toân giaû! Phaùp maø toâi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, vaø tuyeân boá, chính phaùp aáy Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù; phaùp maø Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù, chính phaùp aáy toâi töï tri, töï chöùng töï ñaït vaø tuyeân boá; phaùp maø toâi bieát, chính phaùp aáy Hieàn giaû bieát; phaùp maø Hieàn giaû bieát, chính phaùp aáy toâi bieát. Toâi nhö theá naøo, Hieàn giaû laø nhö vaäy; Hieàn giaû nhö theá naøo, toâi laø nhö vaäy. Nay haõy ñeán ñaây, Hieàn giaû, hai chuùng ta haõy chaêm soùc hoäi chuùng naøy!"

Nhö vaäy naøy Vöông töû, Alara Kalama laø Ñaïo Sö cuûa Ta, laïi ñaët Ta, ñeä töû cuûa vò aáy ngang haøng vôùi mình, vaø toân suøng Ta vôùi söï toân suøng toái thöôïng. Naøy Vöông töû, roài Ta töï suy nghó: "Phaùp naøy khoâng höôùng ñeán yeåm ly, khoâng höôùng ñeán ly tham, khoâng höôùng ñeán ñoaïn dieät, khoâng höôùng ñeán an tònh, khoâng höôùng ñeán thöôïng trí, khoâng höôùng ñeán giaùc ngoä, khoâng höôùng ñeán Nieát-baøn, maø chæ ñöa ñeán söï chöùng ñaït Voâ sôû höõu xöù". Nhö vaäy naøy Vöông töû, Ta khoâng toân kính phaùp naøy, vaø töø boû phaùp aáy, Ta boû ñi.

Roài naøy Vöông töû, Ta, keû ñi tìm caùi gì chí thieän, tìm caàu voâ thöôïng toái thaéng an tònh ñaïo loä. Ta ñi ñeán choã Uddaka Ramaputta, khi ñeán xong Ta noùi vôùi Uddaka Ramaputta: "Hieàn giaû, toâi muoán soáng phaïm haïnh trong phaùp luaät naøy. Ñöôïc noùi vaäy, naøy Vöông töû, Uddaka Ramaputta noùi vôùi Ta: "Naøy Toân giaû, haõy soáng (vaø an truù), phaùp naøy laø nhö vaäy, khieán ngöôøi coù trí khoâng bao laâu nhö vò Boån sö cuûa mình (chæ daïy) töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù". Naøy Vöông töû, Ta ñaõ thoâng suoát phaùp aáy moät caùch mau choùng. Vaø naøy Vöông töû, cho ñeán vaán ñeà khua moâi vaø vaán ñeà phaùt ngoân maø noùi, thôøi Ta noùi giaùo lyù cuûa keû trí, vaø giaùo lyù cuûa baäc Tröôûng laõo (Thöôïng Toïa), vaø Ta töï cho raèng Ta nhö ngöôøi khaùc cuõng vaäy, Ta bieát vaø Ta thaáy.

Naøy Vöông töû, Ta suy nghó nhö sau: "Rama tuyeân boá phaùp naøy khoâng phaûi vì loøng tin: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, ta môùi an truù". Chaéc chaén Rama thaáy phaùp naøy, bieát phaùp naøy, roài môùi an truù". Naøy Vöông töû, roài Ta ñi ñeán choã Uddaka Ramaputta ôû, sau khi ñeán Ta noùi vôùi Uddaka Ramaputta: "Hieàn giaû Rama, cho ñeán möùc ñoä naøo, Ngaøi töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy?" Naøy Vöông töû ñöôïc nghe noùi vaäy, Uddaka Ramaputta tuyeân boá veà Phi töôûng phi phi töôûng xöù.

Roài naøy Vöông töû, Ta suy nghó: "Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù loøng tin. Ta cuõng coù loøng tin. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù tinh taán, Ta cuõng coù tinh taán. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù nieäm, Ta cuõng coù nieäm. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù ñònh, Ta cuõng coù ñònh. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù tueä, Ta cuõng coù tueä. Vaäy ta haõy coá gaéng chöùng cho ñöôïc phaùp maø Rama tuyeân boá: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, töï an truù".

Roài naøy Vöông töû, khoâng bao laâu sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït phaùp aáy moät caùch mau choùng, Ta an truù. Roài naøy Vöông töû, Ta ñi ñeán choã Uddaka Ramaputta ôû, sau khi ñeán, Ta noùi vôùi Uddaka Ramaputta: "Naøy Hieàn giaû Rama, coù phaûi Hieàn giaû ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy?" --"Vaâng Hieàn giaû, toâi ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy". --"Naøy Hieàn giaû, toâi cuõng ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy." Thaät lôïi ích thay cho chuùng toâi! Thaät kheùo lôïi ích thay cho chuùng toâi, khi chuùng toâi ñöôïc thaáy moät ñoàng phaïm haïnh nhö Toân giaû! Phaùp maø toâi, töï tri töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá, chính phaùp aáy Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù; phaùp maø Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù, chính phaùp aáy toâi töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá; phaùp maø toâi bieát, chính phaùp aáy Hieàn giaû bieát; phaùp maø Hieàn giaû bieát, chính phaùp aáy toâi bieát. Toâi nhö theá naøo, Hieàn giaû laø nhö vaäy; Hieàn giaû nhö theá naøo, Toâi laø nhö vaäy. Nay haõy ñeán ñaây, Hieàn giaû, hai chuùng ta haõy chaêm soùc hoäi chuùng naøy!"

Nhö vaäy, naøy Vöông töû, Uddaka Ramaputta-laø Ñaïo Sö cuûa Ta, laïi ñaët Ta, ñeä töû cuûa vò aáy ngang haøng vôùi mình, vaø toân suøng Ta vôùi söï toân suøng toái thöôïng. Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó: "Phaùp naøy khoâng höôùng ñeán yeåm ly, khoâng höôùng ñeán ly tham, khoâng höôùng ñeán ñoaïn dieät, khoâng höôùng ñeán an tònh, khoâng höôùng ñeán thöôïng trí, khoâng höôùng ñeán giaùc ngoä, khoâng höôùng ñeán Nieát-baøn, maø chæ ñöa ñeán söï chöùng ñaït Phi töôûng phi phi töôûng xöù". Nhö vaäy, naøy Vöông töû, Ta khoâng toân kính phaùp aáy vaø töø boû phaùp aáy, Ta boû ñi.

Naøy Vöông töû, Ta, keû ñi tìm caùi gì chí thieän, tìm caàu voâ thöôïng toái thaéng an tònh ñaïo loä, tuaàn töï du haønh taïi nöôùc Magadha (Ma kieät ñaø) vaø ñeán taïi tuï laïc Uruvela (Öu laâu taàn loa). Taïi ñaây, Ta thaáy moät ñòa ñieåm khaû aùi, moät khoùm röøng thoaûi maùi, coù con soâng trong saùng chaûy gaàn, vôùi moät choã loäi qua deã daøng khaû aùi, vaø xung quanh coù laøng maïc bao boïc deã daøng ñi khaát thöïc. Naøy Vöông töû, roài Ta töï nghó: "Thaät laø moät ñòa ñieåm khaû aùi, moät khoùm röøng thoaûi maùi, coù con soâng trong saùng chaûy gaàn, vôùi moät choã loäi qua deã daøng khaû aùi, vaø xung quanh coù laøng maïc bao boïc deã daøng ñi khaát thöïc. Thaät laø moät choã vöøa ñuû cho moät Thieän nam töû tha thieát tinh caàn coù theå tinh taán". Vaø naøy Vöông töû, Ta ngoài xuoáng taïi choã aáy vaø nghó: "Thaät laø vöøa ñuû ñeå tinh taán".

Nhöng naøy Vöông töû, coù ba ví duï khôûi leân nôi Ta, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe: Naøy Vöông töû, ví nhö coù moät khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng vaø ñaët trong nöôùc. Coù moät ngöôøi ñeán, caàm duïng cuï laøm löûa vôùi yù nghó: "Ta seõ nhen löûa, hôi noùng seõ hieän ra". Naøy Vöông töû, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy laáy khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng ñaët trong nöôùc aáy, roài coï xaùt vôùi duïng cuï laøm löûa thì coù theå nhen löûa, khieán löûa noùng hieän ra ñöôïc khoâng?

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. Vì sao vaäy? Baïch Theá Toân, vì caønh caây aáy ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng laïi bò ngaâm trong nöôùc, neân ngöôøi aáy chæ bò meät nhoïc vaø böïc boäi.

-- Cuõng vaäy, naøy Vöông töû, nhöõng Sa-moân hay nhöõng Baø-la-moân soáng khoâng xaû ly caùc duïc veà thaân, nhöõng gì ñoái vôùi chuùng thuoäc caùc duïc nhö duïc tham, duïc aùi, duïc hoân aùm, duïc khaùt voïng, duïc nhieät naõo, veà noäi taâm chöa ñöôïc kheùo ñoaïn tröø, chöa ñöôïc kheùo laøm cho nheï bôùt, neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc, vaø neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy khoâng thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy cuõng khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy Vöông töû, ñoù laø ví duï thöù nhaát, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta.

Naøy Vöông töû, roài moät ví duï thöù hai, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta. Naøy Vöông töû, ví nhö coù moät khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ. Coù moät ngöôøi ñeán, caàm duïng cuï laøm löûa vôùi yù nghó: "Ta seõ nhen löûa, hôi noùng seõ hieän ra". Naøy Vöông töû, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy laáy khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ aáy, roài coï xaùt vôùi duïng cuï laøm löûa, coù theå nhen löûa, khieán hôi noùng hieän ra ñöôïc khoâng?

-- Thöa khoâng, Toân giaû Gotama. Vì sao vaäy? Naøy Toân giaû Gotama, vì khuùc caây aáy ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng, daàu ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ, neân ngöôøi aáy chæ bò meät nhoïc vaø böïc boäi.

-- Cuõng vaäy, naøy Vöông töû, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân soáng khoâng xaû ly caùc duïc veà thaân, nhöõng gì ñoái vôùi caùc vò aáy thuoäc caùc duïc nhö duïc tham, duïc aùi, duïc hoâm aùm, duïc khaùt voïng, duïc nhieät naõo, veà noäi taâm chöa ñöôïc kheùo ñoaïn tröø, chöa ñöôïc kheùo laøm cho nheï bôùt. Neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân, hay Baø-la-moân naøy thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Vaø neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy khoâng thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy cuõng khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy Vöông töû, ñoù laø ví duï thöù hai, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta.

Naøy Vöông töû, roài moät ví duï thöù ba, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta. Naøy Vöông töû, ví nhö coù moät khuùc caây khoâ, khoâng nhöïa, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ. Coù moät ngöôøi ñeán caàm duïng cuï laøm löûa vôùi yù nghó: "Ta seõ nhen löûa, löûa noùng seõ hieän ra". Naøy Vöông töû, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy laáy khuùc caây khoâ, khoâng nhöïa, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ, roài coï xaùt vôùi duïng cuï laøm löûa, coù theå nhen löûa, khieán nôi noùng hieän ra ñöôïc khoâng?

-- Thöa ñöôïc, Toân giaû Gotama. Vì sao vaäy? Naøy Toân giaû Gotama, vì khuùc caây aáy khoâ, khoâng nhöïa, laïi ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ.

-- Cuõng vaäy, naøy Vöông töû, nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân soáng xaû ly caùc duïc veà thaân, nhöõng gì ñoái vôùi caùc vò aáy thuoäc caùc duïc, nhö duïc tham, duïc aùi, duïc hoân aùm, duïc khaùc voïng, duïc nhieät naõo, veà noäi taâm ñöôïc kheùo ñoaïn tröø. Neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy coù theå chöùng ñöôïc tri kieán voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Vaø neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy khoâng thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò naøy cuõng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy Vöông töû, ñoù laø ví duï thöù ba, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta.

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó: "Ta haõy nghieán raêng, daùn chaët leân löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm!" Naøy Vöông töû, roài Ta nghieán raêng, daùn chaët löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm. Khi Ta ñang nghieán raêng, daùn chaët löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm, moà hoâi thoaùt ra töø nôi naùch cuûa Ta. Naøy Vöông töû, nhö moät ngöôøi löïc só naém laáy ñaàu moät ngöôøi oám yeáu hay naém laáy vai, coù theå cheá ngöï, nhieáp phuïc vaø ñaùnh baïi ngöôøi aáy. Naøy Vöông töû, khi Ta ñang nghieán raêng, daùn chaët löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm, moà hoâi thoaùt ra töø nôi naùch cuûa Ta, naøy Vöông töû, daàu cho Ta coù chí taâm tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu Thieàn nín thôû". Vaø naøy Vöông töû, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng vaø ngang qua muõi. Naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng vaø ngang qua muõi, thì moät tieáng gioù ñoäng kinh khuûng thoåi leân, ngang qua loã tai. Naøy Vöông töû, ví nhö tieáng kinh khuûng phaùt ra töø oáng thoåi beä ñang thoåi cuûa ngöôøi thôï reøn. Cuõng vaäy naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng vaø ngang qua muõi, thôøi moät tieáng gioù ñoäng kinh khuûng thoåi leân, ngang qua loã tai. Naøy Vöông töû, daàu cho Ta coù chí taâm tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò kích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Vöông töû, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng, ngang qua muõi, vaø ngang qua tai. Naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ thôû ra ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, thì coù ngoïn gioù kinh khuûng thoåi leân ñau nhoùi trong ñaàu Ta. Naøy Vöông töû, ví nhö moät ngöôøi löïc só cheùm ñaàu moät ngöôøi khaùc vôùi moät thanh kieám saéc, cuõng vaäy naøy Vöông töû, khi ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, thì coù ngoïn gioù kinh khuûng thoåi leân ñau nhoùi trong ñaàu Ta. Naøy Vöông töû, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán, do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau : "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Vöông töû, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, Ta caûm giaùc ñau ñaàu, moät caùch kinh khuûng. Naøy Vöông töû, ví nhö moät ngöôøi löïc só laáy moät daây nòt baèng da cöùng quaán troøn quanh ñaàu roài xieát maïnh; cuõng vaäy, naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi, vaø ngang qua tai, Ta caûm giaùc ñau ñaàu moät caùch kinh khuûng. Naøy Vöông töû, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Vöông töû, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai. Naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, moät ngoïn gioù kinh khuûng caét ngang buïng cuûa Ta. Naøy Vöông töû, ví nhö moät ngöôøi ñoà teå thieän xaûo hay ñeä töû ngöôøi ñoà teå caét ngang buïng vôùi moät con dao caét thòt boø saéc beùn. Cuõng vaäy, naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, moät ngoïn kinh khuûng caét ngang buïng cuûa Ta. Naøy Vöông töû, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daãu cho nieäm ñöôïc an truù, khoâng dao ñoäng nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán, do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Vöông töû, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai. Naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, thì coù moät söùc noùng kinh khuûng khôûi leân trong thaân Ta. Naøy Vöông töû, ví nhö hai ngöôøi löïc só sau khi naém caùnh tay moät ngöôøi yeáu hôn, nöôùng ngöôøi aáy, ñoát ngöôøi aáy treân moät hoá than höøng. Cuõng vaäy, naøy Vöông töû, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai thì coù moät söùc noùng kinh khuûng khôûi leân trong thaân Ta. Naøy Vöông töû, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù, khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán, do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.

Laïi nöõa, naøy Vöông töû, chö Thieân thaáy vaäy noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama ñaõ cheát roài". Moät soá chö Thieân noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama chöa cheát, nhöng Sa-moân Gotama saép söûa cheát". Moät soá chö Thieân noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama chöa cheát. Sa-moân Gotama, cuõng khoâng phaûi saép cheát. Sa-moân Gotama laø baäc A-la-haùn, ñôøi soáng cuûa moät A-la-haùn laø nhö vaäy".

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy hoaøn toaøn tuyeät thöïc". Roài naøy Vöông töû, chö Thieân ñeán Ta vaø noùi nhö sau: "Naøy Thieän höõu, Hieàn giaû chôù coù hoaøn toaøn tuyeät thöïc. Naøy Thieän höõu, neáu Hieàn giaû coù hoaøn toaøn tuyeät thöïc, chuùng toâi seõ ñoå caùc moùn aên chö Thieân ngang qua caùc loã chaân loâng cho Hieàn giaû, vaø nhôø vaäy Hieàn giaû vaãn soáng". Roài naøy Vöông töû, Ta suy nghó nhö sau: "Neáu Ta hoaøn toaøn tuyeät thöïc vaø chö Thieân naøy ñoå caùc moùn aên chö Thieân ngang qua caùc loã chaân loâng cho Ta vaø nhôø vaäy Ta vaãn soáng, thôøi nhö vaäy Ta töï doái Ta". Naøy Vöông töû, Ta baùc boû chö Thieân aáy vaø noùi: "Nhö vaäy laø ñuû".

Naøy Vöông töû, roài Ta töï suy nghó nhö sau: "Ta haõy giaûm thieåu toái ña aên uoáng, aên ít töøng gioït moät, nhö xuùp ñaäu xanh, xuùp ñaäu ñen hay xuùp ñaäu hoät hay xuùp ñaäu nhoû". Vaø naøy Vöông töû, trong khi Ta giaûm thieåu toái ña söï aên uoáng, aên töøng gioït moät, nhö xuùp ñaäu xanh, xuùp ñaäu ñen hay xuùp ñaäu hoät hay xuùp ñaäu nhoû, thaân cuûa Ta trôû thaønh heát söùc gaày yeáu. Vì Ta aên quaù ít, tay chaân Ta trôû thaønh nhö nhöõng goïng coû hay nhöõng ñoát caây leo khoâ heùo; vì Ta aên quaù ít, baøn troân cuûa Ta trôû thaønh nhö moùng chaân con laïc ñaø; vì Ta aên quaù ít, xöông soáng phoâ baøy cuûa Ta gioáng nhö moät chuoãi banh; vì Ta aên quaù ít, caùc xöông söôøn gaày moøn cuûa Ta gioáng nhö rui coät moät nhaø saøn hö naùt; vì Ta aên quaù ít, neân con ngöôi long lanh cuûa Ta naèm saâu thaúm trong loã con maét, gioáng nhö aùnh nöôùc long lanh naèm saâu thaúm trong moät gieáng nöôùc thaâm saâu; vì Ta aên quaù ít, da ñaàu Ta trôû thaønh nhaên nhiu khoâ caèn nhö traùi bí traéng vaø ñaéng bò caét tröôùc khi chín, bò côn gioù noùng laøm cho nhaên nhíu khoâ caèn. Naøy Vöông töû, neáu Ta nghó: "Ta haõy rôø da buïng", thì chính xöông soáng bò Ta naém laáy. Neáu Ta nghó: "Ta haõy rôø xöông soáng", thì chính da buïng bò Ta naém laáy. Vì Ta aên quaù ít, neân naøy Vöông töû, da buïng cuûa Ta ñeán baùm chaët xöông soáng. Naøy Vöông töû, neáu Ta nghó: "Ta ñi ñaïi tieän, hay ñi tieåu tieän" thì Ta ngaõ quî, uùp maët xuoáng ñaát, vì Ta aên quaù ít. Naøy Vöông töû, neáu Ta muoán xoa dòu thaân Ta, laáy tay xoa boùp chaân tay, thì naøy Vöông töû, trong khi Ta xoa boùp chaân tay, caùc loâng toùc hö muïc ruïng khoûi thaân Ta, vì Ta aên quaù ít.

Laïi nöõa, naøy Vöông töû, coù ngöôøi thaáy vaäy noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama coù da ñen". Moät soá ngöôøi noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama, da khoâng ñen, Sa-moân Gotama coù da maøu xaùm". Moät soá ngöôøi noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama da khoâng ñen, da khoâng xaùm." Moät soá ngöôøi noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama da khoâng ñen, da khoâng xaùm, Sa-moân Gotama coù da maøu vaøng saãm". Cho ñeán möùc ñoä nhö vaäy, naøy Vöông töû, da cuûa Ta voán thanh tònh, trong saùng bò hö hoaïi vì Ta aên quaù ít.

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau: "Thuôû xöa coù nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät. Nhöõng söï ñau khoå naøy laø toái thöôïng, khoâng theå coù gì hôn nöõa. Veà töông lai, coù nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät. Nhöõng söï ñau khoå naøy laø toái thöôïng khoâng theå coù gì hôn nöõa. Trong hieän taïi, coù nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät. Nhöõng söï ñau khoå naøy laø toái thöôïng, khoâng theå coù gì hôn nöõa. Nhöng Ta, vôùi söï khoå haïnh khoác lieät nhö theá naøy, vaãn khoâng chöùng ñöôïc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh. Hay laø coù ñaïo loä naøo khaùc ñöa ñeán giaùc ngoä?"

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta bieát, trong khi phuï thaân Ta, thuoäc gioøng Sakka (Thích-ca) ñang caøy vaø Ta ñang ngoài döôùi boùng maùt caây dieâm-phuø-ñeà (jambu), Ta ly duïc, ly phaùp baát thieän chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm, coù töù". Khi an truù nhö vaäy, Ta nghó: "Ñaïo loä naøy coù theå ñöa ñeán giaùc ngoä chaêng?" Vaø naøy Vöông töû, tieáp theo yù nieäm aáy, yù thöùc naøy khôûi leân nôi Ta: "Ñaây laø ñaïo loä ñöa ñeán giaùc ngoä".

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó: "Ta coù sôï chaêng laïc thoï naøy, moät laïc thoï ly duïc, ly phaùp baát thieän?" Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó: "Ta khoâng sôï laïc thoï naøy, moät laïc thoï ly duïc, ly phaùp baát thieän".'

Roài naøy Vöông töû, Ta suy nghó: "Nay thaät khoâng deã gì chöùng ñaït laïc thoï aáy, vôùi thaân theå oám yeáu kinh khuûng nhö theá naøy. Ta haõy aên thoâ thöïc aên côm chua". Roài naøy Vöông töû, Ta aên thoâ thöïc, aên côm chua. Naøy Vöông töû, luùc baáy giôø, naêm Tyû-kheo ñang haàu haï Ta suy nghó: "Khi naøo Sa-moân Gotama chöùng phaùp, vò aáy seõ noùi cho chuùng ta bieát". Naøy Vöông töû, khi thaáy Ta aên thoâ thöïc, aên côm chua, caùc vò aáy chaùn gheùt Ta, boû ñi vaø noùi: "Sa-moân Gotama nay soáng ñaày ñuû vaät chaát, töø boû tinh taán, trôû lui ñôøi soáng sung tuùc".

Vaø naøy Vöông töû, sau khi aên thoâ thöïc vaø ñöôïc söùc löïc trôû laïi, Ta ly duïc, ly phaùp baát thieän, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù. Naøy Vöông töû, nhö vaäy laïc thoï khôûi leân nôi Ta ñöôïc toàn taïi nhöng khoâng chi phoái taâm Ta.

Dieät taàm vaø töù, chöùng vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tónh nhaát taâm. Naøy Vöông töû, nhö vaäy laïc thoï khôûi leân nôi Ta, ñöôïc toàn taïi nhöng khoâng chi phoái taâm Ta.

Ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng vaø truù Thieàn thöù ba. Naøy Vöông töû, nhö vaäy laïc thoï khôûi leân nôi Ta, ñöôïc toàn taïi nhöng khoâng chi phoái taâm Ta.

Xaû laïc xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Naøy Vöông töû, nhö vaäy laïc thoï khôûi leân nôi Ta, ñöôïc toàn taïi nhöng khoâng chi phoái taâm Ta.

Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh trong saùng khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình tónh nhö vaäy, Ta daãn taâm, höôùng taâm ñeán Tuùc maïng minh. Ta nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, möôøi ñôøi, hai möôi ñôøi, ba möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, moät traêm ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp, nhieàu hoaïi vaø thaønh kieáp. Ta nhôù raèng: "Taïi choã kia, Ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã kia, Ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, Ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy". Nhö vaäy Ta nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát. Naøy Vöông töû, ñoù laø minh thöù nhaát Ta ñaõ chöùng ñöôïc trong ñeâm canh moät, voâ minh dieät, minh sanh, aùm dieät, aùnh saùng sanh, do Ta soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.

Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh trong saùng khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình tónh nhö vaäy, Ta daãn taâm, höôùng taâm ñeán trí tueä veà sanh töû cuûa chuùng sanh. Ta vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh. Ta bieát roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Nhöõng chuùng sanh laøm nhöõng aùc haïnh veà thaân, lôøi vaø yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán; nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng chuùng sanh naøo laøm nhöõng thieän haïnh veà thaân, lôøi vaø yù, khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán; nhöõng vò naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc thieän thuù, coõi trôøi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy Ta vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Ta bieát roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät, keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Naøy Vöông töû, ñoù laø minh thöù hai Ta ñaõ chöùng ñöôïc trong ñeâm canh giöõa, voâ minh dieät, minh sanh, aùm dieät, aùnh saùng sanh, do Ta soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.

Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, trong saùng khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình tónh nhö vaäy, Ta daãn taâm, höôùng taâm ñeán Laäu taän trí. Ta bieát nhö thaät: "Ñaây laø Khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø Nguyeân nhaân cuûa khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø söï Dieät khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø Con ñöôøng ñöa ñeán dieät khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nhöõng laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nguyeân nhaân cuûa laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø söï dieät tröø caùc laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán söï dieät tröø caùc laäu hoaëc". Nhôø bieát nhö vaäy, nhaän thöùc nhö vaäy, taâm cuûa Ta thoaùt khoûi duïc laäu, thoaùt khoûi höõu laäu, thoaùt khoûi voâ minh laäu. Ñoái vôùi töï thaân ñaõ giaûi thoaùt nhö vaäy, Ta khôûi leân söï hieåu bieát: "Ta ñaõ giaûi thoaùt" Ta ñaõ bieát: "Sanh ñaõ dieät, phaïm haïnh ñaõ thaønh, vieäc caàn laøm ñaõ laøm, sau ñôøi hieän taïi khoâng coù ñôøi soáng naøo khaùc nöõa". Naøy Vöông töû, ñoù laø minh thöù ba maø Ta ñaõ chöùng ñöôïc trong canh cuoái, voâ minh dieät, minh sanh, aùm dieät, aùnh saùng sanh, do Ta soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm tinh caàn.

Roài naøy Vöông töû, Ta suy nghó nhö sau: "Phaùp naøy do Ta chöùng ñöôïc, thaät laø saâu kín, khoù thaáy, khoù chöùng, tòch tònh, cao thöôïng, sieâu lyù luaän, vi dieäu, chæ ngöôøi trí môùi hieåu thaáu. Coøn quaàn chuùng naøy thì öa aùi duïc, khoaùi aùi duïc, ham thích aùi duïc. Ñoái vôùi quaàn chuùng öa aùi duïc, khoaùi aùi duïc, ham thích aùi duïc, thaät khoù maø thaáy ñöôïc ñònh lyù Idapaccaøyata Paticcasamuppada (Y Taùnh Duyeân Khôûi Phaùp); söï kieän naøy thaät khoù thaáy; töùc laø söï tònh chæ taát caû haønh, söï tröø boû taát caû sanh y, aùi dieät, ly tham, ñoaïn dieät, Nieát-baøn. Neáu nay Ta thuyeát phaùp maø caùc ngöôøi khaùc khoâng hieåu Ta, thôøi nhö vaäy thaät khoå naõo cho Ta, nhö vaäy thaät böïc mình cho Ta!" Naøy Vöông töû, roài nhöõng keä baát khaû tö nghì, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta:

Sao Ta noùi Chaùnh phaùp,
Ñöôïc chöùng ngoä khoù khaên?
Nhöõng ai coøn tham saân,
Khoù chöùng ngoä phaùp naøy.

Ñi ngöôïc doøng, thaâm dieäu,
Khoù thaáy, thaät teá nhò,
Keû aùi nhieãm voâ minh,
Khoâng thaáy ñöôïc phaùp naøy.

Roài naøy Vöông töû, vôùi nhöõng suy tö nhö vaäy, taâm cuûa Ta höôùng veà voâ vi thuï ñoäng, khoâng muoán thuyeát phaùp.

Naøy Vöông töû, luùc baáy giôø Phaïm thieân Sahampati khi bieát ñöôïc taâm tö cuûa Ta; vôùi taâm tö cuûa mình, lieàn suy nghó: "Than oâi, theá giôùi seõ tieâu dieät, theá giôùi seõ bi hoaïi vong, neáu taâm cuûa Nhö Lai, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc höôùng veà voâ vi thuï ñoäng, khoâng muoán thuyeát phaùp". Roài naøy Vöông töû, Phaïm thieân Sahampati, nhö moät nhaø löïc só duoãi caùnh tay ñang co, hay co caùnh tay ñang duoãi; cuõng vaäy, vò aáy bieán maát töø theá giôùi Phaïm thieân, vaø hieän ra tröôùc maët Ta. Naøy Vöông töû, roài Phaïm thieân Sahampati ñaép thöôïng y moät beân vai chaép tay höôùng vaùi Ta vaø baïch vôùi Ta: "Baïch Theá Toân, haõy thuyeát phaùp! Baïch Thieän Theä, haõy thuyeát phaùp! Coù nhöõng chuùng sanh ít nhieãm buïi traàn seõ bi nguy haïi neáu khoâng ñöôïc nghe Chaùnh phaùp. (Neáu ñöôïc nghe), nhöõng vò naøy coù theå thaâm hieåu Chaùnh phaùp". Naøy Vöông töû, Phaïm thieän Sahampati noùi nhö vaäy. Sau khi noùi vaäy, laïi noùi theâm nhö sau:

Xöa taïi Magadha,
Hieän ra phaùp baát tònh,
Phaùp do taâm caáu ueá,
Do suy tö taùc thaønh.
Haõy môõ tung môû roäng,
Caùnh cöûa baát töû naøy.
Haõy ñeå hoï nghe Phaùp,
Baäc Thanh tònh Chöùng Ngoä.

Nhö ñöùng treân taûng ñaù,
Treân ñænh nuùi (toät cao)
Coù ngöôøi ñöùng nhìn xuoáng,
Ñaùm chuùng sanh quaây quaàn.
Cuõng vaäy, oâi Thieän Tueä,
Baäc Bieán Nhaõn cuøng khaép,
Leo leân ngoâi laâu ñaøi,
Xaây döïng baèng Chaùnh phaùp
Baäc Thoaùt Ly saàu muoän,
Nhìn xuoáng ñaùm quaàn sanh,
Bò saàu khoå aùp böùc,
Bò sanh giaø chi phoái,

Ñöùng leân vò Anh Huøng,
Baäc Chieán Thaéng chieán tröôøng.
Vò tröôûng ñoaøn löõ khaùch,
Baäc Thoaùt Ly nôï naàn.
Haõy ñi khaép theá giôùi,
Baäc Theá Toân Chaùnh Giaùc!
Haõy thuyeát vi dieäu phaùp,
Ngöôøi nghe seõ thaâm hieåu!

Naøy Vöông töû, sau khi bieát ñöôïc lôøi Phaïm thieân yeâu caàu, vì loøng töø bi ñoái vôùi chuùng sanh, vôùi Phaät nhaõn, Ta nhìn quanh theá giôùi. Naøy Vöông töû, vôùi Phaät nhaõn, Ta thaáy coù haïng chuùng sanh ít nhieãm buïi ñôøi, nhieàu nhieãm buïi ñôøi, coù haïng lôïi caên, ñoän caên, coù haïng thieän taùnh, aùc taùnh, coù haïng deã daïy, khoù daïy, vaø moät soá ít thaáy söï nguy hieåm phaûi taùi sanh theá giôùi khaùc vaø söï nguy hieåm laøm nhöõng haønh ñoäng loãi laàm. Nhö trong hoà sen xanh, hoà sen hoàng hay hoà sen traéng coù moät soá hoa sen xanh, sen hoàng, hay sen traéng sanh ra döôùi nöôùc, lôùn leân döôùi nöôùc, khoâng vöôït leân khoûi maët nöôùc, ñöôïc nuoâi döôõng döôùi nöôùc. Coù moät hoa sen xanh, sen hoàng hay sen traéng sanh ra döôùi nöôùc, lôùn leân döôùi nöôùc, soáng vöôn leân tôùi maët nöôùc. Coù moät soá hoa sen xanh, sen hoàng hay sen traéng sanh ra döôùi nöôùc, lôùn leân döôùi nöôùc, vöôn leân khoûi maët nöôùc, khoâng bò nöôùc ñaãm öôùt. Cuõng vaäy, naøy Vöông töû, vôùi Phaät nhaõn, Ta thaáy coù haïng chuùng sanh ít nhieãm buïi ñôøi, nhieàu nhieãm buïi ñôøi, coù haïng lôïi caên, ñoän caên, coù haïng thieän taùnh, aùc taùnh, coù haïng deã daïy khoù daïy, vaø moät soá ít thaáy söï nguy hieåm phaûi taùi sanh theá giôùi khaùc vaø söï nguy hieåm laøm nhöõng haønh ñoäng loãi laàm. Vaø naøy Vöông töû, Ta noùi leân baøi keä sau ñaây vôùi Phaïm thieân Sahampati:

Cöûa baát töû roäng môû,
Cho nhöõng ai chòu nghe.
Haõy töø boû tín taâm,
Khoâng chính xaùc cuûa mình.
Töï nghó ñeán phieàn toaùi,
Ta ñaõ khoâng muoán giaûng,
Toái thöôïng vi dieäu phaùp,
Giöõa chuùng sanh loaøi Ngöôøi.
(OÂi Phaïm thieân)

Naøy Vöông töû, roài Phaïm thieân Sahampati töï nghó: "Ta ñaõ taïo cô hoäi cho Theá Toân thuyeát phaùp", ñaûnh leã Ta, thaân phía höõu höôùng (veà Ta) roài bieán maát taïi choã.

Naøy Vöông töû, roài Ta töï suy nghó: "Ta seõ thuyeát phaùp cho ai ñaàu tieân, ai seõ mau hieåu Chaùnh phaùp naøy?" Naøy Vöông töû, roài Ta töï nghó: "Nay coù Alara Kalama laø baäc trí thöùc, ña vaên, saùng suoát, ñaõ töø laâu soáng ít nhieãm buïi ñôøi. Ta haõy thuyeát phaùp ñaàu tieân cho Alara Kalama, vò naøy seõ mau hieåu Chaùnh phaùp naøy". Naøy Vöông töû, roài chö Thieân ñeán Ta vaø noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân, Alara Kalama ñaõ meänh chung baûy ngaøy roài". Roài tri kieán khôûi leân nôi Ta: "Alara Kalama ñaõ meänh chung baûy ngaøy roài". Naøy Vöông töû, Ta nghó: "Thaät laø moät thieät haïi lôùn cho Alara Kalama: Neáu nghe phaùp naøy, Alara Kalama seõ mau thaâm hieåu".

Roài naøy Vöông töû, Ta laïi nghó: "Ta seõ thuyeát phaùp cho ai ñaàu tieân? Ai seõ mau hieåu Chaùnh phaùp naøy?" Roài naøy Vöông töû, Ta laïi nghó: "Nay coù Uddaka Ramaputta-laø baäc tri thöùc, ña vaên, saùng suoát, ñaõ töø laâu soáng ít nhieãm buïi ñôøi. Ta haõy thuyeát phaùp ñaàu tieân cho Uddaka Ramaputta. Vò naøy seõ mau hieåu Chaùnh phaùp naøy." Roài chö Thieân ñeán Ta vaø noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân Uddaka Ramaputta ñaõ meänh chung ngaøy hoâm qua". Roài tri kieán khôûi leân nôi Ta: "Uddaka Ramaputta ñaõ meänh chung hoâm qua". Naøy Vöông töû, Ta nghó: "Thaät laø moät thieät haïi lôùn cho Uddaka Ramaputta. Neáu nghe phaùp naøy, Uddaka Ramaputta seõ mau thaâm hieåu".

Naøy Vöông töû, roài Ta suy nghó: "Ta seõ thuyeát phaùp cho ai ñaàu tieân? Ai seõ mau hieåu Chaùnh phaùp naøy?" Roài naøy Vöông töû, Ta laïi nghó: "Nhoùm naêm Tyû-kheo naøy ñaõ haàu haï Ta khi Ta coøn noã löïc tinh caàn, nhoùm aáy thaät giuùp ích nhieàu. Vaäy ta haõy thuyeát phaùp ñaàu tieân cho nhoùm naêm Tyû-kheo!" Roài naøy Vöông töû, Ta laïi nghó: "Nay nhoùm naêm Tyû-kheo ôû taïi ñaâu?" Naøy Vöông töû, vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân, Ta thaáy nhoùm naêm Tyû-kheo hieän ôû Baranasi (Ba la naïi), taïi Isipatana, vöôøn Loäc Uyeån. Roài naøy Vöông töû, sau khi ôû taïi Uruvela laâu cho ñeán khi maõn yù, Ta leân ñöôøng ñi ñeán Baranasi.

Naøy Vöông töû, moät taø maïng ngoaïi ñaïo teân laø Upaka, ñaõ thaáy Ta khi Ta coøn ñi treân con ñöôøng giöõa Gaya vaø caây Boà-ñeà. Sau khi thaáy, vò aáy noùi vôùi Ta:

"-- Caùc caên cuûa Hieàn giaû thaät saùng suoát. Da saéc cuûa Hieàn giaû thaät thanh tònh, thaät thanh khieát. Naøy Hieàn giaû, vì muïc ñích gì, Hieàn giaû xuaát gia? Ai laø baäc Ñaïo Sö cuûa Hieàn giaû? Hieàn giaû hoan hyû thoï trì phaùp cuûa ai?"

Naøy Vöông töû, khi nghe noùi vaäy, Ta noùi vôùi taø maïng ñaïo Upaka baøi keä nhö sau:

"-- Ta, baäc Thaéng taát caû,
Ta, baäc Nhaát thieát Trí.
Heát thaûy phaùp, khoâng nhieãm,
Heát thaûy phaùp, xaû ly.
Ta soáng chaân giaûi thoaùt,
Ñoaïn taän moïi khaùt aùi.
Nhö vaäy Ta töï giaùc,
Coøn phaûi y chæ ai?

Ta khoâng coù Ñaïo Sö,
Baäc nhö Ta khoâng coù.
Giöõa theá giôùi Nhôn, Thieân,
Khoâng coù ai baèng Ta.
Baäc ÖÙng Cuùng treân ñôøi,
Baäc Ñaïo Sö voâ thöôïng.
Töï mình Chaùnh Ñaúng Giaùc,
Ta an tònh, thanh thoaùt.

Ñeå chuyeån baùnh xe Phaùp.
Ta ñeán thaønh Kaøsi.
Gioùng leân troáng baát töû,
Trong theá giôùi muø loøa."

"-- Nhö Hieàn giaû ñaõ töï xöng, Hieàn giaû xöùng ñaùng laø baäc Chieán thaéng Voâ taän. "

"-- Nhö Ta, baäc Thaéng giaû,
Nhöõng ai chöùng laäu taän,
AÙc phaùp, Ta nhieáp phuïc,
Do vaäy, Ta voâ ñòch".
(Naøy Upaka)

Naøy Vöông töû, sau khi ñöôïc noùi vaäy, taø maïng ngoaïi ñaïo Upaka noùi vôùi Ta:

"-- Naøy Hieàn giaû, mong raèng söï vieäc laø vaäy".

Noùi xong, Upaka laéc ñaàu roài ñi theo moät ngaõ khaùc.

Naøy Vöông töû, roài Ta tuaàn töï ñi ñeán Baranasi, Isipatana, vöôøn Loäc Uyeån, ñi ñeán choã nhoùm naêm Tyû-kheo ôû. Naøy Vöông töû, nhoùm naêm Tyû-kheo khi thaáy Ta töø xa ñi ñeán, ñaõ cuøng nhau thoûa thuaän nhö sau: "Naøy caùc Hieàn giaû, nay Sa-moân Gotama ñang ñi ñeán; vò naøy soáng trong söï sung tuùc, ñaõ töø boû tinh caàn, ñaõ trôû lui ñôøi soáng ñaày ñuû vaät chaát. Chuùng ta chôù coù ñaûnh leã, chôù coù ñöùng daäy, chôù coù laáy y baùt. Haõy ñaët moät choã ngoài, vaø neáu vò aáy muoán, vò aáy seõ ngoài". Naøy Vöông töû, nhöng khi Ta ñi ñeán gaàn, naêm Tyû-kheo aáy khoâng theå giöõ ñuùng ñieàu ñaõ thoûa thuaän vôùi nhau. Coù ngöôøi ñeán ñoùn Ta vaø caàm laáy y baùt, coù ngöôøi saép ñaët choã ngoài, coù ngöôøi ñem nöôùc röûa chaân ñeán. Nhöng caùc vò aáy goïi Ta baèng teân vôùi danh töø Hieàn giaû (Avuso).

Naøy Vöông töû khi ta nghe noùi vaäy, Ta noùi vôùi nhoùm naêm Tyû-kheo:

"-- Naøy caùc Tyû-kheo, chôù coù goïi Ta baèng teân vaø duøng danh töø Hieàn giaû. Naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Haõy loùng tai, Phaùp baát töû ñaõ chöùng ñöôïc, Ta giaûng daïy, Ta thuyeát phaùp. Soáng ñuùng theo lôøi khuyeán giaùo, caùc OÂng khoâng bao laâu, sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït ngay trong hieän taïi, muïc ñích voâ thöôïng cuûa phaïm haïnh maø caùc Thieän nam töû, xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, caùc OÂng seõ an truù. "

Naøy Vöông töû, khi nghe noùi vaäy, nhoùm naêm Tyû-kheo noùi Ta:

"-- Hieàn giaû Gotama, vôùi neáp soáng naøy, vôùi ñaïo tu naøy, vôùi khoå haïnh naøy, Hieàn giaû ñaõ khoâng chöùng ñöôïc Phaùp sieâu nhaân, tri kieán, thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh, thì naøy laøm sao Hieàn giaû, vôùi neáp soáng sung tuùc, vôùi söï töø boû tinh caàn, vôùi söï trôû lui ñôøi soáng vaät chaát ñaày ñuû, laïi coù theå chöùng ñöôïc Phaùp sieâu nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh?"

Naøy Vöông töû, khi nghe noùi vaäy, Ta noùi vôùi nhoùm naêm Tyû-kheo:

"-- Naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai khoâng soáng sung tuùc, khoâng töø boû tinh caàn, khoâng trôû lui ñôøi soáng vaät chaát ñaày ñuû. Naøy Vöông töû, Nhö Lai laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy loùng tai, Phaùp baát töû ñaõ chöùng ñöôïc, Ta giaûng daïy, Ta thuyeát phaùp. Soáng ñuùng theo lôøi khuyeán giaùo, caùc OÂng khoâng bao laâu, sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït ngay trong hieän taïi muïc ñích voâ thöôïng cuûa Phaïm haïnh maø caùc Thieän nam töû xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, caùc OÂng seõ an truù."

Naøy Vöông töû, laïi laàn thöù hai, nhoùm naêm Tyû-kheo noùi vôùi Ta:

"-- Hieàn giaû Gotama, vôùi neáp soáng naøy... tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh?"

Naøy Vöông töû, laïi laàn thöù hai Ta noùi vôùi nhoùm naêm Tyû-kheo:

"-- Naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai khoâng soáng sung tuùc... caùc OÂng seõ an truù."

Naøy Vöông töû, laïi laàn thöù ba, nhoùm naêm Tyû-kheo noùi vôùi Ta:

"-- Hieàn giaû Gotama, vôùi neáp soáng naøy... tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh?"

Naøy Vöông töû, khi nghe noùi vaäy, Ta noùi vôùi nhoùm naêm Tyû-kheo:

"-- Naøy caùc Tyû-kheo, töø tröôùc ñeán nay, caùc OÂng coù chaáp nhaän laø Ta chöa bao giôø noùi nhö vaäy chaêng?"

"-- Baïch Theá Toân chöa bao giôø nhö vaäy. "

"-- Naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Haõy loùng tai, Phaùp baát töû ñaõ chöùng ñöôïc, Ta giaûng daïy, Ta thuyeát phaùp. Soáng ñuùng theo lôøi khuyeán giaùo, caùc OÂng khoâng bao laâu, sau khi töï tri, tö chöùng, töï ñaït ñöôïc ngay trong hieän taïi muïc ñích voâ thöôïng cuûa phaïm haïnh maø caùc Thieän nam töû xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, caùc OÂng seõ an truù".

Saùu ngöôøi soáng, vôùi caùc ñoà aên maø hai Tyø Kheo naøy khaát thöïc ñem veà. Nhö vaäy, naøy Vöông töû, chuùng naêm vò Tyû-kheo ñöôïc Ta giaùo giôùi nhö vaäy, giaùo huaán nhö vaäy, khoâng bao laâu chöùng ñöôïc vôùi thöôïng trí ngay trong hieän taïi, chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ thöôïng cöùu caùnh Phaïm haïnh maø con chaùu caùc löông gia xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình höôùng ñeán.

Khi ñöôïc noùi vaäy, vöông töû Bodhi baïch Theá Toân:

-- Ñoä bao laâu, baïch Theá Toân, moät vò Tyû-kheo chaáp nhaän Nhö Lai laø vò laõnh ñaïo, chöùng ñöôïc muïc ñích toái cao...  vaø an truù.

-- Naøy Vöông töû, ôû ñaây, Ta seõ hoûi Vöông töû. Tuøy theo Vöông töû coù theå kham nhaãn, Vöông töû haõy traû lôøi. Naøy vöông töû, Vöông töû nghó theá naøo? Vöông töû coù thieän xaûo trong ngheà cöôõi voi vaø trong kyõ thuaät duøng caâu moùc khoâng?

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân, con thieän xaûo trong ngheà cöôõi voi vaø kyõ thuaät duøng caâu moùc.

-- Naøy Vöông töû, Vöông töû nghó theá naøo? ÔÛ ñaây coù ngöôøi ñeán vaø noùi: "Vöông töû Bodhi bieát kyõ thuaät cöôõi voi vaø duøng caâu moùc. Toâi seõ hoïc kyõ thuaät cöôõi voi vaø duøng caâu moùc vôùi Vöông töû". Neáu ngöôøi aáy khoâng coù loøng tin, thôøi nhöõng gì loøng tin coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy khoâng theå ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy nhieàu beänh, thôøi nhöõng gì ít beänh coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy khoâng theå ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy gian traù, xaûo traù, thôøi nhöõng gì khoâng gian traù, khoâng xaûo traù coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy khoâng ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy bieáng nhaùc, thôøi nhöõng gì tinh taán, caàn maãn coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy khoâng ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy coù lieät tueä, thôøi nhöõng gì trí tueä coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy khoâng ñaït ñöôïc. Naøy Vöông töû, Vöông töû nghó theá naøo? Ngöôøi aáy coù theå hoïc kyõ thuaät côõi voi vaø duøng caâu moùc vôùi Vöông töû khoâng?

-- Baïch Theá Toân, ngöôøi aáy, daàu thaønh töïu chæ moät ñöùc taùnh, ngöôøi aáy cuõng khoâng coù theå hoïc kyõ thuaät côõi voi vaø duøng caâu moùc vôùi con; huoáng chi (neáu ngöôøi aáy thaønh töïu) caû naêm ñöùc taùnh!

-- Naøy Vöông töû, Vöông töû nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, coù ngöôøi ñeán vaø noùi: "Vöông töû Bodhi bieát kyõ thuaät côõi voi vaø duøng caâu moùc. Toâi seõ hoïc kyõ thuaät cöôõi voi vaø duøng caâu moùc vôùi Vöông töû". Neáu ngöôøi aáy coù loøng tin, thôøi nhöõng gì loøng tin coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy ít beänh, thôøi nhöõng gì ít beänh coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy khoâng gian traù, khoâng xaûo traù, thôøi nhöõng gì khoâng gian traù, khoâng xaûo traù coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy tinh taán, caàn maãn, thôøi nhöõng gì tinh taán, caàn maãn coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy ñaït ñöôïc. Neáu ngöôøi aáy coù trí tueä, thôøi nhöõng gì trí tueä coù theå ñaït ñöôïc, ngöôøi aáy ñaït ñöôïc. Naøy Vöông töû, Vöông töû nghó theá naøo? Ngöôøi aáy coù theå hoïc kyõ thuaät côõi voi vaø duøng caâu moùc vôùi Vöông töû khoâng?

-- Baïch Theá Toân, ngöôøi aáy, daàu cho thaønh töïu chæ moät ñöùc taùnh, cuõng coù theå hoïc kyõ thuaät côõi voi vaø duøng caâu moùc vôùi con; huoáng chi (neáu ngöôøi aáy thaønh töïu) caû naêm ñöùc taùnh.

-- Cuõng vaäy, naøy Vöông töû, coù naêm tinh taán chi naøy. Theá naøo laø naêm? ÔÛ ñaây, naøy Vöông töû, vò Tyû-kheo coù loøng tin, tin töôûng söï giaùc ngoä cuûa Nhö Lai. Ngaøi laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân.

Vò aáy ít beänh, ít naõo, vôùi boä tieâu hoùa ñöôïc ñieàu hoøa, khoâng quaù laïnh, khoâng quaù noùng, trung bình, hôïp vôùi tinh taán.

Vò aáy khoâng gian traù, xaûo traù, töï mình xöû söï nhö chôn ñoái vôùi baäc Ñaïo sö, ñoái vôùi caùc vò coù trí hay ñoái vôùi caùc vò ñoàng Phaïm haïnh.

Vò aáy soáng tinh caàn, tinh taán töø boû caùc baát thieän phaùp, laøm cho khôûi leân caùc thieän phaùp, kieân coá, kieân trì, khoâng töø boû gaùnh naëng ñoái vôùi caùc thieän phaùp.

Vò aáy coù trí tueä thaønh töïu trí tueä veà söï sanh dieät (cuûa caùc phaùp), vôùi söï theå nhaäp baäc Thaùnh ñöa ñeán söï chôn chaùnh ñoaïn dieät khoå ñau. Naøy Vöông Töû, nhö vaäy laø naêm tinh caàn chi.

Naøy Vöông töû, vò Tyû-kheo thaønh töïu naêm tinh caàn chi naøy, chaáp nhaän Nhö Lai laø baäc laõnh ñaïo, sau khi ñaõ töï chöùng tri vôùi thöôïng trí ngay trong hieän taïi voâ thöôïng cöùu caùnh Phaïm haïnh maø vì muïc ñích naøy caùc Thieän nam töû chôn chaùnh xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, vaø vò aáy coù theå chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù trong baûy naêm.

Naøy Vöông töû, ñöøng noùi chi baûy naêm, moät vò Tyû-kheo thaønh töïu naêm tinh caàn chi naøy... vaø an truù saùu naêm... naêm naêm, boán naêm, ba naêm, hai naêm, moät naêm. Naøy Vöông töû, ñöøng noùi chi moät naêm, moät Tyû-kheo thaønh töïu naêm tinh caàn chi naøy... vaø an truù baûy thaùng. Naøy Vöông töû, ñöøng noùi chi baûy thaùng, moät Tyû-kheo thaønh töïu naêm tinh caàn chi naøy... vaø an truù ngay trong saùu thaùng... trong naêm thaùng, boán thaùng, ba thaùng, hai thaùng, moät thaùng, nöûa thaùng. Naøy Vöông töû, ñöøng noùi chi nöûa thaùng, moät Tyû-kheo thaønh töïu naêm tinh caàn chi naøy... vaø an truù trong baûy ñeâm ngaøy. Naøy Vöông töû, ñöøng noùi chi baûy ñeâm ngaøy, Tyû-kheo thaønh töïu naêm tinh caàn chi naøy saùu ñeâm ngaøy... naêm ñeâm ngaøy, boán ñeâm ngaøy, ba ñeâm ngaøy, hai ñeâm ngaøy, moät ñeâm ngaøy.

Naøy Vöông töû, ñöøng noùi chi moät ñeâm ngaøy, moät Tyû-kheo thaønh töïu naêm tinh caàn chi naøy, chaáp nhaän Nhö Lai laø baäc laõnh ñaïo, neáu ñöôïc giaûng daïy buoåi chieàu thôøi chöùng ñöôïc söï thuø thaéng buoåi saùng, neáu ñöôïc giaûng daïy buoåi saùng, thôøi seõ chöùng ñöôïc söï thuø thaéng buoåi chieàu.

Khi ñöôïc nghe noùi vaäy, Vöông töû Bodhi baïch Theá Toân:

-- OÂi, thaät laø Phaät! OÂi, thaät laø Phaùp! OÂi, thaät laø kheùo thuyeát phaùp thay! Neáu ñöôïc giaûng daïy buoåi chieàu thôøi chöùng ñöôïc söï thuø thaéng buoåi saùng, neáu ñöôïc giaûng daïy buoåi saùng thôøi chöùng ñöôïc söï thuø thaéng buoåi chieàu.

Khi nghe noùi vaäy, thanh nieân Sanjikaputta thöa vôùi Vöông töû Bodhi:

-- Nhö vaäy, Toân giaû Bodhi naøy ñaõ noùi: "OÂi, thaät laø Phaät! OÂi, thaät laø Phaùp! OÂi, thaät laø kheùo thuyeát phaùp thay! " Nhöng Vöông töû khoâng noùi theâm: "Toâi quy y Toân giaû Gotama naøy, quy y Phaùp vaø quy y Tyû-kheo Taêng".

-- Naøy Sanjikaputta, chôù coù noùi nhö vaäy! Naøy Sanjikaputta, chôù coù noùi nhö vaäy! Naøy Sanjikaputta, maët tröôùc maët ñoái dieän vôùi maãu thaân cuûa ta, ta töï nghe nhö sau: "Moät thôøi, naøy Sanjikaputta, Theá Toân truù ôû Kosambi, taïi tu vieän Ghosita. Maãu thaân ta ñang mang thai, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, maãu thaân ta baïch vôùi Theá Toân: "Baïch Theá Toân, ñöùa con naøy cuûa con, duø laø con trai hay con gaùi, cuõng xin quy y vôùi Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo. Mong Theá Toân nhaän noù laøm cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, noù troïn ñôøi quy ngöôõng". Laïi moät thôøi, naøy Sanjikaputta, Theá Toân truù giöõa daân chuùng Bhagga, taïi Sumsumaragira, röøng Bhesakala, vöôøn Loäc Uyeån. Roài ngöôøi vuù cuûa ta, aúm ta beân hoâng, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, ngöôøi vuù cuûa ta baïch Theá Toân: "Baïch Theá Toân, vöông töû Bodhi nay xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo. Mong Theá Toân nhaän vöông töû naøy laøm cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, xin troïn ñôøi quy ngöôõng". Vaø nay, naøy Sanjikaputta, laàn thöù ba ta quy y Theá Toân, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo. "Mong Theá Toân nhaän con laøm cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng".

Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät

---

Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
10/99

Source = BuddhaSasana

---

[Muïc luïc kinh Trung Boä]