Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya89. Kinh Phaùp trang nghieâm
(Dhammacetiya sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân ôû giöõa daân chuùng Sakka (Thích-ca). Medalumpa laø moät thò traán cuûa daân chuùng Sakka.
Luùc baáy giôø, vua Pasenadi nöôùc Kosala ñi ñeán Nangaraka vì coù moät vaøi coâng vieäc. Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala noùi vôùi Digha Karayana:
-- Naøy Karayana, haõy söûa soaïn caùc coã xe thuø thaéng, ta muoán ñi ñeán caùc thöôïng uyeån ñeå ngaém phong caûnh.
-- Thöa vaâng, Ñaïi vöông.
Digha Karayana vaâng ñaùp vua Pasenadi nöôùc Kosala, cho söûa soaïn caùc coã xe thuø thaéng, roài thöa vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala:
-- Taâu Ñaïi vöông, caùc coã xe thuø thaéng cuûa Ñaïi vöông ñaõ söûa soaïn xong, nay Ñaïi vöông haõy laøm nhöõng gì Ñaïi vöông nghó laø hôïp thôøi.
Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, leo leân moät coã xe thuø thaéng, ñi ra khoûi Nangaraka cuøng nhieàu coã xe thuø thaéng khaùc, vôùi taát caû uy veä cuûa vua chuùa, vaø ñi ñeán vöôøn thöôïng uyeån, ñi xe cho ñeán choã coøn ñi xe ñöôïc, roài xuoáng xe ñi boä, vaøo vöôøn thöôïng uyeån. Trong khi ñi qua ñi laïi trong vöôøn (thöôïng uyeån), trong khi taûn boä thöôûng ngoaïn, vua Pasenadi nöôùc Kosala thaáy nhöõng goác caây khaû aùi, ñeïp maét, laëng tieáng, ít oàn, vaéng ngöôøi, thoaùng gioù, xa laùnh moïi tuï hoäi ñoâng ñaûo, thích hôïp vôùi traàm tö maëc töôûng. Thaáy vaäy, vua lieàn nghó ñeán Theá Toân: "Nhöõng goác caây khaû aùi, ñeïp maét, laëng tieáng, ít oàn, vaéng ngöôøi, thoaùng gioù, xa laùnh moïi tuï hoäi ñoâng ñaûo, thích hôïp vôùi traàm tö maëc töôûng naøy, chính taïi ñaây, chuùng ta ñaûnh leã Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc". Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala noùi vôùi Digha Karayana:
-- Naøy Karayana, nhöõng goác caây khaû aùi... Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy Karayana, nay Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc truù taïi choã naøo?
-- Taâu Ñaïi vöông, coù moät thò traán cuûa daân chuùng Sakka teân laø Medalumpa. Taïi ñaáy, Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñang truù.
-- Naøy Karayana, Medalumpa, thò traán cuûa daân chuùng Sakka, caùch xa Nangaraka bao nhieâu?
-- Taâu Ñaïi vöông, caùch khoâng xa, coù ba yojana (do tuaàn). Coù theå ñi ñeán choã aáy trong ngaøy.
-- Vaäy naøy Karayana, haõy söûa soaïn caùc coã xe thuø thaéng, chuùng ta seõ ñi yeát kieán Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc.
-- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông.
Digha Karayana vaâng ñaùp vua Pasenadi nöôùc Kosala, cho söûa soaïn caùc coã xe thuø thaéng, sau khi söûa soaïn xong caùc coã xe thuø thaéng, lieàn taâu vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala:
-- Taâu Ñaïi vöông caùc coã xe thuø thaéng ñaõ söûa soaïn xong, nay Ñaïi vöông haõy laøm nhöõng gì Ñaïi vöông nghó laø hôïp thôøi.
Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, leo leân moät coã xe thuø thaéng, vaø cuøng vôùi caùc coã xe thuø thaéng khaùc, töø Nangaraka ñi ñeán Medulampa, thò traán cuûa daân chuùng Sakka, ñeán nôi ñoù noäi trong ngaøy, roài ñi ñeán tònh xaù. Vua ñi xe cho ñeán choã naøo coù theå ñi xe ñöôïc, roài xuoáng xe ñi boä vaøo tònh xaù. Luùc baáy giôø moät soá ñoâng Tyû-kheo ñang ñi kinh haønh ngoaøi trôøi. Vua Pasenadi nöôùc Kosala ñi ñeán caùc Tyû-kheo aáy, sau khi ñeán, thöa vôùi caùc Tyû-kheo aáy:
-- Chö Toân giaû, nay Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ôû ñaâu? Chuùng toâi muoán yeát kieán Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc.
-- Thöa Ñaïi vöông, Theá Toân ôû trong ngoâi nhaø naøy vôùi caùc cöûa kheùp kín. Haõy im laëng ñeán gaàn, böôùc vaøo haønh lang nhöng khoâng vöôït qua, sau khi ñaèng haéng, haõy goõ vaøo khoùa cöûa. Theá Toân seõ môû cöûa cho Ñaïi vöông.
Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, ngay taïi choã aáy, trao kieám vaø vaønh khaên cho Digha Karayana. Roài Digha Karayana töï nghó: "Nay vua muoán ñi moät mình. ÔÛ ñaây, ta phaûi döøng laïi". Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala im laëng ñi ñeán caên nhaø ñoùng cöûa, sau khi ñeán, böôùc vaøo haønh lang nhöng khoâng vöôït qua, ñaèng haéng vaø goõ vaøo khoùa cöûa. Theá Toân môû cöûa.
Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala böôùc vaøo caên nhaø, cuùi ñaàu ñaûnh leã chaân Theá Toân, mieäng hoân xung quanh chaân Theá Toân, tay xoa rôø xung quanh chaân vaø töï xöng teân:
-- Baïch Theá Toân, con laø vua Pasenadi nöôùc Kosala. Baïch Theá Toân, con laø vua Pasenadi nöôùc Kosala.
-- Thöa Ñaïi vöông, do thaáy nguyeân nhaân gì, Ñaïi vöông laïi haï mình toät böïc nhö vaäy ñoái vôùi thaân naøy vaø bieåu loä tình thaân aùi nhö vaäy?
-- Baïch Theá Toân, con coù phaùp truyeàn thoáng (Dhammanvaya) naøy ñoái vôùi Theá Toân. "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, chö Taêng ñeä töû cuûa Theá Toân kheùo tu taäp haønh trì". ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, con thaáy nhieàu vò Sa-moân, Baø-la-moân haønh trì Phaïm haïnh coù giôùi haïn trong möôøi naêm, hai möôi naêm, ba möôi naêm, boán möôi naêm. Nhöõng vò naøy, sau moät thôøi gian, kheùo taém, kheùo phaán saùp, vôùi raâu toùc kheùo chaûi chuoát, soáng thuï höôûng moät caùch sung maõn, ñaày ñuû naêm duïc tröôûng döôõng. ÔÛ ñaây, Baïch Theá Toân, con thaáy caùc Tyû-kheo soáng haønh trì Phaïm haïnh vieân maõn, thanh tònh cho ñeán troïn ñôøi, cho ñeán hôi thôû cuoái cuøng. Baïch Theá Toân, con khoâng thaáy ngoaøi ñaây ra coù moät Phaïm haïnh naøo khaùc vieân maõn, thanh tònh nhö vaäy. Baïch Theá Toân, ñaây laø phaùp truyeàn thoáng cuûa con ñoái vôùi Theá Toân. "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc. Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, chö Taêng ñeä töû, Theá Toân kheùo tu taäp, haønh trì".
Laïi nöõa baïch Theá Toân, vua chuùa caõi loän vôùi vua chuùa, Saùt-ñeá-lò caõi loän vôùi Saùt-ñeá-lò, Baø-la-moân caõi loän vôùi Baø-la-moân, gia chuû caõi loän vôùi gia chuû, meï caõi loän vôùi con, con caõi loän vôùi meï, cha caõi loän vôùi con, con caõi loän vôùi cha, anh em caõi loän vôùi anh em, anh em caõi loän vôùi chò em, chò em caõi loän vôùi anh em, baïn beø caõi loän vôùi baïn beø. Coøn ôû ñaây, baïch Theá Toân, con thaáy caùc Tyû-kheo soáng vôùi nhau thuaän hoøa, thaân höõu, khoâng caõi loän nhau, hoøa hôïp nhö nöôùc vôùi söõa, nhìn nhau vôùi caëp maét aùi kính. Baïch Theá Toân, con khoâng thaáy ngoaøi ñaây ra, coù moät Phaïm haïnh naøo khaùc vieân maõn, thanh tònh nhö vaäy. Baïch Theá Toân, ñaây laø phaùp truyeàn thoáng cuûa con ñoái vôùi Theá Toân: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, ñeä töû chuùng Taêng cuûa Theá Toân kheùo tu taäp, haønh trì".
Laïi nöõa, baïch Theá Toân, con ñi du haønh taûn boä töø coâng vieân naøy ñeán coâng vieân khaùc, töø cung uyeån naøy ñeán cung uyeån khaùc. ÔÛ ñaáy, con thaáy moät soá Sa-moân, Baø-la-moân gaày moøn, khoán khoå, da xaáu, baïc nhôït, tay chaân gaân noåi, hình nhö khoâng coù gì ñeïp maét ñeå ngöôøi ta nhìn. Baïch Theá Toân, con suy nghó nhö sau: "Thaät söï caùc baäc Toân giaû naøy soáng Phaïm haïnh khoâng ñöôïc hoan hyû hay coù nhöõng aùc nghieäp ñöôïc giaáu kín. Do vaäy, caùc vò Toân giaû naøy môùi gaày moøn, khoán khoå, da xaáu, baïc nhôït, tay chaân gaân noåi, hình nhö khoâng coù gì ñeïp maét ñeå ngöôøi ta nhìn. Con ñi ñeán caùc vò aáy vaø noùi:
"-- Vì sao chö Toân giaû laïi gaày moøn, khoán khoå, da xaáu, baïc nhôït, tay chaân gaân noåi, hình nhö khoâng coù gì ñeïp maét ñeå ngöôøi ta nhìn?".
Caùc vò aáy traû lôøi nhö sau:
"-- Taâu Ñaïi vöông, chuùng toâi bò beänh gia truyeàn".
Coøn ôû ñaây, baïch Theá Toân, con thaáy caùc Tyû-kheo haân hoan, phaán khôûi, hyû laïc, caùc caên thoaûi maùi, khoâng dao ñoäng, bình tónh, soáng döïa vaøo (söï hyû cuùng) cuûa ngöôøi khaùc, vôùi taâm tö nhö con thuù röøng. Baïch Theá Toân, con suy nghó nhö sau: "Thaät söï caùc baäc Toân giaû naøy yù thöùc ñöôïc moät söï toái thaéng thuø dieäu naøo trong giaùo lyù Theá Toân, moät söï thaønh ñaït tuaàn töï neân caùc baäc Toân giaû naøy haân hoan, phaán khôûi, hyû laïc, caùc caên thoaûi maùi, khoâng dao ñoäng, bình tónh, soáng döïa vaøo (söï hyû cuùng) cuûa ngöôøi khaùc, vôùi taâm tö nhö con thuù röøng. Baïch Theá Toân, ñaây laø phaùp truyeàn thoáng cuûa con ñoái vôùi Theá Toân: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, ñeä töû chuùng Taêng cuûa Theá Toân kheùo tu taäp haønh trì".
Laïi nöõa, baïch Theá Toân, con laø moät vò vua Saùt-ñeá-lò, ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, coù theå haønh quyeát nhöõng ai ñaùng bò haønh quyeát, gia phaït nhöõng ai ñaùng bò gia phaït, truïc xuaát nhöõng ai ñaùng bò truïc xuaát. Nhöng baïch Theá Toân, khi con ngoài xöû kieän, coù ngöôøi ñoâi khi noùi ngaét lôøi cuûa con. Vaø con khoâng coù dòp ñeå noùi: "Naøy Quyù vò, chôù coù ngaét lôøi noùi cuûa ta, khi ta ñang ngoài xöû kieän. Quyù vò haõy chôø cho ñeán khi ta noùi xong". Baïch Theá Toân, theá maø coù ngöôøi vaãn ngaét lôøi noùi cuûa con. Coøn ôû ñaây, baïch Theá Toân, con thaáy caùc Tyû-kheo, trong khi Theá Toân thuyeát phaùp cho ñoà chuùng haøng traêm ngöôøi, trong khi aáy khoâng coù moät tieáng nhaûy muõi hay tieáng ho khôûi leân. Baïch Theá Toân, thuôû xöa, trong khi Theá Toân thuyeát phaùp cho ñoà chuùng haøng traêm ngöôøi, coù ngöôøi ñeä töû Theá Toân ho leân. Moät ñoàng Phaïm haïnh kheõ ñaäp vaøo ñaàu goái vaø noùi: "Toân giaû haõy im laëng, Toân giaû chôù coù laøm oàn. Theá Toân, baäc Ñaïo Sö cuûa chuùng ta ñang thuyeát phaùp". Baïch Theá Toân, con khôûi leân yù nghó nhö sau: "Thaät vi dieäu thay! Thaät hy höõu thay! Thính chuùng naøy thaät kheùo ñöôïc huaán luyeän, khoâng gaäy, khoâng kieám. Baïch Theá Toân, con khoâng thaáy ngoaøi ñoà chuùng naøy coù moät ñoà chuùng naøo khaùc ñöôïc kheùo huaán luyeän nhö ñoà chuùng naøy. Baïch Theá Toân, ñaây laø phaùp truyeàn thoáng cuûa con ñoái vôùi Theá Toân: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, ñeä töû chuùng Taêng cuûa Theá Toân kheùo tu taäp haønh trì".
Laïi nöõa, baïch Theá Toân, con thaáy ôû ñaây moät soá Saùt-ñeá-lò baùc hoïc, teá nhò, nghò luaän bieän taøi, bieän baùc nhö chia cheû sôïi toùc. Nhöõng vò naøy ñi choã naøy, choã kia, nhö muoán ñaû phaù caùc taø kieán vôùi trí tueä cuûa hoï. Nhöõng vò naøy nghe: "Sa-moân Gotama seõ ñeán thaêm ngoâi laøng naøy hay thò traán naøy". Hoï saép ñaët caâu hoûi: "Chuùng ta sau khi ñeán seõ hoûi Sa-moân Gotama caâu hoûi naøy. Khi bò chuùng ta hoûi nhö vaäy, neáu Sa-moân Gotama traû lôøi nhö theá naøy, thì chuùng ta seõ chaát vaán nhö theá naøy. Khi bò ta hoûi nhö vaäy, neáu Sa-moân Gotama traû lôøi nhö theá kia, thì chuùng ta seõ chaát vaán nhö theá kia". Nhöõng vò naøy nghe: "Sa-moân Gotama ñaõ ñeán thaêm ngoâi laøng hay thò traán naøy". Nhöõng vò naøy ñeán choã Sa-moân Gotama ôû. Sa-moân Gotama vôùi phaùp thoaïi khai thò cho caùc vò naøy, khích leä, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû. Ñöôïc Sa-moân Gotama, vôùi phaùp thoaïi khai thò, khích leä, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû, hoï khoâng hoûi Sa-moân Gotama caâu hoûi (ñaõ ñònh tröôùc), huoáng nöõa laø chaát vaán! Traùi laïi, hoï trôû thaønh ñeä töû cuûa Sa-moân Gotama. Baïch Theá Toân, nhö vaäy laø phaùp truyeàn thoáng cuûa con ñoái vôùi Theá Toân: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, ñeä töû chuùng Taêng cuûa Theá Toân kheùo tu taäp haønh trì".
Laïi nöõa, baïch Theá Toân, con thaáy ôû ñaây moät soá Baø-la-moân baùc hoïc... Gia chuû baùc hoïc, Sa-moân baùc hoïc, teá nhò, nghò luaän bieän taøi, bieän baùc nhö chia cheû sôïi toùc, nhöõng vò naøy ñi choã naøy choã kia nhö muoán ñaû phaù caùc taø kieán... hoï khoâng hoûi Sa-moân Gotama caâu hoûi (ñaõ ñònh tröôùc), huoáng nöõa laø chaát vaán. Traùi laïi, hoï xin xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Theá Toân cho hoï ñöôïc xuaát gia. Ñöôïc xuaát gia nhö vaäy, moät soá caùc vò aáy soáng moät mình, khoâng phoùng daät, noã löïc, tinh caàn vaø khoâng bao laâu sau, töï chöùng vôùi thaéng trí, chöùng ngoä chöùng ñaït vaø an truù ngay trong hieän taïi muïc ñích toái thöôïng cuûa Phaïm haïnh maø nhöõng Thieän nam töû chôn chaùnh xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình höôùng ñeán. Hoï noùi nhö sau: "Thaät söï chuùng ta gaàn hoaïi vong! Thaät söï chuùng ta gaàn hoaïi dieät! Xöa kia chuùng ta khoâng phaûi Sa-moân laïi töï xem laø Sa-moân, khoâng phaûi Baø-la-moân laïi töï xem laø Baø-la-moân, khoâng phaûi baäc A-la-haùn laïi töï xem laø baäc A-la-haùn. Nay chuùng ta môùi thaät laø Sa-moân. Nay chuùng ta môùi thaät laø Baø-la-moân. Nay chuùng ta môùi thaät laø A-la-haùn". Baïch Theá Toân, ñaây laø phaùp truyeàn thoáng cuûa con ñoái vôùi Theá Toân: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, ñeä töû chuùng Taêng cuûa Theá Toân kheùo tu taäp haønh trì".
Laïi nöõa, baïch Theá Toân, Isidatta vaø Purana laø hai quan giöõ ngöïa, aên côm cuûa con, ñi xe cuûa con, sinh soáng do con cho, vaø chính con ñem danh voïng laïi cho hoï. Nhöng hoï khoâng haï mình ñoái vôùi con nhö hoï haï mình ñoái vôùi Theá Toân. Thuôû xöa, baïch Theá Toân, trong khi haønh quaân choáng vôùi ñoäi quaân (ñoái nghòch), vaø muoán thöû thaùch Isidatta vaø Purana, hai quan giöõ ngöïa, con ñeán ôû taïi moät caên nhaø chaät heïp. Roài baïch Theá Toân, hai quan giöõ ngöïa, Isidatta vaø Purana, sau khi cuøng nhau ñaøm luaän veà chaùnh phaùp hôn nöûa ñeâm, roài naèm xuoáng nguû, vôùi ñaàu cuûa hoï höôùng veà phía maø hoï ñöôïc nghe laø choã Theá Toân ôû vaø vôùi chaân höôùng veà choã con. Baïch Theá Toân, con suy nghó nhö sau: "Thaät vi dieäu thay! Thaät hy höõu thay! Hai quan giöõ ngöïa Isidatta vaø Purana naøy aên côm cuûa ta, ñi xe cuûa ta, sinh soáng do ta cho, vaø chính ta ñem danh voïng laïi cho hoï. Nhöng hoï khoâng haï mình ñoái vôùi ta nhö hoï haï mình ñoái vôùi Theá Toân. Thaät söï nhöõng vò naøy yù thöùc ñöôïc moät söï toái thaéng thuø dieäu naøo trong giaùo lyù Theá Toân, moät söï thaønh ñaït tuaàn töï". Baïch Theá Toân, ñaây laø phaùp truyeàn thoáng cuûa con ñoái vôùi Theá Toân: "Theá Toân laø baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng, ñeä töû chuùng Taêng cuûa Theá Toân kheùo tu taäp haønh trì".
Laïi nöõa, baïch Theá Toân, Theá Toân thuoäc doøng Saùt-ñeá-lò, con cuõng thuoäc doøng Saùt-ñeá-lò. Theá Toân laø ngöôøi nöôùc Kosala, con cuõng thuoäc ngöôøi nöôùc Kosala. Theá Toân ñöôïc taùm möôi tuoåi, con cuõng ñöôïc taùm möôi tuoåi. Vì Theá Toân thuoäc doøng Saùt-ñeá-lò vaø con cuõng thuoäc doøng Saùt-ñeá-lò; vì Theá Toân laø ngöôøi nöôùc Kosala, con cuõng thuoäc ngöôøi Kosala; vì Theá Toân ñöôïc taùm möôi tuoåi, con cuõng ñöôïc taùm möôi tuoåi; neân con saün saøng haï mình toät böïc ñoái vôùi Theá Toân, vaø bieåu loä tình thaân aùi. Baïch Theá Toân, nay chuùng con phaûi ñi, chuùng con nhieàu coâng vieäc, coù nhieàu boån phaän phaûi laøm.
-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông haõy laøm nhöõng gì Ñaïi vöông nghó laø hôïp thôøi.
Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân phía höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi.
Khi vua Pasenadi nöôùc Kosala ra ñi khoâng bao laâu, Theá Toân cho goïi caùc Tyû-kheo:
-- Naøy caùc Tyû-kheo, ñaáy laø vua Pasenadi nöôùc Kosala. Sau khi noùi leân nhöõng phaùp trang nghieâm, vua ñaõ töø choã ngoài ñöùng daäy vaø ra ñi. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy hoïc caùc phaùp trang nghieâm. Haõy thaáu trieät caùc phaùp trang nghieâm. Naøy caùc Tyû-kheo, haõy thoï trì caùc phaùp trang nghieâm. Naøy caùc Tyû-kheo, caùc phaùp trang nghieâm naøy lieân heä ñeán muïc tieâu, laø caên baûn cuûa Phaïm haïnh.
Theá Toân thuyeát giaûng nhö vaäy. Caùc Tyû-kheo aáy hoan hyû tín thoï lôøi Theá Toân daïy.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
10/99
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]