Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya99. Kinh Subha
(Subha sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân truù ôû Savatthi (Xaù-veä), Jetavana, taïi tinh xaù oâng Anathapindika (Caáp Coâ Ñoäc).
Luùc baáy giôø, thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta truù ôû Savatthi, taïi nhaø moät gia chuû vì moät vaøi coâng vuï. Thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta truù taïi nhaø gia chuû, noùi vôùi vò gia chuû aáy:
-- Naøy Gia chuû, toâi nghe nhö sau: "Savatthi khoâng phaûi khoâng coù caùc baäc A-la-haùn lui tôùi". Hoâm nay chuùng ta neân ñeán chieâm ngöôõng vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo?
-- Thöa Toân giaû, Theá Toân hieän truù taïi Savatthi, Jetavana, tònh xaù oâng Anathapindika. Thöa Toân giaû, haõy ñi ñeán chieâm ngöôõng Theá Toân aáy.
Roài thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta vaâng theo lôøi gia chuû aáy, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta baïch Theá Toân:
-- Thöa Toân giaû Gotama, caùc Baø-la-moân ñaõ noùi nhö sau: "Ngöôøi taïi gia thaønh töïu chaùnh ñaïo thieän phaùp. Ngöôøi xuaát gia khoâng thaønh töïu chaùnh ñaïo thieän phaùp". ÔÛ ñaây, Toân giaû Gotama coù noùi gì?
-- Naøy thanh nieân Baø-la-moân, ôû ñaây, Ta chuû tröông phaân tích; ôû ñaây, Ta khoâng chuû tröông noùi moät chieàu. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Ta khoâng taùn thaùn taø ñaïo cuûa keû taïi gia hay keû xuaát gia. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, keû taïi gia hay keû xuaát gia haønh taø ñaïo, do nhaân duyeân haønh taø ñaïo, khoâng thaønh töïu ñöôïc chaùnh ñaïo thieän phaùp. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Ta taùn thaùn chaùnh ñaïo cuûa keû taïi gia hay keû xuaát gia. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, keû taïi gia hay keû xuaát gia haønh chaùnh ñaïo, do nhaân duyeân haønh chaùnh ñaïo, thaønh töïu ñöôïc chaùnh ñaïo thieän phaùp.
-- Thöa Toân giaû Gotama, do dòch vuï nhieàu, coâng taùc nhieàu, toå chöùc nhieàu, lao löïc nhieàu, neân nghieäp söï cuûa keû taïi gia coù quaû baùo lôùn; do dòch vuï ít, coâng taùc ít, toå chöùc ít, lao löïc ít neân nghieäp söï cuûa keû xuaát gia khoâng coù quaû lôùn. ÔÛ ñaây, Toân giaû Gotama, coù noùi gì?
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, ôû ñaây, Ta chuû tröông phaùp phaân tích; ôû ñaây, Ta khoâng chuû tröông noùi moät chieàu. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, coù nghieäp söï (Kammatthanam) vôùi dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân coù nghieäp söï vôùi dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng, seõ coù keát quaû lôùn. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, coù nghieäp söï vôùi dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, coù nghieäp söï vôùi dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng, seõ coù keát quaû lôùn.
Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, theá naøo laø nghieäp söï vôùi dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû? Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï noâng nghieäp vôùi dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû. Vaø naøy Thanh nieân Baø-la-moân, theá naøo laø nghieäp söï vôùi dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn? Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï noâng nghieäp vôùi dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, theá naøo laø nghieäp söï vôùi dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû? Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï buoân baùn vôùi dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, theá naøo laø nghieäp söï vôùi dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn? Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï buoân baùn vôùi dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn. Ví nhö, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï buoân baùn vôùi dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn lao löïc lôùn, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû; cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï cuûa moät cö só, dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû.
Ví nhö, naøy thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï noâng nghieäp, dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn; cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï cuûa moät cö só, dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn. Ví nhö, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï buoân baùn, dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû; cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï cuûa ngöôøi xuaát gia, dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm hoûng, laøm sai seõ coù keát quaû nhoû. Ví nhö, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï buoân baùn, dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn; cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nghieäp söï cuûa ngöôøi xuaát gia, dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, neáu laøm thaønh töïu, laøm ñuùng seõ coù keát quaû lôùn.
-- Thöa Toân giaû Gotama, caùc Baø-la-moân chuû tröông naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, naêm phaùp ñöôïc caùc Baø-la-moân chuû tröông taùc phöôùc, ñaéc thieän, neáu OÂng khoâng thaáy naëng nhoïc, laønh thay. OÂng haõy noùi veà naêm phaùp aáy trong hoäi chuùng naøy.
-- Thöa Toân giaû Gotama, khoâng coù naëng nhoïc gì cho con, khi ôû ñaây coù vò nhö Toân giaû, ñang ngoài hay caùc vò gioáng nhö Toân giaû.
-- Vaäy naøy Thanh nieân Baø-la-moân, haõy noùi ñi.
-- Chaân thöïc, thöa Toân giaû Gotama, laø phaùp thöù nhaát, caùc Baø-la-moân chuû tröông phaùp naøy taùc phöôùc, ñaéc thieän. Khoå haïnh, thöa Toân giaû Gotama, laø phaùp thöù hai, caùc Baø-la-moân chuû tröông phaùp naøy taùc phöôùc, ñaéc thieän. Phaïm haïnh, thöa Toân giaû Gotama laø phaùp thöù ba, caùc Baø-la-moân chuû tröông phaùp naøy taùc phöôùc, ñaéc thieän. Tuïng ñoïc, thöa Toân giaû Gotama, laø phaùp thöù tö, caùc Baø-la-moân chuû tröông phaùp naøy taùc phöôùc, ñaéc thieän. Thí xaû, thöa Toân giaû Gotama, laø phaùp thöù naêm, caùc Baø-la-moân chuû tröông phaùp naøy taùc phöôùc, ñaéc thieän. Thöa Toân giaû Gotama, caùc vò Baø-la-moân chuû tröông naêm phaùp naøy taùc phöôùc, ñaéc thieän. ÔÛ ñaây, Toân giaû Gotama coù noùi gì?
-- Theá naøo, naøy Thanh nieân Baø-la-moân? Coù moät Baø-la-moân naøo trong nhöõng Baø-la-moân ñaõ noùi nhö sau: "Sau khi chöùng tri vôùi thöôïng trí, toâi tuyeân thuyeát quaû dò thuïc cuûa naêm phaùp naøy?"
-- Thöa khoâng, Toân giaû Gotama.
-- Theá naøo, naøy Thanh nieân Baø-la-moân? Coù moät Ñaïo sö naøo trong nhöõng Baø-la-moân, moät Ñaïi toân sö, cho ñeán baûy ñôøi Toân sö, Ñaïi toân sö, vò aáy ñaõ noùi: "Sau khi töï mình chöùng tri vôùi thöôïng trí, toâi tuyeân thuyeát quaû dò thuïc cuûa naêm phaùp naøy"?
-- Thöa khoâng, Toân giaû Gotama.
-- Theá naøo, naøy Thanh nieân Baø-la-moân? Nhöõng vò tu só thôøi coå trong caùc Baø-la-moân, nhöõng vò saùng taùc caùc thaàn chuù, nhöõng vò trì tuïng thaàn chuù maø xöa kia nhöõng thaàn chuù ñöôïc haùt leân, ñöôïc trì tuïng, ñöôïc ngaâm vònh, vaø ngaøy nay nhöõng vò Ba La Moân cuõng haùt leân, trì tuïng vaø giaûng daïy nhö caùc vò Atthaka, Vamaka, Vamadeva, Vessamita, Yamataggi, Angirasa, Bharadvaja, Vesettha, Kassapa, Bhagu, nhöõng vò aáy ñaõ noùi nhö sau: "Sau khi töï chöùng tri vôùi thöôïng trí, chuùng toâi tuyeân thuyeát keát quaû dò thuïc cuûa naêm phaùp naøy"?
-- Thöa khoâng, Toân giaû Gotama.
-- Nhö vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, khoâng coù moät vò Baø-la-moân naøo trong caùc vò Baø-la-moân ñaõ noùi nhö sau: "Sau khi töï chöùng tri vôùi thöôïng trí, toâi tuyeân thuyeát keát quaû dò thuïc cuûa naêm phaùp naøy". Khoâng coù moät Ñaïo sö naøo trong caùc Baø-la-moân, moät Ñaïi toân sö, cho ñeán baûy ñôøi Toân sö, Ñaïi toân sö naøo noùi nhö sau: "Sau khi töï chöùng tri vôùi thöôïng trí, chuùng toâi tuyeân thuyeát keát quaû dò thuïc cuûa naêm phaùp naøy". Nhöõng vò tu só thôøi coå trong caùc vò Baø-la-moân, nhöõng vò saùng taùc caùc thaàn chuù... khoâng coù moät vò naøo ñaõ noùi nhö sau: "Sau khi töï chöùng tri vôùi thöôïng trí, chuùng toâi tuyeân thuyeát keát quaû dò thuïc cuûa naêm phaùp naøy". Ví nhö, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, moät chuoãi ngöôøi muø oâm löng nhau, ngöôøi tröôùc khoâng thaáy, ngöôøi giöõa cuõng khoâng thaáy, ngöôøi cuoái cuøng cuõng khoâng thaáy; cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, chuùng toâi nghó lôøi noùi cuûa nhöõng Baø-la-moân trôû thaønh gioáng nhö moät chuoãi ngöôøi muø, ngöôøi ñaàu khoâng thaáy, ngöôøi giöõa khoâng thaáy, ngöôøi cuoái cuøng cuõng khoâng thaáy.
Khi nghe noùi vaäy, thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta phaãn noä, khoâng hoan hyû vì bò Theá Toân duøng ví duï moät chuoãi ngöôøi muø, lieàn maï lî Theá Toân, huûy baùng Theá Toân vaø noùi veà Theá Toân: "Sa-moân Gotama seõ bò quaû aùc ñoäc (papika)".
Roài noùi vôùi Theá Toân nhö sau:
-- Toân giaû Gotama, Baø-la-moân Pokkharasati thuoäc doøng hoï Upamanna truù ôû röøng Subhaga ñaõ noùi: "Cuõng vaäy, moät soá Sa-moân, Baø-la-moân töï cho ñaõ chöùng ñöôïc caùc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh naøy". Lôøi noùi naøy cuûa vò aáy thaät söï ñaùng cheâ cöôøi, thaät söï chæ laø lôøi noùi suoâng, thaät söï chæ laø troáng khoâng, thaät söï chæ laø troáng roãng. Laøm sao coøn laø ngöôøi coøn laïi coù theå bieát ñöôïc, hay thaáy ñöôïc, hay chöùng ñöôïc caùc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng, xöùng ñaùng baäc Thaùnh? Söï kieän nhö vaäy khoâng theå xaûy ra.
-- Theá naøo, naøy Thanh nieân Baø-la-moân? Baø-la- moân Pokkharasati thuoäc doøng hoï Upamanna, truù taïi röøng Subhaga coù theå bieát taâm tö caû Sa-moân, Baø-la-moân vôùi taâm tö cuûa mình?
-- Thöa Toân giaû Gotama, Baø-la-moân Pokkharasati thuoäc doøng hoï Upamanna, truù ôû röøng Subhaga, vôùi taâm tö cuûa mình khoâng theå bieát ñöôïc taâm tö cuûa Punnika, ngöôøi ñaày tôù gaùi cuûa mình, laøm sao laïi coù theå bieát ñöôïc taâm tö taát caû Sa-moân, Baø-la-moân vôùi taâm tö cuûa mình?
-- Ví nhö, naøy Thanh nieân Baø-la-moân moät ngöôøi sanh ra ñaõ muø khoâng theå thaáy caùc saéc maøu ñen, maøu traéng, khoâng theå thaáy caùc saéc maøu xanh, khoâng theå thaáy caùc saéc maøu vaøng, khoâng theå thaáy caùc saéc maøu ñoû, khoâng theå thaáy caùc saéc maøu ñoû tía, khoâng theå thaáy nhöõng gì baèng phaúng, khoâng baèng phaúng, khoâng theå thaáy caùc vì sao, khoâng theå thaáy maët traêng, maët trôøi, ngöôøi aáy noùi nhö sau: "Khoâng coù caùc saéc maøu ñen, maøu traéng, khoâng coù ngöôøi thaáy caùc saéc maøu ñen, maøu traéng; khoâng coù caùc saéc maøu xanh, khoâng coù ngöôøi thaáy caùc saéc maøu xanh; khoâng coù caùc saéc maøu vaøng, khoâng coù ngöôøi thaáy caùc saéc maøu vaøng; khoâng coù caùc saéc maøu ñoû, khoâng coù ngöôøi thaáy caùc saéc maøu ñoû; khoâng coù caùc saéc maøu ñoû tía, khoâng coù ngöôøi thaáy caùc saéc maøu ñoû tía; khoâng coù nhöõng gì baèng phaúng, khoâng baèng phaúng, khoâng coù ngöôøi thaáy caùi gì baèng phaúng, khoâng baèng phaúng; khoâng coù caùc vì sao, khoâng coù ngöôøi thaáy caùc vì sao; khoâng coù maët traêng, maët trôøi, khoâng coù ngöôøi thaáy maët traêng, maët trôøi. Toâi khoâng bieát nhö vaäy; toâi khoâng thaáy nhö vaäy, do vaäy neân khoâng coù". Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, ngöôøi aáy noùi moät caùch chaân chaùnh coù noùi nhö vaäy khoâng?
-- Thöa khoâng vaäy, Toân giaû Gotama. Coù caùc saéc maøu ñen traéng, coù ngöôøi thaáy caùc saéc maøu ñen traéng; coù caùc saéc maøu xanh, coù ngöôøi thaáy caùc saéc maøu xanh,... coù maët traêng, maët trôøi, coù ngöôøi thaáy maët traêng, maët trôøi".Toâi khoâng bieát nhö vaäy; toâi khoâng thaáy nhö vaäy. Do vaäy, khoâng coù". Thöa Toân giaû Gotama, neáu ngöôøi aáy noùi moät caùch chaân chaùnh thì seõ khoâng noùi nhö vaäy.
-- Cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Baø-la-moân Pokkharasati thuoäc doøng hoï Upamanna, truù ôû röøng Subhaga laø ngöôøi muø, khoâng coù maét. Vò aáy coù theå bieát ñöôïc, hay thaáy ñöôïc, hay chöùng ñöôïc caùc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh; söï kieän nhö vaäy khoâng xaûy ra. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, OÂng nghó theá naøo? Nhöõng vò Baø-la-moân giaøu sang ôû Kosala, nhö Baø-la-moân Canki, Baø-la-moân Tarukkha, Baø-la-moân Pokkharasati, Baø-la-moân Janussoni, vaø thaân phuï cuûa OÂng Todeyya, caùi gì toát hôn cho nhöõng vò aáy, lôøi noùi cuûa caùc vò aáy ñöôïc theá tuïc chaáp nhaän (sammusa) hay khoâng ñöôïc theá tuïc chaáp nhaän?
-- Ñöôïc theá tuïc chaáp nhaän, thöa Toân giaû Gotama.
-- Caùi gì toát hôn cho hoï, lôøi hoï noùi leân caàn phaûi ñöôïc suy tö hay khoâng suy tö?
-- Caàn phaûi ñöôïc suy tö, thöa Toân giaû Gotama.
-- Caùi gì toát hôn cho hoï, lôøi hoï noùi leân caàn phaûi ñöôïc phaân tích, caân nhaéc hay khoâng caàn phaûi phaân tích, caân nhaéc?
-- Caàn phaûi phaân tích, caân nhaéc, thöa Toân giaû Gotama.
-- Caùi gì toát hôn cho hoï, lôøi hoï noùi leân caàn phaûi lieân heä ñeán muïc ñích, hay khoâng caàn phaûi lieân heä ñeán muïc ñích?
-- Caàn phaûi lieân heä ñeán muïc ñích, thöa Toân giaû Gotama.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, OÂng nghó theá naøo? Neáu laø nhö vaäy thôøi lôøi noùi cuûa Baø-la-moân Pokkharasati thuoäc doøng hoï Upamanna, truù taïi röøng Subhaga ñöôïc theá tuïc chaáp nhaän hay khoâng ñöôïc theá tuïc chaáp nhaän?
-- Khoâng ñöôïc theá tuïc chaáp nhaän, thöa Toân giaû Gotama.
-- Lôøi noùi ñöôïc noùi leân laø coù suy tö, hay khoâng suy tö?
-- Khoâng suy tö, thöa Toân giaû Gotama.
-- Lôøi noùi ñöôïc noùi leân coù phaân tích, caân nhaéc, hay khoâng phaân tích caân nhaéc?
-- Khoâng phaân tích, caân nhaéc, thöa Toân giaû Gotama.
-- Lôøi noùi ñöôïc noùi leân lieân heä ñeán muïc ñích, hay khoâng lieân heä ñeán muïc ñích?
-- Khoâng lieân heä ñeán muïc ñích, thöa Toân giaû Gotama.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, coù naêm trieàn caùi naøy. Theá naøo laø naêm? Tham duïc trieàn caùi, saân trieàn caùi, hoân traàm thuïy mieân trieàn caùi, traïo hoái trieàn caùi, nghi trieàn caùi. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nhö vaäy laø naêm trieàn caùi. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Baø-la-moân Pokkharasati thuoäc doøng hoï Upamanna, truù ôû röøng Subhaga ñaõ bò truøm che, ngaên chaän, bao phuû, vaø bao truøm bôûi naêm trieàn caùi naøy. Vò aáy bieát ñöôïc, thaáy ñöôïc, hay chöùng tri ñöôïc caùc phaùp Thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh; söï kieän nhö vaäy khoâng xaûy ra.
Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, coù naêm duïc tröôûng döôõng naøy. Theá naøo laø naêm? Caùc saéc do maét nhaän thöùc, saéc naøy khaû aùi, khaû hyû, khaû laïc, khaû yù, kích thích loøng duïc, haáp daãn; tieáng do tai nhaän thöùc... höông do muõi nhaän thöùc... vò do löôõi nhaän thöùc... xuùc do thaân nhaän thöùc khaû aùi, khaû hyû, khaû laïc, khaû yù, kích thích loøng duïc, haáp daãn. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nhö vaäy laø naêm duïc tröôûng döôõng. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Baø-la-moân Pokkharasati thuoäc doøng hoï Upamanna, truù ôû röøng Subhaga bò troùi buoäc, bò ñam meâ, bò tham tröôùc bôûi naêm duïc tröôûng döôõng naøy, thuï höôûng chuùng maø khoâng thaáy söï nguy hieåm, khoâng soi thaáu söï thoaùt ly khoûi chuùng. Vò aáy thaät söï bieát ñöôïc, hay thaáy ñöôïc, hay chöùng ñöôïc caùc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh; söï kieän nhö vaäy khoâng xaûy ra.
Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, OÂng nghó theá naøo? Trong nhöõng loaïi löûa naøy, loaïi löûa naøo coù ngoïn, coù maøu saéc hay coù aùnh saùng? Ngoïn löûa ñöôïc ñoát leân nhôø coû vaø cuûi khoâ, hay ngoïn löûa ñöôïc ñoát leân, khoâng nhôø coû vaø cuûi khoâ?
-- Thöa Toân giaû Gotama, neáu coù söï kieän coù theå ñoát löûa maø khoâng nhôø coû vaø cuûi khoâ, thì ngoïn löûa aáy coù ngoïn, coù saéc vaø coù aùnh saùng.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, khoâng coù söï kieän, khoâng coù tröôøng hôïp coù theå ñoát löûa maø khoâng nhôø coû vaø cuûi khoâ, tröø phi duøng thaàn thoâng. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Ta noùi hyû naøy, hyû do naêm duïc tröôûng döôõng ñem laïi, hyû naøy ví nhö ngoïn löûa ñoát leân nhôø coû vaø cuûi khoâ. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Ta noùi hyû naøy, hyû do ly duïc, ly caùc baát thieän phaùp ñem laïi, hyû naøy ví nhö ngoïn löûa ñoát leân, khoâng nhôø coû vaø cuûi khoâ. Vaø naøy Thanh nieân Baø-la-moân, theá naøo laø hyû do ly duïc, ly caùc baát thieän phaùp ñem laïi? ÔÛ ñaây, nay thanh nieân Baø-la-moân, vò Tyû-kheo ly duïc, ly baát thieän phaùp, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát. Hyû naøy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, laø hyû ly duïc, ly baát thieän phaùp ñem laïi. Laïi nöõa, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, vò Tyû-kheo dieät taàm vaø töù,... chöùng vaø truù Thieàn thöù hai. Hyû naøy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, laø hyû ly duïc, ly baát thieän phaùp ñem laïi.
Naøy thanh nieân Baø-la-moân, caùc vò Baø-la-moân aáy chuû tröông naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän. ÔÛ ñaây, caùc Baø-la-moân chuû tröông phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøo coù keát quaû lôùn hôn?
-- Thöa Toân giaû Gotama, nhöõng vò Baø-la-moân chuû tröông naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøy. ÔÛ ñaây, caùc Baø-la-moân chuû tröông phaùp thí xaû (caga) taùc phöôùc, ñaéc thieän coù quaû baùo lôùn.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, OÂng nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, moät teá ñaøn lôùn ñöôïc moät vò Baø-la-moân laäp leân vaø coù hai vò Baø-la-moân ñi ñeán vaø nghó nhö sau: "Chuùng ta seõ thoï höôûng ñaïi teá ñaøn cuûa vò Baø-la-moân vôùi danh taùnh theá naøy". ÔÛ ñaây, moät vò Baø-la-moân suy nghó nhö sau: "Mong raèng trong phoøng aên, ta seõ ñöôïc choã ngoài toát nhaát, nöôùc toát nhaát, moùn aên khaát thöïc toát nhaát; coøn vò Baø-la-moân kia, trong phoøng aên, khoâng ñöôïc choã ngoài toát nhaát, nöôùc toát nhaát, moùn aên khaát thöïc toát nhaát". Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, söï kieän naøy xaûy ra. Ngöôøi Baø-la-moân aáy trong phoøng aên coù theå ñöôïc choã ngoài toát nhaát, nöôùc toát nhaát, moùn aên khaát thöïc toát nhaát. Coøn ngöôøi Baø-la-moân kia, trong phoøng aên, khoâng ñöôïc choã ngoài toát nhaát, nöôùc toát nhaát, moùn aên khaát thöïc toát nhaát. Vò Baø-la-moân kia nghó nhö sau: "Vò Baø-la-moân aáy, trong phoøng aên, ñöôïc choã ngoài toát nhaát, nöôùc toát nhaát, moùn aên khaát thöïc toát nhaát. Coøn ta, trong phoøng aên khoâng ñöôïc choã ngoài toát nhaát, nöôùc toát nhaát, ñoà aên khaát thöïc toát nhaát". Vò aáy phaãn noä, khoâng hoan hyû. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, caùc Baø-la-moân chuû tröông quaû dò thuïc gì cho ngöôøi Baø-la-moân naøy?
-- Thöa Toân giaû Gotama, caùc Baø-la-moân khoâng boá thí vôùi yù nghó: "Do boá thí naøy, ngöôøi kia phaãn noä, khoâng hoan hyû. Caùc Baø-la-moân boá thí chæ vì loøng aùi maãn".
-- Söï kieän laø nhö vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, thôøi ñaây coù phaûi laø taùc phöôùc söï thöù saùu, nghóa laø loøng aùi maãn?
-- Söï kieän laø nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, thôøi ñaây laø taùc phöôùc söï thöù saùu, nghóa laø loøng aùi maãn.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, caùc vò Baø-la-moân aáy chuû tröông naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøy. OÂng thaáy naêm phaùp naøy nhieàu nhaát ôû ñaâu, ôû nhöõng ngöôøi taïi gia, hay ôû nhöõng ngöôøi xuaát gia?
-- Thöa Toân giaû Gotama, nhöõng vò Baø-la-moân chuû tröông naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøy, toâi nhaän thaáy naêm phaùp naøy coù nhieàu ôû nhöõng ngöôøi xuaát gia, coù ít ôû nhöõng ngöôøi taïi gia. Ngöôøi taïi gia, thöa Toân giaû Gotama, dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn khoâng coù thöôøng haèng, lieân tuïc, khoâng noùi lôøi chaân thaät. Ngöôøi xuaát gia, thöa Toân giaû Gotama , dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, nhöng thöôøng haèng lieân tuïc, noùi lôøi chaân thaät. Ngöôøi taïi gia, thöa Toân giaû Gotama, dòch vuï lôùn, coâng taùc lôùn, toå chöùc lôùn, lao löïc lôùn khoâng coù thöôøng haèng lieân tuïc soáng khoå haïnh, soáng Phaïm haïnh, ñoïc tuïng nhieàu, thí xaû nhieàu. Ngöôøi xuaát gia, thöa Toân giaû Gotama, dòch vuï nhoû, coâng taùc nhoû, toå chöùc nhoû, lao löïc nhoû, nhöng thöôøng haèng lieân tuïc soáng khoå haïnh, soáng Phaïm haïnh, ñoïc tuïng nhieàu, thí xaû nhieàu. Thöa Toân giaû Gotama, naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøy ñöôïc caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân chuû tröông, toâi nhaän thaáy naêm phaùp naøy coù nhieàu ôû nhöõng vò xuaát gia, coù ít ôû nhöõng vò taïi gia.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøy ñöôïc caùc vò Baø-la-moân chuû tröông, Ta noùi nhöõng phaùp naøy laø nhöõng tö cuï cuûa taâm, nghóa laø ñeå taâm tu taäp khoâng haän, khoâng saân. ÔÛ ñaây, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, vò Tyû-kheo noùi lôøi chaân thaät, vò aáy nghó: "Ta noùi lôøi chaân thaät", chöùng ñöôïc nghóa tín thoï (atthavedam), chöùng ñöôïc phaùp tín thoï, chöùng ñöôïc haân hoan lieân heä ñeán phaùp. Ta noùi söï haân hoan lieân heä ñeán thieän naøy laø tö cuï cuûa taâm, nghóa laø ñeå taâm cuûa vò aáy tu taäp khoâng haän, khoâng saân. ÔÛ ñaây, naøy Thanh nieân Baø-la-moân vò Tyû-kheo soáng khoå haïnh, soáng Phaïm haïnh, ñoïc tuïng nhieàu, thí xaû nhieàu vò aáy nghó raèng: "Ta thí xaû nhieàu", chöùng ñöôïc nghóa tín thoï, chöùng ñöôïc phaùp tín thoï, chöùng ñöôïc haân hoan lieân heä ñeán phaùp, Ta noùi raèng söï haân hoan lieân heä ñeán thieän naøy laø tö cuï cuûa taâm, nghóa laø ñeå taâm cuûa vò aáy tu taäp khoâng haän, khoâng saân. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân nhöõng vò Baø-la-moân chuû tröông naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøy, Ta noùi caùc phaùp aáy laø tö cuï cuûa taâm, nghóa laø ñeå taâm cuûa vò aáy tu taäp khoâng haän, khoâng saân.
Khi nghe noùi vaäy, thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta thöa vôùi Theá Toân:
-- Thöa Toân giaû Gotama, toâi nghe nhö sau: "Sa-moân Gotama bieát con ñöôøng ñöa ñeán coïng truù vôùi Phaïm thieân".
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, OÂng nghó theá naøo? Laøng Nalakara coù gaàn ñaây khoâng? Coù phaûi laøng Nalakara khoâng xa ôû ñaây?
-- Thöa vaâng, Toân giaû, laøng Nalakara ôû gaàn ñaây. Laøng Nalakara khoâng xa ôû ñaây.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, OÂng nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, coù ngöôøi sanh tröôûng taïi laøng Nalakara, chöa rôøi khoûi laøng Nalakara, vaø coù ngöôøi tôùi hoûi ngöôøi aáy con ñöôøng ñöa ñeán laøng Nalakara. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, ngöôøi sanh tröôûng taïi laøng Nalakara aáy phaân vaân hay ngaäp ngöøng khi ñöôïc hoûi veà con ñöôøng ñeán laøng Nalakara?
-- Thöa khoâng, Toân giaû Gotama. Vì sao vaäy? Thöa Toân giaû Gotama, vì ngöôøi aáy sanh tröôûng taïi laøng Nalakara. Ngöôøi aáy bieát roõ taát caû con ñöôøng ñöa ñeán laøng Nalakara.
-- Tuy vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, raát coù theå ngöôøi sanh tröôûng taïi laøng Nalakara naøy khi ñöôïc hoûi con ñöôøng ñöa ñeán laøng Nalakara coøn coù theå phaân vaân hay ngaäp ngöøng. Nhöng Nhö Lai thì khoâng vaäy, khi ñöôïc hoûi veà Phaïm thieân giôùi, hay veà con ñöôøng ñöa ñeán Phaïm thieân giôùi, Nhö Lai khoâng phaân vaân hay ngaäp ngöøng. Vaø naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Ta bieát Phaïm thieân giôùi vaø con ñöôøng ñöa ñeán Phaïm thieân giôùi, vaø Ta cuõng bieát phaûi thaønh töïu nhö theá naøo ñeå ñöôïc sanh vaøo Phaïm thieân giôùi.
-- Thöa Toân giaû Gotama, con coù nghe nhö sau: "Sa-moân Gotama thuyeát daïy con ñöôøng ñöa ñeán coïng truù vôùi Phaïm thieân". Toát laønh thay, neáu Toân giaû Gotama thuyeát giaûng cho con, con ñöôøng ñöa ñeán coïng truù vôùi Phaïm thieân.
-- Vaäy naøy Thanh nieân Baø-la-moân, haõy nghe vaø kheùo taùc yù Ta seõ giaûng.
-- Thöa vaâng, Toân giaû.
Thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân giaûng nhö sau:
-- Vaø naøy Thanh nieân Baø-la-moân, theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán coïng truù vôùi Phaïm thieân? ÔÛ ñaây, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, Tyû-kheo an truù bieán maõn moät phöông vôùi taâm caâu höõu vôùi töø, cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm caâu höõu vôùi töø, quaûng ñaïi voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, khi töø taâm giaûi thoaùt ñöôïc tu taäp nhö vaäy, thì haønh ñoäng ñöôïc laøm coù taùnh caùch haïn löôïng nhö vaäy, khoâng coù truù ôû nôi ñaây, khoâng coù döøng laïi ôû nôi ñaây. Ví nhö, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, moät ngöôøi löïc só thoåi tuø vaø laøm cho boán phöông nghe ñöôïc, khoâng gì khoù khaên; cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, khi töø taâm giaûi thoaùt ñöôïc tu taäp nhö vaäy, thì haønh ñoäng ñöôïc laøm coù taùnh caùch haïn löôïng, khoâng coù truù ôû nôi ñaây, khoâng coù döøng laïi ôû nôi ñaây. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán coïng truù vôùi Phaïm thieân.
Laïi nöõa, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, vò Tyû-kheo bieán maõn moät phöông vôùi taâm caâu höõu vôùi bi... (nhö treân)... vôùi taâm caâu höõu vôùi hyû... (nhö treân)... vôùi taâm caâu höõu vôùi xaõ, cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, quaûng ñaïi, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, khi xaû taâm giaûi thoaùt ñöôïc tu taäp nhö vaäy, thì haønh ñoäng ñöôïc laøm coù taùnh caùch haïn löôïng nhö vaäy, khoâng coù truù ôû nôi ñaây, khoâng coù döøng laïi ôû nôi ñaây. Ví nhö, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, moät ngöôøi löïc só thoåi tuø vaø laøm cho boán phöông nghe ñöôïc, khoâng gì khoù khaên; cuõng vaäy, naøy Thanh nieân Baø-la-moân, khi xaû taâm giaûi thoaùt ñöôïc tu taäp nhö vaäy, thì haønh ñoäng ñöôïc laøm coù taùnh caùch haïn löôïng nhö vaäy, khoâng coù truù ôû nôi ñaây, khoâng coù döøng laïi ôû nôi ñaây. Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán coïng truù vôùi Phaïm thieân.
Khi nghe noùi vaäy, thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta baïch Theá Toân:
-- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc; cuõng vaäy, Chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy, giaûi thích. Thöa Toân giaû Gotama, nay con xin quy y Toân giaû Gotama, quy y Phaùp vaø quy y chuùng Tyû-kheo. Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm cö só, töø naøy cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng. Thöa Toân giaû Gotama, nay chuùng con xin ñi, chuùng con coù nhieàu coâng vieäc phaûi laøm.
-- Naøy Thanh nieân Baø-la-moân, nay OÂng haõy laøm nhöõng gì OÂng nghó laø hôïp thôøi.
Roài thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta hoan hyû tín thoï lôøi Theá Toân daïy, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi.
Luùc baáy giôø Baø-la-moân Janussoni, vôùi coã xe do toaøn ngöïa caùi traéng keùo, ñi ra khoûi Savatthi ñeå nghæ tröa. Baø-la-moân Janussoni thaáy thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta töø xa ñi laïi, sau khi thaáy, lieàn noùi vôùi thanh nieân Baø-la-moân Subha Todeyyaputta:
-- Toân giaû Bharadvaja ñi töø ñaâu laïi, quaù sôùm nhö vaäy?
-- Thöa Toân giaû, toâi vöøa töø Sa-moân Gotama laïi.
-- Naøy Toân giaû Bharadvaja, Toân giaû nghó theá naøo? Toân giaû coù nghó Sa-moân Gotama laø baäc coù trí, coù trí tueä saùng suoát (pannaveyyattiyam) khoâng?
-- Thöa Toân giaû, toâi laø ai maø coù theå bieát ñöôïc trí tueä saùng suoát cuûa Sa-moân Gotama? Chæ coù vò naøo nhö Ngaøi môùi coù theå bieát ñöôïc trí tueä saùng suoát cuûa Sa-moân Gotama.
-- Toân giaû Bharadvaja thaät ñaõ taùn thaùn Sa-moân Gotama vôùi söï taùn thaùn toái thöôïng.
-- Nhöng toâi laø ai maø toâi laïi taùn thaùn Sa-moân Gotama? Taùn thaùn bôûi nhöõng ngöôøi ñöôïc taùn thaùn laø Sa-moân Gotama, laø baäc toái thöôïng giöõa caùc haøng Thieân Nhaân. Thöa Toân giaû, caùc vò Baø-la-moân chuû tröông naêm phaùp taùc phöôùc, ñaéc thieän naøy, Sa-moân Gotama noùi raèng naêm phaùp aáy laø tö cuï cho taâm, nghóa laø ñeå tu taäp, trôû thaønh khoâng haän, khoâng saân.
Khi ñöôïc nghe noùi vaäy, Baø-la-moân, Janussoni böôùc xuoáng coã xe do toaøn ngöïa caùi traéng keùo, ñaép aùo vaøo moät phía beân vai, chaép tay höôùng ñeán Theá Toân vaø thoát ra lôøi caûm höùng nhö sau: "Lôïi ích thay cho vua Pasenadi nöôùc Kosala! Toát ñeïp, lôïi ích thay cho vua Pasenadi nöôùc Kosala ñöôïc Nhö Lai baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc truù ôû trong nöôùc!"
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11/99
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]