Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya100. Kinh Sangaørava
(Sangaørava sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân du haønh trong nöôùc Kosala vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo.
Luùc baáy giôø, moät nöõ Baø-la-moân teân Dhananjani (Ña-na-xa-ni) truù ôû Candalakappa (Ñan-ñaït-la-kieáp-ba) coù loøng tín thaønh Phaät, Phaùp vaø Taêng. Roài nöõ Baø-la-moân Dhananjani sau khi bò trôït chaân, thoát leân ba laàn caûm höùng ngöõ: "Ñaûnh leã ñöùc Theá Toân aáy, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc! Ñaûnh leã ñöùc Theá Toân aáy, baäc A-la-haùn Chaùnh Ñaúng Giaùc! Ñaûnh leã ñöùc Theá Toân aáy, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc!"
Luùc baáy giôø moät thanh nieân Baø-la-moân teân Sangarava truù ôû Candalakappa, tinh thoâng ba taäp Veda, vôùi töï vöõng, leã nghi, ngöõ nguyeân vaø thöù naêm laø caùc coå truyeän, thoâng hieåu töø ngöõ vaø vaên phaïm, thaâm hieåu Thuaän theá luaän vaø Ñaïi nhaân töôùng. Thanh nieân Baø-la-moân Sangarava nghe nöõ Baø-la-moân Dhananjani noùi nhö vaäy, sau khi nghe, lieàn noùi vôùi nöõ Baø-la-moân Dhanajani:
-- Nöõ Baø-la-moân Dhananjani naøy thaät laø haï lieät! Nöõ Baø-la-moân Dhananjani naøy thaät laø suy ñoài, vì raèng trong khi caùc Baø-la-moân ñang coøn soáng laïi noùi lôøi ta thaùn Sa-moân troïc ñaàu aáy.
-- Naøy Hieàn giaû thaân meán, coù phaûi Hieàn giaû chöa bieát ñeán giôùi ñöùc vaø tueä ñöùc cuûa Nhö Lai? Naøy Hieàn giaû thaân meán, neáu Hieàn giaû bieát ñeán giôùi ñöùc vaø tueä ñöùc cuûa Nhö Lai, toâi nghó raèng, naøy Hieàn giaû thaân meán, Hieàn giaû seõ khoâng nghó raèng Theá Toân ñaùng bò maï lî, ñaùng bò maéng nhieác.
-- Vaäy thöa Baø, khi naøo Sa-moân Gotama ñeán taïi Candalakappa, Baø haõy baùo tin cho toâi bieát.
-- Thöa vaâng, Hieàn giaû.
Nöõ Baø-la-moân Dhananjani vaâng ñaùp thanh nieân Baø-la-moân Sangarava.
Roài Theá Toân tieáp tuïc du haønh trong nöôùc Kosala vaø ñeán Candalakappa. Taïi ñaây, Theá Toân truù taïi Candalakappa trong röøng xoaøi cuûa caùc Baø-la-moân cuûa boä toäc Todeyya.
Nöõ Baø-la-moân Dhananjani ñöôïc nghe: "Theá Toân ñaõ ñeán Candalakappa, truù taïi Candalakappa trong röøng xoaøi cuûa caùc Baø-la-moân cuûa boä toäc Todeyya". Roài nöõ Baø-la-moân Dhananjani ñi ñeán thanh nieân Baø-la-moân Sangarava, sau khi ñeán, noùi vôùi thanh nieân Baø-la-moân Sangarava:
-- Naøy Hieàn giaû thaân meán, baäc Theá Toân aáy ñaõ ñeán Candalakappa truù taïi Candalakappa trong röøng xoaøi cuûa caùc vò Baø-la-moân cuûa boä toäc Todeyya. Naøy Hieàn giaû thaân meán, nay Hieàn giaû laøm nhöõng gì maø Hieàn giaû nghó laø hôïp thôøi.
-- Thöa Baø, vaâng.
Thanh nieân Baø-la-moân Sangarava, vaâng ñaùp nöõ Baø-la-moân Dhananjani, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, thanh nieân Baø-la-moân Sangarava baïch Theá Toân:
-- Thöa Toân giaû Gotama, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân töï nhaän raèng veà caên baûn Phaïm haïnh, hoï ñaõ chöùng ñaït ñöôïc ngay hieän taïi thoâng trí vaø cöùu caùnh bæ ngaïn nhôø thöôïng trí (abinnavesanaparamipatta). Toân giaû Gotama laø theá naøo ñoái vôùi caùc vò aáy?
-- Naøy Bharadvaja, Ta noùi raèng, coù söï sai khaùc giöõa nhöõng vò töï nhaän raèng veà caên baûn Phaïm haïnh, hoï ñaõ chöùng ñaït ñöôïc ngay trong hieän taïi thoâng trí vaø cöùu caùnh bæ ngaïn nhôø thöôïng trí. Naøy Bharadvaja, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân theo tin ñoàn (hay truyeàn thoáng), do tin ñoàn (hay truyeàn thoáng), hoï töï nhaän raèng veà caên baûn Phaïm haïnh, hoï ñaõ chöùng ñaït ñöôïc ngay hieän taïi thoâng trí vôùi cöùu caùnh bæ ngaïn nhôø thöôïng trí, nhö caùc Baø-la-moân thoâng hieåu ba taäp Veda. Nhöng naøy Bharadvaja, coù moät soá Sa-moân Baø-la-moân hoaøn toaøn chæ do loøng tin, töï nhaän raèng veà caên baûn Phaïm haïnh, hoï ñaõ chöùng ñaït ngay trong hieän taïi thoâng trí vaø cöùu caùnh bæ ngaïn nhôø thöôïng trí, nhö caùc nhaø lyù luaän (caùc nhaø suy tö). Naøy Bharadvaja, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, töï mình chöùng tri hoaøn toaøn phaùp aáy, töï nhaän raèng veà caên baûn Phaïm haïnh, do ñaõ chöùng ñaït ngay trong hieän taïi thoâng trí vaø cöùu caùnh bæ ngaïn nhôø thöôïng trí. ÔÛ ñaây, naøy Bharadvaja, caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân aáy ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, töï mình chöùng tri hoaøn toaøn phaùp aáy, töï nhaän raèng veà caên baûn Phaïm haïnh, hoï ñaõ chöùng ñaït ngay trong hieän taïi thoâng trí vaø cöùu caùnh bæ ngaïn nhôø thöôïng trí.
Ta laø moät trong nhöõng vò aáy. Naøy Bharadvaja, OÂng caàn phaûi hieåu theo nghóa nhö vaäy. Caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân aáy ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, töï mình chöùng tri hoaøn toaøn phaùp aáy, töï nhaän raèng, veà caên baûn Phaïm haïnh, hoï ñaõ chöùng ñaït ngay trong hieän taïi thoâng trí vaø cöùu caùnh bæ ngaïn nhôø thöôïng trí, Ta laø moät trong nhöõng vò aáy.
ÔÛ ñaây, naøy Bharadvaja, thuôû xöa, khi Ta chöa thaønh baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc, coøn laø Boà-taùt, Ta suy nghó nhö sau: "Ñôøi soáng taïi gia chaät heïp, nhieãm ñaày buïi ñôøi; ñôøi soáng xuaát gia phoùng khoaùng nhö ngoaøi trôøi. Thaät khoâng deã gì soáng taïi gia, coù theå soáng ñôøi soáng Phaïm haïnh hoaøn toaøn vieân maõn, hoaøn toaøn thanh tònh, traéng baïch nhö voû oác. Vaäy Ta haõy caïo boû raâu toùc, khoaùc aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình".
Roài naøy Bharadvaja, sau moät thôøi gian, khi Ta coøn treû, nieân thieáu, toùc ñen nhaùnh, ñaày ñuû huyeát khí cuûa tuoåi thanh xuaân, trong thôøi vaøng son cuoäc ñôøi, maëc daàu cha meï khoâng baèng loøng, nöôùc maét ñaày maët, than khoùc, Ta caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Ta xuaát gia nhö vaäy, moät ngöôøi ñi tìm caùi gì chí thieän, tìm caàu voâ thöôïng toái thaéng an tònh ñaïo loä. Ta ñeán choã Alara Kalama ôû, khi ñeán xong lieàn thöa vôùi Alara Kalama: "Hieàn giaû Kalama, toâi muoán soáng phaïm haïnh trong phaùp luaät naøy". Naøy Bharadvaja, ñöôïc nghe noùi vaäy, Alara Kalama noùi vôùi Ta: "Naøy Toân giaû, haõy soáng (vaø an truù). Phaùp naøy laø nhö vaäy, khieán keû coù trí, khoâng bao laâu nhö vò Boån sö cuûa mình (chæ daïy), töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù". Naøy Bharadvaja, vaø khoâng bao laâu Ta ñaõ thoâng suoát phaùp aáy moät caùch mau choùng. Vaø naøy Bharadvaja, cho ñeán vaán ñeà khua moâi vaø vaán ñeà phaùt ngoân maø noùi, thôøi Ta noùi giaùo lyù cuûa keû trí vaø giaùo lyù cuûa baäc Tröôûng laõo (Thöôïng toïa), vaø Ta töï cho raèng Ta nhö keû khaùc cuõng vaäy, Ta bieát vaø Ta thaáy.
Naøy Bharadvaja, Ta suy nghó nhö sau: "Alara Kalama tuyeân boá phaùp naøy khoâng phaûi chæ vì loøng tin: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, Ta môùi an truù". Chaéc chaén Alara Kalama bieát phaùp naøy, thaáy phaùp naøy roài môùi an truù". Naøy Bharadvaja, roài Ta ñi ñeán choã Alara Kalama ôû, sau khi ñeán Ta noùi vôùi Alara Kalama: "Hieàn giaû Kalama, cho ñeán möùc ñoä naøo, Ngaøi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, vaø tuyeân boá phaùp naøy?" Naøy Bharadvaja, ñöôïc noùi vaäy, Alara Kalama tuyeân boá veà Voâ sôû höõu xöù.
Roài naøy Bharadvaja, Ta suy nghó: "Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama coù loøng tin, Ta cuõng coù loøng tin. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù tinh taán, Ta cuõng coù tinh taán. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù nieäm, Ta cuõng coù nieäm. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù ñònh, Ta cuõng coù ñònh. Khoâng phaûi chæ coù Alara Kalama môùi coù tueä, Ta cuõng coù tueä. Vaäy Ta haõy coá gaéng chöùng cho ñöôïc phaùp maø Alara Kalama tuyeân boá: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, ta an truù".
Roài naøy Bharadvaja, khoâng bao laâu sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït phaùp aáy moät caùch mau choùng, Ta an truù. Roài naøy Bharadvaja, Ta ñi ñeán choã Alara Kalama ôû, sau khi ñeán, Ta noùi vôùi Alara Kalama: "Naøy Hieàn giaû Kalama, coù phaûi Hieàn giaû ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy?" --"Vaâng, Hieàn giaû, toâi ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy". --"Naøy Hieàn giaû, toâi cuõng töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy". --"Thaät lôïi ích thay cho chuùng toâi, Thaät kheùo lôïi ích thay cho chuùng toâi, khi chuùng toâi ñöôïc thaáy moät ñoàng phaïm haïnh nhö Toân giaû! Phaùp maø toâi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, vaø tuyeân boá, chính phaùp aáy Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù; phaùp maø Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù, chính phaùp aáy toâi töï tri, töï chöùng töï ñaït vaø tuyeân boá; phaùp maø toâi bieát, chính phaùp aáy Hieàn giaû bieát; phaùp maø Hieàn giaû bieát, chính phaùp aáy toâi bieát. Toâi nhö theá naøo, Hieàn giaû laø nhö vaäy; Hieàn giaû nhö theá naøo, toâi laø nhö vaäy. Nay haõy ñeán ñaây, Hieàn giaû, hai chuùng ta haõy chaêm soùc hoäi chuùng naøy!"
Nhö vaäy naøy Bharadvaja, Alara Kalama laø Ñaïo Sö cuûa Ta, laïi ñaët Ta, ñeä töû cuûa vò aáy ngang haøng vôùi mình, vaø toân suøng Ta vôùi söï toân suøng toái thöôïng. Naøy Bharadvaja, roài Ta töï suy nghó: "Phaùp naøy khoâng höôùng ñeán yeåm ly, khoâng höôùng ñeán ly tham, khoâng höôùng ñeán ñoaïn dieät, khoâng höôùng ñeán an tònh, khoâng höôùng ñeán thöôïng trí, khoâng höôùng ñeán giaùc ngoä, khoâng höôùng ñeán Nieát-baøn, maø chæ ñöa ñeán söï chöùng ñaït Voâ sôû höõu xöù". Nhö vaäy naøy Bharadvaja, Ta khoâng toân kính phaùp naøy, vaø töø boû phaùp aáy, Ta boû ñi.
Roài naøy Bharadvaja, Ta, keû ñi tìm caùi gì chí thieän, tìm caàu voâ thöôïng toái thaéng an tònh ñaïo loä. Ta ñi ñeán choã Uddaka Ramaputta, khi ñeán xong Ta noùi vôùi Uddaka Ramaputta: "Hieàn giaû, toâi muoán soáng phaïm haïnh trong phaùp luaät naøy. Ñöôïc noùi vaäy, naøy Bharadvaja, Uddaka Ramaputta noùi vôùi Ta: "Naøy Toân giaû, haõy soáng (vaø an truù), phaùp naøy laø nhö vaäy, khieán ngöôøi coù trí khoâng bao laâu nhö vò Boån sö cuûa mình (chæ daïy) töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù". Naøy Bharadvaja, Ta ñaõ thoâng suoát phaùp aáy moät caùch mau choùng. Vaø naøy Bharadvaja, cho ñeán vaán ñeà khua moâi vaø vaán ñeà phaùt ngoân maø noùi, thôøi Ta noùi giaùo lyù cuûa keû trí, vaø giaùo lyù cuûa baäc Tröôûng laõo (Thöôïng Toïa), vaø Ta töï cho raèng Ta nhö ngöôøi khaùc cuõng vaäy, Ta bieát vaø Ta thaáy.
Naøy Bharadvaja, Ta suy nghó nhö sau: "Rama tuyeân boá phaùp naøy khoâng phaûi vì loøng tin: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, ta môùi an truù". Chaéc chaén Rama thaáy phaùp naøy, bieát phaùp naøy, roài môùi an truù". Naøy Bharadvaja, roài Ta ñi ñeán choã Uddaka Ramaputta ôû, sau khi ñeán Ta noùi vôùi Uddaka Ramaputta: "Hieàn giaû Rama, cho ñeán möùc ñoä naøo, Ngaøi töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy?" Naøy Bharadvaja ñöôïc nghe noùi vaäy, Uddaka Ramaputta tuyeân boá veà Phi töôûng phi phi töôûng xöù.
Roài naøy Bharadvaja, Ta suy nghó: "Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù loøng tin. Ta cuõng coù loøng tin. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù tinh taán, Ta cuõng coù tinh taán. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù nieäm, Ta cuõng coù nieäm. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù ñònh, Ta cuõng coù ñònh. Khoâng phaûi chæ coù Rama môùi coù tueä, Ta cuõng coù tueä. Vaäy ta haõy coá gaéng chöùng cho ñöôïc phaùp maø Rama tuyeân boá: "Sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït, töï an truù".
Roài naøy Bharadvaja, khoâng bao laâu sau khi töï tri, töï chöùng, töï ñaït phaùp aáy moät caùch mau choùng, Ta an truù. Roài naøy Bharadvaja, Ta ñi ñeán choã Uddaka Ramaputta ôû, sau khi ñeán, Ta noùi vôùi Uddaka Ramaputta: "Naøy Hieàn giaû Rama, coù phaûi Hieàn giaû ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy?" --"Vaâng Hieàn giaû, toâi ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy". --"Naøy Hieàn giaû, toâi cuõng ñaõ töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá phaùp naøy ñeán möùc ñoä nhö vaäy." Thaät lôïi ích thay cho chuùng toâi! Thaät kheùo lôïi ích thay cho chuùng toâi, khi chuùng toâi ñöôïc thaáy moät ñoàng phaïm haïnh nhö Toân giaû! Phaùp maø toâi, töï tri töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá, chính phaùp aáy Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù; phaùp maø Hieàn giaû töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø an truù, chính phaùp aáy toâi töï tri, töï chöùng, töï ñaït vaø tuyeân boá; phaùp maø toâi bieát, chính phaùp aáy Hieàn giaû bieát; phaùp maø Hieàn giaû bieát, chính phaùp aáy toâi bieát. Toâi nhö theá naøo, Hieàn giaû laø nhö vaäy; Hieàn giaû nhö theá naøo, Toâi laø nhö vaäy. Nay haõy ñeán ñaây, Hieàn giaû, hai chuùng ta haõy chaêm soùc hoäi chuùng naøy!"
Nhö vaäy, naøy Bharadvaja, Uddaka Ramaputta-laø Ñaïo Sö cuûa Ta, laïi ñaët Ta, ñeä töû cuûa vò aáy ngang haøng vôùi mình, vaø toân suøng Ta vôùi söï toân suøng toái thöôïng. Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó: "Phaùp naøy khoâng höôùng ñeán yeåm ly, khoâng höôùng ñeán ly tham, khoâng höôùng ñeán ñoaïn dieät, khoâng höôùng ñeán an tònh, khoâng höôùng ñeán thöôïng trí, khoâng höôùng ñeán giaùc ngoä, khoâng höôùng ñeán Nieát-baøn, maø chæ ñöa ñeán söï chöùng ñaït Phi töôûng phi phi töôûng xöù". Nhö vaäy, naøy Bharadvaja, Ta khoâng toân kính phaùp aáy vaø töø boû phaùp aáy, Ta boû ñi.
Naøy Bharadvaja, Ta, keû ñi tìm caùi gì chí thieän, tìm caàu voâ thöôïng toái thaéng an tònh ñaïo loä, tuaàn töï du haønh taïi nöôùc Magadha (Ma kieät ñaø) vaø ñeán taïi tuï laïc Uruvela (Öu laâu taàn loa). Taïi ñaây, Ta thaáy moät ñòa ñieåm khaû aùi, moät khoùm röøng thoaûi maùi, coù con soâng trong saùng chaûy gaàn, vôùi moät choã loäi qua deã daøng khaû aùi, vaø xung quanh coù laøng maïc bao boïc deã daøng ñi khaát thöïc. Naøy Bharadvaja, roài Ta töï nghó: "Thaät laø moät ñòa ñieåm khaû aùi, moät khoùm röøng thoaûi maùi, coù con soâng trong saùng chaûy gaàn, vôùi moät choã loäi qua deã daøng khaû aùi, vaø xung quanh coù laøng maïc bao boïc deã daøng ñi khaát thöïc. Thaät laø moät choã vöøa ñuû cho moät Thieän nam töû tha thieát tinh caàn coù theå tinh taán". Vaø naøy Bharadvaja, Ta ngoài xuoáng taïi choã aáy vaø nghó: "Thaät laø vöøa ñuû ñeå tinh taán".
Roài naøy Bharadvaja, ba ví duï khôûi leân nôi Ta, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe: Naøy Bharadvaja, ví nhö coù moät khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng vaø ñaët trong nöôùc. Coù moät ngöôøi ñeán, caàm duïng cuï laøm löûa vôùi yù nghó: "Ta seõ nhen löûa, hôi noùng seõ hieän ra". Naøy Bharadvaja, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy laáy khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng ñaët trong nöôùc aáy, roài coï xaùt vôùi duïng cuï laøm löûa thì coù theå nhen löûa, khieán löûa noùng hieän ra ñöôïc khoâng?
-- Thöa khoâng, Toân giaû Gotama. Vì sao vaäy? Naøy Toân giaû Gotama, vì caønh caây aáy ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng laïi bò ngaâm trong nöôùc, neân ngöôøi aáy chæ bò meät nhoïc vaø böïc boäi.
-- Cuõng vaäy, naøy Bharadvaja, nhöõng Sa-moân hay nhöõng Baø-la-moân soáng khoâng xaû ly caùc duïc veà thaân, nhöõng gì ñoái vôùi chuùng thuoäc caùc duïc nhö duïc tham, duïc aùi, duïc hoân aùm, duïc khaùt voïng, duïc nhieät naõo, veà noäi taâm chöa ñöôïc kheùo ñoaïn tröø, chöa ñöôïc kheùo laøm cho nheï bôùt, neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc, vaø neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy khoâng thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy cuõng khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy Bharadvaja, ñoù laø ví duï thöù nhaát, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta.
Naøy Bharadvaja, roài moät ví duï thöù hai, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta. Naøy Bharadvaja, ví nhö coù moät khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ. Coù moät ngöôøi ñeán, caàm duïng cuï laøm löûa vôùi yù nghó: "Ta seõ nhen löûa, hôi noùng seõ hieän ra". Naøy Bharadvaja, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy laáy khuùc caây ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ aáy, roài coï xaùt vôùi duïng cuï laøm löûa, coù theå nhen löûa, khieán hôi noùng hieän ra ñöôïc khoâng?
-- Thöa khoâng, Toân giaû Gotama. Vì sao vaäy? Naøy Toân giaû Gotama, vì khuùc caây aáy ñaãm öôùt, ñaày nhöïa soáng, daàu ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ, neân ngöôøi aáy chæ bò meät nhoïc vaø böïc boäi.
-- Cuõng vaäy, naøy Bharadvaja, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân soáng khoâng xaû ly caùc duïc veà thaân, nhöõng gì ñoái vôùi caùc vò aáy thuoäc caùc duïc nhö duïc tham, duïc aùi, duïc hoâm aùm, duïc khaùt voïng, duïc nhieät naõo, veà noäi taâm chöa ñöôïc kheùo ñoaïn tröø, chöa ñöôïc kheùo laøm cho nheï bôùt. Neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân, hay Baø-la-moân naøy thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Vaø neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy khoâng thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy cuõng khoâng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán, voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy Bharadvaja, ñoù laø ví duï thöù hai, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta.
Naøy Bharadvaja, roài moät ví duï thöù ba, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta. Naøy Bharadvaja, ví nhö coù moät khuùc caây khoâ, khoâng nhöïa, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ. Coù moät ngöôøi ñeán caàm duïng cuï laøm löûa vôùi yù nghó: "Ta seõ nhen löûa, löûa noùng seõ hieän ra". Naøy Bharadvaja, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy laáy khuùc caây khoâ, khoâng nhöïa, ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ, roài coï xaùt vôùi duïng cuï laøm löûa, coù theå nhen löûa, khieán nôi noùng hieän ra ñöôïc khoâng?
-- Thöa ñöôïc, Toân giaû Gotama. Vì sao vaäy? Naøy Toân giaû Gotama, vì khuùc caây aáy khoâ, khoâng nhöïa, laïi ñöôïc vôùt khoûi nöôùc, ñöôïc ñaët treân ñaát khoâ.
-- Cuõng vaäy, naøy Bharadvaja, nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân soáng xaû ly caùc duïc veà thaân, nhöõng gì ñoái vôùi caùc vò aáy thuoäc caùc duïc, nhö duïc tham, duïc aùi, duïc hoân aùm, duïc khaùc voïng, duïc nhieät naõo, veà noäi taâm ñöôïc kheùo ñoaïn tröø. Neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò aáy coù theå chöùng ñöôïc tri kieán voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Vaø neáu nhöõng Toân giaû Sa-moân hay Baø-la-moân naøy khoâng thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät, caùc vò naøy cuõng coù theå chöùng ñöôïc tri kieán voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Naøy Bharadvaja, ñoù laø ví duï thöù ba, vi dieäu, töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, ñöôïc khôûi leân nôi Ta.
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó: "Ta haõy nghieán raêng, daùn chaët leân löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm!" Naøy Bharadvaja, roài Ta nghieán raêng, daùn chaët löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm. Khi Ta ñang nghieán raêng, daùn chaët löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm, moà hoâi thoaùt ra töø nôi naùch cuûa Ta. Naøy Bharadvaja, nhö moät ngöôøi löïc só naém laáy ñaàu moät ngöôøi oám yeáu hay naém laáy vai, coù theå cheá ngöï, nhieáp phuïc vaø ñaùnh baïi ngöôøi aáy. Naøy Bharadvaja, khi Ta ñang nghieán raêng, daùn chaët löôõi leân noùc hoïng, laáy taâm cheá ngöï taâm, nhieáp phuïc taâm, ñaùnh baïi taâm, moà hoâi thoaùt ra töø nôi naùch cuûa Ta, naøy Bharadvaja, daàu cho Ta coù chí taâm tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu Thieàn nín thôû". Vaø naøy Bharadvaja, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng vaø ngang qua muõi. Naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng vaø ngang qua muõi, thì moät tieáng gioù ñoäng kinh khuûng thoåi leân, ngang qua loã tai. Naøy Bharadvaja, ví nhö tieáng kinh khuûng phaùt ra töø oáng thoåi beä ñang thoåi cuûa ngöôøi thôï reøn. Cuõng vaäy naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng vaø ngang qua muõi, thôøi moät tieáng gioù ñoäng kinh khuûng thoåi leân, ngang qua loã tai. Naøy Bharadvaja, daàu cho Ta coù chí taâm tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò kích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Bharadvaja, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra ngang qua mieäng, ngang qua muõi, vaø ngang qua tai. Naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ thôû ra ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, thì coù ngoïn gioù kinh khuûng thoåi leân ñau nhoùi trong ñaàu Ta. Naøy Bharadvaja, ví nhö moät ngöôøi löïc só cheùm ñaàu moät ngöôøi khaùc vôùi moät thanh kieám saéc, cuõng vaäy naøy Bharadvaja, khi ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, thì coù ngoïn gioù kinh khuûng thoåi leân ñau nhoùi trong ñaàu Ta. Naøy Bharadvaja, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán, do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau : "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Bharadvaja, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, Ta caûm giaùc ñau ñaàu, moät caùch kinh khuûng. Naøy Bharadvaja, ví nhö moät ngöôøi löïc só laáy moät daây nòt baèng da cöùng quaán troøn quanh ñaàu roài xieát maïnh; cuõng vaäy, naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi, vaø ngang qua tai, Ta caûm giaùc ñau ñaàu moät caùch kinh khuûng. Naøy Bharadvaja, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Bharadvaja, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai. Naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, moät ngoïn gioù kinh khuûng caét ngang buïng cuûa Ta. Naøy Bharadvaja, ví nhö moät ngöôøi ñoà teå thieän xaûo hay ñeä töû ngöôøi ñoà teå caét ngang buïng vôùi moät con dao caét thòt boø saéc beùn. Cuõng vaäy, naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, moät ngoïn kinh khuûng caét ngang buïng cuûa Ta. Naøy Bharadvaja, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daãu cho nieäm ñöôïc an truù, khoâng dao ñoäng nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán, do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy tu theâm Thieàn nín thôû". Vaø naøy Bharadvaja, roài Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai. Naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai, thì coù moät söùc noùng kinh khuûng khôûi leân trong thaân Ta. Naøy Bharadvaja, ví nhö hai ngöôøi löïc só sau khi naém caùnh tay moät ngöôøi yeáu hôn, nöôùng ngöôøi aáy, ñoát ngöôøi aáy treân moät hoá than höøng. Cuõng vaäy, naøy Bharadvaja, khi Ta nín thôû voâ, thôû ra, ngang qua mieäng, ngang qua muõi vaø ngang qua tai thì coù moät söùc noùng kinh khuûng khôûi leân trong thaân Ta. Naøy Bharadvaja, daàu cho Ta coù chí taâm, tinh caàn, tinh taán, taän löïc, daàu cho nieäm ñöôïc an truù, khoâng dao ñoäng, nhöng thaân cuûa Ta vaãn bò khích ñoäng, khoâng ñöôïc khinh an, vì Ta bò chi phoái bôûi söï tinh taán, do tinh taán choáng laïi khoå thoï aáy.
Laïi nöõa, naøy Bharadvaja, chö Thieân thaáy vaäy noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama ñaõ cheát roài". Moät soá chö Thieân noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama chöa cheát, nhöng Sa-moân Gotama saép söûa cheát". Moät soá chö Thieân noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama chöa cheát. Sa-moân Gotama, cuõng khoâng phaûi saép cheát. Sa-moân Gotama laø baäc A-la-haùn, ñôøi soáng cuûa moät A-la-haùn laø nhö vaäy".
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta haõy hoaøn toaøn tuyeät thöïc". Roài naøy Bharadvaja, chö Thieân ñeán Ta vaø noùi nhö sau: "Naøy Thieän höõu, Hieàn giaû chôù coù hoaøn toaøn tuyeät thöïc. Naøy Thieän höõu, neáu Hieàn giaû coù hoaøn toaøn tuyeät thöïc, chuùng toâi seõ ñoå caùc moùn aên chö Thieân ngang qua caùc loã chaân loâng cho Hieàn giaû, vaø nhôø vaäy Hieàn giaû vaãn soáng". Roài naøy Bharadvaja, Ta suy nghó nhö sau: "Neáu Ta hoaøn toaøn tuyeät thöïc vaø chö Thieân naøy ñoå caùc moùn aên chö Thieân ngang qua caùc loã chaân loâng cho Ta vaø nhôø vaäy Ta vaãn soáng, thôøi nhö vaäy Ta töï doái Ta". Naøy Bharadvaja, Ta baùc boû chö Thieân aáy vaø noùi: "Nhö vaäy laø ñuû".
Naøy Bharadvaja, roài Ta töï suy nghó nhö sau: "Ta haõy giaûm thieåu toái ña aên uoáng, aên ít töøng gioït moät, nhö xuùp ñaäu xanh, xuùp ñaäu ñen hay xuùp ñaäu hoät hay xuùp ñaäu nhoû". Vaø naøy Bharadvaja, trong khi Ta giaûm thieåu toái ña söï aên uoáng, aên töøng gioït moät, nhö xuùp ñaäu xanh, xuùp ñaäu ñen hay xuùp ñaäu hoät hay xuùp ñaäu nhoû, thaân cuûa Ta trôû thaønh heát söùc gaày yeáu. Vì Ta aên quaù ít, tay chaân Ta trôû thaønh nhö nhöõng goïng coû hay nhöõng ñoát caây leo khoâ heùo; vì Ta aên quaù ít, baøn troân cuûa Ta trôû thaønh nhö moùng chaân con laïc ñaø; vì Ta aên quaù ít, xöông soáng phoâ baøy cuûa Ta gioáng nhö moät chuoãi banh; vì Ta aên quaù ít, caùc xöông söôøn gaày moøn cuûa Ta gioáng nhö rui coät moät nhaø saøn hö naùt; vì Ta aên quaù ít, neân con ngöôi long lanh cuûa Ta naèm saâu thaúm trong loã con maét, gioáng nhö aùnh nöôùc long lanh naèm saâu thaúm trong moät gieáng nöôùc thaâm saâu; vì Ta aên quaù ít, da ñaàu Ta trôû thaønh nhaên nhiu khoâ caèn nhö traùi bí traéng vaø ñaéng bò caét tröôùc khi chín, bò côn gioù noùng laøm cho nhaên nhíu khoâ caèn. Naøy Bharadvaja, neáu Ta nghó: "Ta haõy rôø da buïng", thì chính xöông soáng bò Ta naém laáy. Neáu Ta nghó: "Ta haõy rôø xöông soáng", thì chính da buïng bò Ta naém laáy. Vì Ta aên quaù ít, neân naøy Bharadvaja, da buïng cuûa Ta ñeán baùm chaët xöông soáng. Naøy Bharadvaja, neáu Ta nghó: "Ta ñi ñaïi tieän, hay ñi tieåu tieän" thì Ta ngaõ quî, uùp maët xuoáng ñaát, vì Ta aên quaù ít. Naøy Bharadvaja, neáu Ta muoán xoa dòu thaân Ta, laáy tay xoa boùp chaân tay, thì naøy Bharadvaja, trong khi Ta xoa boùp chaân tay, caùc loâng toùc hö muïc ruïng khoûi thaân Ta, vì Ta aên quaù ít.
Laïi nöõa, naøy Bharadvaja, coù ngöôøi thaáy vaäy noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama coù da ñen". Moät soá ngöôøi noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama, da khoâng ñen, Sa-moân Gotama coù da maøu xaùm". Moät soá ngöôøi noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama da khoâng ñen, da khoâng xaùm." Moät soá ngöôøi noùi nhö sau: "Sa-moân Gotama da khoâng ñen, da khoâng xaùm, Sa-moân Gotama coù da maøu vaøng saãm". Cho ñeán möùc ñoä nhö vaäy, naøy Bharadvaja, da cuûa Ta voán thanh tònh, trong saùng bò hö hoaïi vì Ta aên quaù ít.
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau: "Thuôû xöa coù nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät. Nhöõng söï ñau khoå naøy laø toái thöôïng, khoâng theå coù gì hôn nöõa. Veà töông lai, coù nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät. Nhöõng söï ñau khoå naøy laø toái thöôïng khoâng theå coù gì hôn nöõa. Trong hieän taïi, coù nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân thình lình caûm thoï nhöõng caûm giaùc choùi ñau, khoå ñau, kòch lieät, khoác lieät. Nhöõng söï ñau khoå naøy laø toái thöôïng, khoâng theå coù gì hôn nöõa. Nhöng Ta, vôùi söï khoå haïnh khoác lieät nhö theá naøy, vaãn khoâng chöùng ñöôïc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh. Hay laø coù ñaïo loä naøo khaùc ñöa ñeán giaùc ngoä?"
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó nhö sau: "Ta bieát, trong khi phuï thaân Ta, thuoäc gioøng Sakka (Thích-ca) ñang caøy vaø Ta ñang ngoài döôùi boùng maùt caây dieâm-phuø-ñeà (jambu), Ta ly duïc, ly phaùp baát thieän chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm, coù töù". Khi an truù nhö vaäy, Ta nghó: "Ñaïo loä naøy coù theå ñöa ñeán giaùc ngoä chaêng?" Vaø naøy Bharadvaja, tieáp theo yù nieäm aáy, yù thöùc naøy khôûi leân nôi Ta: "Ñaây laø ñaïo loä ñöa ñeán giaùc ngoä".
Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó: "Ta coù sôï chaêng laïc thoï naøy, moät laïc thoï ly duïc, ly phaùp baát thieän?" Naøy Bharadvaja, roài Ta suy nghó: "Ta khoâng sôï laïc thoï naøy, moät laïc thoï ly duïc, ly phaùp baát thieän".'
Roài naøy Bharadvaja, Ta suy nghó: "Nay thaät khoâng deã gì chöùng ñaït laïc thoï aáy, vôùi thaân theå oám yeáu kinh khuûng nhö theá naøy. Ta haõy aên thoâ thöïc aên côm chua". Roài naøy Bharadvaja, Ta aên thoâ thöïc, aên côm chua. Naøy Bharadvaja, luùc baáy giôø, naêm Tyû-kheo ñang haàu haï Ta suy nghó: "Khi naøo Sa-moân Gotama chöùng phaùp, vò aáy seõ noùi cho chuùng ta bieát". Naøy Bharadvaja, khi thaáy Ta aên thoâ thöïc, aên côm chua, caùc vò aáy chaùn gheùt Ta, boû ñi vaø noùi: "Sa-moân Gotama nay soáng ñaày ñuû vaät chaát, töø boû tinh taán, trôû lui ñôøi soáng sung tuùc".
Roài naøy Bharadvaja, sau khi aên thoâ thöïc vaø ñöôïc söùc löïc trôû laïi, Ta ly duïc, ly phaùp baát thieän, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù. Dieät taàm vaø töù, chöùng vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tónh nhaát taâm. Ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng vaø truù Thieàn thöù ba. Xaû laïc xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh.
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh trong saùng khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình tónh nhö vaäy, Ta daãn taâm, höôùng taâm ñeán Tuùc maïng minh. Ta nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, möôøi ñôøi, hai möôi ñôøi, ba möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, moät traêm ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp, nhieàu hoaïi vaø thaønh kieáp. Ta nhôù raèng: "Taïi choã kia, Ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã kia, Ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, Ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy". Nhö vaäy Ta nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát. Naøy Bharadvaja, ñoù laø minh thöù nhaát Ta ñaõ chöùng ñöôïc trong ñeâm canh moät, voâ minh dieät, minh sanh, aùm dieät, aùnh saùng sanh, do Ta soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh trong saùng khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình tónh nhö vaäy, Ta daãn taâm, höôùng taâm ñeán trí tueä veà sanh töû cuûa chuùng sanh. Ta vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh. Ta bieát roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Nhöõng chuùng sanh laøm nhöõng aùc haïnh veà thaân, lôøi vaø yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán; nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng chuùng sanh naøo laøm nhöõng thieän haïnh veà thaân, lôøi vaø yù, khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán; nhöõng vò naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc thieän thuù, coõi trôøi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy Ta vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Ta bieát roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät, keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Naøy Bharadvaja, ñoù laø minh thöù hai Ta ñaõ chöùng ñöôïc trong ñeâm canh giöõa, voâ minh dieät, minh sanh, aùm dieät, aùnh saùng sanh, do Ta soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, trong saùng khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình tónh nhö vaäy, Ta daãn taâm, höôùng taâm ñeán Laäu taän trí. Ta bieát nhö thaät: "Ñaây laø Khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø Nguyeân nhaân cuûa khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø söï Dieät khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø Con ñöôøng ñöa ñeán dieät khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nhöõng laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nguyeân nhaân cuûa laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø söï dieät tröø caùc laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán söï dieät tröø caùc laäu hoaëc". Nhôø bieát nhö vaäy, nhaän thöùc nhö vaäy, taâm cuûa Ta thoaùt khoûi duïc laäu, thoaùt khoûi höõu laäu, thoaùt khoûi voâ minh laäu. Ñoái vôùi töï thaân ñaõ giaûi thoaùt nhö vaäy, Ta khôûi leân söï hieåu bieát: "Ta ñaõ giaûi thoaùt" Ta ñaõ bieát: "Sanh ñaõ dieät, phaïm haïnh ñaõ thaønh, vieäc caàn laøm ñaõ laøm, sau ñôøi hieän taïi khoâng coù ñôøi soáng naøo khaùc nöõa". Naøy Bharadvaja, ñoù laø minh thöù ba maø Ta ñaõ chöùng ñöôïc trong canh cuoái, voâ minh dieät, minh sanh, aùm dieät, aùnh saùng sanh, do Ta soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm tinh caàn.
Khi nghe noùi vaäy, thanh nieân Baø-la-moân San-garava baïch theá toân:
-- Thaät söï, söï tinh caàn cuûa toân giaû Gotama laø trung kieân (atthita). Thaät söï, söï tinh caàn cuûa toân giaû Gotama laø söï tinh caàn cuûa caùc baäc Chaân nhaân (Sappurisa), moät baäc nhö laø A-la-han, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Thöa Toân giaû Gotama, coù caùc chö Thieân khoâng?
-- Naøy Bharadvaja, Ta ñöôïc bieát moät caùch chaéc chaén coù chö Thieân.
-- Nhöng vì sao, thöa Toân giaû Gotama, khi ñöôïc hoûi coù caùc chö Thieân khoâng, laïi hoûi: "Naøy Bharadvaja, Ta ñöôïc bieát moät caùch chaéc chaén coù chö Thieân". Söï vieäc laø nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, thì coù phaûi laø hö ngoân, voïng ngöõ khoâng?
-- Naøy Bharavaja, neáu khi ñöôïc hoûi: "Coù chö Thieân khoâng?"; caàn phaûi ñaùp: "Coù chö Thieân"; nhöng laïi ñaùp: "Chaéc chaén Ta ñöôïc bieát coù chö Thieân". Nhö vaäy, moät ngöôøi coù trí ñi ñeán keát luaän khoâng coù gì nghi ngôø nöõa, laø coù chö Thieân.
-- Nhöng vì sao Toân giaû Gotama khoâng giaûi thích nhö vaäy cho con töø khi baét ñaàu?
-- Naøy Bharadvaja, nhö vaäy ñaõ ñöôïc lôùn tieáng chaáp nhaän ôû ñôøi töùc laø coù chö Thieân.
Khi nghe noùi vaäy, thanh nieân Baø-la-moân Sangarava baïch Theá Toân:
-- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Toân giaû Gotama, nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho keû laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc; cuõng vaäy chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông dieän trình baøy. Vaø nay con xin quy y Toân giaû Gotama, quy y Phaùp, quy y chuùng Tyû-kheo Taêng. Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû, töø nay trôû ñi cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11/99
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]