Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chuû] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya101. Kinh Devadaha
(Devadaha sutta)
Nhö vaày toâi nghe:
Moät thôøi Theá Toân truù ôû giöõa caùc Sakka (Thích ca). Devadaha laø moät thò traán caùc Sakka. Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: "Naøy caùc Tyû-kheo".
"--Thöa vaâng, baïch Theá Toân". Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
-- Naøy caùc Tyû-kheo, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân coù lyù thuyeát nhö sau, coù tri kieán nhö sau: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï khoâng taïo taùc caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñoaïn dieät; do nghieäp ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ dieät taän".
Naày caùc Tyû-kheo, lyù thuyeát caùc Nigantha (Ni kieàn töû) laø vaäy. Naày caùc Tyû-kheo, Ta noùi nhö vaäy, Ta ñi ñeán caùc Nigantha vaø noùi nhö sau:
"-- Chö Hieàn Nigantha, coù ñuùng söï thaät chaêng, caùc OÂng coù lyù thuyeát nhö sau, coù tri kieán nhö sau: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï khoâng taïo taùc caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät, do nghieäp ñoaïn dieät khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän?"
Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc Nigantha aáy, khi ñöôïc Ta hoûi, töï nhaän coù noùi nhö vaäy, Ta lieàn noùi nhö sau:
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng coù bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù hieän höõu, chuùng toâi khoâng hieän höõu?"
"-- Thöa Hieàn giaû, khoâng nhö vaäy.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng coù bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp, chuùng toâi khoâng taïo aùc nghieäp?"
"-- Thöa Hieàn giaû, khoâng nhö vaäy.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc oâng coù bieát: "Chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp nhö theá naøy hay nhö theá kia?"
"-- Thöa Hieàn giaû, khoâng nhö vaäy.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc oâng coù bieát: "Khoå möùc ñoä nhö theá naøy ñaõ ñöôïc dieät taän hay khoå möùc ñoä nhö theá naøy caàn phaûi ñöôïc dieät taän, hay vôùi söï dieät taän khoå möùc ñoä nhö theá naøy, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän?"
"-- Thöa Hieàn giaû, khoâng nhö vaäy.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng coù bieát: "Söï ñoaïn taän caùc baát thieän phaùp ngay trong hieän taïi hay söï thaønh töïu caùc thieän phaùp?"
"-- Thöa Hieàn giaû, khoâng nhö vaäy.
"-- Chö Hieàn Nigantha, nhö caùc OÂng ñaõ noùi, caùc OÂng khoâng bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù hieän höõu, chuùng toâi khoâng hieän höõu"; caùc OÂng khoâng bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp, chuùng toâi khoâng taïo aùc nghieäp"; caùc OÂng khoâng bieát: "Chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp nhö theá naøy, hay nhö theá kia"; caùc OÂng khoâng bieát: "Khoå möùc ñoä nhö theá naøy ñaõ ñöôïc dieät taän, khoå möùc ñoä nhö theá naøy caàn phaûi ñöôïc dieät taän, hay vôùi söï dieät taän khoå möùc ñoä nhö theá naøy, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän"; caùc OÂng khoâng bieát: "Söï ñoaïn taän caùc baát thieän phaùp ngay trong hieän taïi hay söï thaønh töïu caùc thieän phaùp"; söï tình laø nhö vaäy, thôøi coù hôïp lyù chaêng, khi caùc Toân giaû Nigantha laïi traû lôøi: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï khoâng taïo caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät; do nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät taát caû khoå thoï seõ ñöôïc dieät taän?".
"-- Chö Hieàn Nigantha, neáu caùc OÂng ñöôïc bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù hieän höõu, chuùng toâi khoâng hieän höõu"; caùc OÂng ñöôïc bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp, chuùng toâi khoâng taïo aùc nghieäp"; caùc OÂng ñöôïc bieát: "Chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp nhö theá naøy, hay nhö theá kia"; caùc OÂng ñöôïc bieát: "Khoå möùc ñoä nhö theá naøy ñaõ ñöôïc dieät taän, hay khoå möùc ñoä nhö theá naøy caàn phaûi ñöôïc dieät taän, hay vôùi söï dieät taän khoå möùc ñoä nhö theá naøy, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän"; caùc OÂng ñöôïc bieát: "Söï ñoaïn taän caùc baát thieän phaùp ngay trong hieän taïi hay söï thaønh töïu caùc thieän phaùp"; söï tình laø nhö vaäy, thôøi thaät laø hôïp lyù khi caùc Toân giaû Nigantha traû lôøi: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï khoâng taïo caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät; do nghieäp ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän".
"-- Chö Hieàn Nigantha, ví nhö moät ngöôøi bò muõi teân baén, muõi teân ñöôïc taåm thuoác ñoäc raát daøy. Ngöôøi aáy do nhaân caûm xuùc muõi teân, thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Baïn beø, baø con huyeát thoáng cuûa ngöôøi aáy môøi moät y só giaûi phaãu ñeán. Vò y só giaûi phaãu laáy dao caét roäng mieäng veát thöông. Ngöôøi aáy do nhaân dao caét mieäng veát thöông, thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Vò y só giaûi phaãu aáy doø tìm muõi teân vôùi vaät duïng doø tìm. Ngöôøi aáy do nhaân bò doø tìm muõi teân vôùi vaät duïng doø tìm, thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Vò y só giaûi phaãu ruùt muõi teân ra khoûi ngöôøi aáy. Ngöôøi aáy do nhaân ñöôïc ruùt muõi teân, thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Vò y só giaûi phaãu aáy cho ñoát mieäng veát thöông vôùi than ñoû (hay ñaép mieäng veát thöông vôùi vaûi noùng nhö than ñoû). Ngöôøi aáy do nhaân mieäng veát thöông bò than ñoû ñoát, thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Sau moät thôøi gian, khi da ñaõ baét ñaàu laønh treân mieäng veát thöông, ngöôøi aáy khoâng beänh, an laïc, töï do, töï taïi, vaø ñi vaøo choã naøo ngöôøi aáy muoán. Ngöôøi aáy suy nghó nhö sau: "Tröôùc kia ta bò muõi teân baén, muõi teân ñöôïc taåm thuoác ñoäc raát daøy. Do nhaân caûm xuùc muõi teân, ta thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Baïn beø baø con huyeát thoáng cuûa ta coù môøi moät y só giaûi phaåu ñeán. Vò y só giaûi phaãu aáy laáy dao caét roäng mieäng veát thöông. Ta do nhaân dao caét roäng mieäng veát thöông thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Vò y só giaûi phaåu aáy doø tìm muõi teân vôùi vaät duïng doø tìm. Do nhaân bò doø tìm muõi teân vôùi vaät duïng doø tìm ta thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Vò y só giaûi phaãu aáy ruùt muõi teân ra khoûi ta. Do nhaân ñöôïc ruùt muõi teân, ta thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Vò y só giaûi phaãu aáy cho ñoát mieäng veát thöông vôùi than ñoû (hay ñaép mieäng veát thöông vôùi vaûi noùng nhö than ñoû?). Do nhaân mieäng veát thöông bò than ñoû ñoát, ta thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Nay da ñaõ baét ñaàu laønh treân mieäng veát thöông, ta khoâng beänh, an laïc, töï do, töï taïi, vaø ñi choã naøo ta muoán".
"Nhö vaäy, naøy chö Hieàn Nigantha, neáu caùc OÂng ñöôïc bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi hieän höõu, chuùng toâi khoâng hieän höõu"; caùc OÂng ñöôïc bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp, chuùng toâi khoâng taïo aùc nghieäp", caùc OÂng ñöôïc bieát: "Chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp, nhö theá naøy hay nhö theá kia", caùc OÂng ñöôïc bieát: "Khoå möùc ñoä nhö theá naøy ñaõ ñöôïc dieät taän, hay khoå möùc ñoä nhö theá naøy caàn phaûi ñöôïc dieät taän; hay vôùi söï dieät taän khoå möùc ñoä nhö theá naøy, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän"; caùc OÂng ñöôïc bieát: "Söï ñoaïn taän caùc baát thieän phaùp ngay trong hieän taïi hay söï thaønh töïu caùc thieän phaùp"; söï tình laø nhö vaäy, thôøi thaät laø hôïp lyù khi caùc Toân giaû Nigantha traû lôøi: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï khoâng taïo taùc caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät; do nghieäp ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän".
"Chö Hieàn Nigantha, vaø vì raèng caùc OÂng khoâng ñöôïc bieát: "Trong quaù khöù, chuùng toâi coù hieän höõu, chuùng toâi khoâng hieän höõu"; caùc OÂng khoâng ñöôïc bieát: "Chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp, chuùng toâi khoâng taïo aùc nghieäp"; caùc OÂng khoâng ñöôïc bieát: "Chuùng toâi coù taïo aùc nghieäp nhö theá naøy, hay nhö theá kia"; caùc OÂng khoâng ñöôïc bieát: "Khoå möùc ñoä nhö theá naøy ñaõ ñöôïc dieät taän, hay khoå möùc ñoä nhö theá naøy caàn phaûi ñöôïc dieät taän, hay vôùi söï dieät taän khoå möùc ñoä nhö theá naøy, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän"; caùc OÂng khoâng ñöôïc bieát: "Söï ñoaïn taän caùc baát thieän phaùp ngay trong hieän taïi hay söï thaønh töïu caùc thieän phaùp"; thôøi thaät laø khoâng hôïp lyù khi caùc Toân giaû Nigantha traû lôøi: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï khoâng taïo caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät; do nghieäp ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän".
Naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc noùi vaäy, caùc Nigantha aáy noùi vôùi Ta:
"-- Thöa Hieàn giaû, Nigantha Nataputta laø baäc toaøn tri, toaøn kieán, töï xöng laø coù tri kieán toaøn dieän nhö sau: "Daàu ta coù ñi, coù ñöùng, coù nguû vaø coù thöùc, tri kieán luoân luoân ñöôïc toàn taïi lieân tuïc ôû nôi ta". Vò aáy noùi nhö sau: "Naøy caùc Nigantha, neáu xöa kia caùc OÂng coù laøm aùc nghieäp, haõy laøm cho nghieäp aáy tieâu moøn baèng khoå haïnh thoáng khoå naøy. Chính do hoä trì thaân, hoä trì lôøi noùi, hoä trì yù ôû ñaây, ngay trong hieän taïi neân khoâng laøm caùc nghieäp trong töông lai. Vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï khoâng taïo caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät; do nghieäp ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän". Vaø vì chuùng toâi chaáp nhaän vaø chuùng toâi kham nhaãn ñieàu aáy, neân chuùng toâi ñöôïc hoan hyû".
Khi ñöôïc noùi vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi vôùi caùc vò Nigantha aáy:
"-- Chö Hieàn Nigantha, coù naêm phaùp naøy, ngay trong hieän taïi coù hai quaû baùo. Theá naøo laø naêm? Tín, hyû, tuøy vaên, thaåm ñònh lyù do (akaraparivitakka), kham nhaãn chaáp thoï (taø) kieán. Naøy chö Hieàn Nigantha, naêm phaùp naøy ngay trong hieän taïi coù hai quaû baùo. ÔÛ ñaây, theá naøo laø loøng tin caùc Toân giaû Nigantha aáy ñoái vôùi baäc Ñaïo sö trong quaù khöù? Theá naøo laø söï hoan hyû, theá naøo laø söï tuøy vaên, theá naøo laø thaåm ñònh lyù do, theá naøo laø kham nhaãn chaáp thoï (taø) kieán caùc vò aáy?"
Naøy caùc Tyû-kheo, noùi nhö vaäy, Ta khoâng thaáy moät caâu traû lôøi hôïp phaùp naøo giöõa caùc vò Nigantha. Vaø laïi nöõa naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi vôùi caùc vò Nigantha aáy nhö sau:
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng nghó theá naøo? Khi caùc OÂng tha thieát tinh taán, tha thieát tinh caàn, khi aáy coù phaûi caùc OÂng thoï laõnh nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå? Coøn trong khi caùc OÂng khoâng tha thieát tinh taán, khoâng tha thieát tinh caàn, khi aáy coù phaûi caùc OÂng khoâng thoï laõnh nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå?
"-- Thöa Hieàn giaû Gotama, khi chuùng toâi tha thieát tinh taán, tha thieát tinh caàn, khi aáy chuùng toâi thoï laõnh nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Coøn trong khi chuùng toâi khoâng tha thieát tinh taán, khoâng tha thieát tinh caàn, khi aáy chuùng toâi khoâng thoï laõnh nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå.
"-- Nhö vaäy, naøy chö Hieàn Nigantha, khi caùc OÂng tha thieát tinh taán, tha thieát tinh caàn, khi aáy caùc OÂng thoï laõnh nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Coøn trong khi caùc OÂng khoâng tha thieát tinh taán, khoâng tha thieát tinh caàn, khi aáy caùc OÂng khoâng thoï laõnh nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Söï tình laø nhö vaäy, thôøi thaät laø hôïp lyù khi caùc Toân giaû Nigantha traû lôøi: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï khoâng taïo caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät; do nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñoaïn dieät, caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän".
"Naøy chö Hieàn Nigantha, neáu trong khi caùc OÂng tha thieát tinh taán, tha thieát tinh caàn, khi aáy caùc caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå ñöôïc toàn taïi. Coøn trong khi caùc OÂng khoâng tha thieát tinh taán, khoâng tha thieát tinh caàn, khi aáy caùc caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå cuõng ñöôïc toàn taïi. Söï tình laø nhö vaäy, thôøi thaät laø hôïp lyù khi caùc Toân giaû Nigantha traû lôøi: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù... (nhö treân)... taát caû khoå ñöôïc dieät taän".
"Vaø vì raèng, chö Hieàn Nigantha, trong khi caùc OÂng tha thieát tinh taán, tha thieát tinh caàn, khi aáy caùc OÂng laõnh thoï nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå thoáng khoå, coøn trong khi caùc OÂng khoâng tha thieát tinh taán, khoâng tha thieát tinh caàn, khi aáy caùc OÂng khoâng laõnh thoï nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå. Nhö vaäy, thaät chính caùc OÂng trong khi laõnh thoï nhöõng caûm giaùc thoáng khoå, ñoät khôûi, ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå, töï bò löøa doái bôûi voâ minh, voâ trí, ngu muoäi, khi caùc OÂng noùi: "Phaøm caûm giaùc gì con ngöôøi naøy laõnh thoï, laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï, taát caû ñeàu do nhaân caùc nghieäp quaù khöù; vôùi söï ñoát chaùy, ñoaïn dieät caùc nghieäp quaù khöù, vôùi söï khoâng taïo taùc caùc nghieäp môùi, seõ khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai. Do khoâng coù dieãn tieán ñeán töông lai, nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät; do nghieäp ñöôïc ñoaïn dieät, khoå ñöôïc ñoaïn dieät; do khoå ñöôïc ñoaïn dieät; caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät; do caûm thoï ñöôïc ñoaïn dieät, taát caû khoå seõ ñöôïc dieät taän".
Naøy caùc Tyû-kheo, noùi nhö vaäy, Ta khoâng thaáy moät caâu traû lôøi hôïp lyù naøo giöõa caùc vò Nigantha. Vaø laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi vôùi caùc vò Nigantha aáy nhö sau:
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc oâng nghó theá naøo? Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp ñöôïc thoï quaû hieän taïi naøy, do tinh taán, hay do tinh caàn coù theå khieán ñöôïc thoï quaû töông lai?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp ñöôïc thoï quaû töông lai naøy do tinh taán hay do tinh caàn coù theå khieán ñöôïc thoï quaû hieän taïi?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng nghó theá naøo? Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp ñöôïc laõnh laïc thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn coù theå ñöôïc laõnh khoå thoï?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp ñöôïc laõnh khoå thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn coù theå ñöôïc laõnh laïc thoï?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng nghó theá naøo? Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp maø quaû laõnh thoï ñaõ ñöôïc thuaàn thuïc naøy do tinh taán hay tinh caàn, coù theå trôû thaønh khoâng thuaàn thuïc?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp maø quaû laõnh thoï chöa ñöôïc thuaàn thuïc naøy, do tinh taán hay tinh caàn, coù theå trôû thaønh thuaàn thuïc?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng nghó theá naøo? Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp ña sôû thoï naøy do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh thieåu sôû thoï?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Coù theå noùi ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp thieåu sôû thoï naøy do tinh taán hay do tinh caàn trôû thaønh ñaõ sôû thoï?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Chö Hieàn Nigantha, caùc OÂng nghó theá naøo? Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp coù sôû thoï naøy do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh nghieäp khoâng coù sôû thoï?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Coù theå ñöôïc chaêng: "Mong raèng nghieäp khoâng coù sôû thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh nghieäp coù sôû thoï?"
"-- Thöa khoâng vaäy, Hieàn giaû.
"-- Nhö vaäy, naøy chö Hieàn Nigantha, khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp ñöôïc thoï quaû hieän taïi naøy, do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh nghieäp ñöôïc thoï quaû töông lai". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp ñöôïc thoï quaû töông lai naøy, do tinh taán hay do tinh caàn, trôû thaønh nghieäp ñöôïc thoï quaû hieän taïi". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp ñöôïc laõnh laïc thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh nghieäp ñöôïc laõnh khoå thoï". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp ñöôïc laõnh khoå thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh nghieäp ñöôïc laõnh laïc thoï". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp maø quaû laõnh thoï ñaõ ñöôïc thaønh thuïc naøy, do tinh taán hay tinh caàn coù theå trôû thaønh khoâng thaønh thuïc". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp maø quaû laõnh thoï khoâng thaønh thuïc naøy, do tinh taán hay tinh caàn coù trôû thaønh thaønh thuïc". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp ña sôû thoï naøy do tinh taán hay tinh caàn, trôû thaønh thieåu sôû thoï". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp thieåu sôû thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh ña sôû thoï". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp khoâng coù sôû thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh coù sôû thoï". Khoâng theå ñöôïc: "Mong raèng nghieäp coù sôû thoï naøy, do tinh taán hay tinh caàn trôû thaønh khoâng coù sôû thoï". Söï tình laø nhö vaäy, thôøi söï tinh taán cuûa caùc Toân giaû Nigantha laø khoâng coù keát quaû, söï tinh caàn cuûa hoï laø khoâng coù keát quaû".
Naøy caùc Tyû-kheo, caùc Nigantha noùi nhö vaäy. Naøy caùc Tyû-kheo, möôøi thuyeát tuøy thuyeát (Tuøy thuaän thuyeát Vadanuvada) hôïp phaùp do caùc Nigantha ñaõ noùi nhö vaäy ñöa ñeán söï chæ trích:
(1) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân caùc vieäc laøm quaù khöù, laõnh thoï laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, caùc Nigantha thaät söï ñaõ laøm nhöõng aùc haïnh trong thôøi quaù khöù, neân nay hoï phaûi laõnh thoï nhöõng caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå nhö vaäy.
(2) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân moät vò Taïo hoùa taïo ra laõnh thoï nhöõng caûm giaùc laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, caùc Nigantha thaät söï ñöôïc taïo ra bôûi moät vò Taïo hoùa aùc ñoäc, vì raèng nay hoï laõnh thoï nhöõng caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå.
(3) Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân keát hôïp caùc ñieàu kieän (sangatibhava), thoï laõnh laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, caùc Nigantha thaät söï bò aùc keát hôïp, vì raèng nay hoï laõnh thoï nhöõng caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå nhö vaäy.
(4) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc loaøi höõu tình do nhaân sanh loaïi (ahbijati) laõnh thoï nhöõng caûm giaùc laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, caùc Nigantha thaät söï bò aùc sinh loaïi, vì raèng nay hoï laõnh thoï nhöõng caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå nhö vaäy.
(5) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân tinh taán hieän taïi, thoï laõnh laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, caùc Nigantha thaät söï ñaõ taïo aùc tinh taán hieän taïi, vì raèng nay hoï laõnh thoï nhöõng caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå.
(6) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân vieäc laøm quaù khöù thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân vieäc laøm quaù khöù thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích.
(7) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân ñöôïc moät vò Taïo hoùa taïo ra thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân ñöôïc moät vò Taïo hoùa taïo ra thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích.
(8) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân keát hôïp caùc ñieàu kieän thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân keát hôïp caùc ñieàu kieän thoï laõnh laïc khoå caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích.
(9) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân sanh loaïi thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân sanh loaïi thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích.
(10) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân tinh caàn hieän taïi thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân tinh caàn hieän taïi thoï laõnh laïc khoå, caùc Nigantha ñaùng bò chæ trích.
Naøy caùc Tyû-kheo, caùc Nigantha noùi nhö vaäy. Naøy caùc Tyû-kheo, möôøi thuyeát tuøy thuyeát hôïp phaùp caùc Nigantha ñaõ noùi nhö vaäy ñöa ñeán söï chæ trích. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, söï tinh taán cuûa caùc Nigantha laø khoâng coù keát quaû, söï tinh caàn cuûa hoï laø khoâng coù keát quaû.
-- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø söï tinh taán coù keát quaû? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo khoâng ñeå cho töï ngaõ chöa bò nhieáp phuïc, bò ñau khoå nhieáp phuïc vaø khoâng töø boû laïc thoï hôïp phaùp, vaø khoâng ñeå laïc thoï aáy chi phoái. Vò aáy bieát nhö sau: "Trong khi ta tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå naøy, do choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå, ta khoâng coù tham duïc. Nhöng trong khi ta xaû ñoái vôùi nguyeân nhaân ñau khoå naøy, trong khi tu taäp xaû, ta khoâng coù tham duïc". Khi (vò Tyû-kheo) tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå, do tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå, vò aáy khoâng coù tham duïc. Do vaäy, ôû ñaây, vò aáy tinh caàn choáng laïi (nguyeân nhaân ñau khoå). Nhöng trong khi vò aáy xaû ñoái vôùi nguyeân nhaân ñau khoå, trong khi tu taäp xaû, vò aáy khoâng coù tham duïc. Do vaäy, ôû ñaây, vò aáy tu taäp xaû. Trong khi vò aáy tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå aáy, do tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân, vò aáy khoâng coù tham duïc. Nhö vaäy söï ñau khoå aáy ñoái vôùi vò aáy ñöôïc dieät taän. Trong khi vò aáy xaû ñoái vôùi nguyeân nhaân ñau khoå aáy, trong khi tu taäp xaû, vò aáy khoâng coù tham duïc. Nhö vaäy söï ñau khoå aáy ñoái vôùi vò aáy ñöôïc dieät taân.
Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät ngöôøi luyeán aùi moät nöõ nhaân, taâm tö say ñaém, nhieät tình aùi moä, nhieät tình luyeán moä. Ngöôøi aáy thaáy nöõ nhaân naøy ñöùng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc, noùi chuyeän, ñuøa giôõn vaø cöôøi côït. Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy, khi thaáy nöõ nhaân naøy ñöùng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc, noùi chuyeän, ñuøa giôõn vaø cöôøi côït, coù sanh saàu, bi, khoå, öu, naõo khoâng?
-- Thöa coù vaäy, baïch Theá Toân. Vì sao vaäy? Vì raèng ngöôøi aáy luyeán aùi nöõ nhaân kia, taâm tö say ñaém, nhieät tình aùi moä, nhieät tình luyeán moä. Do vaäy, ngöôøi aáy khi thaáy nöõ nhaân kia ñöùng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc, noùi chuyeän, ñuøa giôõn vaø cöôøi côït, neân sanh saàu, bi, khoå, öu, naõo.
-- Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy coù theå suy nghó nhö sau: "Ta luyeán aùi nöõ nhaân naøy, taâm tö say ñaém, nhieät tình aùi moä, nhieät tình luyeán moä. Khi ta thaáy nöõ nhaân naøy ñöùng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc, noùi chuyeän ñuøa giôõn vaø cöôøi côït, ta sanh saàu, bi, khoå, öu, naõo. Vaäy ta haõy boû loøng tham luyeán ñoái vôùi nöõ nhaân naøy". Roài ngöôøi aáy boû loøng tham luyeán ñoái vôùi nöõ nhaân kia. Sau moät thôøi gian, ngöôøi aáy thaáy nöõ nhaân kia ñöùng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc, noùi chuyeän, ñuøa giôõn vaø cöôøi côït. Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy khi thaáy nöõ nhaân kia ñöùng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc, noùi chuyeän, ñuøa giôõn vaø cöôøi côït, coù sanh saàu, bi, khoå, öu naõo, khoâng?
-- Baïch Theá Toân khoâng. Vì sao vaäy? Baïch Theá Toân vì raèng, ngöôøi naøy ñoái vôùi nöõ nhaân kia khoâng coøn tham luyeán. Do vaäy, khi thaáy nöõ nhaân kia ñöùng vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc, noùi chuyeän, ñuøa giôõn vaø cöôøi côït, ngöôøi aáy khoâng sanh saàu bi, khoå, öu, naõo.
-- Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, (moät ngöôøi) khoâng ñeå cho töï ngaõ chöa bò nhieáp phuïc, bò ñau khoå nhieáp phuïc vaø khoâng töø boû laïc thoï hôïp phaùp, vaø khoâng ñeå laïc thoï aáy chi phoái. Vò aáy bieát nhö sau: "Trong khi ta tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå naøy, do choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå, ta khoâng coù tham duïc. Nhöng trong khi ta xaû ñoái vôùi nguyeân nhaân ñau khoå naøy, trong khi tu taäp xaû, ta khoâng coù tham duïc". Khi (vò aáy) tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå, do tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå, vò aáy khoâng coù tham duïc. Do vaäy, ôû ñaây, vò aáy tinh caàn choáng laïi (nguyeân nhaân ñau khoå). Nhöng trong khi vò aáy xaû ñoái vôùi nguyeân nhaân ñau khoå, trong khi tu taäp xaû, vò aáy khoâng coù tham duïc. Do vaäy, ôû ñaây, vò aáy tu taäp xaû. Trong khi vò aáy tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân ñau khoå aáy, do tinh caàn choáng laïi nguyeân nhaân, vò aáy khoâng coù tham duïc. Nhö vaäy, söï ñau khoå ñoái vôùi vò aáy ñöôïc dieät taän. Trong khi vò aáy xaû ñoái vôùi nguyeân nhaân ñau khoå aáy, trong khi tu taäp xaû, vò aáy khoâng coù tham duïc. Nhö vaäy, söï ñau khoå ñoái vôùi vò aáy ñöôïc dieät taän. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø söï tinh taán coù keát quaû, söï tinh caàn coù keát quaû.
Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo laïi suy nghó nhö sau: "Khi ta truù vaøo laïc, baát thieän phaùp taêng tröôûng, thieän phaùp giaûm thieåu. Nhöng khi ta tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ, caùc baát thieän phaùp giaûm thieåu, caùc thieän phaùp taêng tröôûng. Vaäy ta haõy tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ". Vò aáy tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ. Do tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ, caùc baát thieän phaùp giaûm thieåu, caùc thieän phaùp taêng tröôûng. Vò aáy sau moät thôøi gian, khoâng tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ. Vì sao vaäy? Vì muïc ñích vò Tyû-kheo aáy tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ ñaõ thaønh töïu. Do vaäy, sau moät thôøi gian vò aáy khoâng tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ.
Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi laøm teân, hô noùng vaø ñoát noùng thaân teân giöõa hai ngoïn löûa, khieán thaân teân ñöôïc thaúng vaø deã uoán naén. Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, khi thaân teân cuûa ngöôøi laøm teân, ñaõ ñöôïc hô noùng vaø ñoát noùng giöõa hai ngoïn löûa trôû thaønh thaúng vaø deã uoán naén, ngöôøi aáy sau moät thôøi gian khoâng coøn hô noùng vaø ñoát noùng thaân teân giöõa hai ngoïn löûa, khieán thaân teân ñöôïc thaúng vaø deã uoán naén. Vì sao vaäy? Vì muïc ñích ngöôøi laøm teân aáy hô noùng vaø ñoát noùng thaân teân giöõa hai ngoïn löûa, khieán thaân teân ñöôïc thaúng vaø deã uoán naén ñaõ ñöôïc thaønh töïu. Do vaäy, sau moät thôøi gian, ngöôøi aáy khoâng coøn hô noùng, ñoát noùng thaân teân giöõa hai ngoïn löûa ñeå trôû thaønh thaúng vaø deã uoán naén.
Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo aáy suy nghó nhö sau: "Khi ta truù vaøo laïc, baát thieän phaùp taêng tröôûng, thieän phaùp giaûm thieåu. Nhöng khi ta tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ", caùc baát thieän phaùp giaûm thieåu, caùc thieän phaùp taêng tröôûng. Vaäy ta haõy tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ". Vò aáy tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ. Do tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ, caùc baát thieän phaùp giaûm thieåu, caùc thieän phaùp taêng tröôûng. Vò aáy sau moät thôøi gian, khoâng tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ. Vì sao vaäy? Vì muïc ñích vò Tyû-kheo aáy tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ ñaõ thaønh töïu. Do vaäy, sau moät thôøi gian, vò aáy khoâng tinh caàn duøng ñau khoå choáng vôùi töï ngaõ. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây, Nhö Lai sanh ra ôû ñôøi, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Nhö Lai sau khi rieâng töï chöùng ngoä vôùi thöôïng trí, theá giôùi naøy laø Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, goàm caû theá giôùi naøy vôùi Sa-moân, Baø-la-moân, Thieân, Nhôn, laïi tuyeân boá ñieàu Ngaøi ñaõ chöùng ngoä. Ngaøi thuyeát phaùp sô thieän, trung thieän, haäu thieän, ñaày ñuû vaên nghóa, Ngaøi truyeàn daïy Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû thanh tònh.
Ngöôøi gia tröôûng hay con ngöôøi gia tröôûng, hay moät ngöôøi sanh ôû giai caáp (haï tieän) nghe phaùp aáy, sau khi nghe phaùp, ngöôøi aáy sanh loøng tín ngöôõng Nhö Lai. Khi coù loøng tín ngöôõng aáy, ngöôøi aáy suy nghó: "Ñôøi soáng gia ñình ñaày nhöõng trieàn phöôïc, con ñöôøng ñaày nhöõng buïi ñôøi. Ñôøi soáng xuaát gia phoùng khoaùng nhö hö khoâng. Thaät khoâng deã gì cho moät ngöôøi soáng ôû gia ñình coù theå soáng theo Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû, hoaøn toaøn thanh tònh, traéng baïch nhö voû oác. Vaäy ta neân caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình". Moät thôøi gian sau, ngöôøi aáy boû taøi saûn nhoû, hay boû taøi saûn lôùn, boû baø con quyeán thuoäc nhoû, hay boû baø con quyeán thuoäc lôùn, caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø-sa, vaø xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình.
Vò aáy xuaát gia nhö vaäy, haønh trì caùc hoïc giôùi vaø haïnh soáng caùc Tyû-kheo, töø boû saùt sanh, traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát xaáu hoå, sôï haõi, coù loøng töø, soáng thöông xoùt ñeán haïnh phuùc taát caû chuùng sanh vaø loaøi höõu tình. Vò aáy töø boû laáy cuûa khoâng cho, traùnh xa laáy cuûa khoâng cho, chæ mong nhöõng vaät ñaõ cho, töï soáng thanh tònh, khoâng coù troäm cöôùp. Vò aáy töø boû ñôøi soáng khoâng Phaïm haïnh, soáng theo Phaïm haïnh, soáng ñôøi soáng vieãn ly, traùnh xa daâm duïc haï lieät.
Vò aáy töø boû noùi laùo, noùi nhöõng lôøi chaân thaät, lieân heä ñeán söï thaät, chaéc chaén, ñaùng tin caäy, khoâng löôøng gaït ñôøi. Vò aáy töø boû noùi hai löôõi, traùnh xa noùi hai löôõi, nghe ñieàu gì ôû choã naøy, khoâng ñeán choã kia noùi ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi naøy; nghe ñieàu gì ôû choã kia, khoâng ñi noùi vôùi nhöõng ngöôøi naøy ñeå sanh chuyeän chia reõ ôû nhöõng ngöôøi kia. Nhö vaäy, vò aáy soáng hoøa hôïp nhöõng keû ly giaùn, khuyeán khích nhöõng keû hoøa hôïp, hoan hyû trong hoøa hôïp, thích thuù trong hoøa hôïp, haân hoan trong hoøa hôïp, noùi nhöõng lôøi ñöa ñeán hoøa hôïp. Vò aáy töø boû noùi ñoäc aùc, traùnh xa lôøi noùi ñoäc aùc, noùi nhöõng lôøi noùi dòu hieàn, ñeïp tai, deã thöông, thoâng caûm ñeán taâm, tao nhaõ, ñeïp loøng nhieàu ngöôøi; vò aáy noùi nhöõng lôøi noùi nhö vaäy. Vò aáy töø boû lôøi noùi phuø phieám, traùnh xa lôøi noùi phuø phieám, noùi ñuùng thôøi, noùi chaân thaät, noùi coù yù nghóa, noùi phaùp, noùi luaät, noùi nhöõng lôøi ñaùng ñöôïc gìn giöõ, nhöõng lôøi hôïp thôøi, hôïp lyù coù maïch laïc heä thoáng, coù ích lôïi.
Vò aáy töø boû khoâng laøm haïi ñeán caùc haït gioáng vaø caùc loaïi caây coû, duøng moät ngaøy moät böõa, khoâng aên ban ñeâm; töø boû caùc moùn aên phi thôøi; töø boû khoâng ñi xem muùa, haùt, nhaïc, caùc cuoäc trình dieãn; töø boû khoâng duøng voøng hoa, höông lieäu, daàu thoa, trang söùc, vaø caùc thôøi trang; töø boû khoâng duøng giöôøng cao vaø giöôøng lôùn; töø boû khoâng nhaän vaøng vaø baïc; töø boû khoâng nhaän caùc haït soáng; töø boû khoâng nhaän thòt soáng, töø boû khoâng nhaän ñaøn baø con gaùi; töø boû khoâng nhaän noâ tyø gaùi vaø trai; töø boû khoâng nhaän cöøu vaø deâ; töø boû khoâng nhaän gia caàm vaø heo; töø boû khoâng nhaän voi, boø, ngöïa vaø ngöïa caùi; töø boû khoâng nhaän ruoäng nöông ñaát ñai; töø boû khoâng duøng ngöôøi laøm moâi giôùi hoaëc töï mình laøm moâi giôùi; töø boû khoâng buoân baùn; töø boû caùc söï gian laän baèng caân, tieàn baïc vaø ño löôøng; töø boû caùc taø haïnh nhö hoái loä, gian traù, löøa ñaûo; töø boû khoâng laøm thöông toån, saùt haïi, caâu thuùc, böùc ñoaït, troäm caép, cöôùp phaù.
Vò aáy soáng bieát ñuû, baèng loøng vôùi taám y ñeå che thaân vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi soáng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo (y vaø bình baùt). Nhö con chim bay ñeán choã naøo cuõng mang theo hai caùnh, cuõng vaäy, Tyû-kheo baèng loøng vôùi taám y ñeå che thaân, vôùi ñoà aên khaát thöïc ñeå nuoâi soáng, ñi taïi choã naøo cuõng mang theo. Vò aáy thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån naøy, noäi taâm höôûng laïc thoï khoâng khuyeát phaïm.
Khi maét thaáy saéc, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, vì con maét khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, vò aáy töï cheá ngöï caùc nguyeân nhaân aáy, hoä trì con maét, thöïc haønh söï hoä trì con maét. Khi tai nghe tieáng... muõi ngöûi höông... löôõi neám vò... thaân caûm xuùc... yù nhaän thöùc caùc phaùp, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng, nhöõng nguyeân nhaân gì, vì yù caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, vò aáy cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì yù caên, thöïc haønh söï hoä trì yù caên. Vò aáy thaønh töïu Thaùnh hoä trì caùc caên naøy noäi taâm höôûng laïc thoï khoâng ueá nhieãm.
Vò aáy khi ñi tôùi, khi ñi lui ñeàu tænh giaùc; khi nhìn thaúng, khi nhìn quanh ñeàu tænh giaùc; khi co tay, khi duoãi tay ñeàu tænh giaùc; khi mang y keùp, bình baùt, thöôïng y ñeàu tænh giaùc; khi aên, uoáng, nhai, nuoát ñeàu tænh giaùc; khi ñi ñaïi tieän, tieåu tieän ñeàu tænh giaùc; khi ñi, ñöùng, ngoài, naèm, thöùc, noùi, yeân laëng ñeàu tænh giaùc.
Vò aáy thaønh töïu Thaùnh giôùi uaån naøy, thaønh töïu Thaùnh hoä trì caùc caên naøy, thaønh töïu Thaùnh chaùnh nieäm tænh giaùc naøy, löïa moät truù xöù thanh vaéng, nhö khu röøng, goác caây, khe nuùi, hang ñaù, baõi tha ma, luøm caây ngoaøi trôøi, ñoáng rôm.
Sau khi aên xong vaø ñi khaát thöïc trôû veà, vò aáy ngoài kieát-giaø, löng thaúng taïi choã noùi treân, vaø an truù chaùnh nieäm tröôùc maët. Vò aáy töø boû duïc tham ôû ñôøi, soáng vôùi taâm thoaùt ly duïc tham, goät röûa taâm heát duïc tham. Töø boû saân haän, vò aáy soáng vôùi taâm khoâng saân haän, loøng töø maãn thöông xoùt taát caû chuùng sanh höõu tình, goät röûa taâm heát saân haän. Töø boû hoân traàm thuïy mieân, vò aáy soáng thoaùt ly hoân traàm thuïy mieân, vôùi taâm töôûng höôùng veà aùnh saùng, chaùnh nieäm tænh giaùc, goät röûa taâm heát hoân traàm thuïy mieân. Töø boû traïo cöû, hoái quaù, vò aáy soáng khoâng traïo cöû, noäi taâm traàm laëng, goät röûa taâm heát traïo cöû, hoái quaù. Töø boû nghi ngôø, vò aáy soáng thoaùt khoûi nghi ngôø, khoâng phaân vaân löôõng löï, goät röûa taâm heát nghi ngôø ñoái vôùi thieän phaùp.
Vò aáy, töø boû naêm trieàn caùi laøm cho taâm oâ ueá, laøm cho trí tueä muoäi löôïc naøy, ly duïc, ly baát thieän phaùp, chöùng vaø truù thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø söï tinh taán coù keát quaû, laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Vaø laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo dieät taàm vaø töù, chöùng vaø truù thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tænh nhöùt taâm. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø söï tinh taán coù keát quaû, laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Vaø laïi nöõa naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng vaø truù thieàn thöù ba. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø söï tinh taán coù keát quaû, laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Vaø laïi nöõa naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo xaû laïc xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø söï tinh taán coù keát quaû, laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, trong saùng, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, baát ñoäng nhö vaäy, vò aáy höôùng taâm ñeán tuùc maïng trí. Vò aáy nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, hai möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, moät traêm ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp. Vò aáy nhôù raèng: "Taïi choã kia, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, aên uoáng nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi taïi choã kia, ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, aên uoáng nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã noï, ta ñöôïc sanh ra ôû ñaây". Nhö vaäy vò aáy nhôù ñeán nhöõng ñôøi soáng quaù khöù, cuõng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø söï tinh taán coù keát quaû, laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, trong saùng, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, baát ñoäng nhö vaäy, vò aáy höôùng taâm ñeán sanh töû trí cuûa chuùng sanh. Vò aáy vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy tueä tri roõ raèng chuùng sanh ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Vò aáy nghó raèng: "Thaät söï nhöõng vò chuùng sanh naøy thaønh töïu nhöõng aùc haïnh veà thaân, thaønh töïu nhöõng aùc haïnh veà lôøi noùi, thaønh töïu nhöõng aùc haïnh veà yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán. Nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng vò chuùng sanh naøy thaønh töïu nhöõng thieän haïnh veà thaân, thaønh töïu nhöõng thieän haïnh veà lôøi noùi, thaønh töïu nhöõng thieän haïnh veà yù, khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán, nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc thieän thuù, Thieân giôùi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy, vò aáy vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy tueä tri roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø söï tinh taán coù keát quaû, laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Vôùi taâm ñònh tónh, thanh tònh, trong saùng, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, baát ñoäng nhö vaäy, vò aáy höôùng taâm ñeán laäu taän trí. Vò aáy tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø Khoå", tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø Khoå taäp", tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø Khoå dieät", tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät" tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø nhöõng laäu hoaëc", tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø nguyeân nhaân cuûa caùc laäu hoaëc", tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø söï dieät tröø caùc laäu hoaëc", tueä tri nhö thaät: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán söï dieät tröø caùc laäu hoaëc".
Nhôø bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, taâm vò aáy thoaùt khoûi duïc laäu, thoaùt khoûi höõu laäu, thoaùt khoûi voâ minh laäu. Ñoái vôùi töï thaân ñaõ giaûi thoaùt nhö vaäy khôûi leân söï hieåu bieát: "Ta ñaõ giaûi thoaùt". Vò aáy tueä tri: "Sanh ñaõ taän, phaïm haïnh ñaõ thaønh, vieäc caàn laøm ñaõ laøm; sau ñôøi hieän taïi, khoâng coù trôû lui ñôøi soáng naøy nöõa". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo laø söï tinh taán coù keát quaû, laø söï tinh caàn coù keát quaû.
Naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai noùi nhö vaäy. Naøy caùc Tyû-kheo, möôøi thuyeát tuøy thuyeát hôïp phaùp cuûa Nhö Lai ñaõ noùi nhö vaäy ñöa ñeán söï taùn thaùn:
(1) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân caùc vieäc ñaõ laøm trong quaù khöù thoï laõnh laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai thaät söï ñaõ laøm nhöõng thieän haïnh trong thôøi quaù khöù neân nay môùi thoï laõnh voâ laäu laïc thoï nhö vaäy.
(2) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân moät vò Taïo hoùa taïo ra, thoï laõnh laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai thaät söï ñöôïc taïo ra bôûi moät vò Taïo hoùa hieàn thieän, neân nay môùi thoï laõnh voâ laäu laïc thoï nhö vaäy.
(3) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân keát hôïp caùc ñieàu kieän, thoï laõnh laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai thaät söï ñöôïc thieän keát hôïp, neân nay môùi thoï laõnh voâ laäu laïc thoï nhö vaäy.
(4) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân sanh loaïi, thoï laõnh laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo Nhö Lai thaät söï ñöôïc thieän sanh loaïi, neân nay thoï laõnh voâ laäu laïc thoï nhö vaäy.
(5) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân tinh taán hieän taïi thoï laõnh laïc khoå, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai thaät sö ñaõ taïo thieän tinh taán hieän taïi, vì raèng nay thoï laõnh voâ laäu laïc thoï nhö vaäy.
(6) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân haønh ñoäng quaù khöù thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân haønh ñoäng quaù khöù thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn.
(7) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân ñöôïc moät vò Taïo hoùa taïo ra, thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân ñöôïc moät vò Taïo hoùa taïo ra, thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn.
(8) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân keát hôïp caùc ñieàu kieän thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Neáu caùc höõu tình khoâng do nhaân caùc ñieàu kieän keát hôïp thoï laõnh laïc thoï khoå thoï, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn.
(9) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân sanh loaïi thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Neáu caùc höõu tình, khoâng do nhaân sanh loaïi thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn.
(10) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc höõu tình do nhaân tinh caàn hieän taïi thoï laõnh laïc khoå, Nhö Lai ñaùng ñöôïc taùn thaùn.
Naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai noùi nhö vaäy. Naøy caùc Tyû-kheo, möôøi thuyeát tuøy thuyeát hôïp phaùp naøy Nhö Lai ñaõ noùi nhö vaäy ñöa ñeán söï taùn thaùn.
Theá Toân thuyeát giaûng nhö vaäy, caùc Tyû-kheo hoan hyû tín thoï lôøi Theá Toân daïy.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
11-10-2003
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]