Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page] [ Index Vieät ] [Index Pali]
Trung Boä Kinh
Majjhima Nikaya109. Ñaïi kinh Maõn nguyeät
(Mahaøpunnama sutta)
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân ôû taïi Savatthi (Xaù-veä), Pubbarama (Ñoâng Vieân), Migaramatupasada (Loäc Maãu Giaûng ñöôøng).
Luùc baáy giôø trong ngaøy Boá-taùt, ngaøy traêng troøn, trong ñeâm traêng raèm, Theá Toân ñang ngoài giöõa trôøi, xung quanh coù chuùng Tyû-kheo ñoanh vaây. Roài moät Tyû-kheo töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaép y vaøo moät beân vai, chaáp tay vaùi Theá Toân vaø baïch Theá Toân:
-- Con muoán hoûi Theá Toân moät vaán ñeà ñaëc bieät, neáu Theá Toân cho con ñöôïc pheùp noùi leân caâu hoûi.
-- Vaäy naøy Tyû-kheo, haõy ngoài treân choã cuûa OÂng vaø hoûi nhö yù OÂng muoán.
Roài vò Tyû-kheo aáy, sau khi ngoài xuoáng treân choã ngoài cuûa mình, baïch Theá Toân:
-- Baïch Theá Toân, coù phaûi coù naêm thuû uaån naøy, töùc laø saéc thuû uaån, thoï thuû uaån, töôûng thuû uaån, haønh thuû uaån vaø thöùc thuû uaån?
-- Naøy Tyû-kheo, coù naêm thuû uaån naøy, töùc laø saéc thuû uaån, thoï thuû uaån, töôûng thuû uaån, haønh thuû uaån, thöùc thuû uaån.
-- Laønh thay, baïch Theá Toân.
Tyû-kheo aáy sau khi hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân noùi, hoûi Theá Toân moät caâu hoûi khaùc:
-- Baïch Theá Toân, naêm thuû uaån naøy, laáy gì laøm caên baûn?
-- Naøy Tyû-kheo, naêm thuû uaån naøy laáy duïc laøm caên baûn.
-- Baïch Theá Toân, coù phaûi chính chaáp thuû aáy laø naêm thuû uaån, hay laø ngoaøi naêm thuû uaån, coù moät chaáp thuû (khaùc)?
-- Naøy Tyû-kheo, khoâng phaûi chính chaáp thuû aáy laø naêm thuû uaån, cuõng khoâng phaûi ngoaøi naêm thuû uaån coù söï chaáp thuû. Naøy Tyû-kheo, khi naøo coù loøng duïc, loøng tham ñoái vôùi naêm thuû uaån, ôû ñaáy chính laø chaáp thuû.
-- Baïch Theá Toân, phaûi chaêng coù theå coù söï sai khaùc trong loøng duïc, loøng tham ñoái vôùi naêm thuû uaån?
Theá Toân traû lôøi:
-- Naøy Tyû-kheo, coù theå coù. ÔÛ ñaây, naøy Tyû-kheo coù ngöôøi nghó nhö sau: "Mong raèng coù saéc nhö theá naøy trong töông lai! Mong raèng coù thoï nhö theá naøy trong töông lai! Mong raèng coù töôûng nhö theá naøy trong töông lai! Mong raèng coù haønh nhö theá naøy trong töông lai! Mong raèng coù thöùc nhö theá naøy trong töông lai!" Nhö vaäy, naøy Tyû-kheo, coù söï sai khaùc trong loøng duïc, loøng tham ñoái vôùi naêm uaån.
-- Nhöng baïch Theá Toân, cho ñeán nhö theá naøo laø yù nghóa chöõ uaån trong caùc uaån?
-- Naøy Tyû-kheo, phaøm saéc gì, quaù khöù, vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn, nhö vaäy laø saéc uaån. Phaøm caûm thoï gì, quaù khöù, vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn, nhö vaäy laø thoï uaån. Phaøm töôûng gì, quaù khöù, vò lai hay hieän taïi... xa hay gaàn, nhö vaäy laø töôûng uaån. Phaøm nhöõng haønh gì, quaù khöù, vò lai hay hieän taïi... xa hay gaàn, nhö vaäy laø haønh uaån. Phaøm thöùc gì, quaù khöù, vò lai hay hieän taïi... xa hay gaàn, nhö vaäy laø thöùc uaån. Cho ñeán nhö vaäy, naøy Tyû-kheo laø yù nghóa chöõ uaån trong caùc uaån.
-- Do nhaân gì, baïch Theá Toân, do duyeân gì ñöôïc chaáp nhaän goïi laø saéc uaån? Do nhaân gì, duyeân gì ñöôïc chaáp nhaän goïi laø thoï uaån? Do nhaân gì, duyeân gì ñöôïc chaáp nhaän goïi laø töôûng uaån? Do nhaân gì, duyeân gì ñöôïc chaáp nhaän goïi haønh uaån? Do nhaân gì, duyeân gì ñöôïc chaáp nhaän goïi laø thöùc uaån?
-- Boán ñaïi laø nhaân, naøy Tyû-kheo, boán ñaïi laø duyeân ñöôïc chaáp nhaän goïi laø saéc uaån. Xuùc laø nhaân, xuùc laø duyeân ñöôïc chaáp nhaän goïi laø thoï uaån. Xuùc laø nhaân, xuùc laø duyeân ñöôïc chaáp nhaän goïi laø töôûng uaån. Xuùc laø nhaân, xuùc laø duyeân ñöôïc chaáp nhaän goïi laø haønh uaån. Danh saéc laø nhaân naøy Tyû-kheo, danh saéc laø duyeân ñöôïc chaáp nhaän goïi laø thöùc uaån.
-- Nhöng baïch Theá Toân, theá naøo laø thaân kieán?
-- ÔÛ ñaây, naøy Tyû-kheo, coù keû voâ vaên phaøm phu khoâng hieåu roõ caùc baäc Thaùnh, khoâng thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Thaùnh, khoâng tu taäp phaùp caùc baäc Thaùnh, khoâng hieåu roõ caùc baäc Chôn nhaân, khoâng thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Chôn nhaân, khoâng tu taäp phaùp caùc baäc Chôn nhaân, xem saéc nhö laø töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø coù saéc, hay xem saéc nhö laø trong töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø trong saéc; xem thoï nhö laø töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø coù thoï, hay xem thoï nhö laø trong töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø trong thoï; xem töôûng nhö laø töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø coù töôûng, hay xem töôûng nhö laø trong töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø trong tröôûng; xem haønh nhö laø töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø coù haønh, hay xem haønh nhö laø trong töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø trong haønh; xem thöùc nhö laø töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø coù thöùc, hay xem coù thöùc nhö laø trong töï ngaõ, hay xem töï ngaõ nhö laø trong thöùc.
-- Nhöng baïch Theá Toân, theá naøo laø khoâng thaân kieán?
-- ÔÛ ñaây, naøy Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû, ñi ñeán caùc baäc Thaùnh, thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Thaùnh, tu taäp phaùp caùc baäc Thaùnh, ñi ñeán caùc baäc Chôn nhaân, thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Chôn nhaân, tu taäp phaùp caùc baäc Chôn nhaân, khoâng xem saéc nhö laø töï ngaõ, hay khoâng xem töï ngaõ nhö laø coù saéc, hay khoâng xem saéc nhö laø trong töï ngaõ, hay khoâng xem töï ngaõ nhö laø trong saéc; khoâng xem thoï nhö laø töï ngaõ...., khoâng xem töï ngaõ nhö laø trong thoï; khoâng xem töôûng nhö laø töï ngaõ... , hay khoâng xem töï ngaõ nhö laø trong töôûng; khoâng xem haønh nhö laø töï ngaõ... , hay khoâng xem töï ngaõ nhö laø trong haønh; khoâng xem thöùc nhö laø töï ngaõ... , khoâng xem töï ngaõ nhö laø trong thöùc. Nhö vaäy, naøy Tyû-kheo, laø khoâng thaân kieán.
-- Baïch Theá Toân, caùi gì laø vò ngoït cuûa saéc, caùi gì laø söï nguy hieåm, caùi gì laø söï xuaát ly? Caùi gì laø vò ngoït cuûa thoï, caùi gì laø söï nguy hieåm, caùi gì laø söï xuaát ly? Caùi gì laø vò ngoït cuûa töôûng, caùi gì laø söï nguy hieåm, caùi gì laø söï xuaát ly? Caùi gì laø vò ngoït cuûa haønh, caùi gì laø söï nguy hieåm, caùi gì laø söï xuaát ly? Caùi gì laø vò ngoït cuûa thöùc, caùi gì laø söï nguy hieåm, caùi gì laø söï xuaát ly?
-- Naøy Tyû-kheo, laïc hyû gì duyeân saéc khôûi leân, nhö vaäy laø vò ngoït cuûa saéc. Caùi gì voâ thöôøng, khoå, bò bieán hoaïi trong saéc nhö vaäy laø söï nguy hieåm cuûa saéc. Söï nhieáp phuïc duïc tham ñoái vôùi saéc, söï ñoaïn dieät duïc tham, nhö vaäy laø söï xuaát ly cuûa saéc. Naøy Tyû-kheo, laïc hyû gì duyeân thoï khôûi leân, nhö vaäy laø vò ngoït cuûa thoï... nhö vaäy laø söï xuaát ly cuûa thoï. Naøy Tyû-kheo, laïc hyû gì duyeân töôûng khôûi leân nhö vaäy laø vò ngoït cuûa töôûng.... laø söï xuaát ly cuûa töôûng. Naøy Tyû-kheo, laïc hyû gì duyeân haønh khôûi leân nhö vaäy laø vò ngoït cuûa haønh... laø söï xuaát ly cuûa haønh. Naøy Tyû-kheo, laïc hyû gì duyeân thöùc khôûi leân, nhö vaäy laø vò ngoït cuûa thöùc. Caùi gì voâ thöôøng, khoå, bò bieán hoaïi trong thöùc, nhö vaäy laø söï nguy hieåm cuûa thöùc. Söï nhieáp phuïc duïc tham ñoái vôùi thöùc, söï ñoaïn dieät duïc tham, nhö vaäy laø söï xuaát ly cuûa thöùc.
-- Baïch Theá Toân, do bieát gì, do thaáy gì, maø khoâng coù maïn tuøy mieân raèng: "Ta laø ngöôøi laøm, sôû thuoäc cuûa ta laø ngöôøi laøm", ñoái vôùi töï thaân coù yù thöùc, vaø ñoái vôùi caû töôûng ôû ngoaøi?
-- Naøy Tyû-kheo, phaøm coù saéc gì, quaù khöù, vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn, ñoái vôùi taát caû saéc, thaáy ñöôïc nhö thaät vôùi trí tueä laø: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". Phaøm coù thoï gì... töôûng gì... haønh gì... phaøm coù thöùc gì, quaù khöù vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn, ñoái vôùi taát caû thöùc, thaáy ñöôïc nhö thaät vôùi trí tueä laø: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy laø toâi. Caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". Naøy Tyû-kheo, do bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, neân khoâng coù maïn tuøy mieân raèng: "Ta laø ngöôøi laøm, sôû thuoäc cuûa ta laø ngöôøi laøm", ñoái vôùi töï thaân coù yù thöùc, vaø ñoái vôùi taát caû töôùng ôû ngoaøi.
Roài moät Tyû-kheo khaùc khôûi leân söï suy tö nhö sau: "Neáu ñöôïc noùi raèng, chö Toân giaû, saéc laø voâ ngaõ, thoï laø voâ ngaõ, töôûng laø voâ ngaõ, haønh laø voâ ngaõ, thöùc laø voâ ngaõ; nhö vaäy nhöõng haønh ñoäng do voâ ngaõ laøm ñaõ ñöôïc ngaõ naøo caûm thoï keát quaû?"
Theá Toân bieát ñöôïc taâm tö cuûa Tyû-kheo aáy vôùi taâm tö cuûa mình lieàn noùi vôùi caùc Tyû-kheo:
-- Naøy caùc Tyû-kheo, söï kieän naøy xaûy ra, khi ôû ñaây coù keû ngu si, voâ tri, voâ minh, vôùi taâm bò tham duïc chi phoái, laïi nghó caàn phaûi vöôït qua lôøi daïy cuûa baäc Ñaïo sö vôùi (caâu hoûi): "Neáu ñöôïc noùi raèng, chö Toân giaû, saéc laø voâ ngaõ, thoï laø voâ ngaõ, töôûng laø voâ ngaõ, haønh laø voâ ngaõ, thöùc laø voâ ngaõ; nhö vaäy nhöõng haønh ñoäng do voâ ngaõ laøm ñaõ ñöôïc ngaõ naøo caûm thoï keát quaû?" Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng ñaõ ñöôïc Ta huaán luyeän tìm kieám nhaân duyeân, choã naøy choã kia, ñoái vôùi nhöõng phaùp naøy, phaùp khaùc.
Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, saéc laø thöôøng hay voâ thöôøng?
-- Voâ thöôøng, baïch Theá Toân.
-- Nhöõng gì voâ thöôøng laø khoå hay laïc?
-- Laø khoå, baïch Theá Toân.
-- Nhöõng gì voâ thöôøng, khoå, bò bieán hoaïi, coù hôïp lyù chaêng khi xem: "Caùi naøy cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi?"
-- Thöa khoâng vaäy, baïch Theá Toân.
-- Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, thoï... töôûng... haønh... thöùc laø thöôøng hay voâ thöôøng?
-- Voâ thöôøng, baïch Theá Toân.
-- Nhöõng gì voâ thöôøng, laø khoå hay laïc?
-- Laø khoå, baïch Theá Toân.
-- Nhöõng gì voâ thöôøng, khoå, bò bieán hoaïi, coù hôïp lyù chaêng khi xem: "Caùi naøy laø cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi?"
-- Thöa khoâng vaäy, baïch Theá Toân.
-- Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù saéc gì, quaù khöù, vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi... taát caû loaïi saéc, caàn phaûi nhö thaät quaùn: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". Phaøm coù thoï gì, phaøm coù töôûng gì, phaøm coù haønh gì, phaøm coù thöùc gì quaù khöù, vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi.. taát caû loaïi thöùc, caàn phaûi nhö thaät quaùn: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi".
Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû yeám ly ñoái vôùi saéc, yeám ly ñoái vôùi thoï, yeám ly ñoái vôùi töôûng, yeám ly ñoái vôùi haønh, yeám ly ñoái vôùi thöùc.
Do yeám ly neân ly tham, do ly tham neân ñöôïc giaûi thoaùt. Trong söï giaûi thoaùt, vò aáy bieát ñöôïc vò aáy ñaõ giaûi thoaùt. Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm. Töø nay khoâng coøn trôû laïi ñôøi soáng theá naøy nöõa".
Theá Toân thuyeát giaûng nhö vaäy. Caùc Tyû-kheo aáy hoan hyû tín thoï lôøi Theá Toân daïy. Trong khi söï giaûng giaûi naøy ñöôïc noùi leân, taâm cuûa saùu möôi vò Tyû-kheo ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùc laäu hoaëc, khoâng coù chaáp thuû.
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät
Chaân thaønh caùm ôn anh HDC vaø nhoùm Phaät töû VH ñaõ coù thieän taâm göûi taëng aán baûn ñieän töû.
(Bình Anson hieäu ñính, döïa theo baûn Anh ngöõ "The Middle Length Discourses of the Buddha", Tyø kheo Nanamoli vaø Tyø kheo Bodhi dòch, 1995).
(11/99)
Source = BuddhaSasana
[Muïc luïc kinh Trung Boä]