I: Boäc Löu (S.I,1) 

Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

Roài moät vò Thieân, khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi nhan saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy baïch Theá Toân: 

-- Thöa Toân giaû, laøm sao Ngaøi vöôït khoûi boäc löu? 

-- Naøy Hieàn giaû, khoâng ñöùng laïi, khoâng böôùc tôùi, Ta vöôït khoûi boäc löu.  

-- Thöa Toân giaû, laøm sao khoâng ñöùng laïi, khoâng böôùc tôùi, Ngaøi vöôït khoûi boäc löu? 

-- Naøy Hieàn giaû, khi Ta ñöùng laïi, thôøi Ta chìm xuoáng. Naøy Hieàn giaû, khi Ta böôùc tôùi, thôøi Ta troâi giaït; do vaäy, naøy Hieàn giaû, khoâng ñöùng laïi, khoâng böôùc tôùi, Ta vöôït khoûi boäc löu. 

(Vò Thieân): 

Töø laâu, toâi môùi thaáy 
Baø-la-moân tòch tònh. 
Khoâng ñöùng, khoâng böôùc tôùi, 
Vöôït chaáp tröôùc ôû ñôøi.

II. Giaûi Thoaùt (Si.2) 

... ÔÛ Saøvatthi. Roài moät vò Thieân, khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi nhan saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân. Sau khi ñeán, vò aáy ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy baïch Theá Toân: 

-- Thöa Toân giaû, Ngaøi coù bieát giaûi thoaùt, thoaùt ly, vieãn ly cho caùc chuùng sanh khoâng? 

-- Naøy Hieàn giaû, Ta coù bieát giaûi thoaùt, thoaùt ly, vieãn ly cho caùc chuùng sanh. 

-- Thöa Toân giaû, nhö theá naøo Ngaøi bieát giaûi thoaùt, thoaùt ly, vieãn ly cho caùc chuùng sanh? 

Hyû, taùi sanh ñoaïn taän, 
Töôûng, thöùc ñöôïc tröø dieät, 
Caùc thoï dieät, tòch tònh, 
Nhö vaäy naøy Hieàn giaû, 
Ta bieát söï giaûi thoaùt, 
Thoaùt ly vaø vieãn ly, 
Cho caùc loaïi chuùng sanh.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Maïng soáng bò daét daãn, 
Tuoåi thoï chaúng laø bao, 
Bò daãn ñeán giaø nua, 
Khoâng coù nôi döøng böôùc. 
Ai ñem taâm quaùn töôûng, 
Sôï haõi töû vong naøy, 
Haõy laøm caùc coâng ñöùc, 
Ñöa ñeán chôn an laïc.

Maïng soáng bò daét daãn, 
Tuoåi thoï chaúng laø bao, 
Bò daãn ñeán giaø nua, 
Khoâng coù nôi döøng böôùc. 
Ai ñem taâm quaùn töôûng, 
Sôï haõi töû vong naøy, 
Haõy boû moïi theá lôïi, 
Taâm höôùng caàu tòch tònh.

... (Nhaân duyeân ôû (Saøvatthi ), ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Thôøi gian (laëng) troâi qua, 
Ñeâm (ngaøy luoân) di ñoäng, 
Tuoåi taùc buoåi thanh xuaân, 
Tieáp tuïc boû chuùng ta. 
Nhöõng ai chòu quaùn saùt, 
Sôï haõi töû vong naøy, 
Haõy laøm caùc coâng ñöùc, 
Ñöa ñeán (chôn) an laïc.

(Thôøi gian laëng) troâi qua, 
Ñeâm (ngaøy luoân) di ñoäng, 
Tuoåi taùc buoåi thanh xuaân, 
Tieáp tuïc boû chuùng ta. 
Nhöõng ai chòu quaùn saùt, 
Sôï haõi töû vong naøy, 
Haõy boû moïi theá lôïi, 
Taâm höôùng caàu tòch tònh.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Phaûi caét ñoaïn bao nhieâu, 
Phaûi töø boû bao nhieâu, 
Tu taäp theâm bao nhieâu, 
Vöôït qua bao troùi buoäc, 
Ñeå ñöôïc coù danh xöng, 
Tyû-kheo vöôït boäc löu?

Phaûi caét ñoaïn ñeán naêm, 
Phaûi töø boû ñeán naêm, 
Tu taäp theâm naêm phaùp (löïc), 
Vöôït qua naêm troùi buoäc, 
Ñeå ñöôïc coù danh xöng, 
Tyû-kheo "vöôït boäc löu".

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Coù bao phaùp meâ nguû, 
Khi phaùp khaùc tænh giaùc? 
Coù bao phaùp tænh giaùc, 
Khi phaùp khaùc meâ nguû? 
Coù bao nhieâu vieäc laøm 
Ñöa ta ñeán traàn caáu? 
Coù bao nhieâu vieäc laøm 
Khieán ta ñöôïc thanh tònh?

Coù naêm phaùp meâ nguû, 
Khi phaùp khaùc tænh giaùc, 
Coù naêm phaùp tænh giaùc, 
Khi phaùp khaùc meâ nguû. 
Chính coù naêm vieäc laøm 
Ñöa ta ñeán traàn caáu, 
Chính coù naêm vieäc laøm 
Khieán ta ñöôïc thanh tònh.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Nhöõng ai vôùi caùc phaùp, 
Khoâng lieãu tri thaáu suoát, 
Bò höôùng daãn laàm laïc, 
Voøng quanh caùc dò giaùo. 
Hoï meâ nguû trieàn mieân, 
Hoï khoâng coù tænh giaùc, 
Nay thaät ñaõ ñeán thôøi, 
Hoï caàn phaûi thöùc tænh.

Nhöõng ai vôùi caùc phaùp, 
Kheùo lieãu tri saùng suoát, 
Khoâng bò daãn laàm laïc, 
Voøng quanh caùc dò giaùo, 
Hoï chöùng Chaùnh ñaúng giaùc. 
Hoï lieãu tri vieân maõn, 
Treân ñöôøng khoâng thaêng baèng, 
Hoï böôùc thaät thaêng baèng.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Nhöõng ai ñoái caùc phaùp, 
Quaù ñaém say meâ loaïn, 
Bò höôùng daãn laàm laïc, 
Voøng quanh caùc dò giaùo, 
Hoï meâ nguû trieàn mieân, 
Hoï khoâng coù tænh giaùc, 
Nay thaät ñaõ ñeán thôøi, 
Hoï caàn phaûi thöùc tænh.

Nhöõng ai ñoái caùc phaùp, 
Khoâng ñaém say meâ loaïn, 
Khoâng bò daãn laàm laïc, 
Voøng quanh caùc dò giaùo, 
Hoï chöùng Chaùnh ñaúng giaùc. 
Hoï lieãu tri vieân maõn, 
Treân ñöôøng khoâng thaêng baèng, 
Hoï böôùc thaät thaêng baèng.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Ñoái vò öa kieâu maïn, 
ÔÛ ñaây khoâng ñieàu phuïc, 
Khoâng trí tueä saùng suoát, 
Khoâng ñònh tænh nhieáp taâm, 
Ñoäc thaân truù röøng nuùi, 
Soáng vôùi taâm phoùng daät, 
Vò aáy khoâng vöôït khoûi, 
Söï chi phoái ma löïc.

Töø boû moïi kieâu maïn, 
Taâm tö kheùo nhieáp ñònh, 
Vôùi taâm kheùo tö saùt, 
Giaûi thoaùt moïi phieàn tröôïc, 
Ñoäc thaân truù röøng nuùi (giôùi), 
Vôùi taâm khoâng phoùng daät, 
Vò aáy vöôït thoaùt khoûi, 
Söï chi phoái ma löïc.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Thöôøng soáng trong röøng nuùi, 
Baäc Thaùnh soáng Phaïm haïnh, 
Moät ngaøy aên moät buoåi, 
Sao saéc hoï thuø dieäu?

Khoâng than vieäc ñaõ qua, 
Khoâng mong vieäc saép tôùi, 
Soáng ngay vôùi hieän taïi, 
Do vaäy, saéc thuø dieäu. 

Do mong vieäc saép tôùi, 
Do than vieäc ñaõ qua, 
Neân keû ngu heùo moøn, 
Nhö lau xanh rôøi caønh.

I. Vöôøn Hoan Hyû (Taïp 22.1, Ñaïi 2,153c) (S.i,5) (Taêng 31.9. Töù Laïc, Ñaïi 2,672b) (Bieät Taïp 9.1, Ñaïi 2,435a) 

Nhö vaäy toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: "Naøy caùc Tyû-kheo" -- "Thöa vaâng, baïch Theá Toân". 

Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau: 

-- Thuôû xöa, naøy caùc Tyû-kheo, coù vò Thieân thuoäc coõi trôøi Ba möôi ba, vôùi chuùng Thieân nöõ vaây quanh, du hí ôû vöôøn Hoan Hyû, thoï höôûng naêm thieân duïc coâng ñöùc. Baây giôø, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy: 

Chuùng khoâng bieát ñeán laïc, 
Neáu khoâng thaáy Hoan Hyû, 
Choã truù caû Trôøi, Ngöôøi, 
Coõi ba möôi löøng danh.

Keû ngu, sao khoâng bieát, 
Vò öùng cuùng ñaõ noùi: 
"Moïi haønh laø voâ thöôøng, 
Töï taùnh phaûi sanh dieät, 
Sau khi sanh, chuùng dieät, 
Nhieáp chuùng laø an laïc."

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Cha ñoái con vui thích , 
Chuû vôùi boø vui thích, 
Ngöôøi sanh y, vui thích , 
Khoâng sanh y, khoâng vui.

Cha ñoái con saàu muoän , 
Chuû vôùi boø saàu muoän, 
Ngöôøi sanh y, saàu muoän, 
Khoâng sanh y, khoâng saàu.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Thöông ai baèng thöông con, 
Cuûa naøo baèng boø nhaø, 
Saùng naøo baèng maët trôøi, 
Nöôùc naøo hôn bieån caû.

Thöông ai baèng thöông mình, 
Cuûa naøo baèng luùa gaïo, 
Saùng naøo baèng trí tueä, 
Nöôùc naøo hôn möa raøo.

Giöõa caùc haøng hai chaân, 
Saùt-lî laø toái thaéng, 
Giöõa caùc loaøi boán chaân, 
Boø ñöïc laø toái thaéng, 
Trong caùc haøng theâ thieáp, 
Quyù nöõ laø toái thaéng. 
Trong caùc haøng con trai, 
Tröôûng nam laø toái thaéng.

Giöõa caùc loaøi hai chaân, 
Chaùnh giaùc laø toái thaéng. 
Giöõa caùc loaøi boán chaân, 
Thuaàn chuûng laø toái thaéng. 
Trong caùc haøng theâ thieáp, 
Nhu thuaän laø toái thaéng. 
Trong caùc haøng con trai, 
Trung thaønh laø toái thaéng.

Nay laø thôøi giöõa tröa, 
Loaøi chim nghæ yeân laëng, 
Vang ñoäng tieáng röøng saâu, 
Ta run, ta khieáp sôï.

Nay laø thôøi giöõa tröa, 
Loaøi chim nghæ yeân laëng, 
Vang ñoäng tieáng röøng saâu, 
Ta vui, Ta thích thuù.

Nguû guïc, nhaùc, ngaùp daøi, 
Khoâng vui, aên quaù ñoä, 
ÔÛ ñaây, ñoái chuùng sanh, 
Thaùnh ñaïo khoâng hieån loä. 
Nguû guïc, nhaùc, ngaùp daøi, 
Khoâng vui, aên quaù ñoä, 
Vôùi tinh taán, ñoaïn chuùng, 
Thaùnh ñaïo ñöôïc thanh tònh.

Khoù laøm, khoù kham nhaãn, 
Thieáu trí, haønh Sa-moân, 
Choã keû ngu thoái ñoïa, 
Choã aáy ñaày chöôùng ngaïi. 
Bao ngaøy haønh Sa-moân 
Neáu taâm khoâng cheá ngöï, 
Moãi böôùc, phaûi sa ñoïa, 
Noâ leä cho suy tö, 
Nhö ruøa ruùt chaân caúng, 
Trong mai ruøa cuûa mình. 
Vò Tyû-kheo cuõng vaäy, 
Thaâu nhieáp moïi suy tö, 
Khoâng tham dính vaät gì, 
Khoâng laøm haïi ngöôøi naøo, 
Hoaøn toaøn thaät tòch tònh, 
Khoâng chæ trích moät ai.

Ngöôøi ñöôïc taøm cheá ngöï, 
Tìm ñöôïc ai ôû ñôøi? 
Ai bieát ngaên chæ trích, 
Nhö ngöïa hieàn boùng roi. 
Ngöôøi ñöôïc taøm cheá ngöï, 
Soáng thöôøng thöôøng chaùnh nieäm, 
Vò aáy ñaït keát quaû, 
Khoå ñau ñöôïc ñoaïn taän, 
Böôùc nhöõng böôùc thaêng baèng, 
Treân ñöôøng khoâng thaêng baèng.

Ngaøi khoâng coù am tranh, 
Ngaøi khoâng coù toå aám, 
Ngaøi khoâng coù daây giaêng, 
Ngaøi thoaùt khoûi heä phöôïc.

Ta khoâng coù am tranh, 
Ta khoâng coù toå aám, 
Ta khoâng coù daây giaêng, 
Ta thoaùt khoûi heä phöôïc.

Con noùi am laø gì? 
Noùi toå aám laø gì? 
Noùi daây giaêng laø gì? 
Noùi heä phöôïc laø gì?

OÂng noùi am laø meï, 
Noùi toå aám laø vôï, 
Noùi daây giaêng laø con, 
Noùi heä phöôïc laø aùi.

Laønh thay, Ngaøi khoâng am! 
Laønh thay, khoâng toå aám! 
Laønh thay, khoâng daây giaêng! 
Laønh thay, Ngaøi thoaùt phöôïc!

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Vöông Xaù taïi Tapodaøraøma (Tònh xaù Suoái nöôùc noùng). 

2) Toân giaû Samiddhi, khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, thöùc daäy vaø ñi ñeán suoái nöôùc noùng ñeå taém röûa tay chaân. Sau khi taém röûa tay chaân, ra khoûi suoái nöôùc noùng, Toân giaû ñöùng, ñaép moät taám y ñeå phôi tay chaân cho khoâ. 

3) Roài moät vò Thieân, khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi dung saéc thuø thaéng, choùi saùng toaøn vuøng suoái nöôùc noùng, ñi ñeán Toân giaû Samiddhi, sau khi ñeán, ñöùng giöõa hö khoâng, noùi leân baøi keä vôùi Toân giaû Samiddhi: 

Khoâng höôûng, OÂng khaát thöïc, 
Nay khaát thöïc, khoâng höôûng, 
Haõy höôûng roài khaát thöïc, 
Chôù uoång phí thôøi gian.

Thôøi OÂng, ta khoâng bieát. 
Thôøi ta, aån khoâng hieän. 
Khoâng höôûng, ta khaát thöïc, 
Khoâng uoång thôøi gian ta.

-- Naøy Tyû-kheo, OÂng coøn treû tuoåi maø ñaõ xuaát gia, nieân thieáu, toùc coøn ñen nhaùnh trong tuoåi thanh xuaân. Trong thôøi treû thô cuûa tuoåi ñôøi, OÂng khoâng thoï höôûng caùc aùi duïc. Naøy Tyû-kheo, haõy thoï höôûng caùc aùi duïc cuûa ngöôøi ñôøi. Chôù coù boû hieän taïi maø chaïy theo nhöõng gì bò thôøi gian chi phoái. 

5) -- Naøy Hieàn giaû, ta khoâng boû hieän taïi vaø chaïy theo nhöõng gì bò thôøi gian chi phoái. Vaø naøy Hieàn giaû, chính ta boû nhöõng gì bò thôøi gian chi phoái ñeå chaïy theo hieän taïi. Naøy Hieàn giaû, Theá Toân ñaõ noùi, caùc duïc bò thôøi gian chi phoái, nhieàu khoå ñau, nhieàu phieàn naõo (Upaøyaøsaø); nguy hieåm ôû ñaáy caøng nhieàu hôn. Coøn phaùp naøy thuoäc veà hieän taïi, khoâng bò thôøi gian chi phoái, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, chæ ngöôøi trí môùi töï mình giaùc hieåu. 

6) -- Vaø naøy Tyû-kheo, nhö theá naøo maø Theá Toân ñaõ noùi caùc duïc bò thôøi gian chi phoái, nhieàu khoå ñau, nhieàu phieàn naõo, nguy hieåm ôû ñaáy caøng nhieàu hôn? Nhö theá naøo thuoäc veà hieän taïi laø phaùp naøy, khoâng bò thôøi gian chi phoái, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, chæ ngöôøi trí môùi töï mình giaùc hieåu? 

7) -- Naøy Hieàn giaû, toâi laø ngöôøi môùi xuaát gia, môùi ñeán ñaây khoâng bao laâu. Toâi khoâng theå giaûi thích roäng raõi cho OÂng phaùp vaø luaät naøy. Nhöng Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc nay ôû Raøjagaha (Vöông Xaù) taïi tònh xaù Tapoda (Suoái nöôùc noùng) haõy ñi ñeán Theá Toân vaø hoûi yù nghóa naøy. Theá Toân traû lôøi cho OÂng nhö theá naøo, haõy nhö vaäy thoï trì. 

8) -- Naøy Tyû-kheo, khoâng deã gì cho chuùng toâi ñöôïc ñeán gaëp baäc Theá Toân aáy, moät baäc ñöôïc chö Thieân khaùc, coù ñaïi uy löïc ñoanh vaây. Naøy Tyû-Kheo, neáu Ngaøi ñi ñeán baäc Theá Toân aáy vaø hoûi yù nghóa naøy, chuùng toâi coù theå ñeán ñeå nghe phaùp. 

9) -- Thöa vaâng, Hieàn giaû. 

Toân giaû Samiddhi vaâng ñaùp vò Thieân aáy, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Samiddhi baïch Theá Toân: 

10) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, sau khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, con thöùc daäy vaø ñi ñeán suoái nöôùc noùng ñeå taém röûa tay chaân. Sau khi taém röûa tay chaân, ra khoûi suoái nöôùc noùng, con ñöùng ñaép moät taám y ñeå phôi tay chaân cho khoâ. Baïch Theá Toân, roài moät vò Thieân, sau khi ñeâm vöøa maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng, choùi saùng toaøn vuøng nöôùc noùng, ñi ñeán con, sau khi ñeán, ñöùng giöõa hö khoâng vaø noùi leân baøi keä naøy: 

"Khoâng höôûng, OÂng khaát thöïc, 
Nay khaát thöïc, khoâng höôûng, 
Haõy höôûng roài khaát thöïc, 
Chôù uoång phí thôøi gian."

"Thôøi OÂng, ta khoâng bieát, 
Thôøi ta, aån khoâng hieän, 
Khoâng höôûng, ta khaát thöïc, 
Khoâng uoång thôøi gian ta."

"-- Naøy Tyû-kheo, OÂng coøn treû tuoåi maø ñaõ xuaát gia, nieân thieáu, toùc ñen nhaùnh, trong tuoåi thanh xuaân. Trong thôøi treû thô cuûa tuoåi ñôøi, OÂng khoâng thoï höôûng caùc duïc. Naøy Tyû-kheo, haõy thoï höôûng caùc duïc laïc cuûa ngöôøi ñôøi. Chôù coù boû hieän taïi ñeå chaïy theo nhöõng gì bò thôøi gian chi phoái." 

13) Khi ñöôïc noùi vaäy, baïch Theá Toân, con noùi vôùi vò Thieân aáy: 

"-- Naøy Hieàn giaû, ta khoâng boû hieän taïi ñeå chaïy theo nhöõng gì bò thôøi gian chi phoái. Vaø naøy Hieàn giaû, chính ta boû nhöõng gì bò thôøi gian chi phoái ñeå chaïy theo hieän taïi. Nhöõng gì thuoäc thôøi gian, naøy Hieàn giaû, laø caùc duïc, ñöôïc noùi ñeán laø nhieàu khoå ñau, nhieàu phieàn naõo (upaøyaøsa), nguy hieåm ôû ñaáy laïi nhieàu hôn. Coøn phaùp naøy thuoäc hieän taïi, khoâng bò thôøi gian chi phoái, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, chæ ngöôøi trí môùi töï mình giaùc hieåu." 

14) Khi ñöôïc noùi vaäy, baïch Theá Toân, vò Thieân aáy noùi vôùi con: 

"-- Vaø naøy Tyû-kheo, nhö theá naøo maø Theá Toân ñaõ noùi caùc duïc bò thôøi gian chi phoái, nhieàu khoå ñau, nhieàu phieàn naõo, nguy hieåm ôû ñaây caøng nhieàu hôn? Nhö theá naøo thuoäc veà hieän taïi laø phaùp naøy khoâng bò thôøi gian chi phoái, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, chæ ngöôøi trí môùi töï mình giaùc hieåu?" 

15) Khi ñöôïc noùi vaäy, baïch Theá Toân, con noùi vôùi vò Thieân aáy: 

"-- Naøy Hieàn giaû, toâi laø ngöôøi môùi xuaát gia, môùi ñeán ñaây khoâng bao laâu. Toâi khoâng theå giaûi thích roäng raõi cho OÂng veà phaùp vaø luaät naøy. Nhöng Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc nay ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), taïi tònh xaù Tapoda (Suoái nöôùc noùng). Haõy ñi ñeán Theá Toân vaø hoûi yù nghóa naøy. Theá Toân traû lôøi cho OÂng nhö theá naøo, haõy nhö vaäy thoï trì." 

16) Khi ñöôïc noùi vaäy, baïch Theá Toân, vò Thieân aáy noùi vôùi con: 

" -- Naøy Tyû-kheo, khoâng deã gì cho chuùng toâi ñöôïc ñeán gaëp baäc Theá Toân aáy, moät baäc ñöôïc caùc chö Thieân khaùc coù ñaïi uy löïc ñoanh vaây. Naøy Tyû-kheo, neáu Ngaøi ñi ñeán baäc Theá Toân vaø hoûi yù nghóa aáy, chuùng toâi cuõng seõ ñeán vaø nghe phaùp." 

-- Baïch Theá Toân, neáu vò Thieân aáy noùi söï thaät, thôøi vò aáy ôû ñaây, khoâng xa bao nhieâu. 

17) Khi ñöôïc noùi vaäy, vò Thieân aáy noùi vôùi Toân giaû Samiddhi nhö sau: 

-- Haõy hoûi ñi, Tyû-kheo! Haõy hoûi ñi, Tyû-kheo! Toâi ñaõ ñeán roài. 

18) Roài Theá Toân noùi leân baøi keä vôùi vò Thieân aáy: 

Chuùng sanh ñöôïc hieåu bieát, 
Nhöõng ñieàu ñöôïc noùi leân, 
Vaø chaáp tröôùc thaùi ñoä, 
Treân nhöõng ñieàu ñöôïc noùi. 
Neáu hoï khoâng lieãu tri 
Nhöõng ñieàu ñöôïc noùi leân, 
Hoï ñi ñeán troùi buoäc. 
Do thaàn cheát chi phoái, 
Neáu hoï lieãu tri ñöôïc 
Nhöõng ñieàu ñöôïc noùi leân, 
Hoï khoâng coù töôûng tri, 
Nhöõng ñieàu ñöôïc noùi ra. 
Ñoái vôùi vò nhö vaäy, 
Loãi laàm nhaát ñònh khoâng. 
Neáu caùc OÂng coù bieát, 
Haõy noùi leân Daï-xoa.

(Theá Toân): 

20)  

Baèng, thaéng hay thua Ta, 
Nghó vaäy ñaáu tranh khôûi; 
Caû ba khoâng dao ñoäng, 
Baèng, thaéng khoâng khôûi leân. 
Neáu nhö OÂng coù bieát, 
Haõy noùi leân, Daï-xoa.

22) (Theá Toân): 

Haõy töø boû tính toaùn, 
Khoâng chaïy theo hö töôûng, 
Töø boû moïi tham aùi, 
Ñoái danh saéc ôû ñôøi, 
Vò aáy ñoaïn trieàn phöôïc, 
Khoâng lo aâu, khoâng aùi. 
Chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, 
Ñôøi naøy hay ñôøi sau, 
ÔÛ caûnh giôùi chö Thieân, 
Hay taïi moïi truù xöù, 
Tìm caàu nhöng khoâng gaëp, 
Veát tích cuûa vò aáy. 
Neáu OÂng bieát ngöôøi aáy 
Haõy noùi leân, Daï-xoa.

Khaép theá giôùi chôù laøm, 
Ñieàu aùc thaân, mieäng, yù, 
Töø boû moïi aùi duïc, 
Chaùnh nieäm, taâm tænh giaùc, 
Khoâng khoå haïnh eùp xaùc, 
Voâ boå, khoâng lôïi ích.

... (Nhaân duyeân ôû Saøvatthi). Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

I. Kieám: 

Nhö kieám ñaõ chaïm da, 
Nhö löûa chaùy treân ñaàu, 
Tyû-kheo haõy chaùnh nieäm, 
Xuaát gia boû aùi duïc.

Nhö kieám ñaõ chaïm da, 
Nhö löûa chaùy treân ñaàu, 
Tyû-kheo haõy chaùnh nieäm, 
Xuaát gia boû thaân kieán.

Khoâng xuùc, khoâng coù chaïm, 
Coù xuùc, thôøi coù chaïm, 
Neân haïi ngöôøi khoâng haïi, 
Töùc coù xuùc, coù chaïm, 
Ai haïi ngöôøi khoâng haïi, 
Ngöôøi tònh, khoâng oâ nhieãm, 
Keû ngu haùi quaû aùc, 
Nhö ngöôïc gioù tung buïi.

Noäi trieàn vaø ngoaïi trieàn, 
Chuùng sanh bò trieàn phöôïc, 
Con hoûi Gotama, 
Ai thoaùt khoûi trieàn naøy?

Ngöôøi truù giôùi coù trí, 
Tu taäp taâm vaø tueä, 
Nhieät taâm vaø thaän troïng, 
Tyû-kheo aáy thoaùt trieàn. 
Vôùi ai, ñaõ töø boû 
Tham, saân vaø voâ minh, 
Baäc Laäu taän, öùng cuùng, 
Vò aáy thoaùt trieàn phöôïc. 
Choã naøo danh vaø saéc, 
Ñöôïc ñoaïn taän, voâ dö, 
Ñoaïn chöôùng ngaïi, saéc töôûng, 
Choã aáy trieàn phöôïc ñoaïn.

Choã naøo yù cheá ngöï, 
Choã aáy ñau khoå taän. 
Y Ù cheá ngöï hoaøn toaøn, 
Thoaùt ñau khoå hoaøn toaøn.

Khoâng neân cheá ngöï yù, 
Hoaøn toaøn veà moïi maët, 
Chôù coù cheá ngöï yù, 
Neáu töï chuû ñaït ñöôïc. 
Choã naøo aùc phaùp khôûi, 
Choã aáy cheá ngöï yù.

Vò Tyû-kheo La-haùn, 
Ñaõ laøm ñieàu phaûi laøm, 
Caùc laäu ñöôïc ñoaïn taän, 
Thaân naøy, thaân toái haäu. 
Vò aáy coù theå noùi: 
"Chính toâi vöøa noùi leân" 
Vò aáy coù theå noùi: 
"Hoï noùi laø cuûa toâi".

Vò Tyû-kheo La-haùn, 
Ñaõ laøm ñieàu phaûi laøm, 
Caùc laäu ñöôïc ñoaïn taän, 
Thaân naøy, thaân toái haäu. 
Vò aáy coù theå noùi: 
"Chính toâi vöøa noùi leân", 
Vò aáy coù theå noùi: 
"Hoï noùi laø cuûa toâi". 
Vò aáy kheùo bieát roõ, 
Danh xöng ôû theá gian, 
Vì chæ laø danh xöng, 
Vò aáy cuõng danh xöng.

(Vò Thieân): 

Vò Tyû-kheo La-haùn, 
Ñaõ laøm ñieàu phaûi laøm, 
Caùc laäu ñöôïc ñoaïn taän, 
Thaân naøy, thaân toái haäu. 
Coù phaûi Tyû-kheo aáy, 
Ñi gaàn ñeán kieâu maïn, 
Khi vò aáy coù noùi: 
"Chính toâi vöøa noùi leân". 
Khi vò aáy coù noùi: 
"Hoï noùi laø cuûa toâi"?

Ai ñoaïn taän kieâu maïn, 
Khoâng coøn nhöõng buoäc raøng, 
Moïi heä phöôïc kieâu maïn, 
Ñöôïc hoaøn toaøn ñoaïn taän. 
Vò coù trí saùng suoát, 
Vöôït khoûi moïi hö töôûng, 
Vò aáy coù theå noùi: 
"Chính toâi vöøa noùi leân", 
Vò aáy coù theå noùi: 
"Hoï noùi laø cuûa toâi". 
Vò aáy kheùo bieát roõ, 
Danh xöng ôû theá gian, 
Vì chæ laø danh xöng, 
Vò aáy cuõng danh xöng.

Vaät gì chieáu saùng ñôøi, 
Do chuùng, ñôøi choùi saùng? 
Con ñeán hoûi Theá Toân, 
Muoán bieát lôøi giaûi ñaùp.

Boán vaät chieáu saùng ñôøi, 
Thöù naêm, ñaây khoâng coù. 
Ngaøy, maët trôøi saùng choùi, 
Ñeâm, maët traêng toû raïng, 
Löûa chaùy ñoû ñeâm ngaøy, 
Choùi saùng khaép moïi nôi. 
Chaùnh giaùc saùng toái thaéng, 
Saùng naøy, saùng voâ thöôïng.

Choã naøo nöôùc chaûy ngöôïc? 
Choã naøo nöôùc xoaùy döøng? 
Choã naøo danh vaø saéc, 
Ñöôïc ñoaïn dieät, khoâng dö? 
Choã naøo nöôùc vaø ñaát, 
Löûa, gioù khoâng vöõng truù, 
Do vaäy nöôùc chaûy ngöôïc, 
Choã aáy nöôùc xoaùy döøng, 
Choã aáy danh vaø saéc, 
Ñöôïc ñoaïn dieät, khoâng dö.

Saùt-ñeá-lî giaøu lôùn, 
Taøi saûn, quoác ñoä lôùn, 
Luoân luoân ganh tî nhau, 
Höôûng duïc khoâng bieát ngaùn, 
Giöõa ngöôøi soáng dao ñoäng, 
Troâi theo doøng taùi sanh. 
Ai boû taät vaø aùi, 
Khoâng dao ñoäng giöõa ñôøi.

Vò xuaát gia boû nhaø, 
Boû con, gia suùc, thaân, 
Boû tham vaø boû saân, 
Vaø töø boû voâ minh, 
Baäc Laäu taän, La-haùn, 
Khoâng dao ñoäng giöõa ñôøi.

Boán baùnh xe, chín cöûa, 
Ñaày ueá, heä luïy tham, 
Chìm ñaém trong buøn nhô, 
OÂi, thöa baäc Ñaïi Huøng, 
Sanh thuù ngöôøi nhö vaäy, 
Töông lai seõ theá naøo?

Caét hyû vaø buoäc raøng, 
Duïc tham vaø taø aùc, 
AÙi caên ñöôïc ñoaïn taän, 
Sanh thuù seõ nhö vaäy.

Chaân nhö chaân sôn döông, 
Vöøa thon laïi vöøa maïnh, 
AÊn uoáng coù chöøng möïc, 
Khoâng tham lam, say ñaém, 
Nhö sö töû, voi röøng, 
Ñoäc haønh, khoâng duïc voïng. 
Sau khi ñeán, con hoûi, 
Laøm sao thoaùt khoå ñau?

Coù naêm duïc ôû ñôøi, 
Y Ù caên laø thöù saùu, 
ÔÛ ñaây, töø öôùc muoán, 
Nhö vaäy thoaùt khoå ñau.

I. Vôùi Ngöôøi Thieän (S.i 16) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

2) Roài raát nhieàu quaàn tieân Satullapa, sau khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. 

3) Ñöùng moät beân, moät vò Thieân noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Haõy thaân vôùi ngöôøi laønh, 
Haõy gaàn guõi ngöôøi thieän, 
Bieát dieäu phaùp ngöôøi hieàn, 
Ñöôïc toát hôn, khoâng xaáu.

Haõy thaân vôùi ngöôøi laønh, 
Haõy gaàn guõi ngöôøi thieän, 
Bieát dieäu phaùp ngöôøi hieàn, 
Ñöôïc tueä, khoâng gì khaùc.

Haõy thaân vôùi ngöôøi laønh, 
Haõy gaàn guõi ngöôøi thieän, 
Bieát dieäu phaùp ngöôøi hieàn, 
Khoâng saàu, giöõa saàu muoän.

Haõy thaân vôùi ngöôøi laønh, 
Haõy gaàn guõi ngöôøi thieän, 
Bieát dieäu phaùp ngöôøi hieàn, 
Chuùng sanh sanh thieän thuù.

Haõy thaân vôùi ngöôøi laønh, 
Haõy gaàn guõi ngöôøi thieän, 
Bieát dieäu phaùp ngöôøi hieàn, 
Chuùng sanh thöôøng höôûng laïc.

-- Baïch Theá Toân, trong taát caû vò aáy, ai ñaõ noùi leân moät caùch toát ñeïp? 

-- Veà vaán ñeà naøy, taát caû caùc OÂng ñeàu noùi leân moät caùch toát ñeïp. Tuy vaäy, haõy nghe lôøi Ta noùi: 

Haõy thaân vôùi ngöôøi laønh, 
Haõy gaàn guõi ngöôøi thieän, 
Bieát dieäu phaùp ngöôøi hieàn, 
Giaûi thoaùt moïi khoå ñau.

II. Xan Tham (Taïp, Ñaïi 2,354c) (Bieät Taïp, Ñaïi 2,473b) (S.i,18) 

1) Moät thôøi Theá Toân truù ô uû Saø vatthi, Jetavana, taïi vöôøn oâng Anaøthapindika. 

2) Roài raát nhieàu quaàn tieân Satullapa, sau khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng, choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. 

3) Ñöùng moät beân, moät vò Thieân noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Vì xan tham, phoùng daät, 
Nhö vaäy khoâng boá thí, 
Ai öôùc mong coâng ñöùc, 
Coù trí neân boá thí.

Ñieàu keû xan tham sôï, 
Neân khoâng daùm boá thí, 
Sôï aáy ñeán vôùi hoï, 
Chính vì khoâng boá thí. 
Ñieàu keû xan tham sôï, 
Chính laø ñoùi vaø khaùt, 
Keû ngu phaûi caûm thoï, 
Ñôøi naøy vaø ñôøi sau. 
Vaäy haõy cheá xan tham, 
Boá thí, nhieáp caáu ueá, 
Chuùng sanh vöõng an truù, 
Coâng ñöùc trong ñôøi sau.

Khoâng cheát giöõa ngöôøi cheát, 
Nhö thieän höõu treân ñöôøng, 
San seû löông thöïc hieám, 
Thöôøng phaùp laø nhö vaäy. 
Keû ít, vui san seû, 
Keû nhieàu khoù, ñem cho, 
Boá thí töø keû khoù, 
Ñong ñöôïc ngaøn ñoàng vaøng.

Khoù thay söï ñem cho, 
Khoù thay laøm haïnh aáy. 
Keû aùc khoù tuøy thuaän, 
Khoù thay phaùp baäc laønh. 
Do vaäy keû hieàn, aùc, 
Sanh thuù phaûi sai khaùc, 
Keû aùc sanh ñòa nguïc, 
Ngöôøi laønh leân coõi trôøi.

-- Baïch Theá Toân, trong taát caû vò aáy, vò naøo ñaõ noùi moät caùch toát ñeïp? 

-- Veà vaán ñeà naøy, taát caû caùc OÂng ñaõ noùi moät caùch toát ñeïp. Tuy vaäy haõy nghe Ta: 

Sôû haønh vaãn chôn chaùnh, 
Daàu phaûi soáng vuïn vaët, 
Daàu phaûi nuoâi vôï con, 
Vôùi ñoà aên löôïm laët, 
Nhöng vaãn boá thí ñöôïc, 
Töø vaät chöùa ít oûi, 
Töø ngaøn ngöôøi boá thí, 
Töø traêm ngaøn vaät cho, 
Trò giaù khoâng ngang baèng, 
Keû boá thí nhö vaäy.

Vì sao hoï boá thí, 
Roäng lôùn nhieàu nhö vaäy, 
Trò giaù khoâng ngang baèng, 
Keû ngheøo, chôn boá thí? 
Sao ngaøn ngöôøi boá thí, 
Töø traêm ngaøn vaät cho, 
Trò giaù khoâng ngang baèng, 
Keû boá thí nhö vaäy?

Coù nhöõng ngöôøi boá thí, 
Moät caùch baát bình thöôøng, 
Sau khi cheùm vaø gieát, 
Môùi laøm vôi noãi saàu. 
Söï boá thí nhö vaäy, 
Ñaày nöôùc maét ñaùnh ñaäp, 
Trò giaù khoâng ngang baèng, 
Keû ngheøo, chôn boá thí. 
Töø ngaøn ngöôøi boá thí, 
Töø traêm ngaøn vaät cho, 
Trò giaù khoâng ngang baèng, 
Keû boá thí nhö vaäy.

1) ÔÛ Saøvatthi. 

2) Roài raát nhieàu quaàn tieân Satullapa, khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng, choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. 

3) Ñöùng moät beân, moät vò Thieân noùi leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Laønh thay söï boá thí! 
Kính thöa baäc Toân giaû. 
Vì xan tham, phoùng daät, 
Nhö vaäy khoâng boá thí, 
Ai öôùc mong coâng ñöùc, 
Coù trí neân boá thí.

Laønh thay söï boá thí, 
Kính thöa baäc Toân giaû! 
Nhöng thaät toát laønh thay, 
Boá thí trong thieáu thoán! 
Keû ít, vui san seû, 
Keû nhieàu khoù, ñem cho, 
Boá thí töø keû khoù, 
Ñong ñöôïc ngaøn ñoàng vaøng.

Laønh thay söï boá thí, 
Kính thöa baäc Toân giaû! 
Nhöng thaät toát laønh thay, 
Boá thí trong thieáu thoán! 
Laønh thay söï boá thí, 
Phaùt xuaát töø loøng tin. 
Boá thí vaø ñaùnh nhau, 
Ñöôïc noùi laø baèng nhau, 
Moät soá ít keû laønh, 
Thaéng xa soá ñoâng ngöôøi. 
Ví daàu cho coù ít, 
Nhöng cho vôùi loøng tin, 
Do vaäy ñöôïc an laïc, 
Vì lôïi ích cho ngöôøi.

Laønh thay söï boá thí, 
Kính thöa baäc Toân giaû! 
Nhöng thaät toát laønh thay, 
Boá thí trong thieáu thoán! 
Laønh thay söï boá thí, 
Phaùt xuaát töø loøng tin! 
Laønh thay söï boá thí, 
Vôùi taøi saûn hôïp phaùp! 
Ai laø ngöôøi boá thí, 
Vôùi taøn saûn hôïp phaùp, 
Do noã löïc tinh taán, 
Nhôø vaäy thaâu hoaïch ñöôïc; 
Vò aáy vöôït doøng suoái, 
Thaàn cheát Daï-ma giôùi, 
Sau khi cheát ñöôïc sanh, 
Choã truù xöù chö Thieân.

Laønh thay söï boá thí, 
Kính thöa baäc Toân giaû! 
Nhöng thaät toát laønh thay, 
Boá thí trong thieáu thoán! 
Laønh thay söï boá thí, 
Phaùt xuaát töø loøng tin! 
Laønh thay söï boá thí, 
Vôùi taøi saûn hôïp phaùp! 
Laønh thay söï boá thí, 
Coù suy tö saùng suoát! 
Boá thí coù suy tö, 
Baäc Thieän Theä taùn thaùn. 
Boá thí cho nhöõng vò, 
Ñaùng kính troïng ôû ñôøi, 
Boá thí nhöõng vò aáy, 
Ñöôïc höôûng quaû phöôùc lôùn, 
Nhö haït gioáng toát ñeïp, 
Gieo vaøo ruoäng toát laønh.

Laønh thay söï boá thí, 
Kính thöa baäc Toân giaû! 
Nhöng thaät toát laønh thay, 
Boá thí trong thieáu thoán! 
Laønh thay söï boá thí, 
Phaùt xuaát töø loøng tin! 
Laønh thay söï boá thí, 
Vôùi taøi saûn hôïp phaùp! 
Laønh thay söï boá thí, 
Coù suy tö saùng suoát! 
Laønh thay söï töï cheá, 
Ñoái vôùi caùc chuùng sanh! 
Giöõa chuùng sanh höõu tình, 
Ai soáng khoâng laøm haïi, 
Sôï ngöôøi khaùc chæ trích, 
Khoâng laøm aùc, baát thieän, 
Hoï khen keû nhuùt nhaùt, 
Nhöng chæ trích ngöôøi huøng, 
Chính sôï bò chæ trích, 
Ngöôøi laønh khoâng laøm aùc.

-- Baïch Theá Toân, giöõa chuùng con, lôøi noùi ai ñöôïc toát laønh? 

-- Veà vaán ñeà naøy, taát caû caùc OÂng ñeàu noùi leân moät caùch toát ñeïp. Tuy vaäy haõy nghe lôøi cuûa Ta: 

Boá thí vôùi loøng tin, 
Ñöôïc taùn thaùn nhieàu maët, 
Coù phaùp hôn boá thí, 
Phaùp aáy laø Phaùp cuù. 
Töø xöa, töø xa xöa, 
Ngöôøi laønh, ngöôøi chôn thieän, 
Vôùi trí tueä saùng suoát, 
Ñaït ñeán caûnh Nieát-baøn.

1) Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

2) Roài raát nhieàu quaàn tieân Satullapa, sau khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. 

3) Ñöùng moät beân, moät vò Thieân noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Giöõa loaøi Ngöôøi chuùng ta, 
Coù caùc duïc voâ thöôøng. 
Ai höôûng chuùng ôû ñôøi, 
Bò chuùng troùi, chuùng buoäc. 
Phoùng daät ñoái vôùi chuùng, 
Khoù thoaùt ly vôùi chuùng, 
Ngöôøi naøo khoù thoaùt ly, 
Bò thaàn cheát chinh phuïc. 
Hoïa töø duïc voïng sanh, 
Khoå töø duïc voïng khôûi, 
Duïc voïng ñöôïc nhieáp phuïc, 
Nhôø vaäy hoïa nhieáp phuïc, 
Tai hoïa ñöôïc nhieáp phuïc, 
Nhôø vaäy khoå nhieáp phuïc. 
Vaät sai bieät ôû ñôøi, 
Chuùng khoâng phaûi caùc duïc, 
Chính tö nieäm tham aùi, 
Laø duïc voïng con ngöôøi. 
Vaät sai bieät toàn taïi, 
Nhö vaäy ôû treân ñôøi, 
Do vaäy baäc Hieàn trí, 
Ñieàu phuïc caùc duïc voïng. 
Haõy töø boû phaãn noä, 
Haõy nhieáp phuïc kieâu maïn, 
Haõy vöôït qua taát caû, 
Moïi kieát söû troùi buoäc. 
Chôù coù quaù chaáp tröôùc, 
Ñoái vôùi danh saéc aáy, 
Khoå khoâng theå ñeán ñöôïc, 
Vôùi ai khoâng coù gì. 
Haõy töø boû tính toaùn, 
Khoâng chaïy theo hö töôûng, 
Caét ñöùt moïi tham aùi, 
Vôùi danh saéc ôû ñôøi. 
Vò aáy ñoaïn phieàn tröôïc, 
Khoâng lo aâu, khoâng aùi; 
Chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, 
Ñôøi naøy hay ñôøi sau, 
ÔÛ caûnh giôùi chö Thieân, 
Hay taïi moïi truù xöù, 
Tìm caàu nhöng khoâng gaëp, 
Veát tích cuûa vò aáy, 
Hoï tìm nhöng khoâng thaáy, 
Vò giaûi thoaùt nhö vaäy.

Chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, 
Ñôøi naøy hay ñôøi sau, 
Baäc toái thöôïng loaøi Ngöôøi, 
Lo haïnh phuùc chuùng sanh, 
Hoï ñaûnh leã vò aáy, 
Neân taùn thaùn hoï khoâng?

Naøy Mogharaøjaø 
Hoï cuõng neân taùn thaùn, 
Baäc giaûi thoaùt nhö vaäy. 
Naøy Tyû-kheo khaát só, 
Neáu hoï bieát Chaùnh phaùp, 
Ñoaïn tröø ñöôïc nghi hoaëc, 
Hoï trôû thaønh giaûi thoaùt.

1) Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

2) Roài raát nhieàu quaàn tieân Ujjhaønasannaø (Hieàm traùch thieân), sau khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng, choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân. Sau khi ñeán, caùc vò aáy ñöùng giöõa hö khoâng. 

3) Roài moät vò Thieân ñöùng giöõa hö khoâng, noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Nhöõng ai noùi mình khaùc 
Vôùi ñieàu hoï thöïc coù, 
Thôøi moïi vaät thoï duïng, 
Xem nhö do troäm caép, 
Chaúng khaùc keû gian manh, 
Duøng löøa ñaûo troäm caép. 
Haõy noùi ñieàu coù laøm, 
Khoâng noùi ñieàu khoâng laøm, 
Khoâng laøm noùi coù laøm, 
Keû trí bieát roõ hoï.

Nhöõng ai chæ bieát noùi, 
Hay chæ bieát nghe thoâi, 
Nhöõng haïng ngöôøi nhö vaäy, 
Khoâng theå naøo tieán boä. 
Khoù nhoïc thay con ñöôøng, 
Giuùp keû trí giaûi thoaùt. 
Nhôø Thieàn ñònh thieâu chaùy, 
Moïi troùi buoäc quaàn ma, 
Keû trí khoâng laøm vaäy, 
Sau khi bieát theá tình, 
Vôùi trí, chöùng Nieát-baøn, 
Vöôït chaáp tröôùc ôû ñôøi.

-- Ñaây laø toäi loãi cuûa chuùng con, baïch Theá Toân. Chuùng con ñi ñeán toäi loãi, vì ngu xuaån, vì meâ môø, vì baát thieän. Chuùng con nghó chuùng con coù theå coâng kích Theá Toân. Baïch Theá Toân, mong Theá Toân chaáp nhaän cho chuùng con, loãi laàm laø loãi laàm ñeå gìn giöõ trong töông lai. 

5) Roài Theá Toân mæm cöôøi. 

6) Caùc quaàn tieân aáy caøng töùc toái theâm vaø bay leân hö khoâng. 

7) Moät vò Thieân noùi baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Ai khoâng chòu chaáp nhaän, 
Toäi loãi ñöôïc phaùt loä, 
Noäi phaãn, öa saân haän, 
Haän thuø caøng kieân chaët. 
Neáu khoâng coù toäi loãi, 
ÔÛ ñaây khoâng laàm laïc, 
Haän thuø khoâng theå tieâu. 
Do gì xem laø thieän? 
Vôùi ai khoâng toäi loãi? 
Vôùi ai khoâng laàm laïc? 
Ai khoâng bò si meâ? 
Ai keû tri thöôøng nieäm?

Nhö Lai, baäc Giaùc Ngoä, 
Thöông xoùt moïi höõu tình, 
Nôi Ngaøi khoâng toäi loãi, 
Nôi Ngaøi khoâng laàm laïc. 
Ngaøi khoâng bò si meâ, 
Ngaøi chaùnh trí thöôøng nieäm. 
Ai khoâng chòu chaáp nhaän, 
Toäi loãi ñöôïc phaùt loä, 
Noäi phaãn, öa saân haän, 
Haän thuø caøng kieân chaët. 
Ta khoâng thích haän thuø, 
Ta nhaän toäi caùc OÂng.

1) Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm) taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

2) Roài raát nhieàu quaàn tieân SatullapaKaøyikaø, khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. 

3) Ñöùng moät beân, moät vò Thieân noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Tín laø ngöôøi thöù hai, 
Laø baïn cuûa loaøi Ngöôøi, 
Neáu khoâng truù baát tín, 
Ñöôïc danh döï, xöng taùn, 
Sau khi boû thaân naøy, 
Ñöôïc sanh leân Thieân giôùi. 
Haõy töø boû phaãn noä, 
Haõy nhieáp phuïc kieâu maïn, 
Haõy vöôït qua taát caû 
Moïi kieát söû troùi buoäc. 
Chôù coù quaù chaáp tröôùc, 
Ñoái vôùi danh saéc aáy. 
Tham khoâng theå ñeán ñöôïc, 
Vôùi ai khoâng coù gì. 
Keû ngu khoâng trí tueä, 
Môùi ñam meâ, phoùng daät, 
Keû trí khoâng phoùng daät, 
Nhö giöõ taøi vaät quyù. 
Chôù ñam meâ, phoùng daät, 
Chôù ñaém say aùi duïc, 
Thieàn tö, khoâng phoùng daät, 
Ñaït ñöôïc toái thaéng laïc.

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû giöõa doøng hoï Sakka (Thích-ca), taïi Kapilavatthu (Ca-tyø-la-veä), ôû röøng Ñaïi Laâm, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng 500 vò, taát caû laø baäc A-la-haùn. Vaø chö Thieân ôû möôøi phöông theá giôùi phaàn lôùn cuõng thöôøng taäp hoäi ñeå chieâm ngöôõng Theá Toân vaø chuùng Tyû-kheo. 

2) Roài boán vò Tònh cö thieân (Suddaøvaøsaø) suy nghó nhö sau: "Theá Toân nay ôû giöõa daân chuùng Sakka, thaønh Kapilavatthu, röøng Ñaïi Laâm, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo khoaûng 500 vò, taát caû ñeàu laø baäc A-la-haùn. Vaø chö Thieân ôû möôøi phöông theá giôùi, phaàn lôùn cuõng thöôøng taäp hoäi ñeå chieâm ngöôõng Theá Toân vaø chuùng Tyû-kheo. Vaäy chuùng ta haõy ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, moãi chuùng ta ñoïc moät baøi keä daâng leân Theá Toân." 

3) Roài chö Thieân aáy nhanh nhö nhaø löïc só duoãi caùnh tay ñaõ co laïi, hay co caùnh tay ñaõ duoãi ra, bieán maát töø Tònh cö thieân vaø hieän ra tröôùc maët Theá Toân. 

4) Chö Thieân aáy ñaûnh leã Theá Toân vaø ñöùng moät beân. Sau khi ñöùng moät beân, moät vò Thieân ñoïc baøi keä tröôùc Theá Toân: 

Ñaïi hoäi taïi Ñaïi Laâm, 
Chö Thieân ñoàng tuï taäp, 
Chuùng con ñeán Phaùp hoäi, 
Ñaûnh leã chuùng Baát thaéng.

Taïi ñaây chuùng Tyû-kheo, 
Thieàn ñònh, taâm chaùnh tröïc, 
Nhö chuû xe naém cöông, 
Baäc hieàn hoä caùc caên.

Nhö khoùa gaõy, choát thaùo, 
Truï bò ñaøo, tham ñoaïn, 
Soáng thanh tònh, voâ caáu, 
Coù maét, voi kheùo ñieàu.

Nhöõng ai quy y Phaät, 
Seõ khoâng ñoïa aùc thuù, 
Sau khi boû thaân Ngöôøi, 
Seõ sanh laøm chö Thieân.

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû taïi Raøjagaha (Vöông Xaù), taïi vöôøn Nai (Maddakucchi) 

2) Luùc baáy giôø, chaân Theá Toân bò mieáng ñaù beå ñaâm phaûi. Caûm thoï Theá Toân maõnh lieät. Thaân caûm thoï khoå ñau, nhoùi ñau, nhöùc nhoái, khoác lieät, khoâng khoaùi taâm, khoâng thích thuù. Nhöng Theá Toân chaùnh nieäm tænh giaùc, nhaãn chòu, khoâng phieàn naõo. 

3) Roài Theá Toân cho traûi aùo Sanghaøti (Taêng-giaø-leâ) xeáp tö laïi, naèm xuoáng phía hoâng beân phaûi nhö daùng ñieäu con sö töû, chaân ñaët treân chaân, chaùnh nieäm tænh giaùc. 

4) Roài baûy traêm quaàn tieân Satullapakaøyikaø, sau khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Maddakucchi, ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. 

5) Ñöùng moät beân, moät vò Thieân ñoïc leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

-- Sa-moân Gotama thaät laø baäc Long töôïng. Vaø vôùi tö caùch Long töôïng, Ngaøi nhaãn chòu thaân thoï khôûi leân, ñau khoå, nhoùi ñau, nhöùc nhoái, khoác lieät, khoâng khoaùi taâm, khoâng thích thuù, Ngaøi chaùnh nieäm tænh giaùc, nhaãn chòu, khoâng phieàn naõo. 

6) Roài moät vò Thieân khaùc noùi leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

-- Sa-moân Gotama thaät laø baäc Sö töû. Vaø vôùi tö caùch Sö töû, Ngaøi nhaãn chòu thaân thoï khôûi leân, khoå ñau... khoâng coù phieàn naõo. 

7) Roài moät vò Thieân khaùc noùi leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

-- Sa-moân Gotama thaät laø Löông tuaán maõ. Vaø vôùi tö caùch Löông tuaán maõ, Ngaøi nhaãn chòu thaân thoï khôûi leân, khoå ñau... khoâng coù phieàn naõo. 

8) Roài moät vò Thieân khaùc noùi leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

-- Sa-moân Gotama thaät laø baäc Ngöu vöông. Vaø vôùi tö caùch Ngöu vöông, Ngaøi nhaãn chòu thaân thoï khôûi leân, khoå ñau... khoâng coù phieàn naõo. 

9) Roài moät vò Thieân khaùc noùi leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

-- Sa-moân Gotama thaät laø baäc Nhaãn naïi Kieân cöôøng. Vaø vôùi tö caùch baäc Nhaãn naïi Kieân cöôøng, Ngaøi nhaãn chòu thaân thoï khôûi leân, khoå ñau... khoâng coù phieàn naõo. 

10) Roài moät vò Thieân khaùc noùi leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

-- Sa-moân Gotama thaät laø moät baäc Kheùo ñieàu phuïc. Vaø vôùi tö caùch laø moät baäc Kheùo ñieàu phuïc, Ngaøi nhaãn chòu thaân thoï khôûi leân, khoå ñau... khoâng coù phieàn naõo. 

11) Roài moät vò Thieân khaùc noùi leân lôøi caûm höùng naøy tröôùc maët Theá Toân: 

-- Haõy xem taâm cuûa Ngaøi kheùo ñöôïc tu taäp Thieàn ñònh vaø giaûi thoaùt, khoâng coù noåi leân, khoâng coù chìm xuoáng, moïi haønh ñoäng ñöôïc taùc thaønh, khoâng coù ai kích thích. Ai coù theå nghó mình ñi ngöôïc laïi moät Long töôïng nhö vaäy, moät baäc Sö töû nhö vaäy, moät baäc Löông tuaán maõ nhö vaäy, moät baäc Ngöu vöông nhö vaäy, moät baäc Nhaãn naïi Kieân cöôøng nhö vaäy, moät baäc Nhieáp phuïc nhö vaäy, tröø phi laø moät ngöôøi muø. 

Caùc vò Baø-la-moân, 
Tinh thoâng naêm Veä-ñaø, 
Daàu tu taäp khoå haïnh, 
Cho ñeán haøng traêm naêm, 
Taâm hoï khoâng coù theå, 
Chôn chaùnh ñöôïc giaûi thoaùt. 
Töï taùnh quaù haï lieät, 
Khoâng ñeán bôø beân kia, 
Bò khaùt aùi chi phoái, 
Bò giôùi caám troùi buoäc, 
Daàu tu taäp khoå haïnh, 
Cho ñeán haøng traêm naêm, 
Taâm hoï khoâng coù theå, 
Chôn chaùnh ñöôïc giaûi thoaùt. 
Töï taùnh quaù haï lieät, 
Khoâng ñeán bôø beân kia. 
ÔÛ ñôøi khoâng nhieáp phuïc, 
Kieâu maïn cuøng caùc duïc, 
Taâm khoâng ñöôïc an tònh, 
Khoâng tu taäp Thieàn ñònh. 
ÔÛ trong röøng coâ ñoäc, 
Nhöng taâm tö phoùng daät, 
Vò aáy khoù vöôït khoûi, 
Söï chinh phuïc töû thaàn. 
Nhieáp phuïc ñöôïc kieâu maïn, 
Kheùo tu taäp Thieàn ñònh, 
Taâm tö kheùo an tònh, 
Giaûi thoaùt ñöôïc vieân maõn, 
ÔÛ trong röøng coâ ñoäc, 
Taâm tö khoâng phoùng daät, 
Vò aáy kheùo vöôït khoûi, 
Söï chinh phuïc töû thaàn.

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Vesaøli, Ñaïi Laâm, taïi Truøng Caùc giaûng ñöôøng. 

2) Roài Kokanadaø, con gaùi cuûa Pajjunna, sau khi ñeâm vöøa maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng chieáu saùng toaøn vuøng Ñaïi Laâm, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. 

3) Ñöùng moät beân, Thieân nöõ Kokanadaø, con gaùi cuûa Pajjunna, noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Baäc Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc, 
Thöôïng thuû caùc chuùng sanh, 
Nay an truù Ñaïi Laâm, 
Taïi thaønh Vesaøli, 
Haõy ñeå con ñaûnh leã, 
Con gaùi Pajjunna, 
Teân Kokanadaø. 
Töø tröôùc con chæ nghe, 
Baäc chöùng ngoä Chaùnh Giaùc. 
Baäc voâ thöôïng Phaùp Nhaõn, 
Baäc Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc. 
Ngaøy nay con coù theå, 
Bieát ñöôïc Chaùnh phaùp aáy, 
Do Thieän Theä thuyeát giaûng, 
Baäc Maâu-ni Chaùnh Giaùc. 
Nhöõng ai keùm trí tueä, 
Khinh baùc choáng Thaùnh phaùp, 
Seõ rôi vaøo ñòa nguïc, 
Meänh danh Roruva, 
Traûi thôøi gian laâu daøi, 
Thoï laõnh nhieàu thoáng khoå. 
Nhöõng ai ñoái Thaùnh phaùp, 
Kham nhaãn, taâm tòch tònh, 
Töø boû thaân laøm ngöôøi, 
Vieân maõn thaân chö Thieân.

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Vesaøli, Ñaïi Laâm, taïi Truøng Caùc giaûng ñöôøng. 

2) Roài Cuøla - Kokanadaø, con gaùi cuûa Pajjunna, sau khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Ñaïi Laâm ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, Cuøla-Kokanadaø, con gaùi cuûa Pajjunna, noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

Con gaùi Pajjunna, 
Teân Kokanadaø. 
Nhan saéc nhö ñieän quang, 
Naøng ñaõ ñeán taïi ñaây, 
Ñaûnh leã Phaät vaø Phaùp, 
Noùi keä lôïi ích naøy, 
Daàu vôùi nhieàu phaùp moân, 
Con phaân tích phaùp naøy. 
Nhöng löôïc nghóa con noùi, 
Theo yù con hieåu bieát, 
ÔÛ ñôøi, chôù laøm aùc, 
Caû ba: thaân, khaåu, yù, 
Töø boû moïi thöù duïc, 
Chaùnh nieäm, taâm tænh giaùc, 
Khoâng khoå haïnh eùp xaùc, 
Voâ boå, khoâng lôïi ích.

Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). Roài moät vò Thieân, sau khi ñeâm ñaõ gaàn maõn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, vò Thieân aáy noùi leân baøi keä naøy tröôùc maët Theá Toân: 

I. Thieâu Chaùy (Bieät Taïp 5.4, Ñaïi 2,403) (S.i,31) 

Trong ngoâi nhaø thieâu chaùy, 
Vaät duïng ñem ra ngoaøi, 
Vaät aáy coù lôïi ích, 
Khoâng phaûi vaät bò thieâu. 
Cuõng vaäy trong ñôøi naøy, 
Bò giaø cheát thieâu chaùy, 
Haõy ñem ra, baèng thí, 
Vaät thí, kheùo ñem ra. 
Coù thí, coù laïc quaû, 
Khoâng thí, khoâng nhö vaäy. 
Keû troäm, vua cöôùp ñoaït, 
Löûa thieâu ñoát huûy hoaïi, 
Khi giôø cuoái cuøng ñeán, 
Boû thaân, boû sôû höõu. 
Keû trí, hieåu bieát vaäy, 
Thoï duïng vaø boá thí, 
Thí xong, thoï duïng xong, 
Theo löïc haønh ñoäng aáy, 
Khoâng bò ai chæ trích, 
Vò aáy ñöôïc sanh Thieân.

Cho gì laø cho löïc? 
Cho gì laø cho saéc? 
Cho gì laø cho laïc? 
Cho gì laø cho maét? 
Cho gì cho taát caû? 
Xin ñaùp ñieàu con hoûi?

Cho aên laø cho löïc, 
Cho maëc laø cho saéc, 
Cho xe laø cho laïc, 
Cho ñeøn laø cho maét. 
Ai cho choã truù xöù, 
Vò aáy cho taát caû, 
Ai giaûng daïy Chaùnh phaùp, 
Vò aáy cho baát töû.

Trôøi, Ngöôøi, caû hai loaøi, 
Ñeàu öa thích aên uoáng, 
Vò Daï-xoa teân gì, 
Laïi khoâng thích aên uoáng?

Ai cho vôùi loøng tin, 
Vôùi taâm tö thanh tònh, 
Ñöôïc phaàn moùn aên aáy, 
Ñôøi naøy vaø ñôøi sau. 
Vaäy haõy ngöøa xan tham, 
Boá thí, nhieáp caáu ueá, 
Höõu tình vöõng an truù, 
Coâng ñöùc trong ñôøi sau.

Moät reã, hai phöông dieän, 
Ba ueá, naêm moâi tröôøng, 
Bieån lôùn, möôøi hai hoïa, 
Vöïc xoaùy baäc Thaùnh sieâu.

Baäc vieân maõn toaøn dieän, 
Thaáy ñöôïc nghóa bí huyeàn, 
Ban phaùt chaân trí tueä, 
Thoaùt ly khoûi duïc taïng, 
Thaáy ñöôïc baäc toaøn trí, 
Baäc Thieän tueä trí giaùc. 
Vò Ñaïi Thaùnh daán böôùc, 
Treân con ñöôøng Thaùnh ñaïo.

Thieân nöõ ñoaøn tuï hoäi, 
Ngaï quyû chuùng tôùi lui, 
Röøng aáy danh röøng si, 
Laøm sao coù loái thoaùt?

Ñöôøng aáy teân chôn tröïc, 
Phöông aáy danh voâ uùy, 
Coã xe goïi voâ thanh, 
Vôùi phaùp luaân kheùo raùp, 
Taøm laø daøn xe döïa, 
Nieäm laø tröôùng maøn xe, 
Ta noùi vò ñaùnh xe, 
Töùc laø chôn dieäu phaùp, 
Vaø chính chaùnh tri kieán, 
Mau choùng ñi tieàn phong. 
Khoâng keå nam hay nöõ, 
Ñeàu duøng coã xe aáy. 
Chính nhôø coã xe aáy, 
Höôùng tieán ñeán Nieát-baøn.

Nhöõng ai ngaøy laãn ñeâm, 
Coâng ñöùc luoân taêng tröôûng, 
Truù phaùp, cuï tuùc giôùi, 
Keû naøo sanh thieân giôùi? 
Ai troàng vöôøn, troàng röøng, 
Ai döïng xaây caàu coáng, 
Ñaøo gieáng, cho nöôùc uoáng, 
Nhöõng ai cho nhaø cöûa, 
Nhöõng vò aáy ngaøy ñeâm, 
Coâng ñöùc luoân taêng tröôûng, 
Truù phaùp, cuï tuùc giôùi, 
Nhöõng vò aáy sanh Thieân. 

Ñaây laø röøng Kyø Vieân. 
Choã truù xöù Thaùnh chuùng, 
Choã ôû ñaáng Phaùp Vöông, 
Khieán taâm con hoan hyû. 
Nghieäp minh vaø taâm phaùp, 
Giôùi vaø toái thaéng maïng, 
Chính nhöõng dieäu phaùp aáy, 
Khieán chuùng sanh thanh tònh, 
Khoâng phaûi vì doøng hoï, 
Khoâng phaûi vì taøi saûn. 
Do vaäy baäc Hieàn trí, 
Thaáy lôïi ích chính mình, 
Chaùnh giaùc saùt taâm phaùp, 
Nhö vaäy ñöôïc thanh tònh. 
Nhö ngaøi Xaù-lôïi-phaát, 
Tueä giôùi vaø tòch tònh, 
Tyû-kheo ñeán bôø giaùc, 
ÔÛ ñaây laø toái thöôïng.

ÔÛ ñôøi keû xan tham, 
Keo kieát hay khöôùc töø, 
Taïo neân nhöõng chöôùng ngaïi, 
Ngaên keû khaùc boá thí, 
Ñôøi naøy vaø ñôøi sau, 
Quaû baùo hoï laø gì? 
Chuùng con ñeán taïi ñaây, 
Chính muoán hoûi Theá Toân, 
Chuùng con muoán ñöôïc bieát, 
Theá Toân ñaùp theá naøo?

ÔÛ ñôøi keû xan tham, 
Keo kieát hay khöôùc töø, 
Taïo neân nhöõng chöôùng ngaïi, 
Ngaên keû khaùc boá thí, 
Bò taùi sanh ñòa nguïc, 
Baøng sanh, Daï-ma giôùi. 
Neáu ñöôïc sanh laøm ngöôøi, 
Sanh gia ñình ngheøo khoù, 
Y, thöïc, duïc, hyû laïc, 
Hoï ñöôïc raát khoù khaên. 
Ñieàu keû ngu öôùc voïng, 
Hoï khoâng thaâu hoaïch ñöôïc, 
Quaû hieän taïi laø vaäy, 
Ñôøi sau sanh aùc thuù.

Nhôø nhöõng ñieàu Ngaøi noùi, 
Chuùng con ñöôïc hieåu vaäy, 
Toân giaû Gotama, 
Con xin hoûi caâu khaùc. 
ÔÛ ñaây ñöôïc thaân ngöôøi, 
Töø toán khoâng xan tham, 
Tin Phaät vaø Chaùnh phaùp, 
Cuøng toân troïng chuùng Taêng, 
Ñôøi naøy vaø ñôøi sau, 
Quaû baùo hoï laø gì? 
Chuùng con ñeán taïi ñaây, 
Chính muoán hoûi Theá Toân, 
Chuùng con muoán ñöôïc bieát, 
Theá Toân ñaùp theá naøo?

ÔÛ ñaây ñöôïc thaân ngöôøi, 
Töø toán khoâng xan tham, 
Tin Phaät vaø Chaùnh phaùp, 
Cuøng toân troïng chuùng Taêng, 
Hoï choùi saùng chö Thieân, 
Taïi ñaáy hoï taùi sanh. 
Neáu hoï sanh laøm ngöôøi, 
Hoï sanh nhaø phuù gia, 
Y, thöïc, duïc, hyû laïc, 
Hoï ñöôïc khoâng khoù khaên, 
Nhö caùc Töï taïi thieân, 
Haân hoan ñöôïc thoï höôûng, 
Giöõa vaät duïng taøi saûn, 
Ñöôïc ngöôøi khaùc quy tuï, 
Quaû hieän taïi laø vaäy, 
Ñôøi sau sanh Thieân giôùi.

Ñöôïc sanh Voâ phieàn thieân, 
Baûy Tyû-kheo giaûi thoaùt, 
Ñoaïn taän tham vaø saân, 
Vöôït qua ñôøi trieàn phöôïc. 
Vöôït buøn, hoï laø ai, 
Kheùo vöôït leänh thaàn cheát, 
Sau khi boû thaân ngöôøi, 
Hoï thoaùt aùch chö Thieân? 
Hoï laø Upaka, 
Vôùi Pukkusaøti, 
Hôïp thaønh laø ba vò, 
Vaø Phalaganda, 
Laïi theâm Bhaddiya, 
Vôùi Khandadeva, 
Vaø Baøhuraggi, 
Cuøng vôùi Pingiya, 
Sau khi boû thaân ngöôøi, 
Hoï thoaùt aùch chö Thieân.

Ngöôøi noùi ñieàu toát laønh, 
Veà baûy Tyû-kheo aáy, 
Hoï thoaùt ly, ñoaïn tröø, 
Caùc caïm baãy Ma vöông, 
Phaùp hoï bieát, cuûa ai, 
Ñoaïn dieät höõu kieát söû?

Khoâng ai ngoaøi Theá Toân, 
Chính thaät giaùo lyù Ngaøi, 
Hoï bieát phaùp cuûa Ngaøi, 
Ñoaïn ñöôïc höõu kieát söû. 
Choã naøo danh vaø saéc, 
Ñöôïc ñoaïn dieät, khoâng dö, 
Hoï hoïc ñöôïc phaùp aáy, 
ÔÛ ñaây töø nôi Ngaøi. 
Nhôø vaäy hoï ñoaïn tröø, 
Höõu kieát söû troùi buoäc.

Lôøi noùi ngöôøi thaâm saâu, 
Khoù bieát, khoù chöùng ngoä, 
Phaùp OÂng bieát cuûa ai, 
Sao OÂng khoâng noùi ñöôïc?

Thuôû xöa, con thôï goám, 
Taïi Vehalinga, 
Vaø con ñöôïc teân goïi, 
Laø Ghatìkaøra. 
Chính con lo nuoâi döôõng, 
Caû meï laãn caû cha, 
Ñoái vôùi Phaät Ca-dieáp, 
Con ñeä töû taïi gia. 
Con vieãn ly daâm duïc, 
Phaïm haïnh, khoâng theá vaät, 
Thuôû xöa con ñoàng höông, 
Cuõng laø baïn cuûa hoï, 
Do vaäy con bieát hoï, 
Baûy Tyû-kheo giaûi thoaùt, 
Ñoaïn taän tham vaø saân, 
Vöôït qua ñôøi trieàn phöôïc.

Vaäy naøy Bhaggava, 
Chính nhö OÂng vöøa noùi, 
Thuôû xöa, OÂng thôï goám, 
Taïi Vehalinga, 
Vaø OÂng ñöôïc teân goïi, 
Laø Ghatìkaøra. 
Chính OÂng lo nuoâi döôõng, 
Caû meï laãn caû cha, 
Ñoái vôùi Phaät Ca-dieáp, 
OÂng ñeä töû taïi gia. 
OÂng vieãn ly daâm duïc, 
Phaïm haïnh, khoâng theá vaät. 
Thuôû xöa OÂng ñoàng höông, 
Cuõng laø baïn cuûa Ta, 
Nhö vaäy laø hoäi ngoä, 
Giöõa nhöõng baïn thôøi xöa, 
Caû hai kheùo tu taäp, 
Mang thaân naøy toái haäu.

I. Giaø (S.i,36) 

-- Vaät gì toát ñeán giaø? 
Vaät gì toát kieân truù? 
Vaät gì vaät baùu ngöôøi? 
Vaät gì cöôùp khoù ñoaït? 
-- Giôùi laø toát ñeán giaø, 
Tín laø toát kieân truù, 
Tueä, vaät baùu loaøi Ngöôøi, 
Coâng ñöùc, cöôùp khoù ñoaït.

-- Vaät gì toát khoâng giaø? 
Vaät gì toát tröôøng cöûu? 
Vaät gì vaät baùu ngöôøi? 
Vaät gì cöôùp khoâng ñoaït? 
-- Giôùi laø toát khoâng giaø, 
Tín laø toát tröôøng cöûu, 
Tueä, vaät baùu loaøi Ngöôøi, 
Coâng ñöùc, cöôùp khoâng ñoaït.

-- Ai baïn keû ñi ñöôøng? 
Ai baïn ngöôøi ôû nhaø? 
Ai baïn khi caàn thieát? 
Ai baïn cho ñôøi sau? 
Baïn ñöôøng, baïn ñi ñöôøng, 
-- Baïn ôû nhaø laø meï, 
Baïn beø khi caàn thieát, 
Môùi laø baïn thöôøng xuyeân, 
Coâng ñöùc töï mình laøm, 
Laø baïn cho ñôøi sau.

-- Vaät gì, cô sôû ngöôøi? 
Vaät gì, baïn toái thöôïng (ôû ñôøi)? 
Höõu tình gì trì maïng? 
Y cöù vaøo ñòa ñaïi? 
-- Con laø cô sôû ngöôøi, 
Vôï laø baïn toái thöôïng, 
Thaàn möa laø trì maïng, 
Y cöù vaøo ñòa ñaïi.

-- Caùi gì sanh thaønh ngöôøi? 
Caùi gì luoân dong ruoãi? 
Caùi gì chòu luaân hoài? 
Caùi gì ngöôøi sôï haõi? 
-- AÙi duïc sanh thaønh ngöôøi, 
Chính taâm luoân dong ruoãi, 
Chuùng sanh chòu luaân hoài, 
Ñau khoå, ngöôøi sôï haõi.

-- Caùi gì sanh thaønh ngöôøi? 
Caùi gì luoân dong ruoãi? 
Caùi gì chòu luaân hoài? 
Vì ñaâu, khoâng giaûi thoaùt? 
-- AÙi duïc sanh thaønh ngöôøi, 
Chính taâm luoân rong ruoãi, 
Chuùng sanh chòu luaân hoài, 
Vì khoå, khoâng giaûi thoaùt.

-- Caùi gì sanh thaønh ngöôøi? 
Caùi gì luoân dong ruoãi? 
Caùi gì chòu luaân hoài? 
Caùi gì ngöôøi nöông töïa? 
-- AÙi duïc sanh thaønh ngöôøi, 
Chính taâm luoân dong ruoãi, 
Chuùng sanh chòu luaân hoài, 
Chính nghieäp, ngöôøi nöông töïa.

-- Caùi gì goïi phi ñaïo? 
Caùi gì dieät ngaøy ñeâm? 
Caùi gì ueá Phaïm haïnh? 
Caùi gì taém khoâng nöôùc? 
-- Tham duïc goïi phi ñaïo, 
Tuoåi taùc dieät ngaøy ñeâm, 
Nöõ nhaân ueá Phaïm haïnh, 
Khieán loaøi Ngöôøi heä luïy, 
Khoå haïnh vaø Phaïm haïnh, 
Laø taém khoâng caàn nöôùc.

-- Caùi gì laøm ngöôøi baïn? 
Caùi gì giaùo hoùa ngöôøi? 
Caùi gì ngöôøi aùi laïc? 
Giaûi thoaùt moïi khoå ñau? 
-- Tín thaønh laøm baïn ngöôøi, 
Trí tueä giaùo hoùa ngöôøi, 
Ngöôøi aùi laïc Nieát-baøn, 
Giaûi thoaùt moïi khoå ñau.

-- Vaät gì nhaân keä tuïng? 
Vaät gì laøm töï cuù? 
Vaät gì keä y cöù? 
Vaät gì keä an truù? 
-- AÂm vaän nhaân keä tuïng, 
Vaên töï laøm töï cuù, 
Keä yù cöù ñeà danh, 
Keä an truù thi nhaân.

I. Danh (S.i,39) 

-- Vaät gì thaéng taát caû? 
Vaät gì khoâng soá hôn? 
Vaø coù moät phaùp naøo, 
Moïi vaät ñeàu tuøy thuoäc? 
-- Danh vöôït thaéng taát caû, 
Danh khoâng soá naøo hôn, 
Chính danh laø moät phaùp, 
Moïi vaät ñeàu tuøy thuoäc.

-- Vaät gì daét daãn ñôøi? 
Vaät gì töï naõo haïi? 
Vaø coù moät phaùp naøo, 
Moïi vaät ñeàu tuøy thuoäc? 
-- Chính taâm daét daãn ñôøi, 
Chính taâm töï naõo haïi, 
Chính taâm laø moät phaùp, 
Moïi vaät ñeàu tuøy thuoäc.

-- Vaät gì daãn daét ñôøi? 
Vaät gì töï naõo haïi? 
Vaø coù moät phaùp naøo, 
Moïi vaät ñeàu tuøy thuoäc? 
-- Chính aùi laø moät ñôøi, 
Chính aùi töï naõo haïi, 
Chính aùi laø moät phaùp, 
Moïi vaät ñeàu tuøy thuoäc.

-- Vaät gì troùi buoäc ñôøi? 
Vaät gì daãn haønh ñôøi? 
Do ñoaïn tröø phaùp gì, 
Môùi ñöôïc goïi Nieát-baøn? 
-- Chính hyû troùi buoäc ñôøi, 
Taàm caàu daãn haønh ñôøi, 
Do ñoaïn tröø khaùt aùi, 
Môùi ñöôïc goïi Nieát-baøn.

-- Vaät gì trieàn phöôïc ñôøi? 
Vaät gì daãn haønh ñôøi? 
Do ñoaïn tröø phaùp gì, 
Moïi trieàn phöôïc ñoaïn dieät? 
-- Chính hyû trieàn phöôïc ñôøi, 
Taàm caàu daãn haønh ñôøi, 
Do ñoaïn tröø khaùt aùi, 
Moïi trieàn phöôïc ñoaïn dieät.

-- Vaät gì aùp ñaûo ñôøi? 
Vaät gì bao phuû ñôøi? 
Teân gì baén truùng ñôøi? 
Bôûi gì thöôøng huaân taäp? 
-- Söï cheát aùp ñaûo ñôøi, 
Giaø nua bao phuû ñôøi, 
Teân aùi baén truùng ñôøi, 
Bôûi duïc, thöôøng huaân taäp.

-- Vaät gì treo coät ñôøi? 
Vaät gì bao phuû ñôøi? 
Vaät gì ñoùng kín ñôøi? 
Treân gì ñôøi an truù? 
-- Khaùt aùi treo coät ñôøi, 
Giaø nua bao phuû ñôøi, 
Söï cheát ñoùng kín ñôøi, 
Treân khoå, ñôøi an truù.

-- Vaät gì ñoùng kín ñôøi? 
Treân gì ñôøi an truù? 
Vaät gì treo coät ñôøi? 
Vaät gì bao phuû ñôøi? 
-- Söï cheát ñoùng kín ñôøi, 
Treân khoå, ñôøi an truù, 
Khaùt aùi treo coät ñôøi, 
Giaø nua bao phuû ñôøi.

-- Vaät gì troùi buoäc ñôøi? 
Ñieàu phuïc gì ñöôïc thoaùt? 
Vaät gì ñöôïc ñoaïn tröø, 
Khieán moïi phöôïc ñoaïn taän? 
-- Öôùc muoán troùi buoäc ñôøi, 
Ñieàu phuïc duïc ñöôïc thoaùt, 
Öôùc muoán ñöôïc ñoaïn tröø, 
Moïi trieàn phöôïc ñoaïn taän.

-- Treân gì theá gian sanh? 
Treân gì ñöôïc giao tieáp? 
Theá gian chaáp tröôùc gì? 
Treân gì ñôøi khoå naõo? 
-- Treân saùu, theá gian sanh, 
Treân saùu, ñöôïc giao tieáp, 
Theá gian chaáp tröôùc saùu, 
Treân saùu, ñôøi khoå naõo.

... Ñöùng moät beân, vò Thieân nhaân aáy noùi leân baøi keä vôùi Theá Toân: 

I. Ñoaïn Saùt (S.i,41) 

Saùt vaät gì ñöôïc laïc? 
Saùt vaät gì khoâng saàu? 
Coù moät phaùp loaïi gì, 
Ngaøi taùn ñoàng saùt haïi, 
Toân giaû Gotama?

Saùt phaãn noä ñöôïc laïc, 
Saùt phaãn noä khoâng saàu, 
Phaãn noä vôùi ñoäc caên, 
Vôùi vò ngoït toái thöôïng, 
Phaùp aáy, baäc Thaùnh Hieàn, 
Taùn ñoàng söï saùt haïi. 
Saùt phaùp aáy khoâng saàu, 
Naøy (Hieàn giaû) Thieân nhaân.

-- Coã xe hieän töôùng gì? 
Ngoïn löûa hieän töôùng gì? 
Vöông quoác hieän töôùng gì? 
Phuï nöõ hieän töôùng gì? 
-- Côø hieän töôùng coã xe, 
Khoùi hieän töôùng ngoïn löûa, 
Vua hieän töôùng vöông quoác, 
Choàng hieän töôùng nöõ nhaân.

-- Taøi saûn gì ôû ñôøi, 
Ñoái ngöôøi laø toái thöôïng? 
Söï gì kheùo tu trì, 
Ñöa ñeán chôn an laïc? 
Vaät gì ngoït toái thöôïng, 
Trong taát caû vò ngoït? 
Soáng cuoäc soáng theá naøo, 
Ñöôïc goïi soáng toái thöôïng? 
-- Loøng tin ôû ñôøi naøy, 
Laø taøi saûn toái thöôïng. 
Chaùnh phaùp kheùo tu trì, 
Ñöa ñeán chôn an laïc. 
Söï thaät ngoït toái thöôïng, 
Trong taát caû vò ngoït. 
Soáng cuoäc soáng trí tueä, 
Ñöôïc goïi soáng toái thöôïng.

Vaät gì ñöôïc moïc leân, 
Laø moïc leân toái thöôïng? 
Vaät gì ñöôïc rôi xuoáng, 
Laø rôi xuoáng toái thöôïng? 
Vaät gì thöôøng boä haønh? 
Vaät gì thuyeát toái thöôïng?

Hoät gioáng ñöôïc moïc leân, 
Laø moïc leân toái thöôïng. 
Côn möa ñöôïc rôi xuoáng, 
Laø rôi xuoáng toái thöôïng. 
Con boø thöôøng boä haønh, 
Con trai thuyeát toái thöôïng.

Hueä minh ñöôïc moïc leân, 
Laø moïc leân toái thöôïng. 
Voâ minh ñöôïc rôi xuoáng, 
Laø rôi xuoáng toái thöôïng. 
Taêng-giaø thöôøng boä haønh, 
Ñöùc Phaät thuyeát toái thöôïng.

Vì sao ôû ñôøi naøy, 
Raát nhieàu ngöôøi sôï haõi, 
Daàu con ñöôøng ñeà caäp, 
Döôùi hình thöùc sai bieät? 
Con hoûi Gotama, 
Baäc trí tueä saùng suoát, 
Phaûi an truù choã naøo, 
Khoûi sôï haõi ñôøi sau?

Haõy chaùnh truù lôøi, yù, 
Thaân nghieäp chôù laøm aùc. 
Neáu an truù trong nhaø, 
Vôùi taøi saûn doài daøo, 
Haõy tín taâm, nhu hoøa, 
Chia taøi saûn, hoøa nhaõ. 
An truù boán phaùp naøy, 
Khoâng sôï haõi ñôøi sau.

-- Ai giaø, ai khoâng giaø? 
Theá naøo goïi phi ñaïo? 
Vaät gì chöôùng ngaïi phaùp? 
Vaät gì ñeâm ngaøy dieät? 
Vaät gì ueá Phaïm haïnh? 
Vaät gì taém khoâng nöôùc? 
Ñôøi bao nhieâu loã troáng, 
Treân aáy, taâm khoâng truù? 
Con ñeán hoûi Theá Toân, 
Mong bieát caâu traû lôøi! 
-- Saéc höõu tình bò giaø, 
Danh taùnh laïi khoâng giaø, 
Tham duïc goïi phi ñaïo, 
Tham aùi, chöôùng ngaïi phaùp. 
Tuoåi taùc ñeâm, ngaøy dieät, 
Nöõ nhaân ueá Phaïm haïnh, 
Ñaém tröôùc trong ueá naøy, 
Laø toaøn theå chuùng sanh. 
Khoå haïnh vaø Phaïm haïnh, 
Laø taém khoâng caàn nöôùc, 
Saùu loã troáng ôû ñôøi, 
Treân aáy, taâm khoâng truù, 
Bieáng nhaùc vaø phoùng daät, 
Ueå oaûi, khoâng töï cheá, 
Thuïy mieân vaø hoân traàm, 
Caû saùu loã troáng naøy, 
Caàn ly khai taát caû.

-- Vaät gì chuû ôû ñôøi? 
Haøng hoùa gì toái thöôïng? 
Vaät gì laøm ræ seùt, 
Löôõi kieám ôû treân ñôøi? 
Vaät gì ôû ñôøi naøy, 
Taùc thaønh coõi ñòa nguïc? 
Ai ñem ñi, bò chaän? 
Ai ñem ñi, ñöôïc öa? 
Ai thöôøng xuyeân ñi laïi, 
Ñöôïc keû trí hoan hyû? 
-- Theá löïc chuû ôû ñôøi, 
Nöõ nhaân, vaät toái thöôïng. 
Phaãn noä laøm ræ seùt, 
Löôõi kieám ôû treân ñôøi. 
Keû troäm ôû ñôøi naøy, 
Taùc thaønh coõi ñòa nguïc. 
Troäm ñem ñi, bò chaän, 
Sa-moân ñem, ñöôïc öa, 
Sa-moân thöôøng ñi laïi, 
Ñöôïc keû trí hoan hyû.

-- Nghó lôïi, khoâng cho ai, 
Con ngöôøi töø boû gì? 
Thieän gì neân thoát ra? 
AÙc gì neân ngaên chaän? 
-- Con ngöôøi khoâng cho mình, 
Khoâng neân töø boû mình, 
Lôøi thieän, neân thoát ra, 
Lôøi aùc, neân ngaên chaän.

-- Caùi gì coät löông thöïc? 
Caùi gì huùt taøi saûn? 
Caùi gì loâi cuoán ngöôøi? 
ÔÛ ñôøi, khoù boû gì? 
Caùi gì buoäc phaøm nhaân, 
Nhö chim bò baãy saäp? 
-- Loøng tin coät löông thöïc, 
Thaàn taøi huùt taøi saûn. 
Loøng muoán loâi cuoán ngöôøi, 
ÔÛ ñôøi, muoán (icchaø) khoù boû. 
Ham muoán buoäc phaøm nhaân, 
Nhö chim bò baãy saäp.

-- Vaät gì chieáu saùng ñôøi? 
Vaät gì thöùc tænh ñôøi? 
Ai coïng nghieäp vôùi ngöôøi? 
Cöû chæ chuùng laø gì? 
Ai nuoâi keû nhaùc, sieâng, 
Nhö meï nuoâi con caùi? 
Höõu tình gì trì maïng, 
Y cöù vaøo ñòa ñaïi? 
-- Trí tueä chieáu saùng ñôøi, 
Chaùnh nieäm thöùc tænh ñôøi, 
Boø coïng nghieäp vôùi ngöôøi, 
Ñöôøng caøy laø con ñöôøng. 
Möa nuoâi keû nhaùc, sieâng, 
Nhö meï nuoâi con caùi. 
Möa trì maïng chuùng sanh, 
Y cöù vaøo ñòa ñaïi.

-- Ai khoâng tranh luaän ñôøi? 
Ai soáng khoâng hoaïi dieät? 
Ai roõ ham muoán ñôøi? 
Ai thöôøng xuyeân töï taïi? 
Ai an truù nhö vaäy, 
Cha, meï, anh ñaûnh leã? 
Ai daàu coù haï sanh, 
Ñöôïc Saùt-lî toân kính? 
-- Sa-moân khoâng tranh ñôøi, 
Sa-moân soáng khoâng dieät, 
Sa-moân roõ duïc voïng, 
Sa-moân thöôøng töï taïi, 
Sa-moân truù nhö vaäy, 
Cha, meï, anh kính leã. 
Sa-moân daàu haï sanh, 
Ñöôïc Saùt-lî toân kính.