I. Tham Luyeán (Taïp 2, Ñaïi 2,9a) (S.iii,53) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, tham luyeán laø khoâng giaûi thoaùt. Do tham luyeán saéc, naøy caùc Tyû-kheo, thöùc coù chaân ñöùng ñöôïc an truù. Vôùi saéc laø sôû duyeân, vôùi saéc laø truù xöù, (thöùc) höôùng tìm hyû, ñi ñeán taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh. Hay do tham luyeán haønh, naøy caùc Tyû-kheo, thöùc coù chaân ñöùng ñöôïc an truù. Vôùi haønh laø sôû duyeân, vôùi haønh laø truù xöù, (thöùc) höôùng tìm hyû, ñi ñeán taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ai noùi nhö sau: "Ngoaøi saéc, ngoaøi thoï, töôûng, ngoaøi caùc haønh, toâi seõ chæ roõ söï ñeán hay ñi, söï dieät hay sanh, söï taêng tröôûng, söï taêng thònh hay söï lôùn maïnh cuûa thöùc", söï vieäc nhö vaäy khoâng xaûy ra. 

6-10) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu vò Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi saéc giôùi; do tham ñöôïc ñoaïn taän, sôû duyeân ñöôïc caét ñöùt, choã y chæ cuûa thöùc khoâng coù hieän höõu. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu vò Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi thoï giôùi... ñoái vôùi töôûng giôùi... ñoái vôùi haønh giôùi... Naøy caùc Tyû-kheo, neáu vò Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi thöùc giôùi, do tham ñöôïc ñoaïn taän, sôû duyeân ñöôïc caét ñöùt, choã y chæ cuûa thöùc khoâng coù hieän höõu. 

11) Khoâng coù choã y chæ aáy, thöùc khoâng taêng thònh, khoâng coù haønh ñoäng, ñöôïc giaûi thoaùt. Do giaûi thoaùt neân ñöôïc kieân truù; do kieân truù neân ñöôïc tri tuùc; do tri tuùc neân khoâng coù öu naõo; do khoâng coù öu naõo neân töï mình caûm thaáy tòch tònh hoaøn toaøn. Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

II. Chuûng Töû (Taïp 2, Ñaïi 2,8c) (S.iii,54) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm loaïi chuûng töû. Theá naøo laø naêm? Chuûng töû töø reã, chuûng töû töø thaân, chuûng töû töø ñoït, chuûng töû töø quaû, vaø chuûng töû töø chuûng töû laø thöù naêm. 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, neáu naêm loaïi chuûng töû naøy khoâng bò hö hoaïi, khoâng bò hö thoái, khoâng bò gioù vaø nhieät phaù hoaïi, coù loõi cöùng, kheùo gieo, nhöng khoâng coù ñaát, vaø khoâng coù nöôùc, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, naêm loaïi chuûng töû naøy coù theå taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh ñöôïc khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

5) -- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, neáu naêm loaïi chuûng töû naøy khoâng bò hö hoaïi, khoâng bò hö thoái, khoâng bò gioù vaø nhieät phaù hoaïi, coù loõi cöùng, kheùo gieo, coù ñaát vaø coù nöôùc, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, naêm loaïi chuûng töû naøy coù theå taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh ñöôïc khoâng? 

-- Thöa ñöôïc, baïch Theá Toân. 

6) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö ñòa giôùi, boán thöùc truù caàn phaûi ñöôïc xem nhö vaäy. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, thuûy giôùi, hyû tham caàn phaûi ñöôïc xem nhö vaäy. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, naêm loaïi chuûng töû, thöùc cuøng caùc moùn aên caàn phaûi ñöôïc xem nhö vaäy. 

7) Do tham luyeán saéc, naøy caùc Tyû-kheo, thöùc coù chaân ñöùng ñöôïc an truù. Vôùi saéc laø sôû duyeân, vôùi saéc laø truù xöù, (thöùc) höôùng tìm hyû, ñi ñeán taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh. 

8-10) Do tham luyeán thoï... Do tham luyeán töôûng.. Do tham luyeán caùc haønh, naøy caùc Tyû-kheo, thöùc coù chaân ñöùng ñöôïc toàn taïi. Vôùi haønh laø sôû duyeân, vôùi haønh laø truù xöù, (thöùc) höôùng tìm hyû, ñi ñeán taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh. 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, ai noùi nhö sau: "Ngoaøi saéc, ngoaøi thoï, ngoaøi töôûng, ngoaøi caùc haønh, toâi seõ chæ roõ söï ñeán hay ñi, söï dieät hay sanh, söï taêng tröôûng, taêng thònh hay söï lôùn maïnh cuûa thöùc", söï vieäc nhö vaäy khoâng xaûy ra. 

12) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu vò Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi saéc giôùi; do tham ñöôïc ñoaïn taän, sôû duyeân ñöôïc caét ñöùt, choã y chæ cuûa thöùc khoâng coù hieän höõu. 

13-16) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu vò Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi thoï giôùi... ñoái vôùi töôûng giôùi... ñoái vôùi haønh giôùi... ñoái vôùi thöùc giôùi; do tham ñöôïc ñoaïn taän, sôû duyeân ñöôïc caét ñöùt, choã y chæ cuûa thöùc khoâng coù hieän höõu. 

17) Khoâng coù choã y chæ nhö vaäy, thöùc khoâng taêng thònh, khoâng coù haønh ñoäng, ñöôïc giaûi thoaùt; do giaûi thoaùt neân ñöôïc kieân truù; do kieân truù neân ñöôïc tri tuùc; do tri tuùc neân khoâng coù öu naõo; do khoâng coù öu naõo neân töï mình caûm thaáy tòch tònh hoaøn toaøn. Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

III. Lôøi Caûm Höùng (Taïp 2, Ñaïi 2,16c) (S.iii,55) 

1) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

2) ÔÛ ñaáy, Theá Toân noùi leân lôøi caûm höùng nhö sau: 

Neáu tröôùc, Ta khoâng coù, 
Thôøi nay khoâng coù Ta, 
Khoâng taïo nhaân seõ coù, 
Töông lai seõ khoâng Ta. 
Tyû-kheo quyeát taâm vaäy, 
Haï phaàn kieát söû ñoaïn.

-- Nhö theá naøo baïch Theá Toân: 

Neáu tröôùc, Ta khoâng coù, 
Thôøi nay khoâng coù Ta, 
Khoâng taïo nhaân seõ coù, 
Töông lai seõ khoâng Ta. 
Tyû-kheo quyeát taâm vaäy, 
Haï phaàn kieát söû ñoaïn?

5) Vò aáy khoâng nhö thaät bieát roõ (pajaønaøti) saéc voâ thöôøng laø saéc voâ thöôøng, khoâng nhö thaät bieát roõ thoï voâ thöôøng laø thoï voâ thöôøng, khoâng nhö thaät bieát roõ töôûng voâ thöôøng laø töôûng voâ thöôøng, khoâng nhö thaät bieát roõ haønh voâ thöôøng laø haønh voâ thöôøng, khoâng nhö thaät bieát roõ thöùc voâ thöôøng laø thöùc voâ thöôøng. 

6) Khoâng nhö thaät bieát roõ saéc khoå laø saéc khoå, khoâng nhö thaät bieát roõ thoï khoå... töôûng khoå... haønh khoå... khoâng nhö thaät bieát roõ thöùc khoå laø thöùc khoå. 

7) Khoâng nhö thaät bieát roõ saéc voâ ngaõ laø saéc voâ ngaõ, khoâng nhö thaät bieát roõ thoï voâ ngaõ... töôûng voâ ngaõ... haønh voâ ngaõ... khoâng nhö thaät bieát roõ thöùc voâ ngaõ laø thöùc voâ ngaõ. 

8) Khoâng nhö thaät bieát roõ saéc höõu vi laø saéc höõu vi, khoâng nhö thaät bieát roõ thoï höõu vi... töôûng höõu vi... haønh höõu vi... khoâng nhö thaät bieát roõ thöùc höõu vi laø thöùc höõu vi. 

9) Khoâng nhö thaät bieát roõ saéc seõ bieán dieät... thoï seõ bieán dieät... töôûng seõ bieát dieät... caùc haønh seõ bieán dieät... khoâng nhö thaät bieát roõ thöùc seõ bieán dieät. 

10) Coøn baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû, naøy caùc Tyû-kheo thaáy roõ caùc baäc Thaùnh, thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Thaùnh, tu taäp phaùp caùc baäc Thaùnh, thaáy roõ caùc baäc Chaân nhaân, thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Chaân nhaân, tu taäp phaùp caùc baäc Chaân nhaân, khoâng quaùn saéc nhö laø töï ngaõ, hay töï ngaõ nhö laø coù saéc, hay saéc ôû trong töï ngaõ, hay töï ngaõ ôû trong saéc, khoâng quaùn thoï... khoâng quaùn töôûng... khoâng quaùn caùc haønh... khoâng quaùn thöùc nhö laø töï ngaõ, hay töï ngaõ nhö laø coù thöùc, hay thöùc ôû trong töï ngaõ, hay töï ngaõ ôû trong thöùc. 

11) Vò aáy nhö thaät thaáy roõ saéc voâ thöôøng laø voâ thöôøng, thoï voâ thöôøng... töôûng voâ thöôøng... haønh voâ thöôøng... thöùc voâ thöôøng laø thöùc voâ thöôøng. 

12) Vò aáy nhö thaät thaáy roõ saéc khoå laø saéc khoå, thoï khoå... töôûng khoå... haønh khoå... nhö thaät thaáy roõ thöùc khoå laø thöùc khoå. 

13) Vò aáy nhö thaät thaáy roõ saéc voâ ngaõ laø saéc voâ ngaõ, thoï voâ ngaõ... töôûng voâ ngaõ... caùc haønh voâ ngaõ... thöùc voâ ngaõ laø thöùc voâ ngaõ. 

14) Vò aáy nhö thaät thaáy roõ saéc höõu vi laø saéc höõu vi, thoï höõu vi... töôûng höõu vi... caùc haønh höõu vi... thöùc höõu vi laø thöùc höõu vi. 

15) Vò aáy nhö thaät thaáy roõ saéc seõ bieán dieät laø saéc seõ bieán dieät, thoï seõ bieán dieät... töôûng seõ bieán dieät... caùc haønh seõ bieán dieät... thöùc seõ bieán dieät laø thöùc seõ bieán dieät. 

16) Do saéc bieán dieät, thoï bieán dieät, töôûng bieán dieät, haønh bieán dieät, thöùc bieán dieät, vò Tyû-kheo noùi leân lôøi caûm höùng: 

Neáu tröôùc, ta khoâng coù, 
Thôøi nay khoâng coù ta, 
Khoâng taïo nhaân seõ coù, 
Töông lai seõ khoâng ta. 
Tyû-kheo quyeát taâm vaäy, 
Haï phaàn kieát söû ñoaïn.

18) -- ÔÛ ñaây, naøy Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu hoaûng sôï taïi choã khoâng coù gì ñaùng hoaûng sôï; keû voâ vaên phaøm phu hoaûng sôï nhö sau: 

Neáu tröôùc, ta khoâng coù, 
Thôøi nay khoâng coù ta, 
Khoâng taïo nhaân seõ coù. 
Töông lai seõ khoâng ta.

Neáu tröôùc, ta khoâng coù, 
Thôøi nay khoâng coù ta, 
Khoâng taïo nhaân seõ coù, 
Töông lai seõ khoâng ta.

21-33) Do tham luyeán thoï... do tham luyeán töôûng... do tham luyeán haønh... do tham luyeán thöùc, naøy Tyû-kheo, thöùc coù chaân ñöùng ñöôïc an truù. Vôùi haønh laø sôû duyeân, vôùi haønh laø truù xöù, (thöùc) höôùng tìm hyû, ñi ñeán taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh. 

24) Naøy Tyû-kheo, ai noùi nhö sau: "Ngoaøi saéc, ngoaøi thoï, ngoaøi töôûng, ngoaøi caùc haønh, toâi seõ chæ roõ söï ñeán hay ñi, söï dieät hay sanh, söï taêng tröôûng, taêng thònh, lôùn maïnh cuûa thöùc", söï vieäc nhö vaäy khoâng xaûy ra. 

25) Naøy Tyû-kheo, neáu vò Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi saéc giôùi; do tham ñöôïc ñoaïn taän, sôû duyeân ñöôïc caét ñöùt, choã y chæ cuûa thöùc khoâng hieän höõu. 

26) Naøy Tyû-kheo, neáu Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi thoï giôùi... 

27) Naøy Tyû-kheo, neáu vò Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi töôûng giôùi... 

28) Naøy Tyû-kheo, neáu Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi haønh giôùi... 

29) Naøy Tyû-kheo, neáu Tyû-kheo ñoaïn taän tham ñoái vôùi thöùc giôùi, do tham ñöôïc ñoaïn taän, sôû duyeân ñöôïc caét ñöùt, choã y chæ cuûa thöùc khoâng hieän höõu. 

30) Khoâng coù choã y chæ nhö vaäy thöùc khoâng taêng tröôûng, khoâng coù haønh ñoäng, ñöôïc giaûi thoaùt; do giaûi thoaùt neân ñöôïc kieân truù; do kieân truù neân ñöôïc tri tuùc; do tri tuùc neân khoâng coù öu naõo; do khoâng coù öu naõo neân töï mình caûm thaáy tòch tònh hoaøn toaøn. Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

IV. Thuû Chuyeån (Taïp 2, Ñaïi 2,9b) (S.iii,58) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm thuû uaån naøy. Theá naøo laø naêm? Saéc thuû uaån, thoï thuû uaån, töôûng thuû uaån, haønh thuû uaån, thöùc thuû uaån. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo Ta chöa nhö thaät thaéng tri naêm thuû uaån naøy theo boán chuyeån, thì cho ñeán khi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi theá giôùi chö Thieân, Ma, Phaïm thieân, cuøng vôùi quaàn chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, Ta khoâng xaùc chöùng raèng Ta ñaõ chöùng ñöôïc voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc. 

5) Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo Ta ñaõ nhö thaät thaéng tri naêm thuû uaån naøy theo boán chuyeån, cho ñeán khi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi theá giôùi chö Thieân, Ma, Phaïm thieân, cuøng vôùi quaàn chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, Ta xaùc chöùng raèng Ta ñaõ chöùng ñöôïc voâ thöôïng Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc. 

6) Vaø theá naøo laø boán chuyeån? Ta ñaõ thaéng tri saéc, Ta ñaõ thaéng tri saéc taäp khôûi, Ta ñaõ thaéng tri saéc ñoaïn dieät, Ta ñaõ thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán saéc ñoaïn dieät. Ta ñaõ thaéng tri thoï... töôûng... haønh... Ta ñaõ thaéng tri thöùc, Ta ñaõ thaéng tri thöùc taäp khôûi, Ta ñaõ thaéng tri thöùc ñoaïn dieät, Ta ñaõ thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät. 

7) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø saéc? Boán ñaïi chuûng vaø saéc do boán ñaïi chuûng taïo thaønh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaáy ñöôïc goïi laø saéc. Do caùc thöùc aên taäp khôûi neân saéc taäp khôûi. Do caùc thöùc aên ñoaïn dieät neân saéc ñoaïn dieät. Vaø con ñöôøng ñöa ñeán saéc ñoaïn dieät laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh, töùc laø chaùnh tri kieán, chaùnh tö duy, chaùnh ngöõ, chaùnh nghieäp, chaùnh maïng, chaùnh tinh taán, chaùnh nieäm, chaùnh ñònh. 

8) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo do thaéng tri saéc nhö vaäy; do thaéng tri saéc taäp khôûi nhö vaäy, do thaéng tri saéc ñoaïn dieät nhö vaäy, do thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán saéc ñoaïn dieät nhö vaäy, hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät saéc. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

9) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri saéc laø nhö vaäy... thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán saéc ñoaïn dieät laø nhö vaäy; do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät saéc, hoï ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. Hoï ñöôïc kheùo giaûi thoaùt. Nhöõng ai ñöôïc kheùo giaûi thoaùt, hoï ñöôïc veïn toaøn. Nhöõng ai ñöôïc veïn toaøn, thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

10) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thoï? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu thoï thaân naøy: thoï do nhaõn xuùc sanh, thoï do nhó xuùc sanh, thoï do tyû xuùc sanh, thoï do thieät xuùc sanh, thoï do thaân xuùc sanh, thoï do yù xuùc sanh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø thoï. Do xuùc taäp khôûi neân thoï taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân thoï ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán, chaùnh tö duy... chaùnh ñònh. 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thoï laø nhö vaäy, thaéng tri thoï taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri thoï ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät laø nhö vaäy, hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät thoï. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

12) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thoï laø nhö vaäy... thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät laø nhö vaäy... thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï! 

13-15) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø töôûng? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu töôûng thaân naøy: saéc töôûng, thanh töôûng, höông töôûng, vò töôûng, xuùc töôûng, phaùp töôûng. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø töôûng. Do xuùc taäp khôûi neân töôûng taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân töôûng ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo taùm ngaønh ñöa ñeán töôûng ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán, chaùnh tö duy... chaùnh ñònh... thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

16) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haønh? Coù saùu tö thaân naøy: saéc tö, thanh tö, höông tö, vò tö, xuùc tö, phaùp tö. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haønh. Do xuùc taäp khôûi neân caùc haønh taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân caùc haønh ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöa ñeán ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. 

17) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri caùc haønh laø nhö vaäy, thaéng tri caùc haønh taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri caùc haønh ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán caùc haønh ñoaïn dieät laø nhö vaäy, hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät caùc haønh. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

18) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri caùc haønh laø nhö vaäy, thaéng tri caùc haønh taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri caùc haønh ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán caùc haønh ñoaïn dieät laø nhö vaäy; do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät caùc haønh, hoï giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. Hoï ñöôïc kheùo giaûi thoaùt. Nhöõng ai ñöôïc kheùo giaûi thoaùt, hoï ñöôïc veïn toaøn. Nhöõng ai ñöôïc veïn toaøn, thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

19) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thöùc? Coù saùu thöùc thaân naøy, naøy caùc Tyû -kheo, (töùc laø) nhaõn thöùc, nhó thöùc, tyû thöùc, thieät thöùc, thaân thöùc, yù thöùc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø thöùc. Do danh saéc taäp khôûi neân thöùc taäp khôûi. Do danh saéc ñoaïn dieät neân thöùc ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo taùm ngaønh ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán, chaùnh tö duy... chaùnh ñònh. 

20) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät thöùc. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

21) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy; do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät thöùc, hoï ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. Hoï ñöôïc kheùo giaûi thoaùt. Nhöõng ai kheùo giaûi thoaùt, hoï ñöôïc veïn toaøn. Nhöõng ai ñöôïc veïn toaøn, thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

V. Baûy Xöù (Sattatthaøna) (Taïp 2, Ñaïi 2,10a; 498c; 875b) (Taêng 35, Ñaïi 2,754b) (S.iii,61) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) -- Vò Tyû-kheo thieän xaûo trong baûy xöù, naøy caùc Tyû-kheo, quaùn saùt theo ba caùch, ñöôïc goïi laø moät vò toaøn veïn trong Phaùp vaø Luaät naøy, ñaõ thaønh töïu vieân maõn, moät baäc toái thöôïng nhaân. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø vò Tyû-kheo thieän xaûo trong baûy xöù? 

5) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo bieát roõ (pajaønati) saéc, bieát roõ saéc taäp khôûi, bieát roõ saéc ñoaïn dieät, bieát roõ con ñöôøng ñöa ñeán saéc ñoaïn dieät, bieát roõ vò ngoït cuûa saéc, bieát roõ söï nguy hieåm cuûa saéc, bieát roõ söï xuaát ly cuûa saéc. 

6-8) ... bieát roõ thoï... bieát roõ töôûng... bieát roõ caùc haønh... 

9) ... bieát roõ thöùc, bieát roõ thöùc taäp khôûi, bieát roõ thöùc ñoaïn dieät, bieát roõ con ñöôøng ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät, bieát roõ vò ngoït cuûa thöùc, bieát roõ söï nguy hieåm cuûa thöùc, bieát roõ söï xuaát ly cuûa thöùc. 

10) Naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø saéc? Boán ñaïi chuûng vaø saéc do boán ñaïi chuûng taïo thaønh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø saéc. Do caùc moùn aên taäp khôûi neân saéc taäp khôûi. Do caùc moùn aên ñoaïn dieät neân saéc ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöa ñeán saéc ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh... 

11) Duyeân saéc khôûi leân laïc hyû gì, ñaây laø vò ngoït cuûa saéc. Söï voâ thöôøng, khoå, chòu söï bieán hoaïi cuûa saéc, ñaây laø söï nguy haïi cuûa saéc. Söï nhieáp phuïc duïc tham ñoái vôùi saéc, söï ñoaïn taän duïc tham ñoái vôùi saéc, ñaây laø xuaát ly cuûa saéc. 

12) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri saéc laø nhö vaäy, thaéng tri saéc taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri saéc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán saéc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri vò ngoït cuûa saéc laø nhö vaäy, thaéng tri söï nguy hieåm cuûa saéc laø nhö vaäy, thaéng tri söï xuaát ly cuûa saéc laø nhö vaäy; hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi saéc. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

13) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri saéc laø nhö vaäy, thaéng tri saéc taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri saéc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri vò ngoït cuûa saéc laø nhö vaäy, thaéng tri söï nguy hieåm cuûa saéc laø nhö vaäy, thaéng tri söï xuaát ly cuûa saéc laø nhö vaäy; do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät saéc, hoï ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. Hoï ñöôïc kheùo giaûi thoaùt. Nhöõng ai ñöôïc kheùo giaûi thoaùt, hoï ñöôïc veïn toaøn. Nhöõng ai veïn toaøn, thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

14) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thoï? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu thoï thaân naøy: Thoï do nhaõn xuùc sanh... thoï do yù xuùc sanh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø thoï. Do xuùc taäp khôûi neân thoï taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân thoï ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. 

15) Do duyeân thoï khôûi leân laïc hyû gì, ñaây goïi laø vò ngoït cuûa thoï. Caûm thoï voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ, ñaây goïi laø nguy hieåm cuûa thoï. Söï nhieáp phuïc duïc tham, söï ñoaïn taän duïc tham ñoái vôùi thoï, ñaây goïi laø xuaát ly cuûa thoï. 

16) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thoï laø nhö vaäy, thaéng tri thoï taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri thoï ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri vò ngoït cuûa thoï laø nhö vaäy, thaéng tri söï nguy hieåm cuûa thoï laø nhö vaäy, thaéng tri söï xuaát ly cuûa thoï laø nhö vaäy; hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi thoï. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

17) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thoï laø nhö vaäy... thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

18-20) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø töôûng? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu töôûng thaân naøy: Saéc töôûng, thanh töôûng, höông töôûng, vò töôûng, xuùc töôûng, phaùp töôûng. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø töôûng. Do xuùc taäp khôûi neân töôûng taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân töôûng ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöa ñeán töôûng ñoaïn dieät... thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

21) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø caùc haønh? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu tö thaân: Saéc tö... phaùp tö. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây ñöôïc goïi laø caùc haønh. Do xuùc taäp khôûi neân caùc haønh taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân caùc haønh ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo taùm ngaønh, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. 

22) Do duyeân haønh khôûi leân laïc hyû gì, ñaây laø vò ngoït cuûa haønh. Caùc haønh voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ, ñaây laø nguy hieåm cuûa haønh. Söï nhieáp phuïc duïc tham, söï ñoaïn taän duïc tham ñoái vôùi caùc haønh, ñaây laø xuaát ly cuûa caùc haønh. 

23-24) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri caùc haønh laø nhö vaäy, thaéng tri caùc haønh taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri caùc haønh ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán caùc haønh ñoaïn dieät laø nhö vaäy; hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi caùc haønh. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy... Nhöõng ai ñöôïc veïn toaøn, thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

25) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thöùc? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu thöùc thaân naøy: Nhaõn thöùc, nhó thöùc, tyû thöùc, thieät thöùc, thaân thöùc, yù thöùc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø thöùc. Do danh saéc taäp khôûi neân thöùc taäp khôûi. Do danh saéc ñoaïn dieät neân thöùc ñoaïn dieät. Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät ñoái vôùi thöùc, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. 

26) Do duyeân thöùc khôûi leân laïc hyû gì, ñaây laø vò ngoït cuûa thöùc. Thöùc voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ, ñaây laø nguy hieåm cuûa thöùc. Söï nhieáp phuïc duïc tham, söï ñoaïn taän duïc tham ñoái vôùi thöùc, ñaây laø xuaát ly cuûa thöùc. 

27) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc vò Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri vò ngoït cuûa thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri söï nguy hieåm cuûa thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri söï xuaát ly cuûa thöùc laø nhö vaäy; hoï höôùng veà thöïc hieän yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi thöùc. Nhöõng thöïc hieän aáy, hoï kheùo thöïc hieän. Nhöõng ai kheùo thöïc hieän, nhöõng vò aáy coù chaân ñöùng trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

28) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo thaéng tri thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc taäp khôûi laø nhö vaäy, thaéng tri thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri con ñöôøng ñöa ñeán thöùc ñoaïn dieät laø nhö vaäy, thaéng tri vò ngoït cuûa thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri söï nguy hieåm cuûa thöùc laø nhö vaäy, thaéng tri söï xuaát ly cuûa thöùc laø nhö vaäy; do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät thöùc, hoï giaûi thoaùt, khoâng chaáp thuû. Hoï ñöôïc kheùo giaûi thoaùt. Nhöõng ai ñöôïc kheùo giaûi thoaùt, hoï ñöôïc veïn toaøn. Nhöõng ai ñöôïc veïn toaøn, thôøi khoâng theå neâu roõ söï luaân chuyeån cuûa hoï. 

29) Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy laø vò Tyû-kheo thieän xaûo trong baûy xöù. 

30) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhö theá naøo laø vò Tyû-kheo quaùn saùt theo ba caùch? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo quaùn saùt theo giôùi, quaùn saùt theo xöù, quaùn saùt theo duyeân khôûi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo quaùn saùt theo ba caùch. 

31) Naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo thieän xaûo trong baûy xöù, quaùn saùt theo ba caùch, ñöôïc goïi laø moät vò toaøn veïn trong Phaùp vaø Luaät naøy, ñaõ thaønh töïu vieân maõn, moät vò toái thöôïng nhaân. 

VI. Chaùnh Ñaúng Giaùc. (S.iii,54) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) -- Nhö Lai, naøy caùc Tyû-kheo, laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät saéc, ñöôïc goïi laø baäc Giaûi Thoaùt, khoâng coù chaáp thuû, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Coøn vò Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc giaûi thoaùt nhôø trí tueä, do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät saéc, ñöôïc goïi laø baäc Giaûi Thoaùt, khoâng coù chaáp thuû, giaûi thoaùt nhôø trí tueä.  

4) Nhö Lai, naøy caùc Tyû-kheo, laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät thoï, ñöôïc goïi laø baäc Giaûi Thoaùt, khoâng coù chaáp thuû, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Coøn vò Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc giaûi thoaùt nhôø trí tueä, do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät thoï, ñöôïc goïi laø baäc Giaûi Thoaùt, khoâng coù chaáp thuû, giaûi thoaùt nhôø trí tueä.  

5-7) Nhö Lai, naøy caùc Tyû-kheo, laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät töôûng... ñoaïn dieät caùc haønh... ñoaïn dieät thöùc, ñöôïc goïi laø baäc Giaûi Thoaùt, khoâng coù chaáp thuû, Chaùnh Ñaúng Giaùc. Coøn vò Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc giaûi thoaùt nhôø trí tueä, do yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät thöùc, ñöôïc goïi laø baäc Giaûi Thoaùt, khoâng coù chaáp thuû, giaûi thoaùt nhôø trí tueä. 

8) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø söï sai bieät, theá naøo laø söï ñaëc thuø, theá naøo laø söï sai khaùc giöõa baäc Nhö Lai, A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, vaø baäc Tyû-kheo ñöôïc giaûi thoaùt nhôø trí tueä? 

9) -- Baïch Theá Toân, ñoái vôùi chuùng con, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn, laáy Theá Toân laøm chæ ñaïo, laáy Theá Toân laøm choã y chæ. Laønh thay, baïch Theá Toân, neáu ñöôïc Theá Toân noùi leân yù nghóa cuûa lôøi naøy. Sau khi nghe Theá Toân, caùc Tyû-kheo seõ thoï trì! 

-- Vaäy naøy caùc Tyû-kheo, haõy nghe vaø kheùo suy nghieäm, Ta seõ noùi: 

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. 

Caùc vò Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. 

10) Theá Toân noùi nhö sau: 

-- Nhö Lai, naøy caùc Tyû-kheo, laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, laøm cho khôûi leân con ñöôøng (tröôùc kia) chöa khôûi, laø baäc ñem laïi con ñöôøng (tröôùc kia) chöa ñöôïc ñem laïi, laø baäc tuyeân thuyeát con ñöôøng (tröôùc kia) chöa ñöôïc tuyeân thuyeát, baäc tri ñaïo, baäc ngoä ñaïo, baäc thuaàn thuïc veà ñaïo. Coøn nay, naøy caùc Tyû-kheo, caùc vò ñeä töû laø nhöõng vò soáng theo ñaïo, tieáp tuïc thaønh töïu (ñaïo). 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï sai bieät, söï ñaëc thuø, söï sai khaùc giöõa Nhö Lai, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc vaø baäc Tyû-kheo ñöôïc giaûi thoaùt nhôø trí tueä. 

VII. Naêm Vò (Voâ ngaõ töôûng) (Ñaïi 2,7c) (Luaät taïng, Ñaïi phaåm q.1, töø trang 3) (S.iii,66) 

1) Moät thôøi Theá Toân ôû Baøraønasi (Ba-la-naïi), taïi Isìpatana (Chö Tieân ñoïa xöù), vöôøn Loäc Uyeån. 

2) ÔÛ ñaây Theá Toân noùi vôùi ñoaøn naêm vò Tyû-kheo: "Naøy caùc Tyû-kheo". -- "Thöa vaâng baïch Theá Toân". Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau: 

3) -- Saéc, naøy caùc Tyû-kheo, laø voâ ngaõ. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu saéc laø ngaõ, thôøi saéc khoâng theå ñi ñeán beänh hoaïn vaø coù theå ñöôïc caùc saéc nhö sau: "Mong raèng saéc cuûa toâi laø nhö theá naøy! Mong raèng saéc cuûa toâi chaúng phaûi nhö theá naøy!" 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, vì saéc laø voâ ngaõ. Do vaäy saéc ñi ñeán beänh hoaïn, vaø khoâng theå coù ñöôïc caùc saéc: "Mong raèng saéc cuûa toâi nhö theá naøy! Mong raèng saéc cuûa toâi chaúng phaûi nhö theá naøy!" 

5) Thoï, naøy caùc Tyû-kheo, laø voâ ngaõ. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu thoï laø ngaõ, thôøi thoï khoâng theå ñi ñeán beänh hoaïn, vaø coù theå ñöôïc thoï nhö sau: "Mong raèng thoï cuûa toâi nhö theá naøy! Mong raèng thoï cuûa toâi chaúng phaûi nhö theá naøy!" 

6) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, vì thoï laø voâ ngaõ. Do vaäy, thoï ñi ñeán beänh hoaïn, vaø khoâng theå coù ñöôïc caùc thoï: "Mong raèng thoï cuûa toâi nhö theá naøy! Mong raèng thoï cuûa toâi chaúng phaûi nhö theá naøy!" 

7) Töôûng laø voâ ngaõ... 

8) Caùc haønh laø voâ ngaõ, naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc haønh laø ngaõ, thôøi caùc haønh khoâng theå ñi ñeán beänh hoaïn vaø coù theå ñöôïc caùc haønh nhö sau: "Mong raèng caùc haønh cuûa toâi nhö theá naøy! Mong raèng caùc haønh cuûa toâi chaúng phaûi nhö theá naøy!" 

9) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, vì caùc haønh laø voâ ngaõ. Do vaäy, caùc haønh ñi ñeán beänh hoaïn, vaø khoâng theå coù ñöôïc caùc haønh: "Mong raèng caùc haønh cuûa toâi nhö theá naøy! Mong raèng caùc haønh cuûa toâi khoâng phaûi nhö theá naøy!" 

10) Thöùc laø voâ ngaõ, naøy caùc Tyû-kheo, neáu thöùc laø ngaõ, thôøi thöùc khoâng theå ñi ñeán beänh hoaïn, vaø coù theå coù ñöôïc thöùc nhö sau: "Mong raèng thöùc cuûa toâi nhö theá naøy! Mong raèng thöùc cuûa toâi chaúng phaûi nhö theá naøy!" 

11) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, vì thöùc laø voâ ngaõ. Do vaäy, thöùc ñi ñeán beänh hoaïn, vaø khoâng coù theå coù ñöôïc thöùc: "Mong raèng thöùc cuûa toâi nhö theá naøy! Mong raèng thöùc cuûa toâi chaúng phaûi nhö theá naøy!" 

12) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng nghó theá naøo? Saéc laø thöôøng hay voâ thöôøng? 

-- Laø voâ thöôøng, baïch Theá Toân! 

-- Caùi gì voâ thöôøng laø khoå hay laïc? 

-- Laø khoå, baïch Theá Toân. 

-- Caùi gì voâ thöôøng, khoå, chòu söï bieán hoaïi, coù hôïp lyù chaêng khi quaùn caùi aáy laø: " Caùi naøy laø cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi"? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

13-15) -- Thoï... Töôûng... Caùc haønh... 

16) Thöùc laø thöôøng hay voâ thöôøng? 

-- Laø voâ thöôøng, baïch Theá Toân. 

-- Caùi gì voâ thöôøng laø khoå hay laïc? 

-- Laø khoå, baïch Theá Toân. 

-- Caùi gì voâ thöôøng, khoå, chòu söï bieán hoaïi, coù hôïp lyù chaêng khi quaùn caùi aáy laø: "Caùi naøy laø cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi"? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

17) -- Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm saéc gì quaù khöù, vò lai, hieän taïi, thuoäc noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn; taát caû saéc caàn phaûi nhö thaät quaùn vôùi chaùnh trí tueä nhö sau: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". 

18) Phaøm thoï gì... 

19) Phaøm töôûng gì... 

20) Phaøm caùc haønh gì... 

21) Phaøm thöùc gì quaù khöù, vò lai, hieän taïi, thuoäc noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn; taát caû thöùc caàn phaûi nhö thaät quaùn vôùi chaùnh trí tueä nhö sau: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". 

22) Thaáy vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû yeám ly ñoái vôùi saéc, yeám ly ñoái vôùi thoï, yeám ly ñoái vôùi töôûng, yeám y ñoái vôùi caùc haønh, yeám ly ñoái vôùi thöùc. Do yeám ly, vò aáy ly tham. Do ly tham, vò aáy giaûi thoaùt. Trong söï giaûi thoaùt, trí khôûi leân: "Ta ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt". Vò aáy bieát roõ: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

23) Theá Toân thuyeát nhö vaäy. Nhoùm naêm vò Tyû-kheo hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy. Trong khi lôøi daïy naøy ñöôïc noùi leân, taâm cuûa nhoùm naêm vò Tyû-kheo ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùc laäu hoaëc, khoâng coù chaáp thuû. 

VIII. Mahaøli (Taïp 3,32, Phuù-Laâu-Na, Ñaïi 2,20b)(Siii,68) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Vesaøli, trong röøng Ñaïi Laâm, taïi Truøng Caùc ñaïi giaûng ñöôøng. 

2) Roài Mahaøli, ngöôøi Licchavi, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Mahaøli, ngöôøi Licchavi, baïch Theá Toân: 

3) -- Puraøna Kassapa (Phuù-lan-na Ca-dieáp), baïch Theá Toân, thuyeát nhö sau: "Khoâng nhaân, khoâng duyeân laø söï nhieãm oâ cuûa chuùng sanh. Khoâng nhaân, khoâng duyeân, chuùng sanh bò nhieãm oâ. Khoâng nhaân, khoâng duyeân laø söï thanh tònh cuûa chuùng sanh. Khoâng nhaân, khoâng duyeân, chuùng sanh ñöôïc thanh tònh". ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, Theá Toân thuyeát nhö theá naøo? 

4) -- Naøy Mahaøli, coù nhaân, coù duyeân laø söï nhieãm oâ cuûa chuùng sanh. Naøy Mahaøli, coù nhaân, coù duyeân, chuùng sanh bò nhieãm oâ. Naøy Mahaøli, coù nhaân coù duyeân laø söï thanh tònh cuûa chuùng sanh. Coù nhaân, coù duyeân, chuùng sanh ñöôïc thanh tònh. 

5) -- Nhöng baïch Theá Toân, do nhaân gì, do duyeân gì laø söï nhieãm oâ cuûa chuùng sanh? Do coù nhaân gì, do coù duyeân gì chuùng sanh bò nhieãm oâ? 

6) -- Naøy Mahaøli, neáu saéc nhöùt höôùng khoå, rôi treân ñau khoå, nhaäp cuoäc vôùi khoå, khoâng nhaäp cuoäc vôùi laïc, thôøi chuùng sanh khoâng tham ñaém ñoái vôùi saéc. Vaø vì raèng, naøy Mahaøli, saéc laø laïc, rôi treân laïc, nhaäp cuoäc vôùi laïc, khoâng nhaäp cuoäc vôùi khoå, cho neân chuùng sanh tham ñaém ñoái vôùi saéc. Do tham ñaém neân bò trieàn phöôïc, do bò trieàn phöôïc neân bò nhieãm oâ. Naøy Mahaøli, ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân cho söï nhieãm oâ chuùng sanh. Do coù nhaân nhö vaäy, do coù duyeân nhö vaäy, chuùng sanh seõ bò nhieãm oâ. 

7) Vaø naøy Mahaøli, neáu thoï nhöùt höôùng khoå, rôi treân khoå, nhaäp cuoäc vôùi khoå, khoâng nhaäp cuoäc vôùi laïc, thôøi caùc chuùng sanh khoâng tham ñaém ñoái vôùi thoï. Vaø vì raèng, naøy Mahaøli, thoï laø laïc, rôi treân laïc, nhaäp cuoäc vôùi laïc, khoâng nhaäp cuoäc vôùi khoå, cho neân chuùng sanh tham ñaém ñoái vôùi thoï. Do tham ñaém neân bò trieàn phöôïc, do bò trieàn phöôïc neân bò nhieãm oâ. Naøy Mahaøli, ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân cho söï nhieãm oâ cuûa chuùng sanh. Do coù nhaân nhö vaäy, do coù duyeân nhö vaäy, chuùng sanh seõ bò nhieãm oâ. 

8-9) Vaø naøy Mahaøli, neáu töôûng nhöùt höôùng khoå... neáu caùc haønh nhöùt höôùng khoå... 

10) Vaø naøy Mahaøli, neáu thöùc nhöùt höôùng khoå, rôi treân khoå, nhaäp cuoäc vôùi khoå, khoâng nhaäp cuoäc vôùi laïc, thôøi chuùng sanh khoâng tham ñaém ñoái vôùi thöùc. Vì raèng, naøy Mahaøli, thöùc laø laïc, rôi treân laïc, nhaäp cuoäc vôùi laïc, khoâng nhaäp cuoäc vôùi khoå, do vaäy chuùng sanh tham ñaém ñoái vôùi thöùc. Do tham ñaém neân bò trieàn phöôïc, do bò trieàn phöôïc neân bò nhieãm oâ. Naøy Mahali, ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân cho söï nhieãm oâ cuûa chuùng sanh. Do coù nhaân nhö vaäy, do coù duyeân nhö vaäy, chuùng sanh seõ bò nhieãm oâ. 

11) -- Baïch Theá Toân, theá naøo laø nhaân, theá naøo laø duyeân cho söï thanh tònh cuûa chuùng sanh? Do coù nhaân nhö theá naøo, coù duyeân nhö theá naøo, chuùng sanh ñöôïc thanh tònh? 

12) -- Naøy Mahaøli, neáu saéc laø nhöùt höôùng laïc, rôi treân laïc, nhaäp cuoäc vôùi laïc, khoâng nhaäp cuoäc vôùi khoå, thôøi chuùng sanh khoâng nhaøm chaùn ñoái vôùi saéc. Vaø vì raèng, naøy Mahaøli, saéc laø khoå, rôi treân khoå, nhaäp cuoäc vôùi khoå, khoâng nhaäp cuoäc vôùi laïc, do vaäy chuùng sanh môùi yeám ly ñoái vôùi saéc. Do yeám ly neân ly tham; do ly tham neân giaûi thoaùt. Naøy Mahaøli, ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân cho söï thanh tònh cuûa chuùng sanh. Do coù nhaân nhö vaäy, do coù duyeân nhö vaäy, chuùng sanh ñöôïc thanh tònh. 

13) Naøy Mahaøli, neáu thoï laø nhöùt höôùng laïc... 

14) Naøy Mahaøli, neáu töôûng laø nhöùt höôùng laïc... 

15) Naøy Mahaøli, neáu caùc haønh laø nhöùt höôùng laïc... 

16) Naøy Mahaøli, neáu thöùc laø nhöùt höôùng laïc, rôi treân laïc, nhaäp cuoäc vôùi laïc, khoâng nhaäp cuoäc vôùi khoå, thôøi chuùng sanh khoâng nhaøm chaùn ñoái vôùi thöùc. Vaø vì raèng, naøy Mahaøli, thöùc laø khoå, rôi treân khoå, nhaäp cuoäc vôùi khoå, khoâng nhaäp cuoäc vôùi laïc, do vaäy chuùng sanh môùi yeám ly ñoái vôùi thöùc. Do yeám ly neân ly tham, do ly tham neân giaûi thoaùt. Naøy Mahaøli, ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân cho söï thanh tònh cuûa chuùng sanh. Do coù nhaân nhö vaäy, do coù duyeân nhö vaäy, chuùng sanh ñöôïc thanh tònh. 

IX. Löûa Chaùy (S.iii,58) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) -- Saéc, naøy caùc Tyû-kheo, ñang boác chaùy; thoï ñang boác chaùy; töôûng ñang boác chaùy; haønh ñang boác chaùy; thöùc ñang boác chaùy! 

4) Thaáy vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû nhaøm chaùn ñoái vôùi saéc... ñoái vôùi thoï... ñoái vôùi töôûng... ñoái vôùi caùc haønh... nhaøm chaùn ñoái vôùi thöùc. Do nhaøm chaùn neân ly tham; do ly tham neân giaûi thoaùt. Trong söï giaûi thoaùt, trí khôûi leân: "Ta ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt". 

5) Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

X. Ngoân Loä (S.iii,59) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba loaïi naøy, ngoân loä, danh ngoân loä, thi thieát loä, khoâng coù laãn loän, tröôùc khoâng laãn loän, nay khoâng laãn loän, töông lai khoâng laãn loän, khoâng bò caùc Sa-moân, Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Theá naøo laø ba? 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, phaøm saéc gì ñaõ qua, ñaõ ñoaïn dieät, ñaõ bieán hoaïi; saéc aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù", ñöôïc xöng danh laø "ñaõ coù", ñöôïc thi thieát laø "ñaõ coù". Saéc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù". 

5) Phaøm thoï gì ñaõ qua, ñaõ ñoaïn dieät, ñaõ bieán hoaïi; thoï aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù", ñöôïc xöng danh laø "ñaõ coù", ñöôïc thi thieát laø "ñaõ coù". Thoï aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù". 

6) Phaøm töôûng gì ñaõ qua... 

7) Phaøm caùc haønh gì ñaõ qua... 

8) Phaøm thöùc gì ñaõ qua, ñaõ ñoaïn dieät, ñaõ bieán hoaïi; thöùc aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù", ñöôïc xöng danh laø "ñaõ coù", ñöôïc thi thieát laø "ñaõ coù". Thöùc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù". 

9) Phaøm saéc gì chöa sanh, chöa hieän höõu; saéc aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù", ñöôïc xöng danh laø "seõ coù", ñöôïc thi thieát laø "seõ coù". Saéc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù". 

10) Phaøm thoï gì chöa sanh, chöa hieän höõu; thoï aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù", ñöôïc xöng danh laø "seõ coù", ñöôïc thi thieát laø "seõ coù". Thoï aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", thoï aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù". 

11) Phaøm töôûng gì... 

12) Phaøm caùc haønh gì... 

13) Phaøm thöùc gì chöa sanh, chöa hieän höõu; thöùc aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù", ñöôïc xöng danh laø "seõ coù", ñöôïc thi thieát laø "seõ coù". Thöùc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", thöùc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù". 

14) Naøy caùc Tyû-kheo, phaøm saéc gì ñaõ sanh, ñaõ hieän höõu; saéc aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", ñöôïc xöng danh laø "hieän coù", ñöôïc thi thieát laø "hieän coù". Saéc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù", khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù". 

15) Phaøm thoï gì ñaõ sanh, ñaõ hieän höõu; thoï aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", ñöôïc xöng danh laø "hieän coù", ñöôïc thi thieát laø "hieän coù". Thoï aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù", khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù". 

16) Phaøm töôûng gì... 

17) Phaøm caùc haønh gì... 

18) Phaøm thöùc gì ñaõ sanh, ñaõ hieän höõu ; thöùc aáy ñöôïc xaùc nhaän laø "hieän coù", ñöôïc xöng danh laø "hieän coù", ñöôïc thi thieát laø "hieän coù". Thöùc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "ñaõ coù", thöùc aáy khoâng ñöôïc xaùc nhaän laø "seõ coù". 

19) Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba loaïi naøy, ngoân loä, danh ngoân loä, thi thieát loä, khoâng coù laãn loän, tröôùc khoâng laãn loän, nay khoâng laãn loän, töông lai khoâng laãn loän, khoâng bò caùc Sa-moân, Baø-la-moân coù trí quôû traùch. 

20) Tuy vaäy, daân chuùng ôû Ukkali, nhöõng vò thuyeát phaùp trong thôøi an cö muøa möa, caùc vò voâ nhaân luaän giaû, caùc vò voâ taùc luaän giaû, caùc vò voâ höõu luaän giaû, nhöõng vò aáy cuõng khoâng coù nghó raèng ngoân loä, danh ngoân loä, thi thieát loä naøy khoâng ñaùng quôû traùch, khoâng ñaùng khinh mieät. Vì sao? Vì raèng, hoï sôï quôû traùch, coâng kích, phaãn noä, chæ trích. 
 
 

I. Chaáp Tröôùc (Taïp 1. Ñaïi 2,4b) (S.iii,73) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi (Xaù-veä), taïi Jetavana (Kyø-ñaø Laâm), vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

2) Roài moät Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

-- Laønh thay, baïch Theá Toân, Theá Toân haõy thuyeát phaùp toùm taét cho con. Sau khi nghe Theá Toân thuyeát phaùp, con seõ soáng moät mình, tònh cö, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn. 

4) -- Ai chaáp tröôùc, naøy Tyû-kheo, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng chaáp tröôùc, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. 

-- Baïch Theá Toân, con ñaõ hieåu, baïch Thieän Theä, con ñaõ hieåu. 

5) -- Nhö theá naøo, naøy Tyû-kheo, OÂng hieåu moät caùch roäng raõi yù nghóa lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét? 

-- Ai chaáp tröôùc saéc, baïch Theá Toân, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng chaáp tröôùc, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Ai chaáp tröôùc thoï, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng chaáp tröôùc, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Ai chaáp tröôùc töôûng... Ai chaáp tröôùc caùc haønh... Ai chaáp tröôùc thöùc, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng chaáp tröôùc, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Baïch Theá Toân, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân, con hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

6) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo! Nhö vaäy OÂng hieåu moät caùch roäng raõi yù nghóa lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta. Ai chaáp tröôùc saéc, naøy Tyû-kheo, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng chaáp tröôùc, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Ai chaáp tröôùc thoï... Ai chaáp tröôùc töôûng... Ai chaáp tröôùc caùc haønh... Ai chaáp tröôùc thöùc, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng chaáp tröôùc, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Naøy Tyû-kheo, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) Roài Tyû-kheo aáy, sau khi hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi vaø ra ñi. 

8) Roài Tyû-kheo aáy soáng moät mình, tònh cö, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn, khoâng bao laâu, vì muïc ñích gì maø caùc thieän nam töû chôn chaùnh xuaát gia, töø boû gia ñình soáng khoâng gia ñình mong caàu chính laø voâ thöôïng cöùu caùnh Phaïm haïnh; vò aáy, ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù. Vò aáy chöùng tri: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

II. Suy Töôûng (S.iii,74) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) Roài moät Tyû-kheo... baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, laønh thay, Theá Toân haõy thuyeát phaùp toùm taét cho con... nhieät taâm, tinh caàn. 

4) -- Ai suy töôûng, naøy Tyû-kheo, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng suy töôûng, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. 

-- Baïch Theá Toân, con ñaõ hieåu. Baïch Thieän Theä, con ñaõ hieåu. 

5) -- Nhö theá naøo, naøy Tyû-kheo, OÂng hieåu moät caùch roäng raõi yù nghóa lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét: 

6) -- Ai suy töôûng saéc, baïch Theá Toân, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng suy töôûng, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Ai suy töôûng thoï... töôûng... haønh... thöùc, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng suy töôûng, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Baïch Theá Toân, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân, con hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo! Nhö vaäy OÂng hieåu moät caùch roäng raõi yù nghóa lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta. Naøy Tyû-kheo, ai suy töôûng saéc, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng suy töôûng, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Ai suy töôûng thoï... töôûng... caùc haønh... Ai suy töôûng thöùc, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng suy töôûng, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Naøy Tyû-kheo, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

8-9) Roài Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy... Vò Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

III. Hoan Hyû (S.iii,75) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3). .. Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

-- Laønh thay, baïch Theá Toân, Theá Toân haõy thuyeát phaùp toùm taét cho con... con seõ soáng moät mình, tònh cö, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn. 

4) -- Ai hoan hyû, naøy Tyû-kheo, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng hoan hyû, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. 

-- Baïch Theá Toân, con ñaõ hieåu. Baïch Thieän Theä, con ñaõ hieåu. 

5) -- Nhö theá naøo, naøy Tyû-kheo, OÂng hieåu moät caùch roäng raõi yù nghóa lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét? 

6) -- Ai hoan hyû saéc, baïch Theá Toân, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng hoan hyû, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Ai hoan hyû thoï... töôûng... caùc haønh... Ai hoan hyû thöùc, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng hoan hyû, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Baïch Theá Toân, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân con ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo! Nhö vaäy OÂng ñaõ hieåu moät caùch roäng raõi yù nghóa lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét. Ai hoan hyû saéc, naøy Tyû-kheo, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng hoan hyû, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Ai hoan hyû thoï... töôûng... caùc haønh... Ai hoan hyû thöùc, ngöôøi aáy bò Ma troùi buoäc. Ai khoâng hoan hyû, ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi AÙc ma. Naøy Tyû-kheo, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

8-9) Roài Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy... Vò Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

IV. Voâ Thöôøng (Taïp 1, Ñaïi 2,3b) (S.iii,76) 

1-3) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. Roài moät Tyû-kheo... baïch Theá Toân: 

-- Laønh thay, baïch Theá Toân, Theá Toân haõy thuyeát phaùp vaén taét cho con... con seõ soáng moät mình, tònh cö, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn... 

4) -- Caùi gì voâ thöôøng, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. 

-- Baïch Theá Toân, con ñaõ hieåu. Baïch Thieän Theä, con ñaõ hieåu. 

5) -- Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, naøy Tyû-kheo, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö theá naøo? 

6) -- Saéc laø voâ thöôøng, baïch Theá Toân, ôû ñaây, con phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï... Töôûng... Caùc haønh... Thöùc laø voâ thöôøng, ôû ñaây, con phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân, con ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo! Nhö vaäy lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi. Saéc laø voâ thöôøng, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï laø voâ thöôøng... Töôûng laø voâ thöôøng... Caùc haønh laø voâ thöôøng... Thöùc laø voâ thöôøng, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta, naøy Tyû-kheo, OÂng caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

8-9) Roài Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy... Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

V. Khoå (S.iii,77) 

1-3) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. Roài moät Tyû-kheo... baïch Theá Toân: 

-- Laønh thay, baïch Theá Toân, Theá Toân haõy thuyeát phaùp vaén taét cho con... con seõ soáng moät mình, tònh cö, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn. 

4) -- Caùi gì khoå, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. 

-- Baïch Theá Toân, con ñaõ hieåu. Baïch Thieän Theä, con ñaõ hieåu. 

5) -- Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, naøy Tyû-kheo, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö theá naøo? 

6) -- Saéc laø khoå, baïch Theá Toân. ÔÛ ñaây, con phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï... Töôûng... Caùc haønh... Thöùc laø khoå, ôû ñaây, con phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Baïch Theá Toân, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân, con ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo! Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi. Saéc laø khoå, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc... Thoï... Töôûng... Caùc haønh... Thöùc laø khoå, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta, naøy Tyû-kheo, OÂng caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

8-9) Roài Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy... Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

VI. Voâ Ngaõ (Taïp 1, Ñaïi 2,3b) (S.iii,77) 

1-3) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. Roài moät Tyû-kheo... baïch Theá Toân: 

-- Laønh thay, baïch Theá Toân, Theá Toân haõy thuyeát phaùp vaén taét cho con... con seõ soáng moät mình, tònh cö, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn. 

4) -- Caùi gì voâ ngaõ, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. 

-- Baïch Theá Toân, con ñaõ hieåu. Baïch Thieän Theä, con ñaõ hieåu. 

5) -- Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, naøy Tyû-kheo, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö theá naøo? 

6) -- Saéc laø voâ ngaõ, baïch Theá Toân, ôû ñaây, con phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï... Töôûng... Caùc haønh... Thöùc laø voâ ngaõ, ôû ñaây, con phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Baïch Theá Toân, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân, con ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo! Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi. Saéc laø voâ ngaõ, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï... Töôûng... Caùc haønh... Thöùc laø voâ ngaõ, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta, OÂng caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

8-9) Roài Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy... Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

VII. Khoâng Ñaùng Thuoäc Töï Ngaõ (Taïp 1, Ñaïi 2,3c) (S.iii,79) 

1-3) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:  

-- Laønh thay, baïch Theá Toân, Theá Toân haõy thuyeát phaùp vaén taét cho con....  

4) -- Caùi gì khoâng ñaùng thuoäc töï ngaõ, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. 

-- Con ñaõ hieåu, baïch Theá Toân! Con ñaõ hieåu, baïch Thieän Theä. 

5) -- Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, naøy Tyû-kheo, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö theá naøo? 

6) -- Saéc khoâng ñaùng thuoäc töï ngaõ, baïch Theá Toân, ôû ñaây, con caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï... Töôûng... Caùc haønh... Thöùc khoâng ñaùng thuoäc töï ngaõ, ôû ñaây, con caàn phaûi töø boû loøng duïc. Baïch Theá Toân, lôøi daïy vaén taét naøy cuûa Theá Toân, con hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo! Lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta, OÂng ñaõ hieåu moät caùch roäng raõi. Saéc khoâng ñaùng thuoäc töï ngaõ, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï.. Töôûng... Caùc haønh...Thöùc khoâng ñaùng thuoäc töï ngaõ, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta, naøy Tyû-kheo, OÂng caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

8-9) Roài Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy... Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

VIII. Chæ Truù Cho OÂ Nhieãm (Taïp 1, Ñaïi 2,4a) (S.iii,79) 

1-2) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi... 

3) Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:  

-- Laønh thay, baïch Theá Toân, Theá Toân haõy thuyeát phaùp vaén taét cho con....  

4) -- Caùi gì laøm choã chæ truù cho söï oâ nhieãm, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. 

-- Con ñaõ hieåu, baïch Theá Toân! Con ñaõ hieåu baïch Thieän Theä. 

5) -- Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, naøy Tyû-kheo, OÂng hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö theá naøo? 

6) -- Saéc laøm choã chæ truù cho söï oâ nhieãm, baïch Theá Toân, ôû ñaây con caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï... Töôûng... Caùc haønh... Thöùc laøm choã chæ truù cho söï oâ nhieãm, ôû ñaây, con caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Baïch Theá Toân, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân, con hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

7) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Laønh thay, naøy Tyû-kheo. Lôøi Ta noùi moät caùch vaén taét, OÂng ñaõ hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi. Saéc laø choã chæ truù cho söï oâ nhieãm, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Thoï... Töôûng.. Caùc haønh... Thöùc laø choã chæ truù cho söï oâ nhieãm, naøy Tyû-kheo, ôû ñaây, OÂng caàn phaûi ñoaïn tröø loøng duïc. Lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Ta, naøy Tyû-kheo, OÂng caàn phaûi hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi nhö vaäy. 

8-9) Roài Tyû-kheo aáy hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân daïy... Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa! 

IX. Raødha (Taïp 6, Ñaïi 2,37c) (S.iii,79) 

1) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. 

2-3) Roài Toân giaû Raødha ñi ñeán Theá Toân sau khi ñeán... baïch Theá Toân: 

-- Bieát nhö theá naøo, baïch Theá Toân, thaáy nhö theá naøo ñoái vôùi thaân theå coù thöùc naøy, vaø ñoái vôùi taát caû töôùng ôû ngoaøi, khoâng coù tö töôûng: "Ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân"? 

4) -- Naøy Raødha, phaøm coù saéc gì quaù khöù, vò lai, hieän taïi, thuoäc noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn; taát caû saéc caàn ñöôïc thaáy nhö thaät vôùi chaùnh trí tueä laø: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". 

5) Phaøm coù thoï... 

6) Phaøm coù töôûng... 

7) Phaøm coù caùc haønh... 

8) Phaøm coù thöùc gì quaù khöù, vò lai, hieän taïi, thuoäc noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn; taát caû thöùc caàn ñöôïc thaáy nhö thaät vôùi chaùnh trí tueä laø: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". 

9) Naøy Raødha, do bieát vaäy, do thaáy vaäy, ñoái vôùi thaân coù thöùc naøy, vaø ñoái vôùi taát caû töôùng ôû ngoaøi, khoâng coù tö töôûng: "Ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân". 

10). .. Toân giaû Raødha trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa. 

X. Suraødha (S.iii,80) 

1) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. 

2-3). .. Roài Toân giaû Suraødha baïch Theá Toân: 

-- Bieát nhö theá naøo, baïch Theá Toân, thaáy nhö theá naøo ñoái vôùi thaân theå coù thöùc naøy, vaø ñoái vôùi taát caû töôùng ôû ngoaøi, khoâng coù tö töôûng: "Ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn", vöôït ngoaøi moïi phaân bieät, thuaàn tònh, kheùo giaûi thoaùt? 

4) -- Naøy Suraødha, phaøm saéc gì quaù khöù, vò lai, hieän taïi... xa hay gaàn; sau khi thaáy vôùi chaùnh trí tueä nhö thaät taát caû caùc saéc laø: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi", (vò aáy) ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. 

5-7) Phaøm coù thoï gì... coù töôûng gì... coù haønh gì... 

8) Phaøm coù thöùc gì quaù khöù, vò lai, hieän taïi, thuoäc noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn; sau khi nhö thaät thaáy vôùi chaùnh trí tueä taát caû caùc thöùc laø: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi", (vò aáy) ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. 

9) Naøy Suraødha, do bieát vaäy, do thaáy vaäy, ñoái vôùi thaân coù thöùc naøy, vaø ñoái vôùi taát caû töôùng ôû ngoaøi, khoâng coù tö töôûng: "Ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn", vöôït ngoaøi moïi phaân bieät, thuaàn tònh, kheùo giaûi thoaùt. 

10) Roài Toân giaû Suraødha... trôû thaønh moät vò A-la-haùn nöõa.