Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà         [Home Page]                 


 
Töông Öng Boä - Samyutta Nikaya
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät

Taäp IV - Thieân Saùu Xöù


 
[36] Chöông II

Töông Öng Thoï

-ooOoo- 
Phaàn Moät - Phaåm Coù Keä

1. I. Thieàn Ñònh (S.iv,204) 

1-2) ... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï naøy. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, laø ba thoï. 

1) Vò ñeä töû ñöùc Phaät,  
Ñònh, tænh giaùc, chaùnh nieäm, 
Hieåu roõ raøng caùc thoï, 
Vaø xuaát ly caùc thoï. 

2) Choã naøy, chuùng ñoaïn dieät,  
Con ñöôøng ñeán ñoaïn dieät, 
Tyû-kheo ñoaïn caùc thoï, 
Khoâng khaùt aùi, tòch tònh.

2. II. An Laïc (S.iv,204) 

1-2) ... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï naøy. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, laø ba thoï. 

1) Laïc thoï hay khoå thoï,  
Cuøng baát khoå baát laïc, 
Noäi thoï vaø ngoaïi thoï, 
Phaøm coù caûm thoï gì. 

2) Bieát ñöôïc: "Ñaây laø khoå",  
Hö nguïy vaø bieán hoaïi, 
Thaáy xuùc, xuùc bieán dieät, 
ÔÛ ñaây, soáng ly tham.

3. III. Ñoaïn Taän (S.iv,205) 

1-2) ... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï naøy. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, tham tuøy mieân ñoái vôùi laïc thoï caàn phaûi ñoaïn taän. Saân tuøy mieân ñoái vôùi khoå thoï caàn phaûi ñoaïn taän. Voâ minh tuøy mieân ñoái vôùi baát khoå baát laïc thoï caàn phaûi ñoaïn taän. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo Tyû-kheo ñoaïn taän tham tuøy mieân ñoái vôùi laïc thoï, ñoaïn taän saân tuøy mieân ñoái vôùi khoå thoï, ñoaïn taän voâ minh tuøy mieân ñoái vôùi baát khoå baát laïc thoï; thôøi naøy caùc Tyû-kheo, söï töø boû tham tuøy mieân cuûa Tyû-kheo ñöôïc goïi laø chaùnh kieán, aùi ñöôïc ñoaïn taän, kieát söû ñöôïc huûy hoaïi. Vôùi minh kieán chôn chaùnh ñoái vôùi ngaõ maïn (sammaø maønabhisamayaø), vò aáy ñoaïn taän khoå ñau. 

1) Neáu caûm giaùc laïc thoï,  
Khoâng tueä tri caûm thoï, 
Ñaây goïi tham tuøy mieân, 
Khoâng thaáy roõ xuaát ly. 

2) Neáu caûm giaùc khoå thoï,  
Khoâng tueä tri caûm thoï, 
Ñaây goïi saân tuøy mieân, 
Khoâng thaáy roõ xuaát ly. 

3) Vôùi baát khoå baát laïc,  
Baäc Ñaïi trí thuyeát giaûng, 
Neáu hoan hyû thoï aáy, 
Khoâng thoaùt ñöôïc khoå ñau. 

4) Vò Tyû-kheo nhieät tình,  
Tænh giaùc, khoâng cuoàng trí, 
Ñoái vôùi taát caû thoï, 
Baäc Hieàn trí lieãu tri. 

5) Vò aáy lieãu tri thoï,  
Hieän taïi khoâng laäu hoaëc, 
Thaân hoaïi, baäc Phaùp truù 
Ñaïi trí vöôït öôùc löôøng.

4. IV. Vöïc Thaúm (Paøtaøla) (S.iv,206) 

1-2) ... 

3) -- Keû voâ vaên phaøm phu noùi nhö sau: "ÔÛ giöõa bieån lôùn, coù vöïc thaúm". Nhöng ôû ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu ñoái vôùi vieäc khoâng coù, khoâng xaåy ra, laïi noùi: "ÔÛ giöõa bieån lôùn, coù vöïc thaúm". 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, ñoàng nghóa vôùi caùc khoå thoï veà thaân laø vöïc thaúm naøy. 

5) Keû voâ vaên phaøm phu, khi caûm giaùc khoå thoï veà thaân, thôøi saàu muoän, than vaõn, khoùc loùc, ñaám ngöïc, ñi ñeán baát tænh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø keû voâ vaên phaøm phu khoâng ñöùng leân treân vöïc thaúm, khoâng ñaït tôùi choã chaân ñöùng. 

6) Coøn baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû, naøy caùc Tyû-kheo, khi caûm giaùc khoå thoï veà thaân, khoâng saàu muoän, khoâng than vaõn, khoâng khoùc loùc, khoâng ñaám ngöïc, khoâng ñi ñeán baát tænh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû ñaõ ñöùng leân treân vöïc thaúm, ñaõ ñaït tôùi choã chaân ñöùng. 

1) Ai khoâng chòu ñöïng noåi,  
Caùc khoå thoï khôûi leân, 
Thaân ñau, haïi maïng soáng, 
Caûm xuùc khieán run raåy. 
Ai than vaõn, khoùc loùc, 
Suy nhöôïc, thieáu kieân cöôøng, 
Khoâng ñöùng treân vöïc saâu, 
Khoâng ñaït choã chaân ñöùng. 

2) Ai coù theå chòu ñöïng,  
Caùc khoå thoï khôûi leân, 
Thaân ñau, haïi maïng soáng, 
Caûm xuùc khoâng run raåy, 
Vò aáy vöôït vöïc saâu, 
Ñaït tôùi choã chaân ñöùng.

5. V. Caàn Phaûi Quaùn Kieán (S.iv,207) 

1-2) ... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba caûm thoï naøy. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Laïc thoï, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi thaáy laø khoå. Khoå thoï caàn phaûi thaáy laø muõi teân. Baát khoå baát laïc thoï caàn phaûi thaáy laø voâ thöôøng. 

4) Khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thaáy ñöôïc laïc thoï laø khoå, thaáy ñöôïc khoå thoï laø muõi teân, thaáy ñöôïc baát khoå baát laïc thoï laø voâ thöôøng; thôøi naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø Tyû-kheo coù chaùnh kieán, aùi ñöôïc ñoaïn taän, kieát söû ñöôïc huûy hoaïi. Vôùi minh kieán chôn chaùnh ñoái vôùi ngaõ maïn, vò aáy ñoaïn taän khoå ñau. 

1) Ai thaáy laïc laø khoå,  
Thaáy khoå laø muõi teân, 
Vôùi baát khoå baát laïc, 
Thaáy thoï laø voâ thöôøng, 
Tyû-kheo aáy chaùnh kieán, 
Lieãu tri caùc caûm thoï. 

2) Vò aáy lieãu tri thoï,  
Hieän taïi khoâng laäu hoaëc, 
Maïng chung, baäc Phaùp truù, 
Ñaïi trí vöôït öôùc löôøng.

6. VI. Vôùi Muõi Teân (S.iv,207) 

1-2) ... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu, caûm thoï caûm giaùc laïc thoï, caûm thoï caûm giaùc khoå thoï, caûm thoï caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû cuõng caûm thoï caûm giaùc laïc thoï, caûm thoï caûm giaùc khoå thoï, caûm thoï caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï. 

5) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ñaëc thuø, theá naøo laø thuø thaéng, theá naøo laø sai bieät giöõa baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû vaø keû voâ vaên phaøm phu? 

6) -- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn... 

7) -- Naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu khi caûm xuùc khoå thoï, saàu muoän, than vaõn, khoùc loùc, ñaám ngöïc, ñi ñeán baát tænh. Vò aáy caûm giaùc hai caûm thoï, caûm thoï veà thaân vaø caûm thoï veà taâm. 

8) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi bò ngöôøi ta baén vôùi muõi teân, roài hoï baén ngöôøi aáy vôùi muõi teân thöù hai. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy caûm giaùc caûm thoï caû hai muõi teân. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu khi caûm xuùc khoå thoï; thôøi saàu muoän, than vaõn, khoùc loùc, ñaám ngöïc, ñi ñeán baát tænh. Ngöôøi aáy caûm giaùc hai caûm thoï, caûm thoï veà thaân vaø caûm thoï veà taâm. Caûm xuùc bôûi khoå thoï aáy, ngöôøi aáy caûm thaáy saân haän (patigha). Do caûm thaáy saân haän ñoái vôùi khoå thoï aáy, saân tuøy mieân ñoái vôùi khoå thoï ñöôïc toàn chæ tuøy mieân (anuseti). Caûm xuùc bôûi khoå thoï, ngöôøi aáy hoan hyû duïc laïc. Vì sao? Vì raèng, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu khoâng tìm thaáy moät söï xuaát ly khoå thoï naøo khaùc, ngoaøi duïc laïc. Do hoan hyû duïc laïc aáy, tham tuøy mieân ñoái vôùi laïc thoï toàn taïi. Ngöôøi aáy khoâng nhö thaät roõ bieát söï taäp khôûi, söï ñoaïn dieät, vò ngoït, söï nguy hieåm vaø söï xuaát ly cuûa caùc caûm thoï aáy. Do ngöôøi aáy khoâng nhö thaät roõ bieát söï taäp khôûi, söï ñoaïn dieät, vò ngoït, söï nguy hieåm vaø söï xuaát ly cuûa caùc caûm thoï aáy, neân voâ minh tuøy mieân ñoái vôùi baát khoå baát laïc thoï toàn taïi. Neáu ngöôøi aáy caûm thoï caûm giaùc laïc thoï, ngöôøi aáy caûm thoï caûm giaùc nhö ngöôøi bò troùi buoäc (sannutto). Neáu ngöôøi aáy caûm thoï caûm giaùc khoå thoï, ngöôøi aáy caûm thoï caûm giaùc nhö ngöôøi bò troùi buoäc. Neáu ngöôøi aáy caûm thoï caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï, ngöôøi aáy caûm thoï caûm giaùc nhö ngöôøi bò troùi buoäc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø keû voâ vaên phaøm phu bò troùi buoäc bôûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi raèng ngöôøi aáy bò troùi buoäc bôûi ñau khoå. 

9) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû khi caûm xuùc khoå thoï thôøi khoâng coù saàu muoän, khoâng coù than vaõn, khoâng coù khoùc loùc, khoâng coù ñaám ngöïc, khoâng coù ñi ñeán baát tænh. Vò aáy chæ caûm thoï caûm giaùc moät caûm thoï, töùc laø caûm thoï veà thaân, khoâng phaûi caûm thoï veà taâm. 

10) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi bò ngöôøi ta baén moät muõi teân. Hoï khoâng baén tieáp ngöôøi aáy vôùi muõi teân thöù hai. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy caûm giaùc caûm thoï cuûa moät muõi teân. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû khi caûm xuùc khoå thoï; vò aáy khoâng saàu muoän, khoâng than vaõn, khoâng khoùc loùc, khoâng ñaám ngöïc, khoâng ñi ñeán baát tænh. Vò aáy caûm giaùc chæ moät caûm thoï, caûm thoï veà thaân, khoâng phaûi caûm thoï veà taâm. Vò aáy khoâng caûm thaáy saân haän ñoái vôùi khoå thoï aáy. Do khoâng caûm thaáy saân haän ñoái vôùi khoå thoï aáy, saân tuøy mieân ñoái vôùi khoå thoï khoâng coù toàn taïi. Caûm xuùc bôûi khoå thoï, vò aáy khoâng hoan hyû duïc laïc. Vì sao? Vì baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû coù tueä tri moät söï xuaát ly khaùc ñoái vôùi khoå thoï, ngoaøi duïc laïc. Vì vò aáy khoâng hoan hyû duïc laïc, tham tuøy mieân ñoái vôùi duïc laïc khoâng coù toàn taïi. Vò aáy nhö thaät tueä tri söï taäp khôûi, söï ñoaïn dieät, vò ngoït, söï nguy hieåm vaø söï xuaát ly cuûa nhöõng caûm thoï aáy. Vì raèng, vò aáy nhö thaät tueä tri söï taäp khôûi, söï ñoaïn dieät, vò ngoït, söï nguy hieåm vaø söï xuaát ly cuûa caùc caûm thoï aáy. Vì raèng, vò aáy nhö thaät tueä tri söï taäp khôûi, söï ñoaïn dieät, vò ngoït,söï nguy hieåm vaø söï xuaát ly cuûa caùc caûm thoï aáy, ñoái vôùi baát khoå baát baát laïc thoï, voâ minh tuøy mieân khoâng coù toàn taïi. Neáu vò aáy caûm thoï laïc thoï, vò aáy caûm thoï laïc thoï nhö ngöôøi khoâng bò troùi buoäc. Neáu vò aáy caûm thoï caûm giaùc khoå thoï, vò aáy caûm thoï caûm giaùc nhö ngöôøi khoâng bò troùi buoäc. Neáu vò aáy caûm thoï caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï, vò aáy caûm thoï caûm giaùc nhö ngöôøi khoâng bò troùi buoäc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø Tyû-kheo khoâng bò troùi buoäc bôûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, aõo. Ta noùi raèng vò aáy khoâng bò troùi buoäc bôûi ñau khoå. 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï ñaëc thuø, ñaây laø thuø thaéng, ñaây laø söï sai bieät giöõa baäc Ña vaên Thaùnh ñeä töû vaø keû voâ vaên phaøm phu. 

1) Baäc Trí tueä Ña vaên,  
Laïc khoå khoâng chi phoái, 
Giöõa keû trí, phaøm phu, 
Thieän sai bieät raát lôùn. 

2) Baäc Ña vaên, Taàm phaùp,  
Thaáy ñôøi naøy, ñôøi sau, 
AÙi phaùp khoâng phaù taâm, 
Khoâng aùi, khoâng saân haän. 

3) Tuøy thuaän hay ñoái nghòch,  
Tieâu taùn, dieät, khoâng coøn, 
Vò aáy bieát con ñöôøng, 
Ñöôøng khoâng caáu, khoâng saàu, 
Chaùnh trí, ñoaïn taùi sanh, 
Ñeán ñöôïc bôø giaùc ngoä.

7. VII. Taät Beänh (S.iv,210) 

1) Moät thôøi Theá Toân truù ôû Vesali, Ñaïi Laâm, taïi giaûng ñöôøng cuûa Ngoâi nhaø coù Noùc nhoïn. 

2) Roài Theá Toân, vaøo buoåi chieàu, töø choã tònh cö ñöùng daäy, ñi ñeán gian phoøng chöõa beänh; sau khi ñeán, ngoài xuoáng treân choã ñaõ soaïn saün. Sau khi ngoài, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: 

-- Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo phaûi chaùnh nieäm, tænh giaùc khi thôøi ñaõ ñeán (khi meänh chung). Ñaây laø lôøi giaùo giôùi cuûa Ta cho caùc OÂng. 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo chaùnh nieäm? 

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo soáng quaùn thaân treân thaân, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, nhieáp phuïc tham öu ôû ñôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo chaùnh nieäm. Soáng quaùn thoï treân caùc caûm thoï... quaùn taâm treân taâm... quaùn phaùp treân caùc phaùp, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, nhieáp phuïc tham öu ôû ñôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo chaùnh nieäm. 

4) Vaø nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo tænh giaùc? 

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khi ñi tôùi, khi ñi lui ñeàu tænh giaùc; khi nhìn thaúng, khi nhìn quanh ñeàu tænh giaùc; khi co tay, khi duoãi tay, ñeàu tænh giaùc; khi mang y keùp, bình baùt, thöôïng y ñeàu tænh giaùc; khi aên, uoáng, nhai, neám ñeàu tænh giaùc; khi ñi ñaïi tieän, tieåu tieän ñeàu tænh giaùc; khi ñi, ñöùng, ngoài, naèm, thöùc, noùi, im laëng ñeàu tænh giaùc. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo tænh giaùc. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo caàn phaûi chaùnh nieäm tænh giaùc khi thôøi ñaõ ñeán. Ñaây laø lôøi giaùo giôùi cuûa Ta cho caùc OÂng. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu Tyû-kheo soáng chaùnh nieäm, tænh giaùc, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn nhö vaäy, laïc thoï khôûi leân. Vò aáy tueä tri nhö sau: "Laïc thoï naøy khôûi leân nôi ta. Laïc thoï aáy coù duyeân, khoâng phaûi khoâng duyeân. Do duyeân gì? Do duyeân chính thaân naøy, nhöng thaân naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, do duyeân sanh. Do duyeân thaân khôûi leân, vaø duyeân naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, thôøi laïc thoï ñöôïc khôûi leân, laøm sao thöôøng truù ñöôïc". Vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng ñoái vôùi thaân vaø laïc thoï. Vò aáy truù, quaùn tieâu vong (vaya). Vò aáy truù, quaùn ly tham. Vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät. Vò aáy truù, quaùn töø boû. Do vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng; do vò aáy truù, quaùn tieâu vong; do vò aáy truù, quaùn ly tham; do vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät; do vò aáy truù, quaùn töø boû ñoái vôùi thaân vaø laïc thoï cuûa vò aáy, neân tham tuøy mieân ñoái vôùi thaân vaø laïc thoï ñöôïc ñoaïn dieät. 

7) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu Tyû-kheo soáng chaùnh nieäm, tænh giaùc, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn nhö vaäy, khoå thoï khôûi leân. Vò aáy tueä tri nhö sau: "Khoå thoï naøy khôûi leân nôi ta. Khoå thoï aáy coù duyeân, khoâng phaûi khoâng duyeân. Do duyeân gì? Do duyeân chính thaân naøy. Nhöng thaân naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, do duyeân sanh. Do duyeân thaân khôûi leân, vaø duyeân naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, thôøi khoå thoï ñöôïc khôûi leân, laøm sao thöôøng truù ñöôïc". Vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng ñoái vôùi thaân vaø khoå thoï. Vò aáy truù, quaùn tieâu vong. Vò aáy truù, quaùn ly tham. Vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät. Vò aáy truù, quaùn töø boû. Do vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng; do vò aáy truù, quaùn tieâu vong; do vò aáy truù, quaùn ly tham; do vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät; do vò aáy truù, quaùn töø boû ñoái vôùi thaân vaø khoå thoï cuûa vò aáy, neân saân tuøy mieân ñoái vôùi thaân vaø khoå thoï ñöôïc ñoaïn dieät. 

8) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu Tyû-kheo soáng chaùnh nieäm, tænh giaùc, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn nhö vaäy, baát khoå baát laïc thoï khôûi leân. Vò aáy tueä tri nhö sau: "Baát khoå baát laïc thoï naøy khôûi leân nôi ta. Baát khoå baát laïc thoï aáy coù duyeân, khoâng phaûi khoâng duyeân. Do duyeân gì? Do duyeân chính thaân naøy. Nhöng thaân naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, do duyeân sanh. Do duyeân thaân khôûi leân, vaø duyeân naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, do duyeân sanh, thôøi baát khoå baát laïc thoï ñöôïc khôûi leân laøm sao seõ thöôøng truù ñöôïc?" Vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng ñoái vôùi thaân vaø baát khoå baát laïc thoï. Vò aáy truù, quaùn tieâu vong. Vò aáy truù, quaùn ly tham. Vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät. Vò aáy truù, quaùn töø boû. Do vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng; do vò aáy truù, quaùn tieâu vong; do vò aáy truù, quaùn ly tham; do vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät; do vò aáy truù, quaùn töø boû ñoái vôùi thaân vaø baát khoå baát laïc thoï cuûa vò aáy, neân voâ minh tuøy mieân ñoái vôùi thaân vaø baát khoå baát laïc thoï ñöôïc ñoaïn dieät. 

9) Neáu vò aáy caûm thoï caûm giaùc laïc thoï, vò aáy tueä tri: "Thoï aáy laø voâ thöôøng". Vò aáy tueä tri: "Ta khoâng chaáp tröôùc thoï aáy". Vò aáy tueä tri: "Ta khoâng hoan hyû thoï aáy". Neáu vò aáy caûm thoï khoå thoï... Neáu vò aáy caûm thoï baát khoå baát laïc thoï, vò aáy tueä tri: "Thoï aáy laø voâ thöôøng". Vò aáy tueä tri: "Ta khoâng chaáp tröôùc thoï aáy". Vò aáy tueä tri: "Ta khoâng hoan hyû thoï aáy". 

10) Neáu vò aáy caûm thoï caûm giaùc laïc thoï, vò aáy caûm giaùc thoï aáy nhö ngöôøi khoâng bò troùi buoäc. Neáu vò aáy caûm thoï caûm giaùc khoå thoï, vò aáy caûm thoï caûm giaùc thoï aáy nhö ngöôøi khoâng bò troùi buoäc. Neáu vò aáy caûm thoï caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï, vò aáy caûm thoï caûm giaùc thoï aáy nhö ngöôøi khoâng bò troùi buoäc. 

11) Khi vò aáy caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän söùc chòu ñöïng cuûa thaân, vò aáy tueä tri: "Ta ñang caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän ñeán söùc chòu ñöïng cuûa thaân". Khi vò aáy caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän chòu ñöïng cuûa sinh maïng, vò aáy tueä tri: "Ta ñang caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän ñeán söùc chòu ñöïng cuûa sinh maïng". Vò aáy tueä tri raèng: "Sau khi thaân hoaïi maïng chung, ôû ñaây, moät caûm thoï caûm giaùc khoâng coù gì ñaùng hoan hyû, seõ ñi ñeán laéng dòu". 

12) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân daàu vaø do duyeân tim baác, moät ngoïn ñeøn daàu ñöôïc chaùy ñoû. Khi daàu vaø tim baác khoâ caïn, chaùy heát, khoâng ñöôïc tieáp nhieân lieäu theâm, ngoïn ñeøn aáy bò taét. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, khi Tyû-kheo caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän ñeán söùc chòu ñöïng cuûa thaân, vò aáy tueä tri: "Ta ñang caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän ñeán söùc chòu ñöïng cuûa thaân". Khi vò aáy ñang caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän ñeán söùc chòu ñöïng cuûa sinh maïng, vò aáy tueä tri: "Ta ñang caûm thoï moät caûm thoï cuøng taän ñeán söùc chòu ñöïng cuûa sinh maïng". Vò aáy tueä tri raèng: "Sau khi thaân hoaïi maïng chung, ôû ñaây, moïi caûm thoï khoâng coù gì ñaùng hoan hyû, seõ ñi ñeán laéng dòu". 

8. VIII. Taät Beänh (2) (S.iv,213) 

1) Moät thôøi Theá Toân truù ôû Vesali, taïi röøng Ñaïi Laâm, taïi giaûng ñöôøng cuûa Ngoâi nhaø coù Noùc nhoïn. 

2) Roài Theá Toân vaøo buoåi chieàu... 

3-5) -- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo chaùnh nieäm?... (nhö kinh tröôùc cho ñeán heát soá 5) Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo caàn phaûi chaùnh nieäm, tænh giaùc khi thôøi ñaõ ñeán. Ñaây laø lôøi giaùo giôùi cuûa Ta cho caùc OÂng... 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo Tyû-kheo soáng chaùnh nieäm, tænh giaùc, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn nhö vaäy, laïc thoï khôûi leân. Vò aáy roõ bieát nhö sau: "Laïc thoï naøy khôûi leân nôi ta. Laïc thoï aáy khôûi leân coù duyeân, khoâng phaûi khoâng duyeân. Do duyeân gì? Do duyeân xuùc naøy. Nhöng xuùc naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, do duyeân sanh. Do duyeân xuùc khôûi leân, vaø duyeân naøy laø voâ thöôøng, höõu vi, thôøi laïc thoï ñöôïc khôûi leân, laøm sao coù theå thöôøng truù ñöôïc?". Vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng ñoái vôùi xuùc vaø laïc thoï. Vò aáy truù, quaùn tieâu vong. Vò aáy truù, quaùn ly tham. Vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät. Vò aáy truù, quaùn töø boû. Do vò aáy truù, quaùn voâ thöôøng; do vò aáy truù, quaùn tieâu vong; do vò aáy truù, quaùn ly tham; do vò aáy truù, quaùn ñoaïn dieät; do vò aáy truù, quaùn töø boû ñoái vôùi xuùc vaø laïc thoï cuûa vò aáy, neân tham tuøy mieân ñoái vôùi xuùc vaø laïc thoï bò ñoaïn dieät. 

7-11) (Gioáng nhö kinh tröôùc, töø soá 7 ñeán soá 11, chæ khaùc ôû ñaây laø duyeân xuùc, chôù khoâng phaûi thaân naøy nhö kinh tröôùc) "... ÔÛ ñaây, moïi caûm thoï khoâng coù gì ñaùng hoan hyû, seõ ñi ñeán laéng dòu". 

12) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân daàu... seõ ñi ñeán laéng dòu. (nhö kinh tröôùc). 

9. IX. Voâ Thöôøng (S.iv,214) 

1-2) ... 

3) -- Coù ba thoï naøy, naøy caùc Tyû-kheo, voâ thöôøng, höõu vi, do duyeân sanh, chòu söï ñoaïn taän, chòu söï tieâu vong, chòu söï ly tham, chòu söï ñoaïn dieät. 

4) Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. 

5) Ba thoï naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø voâ thöôøng, höõu vi, do duyeân sanh, chòu söï ñoaïn taän, chòu söï tieâu vong, chòu söï ly tham, chòu söï ñoaïn dieät. 

10. X. Caên Baûn Cuûa Xuùc (S.iv,215) 

1-2) ... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï naøy do xuùc sanh, laáy xuùc laøm caên baûn, laáy xuùc laøm nhaân duyeân, laáy xuùc laøm trôï duyeân. 

4) Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. 

5) Do xuùc ñöôïc caûm thoï laø laïc, naøy caùc Tyû-kheo, laïc thoï sanh. Do söï ñoaïn dieät cuûa xuùc aáy ñöôïc caûm thoï laø laïc, laïc thoï aáy khôûi leân do duyeân xuùc töông öùng ñöôïc caûm thoï laø laïc, laïc thoó aáy ñoaïn dieät, ñöôïc tònh chæ. 

6) Do xuùc ñöôïc caûm thoï laø khoå, naøy caùc Tyû-kheo, khoå thoï sanh. Do söï ñoaïn dieät cuûa xuùc aáy ñöôïc caûm thoï laø khoå, khoå thoï aáy khôûi leân do duyeân xuùc töông öùng ñöôïc caûm thoï laø khoå, khoå thoï aáy ñoaïn dieät, ñöôïc tònh chæ. 

7) Do xuùc ñöôïc caûm thoï laø baát khoå baát laïc, naøy caùc Tyû-kheo, baát khoå baát laïc thoï sanh. Do söï ñoaïn dieät cuûa xuùc aáy ñöôïc caûm thoï laø baát khoå baát laïc, baát khoå baát laïc aáy khôûi leân do duyeân xuùc töông öùng ñöôïc caûm thoï laø baát khoå baát laïc, baát khoå baát laïc thoï aáy ñoaïn dieät, ñöôïc tònh chæ.  

8) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, hai khuùc goã coï xaùt nhau, ñem ñeán gaàn nhau, neân söùc noùng sanh ra, löûa ñöôïc hieän höõu. Khi hai khuùc goã aáy bò phaân ly tuyeät duyeân, thôøi söùc noùng khôûi leân do duyeân aáy ñöôïc ñoaïn dieät, ñöôïc tònh chæ. 

9) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ba thoï naøy do xuùc sanh, laáy xuùc laøm caên baûn, laáy xuùc laøm nhaân duyeân, laáy xuùc laøm trôï duyeân, do duyeân xuùc töông öùng, caùc thoï töông öùng, töông öùng, khôûi leân. Do söï ñoaïn dieät cuûa xuùc töông öùng, töông öùng caùc thoï töông öùng, töông öùng ñöôïc ñoaïn dieät. 
 
 

Phaàn Hai - Phaåm Soáng Moät Mình

11. I. Soáng Moät Mình (S.iv,216) 

1) ... 

2) Roài moät Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

-- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, khi con soáng moät mình, Thieàn tònh, taâm tö nhö sau ñöôïc khôûi leân: "Theá Toân daïy coù ba thoï: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï". Ba thoï naøy ñöôïc Theá Toân thuyeát daïy. Nhöng Theá Toân laïi noùi: "Phaøm caùi gì ñöôïc caûm thoï, caùi aáy (naèm) trong ñau khoå". Do lieân heä ñeán caùi gì, lôøi noùi naøy ñöôïc Theá Toân noùi leân: "Phaøm caùi gì ñöôïc caûm thoï, caùi aáy (naèm) trong ñau khoå"? 

4) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Tyû-kheo! Naøy Tyû-kheo, Ta noùi raèng coù ba thoï naøy: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Ba thoï naøy ñöôïc Ta noùi ñeán. Nhöng naøy Tyû-kheo, Ta laïi noùi: "Phaøm caùi gì ñöôïc caûm thoï, caùi aáy (naèm) trong ñau khoå". Chính vì lieân heä ñeán taùnh voâ thöôøng cuûa caùc haønh maø lôøi aáy ñöôïc Ta noùi leân: "Phaøm caùi gì ñöôïc caûm thoï, caùi aáy naèm trong ñau khoå". Chính vì lieân heä ñeán taùnh ñoaïn taän, taùnh tieâu vong, taùnh ly tham, taùnh ñoaïn dieät, taùnh bieán hoaïi cuûa caùc haønh maø lôøi aáy ñöôïc Ta noùi leân: "Phaøm caùi gì ñöôïc caûm thoï, caùi aáy (naèm) trong ñau khoå". 

5) Nhöng naøy Tyû-kheo, Ta tuyeân boá raèng söï ñoaïn dieät caùc haønh laø tuaàn töï: khi chöùng ñöôïc Thieàn thöù nhöùt, lôøi noùi ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Thieàn thöù hai, taàm töù ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Thieàn thöù ba, hyû ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Thieàn thöù tö, hôi thôû voâ, hôi thôû ra ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Khoâng voâ bieân xöù, saéc töôûng ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Thöùc voâ bieân xöù, khoâng voâ bieân xöù töôûng ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Voâ sôû höõu xöù, thöùc voâ bieân xöù töôûng ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Phi töôûng phi phi töôûng xöù, voâ sôû höõu xöù töôûng ñöôïc ñoaïn dieät; khi chöùng Dieät thoï töôûng ñònh, töôûng vaø thoï ñöôïc ñoaïn dieät. Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc ñoaïn dieät, saân ñöôïc ñoaïn dieät, si ñöôïc ñoaïn dieät. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, Ta tuyeân boá raèng söï tònh chæ caùc haønh laø tuaàn töï; khi chöùng Thieàn thöù nhöùt, lôøi noùi ñöôïc tònh chæ; khi chöùng Thieàn thöù hai, taàm töù ñöôïc tònh chæ... khi chöùng Dieät thoï töôûng ñònh, töôûng vaø thoï ñöôïc tònh chæ. Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc tònh chæ, saân ñöôïc tònh chæ, si ñöôïc tònh chæ. 

7) Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu khinh an naøy, khi chöùng Thieàn thöù nhöùt, lôøi noùi ñöôïc khinh an; khi chöùng Thieàn thöù hai, taàm töù ñöôïc khinh an; khi chöùng Thieàn thöù ba, hyû ñöôïc khinh an; khi chöùng Thieàn thöù tö, hôi thôû voâ, hôi thôû ra ñöôïc khinh an; khi chöùng Khoâng voâ bieân xöù, saéc töôûng ñöôïc khinh an; khi chöùng Voâ sôû höõu xöù, thöùc voâ bieân xöù töôûng ñöôïc khinh an; khi chöùng Phi töôûng phi phi töôûng xöù, voâ sôû höõu xöù töôûng ñöôïc khinh an; khi chöùng Dieät thoï töôûng ñònh, töôûng vaø thoï ñöôïc khinh an. Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc khinh an, saân ñöôïc khinh an, si ñöôïc khinh an. 

12. II. Hö Khoâng (1)(S.iv,218) 

1-2) ... 

3) -- Ví nhö ôû treân hö khoâng coù nhieàu loaïi gioù thoåi. Coù gioù töø phöông Ñoâng thoåi. Coù gioù töø phöông Taây thoåi. Coù gioù töø phöông Baéc thoåi. Coù gioù töø phöông Nam thoåi. Coù gioù coù buïi thoåi. Coù gioù khoâng buïi thoåi. Coù gioù laïnh thoåi. Coù gioù noùng thoåi. Coù gioù löôïng nhoû thoåi, coù gioù löôïng lôùn thoåi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, trong caùi thaân naøy, coù nhieàu loaïi thoï sai bieät khôûi leân. Laïc thoï khôûi leân. Khoå thoï khôûi leân. Baát khoå baát laïc thoï khôûi leân. 

1) Gioáng nhö giöõa hö khoâng,  
Gioù nhieàu loaïi thoåi leân, 
Töø phöông Ñoâng, phöông Taây, 
Töø phöông Baéc, phöông Nam. 

2) Gioù coù buïi, khoâng buïi,  
Coù gioù laïnh, gioù noùng, 
Coù gioù lôùn, gioù nhoû, 
Gioù nhieàu loaïi, thoåi leân. 

3) Cuõng vaäy, trong thaân naøy,  
Khôûi leân nhieàu caûm thoï, 
Laïc thoï vaø khoå thoï, 
Baát khoå baát laïc thoï. 

4) Khi Tyû-kheo nhieät taâm,  
Tænh giaùc, khoâng sanh y, 
Do vaäy, baäc Hieàn giaû, 
Lieãu tri taát caû thoï. 

5) Vò aáy lieãu tri thoï,  
Ngay hieän taïi, voâ laäu, 
Thaân hoaïi, baäc Phaùp truù, 
Ñaïi trí, vöôït öôùc löôøng.

13. III. Hö Khoâng (2) (S.iv,219) 

(Nhö kinh treân chæ khaùc laø khoâng coù baøi keä) 

14. IV. Khaùch Xaù (S.iv,219) 

1-2) ... 

3) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät nhaø khaùch, ôû ñaáy, töø phöông Ñoâng coù moät ngöôøi ñeán ôû. Töø phöông Taây, coù ngöôøi ñeán ôû. Töø phöông Baéc, coù ngöôøi ñeán ôû. Töø phöông Nam, coù ngöôøi ñeán ôû. Nhöõng ngöôøi Saùt-ñeá-lî ñeán ôû, nhöõng ngöôøi Baø-la-moân ñeán ôû, nhöõng ngöôøi Pheä-xaù (Vessa) ñeán ôû, nhöõng ngöôøi Pheä-xaù (Vessa) ñeán ôû, nhöõng ngöôøi Thuû-ñaø (Suddaø) ñeán ôû. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, trong caùi thaân naøy coù nhieàu loaïi thoï sai bieät khôûi leân. Laïc thoï khôûi leân, khoå thoï khôûi leân, baát khoå baát laïc thoï khôûi leân. 

4) Coù nhöõng laïc thoï lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân. Coù nhöõng khoå thoï lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân. Coù nhöõng baát khoå baát laïc thoï lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân. Coù nhöõng laïc thoï khoâng lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân. Coù nhöõng khoå thoï khoâng lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân. Coù nhöõng baát khoå baát laïc thoï khoâng lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân. 

15. V. Thuoäc Sôû Höõu (1) (S,iv,219) 

1) ... 

2) Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán... 

3) Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ananda baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, theá naøo laø caùc thoï? Theá naøo laø thoï taäp khôûi? Theá naøo laø thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø vò ngoït cuûa thoï? Theá naøo laø söï nguy hieåm cuûa thoï? Theá naøo laø söï xuaát ly cuûa thoï? 

4) -- Coù ba thoï naøy, naøy Ananda, laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Naøy Ananda, ñaây goïi laø caùc thoï. Do xuùc taäp khôûi neân thoï taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân thoï ñoaïn dieät. Con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. Do duyeân thoï khôûi leân laïc hyû naøo, ñaáy laø vò ngoït cuûa thoï. Söï voâ thöôøng, khoå, bieán hoaïi cuûa thoï laø söï nguy hieåm cuûa thoï. Söï nhieáp phuïc duïc vaø tham (chandaraøga) ñoái vôùi thoï, söï ñoaïn taän duïc vaø tham laø söï xuaát ly cuûa thoï. 

5) Naøy Ananda, Ta tuyeân boá raèng ñoaïn dieät (nirodho) caùc haønh laø tuaàn töï. Khi chöùng Thieàn thöù nhaát, lôøi noùi ñöôïc ñoaïn dieät. Khi chöùng Thieàn thöù hai, taàm töù ñöôïc ñoaïn dieät... Khi chöùng Dieät thoï töôûng ñònh, töôûng vaø thoï ñöôïc ñoaïn dieät. Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc ñoaïn dieät, saân ñöôïc ñoaïn dieät, si ñöôïc ñoaïn dieät. 

6) Naøy Ananda, Ta tuyeân boá raèng tònh chæ (vuøpasamo) caùc haønh laø tuaàn töï. Khi chöùng Thieàn thöù nhaát, lôøi noùi ñöôïc tònh chæ. Khi chöùng Thieàn thöù hai, taàm töù ñöôïc tònh chæ... Khi chöùng Dieät thoï töôûng ñònh, töôûng vaø thoï ñöôïc tònh chæ. Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc tònh chæ, saân ñöôïc tònh chæ, si ñöôïc tònh chæ. 

7) Naøy Ananda, Ta tuyeân boá raèng khinh an (passadhi) caùc haønh laø tuaàn töï. Khi chöùng Thieàn thöù nhaát, lôøi noùi ñöôïc khinh an. Khi chöùng Thieàn thöù hai, taàm töù ñöôïc khinh an... Khi chöùng Dieät thoï töôûng ñònh, töôûng vaø thoï ñöôïc khinh an. Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc khinh an, saân ñöôïc khinh an, si ñöôïc khinh an. 

16. VI. Thuoäc Sôû Höõu (2) (Santakam) (S.iv,221) 

1) ... 

2) Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Theá Toân... 

3) Theá Toân noùi vôùi Toân giaû Ananda ñang ngoài moät beân: 

-- Naøy Ananda, theá naøo laø caùc thoï? Theá naøo laø thoï taäp khôûi? Theá naøo laø thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø vò ngoït cuûa thoï? Theá naøo laø söï nguy hieåm cuûa thoï? Theá naøo laø söï xuaát ly cuûa thoï? 

4) -- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn, laáy Theá Toân laøm chæ ñaïo, laáy Theá Toân laøm choã nöông töïa. Laønh thay, baïch Theá Toân, neáu Theá Toân noùi cho yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy! Sau khi nghe Theá Toân, caùc Tyû-kheo seõ thoï trì. 

-- Vaäy naøy Ananda, haõy laéng nghe vaø kheùo taùc yù, Ta seõ giaûng. 

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. 

Toân giaû Ananda vaâng ñaùp Theá Toân. 

5-8) Theá Toân noùi nhö sau: 

-- Naøy Ananda, coù ba thoï naøy: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Naøy Ananda, ñaây goïi laø caùc thoï. Do xuùc taäp khôûi neân thoï taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân thoï ñoaïn dieät... (nhö kinh treân töø soá 4 ñeán soá 7). Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc khinh an, saân ñöôïc khinh an, si ñöôïc khinh an. 

17. VII. Taùm Laàn (1) (Atthaka) (S.iv,221) 

1) ... 

2) Roài moät soá ñoâng Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

3. Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, theá naøo laø caùc thoï? Theá naøo laø thoï taäp khôûi? Theá naøo laø thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø vò ngoït cuûa thoï? Theá naøo laø söï nguy hieåm cuûa thoï? Theá naøo laø söï xuaát ly cuûa thoï? 

4) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï naøy: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø caùc thoï. Do xuùc taäp khôûi neân thoï taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân thoï ñoaïn dieät. Con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh naøy laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. Do duyeân thoï khôûi leân laïc hyû gì, ñaáy laø vò ngoït cuûa thoï. Taùnh voâ thöôøng, khoå, chòu söï bieán hoaïi cuûa thoï laø söï nguy hieåm cuûa thoï. Söï nhieáp phuïc duïc tham, söï ñoaïn taän duïc tham ñoái vôùi thoï laø söï xuaát ly cuûa thoï. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, Ta tuyeân boá raèng söï ñoaïn dieät cuûa thoï laø tuaàn töï. Khi chöùng Thieàn thöù nhaát, lôøi noùi ñöôïc ñoaïn dieät... Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc ñoaïn taän, saân ñöôïc ñoaïn taän, si ñöôïc ñoaïn taän. 

6) Roài, naøy caùc Tyû-kheo, Ta tuyeân boá raèng tònh chæ caùc haønh laø tuaàn töï. Khi chöùng Thieàn thöù nhaát, caùc lôøi noùi ñöôïc tònh chæ... Ñoái vôùi Tyû-kheo ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc tònh chæ, saân ñöôïc tònh chæ, si ñöôïc tònh chæ. 

7) Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu khinh an. Khi chöùng Thieàn thöù nhaát, lôøi noùi ñöôïc khinh an. Khi chöùng Thieàn thöù hai, taàm vaø töù ñöôïc khinh an. Khi chöùng Thieàn thöù ba, hyû ñöôïc khinh an. Khi chöùng Thieàn thöù tö, hôi thôû voâ, hôi thôû ra ñöôïc khinh an. Khi chöùng Dieät thoï töôûng ñònh, töôûng vaø thoï ñöôïc khinh an. Ñoái vôùi Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, tham ñöôïc khinh an, saân ñöôïc khinh an, si ñöôïc khinh an. 

18. VIII. Taùm Laàn (2) (S.iv,222) 

1) ... 

2) Roài moät soá ñoâng caùc Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân... 

3) Theá Toân noùi vôùi caùc Tyû-kheo aáy ñang ngoài moät beân: 

-- Naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø caùc thoï? Theá naøo laø thoï taäp khôûi? Theá naøo laø thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø vò ngoït cuûa thoï? Theá naøo laø söï nguy hieåm cuûa thoï? Theá naøo laø söï xuaát ly cuûa thoï? 

4) -- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn... 

5-8) ... (gioáng nhö soá 4-7 cuûa kinh soá 15) ... 

19. IX. Naêm Vaät Duïng (S.iv,223) 

1) ... 

2) Roài ngöôøi thôï moäc Pancakanga ñi ñeán Toân giaû Udaøyi; sau khi ñeán, ñaûnh leã Toân giaû Udaøyi roài ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, thôï moäc Pancakanga thöa vôùi Toân giaû Udaøyi: 

-- Thöa Toân giaû Udaøyi, Theá Toân daïy coù bao nhieâu thoï? 

-- Coù ba thoï, naøy Pancakanga, ñöôïc Theá Toân noùi ñeán: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Ba thoï naøy, naøy Pancakanga, ñöôïc Theá Toân noùi ñeán. 

4) Ñöôïc nghe noùi vaäy, thôï moäc Pancakanga thöa vôùi Toân giaû Udaøyi: 

-- Thöa Toân giaû Udaøyi, Theá Toân khoâng daïy ba thoï. Theá Toân daïy chæ coù hai thoï: laïc thoï vaø khoå thoï. Coøn veà baát khoå baát laïc thoï naøy, Theá Toân daïy thuoäc vaøo teá nhò laïc thoï. 

5) Laàn thöù hai, Toân giaû Udaøyi noùi vôùi thôï moäc Pancakanga: 

-- Naøy Pancakanga, Theá Toân khoâng daïy hai thoï. Theá Toân daïy coù ba thoï: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Ba thoï naøy ñöôïc Theá Toân noùi ñeán. 

Laàn thöù hai, thôï moäc Pancakanga thöa vôùi Toân giaû Udaøyi: 

-- Thöa Toân giaû Udaøyi, Theá Toân khoâng daïy coù ba thoï. Theá Toân daïy coù hai thoï: laïc thoï vaø khoå thoï. Coøn baát khoå baát laïc thoï naøy, Theá Toân daïy thuoäc vaøo teá nhò laïc thoï. 

6) Laàn thöù ba, Toân giaû Udaøyi noùi vôùi thôï moäc Pancakanga: 

-- Naøy Pancakanga, Theá Toân khoâng daïy hai thoï. Theá Toân daïy coù ba thoï: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Ba thoï naøy ñöôïc Theá Toân noùi ñeán. 

Laàn thöù ba, thôï moäc Pancakanga thöa vôùi Toân giaû Udaøyi: 

-- Thöa Toân giaû Udaøyi, Theá Toân khoâng daïy coù ba thoï. Theá Toân daïy coù hai thoï: laïc thoï, khoå thoï. Coøn baát khoå baát laïc thoï naøy, Theá Toân daïy thuoäc vaøo teá nhò laïc thoï. 

Nhö vaäy, Toân giaû Udaøyi khoâng coù theå thuyeát phuïc ñöôïc thôï moäc Pancakanga, vaø thôï moäc Pancakanga khoâng theå thuyeát phuïc ñöôïc Toân giaû Udaøyi. 

7) Toân giaû Ananda nghe ñöôïc caâu chuyeän naøy giöõa Toân giaû Udaøyi vaø thôï moäc Pancakanga. 

8) Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài moät beân, Toân giaû Ananda thuaät laïi vôùi Theá Toân taát caû caâu chuyeän xaûy ra giöõa Toân giaû Udaøyi vaø thôï moäc Pancakanga. 

9) -- Daàu thaät coù phaùp moân (pariyaøyam), naøy Ananda, nhöng thôï moäc Pancakanga khoâng tín thoï Tyû-kheo Udaøyi. Vaø daàu thaät coù phaùp moân, naøy Ananda, nhöng Tyû-kheo Udaøyi khoâng tín thoï thôï moäc Pancakanga. Coù hai thoï, naøy Ananda, theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù ba thoï theo phaùp giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù naêm thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù saùu thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù 16 thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù 108 thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Nhö vaäy, naøy Ananda, laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân boá tuøy theo phaùp moân. 

10) Naøy Ananda, daàu cho nhö vaäy laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân boá tuøy theo phaùp moân, naøy Ananda, nhöõng ai khoâng chòu chaáp nhaän, khoâng chòu taùn ñoàng, khoâng chòu tuøy hyû lôøi kheùo noùi, kheùo thuyeát vôùi nhau; ñoái vôùi nhöõng ngöôøi aáy seõ xaûy ñeán nhö sau: Hoï seõ soáng ñaáu tranh nhau, huûy baùng nhau, tranh luaän nhau vôùi nhöõng khí giôùi mieäng löôõi. Nhö vaäy laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân boá tuøy theo phaùp moân. Naøy Ananda, daàu cho nhö vaäy laø phaùp ñöôïc Ta tuyeân boá tuøy theo phaùp moân, nhöõng ai chòu chaáp nhaän, chòu taùn ñoàng, chòu tuøy hyû lôøi kheùo noùi, kheùo thuyeát vôùi nhau; ñoái vôùi nhöõng ngöôøi aáy, seõ xaûy ñeán nhö sau: Hoï seõ soáng hoøa hôïp, hoan hyû vôùi nhau, khoâng coù tranh luaän nhau, nhö nöôùc vôùi söõa, soáng nhìn nhau vôùi caëp maét töø aùi. 

11) Vaø naøy Ananda, coù naêm duïc coâng ñöùc naøy. Theá naøo laø naêm? Coù nhöõng saéc do maét nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn... Coù nhöõng xuùc do thaân nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn. Naøy Ananda, coù naêm duïc coâng ñöùc naøy. Do duyeân naêm duïc coâng ñöùc naøy, naøy Ananda, khôûi leân laïc hyû gì, ñaây goïi laø duïc laïc. 

12) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo ly duïc, ly baát thieän phaùp, chöùng ñaït vaø truù Thieàn thöù nhaát. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn toát ñeïp hôn. 

13) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. Vaø naøy Ananda, theá naøo laø laïc khaùc vôùi laïc aáy coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn? ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo tònh chæ caùc taàm vaø töù, chöùng vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tænh nhöùt taâm. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. 

14) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. Vaø naøy Ananda, theá naøo laø laïc khaùc vôùi laïc aáy coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn? ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo ly hyû, truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng vaø truù Thieàn thöù ba. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn.  

15) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. Vaø naøy Ananda, theá naøo laø laïc khaùc vôùi laïc aáy coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn? ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo xaû laïc, xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï töø tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. 

16) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. Vaø naøy Ananda, theá naøo laø laïc khaùc vôùi laïc aáy coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn? ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo vöôït qua caùc saéc töôûng moät caùch hoaøn toaøn, chaám döùt caùc ñoái ngaïi töôûng, khoâng taùc yù sai bieät töôûng, bieát raèng: "Hö khoâng laø voâ bieân", chöùng vaø truù Khoâng voâ bieân xöù. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn.  

17) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn... ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo vöôït qua Khoâng voâ bieân xöù moät caùch hoaøn toaøn, bieát raèng: "Thöùc laø voâ bieân", chöùng vaø truù Thöùc voâ bieân xöù. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. 

18) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn... ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo vöôït qua Thöùc voâ bieân xöù moät caùch hoaøn toaøn, bieát raèng: "Khoâng coù sôû höõu gì", chöùng vaø truù Voâ sôû höõu xöù. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. 

19) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn... ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo vöôït qua Voâ sôû höõu xöù moät caùch hoaøn toaøn, chöùng vaø truù Phi töôûng phi phi töôûng xöù. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. 

20) Naøy Ananda, coù theå coù nhöõng ngöôøi noùi nhö sau: "Ñaây laø laïc vaø hyû toái thöôïng maø chuùng sanh caûm thoï ñöôïc". Nhöng Ta khoâng chaáp nhaän quan ñieåm naøy. Vì sao? Vì raèng coù laïc khaùc vôùi laïc aáy, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn... ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo vöôït qua Phi töôûng phi phi töôûng xöù moät caùch hoaøn toaøn, chöùng vaø truù Dieät thoï töôûng ñònh. Laïc naøy laø laïc khaùc vôùi laïc kia, naøy Ananda, coøn vi dieäu hôn, coøn teá nhò hôn. 

21) Söï kieän naøy xaûy ra, naøy Ananda. Coù caùc du só ngoaïi ñaïo coù theå hoûi nhö sau: "Sa-moân Gotama noùi ñeán Dieät thoï töôûng ñònh, vaø tuyeân boá laø Dieät thoï töôûng ñònh aáy thuoäc veà laïc. Y Ù nghóa naøy laø gì vaø nhö theá naøo?". Ñöôïc noùi vaäy, naøy Ananda, caùc du só ngoaïi ñaïo caàn ñöôïc traû lôøi nhö sau: "Naøy chö Hieàn, Theá Toân khoâng tuyeân boá thuoäc veà laïc, döïa vaøo laïc thoï. Nhöng choã naøo, naøy chö Hieàn, laïc ñöôïc caûm thoï, choã aáy, Theá Toân tuyeân boá caûm thoï thuoäc vaøo laïc thoï". 

20. X. Bôûi Vò Tyû Kheo (S.iv,228) 

1-2) ... 

3) -- Coù hai thoï, naøy caùc Tyû-kheo, theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù ba thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù naêm thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù saùu thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù 16 thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù 36 thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. Cuõng coù 108 thoï theo phaùp moân giaûi thích cuûa Ta. 

4-15) ... (gioáng nhö ñoaïn sau cuûa kinh tröôùc, töø soá 10 cho ñeán soá 21, chæ khaùc trong kinh tröôùc, Theá Toân noùi vôùi Toân giaû Ananda, trong kinh naøy Theá Toân noùi vôùi caùc Tyû-kheo). 
 
 

Phaàn Ba - Phaåm Moät Traêm Leû Taùm Phaùp Moân

21. I. Sìvaka (S.iv,230) 

1) Moät thôøi Theá Toân truù ôû Raøjagaha (Vöông Xaù) taïi Truùc Laâm, choã nuoâi döôõng caùc con soùc. 

2) Roài du só Moliya Sìvaka ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu lieàn ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài moät beân, du só Moliya Sìvaka thöa vôùi Theá Toân: 

-- Thöa Toân giaû Gotama, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân thuyeát nhö sau, thaáy nhö sau: "Con ngöôøi caûm thoï caûm giaùc gì, laïc thoï, khoå thoï, hay baát khoå baát laïc thoï; taát caû thoï aáy ñeàu do nhaân ñaõ laøm trong quaù khöù". ÔÛ ñaây, Toân giaû Gotama noùi nhö theá naøo? 

4) -- Naøy Sìvaka, ôû ñaây, moät soá caûm thoï khôûi leân, phaùt sanh töø maät (semhaø). Naøy Siivaka, hoaëc laø OÂng phaûi töï mình (saøma) bieát raèng: "ÔÛ ñaây, moät soá caûm thoï khôûi leân, phaùt sanh töø maät". Hay laø, naøy Siivaka, theá giôùi chaáp nhaän laø ñuùng söï thaät raèng: "ÔÛ ñaây, moät soá caûm thoï khôûi leân phaùt sanh töø maät". ÔÛ ñaây, naøy Siivaka, nhöõng vò Sa-moân, Baø-la-moân naøo thuyeát nhö sau, thaáy nhö sau: "Con ngöôøi caûm thoï caûm giaùc gì, laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï; taát caû thoï ñeàu do nhaân ñaõ laøm trong quaù khöù"; neáu do hoï töï mình bieát, hoï thaät söï ñi quaù xa; neáu ñöôïc theá giôùi chaáp nhaän laø ñuùng söï thaät, hoï cuõng ñi quaù xa. Do vaäy, Ta tuyeân boá raèng caùc Sa-moân, Baø-la-moân aáy thuoäc veà taø. 

5) Naøy Siivaka, ôû ñaây, moät soá caûm thoï khôûi leân, phaùt sanh töø ñaøm (nieâm dòch) ... 

6) Naøy Siivaka... khôûi leân, phaùt sanh töø gioù... 

7) Naøy Siivaka... khôûi leân, phaùt sanh töø söï gaëp gôõ caùc... nöôùc trong thaân theå (sannipitikaøni). 

8) Naøy Siivaka... khôûi leân, phaùt sanh töø söï gaëp gôõ caùc thôøi tieát... 

9) Naøy Siivaka... khôûi leân, phaùt sanh töø söï gaëp gôõ caùc nghòch vaän... 

10) Naøy Siivaka... khôûi leân, phaùt sanh töø caùc coâng kích thình lình töø beân ngoaøi vaøo... 

11) Do quaû dò thuïc cuûa nghieäp, naøy Siivaka, ôû ñaây, moät soá caûm thoï ñöôïc khôûi leân. Naøy Siivaka, hoaëc laø OÂng phaûi töï mình bieát raèng: "ÔÛ ñaây, moät soá caûm thoï khôûi leân vì keát quaû dò thuïc cuûa nghieäp". Hay laø, naøy Siivaka, theá giôùi chaáp nhaän laø ñuùng söï thaät raèng: "ÔÛ ñaây, moät soá caûm thoï khôûi leân vì keát quaû dò thuïc cuûa nghieäp". ÔÛ ñaây, naøy Siivaka, nhöõng vò Sa-moân, Baø-la-moân naøo thuyeát nhö sau, thaáy nhö sau: "Con ngöôøi caûm thoï caûm giaùc gì, laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï; taát caû thoï ñeàu do nhaân ñaõ laøm trong quaù khöù"; neáu do hoï töï mình bieát, hoï thaät söï ñi quaù xa; neáu ñöôïc theá giôùi chaáp nhaän laø ñuùng söï thaät, hoï cuõng ñi quaù xa. Do vaäy, Ta tuyeân boá raèng caùc Sa-moân, Baø-la-moân aáy thuoäc veà taø. 

12) Khi ñöôïc noùi vaäy, du só Moliya Siivaka baïch Theá Toân: 

-- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân... töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng! 

Maät, nieâm dòch vaø gioù, 
Söï gaëp gôõ caùc loaïi nöôùc, 
Söï thay ñoåi thôøi tieát, 
Söï gaëp gôõ caùc nghòch vaän, 
Söï coâng kích thình lình, 
Nghieäp quaû laø thöù taùm.
22. II. Moät Traêm Leû Taùm (S.iv,231) 

1) ... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, Ta seõ giaûng cho caùc OÂng phaùp moân veà phaùp theo 108 phaùp moân. Haõy laéng nghe. 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø phaùp moân veà phaùp theo 108 phaùp moân? Coù hai thoï, theo phaùp moân thuyeát giaûng cuûa Ta. Coù ba thoï, theo phaùp moân thuyeát giaûng cuûa Ta. Coù naêm thoï, theo phaùp moân thuyeát giaûng cuûa Ta. Coù saùu thoï, theo phaùp moân thuyeát giaûng cuûa Ta. Coù 18 thoï, theo phaùp moân thuyeát giaûng cuûa Ta. Coù 36 thoï, theo phaùp moân thuyeát giaûng cuûa Ta. Coù 108 thoï, theo phaùp moân thuyeát giaûng cuûa Ta. 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø hai thoï? Thoï veà thaân vaø thoï veà taâm. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø hai thoï. 

5) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ba thoï? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø ba thoï. 

6) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø naêm thoï? Laïc caên, khoå caên, hyû caên, öu caên, xaû caên. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø naêm thoï. 

7) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø saùu thoï? Thoï do nhaõn xuùc sanh, thoï do nhó xuùc sanh, thoï do tyû xuùc sanh, thoï do thieät xuùc sanh, thoï do thaân xuùc sanh, thoï do yù xuùc sanh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø saùu thoï. 

8) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø 18 thoï? Coù saùu tö duy thaân caän (upavicaøraø) vôùi hyû; coù saùu tö duy thaân caän vôùi öu; coù saùu tö duy thaân caän vôùi xaû. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø 18 thoï. 

9) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø 36 thoï? Saùu hyû lieân heä ñeán gia ñình, saùu hyû lieân heä ñeán ly duïc; saùu öu lieân heä ñeán gia ñình, saùu öu lieân heä ñeán ly duïc; saùu xaû lieân heä ñeán gia ñình, saùu xaû lieân heä ñeán ly duïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø 36 thoï. 

10) Theá naøo laø 108 thoï? 36 thoï veà quaù khöù, 36 thoï veà töông lai, 36 thoï veà hieän taïi. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø 108 thoï. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø phaùp moân veà phaùp theo 108 phaùp moân. 

23. III. Vò Tyû Kheo (S.iv,232) 

1) ... 

2) Roài moät Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân... 

3) Ngoài moät beân, Tyû-kheo baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, theá naøo laø thoï? Theá naøo laø thoï taäp khôûi? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï taäp khôûi? Theá naøo laø thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø vò ngoït cuûa thoï? Theá naøo laø söï nguy hieåm cuûa thoï? Theá naøo laø söï xuaát ly cuûa thoï? 

4) -- Naøy Tyû-kheo, coù ba thoï naøy: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Naøy Tyû-kheo, ñaây goïi laø ba thoï. Do xuùc taäp khôûi neân thoï taäp khôûi. Khaùt aùi laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân thoï ñoaïn dieät. Con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh naøy laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. Do duyeân thoï khôûi leân laïc hyû naøo, ñoù laø vò ngoït cuûa thoï. Taùnh voâ thöôøng, khoå, chòu söï bieán hoaïi cuûa thoï laø söï nguy hieåm cuûa thoï. Söï nhieáp phuïc duïc vaø tham, söï ñoaïn taän duïc vaø tham laø söï xuaát ly cuûa thoï. 

24. IV. Trí Veà Quaù Khöù (S.iv,233) 

1) ... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, tröôùc khi Ta giaùc ngoä, chöa chöùng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc, khi coøn laø Boà-taùt, Ta suy nghó nhö sau: "Theá naøo laø thoï? Theá naøo laø thoï taäp khôûi? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï taäp khôûi? Theá naøo laø thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät? Theá naøo laø vò ngoït cuûa thoï? Theá naøo laø söï nguy hieåm cuûa thoï? Theá naøo laø söï xuaát ly cuûa thoï?" 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, Ta suy nghó nhö sau: "Coù ba thoï naøy: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Do xuùc taäp khôûi neân thoï taäp khôûi. AÙi laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï taäp khôûi. Do xuùc ñoaïn dieät neân thoï ñoaïn dieät. Con ñöôøng Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh naøy laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. Söï nhieáp phuïc duïc vaø tham, söï ñoaïn taän duïc vaø tham laø söï xuaát ly cuûa thoï". 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø caùc thoï, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe, nhaõn khôûi leân, trí khôûi leân, tueä khôûi leân, minh khôûi leân, quang khôûi leân. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø caùc thoï taäp khôûi, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe, nhaõn khôûi leân, trí khôûi leân, tueä khôûi leân, minh khôûi leân, quang khôûi leân. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï taäp khôûi, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe, nhaõn khôûi leân, trí khôûi leân, tueä khôûi leân, minh khôûi leân, quang khôûi leân.  

7) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø thoï ñoaïn dieät, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe, nhaõn khôûi leân, trí khôûi leân, tueä khôûi leân, minh khôûi leân, quang khôûi leân.  

8) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe... 

9) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø vò ngoït cuûa thoï, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe... 

10) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï nguy hieåm cuûa thoï... 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï xuaát ly cuûa thoï, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe, nhaõn khôûi leân, trí khôûi leân, tueä khôûi leân, minh khôûi leân, quang khôûi leân. 

25. V. Bôûi Vò Tyû Kheo (S.iv,234) 

1) Roài moät soá ñoâng Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân... 

... (Kinh naøy gioáng nhö kinh soá 23) ... 

26. VI. Sa Moân, Baø La Moân (1) (S.iv,234) 

1) ... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï naøy. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo khoâng nhö thaät tueä tri söï taäp khôûi, söï ñoaïn dieät, vò ngoït, söï nguy hieåm vaø söï xuaát ly cuûa ba thoï naøy... 

4) ... nhö thaät tueä tri... vôùi thaéng trí, töï mình chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù. 

27. VII. Sa Moân, Baø La Moân (2) (S.iv,235) 

1) ... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. 

... (gioáng nhö kinh soá 26) ... 

28. VIII. Sa Moân, Baø La Moân (3) (S.iv,235) 

1-2) ... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo khoâng tueä tri thoï, khoâng tueä tri thoï taäp khôûi, khoâng tueä tri con ñöôøng ñöa ñeán thoï taäp khôûi, khoâng tueä tri thoï ñoaïn dieät, khoâng tueä tri con ñöôøng ñöa ñeán thoï ñoaïn dieät... 

4) ... nhö thaät tueä tri... töï mình vôùi thaéng trí chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù... 

29. IX. Thanh Tònh, Khoâng Lieân Heä Ñeán Vaät Chaát (S.iv,235) 

1) ... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba thoï naøy. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø ba thoï. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, coù hyû lieân heä ñeán vaät chaát, coù hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát, coù hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia; coù laïc lieân heä ñeán vaät chaát, coù laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát, coù laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia; coù xaû lieân heä ñeán vaät chaát, coù xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát, coù xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia; coù giaûi thoaùt lieân heä ñeán vaät chaát, coù giaûi thoaùt khoâng lieân heä ñeán vaät chaát, coù giaûi thoaùt khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi giaûi thoaùt khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia. 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø hyû lieân heä ñeán vaät chaát? Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm duïc coâng ñöùc naøy. Theá naøo laø naêm? Coù caùc saéc do maét nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn... Coù xuùc do thaân nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø naêm duïc coâng ñöùc naøy. Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân naêm duïc coâng ñöùc naøy, hyû khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø hyû lieân heä ñeán vaät chaát. 

5) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ly duïc, ly baát thieän phaùp, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm, coù töù. Laøm tònh chæ taàm vaø töù, chöùng ñaït vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tónh, nhaát taâm. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát. 

6) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia? Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, khi quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi tham, khi quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi saân, khi quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi si, hyû ñöôïc khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia. 

7) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø laïc lieân heä ñeán vaät chaát? Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm duïc coâng ñöùc. Theá naøo laø naêm? Coù nhöõng saéc do maét nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn... Coù nhöõng xuùc do thaân nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø naêm duïc coâng ñöùc. Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân naêm duïc coâng ñöùc naøy, khôûi leân laïc hyû gì, naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø laïc lieân heä ñeán vaät chaát. 

8) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ly duïc, ly baát thieän phaùp, chöùng vaø truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm, coù töù. Tònh chæ caùc taàm vaø töù, vò aáy chöùng vaø truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tónh, nhöùt taâm. Ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, vò aáy chöùng ñaït vaø truù Thieàn thöù ba. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát. 

9) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia? Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, khi quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi tham, quan saùt taâm giaûi thoaùt khoûi saân, quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi si, laïc vaø hyû khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi laïc khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia. 

10) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø xaû lieân heä ñeán vaät chaát? Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm duïc coâng ñöùc naøy. Theá naøo laø naêm? Coù nhöõng saéc do maét nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn... Coù nhöõng xuùc do thaân nhaän thöùc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khaû aùi, lieân heä ñeán duïc, haáp daãn. Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân naêm duïc coâng ñöùc naøy, xaû khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø xaû lieân heä ñeán vaät chaát. 

11) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñoaïn laïc, ñoaïn khoå, chaám döùt hyû öu ñaõ caûm thoï töø tröôùc, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát. 

12) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia? Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi tham, quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi saân, quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi si, xaû khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû loaïi xaû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia. 

13-14) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø giaûi thoaùt lieân heä ñeán vaät chaát? Söï giaûi thoaùt lieân heä ñeán saéc laø lieân heä ñeán vaät chaát... Söï giaûi thoaùt lieân heä ñeán voâ saéc laø khoâng lieân heä ñeán vaät chaát. 

16) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø söï giaûi thoaùt khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû söï giaûi thoaùt khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia? Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi tham, quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi saân, quaùn saùt taâm giaûi thoaùt khoûi si, giaûi thoaùt khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï giaûi thoaùt khoâng lieân heä ñeán vaät chaát coøn hôn caû söï giaûi thoaùt khoâng lieân heä ñeán vaät chaát kia. 

-ooOoo- 
Chöông tröôùc | Chöông keá

Muïc Luïc caùc Taäp (Thieân):
01 | 02 | 03 | 04 | 05 | Giôùi thieäu

[Muïc Luïc Töông Öng] [Trôû veà trang Thö Muïc]
 
Source = BuddhaSasana
Revised: 30-11-2000