Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà         [Home Page
Taêng Chi Boä - Anguttara Nikaya
Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät

Chöông III - Ba Phaùp



 

I. Phaåm Ngöôøi Ngu

1-10 Ngöôøi Ngu

1.- Nhö vaày toâi nghe.

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi, Jetanava, taïi vöôøn oâng Anaøthapindika. Luùc baáy giôø, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:

- Naøy caùc Tyû-kheo.

- Thöa vaâng. Baïch Theá Toân.

Caùc vò Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:

- Phaøm coù söï sôï haõi naøo khôûi leân, naøy caùc Tyû-kheo, taát caû söï sôï haõi aáy khôæ leân töø ngöôøi ngu, khoâng phaûi töø ngöôøi hieàn trí. Phaøm coù nhöõng nguy hieåm naøo khôûi leân, taát caû nhöõng nguy hieåm aáy khôûi leân töø ngöôøi ngu, khoâng phaûi töø ngöôøi hieàn trí. Phaøm coù nhöõng tai hoïa naøo khôûi leân, taát caû nhöõng tai hoïa aáy khôûi leân töø ngöôøi ngu, khoâng phaûi töø ngöôøi hieàn trí.

Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, ngoïn löûa töø nhaø baèng coû lau, hay töø nhaø baèng coû, thieâu ñoát caùc ngoâi nhaø coù noùc nhoïn, caùc ngoâi nhaø coù treùt trong vaø treùt ngoaøi, ngaên chaän ñöôïc gioù, caùc ngoâi nhaø coù choát cöûa ñoùng chaët, coù caùc cöûa ñoùng kín. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù söï sôï haõi naøo khôûi leân, naøy caùc Tyû-kheo, taát caû söï sôï haõi aáy khôûi leân töø ngu, khoâng phaûi töø ngöôøi hieàn trí. Phaøm coù nhöõng nguy hieåm naøo khôûi leân, taát caû nhöõng nguy hieåm aáy khôûi leân töø ngöôøi ngu, khoâng phaûi töø ngöôøi hieàn trí. Phaøm coù nhöõng tai hoïa naøo khôûi leân, taát caû nhöõng tai hoïa aáy khôûi leân töø ngöôøi ngu, khoâng phaûi töø ngöôøi hieàn trí. Phaøm coù nhöõng nguy hieåm naøo khôûi leân, taát caû nhöõng nguy hieåm aáy khôûi leân töø ngöôøi ngu, khoâng phaûi töø ngöôøi hieàn trí.

Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu coù sôï haõi, ngöôøi trí khoâng sôï haõi, ngöôøi ngu coù nguy hieåm, ngöôøi trí khoâng coù nguy hieåm: ngöôøi ngu coù tai hoïa, ngöôøi trí khoâng coù tai hoïa. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng coù sôï haõi ñeán vôùi ngöôøi trí, khoâng coù nguy hieåm ñeán vôùi ngöôøi trí, khoâng coù tai hoïa ñeán vôùi ngöôøi trí.

Do vaäy, ôû ñaây, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøo, moät ngöôøi ngu ñöôïc bieát laø nhö vaäy, haõy töø boû ba phaùp aáy. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøo, moät ngöôøi trí ñöôïc bieát laø nhö vaäy, haõy chaáp nhaän ba phaùp aáy vaø thöïc haønh chuùng. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi hoïc taäp.

Naøy caùc Tyû-kheo, töôùng cuûa ngöôøi ngu ôû trong haønh ñoäng (cuûa mình); töôùng cuûa ngöôøi trí ôû trong haønh ñoäng (cuûa mình). Trí tueä choùi saùng trong neáp soáng (cuûa mình)

Thaønh töïu vôùi ba phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Naøy caùc Tyû-kheo, thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán.

Thaønh töïu vôùi ba phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi trí ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän. Naøy caùc Tyû-kheo, thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi trí ñöôïc bieát ñeán.

Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán, haõy töø boû ba phaùp aáy; thaønh töïu vôùi ba phaùp naøo, ngöôøi trí ñöôïc bieát ñeán; haõy chaáp nhaän ba phaùp aáy, vaø thöïc haønh chuùng. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi hoïc taäp.

3.- Coù nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñaëc tính cuûa ngöôøi ngu, laø töôùng traïng cuûa ngöôøi ngu, laø aån tích cuûa ngöôøi ngu. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, keû ngu suy nghó aùc, noùi aùc vaø laøm aùc. Neáu ngöôøi ngu naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng suy nghó aùc, khoâng noùi aùc vaø khoâng laøm aùc, thôøi laáy gì ngöôøi hieàn trí bieát ñöôïc: "Ngöôøi naøy laø keû ngu, khoâng phaûi laø baäc chaân nhaân"? Vì raèng, naøy caùc Tyû-kheo ngöôøi ngu suy nghó aùc, noùi aùc vaø laøm aùc, neân caùc ngöôøi hieàn trí bieát ñöôïc: "Ngöôøi naøy laø keû ngu, khoâng phaûi laø baäc chaân nhaân". Coù nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñaëc taùnh cuûa ngöôøi ngu, laø töôùng traïng cuûa ngöôøi ngu, laø aán tích cuûa ngöôøi ngu.

Coù nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñaëc tính cuûa ngöôøi hieàn trí, laø töôùng traïng cuûa ngöôøi hieàn trí, laø aån tích cuûa ngöôøi hieàn trí. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí suy nghó thieän, noùi thieän vaø laøm thieän. Neáu ngöôøi hieàn trí naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng suy nghó thieän, khoâng noùi thieän vaø khoâng laøm thieän, thôøi laáy gì ngöôøi hieàn trí bieát ñöôïc: "Ngöôøi naøy laø ngöôøi hieàn trí, baäc chaân nhaân"? Vì raèng, naøy caùc Tyû-kheo ngöôøi hieàn trí suy nghó thieän, noùi thieän vaø laøm thieän, neân caùc ngöôøi hieàn trí bieát ñöôïc: "Ngöôøi naøy laø ngöôøi hieàn trí, laø baäc chaân nhaân". Coù nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñaëc taùnh cuûa ngöôøi hieàn trí, laø töôùng traïng cuûa ngöôøi hieàn trí, laø aán tích cuûa ngöôøi hieàn trí.

4.- Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Phaïm toäi, khoâng thaáy laø coù phaïm toäi; phaïm toäi sau khi thaáy laø coù phaïm toäi, khoâng nhö phaùp saùm hoái; ñöôïc ngöôøi khaùc phaùp loä coù toäi, khoâng nhö phaùp chaáp nhaän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán.

Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Phaïm toäi, thaáy laø coù phaïm toäi; phaïm toäi sau khi thaáy laø coù phaïm toäi, nhö phaùp saùm hoái; ñöôïc ngöôøi khaùc phaùp loä coù toäi, nhö phaùp chaáp nhaän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán.

5.-Thaønh töïu vôùi ba phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Khoâng nhö lyù suy tö, ñaët caâu hoûi; khoâng nhö lyù suy tö, traû lôøi caâu hoûi; khi ngöôøi khaùc nhö lyù traû lôøi caâu hoûi vôùi nhöõng caâu, nhöõng chöõ vuoâng troøn, vôùi nhöõng haønh vaên trôn tru chaûi chuoát, khoâng coù chaáp nhaän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán.

Thaønh töïu vôùi ba phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Nhö lyù suy tö, ñaët caâu hoûi; Nhö lyù suy tö, traû lôøi caâu hoûi; khi ngöôøi khaùc nhö lyù traû lôøi caâu hoûi vôùi nhöõng caâu, nhöõng chöõ vuoâng troøn, vôùi nhöõng haønh vaên trôn tru chaûi chuoát, lieàn chaáp nhaän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán.

6.-Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm baát thieän, mieäng noùi baát thieän, yù nghó baát thieän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán.

Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän. Thaønh töïu ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán.

7.-Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm coù toäi, mieäng noùi coù toäi, yù nghó coù toäi. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán.

Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm khoâng coù toäi, mieäng noùi khoâng coù toäi, yù nghó khoâng coù toäi. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán.

8.-Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm coù naõo haïi, mieäng noùi coù naõo haïi, yù nghó coù naõo haïi. ... (nhö treân)

Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí ñöôïc bieát ñeán. Theá naøo laø ba? Thaân laøm khoâng coù naõo haïi, mieäng noùi khoâng coù naõo haïi, yù nghó khoâng coù naõo haïi. ... (nhö treân)

9.-Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu vuïng veà, khoâng phaûi baäc chaân nhaân, töï mình xöû söï nhö moät keû maát goác, bò thöông tích, phaïm toäi, bò keû trí quôû traùch vaø taïo neân nhieàu ñieàu voâ phöôùc. Theá naøo laø ba? Thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc (nhö treân) ...

Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi hieàn trí khoâng vuïng veà, laø baäc chaân nhaân, töï mình xöû söï khoâng nhö moät keû maát goác, khoâng bò thöông tích, khoâng phaïm toäi, khoâng bò keû trí quôû traùch vaø taïo neân nhieàu phöôùc ñöùc ... (nhö treân) ...

10.- Do thaønh töïu ba phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, do khoâng ñoaïn taän ba caáu ueá, töông xöùng nhö vaäy, bò quaêng vaøo ñòa nguïc. Theá naøo laø ba? AÙc giôùi vaø caáu ueá cuûa aùc giôùi khoâng ñöôïc ñoaïn taän; taät ñoá vaø caáu ueá cuûa taät ñoá khoâng ñöôïc ñoaïn taän; xan tham vaø caáu ueá cuûa xan tham khoâng ñöôïc ñoaïn taän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, do khoâng ñoaïn taän ba caáu ueá naøy, nhö vaäy bò quaêng vaøo ñòa nguïc töông xöùng.

Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, töông xöùng nhö vaäy ñöôïc sinh leân coõi Trôøi. Theá naøo laø ba? Coù giöõ giôùi vaø caáu ueá cuûa caùc giôùi ñöôïc ñoaïn taän; khoâng coù taät ñoá vaø caáu ueá cuûa taät ñoá ñöôïc ñoaïn taän; khoâng coù xan tham vaø caáu ueá cuûa xan tham ñöôïc ñoaïn taän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, ñoaïn taän ba caáu ueá naøy, töông xöùng nhö vaäy ñöôïc sanh leân coõi Trôøi.

II. Phaåm Ngöôøi Ñoùng Xe

11. Ba Phaùp

- Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo coù danh tieáng, soáng ñem laïi baát haïnh cho ña soá, khoâng an laïc cho ña soá, khoâng lôïi ích cho ña soá, ñem laïi baát haïnh, ñau khoå cho chö Thieân vaø loaïi ngöôøi. Theá naøo laø ba? Khuyeán khích caùc thaân nghieäp khoâng tuøy thuaän; khuyeán khích caùc ngöõ nghieäp khoâng tuyø thuaän, khuyeán khích caùc phaùp khoâng tuøy thuaän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo coù danh tieáng soáng ... cho chö Thieân vaø loaøi ngöôøi.

- Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo coù danh tieáng, soáng ñem laïi haïnh phuùc cho ña soá, an laïc cho ña soá, lôïi ích cho ña soá, ñem laïi haïnh phuùc an laïc cho chö Thieân vaø loaïi ngöôøi. Theá naøo laø ba? Khuyeán khích caùc thaân nghieäp tuøy thuaän; khuyeán khích caùc ngöõ nghieäp tuyø thuaän; khuyeán khích caùc phaùp tuøy thuaän. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo coù danh tieáng soáng ñem laïi haïnh phuùc cho ña soá, an laïc cho ña soá, lôïi ích cho ña soá, ñem laïi haïnh phuùc, an laïc cho chö Thieân vaø loaøi ngöôøi.

12.- Ba Choã

- Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù. Theá naøo laø ba?

Taïi choã naøo, naøy caùc Tyû-kheo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh ñöôïc sanh ra; ñaây laø phaùp thöù nhaát, naøy caùc Tyû-kheo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

Laïi nöõa, taïi choã naøo, naøy caùc Tyû-kheo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñöôïc laøm leã quaùn ñaûnh, ñaây laø phaùp thöù hai, naøy caùc Tyû-kheo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, taïi choã naøo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh sau khi chieán thaéng moät traän, taïi choã vò aáy chieám nhö laø caàm ñaàu trong cuoäc chieán thaéng; ñaây laø phaùp thöù ba, naøy caùc Tyû-kheo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù ba phaùp naøy, moät Tyû-kheo caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù. Theá naøo laø ba?

Taïi choã naøo, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo caïo boû raâu toùc, ñaép aùo caø sa; xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình; ñaây laø phaùp thöù nhaát, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, taïi choã naøo, Tyû-kheo nhö thaät bieát roõ: "Ñaây laø khoå", nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø khoå taäp", nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø khoå dieät", nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät"; ñaây laø phaùp thöù hai, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, taïi choã naøo, moât Tyû-kheo, sau khi ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt; ñaây laø phaùp thöù ba, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo caàn phaûi troïn ñôøi ghi nhôù.

13.- Ba Haïng Ngöôøi

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, xuaát hieän, coù maët ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Khoâng hy voïng, coù hy voïng, ly hy voïng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi khoâng hy voïng?, ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi ñöôïc sanh trong moät gia ñình thaáp keùm, gia ñình moät ngöôøi ñoå phaân, hay gia ñình moät ngöôøi thôï saên hay gia ñình moät ngöôøi ñan tre, hay gia ñình ngöôøi ñoùng xe, hay gia ñình ngöôøi queùt raùc, hay trong gia ñình moät ngöôøi ngheøo khoå, khoù tìm ñöôïc ñoà aên uoáng ñeå soáng, khoù tìm cho ñöôïc ñoà aên ñoà maëc ... Vaø ngöôøi aáy xaáu xí, khoù ngoù, luøn, thaáp, nhieàu beänh hoaïn, ñui moät maét, coøm, queø, hay ñi khaäp kheãnh, khoâng coù ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng ñoà maëc, xe coä, voøng hoa, höông, phaán saùp, choã naèm, choã ôû hay ñeøn. Ngöôøi aáy nghe noùi nhö sau: "Vò Saùt-ñeá-lî teân nhö vaäy ñaõ ñöôïc caùc Saùt-ñeá-lî laøm leã quaùn ñaûnh theo leã quaùn ñaûnh cuûa caùc Saùt-ñeá-lî". Ngöôøi aáy khoâng nghó nhö sau: "Khoâng bieát khi naøo caùc Saùt-ñeá-lî môùi laøm leã quaùn ñaûnh cho ta theo leã quaùn ñaûnh cuûa Saùt-ñeá-lî?". Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi khoâng hy voïng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi coù hy voïng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, tröôûng nam cuûa vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, xöùng ñaùng ñeå ñöôïc laøm leã quaùn ñaûnh, nhöng chöa laøm leã quaùn ñaûnh vaø ñaït ñeán ñòa vò baát ñoäng, (ñaõ ñeán tuoåi thaønh nieân) Ngöôøi aáy nghe noùi nhö sau: "Vò Saùt-ñeá-lî teân nhö vaäy ñaõ ñöôïc caùc Saùt-ñeá-lî laøm leã quaùn ñaûnh theo leã quaùn ñaûnh cuûa caùc Saùt-ñeá-lî". Ngöôøi aáy suy nghó nhö sau: "Khoâng bieát khi naøo caùc Saùt-ñeá-lî môùi laøm leã quaùn ñaûnh cho ta theo leã quaùn ñaûnh cuûa Saùt-ñeá-lî?". Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi coù hy voïng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi ly hy voïng? ÔÛ ñaây naøy caùc Tyû-kheo, vua Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh. Vò aáy nghe noùi nhö sau: "Vò Saùt-ñeá-lî teân nhö vaäy ñaõ ñöôïc caùc Saùt-ñeá-lî laøm leã quaùn ñaûnh theo leã quaùn ñaûnh cuûa caùc Saùt-ñeá-lî". Ngöôøi aáy khoâng nghó nhö sau: "Khoâng bieát khi naøo caùc Saùt-ñeá-lî môùi laøm leã quaùn ñaûnh cho ta theo leã quaùn ñaûnh cuûa Saùt-ñeá-lî? "Vì côù sao? Söï hy voïng ñöôïc laøm leã quaùn ñaûnh tröôùc khi chöa laøm leã quaùn ñaûnh, hy voïng aáy ñöôïc hoaøn toaøn chaám döùt. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi ñaõ ly hy voïng.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, xuaát hieän, coù maët ôû ñôøi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù ba haïng ngöôøi xuaát hieän, coù maët giöõa caùc Tyû-kheo. Theá naøo laø ba? Khoâng hy voïng, coù hy voïng, ly hy voïng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi khoâng hy voïng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi aùc giôùi, taùnh tình ñoäc aùc, sôû haønh baát tònh, coù nhöõng haønh vi che ñaäy, khoâng phaûi laø Sa-moân, nhöng hieän töôùng laø Sa-moân, khoâng soáng Phaïm haïnh, nhöng hieän töôùng coù Phaïm haïnh, noäi taâm hoâi haùm, öù ñaày tham duïc, taùnh tình baát tònh. Ngöôøi naøy nghe: "Tyû-kheo coù teân nhö vaäy, do ñoaïn taän caùc laäu hoaëc ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt". Ngöôøi aáy khoâng suy nghó nhö sau: "Ñeán khi naøo, do ñoaïn taän caùc laäu hoaëc ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, ta seõ chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt". Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi khoâng hy voïng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi coù hy voïng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo giöõ taùnh tình hieàn thieän. Vò aáy nghe: "Tyû-kheo coù teân nhö vaäy, ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt". Ngöôøi aáy suy nghó nhö sau: "Ñeán khi naøo, do ñoaïn taän caùc laäu hoaëc ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, ta seõ chöùng ñaït, chöùng ngoä vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt". Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi coù hy voïng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi ly hy voïng? ÔÛ ñaây naøy caùc Tyû-kheo, moät vò A-la-haùn, ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc. Vò naøy nghe: "Tyû-kheo coù teân nhö vaäy ... tueä giaûi thoaùt". Vò aáy khoâng suy nghó nhö sau : "Ñeán khi naøo, do ñoaïn taän ... tueä giaûi thoaùt". Vì côù sao? Hy voïng ñöôïc giaûi thoaùt tröôùc khi chöa giaûi thoaùt, naøy caùc Tyû-kheo, hy voïng aáy ñaõ ñöôïc hoaøn toaøn chaám döùt. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ngöôøi ly hy voïng.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, xuaát hieän, coù maët giöõa caùc vò Tyû-kheo.

14.- Phaùp

- Phaøm vua Chuyeån Luaân naøo, ñuùng phaùp, phaùp vöông, vò aáy cuõng chuyeån baùnh xe (cai trò), khoâng phaûi khoâng coù vua.

Ñöôïc nghe noùi vaäy, moät Tyû-kheo baïch Theá Toân:

- Baïch Theá Toân, ai laø vua cho vua Chuyeån Luaân ñuùng phaùp, phaùp vöông?

- Ñoù laø phaùp, naøy Tyû-kheo.

Theá Toân noùi:

- ÔÛ ñaây, naøy Tyû-kheo, vò Chuyeån Luaân, ñuùng phaùp, phaùp vöông, y cöù phaùp, cung kính phaùp, kính troïng phaùp, toân kính phaùp, laáy phaùp laøm traøng phan, laáy phaùp laøm côø xí, laáy phaùp laøm toái thaéng, ra leänh hoä trì, che chôû, uûng hoä ñuùng phaùp ñoái vôùi quaàn chuùng.

Laïi nöõa, naøy Tyû-kheo, vua Chuyeån Luaân, ñuùng phaùp, phaùp vöông ... ra leänh hoä trì, che chôû, uûng hoä ñuùng phaùp ñoái vôùi caùc Saùt-ñeá-lî, ñoái vôùi caùc tuøy tuøng, ñoái vôùi quaân ñoäi, ñoái vôùi caùc Baø-la-moân vaø gia chuû, ñoái vôùi caùc thò traán vaø quoác ñoä, ñoái vôùi caùc Sa-moân, Baø-la-moân, ñoái vôùi caùc loaøi thuù vaø caùc loaøi chim.

Vua Chuyeån Luaân aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñuùng phaùp ... sau khi ra leänh hoä trì, che chôû ... ñoái vôùi caùc loaøi thuù vaø caùc loaøi chim, chuyeån baùnh xe ñuùng phaùp. Baùnh xe aáy khoâng bò ngaên caûn söï chuyeån vaän, bôûi baát cöù ngöôøi naøo, hay bôûi loaøi höõu tình thuø nghòch naøo.

Cuõng vaäy, naøy Tyû-kheo, Nhö Lai, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, ñuùng phaùp, vò Phaùp Vöông, yù cöù phaùp, cung kính phaùp, kính troïng phaùp, toân kính phaùp, laáy phaùp laøm traøng phan, laáy phaùp laøm côø xí, laáy phaùp laøm toái thaéng, ra leänh hoä trì, che chôû, uûng hoä ñuùng phaùp ñoái vôùi thaân nghieäp, nghó raèng: "Thaân nghieäp nhö vaäy caàn phaûi haønh trì, thaân nghieäp nhö vaäy khoâng ñöôïc haønh trì".

Laïi nöõa, naøy Tyû-kheo, Nhö Lai, baäc A-la-haùn ... uûng hoä ñuùng phaùp ñoái vôùi khaåu nghieäp, nghó raèng: "Khaåu nghieäp nhö vaäy caàn phaûi haønh trì, Khaåu nghieäp nhö vaäy khoâng ñöôïc haønh trì, ñoái vôùi yù nghieäp", nghó raèng "Y Ù nghieäp nhö vaäy caàn phaûi haønh trì, Y Ù nghieäp nhö vaäy khoâng ñöôïc haønh trì".

Nhö Lai aáy, naøy Tyû-kheo, baäc A-la-haùn ... ñuùng phaùp, sau khi ra leänh hoä trì che chôû ... ñoái vôùi thaân nghieäp ... ñoái vôùi khaåu nghieäp ... ñoái vôùi yù nghieäp ... chuyeån baùnh xe ñuùng phaùp. Baùnh xe aáy khoâng bò ngaên chaën söï chuyeån vaän, bôûi Sa-moân, Baø-la-moân, chö Thieân, AÙc ma, Phaïm thieân, hay baát cöù moät ai ôû ñôøi.

15.- Ngöôøi Ñoùng Xe Hay Pacetana.

1. Moät thôøi Theá Toân ôû taïi Baøranaøsi, Isipatana, choã Vöôøn Nai, taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:

- Naøy caùc Tyû-kheo.

- Baïch Theá Toân.

Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:

- Thuôû xöa, naøy caùc Tyû-kheo, coù vò vua teân laø Pacetana. Roài, naøy caùc Tyû-kheo, vua Pacetana cho goïi ngöôøi thôï ñoùng xe:

- "Naøy ngöôøi ñoùng xe, sau saùu thaùng, seõ coù traän chieán. Naøy ngöôøi ñoùng xe, oâng coù theå laøm cho ta moät caëp baùnh xe môùi ñöôïc khoâng?"

- "Thöa Ñaïi Vöông, coù theå ñöôïc".

Ngöôøi ñoùng xe traû lôøi cho vua Pacetana.

Roài naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñoùng xe, sau saùu thaùng tröø saùu ngaøy, laøm xong moät baùnh xe. Roài vua Pacetana baûo ngöôøi ñoùng xe:

- "Sau saùu ngaøy, naøy ngöôøi ñoùng xe, seõ coù traän chieán. Ñoâi baùnh xe môùi coù theå laøm xong ñöôïc khoâng?"

- "Thöa Ñaïi vöông, sau saùu thaùng tröø saùu ngaøy, moät baùnh xe ñaõ laøm xong".

- "Naøy ngöôøi ñoùng xe, OÂng coù theå, vôùi saùu ngaøy (coøn laïi) naøy, laøm xong baùnh xe thöù hai?"

- "Thöa Ñaïi vöông, con coù theå laøm ñöôïc".

Ngöôøi ñoùng xe traû lôøi cho vua Pacetana.

2.- Roài naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñoùng xe trong saùu ngaøy, sau khi laøm xong baùnh xe thöù hai, caàm caëp baùnh xe môùi, ñi ñeán vua Pacetana; sau khi ñeán, thöa vôùi vua Pacetana:

- "Thöa Ñaïi vöông, caëp baùnh xe môùi naøy ñaõ laøm xong cho Ngaøi".

- "Naøy ngöôøi ñoùng xe, caùi baùnh xe naøy laøm xong trong saùu thaùng tröø saùu ngaøy vaø caùi baùnh xe naøy laøm xong trong saùu ngaøy, coù caùi gì sai khaùc giöõa hai caùi naøy, ta khoâng thaáy coù caùc gì sai khaùc heát".

- "Coù söï sai khaùc giöõa hai caùi naøy, thöa Ñaïi vöông. Thöa Ñaïi vöông, haõy nhìn söï sai khaùc".

Roài, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ñoùng xe ñaåy cho chaïy baùnh xe ñöôïc laøm xong trong saùu ngaøy. Baùnh xe aáy tieáp tuïc chaïy cho ñeán khi söùc ñaåy (ban ñaàu) coøn toàn taïi roài xoay quanh vaøi voøng vaø rôi xuoáng ñaát. Roài noù ñaåy cho chaïy baùnh ñöôïc laøm xong trong saùu thaùng tröø saùu ngaøy. Baùnh xe aáy tieáp tuïc chaïy cho ñeán khi söùc ñaåy (ban ñaàu) coøn toàn taïi, roài noù ñöùng laïi nhö ñang maéc vaøo trong truïc xe.

3- "Do nhaân gì, naøy ngöôøi ñoùng xe, do duyeân gì caùi baùnh xe ñöôïc laøm trong saùu ngaøy, tieáp tuïc chaïy cho ñeán khi söùc ñaåy (ban ñaàu) coøn toàn taïi, roài xoay quanh vaøi voøng vaø rôi xuoáng ñaát. Do nhaân gì, naøy Ngöôøi ñoùng xe, do duyeân gì caùi baùnh xe ñöôïc laøm trong saùu thaùng tröø saùu ngaøy, tieáp tuïc chaïy cho ñeán khi söùc ñaåy (ban ñaàu) coøn toàn taïi, roài noù ñöùng laïi nhö maéc vaøo truïc xe?"

- "Thöa Ñaïi vöông, caùi baùnh xe naøy ñöôïc laøm xong sau saùu ngaøy, vaønh xe bò cong, coù choã hoûng, coù khuyeát ñieåm; caùc caêm xe bò cong, coù choã hoûng, coù khuyeát ñieåm, truïc xe bò cong, coù choã hoûng, coù khuyeát ñieåm. Vì raèng vaønh xe bò cong, coù choã hoûng, coù khuyeát ñieåm; vì raèng caùc caêm xe bò cong, coù choã hoûng, coù khuyeát ñieåm, vì raèng truïc xe bò cong, coù choã hoûng, coù khuyeát ñieåm neân baùnh xe aáy tieáp tuïc chaïy cho ñeán khi söùc ñaåy (ban ñaàu) coøn toàn taïi, roài xoay quanh vaøi voøng roài rôi xuoáng ñaát. Coøn baùnh kia, thöa Ñaïi Vöông, ñöôïc laøm xong sau saùu thaùng tröø saùu ngaøy, baùnh xe aáy khoâng bò cong, khoâng coù choã hoûng, khoâng coù khuyeát ñieåm; truïc xe aáy khoâng bò cong, khoâng coù choã hoûng, khoâng coù khuyeát ñieåm. Vì raèng vaønh xe khoâng bò cong, khoâng coù choã hoûng, khoâng coù khuyeát ñieåm; vì raèng caùc caêm xe khoâng bò cong, khoâng coù choã hoûng, khoâng coù khuyeát ñieåm, vì raèng truïc xe khoâng bò cong, khoâng coù choã hoûng, khoâng coù khuyeát ñieåm neân baùnh xe aáy tieáp tuïc chaïy cho ñeán khi söùc ñaåy (ban ñaàu) coøn toàn taïi, noù ñöùng laïi nhö ñang maéc vaøo ôû trong truïc xe.

4.- Raát coù theå, naøy caùc Tyû-kheo, caùc thaày nghó raèng trong thôøi aáy, ngöôøi ñoùng xe aáy laø moät ngöôøi khaùc. Naøy caùc Tyû-kheo, chôù coù nghó nhö vaäy. Trong thôøi aáy, ta chính laø ngöôøi ñoùng xe. Luùc baáy giôø, naøy caùc Tyû-kheo, ta kheùo leùo veà choã cong cuûa goã, veà choã hoûng cuûa goã, veà khuyeát ñieåm cuûa goã. Nay, naøy caùc Tyû-kheo, ta laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, kheùo leùo veà choã cong cuûa thaân, veà choã hoûng cuûa thaân, veà khuyeát ñieåm cuûa thaân; kheùo leùo veà choã cong cuûa lôøi noùi, veà choã hoûng cuûa lôøi noùi, veà khuyeát ñieåm cuûa lôøi noùi; kheùo leùo veà choã cong cuûa yù, veà choã hoûng cuûa yù, veà khuyeát ñieåm cuûa yù.

5.-Ñoái vôùi caùc Tyû-kheo hay Tyû-kheo ni naøo, thaân cong khoâng coù ñoaïn taän, thaân hö hoûng, thaân khuyeát ñieåm (khoâng coù ñoaïn taän), lôøi noùi cong khoâng coù ñoaïn taän, lôøi noùi hö hoûng, lôøi noùi khuyeát ñieåm (khoâng coù ñoaïn taän), yù cong khoâng coù ñoaïn taän, yù hö hoûng, yù khuyeát ñieåm (khoâng coù ñoaïn taän), nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy rôøi khoûi phaùp luaät naøy, ví nhö baùnh xe aáy ñöôïc laøm xong sau saùu ngaøy.

Ñoái vôùi caùc Tyû-kheo hay Tyû-kheo ni naøo, thaân cong ñöôïc ñoaïn taän, thaân hö hoûng, thaân khuyeát ñieåm (ñöôïc ñoaïn taän), lôøi noùi cong ... yù cong ñöôïc ñoaïn taän, yù hö hoûng, yù khuyeát ñieåm (ñöôïc ñoaïn taän), nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy an truù trong phaùp luaät naøy, ví nhö baùnh xe aáy ñöôïc laøm xong sau saùu thaùng tröø saùu ngaøy.

Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, haõy hoïc taäp nhö sau: "Chuùng toâi seõ ñoaïn taän thaân cong, thaân hö hoûng, thaân khuyeát ñieåm, chuùng toâi seõ ñoaïn taän lôøi noùi cong, lôøi hö hoûng, lôøi noùi khuyeát ñieåm, chuùng toâi seõ ñoaïn taän yù cong, yù hö hoûng, yù khuyeát ñieåm". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp.

16.- Con Ñöôøng Khoâng Coù Loãi Laàm

- Thaønh töïu ba phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thöïc haønh con ñöôøng khoâng coù laàm loãi, vaø coù nhöõng caên baûn thaéng taán ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo hoä trì caùc caên, tieát ñoä trong aên uoáng vaø chuù taâm caûnh giaùc.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo hoä trì caùc caên?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khi maét thaáy saéc, khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, vì nhaõn caên khoâng ñöôïc baûo veä, khieán tham öu, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, Tyû-kheo töï baûo veä nguyeân nhaân aáy, phoøng hoä nhaõn caên, thaät haønh phoøng hoä nhaõn caên. Khi tai nghe tieáng ... muõi ngöûi höông ... löôõi neám vò ... thaân caûm xuùc ... yù nhaän thöùc caùc phaùp, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, ví yù caên khoâng ñöôïc baûo veä, khieán tham möu, caùc aùc baát thieän phaùp khôûi leân, Tyû-kheo baûo veä nguyeân nhaân aáy, phoøng hoä yù caên, thaät haønh phoøng hoä yù caên. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo hoä trì caùc caên.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo tieát ñoä trong aên uoáng?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo nhö lyù gaùc saùt thoï duïng caùc moùn aên, khoâng phaûi ñeå vui ñuøa, khoâng phaûi ñeå ñam meâ, khoâng phaûi ñeå trang söùc, khoâng phaûi ñeå töï laøm ñeïp mình, maø chæ ñeå thaân naøy ñöôïc an truù vaø ñöôïc baûo döôõng, ñeå (thaân naøy) khoûi bò thöông haïi, ñeå hoä trôï Phaïm haïnh, nghó raèng: ", Nhö vaäy, ta dieät tröø caùc caûm thoï cuõ, vaø khoâng cho khôûi leân caùc caûm thoï môùi, vaø ta seõ khoâng coù loãi laàm, soáng ñöôïc an oån". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo tieát ñoä trong aên uoáng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhö theá naøo laø Tyû-kheo chuù taâm caûnh giaùc?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ban ngaøy trong khi ñi kinh haønh vaø ngoài, goät saïch taâm khoûi caùc trieàn caùi, ban ñeâm trong canh moät, trong khi ñi kinh haønh vaø ngoài,, goät saïch taâm khoûi caùc trieàn caùi, ban ñeâm trong canh giöõa, naèm xuoáng nhö con sö töû veà phía hoâng beân phaûi, hai chaân gaùc leân nhau, chaùnh nieäm tænh giaùc, taùc yù töôûng thöùc daäy, ban ñeâm trong canh cuoái, sau khi thöùc daäy trong khi ñi kinh haønh vaø ngoài, goät saïch taâm khoûi caùc trieàn caùi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo chuù taâm caûnh giaùc.

Thaønh töïu ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thöïc haønh con ñöôøng khoâng coù loãi laàm, vaø coù nhöõng caên baûn thaéng taán ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc.

17.- Ba Phaùp

- Coù ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöa ñeán haïi mình, ñöa ñeán haïi ngöôøi, ñöa ñeán haïi caû hai. Theá naøo laø ba? Thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöa ñeán haïi mình, ñöa ñeán haïi ngöôøi, ñöa ñeán haïi caû hai.

Coù ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng ñöa ñeán haïi mình, khoâng ñöa ñeán haïi ngöôøi, khoâng ñöa ñeán haïi caû hai. Theá naøo laø ba? Thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän. Coù ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng ñöa ñeán haïi mình, khoâng ñöa ñeán haïi ngöôøi, khoâng ñöa ñeán haïi caû hai.

18.- Thieân Giôùi

- Neáu caùc du só ngoaïi ñaïo hoûi caùc thaày nhö sau: "Chö Hieàn, coù phaûi Sa-moân Gotama soáng Phaïm haïnh ñeå ñöôïc sanh leân coõi Trôøi? "Naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc hoûi vaäy, caùc Thaày coù böïc phieàn, tuûi nhuïc, chaùn ngaáy hay khoâng ?

- Thöa coù , baïch Theá Toân.

- Nhö vaäy, naøy caùc Tyû Kheo, caùc Thaày böïc phieàn, tuûi nhuïc, chaùn ngaáy ñoái vôùi thieân thoï maïng; caùc Thaày böïc phieàn , tuûi nhuïc, chaùn ngaáy ñoái vôùi thieân saéc, thieân laïc, thieân danh voïng, thieân thuø thaéng, coøn noùi gì, naøy caùc Tyû Kheo, ñoái voùi thaân laøm aùc, caùc Thaày böïc phieàn, tuûi nhuïc, chaùn ngaáy nhö theá naøo, ñoái vôùi mieäng noùi aùc.... ñoái vôùi yù nghó aùc, caùc Thaày caûm thaáy böïc phieàn, tuûi nhuïc, chaùn ngaáy nhö theá naøo.

19.- Ngöôøi Buoân Baùn

- Thaønh töïu ba chi phaàn, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi buoân baùn khoâng thaâu nhaän ñöôïc taøi saûn chöa thaâu nhaän vaø khoâng taêng tröôûng taøi saûn ñaõ ñöôïc thaâu nhaän. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi buoân baùn, vaøo buoåi saùng khoâng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo coâng vieäc, vaøo buoåi tröa khoâng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo coâng vieäc, vaøo buoåi chieàu khoâng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo coâng vieäc. Thaønh töïu vôùi ba chi phaàn naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi buoân baùn khoâng thaâu nhaän ñöôïc taøi saûn chöa ñöôïc thaâu nhaän vaø khoâng taêng tröôûng taøi saûn ñaõ ñöôïc thaâu nhaän.

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo thaønh töïu ba chi phaàn, khoâng thaâu nhaän ñöôïc thieän phaùp chöa ñöôïc thaâu nhaän, vaø khoâng taêng tröôûng ñöôïc thieän phaùp ñaõ ñöôïc thaâu nhaän. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vaøo buoåi saùng khoâng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo ñònh töôùng, vaøo buoåi tröa khoâng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo ñònh töôùng, vaøo buoåi chieàu khoâng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo ñònh töôùng. Thaønh töïu ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo khoâng thaâu nhaän ñöôïc thieän phaùp chöa ñöôïc thaâu nhaän, vaø khoâng taêng tröôûng thieän phaùp ñaõ ñöôïc thaâu nhaän.

Thaønh töïu ba chi phaàn, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi buoân baùn thaâu nhaän ñöôïc taøi saûn chöa thaâu nhaän, taêng tröôûng taøi saûn ñaõ ñöôïc thaâu nhaän. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi buoân baùn, vaøo buoåi saùng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo coâng vieäc, vaøo buoåi tröa coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo coâng vieäc, vaøo buoåi chieàu coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo coâng vieäc. Thaønh töïu vôùi ba chi phaàn naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi buoân baùn thaâu nhaän ñöôïc taøi saûn chöa ñöôïc thaâu nhaän vaø khoâng taêng tröôûng taøi saûn ñaõ ñöôïc thaâu nhaän.

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, thaønh töïu ba phaùp, Tyû kheo thaâu nhaän ñöôïc thieän phaùp chöa ñöôïc thaâu nhaän, taêng tröôûng thieän phaùp ñaõ ñöôïc thaâu nhaän. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû kheo vaøo buoåi saùng coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo ñònh töôùng, vaøo buoåi tröa coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo ñònh töôùng, vaøo buoåi chieàu coù nhieät taâm chaêm chuù vaøo ñònh töôùng. Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo thaâu nhaän ñöôïc thieän phaùp chöa ñöôïc thaâu nhaän, vaø taêng tröôûng thieän phaùp ñaõ ñöôïc thaâu nhaän.

20.- Ngöôøi Buoân Baùn

- Thaønh töïu vôùi ba chi phaàn, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi buoân baùn khoâng bao laâu ñaït ñöôïc veà taøi saûn lôùn maïnh vaø roäng lôùn. Theá naøo laø ba?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi buoân baùn coù maét, kheùo phaán ñaáu xaây döïng ñöôïc cô baûn.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi buoân baùn coù maét? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi buoân baùn bieát caùc thöông phaåm. Vaät naøy mua nhö vaäy, baùn nhö vaäy, seõ ñöa laïi tieàn nhö vaäy, tieàn lôøi nhö vaäy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ngöôøi buoân baùn coù maét.

Nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø ngöôøi buoân baùn kheùo phaán ñaáu? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi thöông gia kheùo leùo mua vaø baùn caùc thöông phaåm. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ngöôøi buoân baùn kheùo phaán ñaáu.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi thöông gia xaây döïng ñöôïc caên baûn? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi buoân baùn ñöôïc caùc gia chuû hay con caùc gia chuû, ñöôïc caùc nhaø giaøu, coù tieàn baïc lôùn, coù taøi saûn lôùn bieát ñeán nhö sau: "Ngöôøi buoân baùn naøy laø ngöôøi coù maét, kheùo phaán ñaáu, coù ñuû söùc caáp döôõng vôï con, vaø thöôøng traû tieàn lôøi cho chuùng ta. Chuùng ta trao haøng hoùa cho ngöôøi naøy: "Naøy baïn thöông gia, haõy laáy tieàn naøy, xaây döïng taøi saûn ñeå nuoâi döôõng vôï con vaø thöôøng thöôøng traû tieàn lôøi cho chuùng toâi". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ngöôøi buoân baùn xaây döïng do coù cô baûn.

Thaønh töuï vôùi ba chi phaàn naøy, naøy caùc Tyû kheo, ngöôøi buoân baùn, khoâng bao laâu ñaït deán taøi saûn lôùn maïnh vaø roäng lôùn.

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû kheo, thaønh töïu vôùi ba phaùp, vò Tyû-kheo khoâng bao laâu, ñaït ñeán lôùn maïnh vaø roäng lôùn veà caùc Thieän phaùp. Theá naøo laø ba?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù maét kheùo phaán ñaáu vaø xaây döïng ñöôïc cô baûn.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo coù maét? ôû ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo nhö thaät bieát roõ: "Ñaây laø khoå" ... nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo coù maét.

Vaø nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo kheùo phaán ñaáu? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo soáng tin caàn tinh taán, ñoaïn taän caùc phaùp baát thieän, laøm cho sanh khôûi caùc phaùp thieän, doõng maõnh, kieân trì, tinh taán, khoâng coù töø boû gaùnh naëng ñoái vôùi caùc thieän phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo kheùo phaán ñaáu.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo xaây döïng ñöôïc cô baûn? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñoái vôùi caùc Tyû-kheo nghe nhieàu, thoâng hieåu caùc taäp A-gaø-ma (A-haøm) baäc trì Phaùp, trì Luaät, trì Toaùt yeáu, thöôøng thöôøng ñeán yeát kieán, phoûng vaán, ñaët caùc caâu hoûi: "Thöa Toân giaû, caùi naøy laø theá naøo? Phaùp naøy yù nghóa gì? "Caùc Toân giaû aáy môû roäng nhöõng gì chöa ñöôïc môû roäng, phôi baøy nhöõng gì chöa ñöôïc phôi baøy, vaø ñoái vôùi nhöõng ñoaïn sai khaùc coøn coù nhöõng choã nghi ngôø, caùc vò aáy giaûi thích caùc söï nghi ngôø. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo xaây döïng ñöôïc cô baûn.

Thaønh töïu vôùi ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng bao laâu, ñaït ñeán söï lôùn maïnh vaø roäng lôùn veà caùc thieän phaùp.

III. Phaåm Ngöôøi

21.- Chöùng Thöïc Vôùi Thaân

Nhö vaày toâi nghe.

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Savatthi, taïi Jetanava, vöôøn oâng Anaøthapindika. Roài Toân giaû Savittha, Toân giaû Mahaøkotthita ñi ñeán Toân giaû Saøriputta; sau khi ñeán noùi leân vôùi Toân giaû nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm ... Toân giaû Saøriputta noùi vôùi Toân giaû Savittha ñang ngoài xuoáng moät beân:

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû Savittha, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Thaân chöùng, kieán chí, tín giaûi. Ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Trong ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû, haïng ngöôøi naøo Hieàn giaû chaáp nhaän laø hy höõu hôn, laø thuø dieäu hôn?

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû Saøriputta, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Thaân chöùng, kieán chí, tín giaûi. Ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Trong ba haïng ngöôøi naøy, thöa Hieàn giaû, haïng ngöôøi tín giaûi, haïng ngöôøi naøy, toâi chaáp nhaän laø hy höõu hôn, laø thuø dieäu hôn. Vì côù sao? Vì raèng, thöa Hieàn giaû, vôùi haïng ngöôøi naøy, tín caên ñöôïc taêng thöôïng.

Roài Toân giaû Saøriputta noùi vôùi Toân giaû Mahaøkotthita:

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû Kotthita, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Thaân chöùng, kieán chí, tín giaûi. Ba haïng ngöôøi naøy, thöa Hieàn giaû, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Trong ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû, haïng ngöôøi naøo Hieàn giaû chaáp nhaän laø hy höõu hôn, laø thuø dieäu hôn?

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû Saøriputta, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Thaân chöùng, kieán chí, tín giaûi. Ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Trong ba haïng ngöôøi naøy, thöa Hieàn giaû, haïng ngöôøi thaân chöùng, haïng ngöôøi naøy, toâi chaáp nhaän laø hy höõu hôn, laø thuø dieäu hôn. Vì côù sao? Vì raèng, thöa Hieàn giaû, vôùi haïng ngöôøi naøy, ñònh caên ñöôïc taêng thöôïng.

Roài Toân giaû Mahaøkotthita thöa vôùi Toân giaû Saøriputta:

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, thöa Hieàn giaû Saøriputta, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Thaân chöùng, kieán chí, tín giaûi. Ba haïng ngöôøi naøy, thöa Hieàn giaû, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Trong ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû, haïng ngöôøi naøo Hieàn giaû chaáp nhaän laø hy höõu hôn, laø thuø dieäu hôn?

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy Hieàn giaû Kotthita, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Thaân chöùng, kieán chí, tín giaûi. Ba haïng ngöôøi naøy, thöa Hieàn giaû, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Trong ba haïng ngöôøi naøy, thöa Hieàn giaû, haïng ngöôøi kieán chí, haïng ngöôøi naøy, toâi chaáp nhaän laø hy höõu hôn, laø thuø dieäu hôn. Vì côù sao? Vì raèng, thöa Hieàn giaû, vôùi haïng ngöôøi naøy, tueä caên ñöôïc taêng thöôïng.

Roài Toân giaû Saøriputta noùi vôùi Toân giaû Savittha vaø Toân giaû Mahaøkotthita nhö sau:

- Thöa caùc Hieàn giaû, taát caû chuùng ta ñaõ traû lôøi, tuyø theo bieän taøi cuûa mình. Thöa caùc Hieàn giaû, chuùng ta haõy ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán chuùng ta seõ hoûi Theá Toân veà yù nghóa naøy. Theá Toân traû lôøi chuùng ta nhö theá naøo, chuùng ta haõy nhö vaäy thoï trì.

- Vaâng, thöa Hieàn giaû.

Toân giaû Savittha vaø Toân giaû Mahaøkotthita vaâng ñaùp Toân giaû Saøriputta. Roài Toân giaû Saøriputta, Toân giaû Savittha vaø Toân giaû Mahaøkotthita ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng, moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Saøriputta thuaät laïi vôùi Theá Toân taát caû caâu chuyeän ñaõ xaûy ra vôùi Toân giaû Savittha vaø Toân giaû Mahaøkotthita.

- ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, thaät khoâng deã gì ñeå traû lôøi moät chieàu laø haïng ngöôøi naøy hy höõu hôn, thuø dieäu hôn trong ba haïng ngöôøi kia. Söï kieän naøy xaûy ra, naøy Saøriputta, laø haïng ngöôøi tín giaûi naøy laø haïng ngöôøi ñang höôùng ñeán A-la-haùn, haïng ngöôøi thaân chöùng naøy laø haïng ngöôøi Nhaát Lai hay Baát Lai, haïng ngöôøi kieán chí naøy laø haïng ngöôøi Nhaát Lai hay Baát Lai.

ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, thaät khoâng deã gì ñeå traû lôøi moät chieàu laø haïng ngöôøi naøy hy höõu hôn, thuø dieäu hôn trong ba haïng ngöôøi kia. Söï kieän naøy xaûy ra, naøy Saøriputta, laø haïng ngöôøi thaân chöùng naøy laø haïng ngöôøi ñang höôùng ñeán A-la-haùn, laø haïng ngöôøi tín giaûi naøy laø haïng ngöôøi Nhaát Lai hay Baát Lai, haïng ngöôøi kieán chí naøy laø haïng ngöôøi Nhaát Lai hay Baát Lai.

ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, thaät khoâng deã gì ñeå traû lôøi moät chieàu laø haïng ngöôøi naøy hy höõu hôn, thuø dieäu hôn trong ba haïng ngöôøi kia. Söï kieän naøy xaûy ra, naøy Saøriputta, laø haïng ngöôøi kieán chí naøy laø haïng ngöôøi ñang höôùng ñeán A-la-haùn, coøn haïng ngöôøi tín giaûi naøy laø haïng ngöôøi Nhaát Lai hay Baát Lai, vaø haïng ngöôøi thaân chöùng naøy laø haïng ngöôøi Nhaát Lai hay Baát Lai.

ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, thaät khoâng deã gì ñeå traû lôøi moät chieàu raèng haïng ngöôøi naøy laø hy höõu hôn vaø thuø dieäu hôn trong ba haïng ngöôøi kia?

22.- Ngöôøi Beänh

- Coù maët ba haïng ngöôøi beänh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, moät haïng ngöôøi beänh, daàu coù ñöôïc aên caùc moùn thích hôïp, hay khoâng ñöôïc caùc moùn aên thích hôïp, daàu coù ñöôïc caùc thuoác men thích hôïp hay khoâng ñöôïc caùc thuoác men thích hôïp, daàu coù ñöôïc söï chaêm soùc thích ñaùng hay khoâng ñöôïc söï chaêm soùc thích ñaùng, khoâng ñöôïc bình phuïc töø chöùng beänh aáy.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi beänh, daàu coù ñöôïc aên caùc moùn thích hôïp, hay khoâng ñöôïc caùc moùn aên thích hôïp, daàu coù ñöôïc caùc thuoác men thích hôïp hay khoâng ñöôïc caùc thuoác men thích hôïp, daàu coù ñöôïc söï chaêm soùc thích ñaùng hay khoâng ñöôïc söï chaêm soùc thích ñaùng, ñöôïc bình phuïc töø chöùng beänh aáy.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi beänh, coù ñöôïc aên caùc moùn thích hôïp, khoâng phaûi khoâng ñöôïc, coù caùc thuoác men thích hôïp, khoâng phaûi khoâng ñöôïc, coù ñöôïc söï chaêm soùc thích ñaùng, khoâng phaûi khoâng ñöôïc, ñöôïc bình phuïc töø chöùng beänh aáy.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi beänh naøy, coù ñöôïc caùc moùn aên thích hôïp, khoâng phaûi khoâng ñöôïc, coù ñöôïc caùc thuoác men thích hôïp, khoâng phaûi khoâng ñöôïc, coù ñöôïc söï chaêm soùc thích ñaùng, khoâng phaûi khoâng ñöôïc, ñöôïc bình phuïc khoûi chöùng beänh aáy. Chính do duyeân vôùi haïng ngöôøi beänh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc moùn aên thích hôïp vôùi ngöôøi beänh ñaõ ñöôïc chaáp thuaän, caùc thuoác men thích hôïp vôùi ngöôøi beänh ñaõ ñöôïc chaáp thuaän., söï chaêm soùc thích ñaùng vôùi ngöôøi beänh ñaõ ñöôïc chaáp thuaän. Chính do duyeân vôùi haïng ngöôøi beänh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc ngöôøi beänh khaùc caàn phaûi ñöôïc chaêm soùc nhö vaäy.

Ba haïng ngöôøi beänh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù ba haïng ngöôøi naøy, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi, coù theå so saùnh vôùi ba haïng ngöôøi beänh naøy. Theá naøo laø ba?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc thaáy Nhö Lai hay khoâng ñöôïc thaáy Nhö Lai, ñöôïc nghe Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai trình baøy, hay khoâng ñöôïc nghe Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai trình baøy, khoâng coù ñi vaøo taùnh quyeát ñònh, taùnh chôn chaùnh ñoái vôùi caùc Thieän phaùp.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng ñöôïc thaáy Nhö Lai, ñöôïc nghe Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai trình baøy, hay khoâng ñöôïc nghe Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai trình baøy, ñi vaøo taùnh quyeát ñònh, taùnh chôn chaùnh ñoái vôùi caùc Thieän phaùp.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc thaáy Nhö Lai, khoâng phaûi khoâng ñöôïc thaáy, ñöôïc nghe Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai trình baøy, khoâng phaûi khoâng ñöôïc nghe Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai trình baøy, ñi vaøo taùnh quyeát ñònh, taùnh chôn chaùnh ñoái vôùi caùc Thieän phaùp.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc thaáy Nhö Lai, khoâng phaûi khoâng ñöôïc thaáy, ñöôïc nghe Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai thuyeát giaûng, khoâng phaûi khoâng ñöôïc nghe, ñi vaøo taùnh quyeát ñònh, taùnh chôn chaùnh ñoái vôùi caùc Thieän phaùp. Chính do duyeân haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, thuyeát phaùp ñöôïc chaáp nhaän, vaø chính do duyeân haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, phaùp ñöôïc thuyeát giaûng cho caùc ngöôøi khaùc.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi ñöôïc ví duï vôùi ba haïng ngöôøi beänh.

23.- Chaát Chöùa.

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi chaát chöùa caùc thaân haønh coù naõo haïi, chaát chöùa caùc khaåu haønh coù naõo haïi, chaát chöùa caùc yù haønh coù naõo haïi. Sau khi chaát chöùa thaân haønh coù naõo haïi, chaát chöùa khaåu haønh coù naõo haïi, chaát chöùa yù haønh coù naõo haïi, ngöôøi aáy sanh trong theá giôùi coù naõo haïi. Vì phaûi sanh trong theá giôùi coù naõo haïi, ngöôøi aáy caûm giaùc caùc caûm xuùc coù naõo haïi. Ngöôøi aáy, vì caûm giaùc caùc caûm xuùc coù naõo haïi, neân caûm giaùc caùc caûm thoï coù naõo haïi, nhaát höôùng ñau khoå, nhö caùc chuùng sanh ôû trong ñòa nguïc.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi chaát chöùa thaân haønh khoâng coù naõo haïi ... chaát chöùa yù haønh khoâng coù naõo haïi. Sau khi chaát chöùa thaân haønh khoâng coù naõo haïi ... chaát chöùa yù haønh khoâng coù naõo haïi, ngöôøi aáy ñöôïc sanh trong theá giôùi khoâng coù naõo haïi. Ñöôïc sanh trong theá giôùi khoâng coù naõo haïi, ngöôøi aáy caûm giaùc caùc caûm xuùc khoâng coù naõo haïi. Do caûm giaùc caùc caûm xuùc khoâng coù naõo haïi, ngöôøi aáy caûm giaùc caùc caûm thoï khoâng coù naõo haïi, nhaát höôùng laïc, nhö chö Thieân ôû Bieán Tònh Thieân.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi chaát chöùa thaân haønh coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi ... chaát chöùa yù haønh coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi. Sau khi chaát chöùa thaân haønh coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi ... , sau khi chaát chöùa yù haønh coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi, ñöôïc sanh vaøo theá giôùi coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi. Ñöôïc sanh vaøo theá giôùi coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi, ngöôøi aáy caûm giaùc caùc caûm xuùc coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi. Do caûm giaùc caùc caûm xuùc coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi, ngöôøi aáy caûm giaùc caùc caûm thoï coù naõo haïi vaø khoâng coù naõo haïi, xen laãn laïc vaø khoå, ví nhö loaøi Ngöôøi, moät loaïi chö Thieân vaø moät loaïi sanh trong ñoïa xöù.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

24.- Nhieàu Lôïi Ích

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laøm nhieàu lôïi ích cho ngöôøi khaùc. Theá naøo laø ba?

Do ngöôøi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi ñöôïc quy y Phaät, quy y Phaùp, quy y Taêng, ngöôøi aáy laø haïng ngöôøi laøm lôïi ích nhieàu cho ngöôøi kia. Ñaây laø haïng ngöôøi laøm lôïi ích nhieàu cho ngöôøi khaùc.

Laïi nöûa, naøy caùc Tyû-kheo, do ngöôøi naøo, ngöôøi khaùc roõ bieát: "Ñaây laø khoå", roõ bieát: "Ñaây laø khoå taäp", roõ bieát: "Ñaây laø khoå dieät", roõ bieát: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät", ngöôøi aáy laø haïng ngöôøi laøm lôïi ích nhieàu cho ngöôøi kia. Ñaây laø haïng ngöôøi laøm lôïi ích nhieàu cho ngöôøi khaùc.

Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, do ngöôøi naøo, ngöôøi khaùc ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc ngay trong hieän taïi, vôùi thaéng trí töï mình chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt. Tueä giaûi thoaùt. Ñaây laø haïng ngöôøi laøm lôïi ích nhieàu cho ngöôøi khaùc.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laøm lôïi ích nhieàu cho ngöôøi khaùc. Ta noùi raèng khoâng coù moät ngöôøi naøo khaùc laøm lôïi ích nhieàu hôn cho ngöôøi baèng ba haïng ngöôøi naøy. Ta noùi raèng ngöôøi naøy khoâng theå kheùo traû ôn cho ba haïng ngöôøi kia, nhö ñaûnh leã, ñöùng daäy, chaép tay, haønh ñoäng thaân thieän, boá thí caùc vaät duïng nhö y, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, thuoác trò beänh ...

25.- Veát Thöông Laøm Muû

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Haïng ngöôøi vôùi taâm ví duï nhö veát thöông, vôùi taâm ví duï nhö chôùp saùng, vôùi taâm ví duï nhö kim cang.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi vôùi taâm ví duï nhö veát thöông? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi phaãn noã, nhieàu hieàm haän, daàu coù bò noùi chuùt ít, cuõng töùc toái phaãn noä, saân haän, söøng soä, bieåu loä söï phaãn noä, saân haän vaø böïc töùc. Ví nhö moât veát thöông ñang laøm muû, neáu bò caây gaäy hay moät mieáng saønh ñaùnh phaûi, lieàn chaûy muû nhieàu hôn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù ngöôøi phaãn noä vaø böïc töùc. Naøy caùc Tyû kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi ñöôïc ví duï vôùi veát thöông ñang laøm muû.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøivôùi taâm ñöôïc ví duï nhö chôùp saùng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø khoå",.. nhö thaät roõ bieát "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät". Ví nhö moät ngöôøi coù maét, thaáy caùc saéc trong ñeâm toái muø mòt, khi coù chôùp saùng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù ngöôøi nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø khoå", ... nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät". Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây ñöôïc goïi laø haïng ngöôøi vôùi taâm ñöôïc ví nhö chôùp saùng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi vôùi taâm ñöôïc ví duï nhö kim cang? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi, nhôø ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi, vôùi taâm ñöôïc ví duï nhö kim cang.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

26.- Caàn Phaûi Thaân Caän

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Coù haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân soáng chung, khoâng neân haàu haï cuùng döôøng. Coù haïng ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, neân thaân caän gaàn guõi, neân soáng chung, neân haàu haï cuùng döôøng. Coù haïng ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi cung kính, toân troïng, neân gaàn guõi, neân soáng chung, neân haàu haï cuùng döôøng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân soáng chung, khoâng neân haàu haï cuùng döôøng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi thaáp keùm veà giôùi, ñònh, tueä. Haïng ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân soáng chung, khoâng neân haàu haï cuùng döôøng, tröø khi vì loøng thöông töôûng, vì loøng töø maãn.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi neân gaàn guõi, neân soáng chung, neân haàu haï cuùng döôøng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñoàng ñaúng vôùi mình veà giôùi ñònh, tueä. Haïng ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, neân gaàn guõi, neân soáng chung, neân haàu haï cuùng döôøng. Vì côù sao? Vôùi yù nghó: "(Caû hai) thieän xaûo veà giôùi, caâu chuyeän cuûa chuùng ta seõ thuoäc veà giôùi, ñöôïc dieãn tieán (lôïi ích) cho caû hai chuùng ta, vaø seõ laøm cho hai chuùng ta ñöôïc an laïc. (Caû hai) laø thieän xaûo veà ñònh ...... (Caû hai) laø thieän xaûo veà tueä, caâu chuyeän cuûa chuùng ta seõ thuoäc veà tueä, ñöôïc dieãn tieán (lôïi ích) cho caû hai, vaø chuùng seõ laøm cho hai chuùng ta an laïc". Cho neân, ngöôøi nhö vaäy neân gaàn guõi, neân soáng chung, neân haàu haï cuùng döôøng? Theá naøo laø haïng ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi cung kính, toân troïng, neân gaàn guõi, neân soáng chung, neân haàu haï cuùng döôøng.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi thuø thaéng veà giôùi, ñònh vaø tueä. Haïng ngöôøi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi cung kính toân troïng, caàn phaûi gaàn guõi, caàn phaûi soáng chung, caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng. Vì côù sao? Vôùi y nghó: "Nhö vaäy, neáu giôùi chöa ñaày ñuû, ta seõ laøm ñaày ñuû, hay neáu giôùi ñöôïc ñaày ñuû, ta seõ hoã trôï theâm cho choã naøy choã kia vôùi trí tueä. Hay neáu ñònh chöa ñaày ñuû, ta seõ laøm cho ñaày ñuû, hay neáu ñònh ñöôïc ñaày ñuû, ta seõ hoã trôï theâm cho choã naøy choã kia vôùi trí tueä. Hay neáu tueä chöa ñaày ñuû, ta seõ laøm ñaày ñuû, hay neáu tueä ñöôïc ñaày ñuû, ta seõ hoã trôï theâm cho choã naøy choã kia vôùi trí tueä. Cho neân, vôùi haïng ngöôøi naøy, sau khi cung kính toân troïng, neân gaàn guõi, neân soáng chung, neân haàu haï cuùng döôøng.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

Ngöôøi gaàn keû haï lieät
Roài cuõng bò haï lieät
Thaân caän ngöôøi ñoàng ñaúng
Ñöôïc khoûi bò thoái ñoïa
Ai gaàn baäc thuø thaéng
Mau choùng ñöôïc thaêng tieán
Do vaäy haõy soáng chung
Baäc öu thaéng hôn mình
27.- Ñaùng Gheâ Tôûm

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Coù haïng ngöôøi ñaùng gheâ tôûm, khoâng caàn phaûi gaàn guõi, khoâng caàn phaûi soáng chung, khoâng caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng. Coù haïng ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi nhìn moät caùch thaûn nhieân, khoâng caàn gaàn guõi, khoâng caàn phaûi soáng chung, khoâng caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng. Coù haïng ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi gaàn guõi, caàn phaûi soáng chung, caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi ñaùng gheâ tôûm, khoâng caàn phaûi gaàn guõi, khoâng caàn phaûi soáng chung, khoâng caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, co haïng ngöôøi aùc giôùi, tính tình ñoäc aùc, sôû haønh baát tònh, coù nhöõng haønh vi che ñaäy, khoâng phaûi laø Sa-moân nhöng hieän töôùng Sa-moân, khoâng soáng Phaïm haïnh, nhöng hieän töôùng coù Phaïm haïnh, noäi taâm hoâi haùm, ñaày nhöõng tham duïc, taùnh tình baát tònh. Haïng ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaùng gheâ tôûm, khoâng caàn phaûi gaàn guõi, khoâng caàn phaûi soáng chung, khoâng caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng. Vì côù sao? Vì raèng, daàu khoâng thuaän theo moät chuùt naøo tri kieán cuûa ngöôøi nhö vaäy, nhöng tieáng xaáu ñöôïc ñoàn xa veà ngöôøi aáy laø coù baïn aùc, coù baèng höõu aùc, toân suøng keû aùc. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät con raén ñi vaøo trong ñoáng phaân, daàu noù khoâng caén ai, ngöôøi cuõng bò (ñoáng phaân) laøm cho oâ ueá. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, daàu khoâng thuaän theo moät chuùt naøo tri kieán cuûa ngöôøi nhö vaäy ... laø toân suøng keû aùc. Cho neân, haïng ngöôøi nhö vaäy ñaùng gheâ tôûm, khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân soáng chung, khoâng neân haàu haï cuùng döôøng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi caàn phaûi nhìn moät caùch thaûn nhieân, khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân soáng chung, khoâng neân haàu haï cuùng döôøng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi phaãn noä, nhieàu hieàm haän, daàu coù bò noùi chuùt ít cuõng töùc toái, phaãn noä, saân haän, söøng soä, hieän roõ phaãn noä, saân haän vaø böïc töùc. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät veát thöông laøm muû, neáu bò caây gaäy hay maûnh saønh ñaùnh phaûi, thôøi chaûy muû ra nhieàu hôn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi phaãn noä, ...... vaø böïc töùc. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät que löûa baèng goã tindukaø, neáu bò caây gaäy hay maûnh saønh ñaùnh phaûi, thôøi xòt löûa xòt khoùi ra nhieàu hôn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ... Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät hoá phaân ñöôïc caây gaäy hay maûnh saønh quaät vaøo, thôøi muøi hoâi thoát laïi caøng nhieàu hôn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi phaãn noä, saân haän vaø böïc töùc. Haïng ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi nhìn vôùi caëp maé thaûn nhieân, khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân soáng chung, khoâng neân haàu haï cuùng döôøng. Vì côù sao? Vì nghó raèng: "Ngöôøi aáy coù theå nhuïc maï ta. Ngöôøi aáy coù theå chöûi maéng ta. Ngöôøi aáy coù theå laøm haïi ta." Cho neân, haïng ngöôøi nhö vaäy caàn phaûi nhìn moät caùch thaûn nhieân, khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân soáng chung, khoâng neân haàu haï cuùng döôøng.

Vaø nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi caàn gaàn guõi, caàn phaûi soáng chung, caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng.

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi giöõ giôùi, taùnh tình hieàn thieän. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi gaàn guõi, caàn phaûi soáng chung, caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng. Vì côù sao? Vì raèng, daàu khoâng thuaän theo chuùng naøo tri kieán cuûa ngöôøi nhö vaäy, nhöng tieáng toát ñöôïc ñoàn xa veà ngöôøi aáy laø coù baïn laønh, laø coù baèng höõu laønh, laø toân suøng keû laønh. Cho neân, haïng ngöôøi nhö vaäy, caàn phaûi gaàn guõi, caàn phaûi soáng chung, caàn phaûi haàu haï cuùng döôøng.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

Ngöôøi gaàn keû haï lieät
Roài cuõng bò haï lieät
Thaân caän ngöôøi ñoàng ñaúng
Ñöôïc khoûi bò thoái ñoïa
Ai gaàn baäc thuø thaéng
Mau choùng ñöôïc thaêng taán
Do vaäy haõy soáng chung
Baäc öu thaéng hôn mình
28.- Noùi Nhö Hoa

- Coù ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Haïng ngöôøi noùi nhö phaân, haïng ngöôøi noùi nhö hoa, haïng ngöôøi noùi nhö maät.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi noùi nhö phaân? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khi ñi vaøo hoäi tröôøng, hay ñi vaøo hoäi chuùng, hay khi ñi ñeán giöõa caùc ngöôøi baø con, hay khi ñi ñeán giöõa caùc ngöôøi ñoàng moät toå hôïp, hay ñi ñeán giöõa cung vua, hay bò daãn nhö laø ngöôøi laøm chöùng, ñöôïc noùi: "Ngöôi bieát gì, haõy noùi leân". Ngöôøi aáy khoâng bieát, noùi raèng: "Toâi coù bieát"; coù bieát, noùi raèng: "Toâi khoâng bieát"; khoâng thaáy, noùi raèng: "Toâi coù thaáy"; coù thaáy, noùi raèng: "Toâi khoâng thaáy". Do vì mình hay vì ngöôøi, hay vì moät vaøi lôïi vaät nhoû, maø ñaõ coá yù noùi laùo. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi nhö phaân.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi noùi nhö hoa? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi khi ñi vaøo hoäi tröôøng, hay khi ñi vaøo hoäi chuùng, hay khi ñi ñeán giöõa caùc ngöôøi baø con, hay khi ñi ñeán giöõa caùc ngöôøi ñoàng moät toå hôïp, hay ñi ñeán cung vua, hay bò daãn nhö laø ngöôøi laøm chöùng, ñöôïc noùi: "Ngöôi bieát gì, haõy noùi leân". Ngöôøi aáy khoâng bieát, noùi raèng: "Toâi khoâng bieát"; coù bieát, noùi raèng: "Toâi coù bieát"; khoâng thaáy, noùi raèng: "Toâi khoâng thaáy"; coù thaáy, noùi raèng: "Toâi coù thaáy". Khoâng vì mình hay vì ngöôøi, hay vì moät vaøi lôïi vaät nhoû maø ñaõ coá yù noùi laùo. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi nhö hoa.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi noùi nhö maät? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi ñoaïn taän aùc ngöõ, töø boû lôøi noùi aùc ngöõ. Lôøi noùi cuûa ngöôøi aáy khoâng haïi, tai öa nghe, khaû aùi, ñi thaúng ñeán taâm, leã ñoä, ñöôïc nhieàu ngöôøi öa thích, ñöôïc nhieàu ngöôøi thích yù, ngöôøi aáy noùi nhöõng lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi noùi nhö maät.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

29.- Muø Loøa

- Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Ngöôøi muø, ngöôøi moät maét, ngöôøi coù hai maét.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi muø? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi khoâng coù maét ñeå coù theå vôùi maét nhö vaäy, thaâu hoaïch ñöôïc taøi saûn chöa ñöôïc thaâu hoaïch hay laøm cho taêng tröôûng taøi saûn ñaõ ñöôïc thaâu hoaïch; khoâng coù maét ñeå coù theå vôùi maét nhö vaäy, bieát ñöôïc phaùp thieän vaø phaùp baát thieän, coù toäi vaø khoâng toäi, phaùp lieät vaø thaéng, phaùp thuoäc thaønh phaàn ñen vaø traéng. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi muø.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù moät maét? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi coù maét ñeå coù theå vôùi maét nhö vaäy, thaâu hoaïch ñöôïc taøi saûn chöa ñöôïc thaâu hoaïch hay laøm cho taêng tröôûng taøi saûn ñaõ ñöôïc thaâu hoaïch; nhöng khoâng coù maét ñeå coù theå vôùi maét nhö vaäy, bieát ñöôïc phaùp thieän vaø phaùp baát thieän, coù toäi vaø khoâng toäi, phaùp lieät vaø thaéng, phaùp thuoäc thaønh phaàn ñen vaø traéng. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi moät maét.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù hai maét? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi coù maét ñeå coù theå vôùi maét nhö vaäy, thaâu hoaïch ñöôïc taøi saûn chöa ñöôïc thaâu hoaïch hay laøm cho taêng tröôûng taøi saûn ñaõ ñöôïc thaâu hoaïch; vaø coù maét ñeå coù theå vôùi maét nhö vaäy, bieát ñöôïc phaùp thieän vaø phaùp baát thieän, coù toäi vaø khoâng toäi, phaùp lieät vaø thaéng, phaùp thuoäc thaønh phaàn ñen vaø traéng. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi coù hai maét.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

Keû muø, maét bò hö
Caû hai ñeàu baát haïnh
Vöøa coâng ñöùc khoâng laøm
Vöøa khoâng ñöôïc taøi saûn
Thöù ñeán laø haïng ngöôøi
Ñöôïc goïi laø moät maét
Lieân heä phaùp phi phaùp
Taàm caàu caùc taøi saûn
Vôùi troäm vaø man traù
Cuøng vôùi caû noùi laùo
Vöøa kheùo goùp taøi saûn
Vöøa gioûi höôûng duïc laïc
Töø ñaây ñeán ñòa nguïc
Ngöôøi moät maét bò haïi.

Coøn vò coù hai maét
Ñöôïc goïi ngöôøi toái thöôïng
Thaâu hoaïch caùc taøi saûn
Moät caùch ñuùng chaùnh phaùp
Caùc taøi saûn ñaõ coù,
Taêng tröôûng ñuùng chaùnh phaùp
Boá thí, yù toát ñeïp
Khoâng phaân vaân ngaäp ngöøng
Ñöôïc sanh choã hieàn thieän
Ñi choã aáy khoâng saàu

Vaäy haõy traùnh thaät xa
Ngöôøi muø, ngöôøi moät maét
Thaân caän baäc hai maét
Baäc toái thaéng tröôïng phu!

30.- Loän Ngöôïc

- Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø ba? Haïng ngöôøi vôùi trí tueä loän ngöôïc, haïng ngöôøi vôùi trí tueä baép veá, haïng ngöôøi vôùi trí tueä roäng lôùn.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi vôùi trí tueä loän ngöôïc? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñi ñeán khu vöôøn (tinh xaù) thöôøng thöôøng nghe phaùp töø caùc Tyû-kheo. caùc vò Tyû-kheo thuyeát phaùp cho ngöôøi aáy, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, coù nghóa, coù vaên, trình baøy Phaïm haïnh hoaøn toaøn vieân maõn thanh tònh. Ngöôøi aáy, taïi choã ngoài aáy, ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu, khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn giöõa, khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Cuõng vaäy, khi ngöôøi aáy töø choã ngoài aáy ñöùng leân, ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, ngöôøi aáy khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu, khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn giöõa, khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Ví nhö naøy caùc Tyû-kheo, moät caùi gheø bò loän ngöôïc, nöôùc chöùa trong aáy tuoân chaûy, khoâng coù döøng laïi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi ñi ñeán khu vöôøn ... khoâng coù taùc yù ñoaïn cuoái. Cuõng vaäy, khi ngöôøi aáy töø choã ngoài aáy ñöùng leân ... khoâng coù taùc yù ñoaïn cuoái. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi vôùi trí tueä loän ngöôïc.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi vôùi trí tueä baép veá? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñi ñeán khu vöôøn (tinh xaù). Ngöôøi aáy, taïi choã ngoài aáy, ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu, coù taùc yù ñeán ñoaïn giöõa, coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Nhöng khi ngöôøi aáy töø choã ngoài aáy ñöùng daäy, ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, ngöôøi aáy khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu, khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn giöõa, khoâng coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Ví nhö naøy caùc Tyû-kheo, treân baép veá cuûa moät ngöôøi, caùc loaïi ñoà aên ñöôïc choàng leân nhö haït meø, hoät gaïo, caùc loaïi keïo vaø traùi taùo. Khi töø choã ngoài ñöùng daäy, vì voâ yù, ngöôøi aáy laøm ñoå vaõi taát caû. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi ñi ñeán khu vöôøn ... Ngöôøi aáy, taïi choã ngoài aáy ... coù taùc yù ñoaïn cuoái. Nhöng khi ngöôøi aáy taïi choã ngoài aáy ñöùng daäy ... khoâng coù taùc yù ñoaïn cuoái. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi vôùi trí tueä baép veá.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù trí tueä roäng lôùn? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñi ñeán khu vöôøn (tinh xaù) ... trình baøy Phaïm haïnh hoaøn toaøn vieân maõn thanh tònh. Taïi choã ngoài aáy, vò aáy ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu ... coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Cuõng vaäy, khi vò aáy, töø choã ngoài aáy ñöùng leân, ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu ... coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caùi gheø ñöôïc döïng ñöùng, nöôùc chöùa trong aáy ñöôïc giöõ laïi, khoâng coù chaûy ñi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ÔÛ ñaây, coù haïng ngöôøi ñi ñeán khu vöôøn (tinh xaù) ... trình baøy Phaïm haïnh hoaøn toaøn vieân maõn thanh tònh. Taïi choã ngoài aáy, vò aáy ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu ... coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Cuõng vaäy, khi vò aáy, töø choã ngoài aáy ñöùng leân, ñoái vôùi baøi thuyeát giaûng aáy, coù taùc yù ñeán ñoaïn ñaàu ... coù taùc yù ñeán ñoaïn cuoái. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haïng ngöôøi coù trí tueä roäng lôùn.

Ba haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.

Haïng trí tueä loän ngöôïc
Khoâng thoâng minh, khoâng maét
Hoï thöôøng thöôøng ñi ñeán
Ñeán gaàn caùc Tyû-kheo
Ñoaïn ñaàu cuûa baøi giaûng
Ñoaïn giöõa vaø ñoaïn cuoái
Hoï khoâng hoïc ñöôïc gì,
Hoï khoâng coù trí tueä

Haïng trí tueä baép veá
Ñöôïc goïi laø toát hôn
Hoï thöôøng thöôøng ñi ñeán
Ñeán gaàn caùc Tyû-kheo
Ñoaïn ñaàu cuûa baøi giaûng
Ñoaïn giöõa vaø ñoaïn cuoái
Ngoài treân choã mình ngoài
Naém giöõ ñöôïc lôøi vaên
Ñöùng daäy khoâng hieåu roõ
Queân maát ñieàu ñaõ naém

Baäc trí tueä roäng lôùn
Ñöôïc goïi toát hôn caû
Hoï thöôøng thöôøng ñi ñeán
Ñeán gaàn caùc Tyû-kheo
Ñoaïn ñaàu cuûa baøi giaûng
Ñoaïn giöõa vaø ñoaïn cuoái
Ngoài treân choã mình ngoài
Naém giöõ ñöôïc lôøi vaên
Thoï trì ñieàu ñöôïc nghe
Suy tö ñieàu toái thaéng
Vôùi yù khoâng dao ñoäng
Laø haïng ngöôøi nhö vaäy
Thöïc haønh phaùp, tuøy phaùp
Coù theå ñoaïn khoå ñau.

IV. Phaåm Söù Giaû Cuûa Trôøi

31. Ngang Baèng Vôùi Phaïm Thieân

- Nhöõng gia ñình naøo, naøy caùc Tyû-kheo, trong aáy, caùc con caùi kính leã meï cha ôû trong nhaø, nhöõng gia ñình aáy ñöôïc chaáp nhaän ngang baèng vôùi Phaïm Thieân. Nhöõng gia ñình naøo, naøy caùc Tyû-kheo, trong aáy, caùc con caùi kính leã meï cha ôû trong nhaø, nhöõng gia ñình aáy ñöôïc chaáp nhaän nhö caùc Ñaïo sö thôøi xöa. Nhöõng gia ñình naøo, naøy caùc Tyû-kheo, trong aáy, caùc con caùi kính leã meï cha ôû trong nhaø, nhöõng gia ñình aáy ñöôïc chaáp nhaän laø ñaùng ñöôïc cuùng döôøng.

Phaïm Thieân, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñoàng nghóa vôùi cha meï. Caùc Ñaïo sö thôøi xöa, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñoàng nghóa vôùi cha meï. Ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñoàng nghóa vôùi cha meï. Vì côù sao? Giuùp ñôõ raát nhieàu, naøy caùc Tyû-kheo, laø cha meï ñoái vôùi con caùi, nuoâi chuùng lôùn, döôõng duïc chuùng, giôùi thieäu chuùng vaøo ñôøi.

Meï cha goïi Phaïm Thieân,
Baäc Ñaïo sö thôøi tröôùc
Xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng
Vì thöông ñeán con chaùu
Do vaäy, baäc Hieàn trieát
Ñaûnh leã vaø toân troïng
Daâng ñoà aên ñoà uoáng
Vaûi maëc vaø giöôøng naèm
Thoa boùp (caû thaân mình)
Taém röûa caû tay chaân
Vôùi sôû haønh nhö vaäy,
Ñoái vôùi meï cha
Ñôøi naøy ngöôøi Hieàn khen
Ñôøi sau höôûng Thieân laïc
32. Ananda

1. Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân; ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ananda baïch Theá Toân:

- Raát coù theå, baïch Theá Toân, moät Tyû-kheo ñöôïc ñònh nhö vaäy, trong caùi thaân coù thöùc naøy, khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuyø mieân; ñoái vôùi taát caû töôùng ôû ngoaøi, khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuyø mieân; vaø do chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuyø mieân; vò aáy coù theå chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt aáy.

- Raát coù theå, naøy, Ananda, moät Tyû-kheo ñöôïc ñònh nhö vaäy ... coù theå chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt aáy.

- Nhö theá naøo, baïch Theá Toân, raát coù theå, moät Tyû-kheo ñöôïc ñònh nhö vaäy ... coù theå chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt aáy?

- ÔÛ ñaây, naøy Ananda, vò Tyû-kheo suy nghó nhö sau: "Ñaây laø an tònh, ñaây laø thuø dieäu, töùc laø chæ töùc taát caû haønh, töø boû taát caû sanh y, ñoaïn taän tham, ly tham, ñoaïn dieät, Nieát-baøn". Nhö vaäy, naøy Ananda, raát coù theå Tyû-kheo ñöôïc ñònh nhö vaäy, ... coù theå chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt .

Laïi nöõa, naøy Ananda, lieân heä ñeán vaán ñeà naøy, Ta ñaõ noùi nhö sau trong kinh teân laø "Nhöõng caâu hoûi cuûa Punnaka", chöông veà Paøraøyana.

Do phaân tích ôû ñôøi
Nhöõng vaät cao vaø thaáp
Vôùi vò khoâng dao ñoäng
Bôûi vaät gì ôû ñôøi,
An tònh, khoâng toái muø,
Khoâng phieàn muoän, khoâng caàu
Ta noùi ngöôøi nhö vaäy,
Ñaõ vöôït khoûi sanh giaø.
Saõriputta

2. - Roài Toân giaû Saøriputta ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Toân giaû Saøriputta ñang ngoài xuoáng moät beân:

- Naøy Saøriputta, Ta coù theå thuyeát phaùp moät caùch toùm löôïc. Naøy, Saøriputta, ta coù theå thuyeát phaùp moät caùch roäng raõi. Naøy Saøriputta, ta coù theå thuyeát phaùp moät caùch toùm löôïc vaø roäng raõi. Vaø nhöõng ngöôøi hieåu ñöôïc thaät laø khoù tìm!

- Nay ñaõ ñeán thôøi, baïch Theá Toân, nay ñaõ ñeán thôøi, baïch Theá Toân, ñeå Theá Toân thuyeát phaùp moät caùch toùm löôïc, thuyeát phaùp moät caùch roäng raõi, vaø thuyeát phaùp moät caùch toùm löôïc vaø roäng raõi. Seõ coù nhöõng ngöôøi coù theå hieåu roõ Chaùnh phaùp.

- Vaäy naøy Saøriputta, haõy hoïc taäp nhö sau: "Trong caùi thaân coù thöùc naøy, seõ khoâng coù ngaû kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân; ñoái vôùi taát caû töôùng ôû ngoaøi, seõ khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân; vaø do chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân, chuùng toâi seõ chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt aáy!". Nhö vaäy, naøy Saøriputta, caùc OÂng caàn phaûi hoïc taäp. Khi naøo Tyû-kheo ñoái vôùi thaân coù thöùc naøy, khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân; ñoái vôùi taát caû caùc töôùng ôû ngoaøi, khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân; vaø do chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, khoâng coù ngaõ kieán, ngaõ sôû kieán, ngaõ maïn tuøy mieân; vò aáy chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt aáy. Ngöôøi nhö vaäy, naøy Saøriputta, ñöôïc goïi laø Tyû-kheo ñaõ chaët ñöùt khaùt aùi, ñaõ côûi môû kieát söû, vôùi chôn chaùnh hieän quaùn kieâu maïn, ñaõ ñoaïn taän khoå ñau.

- Laïi nöõa, naøy Saøriputta, lieân heä ñeán vaán ñeà naøy, ta ñaõ noùi nhö sau trong kinh teân laø "Nhöõng caâu hoûi cuûa Udaya" trong chöông Paøraøyana.

Ñoaïn taän caû hai phaùp
Duïc tham vaø saân haän
Vaø töø boû hoân traàm
Chaän ñöùng moïi traïo hoái
Vôùi xaû nieäm thanh tònh
Chaïy tröôùc phaùp tö duy?
Ta noùi trí giaûi thoaùt
Voâ minh ñöôïc phaù taän.
33.- Caùc Nguyeân Nhaân

1. - Coù ba nguyeân nhaân naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khôûi leân caùc nghieäp. Theá naøo laø ba? Tham laø nguyeân nhaân khôûi leân caùc nghieäp. Saân laø nguyeân nhaân khôûi leân caùc nghieäp. Si laø nguyeân nhaân khôûi leân caùc nghieäp.

Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì tham, naøy caùc Tyû-kheo, sanh ra töø tham, duyeân khôûi töø tham, taäp khôûi töø tham, taïi choã naøo töï ngaõ ñöôïc hieän höõu, taïi choã aáy, nghieäp aáy ñöôïc thuaàn thuïc. Choã naøo nghieäp aáy ñöôïc thuaàn thuïc, coã aáy quaû dò thuïc cuûa nghieäp aáy ñöôïc caûm thoï ngay trong hieän taïi, hay trong ñôøi soáng keá tieáp, hay trong moät ñôøi sau nöõa.

Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì saân, naøy caùc Tyû-kheo, sanh ra töø saân ... Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì si, naøy caùc Tyû-kheo, sanh ra töø si ... taïi choã aáy, nghieäp aáy ñöôïc thuaàn thuïc ... hay trong moät ñôøi sau nöõa.

Ví duõ, naøy caùc Tyû-kheo, caùc haït gioáng khoâng bò beå vuïn, khoâng bò hö thoái, khoâng bò gioù vaø naéng laøm hö, coøn töôi toát ñöôïc kheùo gieo vaøo moät ñoàng ruoäng toát, ñöôïc troàng vaøo ñaát kheùo söûa soaïn, vaø ñöôïc trôøi möa xuoáng ñeàu ñaën, caùc haït gioáng aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì tham ... hay trong moât ñôøi sau nöõa. Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì saân ... hay trong moät ñôøi sau nöõa. Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì si ... hay trong moät ñôøi sau nöõa.

Coù ba nguyeân nhaân naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khôûi leân caùc nghieäp.

2. Coù ba nguyeân nhaân naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khôûi leân caùc nghieäp. Theá naøo laø ba? Khoâng tham laø nguyeân nhaân khôûi leân caùc nghieäp. Khoâng saân laø nguyeân nhaân khôûi leân caùc nghieäp. Khoâng si laø nguyeân nhaân khôûi leân caùc nghieäp.

Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì khoâng tham, naøy caùc Tyû-kheo, sanh ra töø khoâng tham, duyeân khôûi töø khoâng tham, taäp khôûi töø khoâng tham. Vì raèng tham ñöôïc töø boû, nhö vaäy, nghieäp aáy ñöôïc ñoaïn taän, ñöôïc caét ñöùt töø goác reã, ñöôïc laøm nhö thaân caây tala, ñöôïc laøm cho khoâng theå hieän höõu, ñöôïc laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai.

Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì khoâng saân ... Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm vì khoâng si, naøy caùc Tyû-kheo, sanh ra töø khoâng si ... Vì raèng si ñöôïc töø boû, nhö vaäy, nghieäp aáy ñöôïc ñoaïn taän, ñöôïc caét ñöùt töø goác reã, ñöôïc laøm nhö thaân caây tala, ñöôïc laøm cho khoâng theå hieän höõu, ñöôïc laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai.

Ví nhö naøy caùc Tyû-kheo, caùc haït gioáng khoâng theå bò beå vuïn, khoâng bò hö thoái, khoâng bò gioù vaø naéng laøm hö, coøn ñöôïc töôi toát, ñöôïc kheùo gieo. Vaø moät ngöôøi laáy löûa ñoát chuùng, sau khi laáy löûa ñoát, laøm cho chuùng thaønh tro, sau khi laøm thaønh tro, quaït chuùng trong gioù lôùn, hay cho vaøo doøng nöôùc soâng chaûy nhanh mang cuoán ñi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc haït gioáng aáy ñöôïc ñoaïn taän, ñöôïc caét ñöùt töø goác reã, ñöôïc laøm cho nhö thaân caây tala, ñöôïc laøm cho khoâng theå hieän höõu, ñöôïc laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm töø khoâng tham ... khoâng theå sanh khôûi trong töông lai. Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm töø khoâng saân ... khoâng theå sanh khôûi trong töông lai. Phaøm nghieäp naøo ñöôïc laøm töø khoâng si ... khoâng theå sanh khôûi trong töông lai.

Coù ba nguyeân nhaân naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khôûi leân caùc nghieäp:

Phaøm coù haïnh nghieäp naøo,
Sanh töø tham saân si,
Do keû voâ trí laøm
Daàu coù ít hay nhieàu
taïi ñaây ñöôïc caûm thoï,
Khoâng phaûi taïi choã khaùc
Do vaäy vò Tyû-kheo
Töø boû tham, saân, si
Laøm khôûi leân minh trí,
Töø boû moïi aùc thuù.
34.- Veà Alavì

Nhö vaày toâi nghe.

Moät thôøi Theá Toân ôû Alavì, taïi Gomagga, trong röøng Simsapaø, treân choã coù traûi laù.

Roài Hatthaka, ngöôøi Alavì, ñang ñi boä haøng du ngoaïn, thaáy Theá Toân ñang ngoài treân choã coù traûi laù trong röøng Simsapaø ôû Gomagga, thaáy vaäy, lieàn ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Hatthaka ngöôøi Alavì baïch Theá Toân:

- Baïch Theá Toân, Theá Toân soáng coù an laïc khoâng?

- Phaûi, naøy Hoaøng Töû, ta soáng ñöôïc an laïc. Vaø nhöõng ai caûm thaáy an laïc ôû ñôøi, Ta laø moät trong soá nhöõng ngöôøi aáy.

- Baïch Theá Toân, laïnh laø ñeâm muøa ñoâng, thôøi gian giöõa nhöõng ngaøy taùm (tröôùc vaø sau ngaøy raèm) laø thôøi gian tuyeát rôi, cöùng raén laø ñaát do traâu boø daãm ñaïp, moûng manh laø neäm laøm baèng laù, löa thöa laø nhöõng laù cuûa caây, laïnh laø taám vaûi caø sa, vaø laïnh laø laøn gioù thoåi.

Roài Theá Toân noùi nhö sau:

- Daãu vaäy, naøy Hoaøng Töû, Ta soáng ñöôïc an laïc. Vaø nhöõng ai caûm thaáy an laïc ôû ñôøi, Ta laø moät trong soá nhöõng ngöôøi aáy. Vaäy nay, naøy Hoaøng Töû, ôû ñaây ta seõ hoûi Hoaøng Töû, neáu coù theå kham nhaãn, Hoaøng Töû haõy traû lôøi. Hoaøng Töû nghó theá naøo, naøy Hoaøng Töû? ÔÛ ñaây, ngöôøi gia chuû hay con ngöôøi gia chuû coù nhaø coù noùc nhoïn, vôùi caùc töôøng treùt trong treùt ngoaøi, che chôû khoûi gioù, choát cöûa ñöôïc khoùa chaët, caùc cöûa soå ñöôïc ñoùng kín. Trong aáy, coù moät choã naèm coù traûi taám thaûm len vôùi loâng daøi, vôùi taám vaûi giöôøng baèng len traéng, chaên len theâu boâng, neäm baèng da quyù con sôn döông kadali, taám thaûm coù taøn tre phía treân vaø goái neäm ñoû caû hai ñaàu, coù ñeøn thaép ñoû vaø boán baø vôï ñeïp haàu haï. Naøy Hoaøng Töû, Hoaøng Töû nghó theá naøo, ngöôøi aáy naèm nguû coù an laïc khoâng? Hay Hoaøng Töû nghó theá naøo?

- Baïch Theá Toân, ngöôøi aáy naèm nguû an laïc. Neáu coù nhöõng ngöôøi caûm thaáy an laïc ôû ñôøi, ngöôøi aáy laø moät trong nhöõng ngöôøi aáy.

- Hoaøng Töû nghó theá naøo, naøy Hoaøng töû, vôùi ngöôøi gia chuû hay ngöôøi con cuûa ngöôøi gia chuû aáy, khôûi leân nhöõng nhieät naõo veà thaân hay veà taâm, do tham aùi sanh. Bò nung ñoát bôûi nhöõng nhieät naõo do tham aùi sanh, ngöôøi aáy coù caûm thaáy ñau khoå khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi gia chuû hay con cuûa ngöôøi gia chuû aáy, naøy Hoaøng Töû, bò nung ñoát bôûi nhöõng nhieät naõo do tham aùi sanh, caûm thaáy ñau khoå. Tham aùi aáy, Nhö Lai ñaõ ñoaïn taän, caét ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây tala, laøm cho khoâng theå hieän höõu, laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai. Do vaäy ta caûm thaáy an laïc.

Hoaøng Töû nghó theá naøo, naøy Hoaøng Töû, vôùi ngöôøi gia chuû hay con cuûa ngöôøi gia chuû aáy, khôûi leân nhöõng nhieät naõo veà thaân hay taâm do saân sanh ... do si sanh. Bò nung ñoát bôûi nhöõng nhieät naõo do si sanh, ngöôøi aáy coù caûm thaáy ñau khoå khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi gia chuû hay con cuûa ngöôøi gia chuû aáy, naøy Hoaøng Töû, bò nung ñoát bôûi nhöõng nhieät naõo do si sanh, caûm thaáy ñau khoå. Si aáy, Nhö Lai ñaõ ñoaïn taän, caét ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây tala, laøm cho khoâng theå hieän höõu, laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai. Do vaäy ta caûm thaáy an laïc.

Luoân luoân ñöôïc an laïc,
Vi phaïm chí tòch tònh
Khoâng bò duïc ueá nhieãm
Trong maùt, khoâng sanh y,
Moïi tham tröôùc döùt ñoaïn,
Nhieáp phuïc taâm saàu khoå,
An tònh, caûm thoï laïc
Vôùi taâm ñaït an tònh.
35.- Dieâm Vöông

1-6

1.- Coù ba Thieân söù naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Theá naøo laø ba?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Sau khi thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, khi thaân hoaïi maïng chung, ngöôøi aáy sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Roài naøy caùc Tyø kheo, nhöõng ngöôøi lính ñòa nguïc vôùi hai caùnh tay baét ngöôøi aáy daãn ñeán Vua Yama (Dieâm vöông) vaø thöa:

- "Thöa Ñaïi vöông, ngöôøi naøy khoâng kính meï, khoâng kính cha, khoâng kính Sa-moân, khoâng kính Baø-la-moân, khoâng toân kính caùc baäc lôùn tuoåi trong gia ñình, Ñaïi vöông haõy hình phaït noù"

Roài vua Yama chaát vaán ngöôøi aáy:, caät vaán, naïn vaán ngöôøi aáy veà Thieân söù thöù nhaát:

- "Naøy ngöôøi kia, ngöôøi coù thaáy vò Thieân söù thöù nhaát hieän ra giöõa loaøi ngöôøi khoâng?"

Ngöôøi aáy traû lôøi:

- "Con khoâng thaáy, thöa ngaøi"

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy:

- "Naøy ngöôøi kia, ngöôi coù bao giôø thaáy giöõa loaøi ngöôøi, moät ngöôøi ñaøn baø hay ñaøn oâng 80 tuoåi, hay 90 tuoåi, hay 100 tuoåi, giaø yeáu, cong nhö noùc nhaø, löng coøm, choáng gaäy, vöøa ñi vöøa run raåy, beänh hoaïn, tuoåi treû ñaõ taän, raêng ruïng toùc baïc, hö ruïng, soùi ñaàu, da nhaên, ñaàu rung, tay chaân da moài khoâ ñeùt?"

Ngöôøi aáy noùi nhö sau:

- "Thöa Ngaøi, con coù thaáy".

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy nhö sau:

- "Naøy ngöôøi kia, vôùi ngöôi laø ngöôøi coù trí, vaø lôùn tuoåi, Ngöôi coù nghó raèng: "Ta roài cuõng bò giaø, ta khoâng vöôït qua tuoåi giaø. Vaäy ta haõy laøm ñieàu laønh, veà thaân, veà lôøi noùi, veà yù?"

Ngöôøi aáy noùi nhö sau:

- "Khoâng, thöa Ngaøi, con khoâng coù laøm. Thöa Ngaøi, con phoùng daät."

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy:

- "Naøy ngöôøi kia, chính vì do phoùng daät, ngöôi ñaõ khoâng laøm caùc ñieàu laønh veà thaân, veà lôøi noùi, veà yù. Thaät vaäy, naøy ngöôøi kia, chuùng seõ laøm cho ngöôi, ñuùng theo söï phoùng daät cuûa ngöôi. AÙc nghieäp aáy cuûa ngöôi, khoâng phaûi meï laøm, khoâng phaûi cha laøm, khoâng phaûi anh laøm, khoâng phaûi chò laøm, khoâng phaûi baïn beø thaân höõu laøm, khoâng phaûi baø con huyeát thoáng laøm, khoâng phaûi chö Thieân laøm, khoâng phaûi Sa-moân laøm, Baø-la-moân laøm. AÙc nghieäp aáy chính do ngöôi laøm vaø Ngöôi seõ thoï laõnh quaû dò thuïc cuûa aùc nghieäp aáy.

2. Roài vua Yama, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi chaát vaán, caät vaán, naïn vaán ngöôøi aáy veà vò Thieân söù thöù nhaát, lieàn chaát vaán, caät vaán, naïn vaán ngöôøi aáy veà vò Thieân söù thöù hai:

- "Naøy ngöôøi kia, ngöôøi coù thaáy vò Thieân söù thöù hai hieän ra giöõa loaøi ngöôøi khoâng?"

Ngöôøi aáy traû lôøi:

- "Con khoâng thaáy, thöa ngaøi"

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy:

- "Naøy ngöôøi kia, ngöôi coù bao giôø thaáy giöõa loaøi ngöôøi, moät ngöôøi ñaøn baø hay moät ngöôøi ñaøn oâng, beänh hoaïn khoå naõo nguy kòch, rôi naèm trong tieåu tieän, ñaïi tieän cuûa mình, caàn ngöôøi khaùc naâng daäy, caàn ngöôøi khaùc dìu naèm xuoáng?"

Ngöôøi aáy noùi nhö sau:

- "Thöa Ngaøi, con coù thaáy".

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy nhö sau:

- "Naøy ngöôøi kia, vôùi ngöôi laø ngöôøi coù trí, vaø lôùn tuoåi, Ngöôi coù nghó raèng: "Ta roài cuõng bò beänh, ta khoâng vöôït qua beänh hoaïn. Vaäy ta haõy laøm ñieàu laønh, veà thaân, veà lôøi noùi, veà yù?"

Ngöôøi aáy noùi nhö sau:

- "Khoâng, thöa Ngaøi, con khoâng coù laøm. Thöa Ngaøi, con phoùng daät."

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy:

- "Naøy ngöôøi kia, chính vì do phoùng daät, ngöôi ñaõ khoâng laøm caùc ñieàu laønh veà thaân, veà lôøi noùi, veà yù. Thaät vaäy, naøy ngöôøi kia ... ngöôi seõ thoï laõnh quaû dò thuïc cuûa caùc nghieäp aáy."

3. Roài vua Yama, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi chaát vaán, caät vaán, naïn vaán ngöôøi aáy veà vò Thieân söù thöù hai, lieàn chaát vaán, caät vaán, naïn vaán ngöôøi aáy veà vò Thieân söù thöù ba:

- "Naøy ngöôøi kia, ngöôøi coù thaáy vò Thieân söù thöù ba hieän ra giöõa loaøi ngöôøi khoâng?"

Ngöôøi aáy traû lôøi:

- "Con khoâng thaáy, thöa ngaøi"

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy:

- "Naøy ngöôøi kia, ngöôi coù bao giôø thaáy giöõa loaøi ngöôøi, moät ngöôøi ñaøn baø hay moät ngöôøi ñaøn oâng, cheát ñaõ ñöôïc moät ngaøy, hay cheát ñöôïc hai ngaøy, hay cheát ñöôïc ba ngaøy, söng phuø leân, xanh xaùm laïi vaø naùt röõa ra?"

Ngöôøi aáy noùi nhö sau:

- "Thöa Ngaøi, con coù thaáy".

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy nhö sau:

- "Naøy ngöôøi kia, vôùi ngöôi laø ngöôøi coù trí, vaø lôùn tuoåi, Ngöôi coù nghó raèng: "Ta roài cuõng bò cheát, ta khoâng vöôït qua söï cheát. Vaäy ta haõy laøm ñieàu laønh, veà thaân, veà lôøi noùi, veà yù?"

Ngöôøi aáy noùi nhö sau:

- "Khoâng, thöa Ngaøi, con khoâng coù laøm. Thöa Ngaøi, con phoùng daät."

Roài naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama noùi vôùi ngöôøi aáy:

- "Naøy ngöôøi kia, chính vì do phoùng daät, ngöôi ñaõ khoâng laøm caùc ñieàu laønh veà thaân, veà lôøi noùi, veà yù. Thaät vaäy, naøy ngöôøi kia ... ngöôi seõ thoï laõnh quaû dò thuïc cuûa caùc nghieäp aáy."

4. Roài vua Yama, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi chaát vaán, caät vaán, naïn vaán ngöôøi aáy veà vò Thieân söù thöù ba, roài giöõ im laëng.

Roài naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ngöôøi lính ñòa nguïc baét ngöôøi aáy chòu hình phaït goïi laø naêm coïc. Hoï laáy coïc saét nung ñoû ñoùng vaøo moät baøn tay, hoï laáy coïc saét nung ñoû ñoùng vaøo baøn tay thöù hai, hoï laáy coïc saét nung ñoû ñoùng vaøo moät baøn chaân, hoï laáy coïc saét nung ñoû ñoùng vaøo baøn chaân thöù hai, Hoï laáy coïc saét nung ñoû ñoùng vaøo giöõa ngöïc. Ngöôøi aáy ôû ñaây thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå, khoác lieät. Nhöng ngöôøi aáy khoâng coù theå meänh chung cho ñeán khi aùc nghieäp cuûa ngöôøi aáy chöa ñöôïc tieâu tröø. Naøy caùc Tyû-kheo, roài caùc ngöôøi lính ñòa nguïc baét ngöôøi aáy naèm xuoáng vaø laáy caùi rìu chaët ngöôøi aáy. Ngöôøi aáy ôû ñaây thoï laõnh ... chöa ñöôïc tieâu tröø. Naøy caùc Tyû-kheo, roài caùc ngöôøi lính ñòa nguïc döïng ngöôïc ngöôøi aáy, chaân treân ñaàu döôùi vaø laáy dao saéc chaët ngöôøi aáy. Ngöôøi aáy ôû ñaây thoï laõnh ... chöa ñöôïc tieâu tröø. Naøy caùc Tyû-kheo, caùc ngöôøi lính ñòa nguïc, coät ngöôøi aáy vaøo moät chieác xe, keùo ngöôøi aáy chaïy tôùi, keùo ngöôøi aáy chaïy lui, treân ñaát ñöôïc ñoát chaùy ñoû, chaùy thaønh ngoïn, chaùy ñoû röïc. Ngöôøi aáy ôû ñaây thoï laõnh ... chöa ñöôïc tieâu tröø. Roài naøy caùc Tyû-kheo, caùc ngöôøi lính ñòa nguïc ñaåy ngöôøi aáy leân, keùo ngöôøi aáy xuoáng treân moät söôøn nuùi ñaày than höøng, chaùy ñoû, chaùy thaønh ngoïn, chaùy ñoû röïc, Ngöôøi aáy ôû ñaây thoï laõnh ... chöa ñöôïc tieâu tröø. Roài naøy caùc Tyû-kheo, caùc ngöôøi lính ñòa nguïc naém ngöôïc ngöôøi aáy, chaân phía treân, ñaàu phía döôùi vaø quaêng ngöôøi aáy vaøo moät vaïc daàu baèng ñoàng nung ñoû, chaùy ñoû, chaùy thaønh ngoïn, chaùy ñoû röïc, Ngöôøi aáy ôû ñaây, bò naáu vôùi boït nöôùc soâi suøng suïc, khi thì troâi noåi leân, khi thì chìm xuoáng ñaùy, khi thì troâi daït ngang. Ngöôøi aáy ôû ñaây thoï laõnh caùc caûm giaùc ñau ñôùn, cöïc khoå, thoáng khoå, khoác lieät. Nhöng ngöôøi aáy khoâng theå meänh chung cho ñeán khi aùc nghieäp cuûa ngöôøi aáy ñöôïc tieâu tröø. Roài naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ngöôøi lính ñòa nguïc quaêng ngöôøi aáy vaøo Ñaïi ñòa nguïc. Naøy caùc Tyû-kheo, Ñaïi ñòa nguïc aáy:

Coù boán goùc, boán cöûa
Chia thaønh phaàn baèng nhau,
Xung quanh coù töôøng saét,
Maùi saét lôïp leân treân
Neàn ñòa nguïc baèng saét
Nung ñoû chaùy ñoû röïc
Ñöùng thaúng luoân coù maët
Roäng moät traêm do tuaàn
Moät thôøi xöa laém, naøy caùc Tyû-kheo, vua Yama suy nghó nhö sau: "Nhöõng ai laøm aùc nghieäp ôû ñôøi, phaûi thoï laõnh nhöõng hình phaït sai khaùc nhö vaäy. Mong raèng ta ñöôïc laøm ngöôøi, vaø Nhö Lai, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc xuaát hieän ôû ñôøi, ta coù theå haàu haï Theá Toân, Theá Toân thuyeát phaùp cho ta, vaø ta coù theå thoâng hieåu phaùp do Theá Toân thuyeát giaûng".

Naøy caùc Tyû-kheo, ñieàu ta ñang noùi, khoâng phaûi ta nghe töø moät Sa-moân hay Baø-la-moân naøo khaùc; nhöõng ñieàu ta ñang noùi chæ ñöôïc ta bieát maø thoâi, chæ ñöôïc ta thaáy maø thoâi, chæ ñöôïc ta hieåu maø thoâi.

6.

Daàu Thieân söù baùo ñoäng,
Thanh nieân vaãn phoùng daät
Hoï öu buoàn laâu daøi,
Sanh laøm ngöôøi haï lieät.
ÔÛ ñaây, baäc Chaân nhaân,
Ñöôïc Thieân söù baùo ñoäng,
Khoâng bao giôø phoùng daät
Trong dieäu phaùp baäc thaùnh
Thaáy sôï trong chaáp thuû
Trong hieän höõu sanh töû
Ñöôïc giaûi thoaùt khoâng thuû
Sanh töû ñöôïc ñoaïn tröø
Ñöôïc yeân oån khoâng laïc
Ngay hieän taïi tòch tònh
Moïi oaùn haän sôï haõi
Caùc vò aáy vöôït qua
Moïi ñau ñôùn khoå saàu
Thaûy ñeàu ñöôïc sieâu thoaùt.
36.- Boán Baäc Ñaïi Vöông

- Naøy caùc Tyû-kheo, trong ngaøy thöù taùm cuûa nöûa thaùng, caùc vò Ñaïi thaàn coá vaán cho boán Ñaïi vöông, ñi du haønh trong theá giôùi naøy ñeå xem trong loaøi ngöôøi, coù nhieàu ngöôøi coù hieáu vôùi meï, coù hieáu vôùi cha, coù kính Sa-moân, Baø-laø-moân, coù toân troïng caùc vò gia tröôûng, coù laøm leã Uposatha (Boá-taùt), coù ñeà cao caûnh giaùc, coù laøm caùc coâng ñöùc.

Naøy caùc Tyû-kheo, trong ngaøy 14 cuûa nöûa thaùng, caùc Hoaøng töû cuûa boán Thieân vöông, ñi du haønh trong theá giôùi naøy ñeå xem trong loaøi ngöôøi, coù nhieàu ngöôøi coù hieáu vôùi meï, ... coù laøm caùc coâng ñöùc.

Naøy caùc Tyû-kheo, trong ngaøy raèm leã Uposatha, boán vò Thieân vöông töï mình ñi du haønh trong theá giôùi naøy ñeå xem trong loaøi ngöôøi, coù nhieàu ngöôøi coù hieáu vôùi meï, ... coù laøm caùc coâng ñöùc.

Neáu chæ coù ít ngöôøi giöõa loaøi ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, coù hieáu vôùi meï, ... laø caùc coâng ñöùc, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, boán vò Ñaïi vöông lieàn baùo vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi thöù ba möôi ba, ñang ngoài tuï hoïp taïi hoäi tröôøng Sudhammaø:

- "Thöa chö vò, coù ít ngöôøi giöõa loaøi ngöôøi coù hieáu vôùi meï, ... coù laøm caùc coâng ñöùc".

Roài naøy caùc Tyû-kheo, chö Thieân ôû coõi trôøi thöù ba möôi ba khoâng hoan hæ noùi:

- "Thaät vaäy, Thieân chuùng seõ bò toån giaûm vaø Asura chuùng (A-tu-la) seõ ñöôïc sung maõn."

Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, neáu coù nhieàu ngöôøi giöõa loaøi ngöôøi, coù hieáu vôùi meï, ... coù laøm caùc coâng ñöùc, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, boán vò Ñaïi vöông lieàn baùo vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi thöù ba möôi ba, ñang ngoài tuï hoïp taïi hoäi tröôøng Sudhammaø:

- "Thöa chö Vò, coù nhieàu ngöôøi giöõa loaøi ngöôøi, coù hieáu vôùi meï, ... coù laøm caùc coâng ñöùc".

Roài naøy caùc Tyû-kheo, chö Thieân ôû coõi trôøi thöù ba möôi ba hoan hyû noùi

- "Thaät vaäy, Thieân chuùng seõ ñöôïc sung maõn, coøn caùc Asura chuùng seõ bò toån giaûm.

37.- Sakka

Thuôû xöa, naøy caùc Tyû-kheo, Thieân chuû Sakka ñang thuyeát giaûng cho chö Thieân ôû coõi Trôøi thöù Ba möôi ba, trong khi aáy, noùi leân baøi keä nhö sau:

Ngaøy möôøi boán, ngaøy raèm
Ngaøy taùm trong nöûa thaùng
Keå caû phaàn ñaëc bieät
Kheùo ñaày ñuû caû taùm
Theo laøm leã Boá-taùt
Vò aáy gioáng nhö ta.
Baøi keä aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaõ bò Thieân chuû Sakka haùt sai, khoâng haùt ñuùng, noùi sai, khoâng noùi ñuùng. Vì côù sao? Thieân chuû Sakka, naøy caùc Tyû-kheo, chöa ly tham, chöa ly saân, chöa ly si. Coøn vò Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, laø baäc A-la-haùn, laäu hoaëc ñaõ ñoaïn taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, vieäc neân laøm ñaõ laøm, gaùnh naëng ñaõ ñaët xuoáng, muïc ñích ñaõ thaønh ñaït, höõu kieát söû ñaõ ñoaïn taän, chaùnh trí giaûi thoaùt. Vôùi vò Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, lôøi noùi naøy môùi laø thích ñaùng.
Ngaøy möôøi boán, ngaøy raèm
Ngaøy taùm trong nöûa thaùng
Keå caû phaàn ñaëc bieät
Kheùo ñaày ñuû caû taùm
Theo laøm leã Boá-taùt
Vò aáy gioáng nhö ta.
Vì côù sao? Vò Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaõ ly tham, ñaõ ly saân, ñaõ ly si.

Thuôû xöa, naøy caùc Tyû-kheo, Thieân chuû Sakka ñang thuyeát giaûng cho chö Thieân ôû coõi Trôøi thöù Ba möôi ba, trong khi aáy noùi leân baøi keä nhö sau:

Ngaøy möôøi boán, ngaøy raèm
Ngaøy taùm trong nöûa thaùng
Keå caû phaàn ñaëc bieät
Kheùo ñaày ñuû caû taùm
Theo laøm leã Boá-taùt
Vò aáy gioáng nhö ta.
Baøi keä aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaõ bò Thieân chuû Sakka haùt sai, khoâng haùt ñuùng ... Vì côù sao? Ta noùi raèng Thieân chuû Sakka, naøy caùc Tyû-kheo, chöa giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Coøn vò Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, laø baäc A-la-haùn ... chaùnh trí giaûi thoaùt. Vôùi vò Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, lôøi noùi naøy môùi laø thích ñaùng:
Ngaøy möôøi boán, ngaøy raèm
Ngaøy taùm trong nöûa thaùng
Keå caû phaàn ñaëc bieät
Kheùo ñaày ñuû caû taùm
Theo laøm leã Boá-taùt
Vò aáy gioáng nhö ta.
Vì côù sao? Ta noùi raèng, vò Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaõ thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo, giaûi thoaùt khoûi khoå ñau.

38.- Ñöôïc Nuoâi Döôõng Teá Nhò

1. - Naøy caùc Tyû-kheo, Ta ñöôïc nuoâi döôõng teá nhò, toái thaéng nuoâi döôõng teá nhò, cöùu caùnh nuoâi döôõng teá nhò. Naøy caùc Tyû-kheo, trong nhaø Phuï vöông ta, caùc hoà nöôùc ñöôïc xaây leân, trong moät hoà coù hoa sen xanh, trong moät hoà coù hoa sen ñoû, trong moät hoà coù hoa sen traéng, taát caû phuïc vuï cho ta. Khoâng moät höông chieân ñaøn naøo ta duøng, naøy caùc Tyû-kheo, laø khoâng töø Kaøsi ñeán. Baèng vaûi Kaøsi laø khaên cuûa ta, naøy caùc Tyû-kheo. Baèng vaûi kaøsi laø aùo caùnh, baèng vaûi kaøsi laø noäi y, baèng vaûi kaøsi laø thöôïng y. Ñeâm vaø ngaøy, moät loïng traéng ñöôïc che cho ta ñeå traùnh xuùc chaïm laïnh, noùng, buïi, coû hay xöông. Naøy caùc Tyû-kheo, ba laâu ñaøi ñöôïc xaây döïng cho Ta, moät caùi cho muøa ñoâng, moät caùi cho muøa haï, moät caùi cho muøa möa. Vaø Ta, naøy caùc Tyû-kheo, taïi laâu ñaøi muøa möa, trong boán thaùng möa, ñöôïc nhöõng nöõ nhaïc coâng ñoanh vaây, Ta khoâng coù xuoáng döôùi laàu. Trong caùc nhaø cuûa ngöôøi khaùc, caùc ngöôøi ñaày tôù, laøm coâng ñöôïc cho aên côm taám, chaùo chua. Trong nhaø phuï vöông Ta, caùc ngöôøi ñaày tôù, laøm coâng ñöôïc cho aên gaïo, thòt gaø vaø côm naáu.

2.- Vôùi Ta, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc ñaày ñuû vôùi söï giaøu sang nhö vaäy, ñöôïc cöùu caùnh nuoâi döôõng teá nhò nhö vaäy, ta suy nghó raèng: "Keû voâ vaên phaøm phu töï mình bò giaø, khoâng vöôït qua khoûi giaø, khi thaáy ngöôøi khaùc bò giaø, laïi böïc phieàn, hoå theïn, gheâ tôûm, queân raèng mình cuõng nhö vaäy. Ta cuõng bò giaø, khoâng vöôït qua khoûi giaø, sau khi thaáy ngöôøi khaùc giaø, ta coù theå böïc phieàn, hoå theïn, gheâ tôûm? Nhö vaäy, thaät khoâng xöùng ñaùng cho ta". Sau khi quan saùt veà ta nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, söï kieâu maïn cuûa tuoåi treû trong tuoåi treû ñöôïc ñoaïn tröø hoaøn toaøn.

"Keû voâ vaên phaøm phu töï mình bò beänh, khoâng vöôït khoûi beänh, thaáy ngöôøi khaùc bò beänh, laïi böïc phieàn, hoå theïn, gheâ tôûm, queân raèng mình cuõng nhö vaäy. Ta cuõng bò beänh, khoâng vöôït qua khoûi beänh, sau khi thaáy ngöôøi khaùc bò beänh, ta coù theå böïc phieàn, hoå theïn, gheâ tôûm? Nhö vaäy, thaät khoâng xöùng ñaùng cho ta". Sau khi quan saùt veà ta nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, söï kieâu maïn cuûa khoâng beänh trong khoâng beänh ñöôïc ñoaïn tröø hoaøn toaøn.

"Keû voâ vaên phaøm phu töï mình bò cheát, khoâng vöôït khoûi cheát, thaáy ngöôøi khaùc bò cheát, laïi böïc phieàn, hoå theïn, gheâ tôûm, queân raèng mình cuõng nhö vaäy. Ta cuõng bò cheát, khoâng vöôït qua khoûi cheát, sau khi thaáy ngöôøi khaùc cheát, ta coù theå böïc phieàn, hoå theïn, gheâ tôûm sao? Nhö vaäy, thaät khoâng xöùng ñaùng cho ta". Sau khi quan saùt veà ta nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, söï kieâu maïn cuûa söï soáng trong söï soáng ñöôïc ñoaïn tröø hoaøn toaøn.

39. Kieâu Maïn

1. - Coù ba kieâu maïn naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Theá naøo laø ba? Kieâu maïn cuûa tuoåi treû, Kieâu maïn cuûa khoâng beänh, Kieâu maïn cuûa söï soáng.

Say söa trong Kieâu maïn cuûa tuoåi treû, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu laøm caùc aùc haønh veà thaân, laøm caùc aùc haønh veà lôøi noùi, laøm caùc aùc haønh veà yù. Do laøm caùc aùc haønh veà thaân, laøm caùc aùc haønh veà lôøi noùi, laøm caùc aùc haønh veà yù, sau khi thaân hoaïi maïng chung, bò sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Say söa trong Kieâu maïn cuûa khoâng beänh, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu laøm caùc aùc haønh veà thaân...., veà yù . Do laøm caùc aùc haønh veà thaân, laøm caùc aùc haønh veà lôøi noùi, laøm caùc aùc haønh veà yù, sau khi thaân hoaïi maïng chung, bò sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Say söa trong Kieâu maïn cuûa söï soáng, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu laøm caùc aùc haønh veà thaân, laøm caùc aùc haønh veà lôøi noùi, laøm caùc aùc haønh veà yù. Do laøm caùc aùc haønh veà thaân, laøm caùc aùc haønh veà lôøi noùi, laøm caùc aùc haønh veà yù, sau khi thaân hoaïi maïng chung, bò sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc.

Say söa trong Kieâu maïn cuûa tuoåi treû, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo töø boû hoïc phaùp, trôû lui laïi ñôøi soáng theá tuïc. Say söa trong kieâu maïn cuûa khoâng beänh, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo töø boû hoïc phaùp, trôû lui laïi ñôøi soáng theá tuïc. Say söa trong kieâu maïn cuûa ñôøi soáng, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo töø boû hoïc phaùp, trôû lui laïi ñôøi soáng theá tuïc.

2.

Bò beänh vaø bò giaø
Laïi coøn phaûi bò cheát
Keû phaøm phu gheâ tôûm
Ngöôøi khaùc bò nhö vaäy
Neáu ta cuõng gheâ tôûm
Chuùng sanh bò nhö vaäy,
Khoâng xöùng ñaùng cho ta,
Vôùi ta ñöôïc soáng vaäy
Neân ta soáng nhö thaät
Bieát phaùp khoâng sanh y
Söï say söa khoâng beänh
Tuoåi treû vaø söï soáng
Taát caû ta nhieáp phuïc
Thaáy xuaát ly an oån
Nôi ta khôûi tinh taán
Vì ta thaáy Nieát-baøn
Ta khoâng coøn coù theå
Thoï höôûng caùc duïc voïng
ta seõ khoâng trôû lui
Ñích Phaïm haïnh ta ñeán
40.- Taêng Thöôïng

1-4

- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba taêng thöôïng naøy. Theá naøo laø ba? Ngaõ taêng thöôïng, theá giôùi taêng thöôïng, phaùp taêng thöôïng.

Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngaõ taêng thöôïng?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo ñi ñeán ngoâi röøng, hay ñi ñeán goác caây, hay ñi ñeán ngoâi nhaø troáng, quan saùt nhö sau: "Khoâng phaûi vì y aùo, ta xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Khoâng phaûi vì moùn aên khaát thöïc, khoâng phaûi vì saøng toïa, khoâng phaûi vì nhaân coù maët hay khoâng coù maët ôû ñaây maø ta xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, (nhöng vôùi yù nghó nhö sau): "Nay ta bò rôi vaøo sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo, rôi vaøo khoå bò khoå chi phoái. Coù theå do laøm nhö vaäy, söï ñoaïn taän taát caû khoå uaån naøy ñöôïc hieän khôûi leân (cho ta). Vaø ta ñaõ xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, sau khi ñaõ ñoaïn taän taát caû caùc duïc voïng nhö vaäy, laïi coøn ñeo ñuoåi caùc duïc voïng nhu kia hay coøn aùc teä hôn. Nhö vaäy, thaät khoâng xöùng ñaùng cho ta".

Vò aáy quan saùt nhö sau: "Thaéng taán laø tinh taán cuûa ta, khoâng coù thuï ñoäng; an truù laø nieäm cuûa ta, khoâng coù thaát nieäm; khinh an laø thaân cuûa ta, khoâng coù dao ñoäng; ñònh tónh laø taâm cuûa ta, ñöôïc nhöùt taâm". Vò aáy laøm cho taêng thöôïng töï ngaõ, töø boû baát thieän, tu taäp thieän, töø boû coù toäi, tu taäp khoâng toäi, gìn giöõ cho töï ngaõ ñöôïc thanh tònh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø töï ngaõ taêng thöôïng.

2.- Nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø theá giôùi taêng thöôïng?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo ñi ñeán ngoâi röøng hay ñi ñeán goác caây, hay ñi ñeán ngoâi nhaø troáng, roài thaåm saùt nhö sau: "Khoâng phaûi vì y aùo, ta xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Khoâng phaûi vì moùn aên khaát thöïc, khoâng phaûi vì saøng toïa, khoâng phaûi vì nhaân coù maët hay khoâng coù maët ôû ñaây maø ta xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, (nhöng vôùi yù nghó nhö sau): "Nay ta bò rôi vaøo sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo, rôi vaøo khoå bò khoå chi phoái. Coù theå laøm nhö vaäy, ñoaïn taän cuûa taát caû khoå uaån naøy ñöôïc hieän khôûi leân cho ta. Vaø ta ñaõ xuaát gia nhö vaäy, laïi coù theå suy nghó veà duïc taàm hay coù theå suy nghó veà saân taàm, hay coù theå suy nghi veà haïi taàm. To lôùn laø ñaïi chuùng naøy soáng ôû trong ñôøi. Trong ñaïi chuùng soáng ôû ñôøi, coù caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân coù thaàn thoâng, coù thieân nhaõn, coù tha taâm thoâng. Caùc vò naøy coù theå thaáy töø xa, tuy ôû gaàn nhöng khoâng theå thaáy chuùng ñöôïc, vaø chuùng coù theå bieát taâm ta vôùi taâm cuûa chuùng. Chuùng bieát veà ta nhö sau: "Haõy xem thieän nam töû naøy, tuy vì loøng tin xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, nhöng soáng xen laãn vôùi caùc phaùp aùc, baát thieän". Laïi coù caùc chö Thieân coù thaàn thoâng, coù thieân nhaõn, coù tha taâm thoâng. Caùc vò naøy coù theå thaáy töø xa, tuy ôû gaàn nhöng khoâng thaáy chuùng ñöôïc, vaø chuùng coù theå bieát taâm ta vôùi taâm cuûa chuùng. Caùc vò aáy coù theå bieát veà ta nhö sau: "Haõy xem thieän nam töû naøy, tuy vì loøng tin xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, nhöng soáng xen laãn vôùi caùc phaùp aùc, baát thieän"

Vò aáy laïi quan saùt nhö sau: "Thaéng taán laø tinh taán cuûa ta, khoâng coù thuï ñoäng; an truù laø nieäm cuûa ta, khoâng coù thaát nieäm; khinh an laø thaân cuûa ta, khoâng coù dao ñoäng; ñònh tónh laø taâm cuûa ta, ñöôïc nhöùt taâm". Vò aáy laøm cho taêng thöôïng theá giôùi, töø boû baát thieän, tu taäp thieän, töø boû coù toäi, tu taäp khoâng coù toäi, giöõ gìn cho töï ngaõ ñöôïc thanh tònh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø theá giôùi taêng thöôïng.

3.-Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø phaùp taêng thöôïng?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo ñi ñeán ngoâi röøng hay ñi ñeán goác caây, hay ñi ñeán ngoâi nhaø troáng, roài thaåm saùt nhö sau: "Khoâng phaûi vì y aùo, ta xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Khoâng phaûi vì moùn aên khaát thöïc, khoâng phaûi vì saøng toïa, khoâng phaûi vì nhaân coù maët hay khoâng coù maët ôû ñaây maø ta xuaát gia töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, (nhöng vôùi yù nghó nhö sau): "Nay ta bò rôi vaøo sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo, rôi vaøo khoå bò khoå chi phoái. Coù theå do laøm nhö vaäy, ñoaïn taän taát caû caùc khoå uaån naøy ñöôïc hieän khôûi leân cho ta. Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát, thieát thöïc hieän taïi, coù keát quaû ngay töùc thôøi, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi coù trí töï mình töï mình giaùc hieåu. Nay ta coù nhöõng ngöôøi ñoàng Phaïm haïnh, chuùng soáng bieát vaø thaáy. Ta ñaõ ñöôïc xuaát gia trong phaùp vaø Luaät kheùo giaûng nhö vaäy, khoâng leõ ta laïi coù theå soáng bieáng nhaùc phoùng daät. Nhö vaäy, thaät khoâng xöùng ñaùng cho ta".

Vò aáy laïi quaùn saùt nhö sau: "Thaéng taán laø tinh taán cuûa ta, khoâng coù thuï ñoäng; an truù laø nieäm cuûa ta, khoâng coù thaát nieäm; khinh an laø thaân cuûa ta, khoâng coù dao ñoäng; ñònh tónh laø taâm cuûa ta, ñöôïc nhöùt taâm". Vò aáy laøm cho taêng thöôïng phaùp, töø boû baát thieän, tu taäp thieän, töø boû coù toäi, tu taäp khoâng toäi, giöõ gìn cho töï ngaõ ñöôïc thanh tònh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø phaùp taêng thöôïng. Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba phaùp taêng thöôïng naøy.

4.

Treân ñôøi khoâng giaáu ñöôïc
AÙc nghieät töï mình laøm
Ngaõ cuûa ngöôi ta bieát
Laø thaät hay laø giaû
Ngöôi thaät kinh thieän ngaõ
Maët giaùp maët chöùng kieán
Muoán che giaáu töï ngaõ
Ñieàu aùc töï ngaõ laøm
Chö Thieân vaø Nhö Lai
Thaáy roõ ôû trong ñôøi
Sôû haønh cuûa keû ngu
Laøm caùc haïng taø vaïy
Vaäy vò ngaõ taêng thöôïng
Sôû haønh phaûi chaùnh nieäm
Vò theá giôùi taêng thöôïng
Haõy khoân kheùo, Thieàn tònh
Vôùi vò phaùp taêng thöôïng
Haõy soáng theo tuøy phaùp
Ñaïi só khoâng thoái thaát
Tinh caàn theo chaân lyù
Nhieáp phuïc ñöôïc ma quaân
Chieán thaéng ñöôïc töû thaàn
Vôùi tinh caàn tinh taán
sanh ñaõ ñöôïc ñoaïn taän.
Baäc ñaïo só nhö vaäy,
Hieåu theá gian dieäu chí
Ñoái vôùi taát caû phaùp
Khoâng coù gì xuùc phaïm
-ooOoo-

Phaåm tröôùc | Phaåm keá


Muïc Luïc caùc Chöông:
01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | Giôùi thieäu


[Trôû veà trang Thö Muïc]
Revised: 05-10-2000