Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
V. Phaåm Nhoû
41.- Söï Coù Maët
- Do söï coù maët cuûa ba phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, moät thieän nam töû coù loøng tin taïo ra nhieàu phöôùc. Theá naøo laø ba?
Do söï coù maët cuûa loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, moät thieän nam töû coù loøng tin taïo ra nhieàu phöôùc. Do söï coù maët cuûa vaät boá thí, naøy caùc Tyû-kheo, moät thieän nam töû coù loøng tin taïo ra nhieàu phöôùc. Do söï coù maët cuûa caùc vò xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, naøy caùc Tyû-kheo, moät thieän nam töû coù loøng tin taïo ra nhieàu phöôùc.
Do söï coù maët cuûa ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät thieän nam töû coù loøng tin taïo ra nhieàu phöôùc.
42.- Söï Kieän
- Do ba söï kieän, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi ñöôïc bieát laø coù loøng tin. Theá naøo laø ba?
Öa thaáy ngöôøi coù giôùi haïnh, öa nghe dieäu phaùp, vôùi taâm ly caáu ueá cuûa xan tham, soáng trong nhaø, boá thí roäng raõi vôùi baøn tay saïch seõ, öa thích töø boû, saün saøng ñeå ñöôïc yeâu caàu, thích phaân phaùt vaät boá thí. Do ba söï kieän naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi ñöôïc bieát laø coù loøng tin.
Thích thaáy ngöôøi giôùi haïnh43.- Ba Lôïi Ích
Muoán ñöôïc nghe dieäu phaùp
Nhieáp phuïc ueá xan tham
Vò aáy goïi coù tin- Thaáy roõ ba lôïi ích naøy (lyù do, lôïi ích) laø caàn thieát cho moät ngöôøi thuyeát phaùp cho ngöôøi khaùc. Theá naøo laø ba?
Ai thuyeát phaùp caàn phaûi lieãu giaûi nghóa, vaø caàn phaûi lieãu giaûi phaùp. Ai nghe phaùp caàn phaûi lieãu giaûi nghóa vaø caàn phaûi lieãu giaûi phaùp. Ngöôøi thuyeát phaùp vaø caû ngöôøi nghe phaùp caàn phaûi lieãu giaûi nghóa, vaø caàn phaûi lieãu giaûi phaùp. Thaáy roõ ba lôïi ích naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø caàn thieát cho moät ngöôøi thuyeát phaùp cho ngöôøi khaùc.
44.- Tröôøng Hôïp
- Coù ba tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, cuoäc phaùp thoaïi ñöôïc dieãn tieán coù lôïi ích. Theá naøo laø ba?
Ai thuyeát phaùp caàn phaûi lieãu giaûi nghóa, vaø caàn phaûi lieãu giaûi phaùp. Ai nghe phaùp ... lieãu giaûi phaùp. Ai thuyeát phaùp vaø ai nghe phaùp, caû hai caàn phaûi lieãu giaûi nghóa vaø caàn phaûi lieãu giaûi phaùp. Coù ba tröôøng hôïp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø cuoäc phaùp thoaïi ñöôïc dieãn tieán coù lôïi ích.
45.- Boån Phaän
- Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Theá naøo laø ba?
Boá thí, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Xuaát gia, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Haàu haï cha meï, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá.
Bieát boá thí thieän só46.- Baäc Giôùi Haïnh
Baát haïi, cheá ngöï caên
Töï ñieàu, haàu cha meï,
Caùc vò soáng phaïm haïnh,
Boån phaän keû thieän khen
Ngöôøi Hieàn thöïc hieän chuùng
Baäc Thaùnh thaáy roõ vaäy
Ñaït ñöôïc ñôøi an laïc.- Gaàn laøng hay thò traán naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc baäc xuaát gia coù giôùi haïnh truù ôû, taïi choã aáy, caùc ngöôøi nhôø ba söï kieän ñöôïc gaët nhieàu coâng ñöùc. Theá naøo laø ba? Bôûi thaân, bôûi lôøi noùi, bôûi yù.
Gaàn laøng hay thò traán naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc baäc xuaát gia coù giôùi haïnh truù ôû, taïi choã aáy, caùc ngöôøi nhôø ba söï kieän naøy, ñöôïc gaët nhieàu coâng ñöùc.
47.- Höûu Vi
- Coù ba töôùng höõu vi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, cho caùc phaùp höõu vi. Theá naøo laø ba?
Sanh ñöôïc trình baøy roõ, dieät ñöôïc trình baøy roõ, söï bieán dò khi ñang truù ñöôïc trình baøy roõ. Coù ba töôùng höõu vi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, cho caùc phaùp höõu vi.
- Coù ba töôùng voâ vi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, cho caùc phaùp voâ vi. Theá naøo laø ba?
Sanh khoâng ñöôïc trình baøy roõ, dieät khoâng ñöôïc trình baøy roõ, söï bieán dò khi ñang truù khoâng ñöôïc trình baøy roõ. Coù ba töôùng voâ vi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, cho caùc phaùp voâ vi.
48.- Nuùi
- Döïa vaøo vua nuùi Tuyeát Sôn, naøy caùc Tyû-kheo, caùc caây saølaø to lôùn ñöôïc lôùn leân ba söï taêng tröôûng. Theá naøo laø ba?
Chuùng lôùn leân veà caønh, veà laù, veà toaøn boä laù caây, chuùng lôùn leân veà voû trong vaø voû ngoaøi hay maàm non, chuùng lôùn leân veà giaùc caây vaø loõi caây. Döïa vaøo vua nuùi Tuyeát Sôn, naøy caùc Tyû-kheo, caùc caây saølaø to lôùn ñöôïc lôùn leân ba söï taêng tröôûng naøy.
Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, döïa vaøo thieän nam töû coù loøng tin, caùc ngöôøi trong gia ñình ñöôïc lôùn leân ba söï taêng tröôûng. Theá naøo laø ba?
Taêng tröôûng veà loøng tin, taêng tröôûng veà giôùi, taêng tröôûng veà trí tueä. Döïa vaøo thieän nam töû coù loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, caùc ngöôøi trong gia ñình ñöôïc lôùn leân ba söï taêng tröôûng naøy.
Nhö nuùi ñaù söøng söïng49.- Nhieät Tình Tinh Taán
Trong röøng saâu röøng raäm
Caùc caây lôùn döïa vaøo
Lôùn leân nhöõng thaàn röøng
Cuõng vaäy, thieän nam töû
Coù loøng tin giôùi ñöùc
Vôï con vaø gia quyeán
Döïa vaøo ñeå lôùn maïnh
Vôùi tuøy tuøng baø con
Nhôø caäy ñeå sinh soáng
Thaáy vò giôùi haïnh laøm
Giôùi, boá thí, thieän haønh
Neáu chuùng coù maét saùng
Chuùng laøm theo vò aáy
ÔÛ ñaây, laøm ñuùng phaùp
Con ñöôøng ñeán coõi laønh
Trong Thieân giôùi hyû laïc
Öôùc muoán ñöôïc hoaøn hyû.- Coù ba tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, nhieät tình caàn phaûi laøm maïnh. Theá naøo laø ba?
Caùc aùc baát thieän phaùp chöa sanh, caàn nhieät tình laøm maïnh ñöøng cho sanh. Caùc Thieän phaùp chöa sanh, caàn nhieät tình laøm maïnh ñeå cho sanh. Ñeå chòu ñöïng caùc thaân thoï khoå ñaõ sanh, nhoùi ñau, da dieát ñau, gay gaét ñau, khoâng thích thuù, khoâng thích yù, ñoaït maïng soáng, caàn nhieät tình laøm maïnh. Coù ba tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, nhieät tình caàn phaûi laøm maïnh.
Khi naøo Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi caùc phaùp aùc, baát thieän chöa sanh, nhieät tình laøm maïnh ñöøng ñeå cho sanh, ñoái vôùi caùc phaùp thieän chöa sanh, nhieät tình laøm maïnh ñeå cho sanh khôûi. Ñeå chòu ñöïng caùc thaân thoï ñaõ sanh, khoå ñau, nhoùi ñau, da dieát ñau, gay gaét ñau, khoâng thích thuù, khoâng thích yù, ñoaït maïng soáng, nhieät tình laøm maïnh. Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø vò coù nhieät tình, thaän troïng, chaùnh nieäm ñeå chôn chaùnh ñoaïn taän khoå ñau.
50.- Giaëc Cöôùp
- Do ñaày ñuû ba ñieàu kieän, naøy caùc Tyû-kheo, moät teân cöôùp lôùn coù theå chaët ñöôïc khoùa cöûa, mang ñi ñöôïc ñoà aên troäm, laøm keå cöôùp troäm moät nhaø, laøm keû ñöùng ñöôøng chaän cöôùp. Theá naøo laø ba?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, teân cöôùp lôùn döïa vaøo quanh co hieåm trôû, döïa vaøo röøng raäm, döïa vaøo keû coù quyeàn löïc.
Vaø theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø teân cöôùp lôùn döïa vaøo quanh co hieåm trôû? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, teân cöôùp lôùn döïa vaøo con soâng khoù loäi qua, hay söï quanh co hieåm trôû cuûa nuùi non. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø teân cöôùp lôùn döïa vaøo söï quanh co hieåm trôû.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø teân cöôùp lôùn döïa vaøo röøng raäm? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, teân cöôùp lôùn döïa vaøo röøng raäm coû, hay röøng raäm caây, hay khoùm röøng, hay ñaùm röøng lôùn raäm. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, teân cöôùp lôùn döïa vaøo röøng raäm.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø teân cöôùp lôùn döïa vaøo keû coù quyeàn löïc? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, teân cöôùp lôùn döïa vaøo vua hay caùc vò ñaïi thaàn cuûa vua vaø nghó nhö sau: "Neáu coù ai keát toäi ta, caùc vua aáy hay caùc vò ñaïi thaàn cuûa vua aáy seõ giaûi thích, cöùu thoaùt ta". Vaø thöïc söï laø nhö vaäy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, teân cöôùp lôùn döïa vaøo keû coù quyeàn löïc.
Do ñaày ñuû ba ñieàu kieän naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät teân cöôùp lôùn coù theå chaët ñöôïc khoùa cöûa, mang ñi ñöôïc ñoà aên troäm, laøm keå cöôùp troäm moät nhaø, laøm keû ñöùng ñöôøng chaän cöôùp.
Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò aùc Tyû-kheo ñaày ñuû ba phaùp, töï mình söû söï moät vaät maát goác, bò thöông tích, phaïm toäi, bò keû trí quôû traùch, vaø taïo neân nhieàu ñieàu voâ phöôùc. Theá naøo laø ba?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, aùc Tyû-kheo döïa vaøo quanh co hieåm trôû, döïa vaøo röøng raäm vaø döïa vaøo keû coù quyeàn löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø aùc Tyû-kheo döïa vaøo söï hieåm trôû? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, aùc Tyû-kheo ñaày ñuû vôùi thaân haønh quanh co hieåm trôû, vôùi ngöõ haønh quanh co hieåm trôû, vôùi yù haønh quanh co hieåm trôû. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø aùc Tyû-kheo döïa vaøo quanh co hieåm trôû.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø aùc Tyû-kheo döïa vaøo röøng raäm? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, aùc Tyû-kheo coù taø kieán, ñaày ñuû nhöõng tri kieán ñi ñeán cöïc ñoan. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø caùc Tyû-kheo döïa vaøo röøng raäm.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø aùc Tyû-kheo döïa vaøo keû coù quyeàn? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, döïa vaøo caùc vua hay caùc ñaïi thaàn cuûa vua, aùc Tyû-kheo nghó raèng: "Neáu coù ai keát toäi ta, caùc vua aáy, hay caùc ñaïi thaàn cuûa vua aáy seõ giaûi thích, cöùu thoaùt ta". Vaø thöïc söï laø nhö vaäy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø aùc Tyû-kheo döïa vaøo keû coù quyeàn löïc.
Ñaàu ñuû ba phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, aùc Tyû-kheo töï mình xöû söï nhö moät vaät maát goác, bò thöông tích, phaïm toäi, bò keû trí quôû traùch, vaø taïo neân nhieàu ñieàu voâ phöôùc.
VI. Phaåm Caùc Baø La Moân
51.- (a) Hai Ngöôøi
- Coù hai vò Baø-la-moân giaø yeáu, tröôûng laõo, tuoåi lôùn, cuoäc ñôøi ñaõ ñöôïc traûi qua, ñaõ ñeán ñoaïn cuoái cuoäc ñôøi, ñaõ 120 tuoåi, ñi ñeán Theá Toân ... ngoài xuoáng moät beân, nhöõng Baø-la-moân aáy baïch Theá Toân:
- Thöa Toân giaû Gotama, chuùng toâi laø nhöõng Baø-la-moân giaø yeáu, tröôûng laõo, tuoåi lôùn, ñôøi ñaõ ñöôïc traûi qua, ñaõ ñeán ñoaïn cuoái cuoäc ñôøi, ñaõ 120 tuoåi, nhöng chuùng toâi khoâng laøm ñieàu laønh, khoâng laøm ñieàu thieän, khoâng laøm nhöõng ñieàu ñeå chaám döùt caùc sôï haõi. Toân giaû Gotama haõy raên daïy chuùng toâi, Toân giaû Gotama haõy giaûng daïy chuùng toâi. Nhôø vaäy, chuùng toâi seõ ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi.
- Thaät vaäy, caùc oâng laø nhöõng Baø-la-moân giaø yeáu, ... ñaõ 120 tuoåi, nhöng caùc OÂng khoâng laøm ñieàu laønh ... khoâng laøm nhöõng ñieàu ñeå chaám döùt caùc sôï haõi. Thaät vaäy, naøy caùc Baø-la-moân, theá giôùi naøy ñaõ bò giaø, beänh, cheát daét daãn. Theá giôùi ñaõ bò giaø, beänh, cheát daét daãn nhö vaäy, naøy caùc Baø-la-moân, thôøi cheá ngöï thaân, cheá ngöï lôøi noùi, cheá ngöï yù trong ñôøi naøy, ñoái vôùi keû ñaõ ñi ñeán coõi cheát, phaûi laø choã nöông töïa, laø hang truù aån, laø hoøn cuø lao (hay ngoïn ñeøn), laø choã quy y vaø laø ñích xöù noù ñeán.
Ñôøi soáng bò daét daãn52.- (b) Hai Ngöôøi
Maïng soáng chaúng laø bao
Bò giaø keùo daãn ñi
Khoâng coù nôi nöông töïa
Haõy luoân luoân quaùn töôûng
Sôï haõi töû vong naøy
Haõy laøm caùc coâng ñöùc
Ñöa ñeán chôn an laïc.
ÔÛ ñaây cheá ngöï thaân,
Cheá ngöï lôøi vaø yù,
Keû aáy daàu coù cheát,
Cuõng ñöôïc höôûng an laïc,
Vì khi coøn ñang soáng
Ñaõ laøm caùc coâng ñöùc.Roài Baø-la-moân giaø yeáu, tröôûng laõo, tuoåi lôùn ... ñi ñeán Theá Toân, baïch Theá Toân:
- Thöa Toân giaû Gotama, chuùng toâi laø nhöõng Baø-la-moân giaø yeáu, tröôûng laõo, tuoåi lôùn, ñôøi ñaõ ñöôïc traûi qua, ñaõ ñeán ñoaïn cuoái cuoäc ñôøi, ñaõ 120 tuoåi, nhöng chuùng toâi khoâng laøm ñieàu laønh, khoâng laøm ñieàu thieän, khoâng laøm nhöõng ñieàu ñeå chaám döùt caùc sôï haõi. Toân giaû Gotama haõy raên daïy chuùng toâi, Toân giaû Gotama haõy giaûng daïy chuùng toâi. Nhôø vaäy, chuùng toâi seõ ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi.
- Thaät vaäy, caùc oâng laø nhöõng Baø-la-moân giaø yeáu, ... ñaõ 120 tuoåi, nhöng caùc OÂng khoâng laøm ñieàu laønh ... laø choã quy y vaø laø ñích xöù noù ñeán.
Trong ngoâi nhaø bò chaùy,53.- Vò Baø La Moân
Ñoà ñaïc ñöôïc ñem ra,
Ñoà aáy lôïi cho noù,
Khoâng phaûi ñoà bò chaùy,
Cuõng vaäy ñôøi bò chaùy,
Do giaø cheát thieâu ñoát,
Nhôø boá thí töï cöùu
Kheùo cöùu, ñoà boá thí.
ÔÛ ñaây, cheá ngöï thaân,
Cheá ngöï lôøi vaø yù,
Keû aáy daàu coù cheát,
Cuõng ñöôïc höôûng an laïc,
Vì khi coøn ñang soáng
Ñaõ laøm caùc coâng ñöùc.Roài moät Baø-la-moân ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm ... Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân aáy baïch Theá Toân:
- Phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, thöa Toân giaû Gotama, ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Cho ñeán nhö theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu?
- Bò tham aùi laøm say ñaém, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, neân suy nghó ñieàu haïi mình, suy nghó ñieàu haïi ngöôøi, suy nghó ñieàu haïi caû hai, caûm thoï taâm khoå taâm öu. Tham aùi ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi khoâng nghó ñeán töï haïi, khoâng nghó ñeán haïi ngöôøi, khoâng nghó ñeán haïi caû hai, khoâng caûm thoï taâm khoå taâm öu. Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
Bò saân laøm ueá nhieãm, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, neân suy nghó ñieàu haïi mình, ... taâm khoå taâm öu. Saân ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi khoâng nghó ñeán töï haïi..... khoâng caûm thoï taâm khoå taâm öu. Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
Bò si laøm cho meâ môø, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, neân suy nghó ñieàu haïi mình, ... taâm khoå taâm öu. Si ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi khoâng nghó ñeán töï haïi, khoâng nghó ñeán haïi ngöôøi, khoâng nghó ñeán haïi caû hai, khoâng caûm thoï taâm khoå taâm öu. Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
- Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! Xin Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con xin troïn ñôøi quy ngöôõng.
54.- Baø La Moân Cö Só
Roài moät Baø-la-moân du só ñi ñeán; Theá Toân, sau khi ñeán, ... Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân du só baïch Theá Toân:
- Phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, thöa Toân giaû Gotama, ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Cho ñeán nhö theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu?
- Bò tham aùi laøm say ñaém, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám ... caûm thoï taâm khoå taâm öu. Tham aùi ñöôïc ñoaïn tröø ... khoâng caûm thoï taâm khoå taâm öu.
Bò tham aùi laøm say ñaém, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, vò aáy laøm aùc haïnh veà thaân ... aùc haïnh veà lôøi noùi, aùc haïnh veà yù. Tham aùi ñöôïc ñoaïn tröø, vò aáy khoâng laøm aùc haïnh veà thaân ... aùc haïnh veà lôøi noùi ... , aùc haïnh veà yù.
Bò tham aùi laøm say ñaém, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, vò aáy khoâng nhö thaät roõ bieát lôïi ích cuûa mình, khoâng nhö thaät roõ bieát lo cuûa ngöôøi, khoâng nhö thaät roõ bieát lôïi ích cuûa caû hai. Tham aùi ñöôïc ñoaïn tröø, vò aáy nhö thaät roõ bieát lôïi ích cuûa mình, nhö thaät roõ bieát lo cuûa ngöôøi, nhö thaät roõ bieát lôïi ích cuûa caû hai
Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
Bò saân laøm ueá nhieãm, naøy Baø-la-moân ...
Bò si laøm meâ môø, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, neân suy nghó ñeán haïi mình ... neân suy nghó ñeán haïi caû hai, caûm thoï taâm khoå taâm öu. Si ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi khoâng nghó ñeán töï haïi ... khoâng caûm thoï taâm khoå taâm öu.
Bò si laøm cho meâ môø, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc,taâm bò xaâm chieám, neân laøm aùc haïnh veà thaân ... aùc haïnh veà lôøi noùi, aùc haïnh veà yù. Si ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi khoâng laøm aùc haïnh veà thaân ... aùc haïnh veà lôøi noùi ... , aùc haïnh veà yù.
Bò si laøm cho meâ môø, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, neân khoâng nhö thaät roõ bieát lôïi ích cuûa mình, khoâng nhö thaät roõ bieát lôïi ích cho ngöôøi, khoâng nhö thaät roõ bieát lôïi ích cuûa caû hai. Si ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi nhö thaät roõ bieát lôïi ích cho mình, nhö thaät roõ bieát lôïi ích cho ngöôøi, nhö thaät roõ bieát lôïi ích cuûa caû hai
Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
55.- Nieát-baøn
Roài Baø-la-moân Jaønussoni ñi ñeán Theá Toân ... Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Jaønussoni baïch Theá Toân:
- Thieát thöïc hieän taïi laø Nieát baøn, thöa Toân giaû Gotama, ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Cho ñeán nhö theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, Nieát baøn laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu?
- Bò tham aùi laøm say ñaém, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, neân suy nghó ñieàu haïi mình, suy nghó ñieàu haïi ngöôøi, suy nghó ñieàu haïi caû hai, caûm thoï taâm khoå taâm öu. Tham aùi ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi khoâng nghó ñeán töï haïi, khoâng nghó ñeán haïi ngöôøi, khoâng nghó ñeán haïi caû hai, khoâng caûm thoï taâm khoå taâm öu. Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, Nieát baøn laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
Bò si laøm ueá nhieãm, naøy Baø-la-moân ...
Bò saân laøm meâ môø, naøy Baø-la-moân, bò chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, neân suy nghó ñeán haïi mình ... neân suy nghó ñeán haïi caû hai, caûm thoï taâm khoå taâm öu. Si ñöôïc ñoaïn tröø, thôøi khoâng nghó ñeán töï haïi ... khoâng caûm thoï taâm khoå taâm öu.
Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, Nieát baøn laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
Khi vò aáy, naøy Baø-la-moân, caûm thoï tham aùi ñöôïc ñoaïn taän, khoâng coù dö taøn, caûm thoï saân ñöôïc ñoaïn taän, khoâng coù dö taøn, caûm thoï si ñöôïc ñoaïn taän, khoâng coù dö taøn. Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, Nieát baøn laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ... ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
- Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con xin troïn ñôøi quy ngöôõng.
56.- Ngöôøi Giaøu Coù
Roài moät Baø-la-moân giaøu coù lôùn ñi ñeán Theá Toân, ... Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân giaøu coù lôùn baïch Theá Toân:
- Con coù nghe, thöa Toân giaû Gotama, caùc Baø-la-moân thuôû xöa, caùc tröôûng laõo lôùn tuoåi, baäc thaày cuûa caùc baäc Thaày noùi raèng: "Thuôû xöa, theá giôùi naøy quaù sung maõn, vôùi ngöôøi, - ngöôøi ta nghó nhö moät vöïc saâu khoâng coù soùng, caùc laøng, caùc thò traán, caùc kinh thaønh quaù gaàn ñeå moät con gaø troáng coù theå böôùc töø choã naøy qua choã kia."
Do nhaân gì, thöa Toân giaû Gotama, do duyeân gì, ngaøy nay loaøi ngöôøi laïi bò tieâu dieät, bò giaûm thieåu troâng roõ nhö theá, caùc laøng trôû thaønh khoâng phaûi laøng, caùc thò traán trôû thaønh khoâng phaûi thò traán, caùc thaønh phoá trôû thaønh khoâng phaûi thaønh phoá, caùc quoác ñoä trôû thaønh khoâng phaûi quoác ñoä?
- Ngaøy nay, naøy Baø-la-moân, loaøi ngöôøi bò tham aùi phi phaùp laøm cho say ñaém, vaø bò aùc tham chinh phuïc, bò taø kieán chi phoái. Vì bò tham aùi phi phaùp laøm cho say ñaém, vì bò aùc tham chinh phuïc, vì bò taø kieán chi phoái, chuùng caàm göôm saéc beùn saùt haïi laãn nhau. Do vaäy, nhieàu ngöôøi maïng chung. Ñaây laø nhaân, naøy Baø-la-moân, ñaây laø duyeân, ngaøy nay loaøi ngöôøi bò tieâu dieät, bò giaûm thieåu troâng roõ nhö theá ... caùc quoác ñoä trôû thaønh khoâng quoác ñoä.
Laïi nöõa, naøy Baø-la-moân, ngaøy nay, caùc loaøi ngöôøi bò tham aùi phi phaùp laøm cho say ñaém ... bò caùc taø kieán chi phoái. Vì bò tham aùi phi phaùp laøm cho say ñaém ... vì bò taø kieán chi phoái, trôøi khoâng möa xuoáng ñeàu ñaën. Vì vaäy, böõa aên khoù tìm, muøa maøng hö maát, traéng xoùa vôùi coân truøng, chæ coøn laïi coïng deïp. Do vaäy, nhieàu ngöôøi maïng chung. Ñaây laø nhaân, naøy Baø-la-moân, ñaây laø duyeân, vì sao ngaøy nay loaøi ngöôøi bò tieâu dieät, bò giaûm thieåu troâng roõ nhö theá ... caùc quoác ñoä trôû thaønh khoâng phaûi quoác ñoä.
Laïi nöõa, naøy Baø-la-moân, ngaøy nay, caùc loaøi ngöôøi bò tham aùi phi phaùp laøm cho say ñaém ... bò caùc taø kieán chi phoái. Vì bò tham aùi phi phaùp laøm cho say ñaém ... vì bò caùc taø kieán chi phoái, caùc loaøi Yakkha (Daï-xoa) thaû ra caùc loaøi phi nhaân döõ tôïn. Vì vaäy, nhieàu ngöôøi meänh chung. Ñaây laø nhaân, naøy Baø-la-moân, ñaây laø duyeân, ngaøy nay loaøi ngöôøi bò tieâu dieät, bò giaûm thieåu troâng roõ nhö theá ... caùc quoác ñoä trôû thaønh khoâng phaûi quoác ñoä.
- Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! ... Toân giaû Gotama haõy nhaän con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con xin troïn ñôøi quy ngöôõng.
57.- Vacchagotta
Roài du só Vacchagotta ñi ñeán Theá Toân, ... Ngoài xuoáng moät beân, du só Vacchagotta thöa vôùi Theá Toân:
- Toâi coù ñöôïc nghe, thöa Toân giaû Gotama, Sa-moân Gotama noùi nhö sau: "Caàn phaûi boá thí cho Ta, khoâng caàn boá thí cho ngöôøi khaùc. Caàn phaûi boá thí cho ñeä töû cuûa Ta, khoâng caàn phaûi boá thí cho ñeä töû nhöõng ngöôøi khaùc. Boá thí cho Ta coù quaû lôùn, boá thí cho nhöõng ngöôøi khaùc khoâng coù quaû lôùn. Boá thí cho caùc ñeä töû cuûa ta coù quaû lôùn, boá thí cho nhöõng ñeä töû cuûa ngöôøi khaùc khoâng coù quaû lôùn!". Thöa Toân giaû Gotama, nhöõng ai noùi raèng Sa-moân noùi nhö sau: "Caàn phaûi boá thí cho Ta ... khoâng coù ñöôïc quaû lôùn!". Nhöõng ngöôøi noùi nhö vaäy, coù phaûi noùi ñuùng lôøi noùi cuûa Toân giaû Gotama, khoâng coù xuyeân taïc Toân giaû Gotama vôùi ñieàu khoâng thaät? Coù phaûi hoï noùi nhö vaäy laø ñuùng phaùp vaø thuaän phaùp, vaø nhöõng ai laø ngöôøi ñoàng phaùp, noùi lôøi ñuùng phaùp vaø thuaän phaùp, khoâng coù cô hoäi ñeå chæ trích? Hoï khoâng muoán xuyeân taïc Toân giaû Gotama?
- Naøy Vaccha, nhöõng ai noùi raèng Sa-moân Gotama noùi nhö sau: "Caàn phaûi boá thí cho ta ... coù ñöôïc quaû lôùn!", nhöõng ngöôøi aáy khoâng noùi ñuùng vôùi lôøi noùi cuûa ta, hoï ñaõ xuyeân taïc ta vôùi ñieàu khoâng thaät, hoï ñaõ noùi laùo. Naøy Vaccha, ai ngaên chaän ngöôøi khaùc boá thí, ngöôøi aáy taïo ra ba chöôùng ngaïi phaùp vaø ñaùnh caép maát ba vaät. Theá naøo laø ba?
Ngöôøi aáy laøm chöôùng ngaïi ngöôøi cho khoâng ñöôïc coâng ñöùc, ngöôøi aáy ngaên chaën ngöôøi nhaän khoâng ñöôïc boá thí, vaø töï ngaõ ngöôøi aáy tröôùc ñaõ maát goác, laïi caøng bò thöông toån hôn. Naøy Vaccha, ai ngaên chaën ngöôøi cho khoâng boá thí ngöôøi khaùc, taïo ra ba chöôùng ngaò nhö vaäy, vaø ñaùnh caép maát ba vaät. Naøy Vaccha, ta noùi nhö sau: "Nhöõng ai ñoå ñoà pheá thaûi treân maâm baøn, hay ñoà röûa cheùn baùt vaøo hoá phaân hay hoá raùc röôûi (vôùi yù nghó) ñeå caùc loaøi höõu tình trong aáy nhôø ñaáy ñöôïc aên ñeå soáng". Do nhaân duyeân aáy, naøy Vaccha, ta noùi coù ñem laïi coâng ñöùc, coøn noùi gì ñoái vôùi loaøi ngöôøi.
Laïi nöõa, naøy Vaccha, Ta tuyeân boá raèng, cho ngöôøi coù giôùi haïnh ñöôïc quaû lôùn, cho ngöôøi aùc giôùi khoâng phaûi nhö vaäy. Ngöôøi coù giôùi haïnh laø ngöôøi ñaõ ñoaïn taän naêm phaùp vaø ñaõ ñaày ñuû naêm phaùp.
Theá naøo laø naêm phaùp ñaõ ñöôïc ñoaïn taän? Duïc tham ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, saân ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, hoân traàm thuøy mieân ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, traïo hoái ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, nghi ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, naêm phaùp naøy ñaõ ñöôïc ñoaïn taän.
Naêm phaùp naøo ñaõ ñöôïc ñaày ñuû?
Ñaày ñuû voâ hoïc giôùi uaån, ñaày ñuû voâ hoïc ñònh uaån, ñaày ñuû voâ hoïc tueä uaån, ñaày ñuû voâ hoïc giaûi thoaùt uaån, ñaày ñuû voâ hoïc giaûi thoaùt tri kieán uaån. Vò aáy ñöôïc ñaày ñuû naêm phaùp naøy. ÔÛ ñaây, Ta tuyeân boá raèng, boá thí cho ngöôøi ñoaïn taän naêm phaùp, ñaày ñuû naêm phaùp coù quaû lôùn.
Nhö trong moät ñaøn boø,58.- Tikanna
Coù con ñen, traéng, ñoû
Maøu hung hay coù ñoám,
Coù con maøu boà caâu
Daàu con boø maøu gì,
Kieám ñöôïc con boø thuaàn,
Con vaät keùo söùc maïnh,
Ñeïp, lanh vaø haêng haùi,
Maëc keä noù maøu gì,
Lieàn maéc vaøo gaùnh naëng,
Cuõng vaäy, giöõa loaøi ngöôøi,
Daàu coù sinh choã naøo,
Hoaøng toäc, Baø-la-moân
Thöông gia hay noâ boäc,
Keû khoâng coù giai caáp,
Hay haï caáp ñoå phaân,
Giöõa nhöõng ngöôøi nhö vaäy.
Ai ñieàu phuïc thuaàn thuïc,
Ngay thaúng, ñuû giôùi ñöùc
Noùi thöïc, bieát taøm quyù,
Sanh töû ñaõ ñoaïn taän,
Phaïm haïnh ñöôïc veïn toaøn
Gaùnh naëng ñaõ haï xuoáng,
Khoâng coøn bò troùi buoäc,
Vieäc caàn laøm ñaõ laøm,
Khoâng coøn bò laäu hoaëc,
Ñaõ ñeán bôø beân kia,
Khoâng chaáp phaùp tòch tònh,
Phöôùc ñieàn aáy voâ caáu.
Quaû lôùn ñaùng cuùng döôøng;
Nhö keû ngu khoâng bieát,
Thieáu trí, ít nghe nhieàu,
Chæ boá thí beân ngoaøi,
Khoâng ñeán gaàn keû thieän,
Nhöõng ai gaàn keû thieän,
Coù tueä, toân böïc hieàn
Hoï tin baäc Thieän Theä,
An truù taän goác reã.
Sanh Thieân hay ôû ñaây
Ñöôïc sanh gia ñình toát
Baäc trí tuaàn töï tieán
Chöùng ñöôïc caûnh Nieát-baøn.1-6
Roài Baø-la-moân Tikanna ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân ... Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Tikanna, tröôùc maët Theá Toân, taùn thaùn caùc baäc Baø-la-moân coù ñaày ñuû ba minh.
- Phaûi, naøy Baø-la-moân, hoï laø caùc baäc coù ba minh. Phaûi, caùc Baø-la-moân coù ba minh. Cho ñeán nhö theá naøo, naøy Baø-la-moân, caùc Baø-la-moân dieãn taû ba minh cuûa caùc Baø-la-moân?
- ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, vò Baø-la-moân thieän sanh caû töø maãu vaø phuï heä, huyeát thoáng thanh tònh cho ñeán baûy ñôøi toå phuï, khoâng bò moät veát nhô naøo, khoâng bò moät deøm pha naøo veà vaán ñeà huyeát thoáng thoï sanh, nhaø phuùng tuïng, nhaø trì chuù, thoâng hieåu ba taäp Veda vôùi danh nghóa, leã nghi, ngöõ nguyeân, chuù giaûi vaø caùc coå truyeän laø thöù naêm, thoâng hieåu ngöõ phaùp vaø vaên phaïm, bieän taøi veà thuaän theá (töï nhieân hoïc) vaø töôùng cuûa caùc vò ñaïi nhaân. Nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, caùc vò Baø-la-moân dieãn taû ba minh caùc vò Baø-la-moân.
- Thaät laø khaùc, naøy Baø-la-moân, caùc Baø-la-moân dieãn taû ba minh cuûa caùc Baø-la-moân. Thaät laø khaùc ba minh trong luaät cuûa baäc thaùnh.
- Nhö theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, laø ba minh trong giôùi luaät cuûa baäc thaùnh? Laønh thay, neáu Toân giaû Gotama thuyeát phaùp cho chuùng toâi veà ba minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh.
- Vaäy Baø-la-moân haõy nghe vaø kheùo taùc yù, ta seõ giaûng.
- Thöa vaâng, Toân giaû.
Baø-la-moân Tikana vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
- ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, Tyû-kheo ly duïc, ly caùc phaùp aùc, baát thieän, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, vôùi taàm vôùi töù, laøm cho tònh chæ taàm vaø töù, vò aáy chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm khoâng töù, noäi tónh, nhaát taâm. Ly hyû, truù xaû, chaùnh nieäm, tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, vò aáy chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù ba. Xaû laïc, xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, vò aáy chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh.
3- Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán tuùc maïng minh. Vò aáy nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, möôøi ñôøi, hai möôi ñôøi, ba möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêm ñôøi, hai traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, moät traêm ngaøn ñôøi. Nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp nhieàu hoaïi vaø thaønh kieáp. Vò aáy nhôù raèng: "Taïi choã kia, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã kia, ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã noï, ta ñöôïc sanh ra ôû ñaây." Nhö vaäy, vò aáy nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù, cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc neùt chi tieát. Ñaây laø minh thöù nhaát ñaõ ñaït ñöôïc, voâ minh dieät, minh khôûi, boùng toái dieät, aùnh saùng sanh, ñoái vôùi vò an truù khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.
4.-Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò Tyû-kheo daãn taâm, höôùng taâm ñeán trí tueä veà sanh töû cuûa chuùng sanh. Vò aáy vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân, thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy bieát roõ raèng, chuùng sanh ngöôøi haï lieät, keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï.
Caùc chuùng sanh naøy laøm nhöõng aùc haïnh veà thaân, ngöõ, yù, phæ baùng caùc baäc thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán. Nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng chuùng sanh naøy laøm nhöõng thieän haïnh veà thaân, ngöõ, yù, khoâng phæ baùng caùc baäc thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán. Nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc coõi thieän, coõi trôøi, coõi ñôøi naøy. Nhö vaäy, vò aáy vôùi Thieân nhaõn, thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Vò aáy bieát roõ raèng, chuùng sanh ngöôøi haï lieät, keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Ñaây laø minh thöù hai ñaõ ñaït ñöôïc, voâ minh dieät, minh khôûi, boùng toái dieät, aùnh saùng sanh, ñoái vôùi vò an truù khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.
5.-Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán laäu taän trí. Vò aáy bieát nhö thaät: "Ñaây laø khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nguyeân nhaân cuûa khoå", bieát nhö thaät: "Ñaây laø khoå dieät", bieát nhö thaät: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät". Bieát nhö thaät: "Ñaây laø nhöõng laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø nguyeân nhaân caùc laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø söï dieät tröø caùc laäu hoaëc", bieát nhö thaät: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán söï dieät tröø caùc laäu hoaëc". Nhôø hieåu bieát nhö vaäy, nhaän thöùc nhö vaäy, taâm cuûa vò aáy thoaùt khoûi duïc laäu, thoaùt khoûi höõu laäu, thoaùt khoûi voâ minh laäu. Ñoái vôùi töï thaân ñaõ giaûi thoaùt nhö vaäy, khôûi leân söï hieåu bieát: "Ta ñaõ giaûi thoaùt". Vò aáy bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, vieäc caàn laøm ñaõ laøm, sau ñôøi hieän taïi, khoâng coù ñôøi soáng naøo khaùc nöõa". Ñaây laø minh thöù ba ñaõ ñaït ñöôïc, voâ minh dieät, minh khôûi, boùng toái dieät, aùnh saùng sanh, ñoái vôùi vò an truù khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.
6.-
Giôùi haïnh khoâng cao thaápNhö vaäy, naøy Baø-la-moân, laø ba minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh.
Khoân kheùo vaø thieàn tònh,
Vôùi taâm ñöôïc chinh phuïc,
Nhöùt taâm, kheùo ñònh tónh,
Baäc trí ñoaïn meâ aùm,
Ba minh, dieät töû thaàn,
Vò aáy ñöôïc toân xöng,
Ñaïi haïnh cho Trôøi Ngöôøi,
Baäc "Ñoaïn taän taát caû",
Ñaày ñuû caû ba minh
An truù khoâng meâ voïng,
Ñöùc Phaät, baäc Giaùc Ngoä,
Baäc chöùng thaân toái haäu,
Chuùng leã Gotama.
Ai bieát ñöôïc ñôøi tröôùc,
Thaáy Thieân giôùi, ñoïa giôùi,
Vò aáy laø ñaïo só,
Ñoaïn sanh, ñaït thaéng trí
Vò Baø-la-moân naøo,
Chöùng ñöôïc ba minh naøy,
Ta goïi laø ba minh
Khoâng nhö thöôøng ñöôïc goïi.- Thaät khaùc, thöa Toân giaû Gotama, laø ba minh cuûa caùc Baø-la-moân! Thaät khaùc laø ba minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh! Vaø thöa Toân giaû Gotama, ngöôøi coù ñöôïc ba minh cuûa caùc Baø-la-moân khoâng saùnh baèng moät phaàn möôøi saùu cuûa vò chöùng minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh.
59. - Jaønussoni
1-4
Roài coù Baø-la-moân Jaønussoni ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán ... ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Jaønussoni baïch Theá Toân:
- Ai laøm leã teá ñaøn, thöa Toân giaû Gotama, hay ai laøm leã cuùng linh, hay ai coù boá thí, caàn phaûi boá thí caùc vaät aáy cho caùc vò Baø-la-moân coù ba minh.
Cho ñeán nhö theá naøo, naøy Baø-la-moân, caùc vò Baø-la-moân dieãn taû moät Baø-la-moân coù ba minh?
ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, vò Baø-la-moân thieän sanh caû töø maãu heä vaø phuï heä, huyeát thoáng thanh tònh cho ñeán baûy ñôøi toå phuï, khoâng bò moät veát nhô naøo, khoâng bò moât deøm pha naøo veà vaán ñeà huyeát thoáng thoï sanh, nhaø phuùng tuïng, nhaø trì chuù, thoâng hieåu ba taäp Veä ñaø vôùi danh nghóa, leã nghi, ngöõ nguyeân, chuù giaûi, vaø caùc coå truyeän laø thöù naêm, thoâng hieåu ngöõ phaùp vaø vaên phaïm, bieän taøi veà thuaän theá (töï nhieân hoïc) vaø töôùng cuûa vò Ñaïi nhaân. Nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, caùc Baø-la-moân dieãn taû ba minh cuûa caùc Baø-la-moân.
- Thaät laø khaùc, naøy Baø-la-moân, caùc Baø-la-moân dieãn taû ba minh cuûa caùc Baø-la-moân. Thaät laø khaùc, ba minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh.
- Nhö theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, laø ba minh trong giôùi Luaät cuûa baäc Thaùnh? Laønh thay, neáu Toân giaû Gotama thuyeát giaûng cho chuùng toâi veà ba minh trong giôùi Luaät cuûa baäc Thaùnh.
- Vaäy Baø-la-moân haõy nghe vaø kheùo taùc yù. Ta seõ giaûng.
- Thöa vaâng, Toân giaû.
Baø-la-moân Jaønussoni vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
2- ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, Tyû-kheo ly duïc, ly caùc phaùp aùc, baát thieän, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù nhaát ... chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh.
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán tuùc maïng minh. Vò aáy nhôù ñeán caùc ñôøi soáng quaù khöù nhö moät ñôøi, hai ñôøi ... Ñaây laø minh thöù nhaát ñaõ ñaït ñöôïc, voâ minh dieät, minh khôûi boùng toái dieät, aùnh saùnh sanh, ñoái vôùi vò an truù khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.
Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán trí tueä veà sanh töû cuûa chuùng sanh. Vò aáy, vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh, sieâu nhaân ... ñeàu do haïnh nghieäp cuûa chuùng. Ñaây laø minh thöù hai ñaõ ñaït ñöôïc, voâ minh dieät, minh khôûi boùng toái dieät, aùnh saùnh sanh, ñoái vôùi vò an truù khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn.
4.-Vôùi taâm ñònh tónh, thuaàn tònh, khoâng caáu nhieãm, khoâng phieàn naõo, nhu nhuyeán, deã söû duïng, vöõng chaéc, bình thaûn nhö vaäy, vò aáy daãn taâm, höôùng taâm ñeán laäu taän trí. Vò aáy bieát nhö thaät: "Ñaây laø khoå" ... " ... khoâng coù ñôøi soáng naøo khaùc nöõa." Ñaây laø minh thöù ba ñaõ ñaït ñöôïc, voâ minh dieät, minh khôûi boùng toái dieät, aùnh saùnh sanh, ñoái vôùi vò khoâng phoùng daät, an truù, nhieät taâm, tinh caàn.
Ai ñaày ñuû giôùi haïnhNhö vaäy, naøy Baø-la-moân, laø ba minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh.
Tinh caàn vaø ñònh tónh
Vôùi taàm ñöôïc chinh phuïc
Nhöùt taâm kheùo ñònh tónh
Ai bieát ñöôïc ñôøi tröôùc
Thaáy Thieân giôùi ñoïa xöù
Vò aáy laø ñaïo só
Ñoaïn sanh, ñaït thaéng trí
Vò Baø-la-moân naøo,
Chöùng ñöôïc ba minh naøy,
Ta goïi laø ba minh
Khoâng nhö thöôøng ñöôïc goïi.- Thaät theá, thöa Toân giaû Gotama, laø ba minh cuûa caùc Baø-la-moân! Thaät khaùc, laø ba minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh! Vaø thöa Toân giaû Gotama, ngöôøi coù ñöôïc ba minh cuûa caùc Baø-la-moân khoâng saùnh baèng moät phaàn möôøi saùu cuûa vò chöùng ba minh trong Luaät cuûa baäc Thaùnh! Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! ... mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû, töø nay cho ñeán maïng chung, con xin troïn ñôøi quy ngöôõng?
60.- Sangaørava
1-7
- Roài coù Baø-la-moân Sangaørava ñi ñeán Theá Toân, ... ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Sangaørava baïch Theá Toân:
- Thöa Toân giaû Gotama, chuùng toâi laøm leã teá ñaøn vaø khuyeân caùc ngöôøi khaùc laøm leã teá ñaøn. ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, ai laøm leã teá ñaøn vaø ai khuyeân caùc ngöôøi khaùc laøm leã teá ñaøn, taát caû ñeàu thöïc haønh con ñöôøng ñöa ñeán coâng ñöùc cho nhieàu ngöôøi, töùc laø keát quaû cuûa teá ñaøn. Thöa Toân giaû Gotama, ai xuaát gia, töø boû gia toäc, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, chæ nhieáp phuïc moät töï ngaõ cuûa mình, chæ an tònh moät töï ngaõ cuûa mình, chæ laøm cho moät töï ngaõ chöùng ñöôïc Nieát-baøn. Nhö vaäy, ngöôøi aáy thöïc haønh con ñöôøng ñöa ñeán coâng ñöùc chæ coù moät mình, töùc laø keát quaû cuûa söï xuaát gia.
- Vaäy naøy Baø-la-moân, ôû ñaây, Ta seõ hoûi OÂng. OÂng kham nhaãn nhö theá naøo, haõy nhö vaäy traû lôøi. OÂng nghó nhö theá naøo, naøy Baø-la-moân, ôû ñaây, Theá Toân xuaát hieän ôû ñôøi, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieân Tueä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Vò aáy noùi nhö sau: "Ñaây laø con ñöôøng, ñaây laø ñaïo loä, nhôø thöïc haønh con ñöôøng naøy, Ta ñaõ theå nhaäp voâ thöôïng Phaïm haïnh, töï mình vôùi thaéng trí, chöùng ñaït, an truù vaø tuyeân thuyeát. Caùc ngöôøi haõy ñeán! Haõy nhö vaäy thöïc haønh! Caùc ngöôøi seõ theå nhaäp voâ thöôïng Phaïm haïnh, töï mình vôùi thaéng trí, chöùng ñaït vaø an truù". Nhö vaäy, vò Ñaïo sö naøy thuyeát phaùp, vaø caùc ngöôøi khaùc nhö thaät haønh trì. Soá ngöôøi nhö vaäy laø haøng traêm, haøng ngaøn, haøng traêm ngaøn. OÂng nghó theá naøo, naøy Baø-la-moân, söï vieäc laø nhö vaäy, thôøi con ñöôøng ñöa ñeán coâng ñöùc naøy aûnh höôûng chæ ñeán moät ngöôøi hay aûnh höôûng ñeán nhieàu ngöôøi, töùc laø keát quaû cuûa söï xuaát gia?
- Söï vieäc naøy laø nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, con ñöôøng ñöa ñeán coâng ñöùc naøy laø aûnh höôûng ñeán nhieàu ngöôøi, töùc laø keát quaû cuûa söï xuaát gia.
Ñöôïc nghe noùi nhö vaäy, Toân giaû Ananda noùi vôùi Baø-la-moân Sangaørava:
- Trong hai con ñöôøng, naøy Baø-la-moân, con ñöôøng naøo, OÂng coù theå kham nhaãn laø giaûn dò hôn, ít khoù chòu hôn, keát quaû lôùn hôn vaø lôïi ích hôn?
Ñöôïc noùi nhö vaäy, Baø-la-moân Sangaørava noùi vôùi Toân giaû Ananda:
- Nhö Toân giaû Gotama vaø Toân giaû Ananda, caû hai ñoái vôùi toâi laø ñaùng kính leã vaø ñaùng taùn thaùn.
Laàn thöù hai, Toân giaû Ananda noùi vôùi Baø-la-moân Sangaørava:
- Naøy Baø-la-moân, Ta khoâng hoûi OÂng nhö vaäy: "Nhöõng ai laø ñaùng ñaûnh leã, hay nhöõng ai laø ñaùng taùn thaùn? "Naøy Baø-la-moân, nhö theá naøy Ta hoûi OÂng: "Naøy Baø-la-moân, trong hai con ñöôøng naøy, con ñöôøng naøo OÂng coù theå kham nhaãn laø giaûn dò hôn, ít khoù chòu hôn, keát quaû lôùn hôn, lôïi ích lôùn hôn?"
Laàn thöù hai, Baø-la-moân Sangaørava noùi vôùi Toân giaû Ananda:
- Nhö Toân giaû Gotama vaø Toân giaû Ananda, caû hai ñoái vôùi toâi laø ñaùng ñaûnh leã vaø ñaùng taùn thaùn.
Laàn thöù ba, Toân giaû Ananda noùi vôùi Baø-la-moân Sangaørava:
- Naøy Baø-la-moân, Ta khoâng hoûi OÂng nhö vaäy: "Nhöõng ai laø ñaùng kính leã, hay nhöõng ai laø ñaùng taùn thaùn? "Naøy Baø-la-moân, nhö theá naøy Ta hoûi OÂng: "Naøy Baø-la-moân, trong hai con ñöôøng naøy, con ñöôøng naøo OÂng coù theå kham nhaãn laø giaûn dò hôn, ít khoù chòu hôn, keát quaû lôùn hôn, lôïi ích lôùn hôn?"
Laàn thöù ba, Baø-la-moân Sangaørava noùi vôùi Toân giaû Ananda:
- Nhö Toân giaû Gotama vaø Toân giaû Ananda, caû hai ñoái vôùi toâi laø ñaùng kính leã vaø ñaùng taùn thaùn.
3. Roài Theá Toân suy nghó nhö sau: "Cho ñeán laàn thöù ba, Baø-la-moân Sangaørava, ñöôïc hoûi moät caâu ñuùng phaùp laïi traùnh neù, khoâng traû lôøi. Vaäy Ta haõy giaûi toûa vieäc naøy".
Roài Theá Toân noùi vôùi Baø-la-moân Sangaørava:
- Naøy Baø-la-moân, caâu chuyeän gì ñaõ khôûi leân hoâm nay trong cung ñieän Nhaø Vua, khi hoäi chuùng nhaø vua ngoài tuï hoïp laïi?
- Thöa Toân giaû Gotama, hoâm nay, trong cung ñieän nhaø vua, caâu chuyeän nhö sau ñaõ khôûi leân, khi hoäi chuùng nhaø vua ngoài tuï hoïp laïi: "Thuôû xöa, caùc Tyû-kheo ít hôn, nhöng nhieàu hôn laø caùc phaùp thöôïng nhaân, caùc thaàn thoâng thaàn bieán ñöôïc thò hieän. Ngaøy nay, caùc Tyû-kheo nhieàu hôn, nhöng ít hôn laø caùc phaùp thöôïng nhaân, caùc thaàn thoâng thaàn bieán ñöôïc thò hieän." Thöa Toân giaû Gotama, ñaáy laø caâu chuyeän ñaõ khôûi leân hoâm nay trong cung ñieän nhaø vua, khi hoäi chuùng nhaø vua ngoài tuï hoïp laïi.
4. - Naøy Baø-la-moân, coù ba loaïi thaàn thoâng. Theá naøo laø ba? Thaàn thoâng bieán hoùa, thaàn thoâng kyù thuyeát, thaàn thoâng giaùo hoùa, vaø Baø-la-moân, theá naøo laø thaàn thoâng bieán hoùa?
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, coù ngöôøi chöùng ñöôïc caùc loaïi thaàn thoâng, moät thaân hieän ra nhieàu thaân, nhieàu thaân hieän ra moät thaân, hieän hình, bieán hình, ñi ngang qua vaùch qua töôøng, qua nuùi nhö ñi ngang qua hö khoâng, ñoän thoå, troài leân ngang qua ñaát lieàn nhö ôû trong nöôùc, ñi treân nöôùc, khoâng nöùt reõ ra nhö treân ñaát lieàn, ngoài kieát giaø, ñi treân hö khoâng nhö con chim, vôùi baøn tay, chaïm vaø rôø maët traêng vaø maët trôøi, nhöõng vaät coù ñaïi oai löïc, ñaïi oai thaàn nhö vaäy, coù theå töï thaân bay ñeán coõi Phaïm Thieân.
5. Vaø naøy Baø-la-moân, theá naøo laø thaàn thoâng kyù thuyeát?
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, coù ngöôøi noùi leân nhôø töôùng: "Nhö vaày laø yù cuûa OÂng, nhö theá naøy laø yù cuûa OÂng, nhö theá naøy laø taø taâm cuûa OÂng". Neáu vò aáy noùi leân coù nhieàu, cuõng chæ laø nhö vaäy, khoâng coù gì khaùc.
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, coù ngöôøi noùi leân khoâng nhôø töôùng, nhöng nghe tieáng cuûa loaøi ngöôøi hay cuûa phi nhaân, hay cuûa Chö Thieân, lieàn noùi leân: "Nhö vaày laø yù cuûa OÂng, nhö theá naøy laø yù cuûa OÂng, nhö theá naøy laø taø taâm cuûa OÂng". Neáu vò aáy noùi leân nhieàu, cuõng chæ laø nhö vaäy, khoâng coù gì khaùc.
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, coù ngöôøi noùi leân khoâng nhôø töôùng, cuõng khoâng nhôø nghe tieáng cuûa loaøi ngöôøi hay cuûa phi nhaân, hay cuûa Chö Thieân, nhöng sau khi nghe ñöôïc tieáng trình baøy roõ raøng vaø coù suy tö; sau khi suy taàm vaø suy tö lieàn noùi leân: "Nhö vaày laø yù cuûa OÂng, nhö theá naøy laø yù cuûa OÂng, nhö theá naøy laø taâm cuûa OÂng". Neáu vò aáy noùi leân coù nhieàu, cuõng chæ laø nhö vaäy, khoâng coù gì khaùc.
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, coù ngöôøi khoâng noùi leân nhôø töôùng, khoâng noùi leân nhôø nghe tieáng cuûa loaøi ngöôøi hay cuûa phi nhaân, hay cuûa Chö Thieân, khoâng noùi leân sau khi nghe ñöôïc tieáng trình baøy roõ raøng vaø coù suy tö, sau khi suy taàm vaø suy tö. Nhöõng thaønh töïu ñònh khoâng taàm khoâng töù, vôùi taâm cuûa mình bieát roõ taâm cuûa ngöôøi khaùc tuøy theo haønh yù cuûa vò Toân giaû naøy höôùng ñeán choã naøo, thôøi taâm cuûa vò naøy laäp töùc suy taàm ñeán choã aáy. Neáu vò aáy noùi leân coù nhieàu, cuõng chæ laø nhö vaäy, khoâng coù gì khaùc. Naøy Baø-la-moân, ñaây goïi laø thaàn thoâng kyù thuyeát.
6. Vaø nhö theá naøo, naøy Baø-la-moân, laø thaàn thoâng giaùo hoùa?
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, coù ngöôøi giaùo giôùi nhö sau: "Haõy suy nghó nhö theá naøy, chôù suy nghó nhö vaäy! Haõy taùc yù nhö theá vaäy, chôù taùc yù nhö vaäy! Haõy töø boû caùi naøy! Haõy ñaït ñeán caùi naøy vaø an truù!". Naøy Baø-la-moân, ñaây goïi laø thaàn thoâng giaùo hoùa. Nay Baø-la-moân, coù ba loaïi thaàn thoâng naøy.
Trong ba loaïi thaàn thoâng naøy, OÂng coù theå chaáp nhaän loaïi thaàn thoâng naøo laø hy höõu hôn, thuø dieäu hôn?
- ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, loaïi thaàn thoâng naøy: ÔÛ ñaây coù ngöôøi chöùng ñöôïc nhieàu loaïi thaàn thoâng, moät thaân hieän ra nhieàu thaân ... Coù theå töï thaân bay ñeán coõi Phaïm Thieân. Loaïi thaàn thoâng naøy, thöa Toân giaû Gotama, ai laøm loaïi thaàn thoâng aáy, ngöôøi aáy töï kinh nghieäm laáy. Ai laøm thaàn thoâng aáy, töï mình coù ñöôïc thaàn thoâng aáy. Loaïi thaàn thoâng naøy, ñoái vôùi toâi, ñöôïc xem taùnh chaát nhö laø huyeãn hoùa. Coøn loaïi thaàn thoâng naøy, thöa Toân giaû Gotama: ÔÛ ñaây coù ngöôøi nhôø töôùng noùi leân ... Vôùi taâm cuûa mình, roõ bieát taâm cuûa ngöôøi khaùc. Loaïi thaàn thoâng naøy, thöa Toân giaû Gotama, ai laøm loaïi thaàn thoâng aáy, ngöôøi aáy töï kinh nghieäm laáy. Ai laøm thaàn thoâng aáy, töï mình coù ñöôïc thaàn thoâng aáy. Loaïi thaàn thoâng naøy, ñoái vôùi toâi, ñöôïc xem taùnh chaát nhö laø huyeãn hoùa. Coøn loaïi thaàn thoâng naøy, thöa Toân giaû Gotama: ÔÛ ñaây coù ngöôøi giaùo giôùi nhö sau: "Haõy suy nghó nhö theá naøy ... haõy ñaït ñeán caùi naøy vaø an truù". Loaïi thaàn thoâng naøy, thöa Toân giaû Gotama, toâi coù theå chaáp nhaän laø hy höõu hôn vaø thuø dieäu hôn trong ba loaïi thaàn thoâng.
Thaät laø vi dieäu, thöa Toân giaû Gotama! Thaät laø hy höõu, thöa Toân giaû Gotama! Vaán ñeà naøy ñöôïc Toân giaû Gotama kheùo noùi nhö vaäy, Chuùng toâi thoï trì raèng Toân giaû Gotama coù thaønh töïu caû ba loaïi thaàn thoâng naøy. Thaät vaäy, Toân giaû Gotama coù theå chöùng ñöôïc nhieàu loaïi thaàn thoâng ... Thaät vaäy, Toân giaû Gotama thaønh töïu ñöôïc ñònh khoâng taàm khoâng töù, vôùi taâm cuûa mình roõ bieát taâm cuûa ngöôøi khaùc, tuyø theo yù haønh cuûa vò Toân giaû naøy höôùng ñeán choã naøo, thôøi taâm cuûa vò naøy laäp töùc suy taàm ñeán choã aáy. Toân giaû Gotama giaùo giôùi nhö sau: "Haõy suy nghó nhö theá naøy, chôù suy nghó nhö vaäy! Haõy taùc yù nhö vaäy, chôù taùc yù nhö vaäy! Haõy töø boû caùi naøy, haõy ñaït ñeán caùi naøy vaø an truù!".
7. -Thaät vaäy, naøy Baø-la-moân, lôøi noùi cuûa OÂng tröôùc nhö laø choáng ta, sau xích laïi gaàn ta. Vaø Ta seõ traû lôøi cho OÂng. Naøy Baø-la-moân, ta chöùng ñöôïc nhieàu loaïi thaàn thoâng ... naøy Baø-la-moân, ta thaønh töïu ñöôïc ñònh khoâng taàm khoâng töù, vôùi taâm cuûa mình roõ bieát taâm cuûa ngöôøi khaùc, tuøy theo yù haønh cuûa vò Toân giaû naøy höôùng ñeán choã naøo, thôøi taâm cuûa vò naøy laäp töùc suy taàm ñeán choã aáy. Toân giaû Gotama coù theå giaùo giôùi nhö sau: "Haõy suy nghó nhö theá naøy, chôù suy nghó nhö vaäy. Haõy taùc yù nhö vaäy, chôù taùc yù nhö vaäy! Haõy töø boû caùi naøy, haõy ñaït ñöôïc caùi naøy vaø an truù!".
- Thöa Toân giaû Gotama, coù moät Tyû-kheo naøo khaùc, cung thaønh töïu ñöôïc ba loaïi thaàn thoâng naøy, ngoaøi Toân giaû Gotama?
- Naøy Baø-la-moân, khoâng phaûi chæ coù moät traêm, hai traêm, ba traêm, boán traêm, naêm traêm maø coøn nhieàu hôn nöõa caùc Tyû-kheo thaønh töïu ñöôïc ba loaïi thaàn thoâng naøy.
- Nhöng thöa Toân giaû Gotama, nay caùc Tyø kheo aáy hieän ôû ñaâu?
- Naøy Baø-la-moân, trong chuùng Tyû-kheo naøy.
- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Nhö ngöôøi döïng ñöùng nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, hay trình baøy caùi gì bò che kín, hay chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, hay caàm ñeøn saùng vaøo boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, phaùp ñöôïc Toân giaû Gotama thuyeát giaûng vôùi nhieàu phaùp moân. Con nay xin quy y Toân giaû Gotama, quy y Phaùp, quy y Taêng. Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
VII. Phaåm Lôùn
61.- Sôû y xöù.
1.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba y söù naøy cuûa ngoaïi ñaïo, daàu coù bò caùc baäc Hieàn giaû caät vaán, naïn vaán lyù do, thaûo luaän, vaãn kieân trì trong quan ñieåm truyeàn thoáng veà voâ vi (khoâng haønh ñoäng). Theá naøo laø ba?
Naøy caùc Tyû-kheo, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân thuyeát nhö sau, chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do nhaân nghieäp quaù khöù". Naøy caùc Tyû-kheo, coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân, thuyeát phaùp nhö sau, chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do nhaân moät taïo hoùa taïo ra". Naøy caùc Tyû-kheo, coù moät soá Sa-moân, hay Baø-la-moân, thuyeát phaùp nhö sau, chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do khoâng nhaân, khoâng duyeân".
2.- ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân, thuyeát nhö sau, chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do nhaân nghieäp quaù khöù". Ñoái vôùi caùc vò aáy, Ta ñeán vaø noùi: "Chö Toân giaû, coù thaät chaêng, Chö Toân giaû coù thuyeát nhö sau, chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do nhaân nghieäp quaù khöù? "".
Ñöôïc Ta hoûi vaäy, hoï traû lôøi: "Thöa phaûi, coù nhö vaäy".
Ta noùi vôùi hoï nhö sau: "Nhö vaäy, thôøi theo caùc Toân giaû, do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi saùt sanh; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi laáy cuûa khoâng cho; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi khoâng Phaïm haïnh; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi noùi laùo; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi noùi hai löôõi; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi aùc khaåu; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi noùi lôøi phuø phieám; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi tham lam; do nhaân nghieäp quaù khöù, seõ trôû thaønh ngöôøi theo taø kieán". Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, vôùi nhöõng ai trôû laïi döïa vaøo nghieäp quaù khöù laø do kieân thöïc, vôùi nhöõng ngöôøi aáy seõ khoâng coù öôùc muoán, khoâng coù tinh taán, khoâng coù "Ñaây laø vieäc phaûi laøm", hay "Ñaây laø vieäc khoâng neân laøm". Nhö vaäy, söï caàn thieát caàn phaûi laøm hay khoâng caàn phaûi laøm khoâng ñöôïc tìm thaáy laø chaân thöïc, laø ñaùng tin caäy, thôøi danh töø Sa-moân khoâng theå aùp duïng ñuùng phaùp cho caùc OÂng ñöôïc, vì caùc OÂng soáng thaát nieäm vaø vôùi caùc caên khoâng hoä trì.
Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï chæ trích ñuùng phaùp thöù nhaát cuûa ta ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân coù thuyeát nhö vaäy, coù chaáp kieán nhö vaäy.
3.- ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân, thuyeát nhö sau, chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do nhaân moät taïo hoùa taïo ra". Ñoái vôùi caùc vò aáy, Ta ñeán vaø noùi: "Chö Toân giaû, coù thaät chaêng, Chö Toân giaû coù thuyeát nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do nhaân moät taïo hoùa taïo ra? ".
Ñöôïc Ta hoûi vaäy, hoï traû lôøi: "Thöa phaûi, coù nhö vaäy".
Ta noùi vôùi hoï nhö sau: "Nhö vaäy, thôøi theo caùc Toân giaû, do nhaân moät vò taïo hoùa taïo ra, seõ trôû thaønh ngöôøi saùt sanh ... Do nhaân moät vò taïo hoùa taïo ra, seõ trôû thaønh ngöôøi theo taø kieán". Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, vôùi nhöõng ai trôû laïi döïa vaøo vò taïo hoùa taïo ra laø lyù do kieân thöïc, vôùi nhöõng ngöôøi aáy seõ khoâng coù öôùc muoán, khoâng coù tinh taán, khoâng coù "Ñaây laø vieäc phaûi laøm", hay "Ñaây laø vieäc khoâng neân laøm". Nhö vaäy, söï caàn thieát caàn phaûi laøm hay khoâng caàn phaûi laøm khoâng ñöôïc tìm thaáy laø chaân thöïc, laø ñaùng tin caäy, thôøi danh töø Sa-moân khoâng theå aùp duïng ñuùng phaùp cho caùc OÂng ñöôïc, vì caùc OÂng soáng thaát nieäm vaø vôùi caùc caên khoâng hoä trì.
Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï chæ trích ñuùng phaùp thöù hai cuûa ta ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân coù thuyeát nhö vaäy, coù chaáp kieán nhö vaäy.
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân, thuyeát nhö sau, chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do khoâng nhaân khoâng duyeân". Ñoái vôùi caùc vò aáy, Ta ñeán vaø noùi: "Chö Toân giaû, coù thaät chaêng, Chö Toân giaû coù thuyeát nhö sau chaáp kieán nhö sau: "Phaøm coù caûm giaùc gì veà con ngöôøi naøy laõnh thoï laïc, khoå hay khoâng khoå, khoâng laïc, taát caû ñeàu do khoâng nhaân khoâng duyeân? "".
Ñöôïc Ta hoûi vaäy, hoï traû lôøi: "Thöa phaûi, coù nhö vaäy".
Ta noùi vôùi hoï nhö sau: "Nhö vaäy, thôøi theo caùc Toân giaû, do khoâng nhaân khoâng duyeân, seõ trôû thaønh ngöôøi saùt sanh ... Do khoâng nhaân khoâng duyeân, seõ trôû thaønh ngöôøi theo taø kieán". Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, vôùi nhöõng ai trôû laïi döïa vaøo vò taïo hoùa taïo ra laø lyù do kieân thöïc, vôùi nhöõng ngöôøi aáy seõ khoâng coù öôùc muoán, khoâng coù tinh taán, khoâng coù "Ñaây laø vieäc phaûi laøm", hay "Ñaây laø vieäc khoâng neân laøm". Nhö vaäy, söï caàn thieát caàn phaûi laøm hay khoâng caàn phaûi laøm khoâng ñöôïc tìm thaáy laø chaân thöïc, laø ñaùng tin caäy, thôøi danh töø Sa-moân khoâng theå aùp duïng ñuùng phaùp cho caùc OÂng ñöôïc, vì caùc OÂng soáng thaát nieäm vaø vôùi caùc caên khoâng hoä trì.
Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï chæ trích ñuùng phaùp thöù ba cuûa ta ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân coù thuyeát nhö vaäy, coù chaáp kieán nhö vaäy. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø ba y xöù cuûa ngoaïi ñaïo, duø coù ñöôïc caùc baäc Toân giaû caät vaán, naïn vaán lyù do thaûo luaän, vaãn kieân trì trong quan ñieåm truyeàn thoáng veà voâ vi (khoâng haønh ñoäng).
5.- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø phaùp ta thuyeát giaûng, khoâng bò chæ trích, khoâng bò ueá nhieãm, khoâng coù toäi loãi, khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø phaùp ta thuyeát giaûng, khoâng bò chæ trích, khoâng bò ueá nhieãm, khoâng coù toäi loãi, khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch?
Saùu giôùi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp Ta thuyeát giaûng, ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Saùu xuùc xöù naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp Ta thuyeát giaûng ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Möôøi taùm yù caän haønh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp Ta thuyeát giaûng ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Boán Thaùnh ñeá naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp Ta thuyeát giaûng ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch.
6.- Saùu giôùi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp Ta thuyeát giaûng ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch, ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân gì ñöôïc noùi ñeán? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu giôùi naøy: ñòa giôùi, thuûy giôùi, phong giôùi, hoûa giôùi, khoâng giôùi, thöùc giôùi. Saùu giôùi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp ñöôïc Ta thuyeát giaûng, khoâng bò chæ trích, khoâng bò ueá nhieãm, khoâng coù toäi loãi, khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ñeán, chính do duyeân naøy ñaõ ñöôïc noùi ñeán.
7.- Coù saùu xuùc xöù naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp ta thuyeát giaûng ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ñeán, chính do duyeân naøo ñaõ ñöôïc noùi ñeán? Naøy caùc Tyû-kheo, coù saùu xuùc xöù naøy: nhaõn xuùc xöù, nhó xuùc xöù, tyû xuùc xöù, thieät xuùc xöù, thaân xuùc xöù, yù xuùc xöù. Coù saùu xuùc xöù naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ñeán, chính do duyeân naøy ñaõ ñöôïc noùi ñeán.
8.-Coù möôøi taùm yù caän haønh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp ñöôïc Ta thuyeát giaûng, ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ñeán, chính do duyeân naøo ñaõ ñöôïc noùi ñeán? Khi con maét thaáy saéc, tö töôûng höôùng veà vaø ñeán gaàn saéc, laøm y xöù cho hyû, höôùng veà vaø ñeán gaàn saéc, laøm y xöù cho öu, höôùng veà vaø ñeán gaàn saéc, laøm y xöù cho xaû. Khi tai nghe tieáng, tö töôûng höôùng veà vaø ñeán gaàn tieáng, laøm y xöù cho hyû, höôùng veà vaø ñeán gaàn tieáng, laøm y xöù cho öu, höôùng veà vaø ñeán gaàn tieáng, laøm y xöù cho xaû. Khi muõi ngöûi höông ... khi löôõi neám vò ... khi thaân caûm xuùc ... khi yù nhaän thöùc phaùp, tö töôûng höôùng veà vaø ñeán gaàn phaùp, laøm y xöù cho hyû, höôùng veà vaø ñeán gaàn phaùp, laøm y xöù cho öu, höôùng veà vaø ñeán gaàn phaùp, laøm y xöù cho xaû. Coù möôøi taùm yù caän haønh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc Ta thuyeát giaûng ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ñeán, chính do duyeân naøy ñaõ ñöôïc noùi ñeán.
9.- Boán thaùnh ñeá naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc Ta thuyeát giaûng ... khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ñeán, chính do duyeân naøo ñaõ ñöôïc noùi ñeán? Do chaáp thuû saùu giôùi, naøy caùc Tyõ kheo, neân coù nhaäp thai. Do coù nhaäp thai, neân coù danh saéc. Do duyeân danh saéc, neân coù saùu xöù. Do duyeân saùu xöù, neân coù xuùc. Do duyeân xuùc, neân coù thoï. Vôùi ngöôøi coù caûm thoï, naøy caùc Tyû-kheo, Ta neâu roõ: "Ñaây laø khoå", Ta neâu roõ: "Ñaây laø khoå taäp; Ta neâu roõ: "Ñaây laø khoå dieät", Ta neâu roõ: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät".
10.- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Khoå Thaùnh ñeá?
Sanh laø khoå, giaø laø khoå, beänh laø khoå, cheát laø khoå, saàu bi, khoå, öu naõo laø khoå. Ñieàu mong caàu khoâng ñöôïc laø khoå. Toùm laïi, naêm thuû uaån laø khoå. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø Khoå Thaùnh ñeá.
11.- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Thaùnh ñeá veà Khoå taäp?
Voâ minh duyeân haønh, haønh duyeân thöùc, thöùc duyeân saéc, danh saéc duyeân saùu xöù, saùu xöù duyeân xuùc, xuùc duyeân thoï, thoï duyeân aùi, aùi duyeân thuû, thuû duyeân höõu, höõu duyeân sanh, sanh duyeân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu naõo. Nhö vaày laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø Thaùnh ñeá veà Khoå taäp.
12.-Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Thaùnh ñeá veà Khoå dieät?
Do voâ minh dieät khoâng coù taøn dö, neân caùc haønh dieät. Do haønh dieät, neân thöùc dieät. Do thöùc dieät neân danh saéc dieät. Do danh saéc dieät neân saùu xöù dieät. Do saùu xöù dieät neân xuùc dieät. Do xuùc dieät neân thoï dieät. Do thoï dieät neân aùi dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu naõo ñeàu dieät. Nhö vaày laø söï ñoaïn dieät toaøn boä cuûa khoå uaån naøy. Naøy caùc Tyû-kheo, Ñaây goïi laø Thaùnh ñeá veà Khoå dieät.
13.-Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Thaùnh ñeá veà con ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät?
Ñaây laø Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh, töùc laø chaùnh tri kieán, chaùnh tö duy, chaùnh ngöõ, chaùnh nghieäp, chaùnh maïng, chaùnh tinh taán, chaùnh nieäm, chaùnh ñònh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø Thaùnh ñeá veà con ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät.
Boán Thaùnh ñeá naøy, naøy caùc Tyû-kheo, do Ta thuyeát giaûng, khoâng bò chæ trích, khoâng coù ueá nhieãm, khoâng coù toäi loãi, khoâng bò caùc Sa-moân, caùc Baø-la-moân coù trí quôû traùch. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi ñeán, chính do duyeân naøy ñöôïc noùi ñeán.
62.- Caùc Sôï Haõi.
1. - Coù ba sôï haõi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laøm chia reõ meï con, ñöôïc ngöôøi phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán. Theá naøo laø ba?
Coù moät thôøi, naøy caùc Tyû-kheo, moät hoûa tai lôùn khôûi leân. Khi hoûa tai lôùn naøy khôûi leân,nayõ caùc Tyõ Kheo, caùc laøng bò thieâu, caùc thò traán lôùn bò thieâu, caùc thaønh phoá bò thieâu. Khi caùc laøng bò thieâu, caùc thò traán lôùn bò thieâu, caùc thaønh phoá bò thieâu, meï khoâng tìm ñöôïc con, con khoâng tìm ñöôïc meï. Ñaây laø sôï haõi thöù nhaát, naøy caùc Tyû-kheo, laøm chia reõ meï con, ñöôïc keû phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
2.- Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, moät thôøi coù möa lôùn khôûi leân. Khi möa lôùn khôûi leân, naøy caùc Tyû-kheo, luït loäi lôùn sanh khôûi. Do coù luït lôùn sanh khôûi, neân caùc laøng bò cuoán troâi, caùc thò traán bò cuoán troâi, caùc thaønh phoá bò cuoán troâi. Khi caùc laøng bò cuoán troâi, caùc thò traán bò cuoán troâi, caùc thaønh phoá bò cuoán troâi, meï khoâng tìm ñöôïc con, con khoâng tìm ñöôïc meï. Ñaây laø sôï haõi thöù hai, naøy caùc Tyû-kheo, laøm chia reõ meï con, ñöôïc keû phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
3.- Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, moät thôøi coù sôï haõi veà giaëc cöôùp röøng noåi leân, vaø daân chuùng leo leân xe chaïy troán. Khi sôï haõi giaëc cöôùp röøng noåi leân, naøy caùc Tyû-kheo, khi daân chuùng leo leân xe chaïy troán, meï khoâng tìm ñöôïc con, con khoâng tìm ñöôïc meï. Ñaây laø sôï haõi thöù ba, naøy caùc Tyû-kheo, laøm chia reõ meï con, ñöôïc keû phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
Coù ba sôï haõi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laøm chia reõ meï con, ñöôïc keû phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
4.- Coù ba sôï haõi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù khi chia reõ meï con, coù khi khoâng chia reõ meï con, ñöôïc keû phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán. Theá naøo laø ba?
Coù moät thôøi, naøy caùc Tyû-kheo, moät hoûa tai lôùn khôûi leân. Khi hoûa tai lôùn naøy khôûi leân, naøy caùc Tyõ Kheo, caùc laøng bò thieâu, caùc thò traán lôùn bò thieâu, caùc thaønh phoá bò thieâu. Khi caùc laøng bò thieâu, caùc thò traán lôùn bò thieâu, caùc thaønh phoá bò thieâu, trong khi aáy, coù thôøi coù tröôøng hôïp meï coù theå tìm ñöôïc con, con coù theå tìm ñöôïc meï. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø sôï haõi thöù nhaát, coù khi laøm chia reõ meï con, coù khi khoâng laøm chia reõ meï con, ñöôïc keõ phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, moät thôøi coù möa lôùn khôûi leân. Do coù thuûy tai lôùn sanh khôûi neân caùc laøng bò cuoán troâi, caùc thò traán bò cuoán troâi, caùc thaønh phoá bò cuoán troâi. Khi caùc thaønh phoá bò cuoán troâi, trong khi aáy, coù thôøi coù tröôøng hôïp meï coù theå tìm ñöôïc con, con coù theå tìm ñöôïc meï. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø sôï haõi thöù hai, coù khi laøm chia reõ meï con, coù khi khoâng laøm chia reõ meï con, ñöôïc keõ phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, moät thôøi coù sôï haõi veà giaëc cöôùp röøng noåi leân. Vaø daân chuùng leo leân xe chaïy troán. Khi sôï haõi veà giaëc cöôùp röøng noåi neân, naøy caùc Tyû-kheo, khi daân chuùng leo leân xe chaïy troán, trong khi aáy, coù thôøi coù tröôøng hôïp meï coù theå tìm ñöôïc con, con coù theå tìm ñöôïc meï. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø sôï haõi thöù ba, coù khi laøm chia reõ meï con, coù khi khoâng laøm chia reõ meï con, ñöôïc keõ phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
Coù ba sôï haõi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù khi laøm chia reõ meï con, coù khi khoâng laøm chia re meï con, ñöôïc keõ phaøm phu khoâng hoïc noùi ñeán.
5.-Coù ba sôï haõi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laøm chia reõ meï con. Theá naøo laø ba?
Sôï haõi veà giaø, sôï haõi veà beänh, sôï haõi veà cheát.
Naøy caùc Tyû-kheo, meï khoâng muoán con mình bò giaø: "Ta nay bò giaø, mong raèng con Ta khoâng bò giaø!". Hay ngöôøi con khoâng muoán meï mình bò giaø: "Ta nay bò giaø, mong raèng meï Ta khoâng bò giaø!".
Naøy caùc Tyû-kheo, meï khoâng muoán con mình bò beänh: "Ta nay bò beänh, mong raèng con Ta khoâng bò beänh!". Hay con khoâng muoán meï mình bò beänh: "Ta nay bò giaø, mong raèng meï Ta khoâng bò beänh!".
Naøy caùc Tyû-kheo, meï khoâng muoán con mình bò cheát: "Ta nay bò cheát, mong raèng con Ta khoâng bò cheát!". Hay ngöôøi con khoâng muoán meï mình bò cheát: "Ta nay bò cheát, mong raèng meï Ta khoâng bò cheát!". Ñaây laø ba sôï haõi, naøy caùc Tyû-kheo, laøm chia reõ meï con.
6.- Coù con ñöôøng, naøy caùc Tyû-kheo, coù ñaïo loä ñöa ñeán töø boû, vöôït qua ba sôï haõi, khoâng laøm chia reõ meï con naøy, vaø ba sôï haõi laøm chia reõ meï con naøy. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø con ñöôøng, theá naøo laø ñaïo loä ñöa ñeán töø boû, vöôït qua ba sôï haõi khoâng laøm chia reõ meï con naøy, vaø ba sôï haõi laøm chia reõ meï con naøy?
Ñaây laø con ñöôøng Thaùnh Taùm ngaønh, töùc laø chaùnh tri kieán, chaùnh tö duy, chaùnh ngöõ, chaùnh nghieäp, chaùnh maïng, chaùnh tinh taán, chaùnh nieäm, chaùnh ñònh. Ñaây laø con ñöôøng, naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø ñaïo loä laø ñöa ñeán töø boû, vöôït qua ba sôï haõi khoâng laøm chia reõ meï con naøy, vaø ba sôï haõi laøm chia reõ meï con naøy.
63.- Venaga
1-7
1. Moät thôøi, Theá Toân ñang ñi du haønh giöõa daân chuùng Kosala cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo, ñi ñeán moät laøng Baø-la-moân Kosala, teân laø Venaøgapura. Caùc gia chuû Baø-la-moân ôû Venaøgapura ñöôïc nghe: "Sa-moân Gotama, doøng hoï Thích-ca, xuaát gia töø gia toäc Thích-ca ñeán Venaøgapura. Tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi veà Theá Toân Gotama: "Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân sö, Phaät, Theá Toân. Ngaøi vôùi thaéng trí, töï thaân chöùng ngoä vaø tuyeân boá veà theá giôùi naøy, cuøng vôùi Thieân Giôùi, Ma Giôùi, Phaïm Thieân Giôùi, cuøng vôùi chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, caùc loaøi Trôøi. Ngaøi thuyeát phaùp, sô thieän, trung thieän, haäu thieän, coù nghóa, coù vaên, vaø giôùi thieäu ñôøi soáng Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû trong saïch". Toát ñeïp thay ñöôïc chieâm ngöôõng moät vò A-la-haùn nhö vaäy".
2. Roài caùc Baø-la-moân gia chuû ôû Venaøgapura ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, coù ngöôøi ñaûnh leã Sa-moân Gotama roài ngoài xuoáng moät beân; coù ngöôøi noùi leân vôùi Sa-moân Gotama nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm roài ngoài xuoáng moät beân; Ccoù ngöôøi chaép tay vaùi chaøo Sa-moân Gotama roài ngoài xuoáng moät beân; coù ngöôøi xöng teân vaø doøng hoï roài ngoài xuoáng moät beân; coù ngöôøi im laëng roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Vacchagotta, ngöôøi xöù Venaøgapura baïch Theá Toân:
3- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Gotama! Caùc caên cuûa Toân giaû Gotama thaät trong saùng, maøu da thaät thanh tònh choùi saùng. Ví nhö, thöa Toân giaû Gotama, traùi taùo vaøng vaøo muøa thu, ñöôïc thanh tònh choùi saùng; cuõng vaäy, caùc caên cuûa Toân giaû Gotama thaät trong saùng, maøu da thaät thanh tònh choùi saùng. Ví nhö, thöa Toân giaû Gotama, traùi caây tala chín vöøa rôøi khoûi caønh, thanh tònh, choùi saùng; cuõng vaäy, caùc caên cuûa Toân giaû Gotama thaät trong saùng, maøu da thaät thanh tònh, choùi saùng. Ví nhö, thöa Toân giaû Gotama, moät ñoà trang söùc baèng vaøng ñoû, ñöôïc ngöôøi thôï vaøng thieän xaûo kheùo luyeän trong loø, kheùo ñaïp vaø ñaët teân taám vaûi vaøng, ñöôïc chieáu saùng, choùi saùng, röïc saùng; cuõng vaäy, caùc caên cuûa Toân giaû Gotama thaät trong saùng, maøu da thaät thanh tònh choùi saùng.
Thöa Toân giaû Gotama, coøn caùc giöôøng cao vaø lôùn nhö gheá baønh, neäm traûi giöôøng baèng loâng cöøu, vaûi traûi giöôøng nhieàu taám, nhieàu maøu, chaên len traéng, chaên len theâu boâng neäm boâng, neäm theâu hình caùc con thuù, meàn baèng loâng thuù caû hai phía, meàn baèng loâng thuù moät phía, meàn coù ñính ngoïc, meàn baèng luïa, taám thaûm lôùn coù theå chöùa möôøi saùu ngöôøi muùa, neäm voi, neäm ngöïa, neäm xe, neäm baèng da sôn döông khaâu laïi vôùi nhau, neäm baèng da con sôn döông goïi laø Kadali, taám thaûm coù laàu che phía treân, gheá daøi coù hai ñaàu goái chaân maøu ñoû. Caùc loaïi giöôøng cao vaø giöôøng lôùn nhö vaäy, chaéc Toân giaû Gotama coù ñöôïc khoâng khoù khaên, coù ñöôïc khoâng meät nhoïc, coù ñöôïc khoâng phí söùc?
4. - Naøy Baø-la-moân, caùc giöôøng cao vaø lôùn aáy, nhö gheá baønh ... coù hai ñaàu goái chaân maøu ñoû, thaät raát khoù ñöôïc caùc vaät aáy. Vaø neáu coù ñöôïc, cuõng khoâng thích hôïp vôùi nhöõng ngöôøi xuaát gia.
Naøy Baø-la-moân, coù ba loaïi giöôøng cao vaø giöôøng lôùn naøy, nay Ta ñöôïc chuùng khoâng khoù khaên, coù ñöôïc khoâng meät nhoïc, coù ñöôïc khoâng phí söùc. Theá naøo laø ba?
Giöôøng cao, giöôøng lôùn chö Thieân, giöôøng cao, giöôøng lôùn Phaïm thieân, giöôøng cao, giöôøng lôùn Baäc thaùnh. Ba giöôøng cao, giöôøng lôùn naøy, naøy Baø-la-moân, Ta ñöôïc chuùng khoâng khoù khaên, coù ñöôïc khoâng meät nhoïc, coù ñöôïc khoâng phí söùc.
5- Vaø thöa Toân giaû Gotama, theá naøo laø giöôøng cao, giöôøng lôùn chö Thieân, maø Toân giaû Gotama ñöôïc khoâng coù khoù khaên ... ñöôïc chuùng khoâng coù phí söùc?
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, Ta soáng gaàn moät laøng hay moät thò traán. Buoåi saùng, Ta ñaép y, caàm y baùt, ñi vaøo laøng aáy hay vaoø thò traán aáy ñeå khaát thöïc. Sau khi aên xong, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, Ta ñi ñeán goùc cuoái cuûa ngoâi röøng. ÔÛ taïi ñaáy, Ta löôïm coû hay laø chaát thaønh moät ñoáng, roài ta ngoài kieát giaø, löng thaúng, ñeå nieäm tröôùc maët, ly duïc, ly phaùp baát thieän, Ta chöùng ñaït vaø an truù sô Thieàn, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm coù töù. Laøm cho chæ tònh taàm vaø töù, Ta chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm khoâng töù, noäi tænh nhaát taâm. Ly hyû, truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, Ta chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù ba. Ñoaïn laïc vaø ñoaïn khoå, chaám döùt hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, Ta chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå laïc, xaû nieäm thanh tònh.
Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ñi kinh haønh, thôøi trong luùc aáy, choã kinh haønh cuûa Ta thuoäc chö Thieân. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ñöùng, thôøi trong luùc aáy, choã ñöùng cuûa Ta thuoäc chö Thieân. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ngoài, thôøi trong luùc aáy, choã ngoài cuûa ta thuoäc Chö Thieân. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta naèm, thôøi trong luùc aáy giöôøng cao vaø giöôøng lôùn cuaû Ta thuoäc chö Thieân. Naøy Baø-la-moân, ñaây laø giöôøng cao, giöôøng lôùn thuoäc chö Thieân, maø Ta coù ñöôïc khoâng khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng coù meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng phí söùc.
- Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Gotama! Ai khaùc, ngoaøi Toân giaû Gotama, coù theå coù ñöôïc giöôøng cao, giöôøng lôùn chö Thieân nhö vaäy, ñöôïc chuùng khoâng coù khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng coù meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng coù phí söùc!
6. -Theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, theá naøo laø giöôøng cao, giöôøng lôùn Phaïm thieân, maø Toân giaû Gotama ñöôïc chuùng khoâng khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng phí söùc?
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, Ta soáng gaàn moät laøng hay moät thò traán. Buoåi saùng, Ta ñaép y, caàm y baùt, ñi vaøo laøng aáy hay thò traán aáy ñeå khaát thöïc. Sau khi aên xong, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, Ta ñi ñeán goùc cuoái cuûa ngoâi röøng. ÔÛ taïi ñaáy, Ta löôïm coû hay laø chaát thaønh moät ñoáng, roài ta ngoài kieát giaø, löng thaúng, ñeå nieäm tröôùc maët. Ta an truù, bieán maõn moät phöông vôùi taâm caâu höõu vôùi töø, cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba, cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy, cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù cuøng khaép voâ bieân giôùi.Ta an truù bieán maõn vôùi taâm caâu höõu vôùi töø, quaûng ñaïi, ñaïi haønh, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Vôùi taâm caâu höõu vôùi bi, ... Vôùi taâm caâu höõu vôùi hyû, ... Vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, cuõng vaäy phöông thöù hai ... quaûng ñaïi, ñaïi haønh, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân.
Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ñi kinh haønh, thôøi trong luùc aáy, choã kinh haønh cuûa Ta thuoäc Phaïm Thieân. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ñöùng, thôøi trong luùc aáy, choã ñöùng cuûa Ta thuoäc Phaïm Thieân. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ngoài, thôøi trong luùc aáy, choã Ta ngoài thuoäc Phaïm Thieân. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu Ta naèm, thôøi trong luùc aáy, caùc giöôøng cao giöôøng lôùn cuûa Ta thuoäc Phaïm Thieân. Naøy Baø-la-moân, ñaây laø giöôøng cao, giöôøng lôùn thuoäc Phaïm Thieân, maø Ta coù ñöôïc khoâng khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng coù meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng phí
Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Gotama! Ai khaùc, ngoaøi Toân giaû Gotama, coù theå coù ñöôïc giöôøng cao, giöôøng lôùn Phaïm Thieân nhö vaäy, ñöôïc chuùng khoâng coù khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng coù meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng coù phí söùc!
7. Theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, theá naøo laø giöôøng cao, giöôøng lôùn baäc Thaùnh, maø Toân giaû Gotama ñöôïc chuùng khoâng khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng phí söùc?
ÔÛ ñaây, naøy Baø-la-moân, Ta soáng gaàn moät laøng hay moät thò traán. Buoåi saùng, Ta ñaép y, caàm y baùt, ñi vaøo laøng aáy hay thò traán aáy ñeå khaát thöïc. Sau khi aên xong, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, Ta ñi ñeán goùc cuoái cuûa ngoâi röøng. ÔÛ taïi ñaáy, Ta löôïm coû hay laø chaát thaønh moät ñoáng, roài ta ngoài kieát giaø, löng thaúng, ñeå nieäm tröôùc maët. Ta bieát roõ nhö sau: "Tham aùi ñaõ ñöôïc Ta ñoaïn taän, chaët ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây tala, laøm cho khoâng theå hieän höõu, laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai. Saân ñaõ ñöôïc ta ñoaïn taän ... trong töông lai. Si ñaõ ñöôïc Ta ñoaïn taän, chaët ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây tala, laøm cho khoâng theå hieän höõu, laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai".
Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ñi kinh haønh, thôøi trong luùc aáy, choã kinh haønh cuûa Ta thuoäc baäc Thaùnh. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ñöùng, thôøi trong luùc aáy, choã ñöùng cuûa Ta thuoäc baäc Thaùnh. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta ngoài, thôøi trong luùc aáy, choã Ta ngoài thuoäc baäc Thaùnh. Naøy Baø-la-moân, trong traïng thaùi nhö vaäy, neáu ta naèm, thôøi trong luùc aáy, caùc giöôøng cao, giuôøng lôùn, cuûa Ta thuoäc baäc Thaùnh. Naøy Baø-la-moân, ñaây laø giöôøng cao, giöôøng lôùn thuoäc baäc Thaùnh, maø Ta coù ñöôïc, khoâng coù khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng coù meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng phí
Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thaät hy höõu thay, Toân giaû Gotama! Ai khaùc, ngoaøi Toân giaû Gotama, coù theå coù ñöôïc giöôøng cao, giöôøng lôùn baäc Thaùnh nhö vaäy, ñöôïc chuùng khoâng coù khoù khaên, ñöôïc chuùng khoâng coù meät nhoïc, ñöôïc chuùng khoâng coù phí söùc! Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! Thaät vi dieäu thay, Toân giaû Gotama! Thöa Toân giaû, nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng ... Mong Toân giaû nhaän con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
64.- Sarabha
1-6
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Theá Toân ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), taïi nuùi Gijjhakuøta (Linh Thöùu).
Luùc baáy giôø, du só Sarabha, töø boû phaùp vaø Luaät naøy khoâng bao laâu, ñang tuyeân boá nhö sau vôùi hoäi chuùng ôû Raøjagaha: "Ta ñaõ hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû. Vaø vì hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû, neân ta ñaõ töø boû Phaùp vaø Luaät aáy".
2. Roài coù nhieàu Tyû-kheo, vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm baùt y ñi vaøo Raøjagaha ñeå khaát thöïc. Caùc vòTyø kheo aáy, nghe du só Sarabha tuyeân boá nhö sau vôùi hoäi chuùng ôû Raøjagaha: "Ta ñaõ hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû. Vaø vì hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû, neân ta ñaõ töø boû Phaùp vaø Luaät aáy".
Roài caùc vò Tyû-kheo ñi khaát thöïc ôû Raøjagaha xong, treân con ñöôøng khaát thöïc trôû veà, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
- Du só Sarabha, baïch Theá Toân, ñaõ töø boû phaùp vaø Luaät naøy khoâng bao laâu. Vò aáy tuyeân boá: "Ta ñaõ hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû. Vaø vì hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû, neân ta ñaõ töø boû Phaùp vaø Luaät aáy". Laønh thay, baïch Theá Toân, neáu Theá Toân vì loøng laân maãn, haõy ñi ñeán du só Sarabha!
Theá Toân im laëng nhaän lôøi.
3.- Theá Toân vaøo buoåi chieàu, töø choã Thieàn ñònh ñöùng daäy, ñi ñeán bôø soâng Sappinikaøti, khu vöôøn cuûa caùc du só, ñeán du só Sarabha; sau khi ñeán, ngoài xuoáng treân choã ñaõ soaïn saün. Sau khi ngoài xuoáng, Theá Toân noùi vôùi du só Sarabha:
- Coù thaät chaêng, naøy Sarabha, OÂng ñaõ noùi nhö sau: "Ta ñaõ hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû. Vaø vì hieåu roõ phaùp cuûa caùc Sa-moân Thích töû, neân ta ñaõ töø boû Phaùp vaø Luaät naøy "?
Khi ñöôïc nghe noùi nhö vaäy, du só Sarabha giöõ im laëng.
Laàn thöù hai, Theá Toân noùi vôùi du só Sarabha:
- Haõy noùi leân, naøy Sarabha, OÂng ñaõ hieåu roõ phaùp caùc Sa-moân Thích töû nhö theá naøo? Neáu OÂng hieåu chöa ñöôïc ñaày ñuû, thôøi Ta seõ laøm cho ñöôïc ñaày ñuû. Nhöng neáu OÂng hieåu ñöôïc ñaày ñuû, thôøi Ta seõ hoan hæ tieáp nhaän.
Laàn thöù hai, du só Sarabha giöõ im laëng.
Laàn thöù ba, Theá Toân noùi vôùi du só Sarabha:
- Chính do Ta, naøy Sarabha, phaùp caùc Sa-moân Thích töû ñöôïc trình baøy leân. Haõy noùi leân, naøy Sarabha, OÂng ñaõ hieåu roõ phaùp caùc Sa-moân Thích töû nhö theá naøo? Neáu OÂng hieåu chöa ñöôïc ñaày ñuû, thôøi Ta seõ laøm cho ñöôïc ñaày ñuû. Nhöng neáu OÂng hieåu ñöôïc ñaày ñuû, thôøi Ta seõ hoan hæ tieáp nhaän.
Laàn thöù ba, du só Sarabha giöõ im laëng.
Roài caùc du só ôû Raøjagaha noùi vôùi du só Sarabha:
- Naøy Hieàn giaû, nhöõng ñieàu gì, Hieàn giaû caàn hoûi Sa-moân Gotama, Sa-moân Gotama ñaõ cho Hieàn giaû coù cô hoäi noùi leân. Haõy noùi leân, naøy Sarabha, Hieàn giaû ñaõ hieåu phaùp caùc Sa-moân Thích töû nhö theá naøo? Neáu Hieàn giaû hieåu chöa ñöôïc ñaày ñuû, Sa-moân Gotama seõ laøm cho ñaày ñuû. Neáu Hieàn giaû hieåu ñöôïc ñaày ñuû, Sa-moân Gotama seõ hoan hyû tieáp nhaän.
Ñöôïc noùi nhö vaäy, du só Sarabha giöõ im laëng, hoang mang, ruït vai, cuùi ñaàu, söõng sôø, khoâng theå traû lôøi.
5. Roài Theá Toân bieát ñöôïc du só Sarabha ñang giöõ im laëng, hoang mang, ruït vai, cuùi ñaàu, söõng sôø, ngoài khoâng traû lôøi, lieàn noùi vôùi caùc du só aáy:
- Naøy caùc du só, ai noùi vôùi Ta nhö sau: "Daàu OÂng töï cho laø ñaõ Chaùnh Ñaúng Giaùc, nhöng OÂng khoâng coù Chaùnh Ñaúng Giaùc caùc phaùp naøy". ÔÛ ñaây, Ta seõ kheùo caät vaán, naïn vaán, thaûo luaän vôùi ngöôøi aáy. Ngöôøi aáy bò ta kheùo caät vaán, naïn vaán, thaûo luaän nhö vaäy, khoâng coù choã naøo, khoâng coù tröôøng hôïp naøo, ngoaøi caùch döïa vaøo moät trong ba thaùi ñoä nhö sau: Hoaëc laø traùnh neù veà vaán ñeà vôùi moät vaán ñeà khaùc, seõ höôùng daãn caâu chuyeän ra ngoaøi (ñeà taøi chính), hay toû loä phaãn noä, saân haän, vaø baát maõn hay im laëng, hoang mang, ruït vai, cuùi ñaàu, söõng sôû, khoâng noùi gì, nhö du só Sarabha.
Naøy caùc du só, neáu coù ai noùi veà ta nhö sau: "Daàu OÂng töï cho ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, nhöng caùc laäu hoaëc naøy chöa ñöôïc ñoaïn taän!". ÔÛ ñaây, Ta seõ caät vaán, naïn vaán, chaát vaán ngöôøi aáy. Ngöôøi aáy bò Ta caät vaán, naïn vaán, chaát vaán ... söõng sôø khoâng noùi gì, nhö du só Sarabha.
Naøy caùc du só, neáu coù ai noùi veà Ta nhö sau: "Phaùp OÂng thuyeát giaûng vôùi muïc ñích chôn chaùnh ñoaïn taän khoå ñau, khoâng coù ñöa ngöôøi thöïc haønh ñeán muïc ñích aáy". ÔÛ ñaây, Ta seõ caät vaán, naïn vaán, chaát vaán ngöôøi aáy. Ngöôøi aáy bò Ta caät vaán, naïn vaán, chaát vaán ... söõng sôø khoâng noùi gì, nhö du só Sarabha.
Roài Theá Toân, taïi khu vöôøn caùc du só, treân bôø soâng Sappinnikaøti, sau khi roáng leân ba laàn tieáng roáng con sö töû, lieàn ra ñi treân hö khoâng.
6. Caùc du só aáy, sau khi Theá Toân ra ñi khoâng bao laâu, lieàn bao vaây du só Sarabha, coâng kích du só Sarabha vôùi nhöõng doøng nöôùc nhieác maéng nhö sau:
- "Naøy Hieàn giaû Sarabha, nhö con daõ can giaø yeáu trong röøng raäm nghó raèng: "Ta seõ roáng tieáng con Sö töû", nhöng noù chæ thoát ra tieáng ruù con daõ can, chæ thoát ra tieáng ruù con thuù aên thòt. Cuõng vaäy, naøy Hieàn giaû Sarabha, ngoaøi Sa-moân Gotama coù theå coù tieáng roáng con sö töû, OÂng nghó: "Ta seõ roáng tieáng roáng con sö töû", nhöng OÂng chæ thoát ra tieáng ruù con giaõ can, chæ thoát ra tieáng ruù con thuù aên thòt.
Ví nhö, naøy Hieàn giaû Sarabha, con gaø con nghó raèng: "Ta seõ gaùy leân tieáng gaùy con gaø troáng", nhöng noù chæ coù theå thoát ra tieáng keâu con gaø con. Cuõng vaäy, naøy Hieàn giaû Sarabha, ngoaøi Sa-moân Gotama coù theå gaùy leân tieáng aùy gaø troáng, OÂng nghó: "Ta coù theå gaùy leân tieáng gaùy con gaø troáng", nhöng OÂng chæ thoát ra tieáng gaùy con gaø con.
Ví nhö, con boø caùi con, naøy Hieàn giaû Sarabha, khi chuoàng boø troáng khoâng, nghó raèng coù theå roáng tieáng roáng saâu ñaäm con boø ñöïc. Cuõng vaäy, naøy Hieàn giaû Sarabha, ngoaøi Sa-moân Gotama ra, OÂng nghó raèng OÂng coù theå roáng leân tieáng roáng saâu ñaäm con boø ñöïc.
Nhö vaäy, caùc du só aáy bao vaây du só Sarabha, coâng kích du só Sarabha vôùi nhöõng doøng nöôùc nhieác maéng nhö vaäy.
65.- Caùc Vò ÔÛ Kesaputta
1-17
1.- Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi, Theá Toân ñang ñi du haønh giöõa daân chuùng Kosala, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo, ñi ñeán thò traán cuûa caùc ngöôøi Kaølaømaø teân laø Kesaputta. Caùc ngöôøi Kaølaømaø ôû Kesaputta ñöôïc nghe: "Sa-moân Gotama laø Thích töû, xuaát gia töø doøng hoï Thích ca ñaõ ñeán Kesaputta. Tieáng ñoàn toát ñeïp nhö sau ñöôïc truyeàn ñi veà Sa-moân Gotama: "Ngaøi laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ... ". Laønh thay, neáu chuùng toâi ñöôïc yeát kieán moät vò A-la-haùn nhö vaäy".
2.- Roài caùc ngöôøi Kaølaømaø ôû Kesaputta ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, coù ngöôøi ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân; coù ngöôøi noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn thaêm hoûi, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn thaêm hoûi thaân höõu roài ngoài xuoáng moät beân; coù ngöôøi chaép tay vaùi chaøo Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân; coù ngöôøi xöng teân vaø doøng hoï roài ngoài xuoáng moät beân; coù ngöôøi im laëng roài ngoài xuoáng moät beân. Sau khi ngoài xuoáng moät beân, caùc ngöôøi Kaølaømaø ôû Kesaputta baïch Theá Toân:
- Coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân, baïch Theá Toân, ñi ñeán Kesaputta. Hoï laøm saùng toû, laøm choùi saùng quan ñieåm cuûa mình, nhöng hoï baøi xích quan ñieåm ngöôøi khaùc, khinh mieät, cheâ bai, xuyeân taïc. Baïch Theá Toân, vaø moät soá Sa-moân, Baø-la-moân khaùc cuõng ñi ñeán Kesaputta, Hoï laøm saùng toû, laøm choùi saùng quan ñieåm cuûa mình, nhöng hoï baøi xích quan ñieåm ngöôøi khaùc, khinh mieät, cheâ bai, xuyeân taïc. Ñoái vôùi hoï, baïch Theá Toân, chuùng con coù nhöõng nghi ngôø phaân vaân: "Trong nhöõng Toân giaû Sa-moân naøy, ai noùi söï thaät, ai noùi laùo?"
3. - Ñöông nhieân, naøy caùc Kaølaømaø, caùc OÂng coù nhöõng nghi ngôø! Ñöông nhieân, naøy caùc Kaølaømaø, caùc OÂng coù nhöõng phaân vaân! Trong nhöõng tröôøng hôïp ñaùng nghi ngôø, caùc OÂng ñöông nhieân khôûi leân phaân vaân.
Naøy caùc Kaølaømaø, chôù coù tin vì nghe truyeàn thuyeát; chôù coù tin vì theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì nghe theo ngöôøi ta noùi; chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình; chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình. Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát roõ nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø baát thieän; Caùc phaùp naøy laø coù toäi; Caùc phaùp naøy bò caùc ngöôøi coù trí chæ trích; Caùc phaùp naøy neáu thöïc hieän vaø chaáp nhaän ñöa ñeán baát haïnh khoå ñau", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy töø boû chuùng!
4. - Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy Kaølaømaø! Loøng tham khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh?
- Baát haïnh, baïch Theá Toân.
- Ngöôøi naøy coù tham, naøy caùc Kaølaømaø, bò tham chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, gieát caùc sinh vaät, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy baát haïng ñau khoå laâu daøi hay khoâng?
- Thua coù, baïch Theá Toân.
5. - Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, loøng saân khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh?
- Baát haïnh, baïch Theá Toân.
- Ngöôøi naøy coù saân, naøy caùc Kaølaømaø, bò saân chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, gieát caùc sinh vaät, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy baát haïng ñau khoå laâu daøi hay khoâng?
- Thua coù, baïch Theá Toân..
6. - Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, loøng si khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh?
- Baát haïnh, baïch Theá Toân.
- Ngöôøi naøy coù si, naøy caùc Kaølaømaø, bò si chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, gieát caùc sinh vaät, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy baát haïng ñau khoå laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
7. - Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, caùc phaùp naøy laø thieän hay baát thieän?
- Laø baát thieän, baïch Theá Toân.
- Coù toäi hay khoâng coù toäi?
- Coù toäi, baïch Theá Toân.
- Bò ngöôøi coù trí quôû traùch hay khoâng bò ngöôøi coù trí quôû traùch?
- Bò ngöôøi coù trí quôû traùch, baïch Theá Toân.
- Neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, coù ñöa ñeán baát haïnh ñau khoå khoâng? hay ôû ñaây, laø nhö theá naøo?
- Ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, baïch Theá Toân, chuùng ñöa ñeán baát haïnh, ñau khoå, ôû ñaây, ñoái vôùi chuùng con laø vaäy.
8. - Nhö vaäy, naøy caùc Kaølaømaø, ñieàu Ta vöøa noùi vôùi caùc OÂng: "Chôù coù tin vì nghe theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì nghe theo ngöôøi ta noùi; chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình; chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình. Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát roõ nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø baát thieän; Caùc phaùp naøy laø coù toäi; Caùc phaùp naøy bò caùc ngöôøi coù trí quôû traùch; Caùc phaùp naøy neáu thöïc hieän vaø chaáp nhaän ñöa ñeán baát haïnh khoå ñau", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy töø boû chuùng! Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi leân nhö vaäy, chính do duyeân nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Naøy caùc Kaølaømaø, chôù coù tin vì nghe theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì nghe theo ngöôøi ta noùi; chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình; chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình. Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø thieän; Caùc phaùp naøy laø khoâng coù toäi; Caùc phaùp naøy khoâng bò caùc ngöôøi coù trí chæ trích; Caùc phaùp naøy neáu thöïc hieän vaø chaáp nhaän ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy töø ñaït ñeán vaø an truù!
10. Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng tham, khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy, laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh cho ngöôøi aáy?
- Haïnh phuùc, baïch Theá Toân.
- Ngöôøi naøy khoâng tham, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng bò tham chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy haïnh phuùc an laïc laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
11. - Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng saân, khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh cho ngöôøi aáy?
- Haïnh phuùc, baïch Theá Toân.
- Ngöôøi naøy khoâng saân, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng bò saân chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù ñem laïi ñem laïi haïnh phuùc, an laïc laâu daøi cho ngöôøi aáy hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
12. - Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng si khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh cho ngöôøi aáy?
- Haïnh phuùc, baïch Theá Toân.
- Ngöôøi naøy khoâng si, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng bò si chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù ñem laïi haïnh phuùc an laïc laâu daøi cho ngöôøi aáy baát hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
13. - Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, caùc phaùp naøy laø thieän hay baát thieän?
- Laø thieän, baïch Theá Toân.
- Caùc phaùp naøy laø coù toäi hay khoâng coù toäi?
- Khoâng coù toäi, baïch Theá Toân.
- Bò ngöôøi coù trí quôû traùch hay ñöôïc ngöôøi coù trí taùn thaùn?
- Ñöôïc ngöôøi trí taùn thaùn, baïch Theá Toân.
- Neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, coù ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc khoâng, hay ôû ñaây, laø nhö theá naøo?
- Ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, baïch Theá Toân, chuùng ñöa ñeán haïnh phuùc, an laïc. ÔÛ ñaây, ñoái vôùi chuùng con laø vaäy.
14. - Nhö vaäy, naøy caùc Kaølaømaø, ñieàu Ta vöøa noùi vôùi caùc OÂng: "Chôù coù tin vì nghe theo truyeàn thuyeát; chôù coù tin vì nghe theo truyeàn thoáng, chôù coù tin vì nghe theo ngöôøi ta noùi; chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình; chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình. Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát roõ nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø thieän; Caùc phaùp naøy laø khoâng coù toäi; Caùc phaùp naøy ñöôïc ngöôøi coù trí taùn thaùn; Caùc phaùp naøy neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy chöùng ñaït vaø an truù! Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi leân nhö vaäy, chính do duyeân nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
15.- Naøy caùc Kaølaømaø, vò Thaùnh ñeä töû naøo ly tham, ly saân, ly si nhö vaäy, tænh giaùc, chaùnh nieäm, vôùi taâm caâu höõu vôùi töø ... vôùi taâm caâu höõu vôùi bi ... vôùi taâm caâu höõu vôùi hyû ... vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, bieán maõn moät phöông, cuõng vaäy phöông thöù hai; cuõng vaäy phöông thöù ba; cuõng vaäy phöông thöù tö; Nhö vaäy, cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, quaûng ñaïi, ñaïi haønh, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Thaùnh ñeä töû aáy, naøy caùc Kaølaømaø, vôùi taâm khoâng oaùn nhö vaäy, khoâng saân nhö vaäy, khoâng ueá nhieãm nhö vaäy, thanh tònh nhö vaäy, ngay trong hieän taïi, ngöôøi aáy ñaït ñöôïc boán söï an uûi.
16. -"Neáu coù ñôøi sau, neáu coù keát quaû dò thuïc caùc nghieäp thieän aùc, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ta seõ sanh leân coõi thieän, coõi trôøi, coi ñôøi naøy"; ñaây laø an uûi thöù nhaát vò aáy coù ñöôïc. "Neáu khoâng coù ñôøi sau, neáu khoâng coù keát quaû dò thuïc caùc nghieäp thieän aùc thôøi ôû ñaây, trong hieän taïi, ta töï soáng vôùi taâm khoâng oaùn, khoâng saân, khoâng phieàn naõo, ñöôïc an laïc"; ñaây laø an uûi thöù hai vò aáy coù ñöôïc. Neáu vieäc aùc coù laøm, nhöng ta khoâng coù taâm aùc ñoái vôùi ai caû, vaø neáu ta khoâng laøm ñieàu aùc, sao ta coù theå caûm thoï khoå ñau ñöôïc"; ñaây laø an uûi thöù ba vò aáy coù ñöôïc. "Neáu vieäc aùc khoâng coù laøm, nhö vaäy, caû hai phöông dieän (do ta laøm voâ yù hay coá yù), ta quaùn thaáy ta hoaøn toaøn thanh tònh"; ñaây laø an uûi thöù tö vò aáy coù ñöôïc. Thaùnh ñeä töû aáy, naøy caùc Kaølaømaø, vôùi taâm khoâng oaùn nhö vaäy, vôùi taâm khoâng saân nhö vaäy, vôùi taâm khoâng ueá nhieãm nhö vaäy, vôùi taâm thanh tònh nhö vaäy, ngay trong hieän taïi, vò coù ñöôïc boán an uûi naøy.
17. - Söï vieäc laø nhö vaäy, baïch Theá Toân! Söï vieäc laø nhö vaäy, baïch Thieän Theä! Thaùnh ñeä töû aáy, baïch Theá Toân, vôùi taâm khoâng oaùn nhö vaäy, vôùi taâm khoâng saân nhö vaäy, vôùi taâm khoâng ueá nhieãm nhö vaäy, vôùi taâm thanh tònh nhö vaäy, ngay trong hieän taïi, vò coù ñöôïc boán an uûi: "Neáu coù ñôøi sau, neáu coù keát quaû dò thuïc caùc nghieäp thieän aùc, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ta seõ ñöôïc sanh leân coõi thieän, coõi Trôøi, coõi ñôøi naøy"; ñaây laø an uûi thöù nhaát vò aáy coù ñöôïc. "Neáu khoâng coù ñôøi sau, neáu khoâng coù keát quaû dò thuïc caùc nghieäp thieän aùc thôøi ôû ñaây, trong hieän taïi, ta töï soáng vôùi taâm khoâng oaùn, khoâng saân, khoâng phieàn naõo, ñöôïc an laïc"; ñaây laø an uûi thöù hai vò aáy coù ñöôïc. Neáu vieäc aùc coù laøm, nhöng ta khoâng coù taâm aùc ñoái vôùi ai caû, vaø neáu ta khoâng laøm ñieàu aùc, sao ta coù theå caûm thoï khoå ñau ñöôïc"; ñaây laø an uûi thöù ba vò aáy coù ñöôïc. "Neáu vieäc aùc khoâng coù laøm, nhö vaäy, caû hai phöông dieän (do ta laøm voâ yù hay coá yù), ta quaùn thaáy ta hoaøn toaøn thanh tònh"; ñaây laø an uûi thöù tö vò aáy coù ñöôïc. Vò Thaùnh ñeä töû aáy, baïch Theá Toân, vôùi taâm khoâng oaùn nhö vaäy, vôùi taâm khoâng saân nhö vaäy, vôùi taâm khoâng ueá nhieãm nhö vaäy, vôùi taâm thanh tònh nhö vaäy, ngay trong hieän taïi, vò coù ñöôïc boán an uûi naøy.
Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân, ... baïch Theá Toân, chuùng con xin quy y Theá Toân, quy y phaùp, quy y chuùng Tyû-kheo. Mong Theá Toân nhaän chuùng con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, chuùng con xin troïn ñôøi quy ngöôõng.
66.- Saølhaø
1-13
Nhö vaày toâi nghe.
Moät thôøi Toân giaû Nandaka truù ôû Saøvatthi, taïi Ñoâng Vieân, ôû laâu ñaøi meï cuûa Migaøra.
Roài Saølhaø, chaùu cuûa Migaøra, vaø Rohana, chaùu cuûa Pekhuniya ñi ñeán Toân giaû Nandaka; sau khi ñeán, ñaûnh leã Toân giaû Nandaka roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Nandaka noùi vôùi Saølhaø, chaùu trai cuûa Migaøra nhö sau:
2. - Haõy ñeán naøy caùc Saølhaø Nandaka, chôù coù tin vì nghe theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì nghe theo ngöôøi ta noùi; chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình; chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình. Nhöng naøy caùc Saølhaø, khi naøo töï mình bieát nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø baát thieän; caùc phaùp naøy laø coù toäi; caùc phaùp naøy bò ngöôøi trí quôû traùch; caùc phaùp naøy neáu ñöôïc thöïc haønh vaø chaáp nhaän, ñöa laïi baát haïnh vaø ñau khoå:, thôøi naøy caùc Saølhaø, caùc thaày caàn phaûi töø boû chuùng
Naøy caùc Saølhaø, caùc thaày nghó theá naøo, coù tham hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
- Tham, naøy caùc Saølhaø, ta noùi nghóa naøy laø vaäy. Naøy caùc Saølhaø, ngöôøi coù tham naøy bò tham chinh phuïc, gieát caùc sinh loaïi, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuøng laøm nhö vaäy, nhö vaäy coù laøm ngöôøi aáy baát haïnh ñau khoå laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
4. - Naøy caùc Saølhaø, caùc thaày nghó theá naøo, coù saân hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
- Saân, naøy caùc Saølhaø, ta noùi nghóa naøy laø vaäy. Naøy caùc Saølhaø, ngöôøi coù saân naøy bò saân chinh phuïc, gieát caùc sinh loaïi, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy, nhö vaäy coù laøm ngöôøi aáy baát haïnh ñau khoå laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
5. - Naøy caùc Saølhaø, caùc thaày nghó theá naøo, coù si hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
- Si, naøy caùc Saølhaø, ta noùi nghóa naøy laø vaäy. Naøy caùc Saølhaø, ngöôøi coù si naøy bò si chinh phuïc, gieát caùc sinh loaïi, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy, nhö vaäy coù laøm ngöôøi aáy baát haïnh ñau khoå laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
6. - Caùc thaày nghó theá naøo, naøy caùc Saølhaø. Caùc phaùp naøy laø thieän hay baát thieän?
- Laø baát thieän, thöa Toân giaû.
- Coù toäi hay khoâng coù toäi?
- Coù toäi, thöa Toân giaû.
- Bò ngöôøicoù trí quôû traùch hay ñöôïc ngöôøi coù trí taùn thaùn?
- Bò ngöôøi coù trí quôû traùch, thöa Toân giaû.
- Ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp thuaän, coù ñöa laïi baát haïnh hay ñau khoå khoâng? Hay ôû ñaây laø theá naøo?
- Ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp thuaän, thöa Toân giaû, chuùng ñöa laïi baát haïnh ñau khoå. ÔÛ ñaây, ñoái vôùi chuùng con laø nhö vaäy.
7.-Nhö vaäy, naøy caùc Saølhaø, ñieàu ta vöøa noùi vôùi caùc thaày, "Chôù coù tin vì nghe theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì nghe theo ngöôøi ta noùi; chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän; chôù coù tin vì nhaân ñònh lyù; chôù coù tin, sau khi thaåm löï hay chaáp nhaän moät vaøi lyù thuyeát; chôù coù tin vì thaáy laø thích hôïp; chôù coù tin, sau khi thaåm löï hay chaáp nhaän moät vaøi lyù thuyeát, chôù coù tin vì thaáy laø thích hôïp, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình". Naøy caùc Saølhaø, khi naøo töï mình bieát nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø baát thieän; caùc phaùp naøy laø coù toäi; caùc phaùp naøy bò ngöôøi coù trí quôû traùch; caùc phaùp naøy neáu ñöôïc thöïc haønh vaø chaáp nhaän, ñöa laïi baát haïnh caø ñau khoå", thôøi naøy caùc Saølhaø, haõy töø boû chuùng! Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc noùi leân nhö vaäy, chính laø do duyeân nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
Nhö vaäy, naøy caùc Saølhaø, chôù coù tin vì nghe theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì nghe theo ngöôøi ta noùi; chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình; chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình. Nhöng naøy caùc Saølhaø, khi naøo töï mình bieát nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø thieän; caùc phaùp naøy laø khoâng coù toäi; caùc phaùp naøy khoâng bò ngöôøi coù trí quôû traùch; caùc phaùp naøy neáu ñöôïc thöïc haønh vaø chaáp nhaän, ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc", thôøi naøy caùc Saølhaø, haõy ñaït ñeán vaø an truù!
8. - Caùc OÂng nghó nhö theá naøo, naøy caùc Saølhaø, khoâng tham khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi baát haïnh hay haïnh phuùc laâu daøi cho ngöôøi aáy?
- Haïnh phuùc, thöa Toân giaû.
- Ngöôøi naøy khoâng tham, naøy caùc Saølhaø, khoâng bò tham chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
9. - Caùc OÂng nghó nhö theá naøo, naøy caùc Saølhaø, khoâng saân khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi baát haïnh hay haïnh phuùc laâu daøi cho ngöôøi aáy?
- Haïnh phuùc, thöa Toân giaû.
- Ngöôøi naøy khoâng saân, naøy caùc Saølhaø, khoâng bò saân chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khoâng khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
10. - Caùc OÂng nghó nhö theá naøo, naøy caùc Saølhaø, khoâng si khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi baát haïnh hay haïnh phuùc laâu daøi cho ngöôøi aáy?
- Haïnh phuùc, thöa Toân giaû.
- Ngöôøi naøy khoâng si, naøy caùc Saølhaø, khoâng bò si chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy ñöôïc haïnh phuùc, an laïc laâu daøi hay khoâng?
- Thöa coù, baïch Toân giaû.
11. - Caùc oâng nghó theá naøo, naøy caùc Saølhaø. Caùc phaùp naøy laø thieän hay baát thieän?
- Laø thieän, baïch Toân giaû.
- Caùc Phaùp naøy laø toäi hay khoâng coù toäi?
- Khoâng coù toäi, baïch Toân giaû.
- Bò ngöôøi trí quôû traùch hay ñöôïc ngöôøi trí taùn thaùn?
- Ñöôïc ngöôøi trí taùn thaùn, baïch Toân giaû.
- Neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp thuaän, coù ñem ñeán haïnh phuùc an laïc khoâng? Hay ôû ñaây laø nhö theá naøo?
- Ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp thuaän, baïch Toân giaû, chuùng ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc. ÔÛ ñaây, ñoái vôùi chuùng con laø nhö vaäy.
12.- Nhö vaäy, naøy caùc Saølhaø, ñieàu ta vöøa noùi vôùi caùc thaày, "Chôù coù tin vì theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì nghe ngöôøi ta noùi, chôù coù tin vì ñöôïc Kinh Taïng truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình, chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn; chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình". Nhöng Naøy caùc Saølhaø, khi naøo töï mình bieát nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø thieän; caùc phaùp naøy khoâng coù toäi; caùc phaùp naøy döôïc caùc ngöôøi trí taùn thaùn; caùc phaùp naøy neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, ñöa laïi haïnh phuùc an laïc", thôøi naøy caùc Saølhaø, haõy chöùng ñaït vaø an truù! Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi leân nhö vaäy, chính laø do duyeân nhö vaäy ñöôïc noùi leân.
13.- Naøy caùc Saølhaø, vò Thaùnh ñeä töû naøo ly tham, ly saân, ly si nhö vaäy, tænh giaùc, chaùnh nieäm, vôùi taâm caâu höõu vôùi töø ... vôùi taâm caâu höõu vôùi bi ... vôùi taâm caâu höõu vôùi hyû ... vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, bieán maõn moät phöông, cuõng vaäy phöông thöù hai, cuõng vaäy phöông thöù ba; cuõng vaäy phöông thöù tö. Nhö vaäy, cuøng khaép theá giôùi, treân, döôùi, beà ngang, heát thaûy phöông xöù, cuøng khaép voâ bieân giôùi, vò aáy an truù bieán maõn vôùi taâm caâu höõu vôùi xaû, quaûng ñaïi, ñaïi haønh, voâ bieân, khoâng haän, khoâng saân. Vò aáy roõ bieát nhö sau: "Coù traïng thaùi naøy, coù traïng thaùi lieät, coù traïng thaùi thuø thaéng, coù xuaát ly ra khoûi töôùng giôùi naøy." Do vò aáy bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, taâm ñöôïc giaûi thoaùt khôûi duïc laäu, taâm ñöôïc giaûi thoaùt khoûi voâ minh laäu. Trong söï giaûi thoaùt, trí khôûi leân: "Ta ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt". Vò aáy roõ bieát: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, caùc vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa".
Vò aáy roõ bieát nhö sau: "Tröôùc ta coù tham, tham aáy laø baát thieän. Nay ta khoâng coù nöõa. Nhö vaày laø thieän. Tröôùc ta coù saân, saân aáy laø baát thieän. Nay ta khoâng coù nöõa. Nhö vaày laø thieän. Tröôùc ta coù si, si aáy laø baát thieän. Nay ta khoâng coù nöõa. Nhö vaäy laø thieän". Nhö vaäy, ngay trong ñôøi soáng hieän taïi, vò aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi hy caàu, ñöôïc tòch tònh, ñöôïc thanh löông, caûm thaáy an laïc, töï mình an truù trong Phaïm taùnh.
67.- Caùc Vaán Ñeà Ñöôïc Noùi Ñeán
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba vaán ñeà naøy ñöôïc noùi ñeán. Theá naøo laø ba? Coù theå noùi veà quaù khöù, naøy caùc Tyû-kheo, noùi raèng: "Nhö vaày ñaõ xaûy ra trong thôøi quaù khöù. Coù theå noùi veà töông lai, naøy caùc Tyû-kheo, noùi raèng: "Nhö vaày seõ xaûy ra trong thôøi töông lai". Coù theå noùi veà hieän taïi, naøy caùc Tyû-kheo, noùi raèng: "Nhö vaày ñang xaûy ra trong thôøi hieän taïi".
2.-Vôùi söï thaûo luaän, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi coù theå bieát ñöôïc laø coù khaû naêng noùi chuyeän hay khoâng coù khaû naêng?
Neáu ngöôøi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu khoâng traû lôøi moät caùch döùt khoaùt moät caâu hoûi caàn phaûi traû lôøi döùt khoaùt, khoâng traû lôøi moät caùch phaân tích moät caâu hoûi caàn traû lôøi moät caùch phaân tích, khoâng traû lôøi moät caâu hoûi ngöôïc laïi vôùi moät caâu hoûi caàn phaûi traû lôøi vôùi moät caâu hoûi ngöôïc laïi, khoâng coù gaït qua moät beân moät caâu hoûi caàn phaûi gaït qua moät beân. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi nhö vaäy khoâng coù khaû naêng ñeå thaûo luaän.
Neáu ngöôøi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu traû lôøi moät caùch döùt khoaùt moät caâu hoûi caàn phaûi traû lôøi döùt khoaùt, traû lôøi phaân tích moät caâu hoûi caàn traû lôøi moät caùch phaân tích, traû lôøi vôùi moät caâu hoûi ngöôïc laïi moät caâu hoûi caàn phaûi traû lôøi vôùi moät hoûi ngöôïc laïi, gaït qua moät beân moät caâu hoûi caàn phaûi gaït qua moät beân. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi nhö vaäy coù khaû naêng ñeå thaûo luaän.
3.- Vôùi söï thaûo luaän, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi coù theå bieát ñöôïc laø coù khaû naêng thaûo luaän hay khoâng coù khaû naêng thaûo luaän?
Neáu moät ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu, khoâng xaùc nhaän laø ñuùng hay khoâng ñuùng, khoâng xaùc nhaän laø moät giaû thuyeát, khoâng xaùc nhaän laø quan ñieåm cuûa baäc trí, khoâng xaùc nhaän laø sôû haønh thöôøng laøm. Neáu laø nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy khoâng coù khaû naêng thaûo luaän.
Neáu moät ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu, xaùc nhaän laø ñuùng hay khoâng ñuùng, xaùc nhaän laø moät giaû thuyeát, xaùc nhaän laø quan ñieåm cuûa baäc trí, xaùc nhaän laø sôû haønh thöôøng laøm. Neáu laø nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy coù khaû naêng thaûo luaän.
4.- Vôùi söï thaûo luaän, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi coù theå bieát ñöôïc laø coù khaû naêng thaûo luaän hay khoâng coù khaû naêng thaûo luaän?
Neáu moät ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu, traùnh caâu hoûi aáy vôùi moät caâu hoûi khaùc, höôùng caâu chuyeän ra ngoaøi vaán ñeà, baøy toû söï phaãn noä, saân, haän, baát maõn. Neáu laø nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy khoâng coù khaû naêng thaûo luaän.
Neáu moät ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu, khoâng traùnh caâu hoûi aáy vôùi moät caâu hoûi khaùc, khoâng höôùng caâu chuyeän ra ngoaøi vaán ñeà, khoâng baøy toû söï phaãn noä, saân, haän, baát maõn. Neáu laø nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy coù khaû naêng thaûo luaän.
5.-Vôùi söï thaûo luaän, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi coù theå bieát ñöôïc laø coù khaû naêng thaûo luaän hay khoâng coù khaû naêng thaûo luaän?
Neáu ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu, laïi maéng chöûi, ñaùnh ñaäp, nhaïo baùng, chuïp laáy choã sô hôû. Neáu laø nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy khoâng coù khaû naêng thaûo luaän.
Neáu moät ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöôïc hoûi moät caâu, khoâng maéng chöûi, khoâng ñaùnh ñaäp, khoâng nhaïo baùng, khoâng chuïp laáy choã sô hôû. Neáu laø nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy coù khaû naêng thaûo luaän.
6.- Vôùi söï thaûo luaän, naøy caùc Tyû-kheo, coù theå bieát ñöôïc moät ngöôøi coù duyeân hay khoâng coù duyeân.
Khoâng coù loùng tai, naøy caùc Tyû-kheo, laø khoâng coù duyeân. Coù loùng tai laø coù duyeân. Ngöôøi coù duyeân thaéng tri moät phaùp, bieán tri moät phaùp, töø boû moät phaùp, chöùng ñaéc mot65t phaùp. Do thaéng tri moät phaùp, lieãu tri moät phaùp, töø boû moät phaùp, chöùng ñaéc moät phaùp, vò aáy caûm thaáy chaùnh giaûi thoaùt. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø lôïi ích cuûa thaûo luaän, nhö vaäy laø lôïi ích cuûa ñaøm luaän, nhö vaäy laø lôïi ích coù duyeân, nhö vaäy laø lôïi ích nghe lôøi khuyeân, töùc laø taâm giaûi thoaùt khoâng coù chaáp thuû.
7.
Noùi chuyeän vôùi hieàm thuø68. Du Só Ngoaïi Ñaïo.
Thieân chaáp vaø kieâu maïn
Nghòch laïi ñöùc baäc Thaùnh
Bôùi moùc loãi laàm nhau
Thích nghe noùi xaáu ngöôøi
Ngöôøi laàm, ngöôøi boái roái
Ngöôøi bò thua, bò haïi
Baäc Thaùnh khoâng laøm vaäy.
Neáu muoán cuøng ñaøm luaän
Baäc hieàn bieát thôøi gian
Caâu chuyeän cuûa baäc Thaùnh
Lieân heä phaùp, phaùp nghóa
Ngöôøi coù trí noùi chuyeän
Khoâng hieàm thuø kieâu maïn
Vôùi taâm khoâng chaáp tröôùc
Khoâng hieàm haän ñoäc ñoaùn
Khoâng ñeå taâm lô ñaõng
Noùi leân vôùi chaùnh trí
Hoan hyû lôøi kheùo noùi
Khoâng vui lôøi vuïng veà
Khoâng hoïc caùch chæ trích,
Khoâng chuïp sô hôû ngöôøi
Khoâng nhieác maéng ñaùnh ñaäp
Khoâng noùi lôøi vu vô
Lôøi noùi cuûa baäc Thaùnh
Vöøa daïy vöøa hoan hyû
Nhö vaày baäc Thaùnh noùi
Nhö vaày baäc Thaùnh luaän ñaøm
Baäc trí bieát roõ vaäy
Noùi lôøi thaät khieâm toán1. - Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc du só ngoaïi ñaïo hoûi nhö sau: "Coù ba phaùp naøy, naøy caùc Hieàn giaû. Theá naøo laø ba? Tham, saân, si. Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Hieàn giaû, laø ba phaùp. Trong ba phaùp naøy, naøy caùc Hieàn giaû, theá naøo laø ñaëc thuø, theá naøo laø thuø thaéng, theá naøo laø khaùc bieät? "Ñöôïc hoûi vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng traû lôøi nhö theá naøo vôùi caùc du só ngoaïi ñaïo aáy?
- Ñoái vôùi chuùng con, baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøn caên baûn, laáy Theá Toân laøm laõnh ñaïo, laáy Theá Toân laøm nöông töïa. Laønh thay, baïch Theá Toân, neáu Theá Toân thuyeát yù nghóa lôøi noùi naøy cho chuùng con. Sau khi nghe Theá Toân, caùc Tyû-kheo seõ thoï trì.
- Vaäy naøy caùc Tyû-kheo, haõy nghe vaø kheùo taùc yù, ta seõ noùi!
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. Caùc vò Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân.
Theá Toân noùi nhö sau:
- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc du só ngoaïi ñaïo hoûi nhö sau: "Coù ba phaùp naøy, naøy caùc Hieàn giaû. Theá naøo laø ba? Tham, saân, si. Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Hieàn giaû, laø ba phaùp. Trong ba phaùp naøy, naøy caùc Hieàn giaû, theá naøo laø ñaëc thuø, theá naøo laø thuø thaéng, theá naøo laø khaùc bieät? "Ñöôïc hoûi vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi traû lôøi cho caùc du só ngoaïi ñaïo aáy nhö sau: "Tham, thöa caùc Hieàn giaû, laø toäi nhoû, nhöng ly tham laø chaäm chaïp. Saân laø toäi lôùn, nhöng ly saân laø mau choùng. Si laø toäi lôùn, vaø ly si laø chaäm chaïp."
2.- "Do nhaân gì, naøy chö Hieàn, do duyeân gì tham chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø tham sanh roài ñöa ñeán taêng tröôûng, quaûng ñaïi?"
Caàn phaûi traû lôøi laø "Tònh töôùng". "Vôùi ai khoâng nhö lyù taùc yù tònh töôùng, thôøi tham chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø tham ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng quaûng ñaïi. Ñaây laø nhaân, naøy caùc Hieàn giaû, ñaây laø duyeân, tham chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø tham ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng quaûng ñaïi".
3. "Do nhaân gì, naøy caùc chö Hieàn, do duyeân gì saân chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø saân ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng, quaûng ñaïi?"
Caàn phaûi traû lôøi laø "Chöôùng ngaïi töôùng". "Vôùi ai khoâng nhö lyù taùc yù chöôùng ngaïi töôùng, thôøi saân chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, saân sanh roài ñöôïc taêng tröôûng quaûng ñaïi. Ñaây laø nhaân, naøy caùc Hieàn giaû, ñaây laø duyeân, khieán saân chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø saân ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng quaûng ñaïi".
4. "Do nhaân gì, naøy caùc chö Hieàn, do duyeân gì si chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø si ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng, quaûng ñaïi?"
Caàn phaûi traû lôøi laø "Khoâng nhö lyù taùc yù". "Vôùi ai khoâng nhö lyù taùc yù chöôùng ngaïi töôùng, thôøi si chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø si ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng quaûng ñaïi. Ñaây laø nhaân, naøy caùc Hieàn giaû, ñaây laø duyeân, khieán si chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø si ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng quaûng ñaïi".
5.-"Do nhaân gì, naøy caùc chö Hieàn, do duyeân gì tham chöa sanh ñöôïc khoâng sanh khôûi, hay tham ñaõ sanh ñöôïc ñoaïn taän?"
Caàn phaûi traû lôøi laø "töôùng baát tònh". "Vôùi ai nhö lyù taùc yù töôùng baát tònh, thôøi tham chöa sanh khôûi khoâng sanh khôûi, hay tham ñaõ sanh khôûi ñöôïc ñoaïn taän. Ñaây laø nhaân, naøy caùc Hieàn giaû, ñaây laø duyeân khieán tham chöa sanh khôûi khoâng sanh khôûi, hay tham ñaõ sanh khôûi ñöôïc ñoaïn taän."
6. "Do nhaân gì, naøy caùc chö Hieàn, do duyeân gì saân chöa sanh ñöôïc khoâng sanh khôûi, hay saân ñaõ sanh ñöôïc ñoaïn taän?"
Caàn phaûi traû lôøi laø "töø taâm giaûi thoaùt". "Vôùi ai nhö lyù taùc yù töø taâm giaûi thoaùt, thôøi saân chöa sanh khôûi khoâng sanh khôûi, hay saân ñaõ sanh khôûi ñöôïc ñoaïn taän. Ñaây laø nhaân, naøy caùc Hieàn giaû, ñaây laø duyeân khieán saân chöa sanh khôûi khoâng sanh khôûi, hay saân ñaõ sanh khôûi ñöôïc ñoaïn taän."
7. "Do nhaân gì, naøy caùc chö Hieàn, do duyeân gì si chöa sanh ñöôïc khoâng sanh khôûi, hay si ñaõ sanh ñöôïc ñoaïn taän?"
Caàn phaûi traû lôøi laø "nhö lyù taùc yù". "Vôùi ai nhö lyù taùc yù thôøi si chöa sanh khôûi khoâng sanh khôûi, vaø si ñaõ sanh khôûi ñöôïc ñoaïn taän. Ñaây laø nhaân, naøy caùc Hieàn giaû, ñaây laø duyeân khieán si chöa sanh khôûi khoâng sanh khôûi, hay si ñaõ sanh khôûi ñöôïc ñoaïn taän."
69.- Caùc Caên Baûn Baát Thieän
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù ba caên baûn baát thieän naøy. Theá naøo laø ba? Tham laø caên baûn baát thieän, saân laø caên baûn baát thieän, si laø caên baûn baát thieän.
Caùi gì laø tham, naøy caùc Tyû-kheo, caùi aáy baát thieän. Ai vôùi loøng tham coù laøm veà thaân, veà lôïi, veà yù, caùi aáy baát thieän. Vôùi ai coù loøng tham, bò loøng tham chinh phuïc, taâm khoâng ñöôïc töï chuû, vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Caùi aáy laø baát thieän. Nhö vaäy, raát nhieàu aùc baát thieän phaùp naøy sanh töø tham, duyeân khôûi töø tham, taäp khôûi töø tham, khôûi leân nôi ngöôøi aáy.
2.- Caùi gì laø saân, naøy caùc Tyû-kheo, caùi aáy baát thieän. Ai vôùi loøng saân coù laøm gì veà thaân, veà yù, caùi aáy baát thieän. Vôùi ai coù loøng saân, bò loøng saân chinh phuïc, taâm khoâng ñöôïc töï chuû, vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Caùi aáy laø baát thieän. Nhö vaäy, raát nhieàu aùc baát thieän phaùp naøy sanh töø saân, duyeân khôûi töø saân, taäp khôûi töø saân, khôûi leân nôi ngöôøi aáy.
3.- Caùi gì laø si, naøy caùc Tyû-kheo, caùi aáy baát thieän. Ai vôùi loøng si coù laøm gì veà thaân, veà lôøi, veà yù, caùi aáy baát thieän. Vôùi ai coù loøng si, bò loøng si chinh phuïc, taâm khoâng ñöôïc töï chuû, vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Caùi aáy laø baát thieän. Nhö vaäy, raát nhieàu aùc baát thieän phaùp naøy sanh töø si, duyeân khôûi töø si, taäp khôûi töø si, khôûi leân nôi ngöôøi aáy.
4.- Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi phi thôøi, noùi khoâng thöïc, noùi khoâng truùng ñích, noùi phi phaùp, noùi phi luaät. Vì sao ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi phi thôøi, noùi khoâng thöïc, noùi khoâng truùng ñích, noùi phi phaùp, noùi phi luaät? Nhö vaày laø vì ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaõ vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Khi ñöôïc ñoái chaát vôùi söï thaät, ngöôøi aáy phuû nhaän, khoâng coù chaáp nhaän; khi ñöôïc ñoái chaát vôùi söï khoâng thaät, ngöôøi aáy khoâng coù nhieät tình thoaùt môû ra ngoaøi, noùi raèng: "Ñaây laø khoâng chaân, ñaây laø khoâng thöïc". Cho neân, ngöôøi nhö vaäy ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi phi thôøi, noùi khoâng thöïc, noùi khoâng truùng ñích, noùi phi phaùp, noùi phi luaät. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, bò caùc aùc baát thieän phaùp do tham sanh nhieáp phuïc, taâm maát töï chuû, ngay trong hieän taïi soáng ñau khoå vôùi söï toån naõo, vôùi söï öu naõo, vôùi söï nhieät naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø aùc thuù. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, bò caùc aùc baát thieän phaùp do saân sanh nhieáp phuïc, taâm maát söï töï chuû, ngay trong hieän taïi soáng ñau khoå vôùi söï toån naõo, vôùi söï öu naõo, vôùi söï nhieät naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø aùc thuù. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, bò caùc aùc baát thieän phaùp do si sanh nhieáp phuïc, taâm maát töï chuû, ngay trong hieän taïi soáng ñau khoå vôùi söï toån naõo, vôùi söï öu naõo, vôùi söï nhieät naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø aùc thuù.
5.- Ví nhö naøy caùc Tyû-kheo, caây saøla hay caây dhava hay caây phandana bò phaù hoaïi, bò bao truøm bôûi ba loaïi taàm gôûi, ñi ñeán toån haïi, ñi ñeán baát haïnh, ñi ñeán toån haïi, vaø baát haïnh. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi nhö vaäy, bò caùc aùc baát thieän phaùp do tham sanh chinh phuïc, taâm maát töï chuû, ngay trong hieän taïi soáng ñau khoå vôùi söï toån naõo, vôùi söï öu naõo, vôùi söï nhieät naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø aùc thuù ... bò caùc aùc baát thieän phaùp do saân sanh ... bò caùc aùc baát thieän phaùp do si sanh chinh phuïc, taâm maát töï chuû, ngay trong hieän taïi soáng ñau khoå vôùi söï toån naõo, vôùi söï öu naõo, vôùi söï nhieät naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø aùc thuù.
Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ba caên baûn baát thieän.
6.- Coù ba caên baûn cuûa thieän, naøy caùc Tyû-kheo. Theá naøo laø ba? Khoâng tham laø caên baûn cuûa thieän, khoâng saân laø caên baûn cuûa thieän, khoâng si laø caên baûn cuûa thieän.
Caùi gì laø khoâng tham, naøy caùc Tyû-kheo, caùi aáy thieän. Ai vôùi loøng khoâng tham coù laøm gì veà thaân, veà lôïi, veà yù, caùi aáy thieän. Ai khoâng coù loøng tham, khoâng bò loøng tham chinh phuïc, taâm ñöôïc töï chuû, khoâng vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Caùi aáy laø thieän. Nhö vaäy, raát nhieàu thieän phaùp naøy sanh töø khoâng tham, duyeân khôûi töø khoâng tham, taäp khôûi töø khoâng tham, khôûi leân nôi ngöôøi aáy.
7.- Caùi gì laø khoâng saân, naøy caùc Tyû-kheo, caùi aáy thieän. Ai vôùi loøng khoâng saân coù laøm veà thaân, veà lôïi, veà yù, caùi aáy thieän. Vôùi ai khoâng coù loøng saân, khoâng bò loøng saân chinh phuïc, taâm ñöôïc töï chuû, khoâng vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Caùi aáy laø thieän. Nhö vaäy, raát nhieàu thieän phaùp naøy sanh töø khoâng saân, duyeân khôûi töø khoâng saân, taäp khôûi töø khoâng saân, khôûi leân nôi ngöôøi aáy.
8.- Caùi gì laø khoâng si, naøy caùc Tyû-kheo, caùi aáy laø thieän. Ai vôùi loøng khoâng si coù laøm veà thaân, veà lôïi, veà yù, caùi aáy thieän. Vôùi ai khoâng coù loøng si, khoâng bò loøng si chinh phuïc, taâm ñöôïc töï chuû, khoâng vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Caùi aáy laø thieän. Nhö vaäy, raát nhieàu thieän phaùp naøy sanh ra töø khoâng si, duyeân khôûi töø khoâng si, taäp khôûi töø khoâng si, khôûi leân nôi ngöôøi aáy.
9.- Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi ñuùng thôøi, noùi thöïc, noùi truùng ñích, noùi ñuùng phaùp, noùi ñuùng luaät. Vì sao ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi ñuùng thôøi, noùi thöïc, noùi truùng ñích, noùi ñuùng phaùp, noùi ñuùng luaät? Nhö vaày laø vì ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñaõ khoâng vu caùo laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, baèng caùch saùt haïi, troùi buoäc, tòch thu taøi saûn, maéng nhieác hay taån xuaát, döïa treân: "Ta laø söùc maïnh, ta coù söùc maïnh." Khi ñöôïc ñoái chaát vôùi söï thaät, ngöôøi aáy chaáp nhaän, khoâng coù phuû nhaän; khi ñöôïc ñoái chaát vôùi söï khoâng thaät, ngöôøi aáy nhieät tình thoaùt môû ra ngoaøi, noùi raèng: "Ñaây laø chaân, ñaây laø thöïc". Cho neân, ngöôøi nhö vaäy ñöôïc goïi laø ngöôøi noùi ñuùng thôøi, noùi thöïc, noùi truùng ñích, noùi ñuùng phaùp, noùi ñuùng luaät.
10.- Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñoaïn taän caùc aùc baát thieän do tham sanh, caét ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây tala, laøm cho khoâng hieän höõu, laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai, ngay trong hieän taïi soáng an laïc, khoâng coù toån naõo, khoâng coù öu naõo, khoâng coù nhieät naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ngay trong hieän taïi ñöôïc Baùt-nieát-baøn. Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng bò caùc aùc baát thieän phaùp do saân sanh nhieáp phuïc, taâm khoâng maát töï chuû ... Ngöôøi nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng bò caùc aùc baát thieän phaùp do si sanh nhieáp phuïc, taâm khoâng maát töï chuû, ngay trong hieän taïi soáng an laïc, khoâng coù toån naõo, khoâng coù öu naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ngay trong hieän taïi ñöôïc Baùt-nieát-baøn.
11.- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, caây saøla hay caây dhava, caây phandana, bò ba caây taàm gôûi phaù hoaïi bao truøm. Roài coù ngöôøi ñi ñeán, caàm cuoác vaø thuùng. Ngöôøi aáy chaët ñöùt reã caây taàm gôûi aáy, sau khi chaët ñöùt reã, ngöôøi aáy ñaøo möông. Ñaøo möông xong, ngöôøi aáy nhoå caùc reã leân, nhoû cho ñeán caùc reã nhoû, reã usira. Roài ngöôøi aáy chaët caây taàm gôûi thaønh töøng khuùc nhoû, böûa vaø cheû thaønh töøng maûnh nhoû, ngöôøi aáy ñem phôi giöõa gioù vaø maët trôøi. Sau khi phôi giöõa gioù vaø maët trôøi, ngöôøi aáy laáy löûa ñoát, laøm thaønh moät ñoáng tro, vaø quaït chuùng ra giöõa gioù lôùn, hay ñoå chuùng xuoáng doøng nöôùc chaûy nhanh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc caây taàm gôûi aáy, bò caét ñöùt goác töø reã, bò laøm cho nhö thaân caây tala, laøm cho khoâng hieän höõu, laøm cho khoâng theå sanh khôûi trong töông lai. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngöôøi nhö vaäy, caùc aùc baát thieän phaùp do tham sanh ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, ñöôïc chaët töø goác reã, ñöôïc laøm cho nhö thaân caây tala, ñöôïc laøm cho khoâng theå hieän höõu, ñöôïc laøm cho khoâng sanh khôûi trong töông lai, ngay trong hieän taïi ñöôïc soáng an laïc, khoâng coù toån naõo, khoâng coù öu naõo, khoâng coù nhieät naõo, ngay trong hieän taïi ñöôïc Baùt-nieát-baøn ... do saân, sanh ... caùc aùc baát thieän phaùp do si sanh ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, ñöôïc chaët töø goác reã, ñöôïc laøm cho nhö thaân caây tala, ñöôïc laøm cho khoâng theå hieän höõu, ñöôïc laøm cho khoâng sanh khôûi trong töông lai, ngay trong hieän taïi ñöôïc soáng an laïc, khoâng coù toån naõo, khoâng coù öu naõo, khoâng coù nhieät naõo, ngay trong hieän taïi ñöôïc Baùt-nieát-baøn
Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø ba caên baûn cuûa thieän.
70.- Caùc Leã Uposatha
Nhö vaày toâi nghe.
1. Moät thôøi Theá Toân ôû Savatthi (Xaù-veä), Pubbarama (Ñoâng vieân), laâu ñaøi cuûa meï Migara. Roài Visakha, meï cuûa Migara, trong ngaøy Uposatha (Boá taùt trai-giôùi) ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Visakha, meï cuûa Migara ñang ngoài xuoáng moät beân:
- Naøy Visaøkhaø, töø ñaâu baø ñeán saùng sôùm nhö theá naøy?
- Baïch Theá Toân, hoâm nay con thoï trai giôùi.
- Coù ba loaïi trai giôùi naøy, naøy Visaøkhaø. Theá naøo laø ba?
Trai giôùi ngöôøi chaên boø, trai giôùi Niganthaø, vaø trai giôùi baäc Thaùnh.
Nhö theá naøo, naøy Visaøkhaø, laø trai giôùi ngöôøi chaên boø?
Ví nhö, naøy Visaøkhaø, ngöôøi chaên boø vaøo buoåi chieàu luøa caùc con boø veà cho chuû cuûa chuùng. Ngöôøi aáy suy nghó: "Hoâm nay, caùc con boø ñaõ aên coû taïi choã naøy vaø choã naøy, ñaõ uoáng nöôùc taïi choã naøy vaø choã naøy. Naøy mai, caùc con boø ñaõ aên coû taïi choã naøy vaø choã naøy, ñaõ uoáng nöôùc taïi choã naøy vaø choã naøy". Cuõng vaäy, naøy Visaøkhaø, ôû ñaây coù ngöôøi giöõ trai giôùi suy nghó: "Hoâm nay, ta ñaõ aên loaïi ñoà aên cöùng naøy, loaïi ñoà aên cöùng naøy ta ñaõ aên; ta ñaõ aên loaïi ñoà aên meàm naøy, loaïi ñoà aên meàm naøy ta ñaõ aên. Ngaøy mai ta seõ aên loaïi ñoà aên cöùng naøy, loaïi ñoà aên cöùng naøy ta seõ aên; ta seõ aên loaïi ñoà aên meàm naøy, loaïi ñoà aên meàm naøy ta seõ aên". Nhö vaäy, ngöôøi aáy soáng caû ngaøy vôùi taâm ñoàng haønh vôùi tham duïc. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø trai giôùi ngöôøi chaên boø.
Naøy Visaøkhaø, theá naøo laø trai giôùi caùc Nigantha?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, coù haïng Sa-moân teân laø Niganthaø, hoï khích leä ñeä töû nhö sau: "OÂng haõy quaêng boû tröôïng ñoáivôùi caùc sinh loaïi soáng ôû phöông Ñoâng, ngoaøi moät traêm do tuaàn. Haõy quaêng boû tröôïng ñoái vôùi caùc sinh loaïi soáng ôû phöông Taây, ngoaøi moät traêm do tuaàn ... soáng ôû phöông Baéc ... soáng ôû phöông Nam, ngoaøi moät traêm do tuaàn." Nhö vaäy, hoï khích leä vì loøng thöông, vì loøng töø maãn ñoái vôùi moät soá sinh loaïi maø thoâi, hoï khoâng khích leä vì loøng thöông, vì loøng töø maãn, ñoái vôùi moät soá sinh loaïi khaùc. Trong ngaøy Uposatha, hoï khích leä ñeä töû nhö sau: "Naøy caùc OÂng, haõy quaêng boû taát caû aùo quaàn vaø noùi nhö sau: "Ta khoâng coù baát cöù vaät gì, baát cöù ôû ñaâu, baát cöù choã naøo. Baát cöù vaät gì, baát cöù ôû ñaâu, baát cöù choã naøo, khoâng coù caùi gì laø cuûa ta. ""Nhöng cha vaø meï cuûa ngöôøi aáy bieát ngöôøi aáy laø con cuûa mình. Vaø ngöôøi aáy bieát hoï laø cha meï cuûa mình. Vôï vaø con ngöôøi aáy bieát ngöôøi aáy laø choàng, laø cha cuûa mình, vaø ngöôøi aáy bieát hoï laø vôï, laø con cuûa mình. Caùc ngöôøi noâ tyø laøm coâng bieát ngöôøi aáy laø chuû cuûa hoï. Vaø ngöôøi aáy bieát hoï laø noâ tyø, laø nhaân vieân cuûa mình. Nhö vaäy, trong thôøi gian ñaùng phaûi khích leä ñuùng vôùi söï thaät, trong thôøi gian aáy, laïi ñöôïc khích leä baèng ñieàu noùi laùo. Ñaây ta tuyeân boá laø moät söï noùi laùo. Sau khi ñeâm aáy ñaõ qua, ngöôøi aáy thoï höôûng taát caû taøi saûn chöa ñem cho. Ñaây ta tuyeân boá laø laáy cuûa khoâng cho. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø leã Uposathaø cuûa caùc Niganthaø . Ñöôïc soáng thöïc haønh nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, Uposatha cuûa caùc Nigaønthaõ khoâng quaû lôùn, khoâng lôïi ích lôùn, khoâng choùi saùng, khoâng aùnh saùng lôùn.
4. - Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø trai giôùi caùc baäc Thaùnh? Chính laø laøm thanh tònh moät taâm ueá nhieãm vôùi phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø laøm thanh tònh moät taâm ueá nhieãm vôùi phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Phaät: "Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân." Do vò aáy nieäm Nhö Lai. taâm ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Ví nhö, naøy Visaøkhaø, ñaàu ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø ñaàu ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi?
Do duyeân boät nhoài, do duyeân ñaát seùt, do duyeân nöôùc vaø do duyeân noã löïc thích nghi cuûa con ngöôøi. nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø ñaàu ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi. Cuõng vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Nhö Lai: "Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieân Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân." Do vò aáy nieäm Nhö Lai. taâm ñöôïc tònh tín, haân hoan khôûi leân, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Naøy Visaøkhaø, ñaây goïi laø Thaùnh ñeä töû ñeå thöïc haønh trai giôùi Phaïm Thieân, vò aáy cuøng soáng vôùi Phaïm Thieân. Do duyeân Phaïm Thieân, taâm vò aáy ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi.
5.-Naøy Visaøkhaø, taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi. Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, vò Thaùnh ñeä töû nieäm phaùp: "Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc nhaø nöôùc trí töï mình giaùc hieåu". Do vò aáy nieäm Phaùp, taâm ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Ví nhö, naøy Visaøkhaø, thaân ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø thaân ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi? Do duyeân sottim (moät thöù ñaù boït duøng ñeå chaø löng), do duyeân boät taém, do duyeân nöôùc vaø do duyeân noã löïc thích nghi cuûa con ngöôøi. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø thaân ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi. Cuõng vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi.
Vaø nhö theá naøo, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm phaùp: "Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo thuyeát giaûng, thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc nhaø nöôùc trí töï mình giaùc hieåu". Do ngöôøi aáy nieäm Phaùp, taâm ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Naøy Visaøkhaø, ñaây goïi laø Thaùnh ñeä töû thöïc haønh phaùp trai giôùi, vò aáy soáng vôùi phaùp. Chính nhôø phaùp, taâm vò aáy tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi.
6.- Naøy Visaøkhaø, taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi. Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôù phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Taêng: "Dieäu haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân; Tröïc haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân; öùng lyù laø haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân; Chôn chaùnh haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân, töùc laø boán ñoâi taùm chuùng. Chuùng ñeä töû cuûa Theá Toân laø ñaùng cung kính, ñaùng toân troïng, ñaùng cuùng döôøng, ñaùng ñöôïc baét tay, laø phöôùc ñieàn voâ thöôïng ôû ñôøi". Do vò aáy nieäm Taêng, taâm vò aáy tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Ví nhö, naøy Visaøkhaø, moät taám vaûi bò ueá ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø moät taám vaûi bò ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi?
Do duyeân usam (ñaát maën) do duyeân khaøram (nöôùc tro), do duyeân phaân boø, do duyeân nöôùc, vaø do duyeân noã löïc thích nghi cuûa con ngöôøi. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, moät taám vaûi bò ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi. Cuõng vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Taêng: "Dieäu haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân; Tröïc haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân; öùng lyù laø haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân; Chôn chaùnh haïnh laø chuùng ñeä töû Theá Toân, töùc laø boán ñoâi taùm chuùng. Chuùng ñeä töû cuûa Theá Toân laø ñaùng cung kính, ñaùng toân troïng, ñaùng cuùng döôøng, ñaùng ñöôïc baét tay, laø phöôùc ñieàn voâ thöôïng ôû ñôøi". Nhôø vò aáy nieäm Taêng, taâm ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Naøy Visaøkhaø, ñaây goïi laø Thaùnh ñeä töû thöïc haønh chuùng Taêng trai giôùi, soáng vôùi chuùng taêng. Chính nhôø chuùng taêng, taâm vò aáy tònh tín, haân hoan sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi.
7.- Naøy Visaøkhaø, taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhoø phöông phaùp thích nghi. Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch nhôø phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Giôùi: "Khoâng bò phaù hoaïi, khoâng bò ñaâm caét, khoâng bò nhieãm oâ, khoâng bò ueá nhieãm, ñem laïi giaûi thoaùt, ñöôïc ngöôøi trí taùn thaùn, khoâng bò chaáp thuû, ñöa ñeán Thieàn ñònh". Vò aáy nhôø nieäm Giôùi, taâm vò aáy tònh tín, haân hoaøn sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Ví nhö, naøy Visaøkhaø, moät taám göông ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi?
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø moät taám göông ueá nhieãm ñöôïc röûa saïch nhôø phöông phaùp thích nghi?
Do duyeân daàu, do duyeân tro, do duyeân baøn chaûi loâng vaø do duyeân noã löïc thích nghi cuûa con ngöôøi. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taám göông ueá nhieãm ñöôïc röûa saïch vôùi phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø moät taám göông ueá nhieãm ñöôïc röûa saïch nhôø phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Giôùi: "Khoâng bò phaù hoaïi, khoâng bò ñaâm caét, khoâng bò nhieãm oâ, khoâng bò ueá nhieãm, ñem laïi giaûi thoaùt, ñöôïc ngöôøi trí taùn thaùn, khoâng bò chaáp thuû, ñöa ñeán Thieàn ñònh". Vò aáy nhôø nieäm Giôùi, taâm ñöôïc tònh tín, haân hoaøn sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Naøy Visaøkhaø, ñaây goïi laø thaùnh ñeä töû thöïc haønh giôùi Uposatha, soáng chung vôùi giôùi. Nhôø giôùi, taâm ñöôïc tònh tín, haân hoaøn sanh khôûi, caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm ueá nhieãm ñöôïc röûa saïch nhôø phöông phaùp thích nghi?
8. Naøy Visaøkhaø, taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi. Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø taâm ueá nhieãm ñöôïc goät saïch vôùi phöông phaùp thích nghi?
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Thieân: "Coù Chö Thieân boán Thieân Vöông; coù Chö Thieân coõi trôøi ba möôi ba; coù chö Thieân Yaømaø; coù chö Thieân Tusita (Ñaâu suaát); coù chö Thieân hoùa laïc; coù chö Thieân tha hoùa töï taïi; coù chö Thieân Phaïm chuùng; coù chö Thieân cao hôn nöõa. Ñaày ñuû vôùi loøng tin nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Loøng tin nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Ñaày ñuû vôùi giôùi nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Giôùi nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Ñaày ñuû vôùi nghe phaùp nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Nghe phaùp nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Ñaày ñuû vôùi thí nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Thí nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Ñaày ñuû tueä nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Tueä nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Khi ngöôøi aáy nieäm giôùi, nghe phaùp, thí vaø tueä cuûa töï mình vaø chö Thieân aáy, taâm ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi. Caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Ví nhö, naøy Visaøkhaø, laø vaøng bò ueá nhieãm ñöôïc laøm cho thanh tònh nhôø phöông phaùp thích nghi.
Vaø naøy Visaøkhaø, theá naøo laø vaøng bò ueá nhieãm ñöôïc laøm cho thanh tònh nhôø phöông phaùp thích nghi?
Do duyeân loø, do duyeân ñaát muoái, do duyeân phaán ñoû, do duyeân oáng beä, do duyeân caùi kìm, vaø do duyeân noã löïc thích nghi cuûa con ngöôøi. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø vaøng bò ueá nhieãm ñöôïc laøm cho thanh tònh nhôø phöông phaùp thích nghi. Cuõng vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm bò ueá nhieãm ñöôïc laøm cho thanh tònh nhôø phöông phaùp thích nghi?
Vaø naøy vì, theá naøo laø taâm bò ueá nhieãm ñöôïc laøm cho thanh tònh nhôø phöông phaùp thích nghi.
ÔÛ ñaây, naøy Visaøkhaø, Thaùnh ñeä töû nieäm Thieân: "Coù Chö Thieân boán Thieân Vöông; coù Chö Thieân coõi trôøi ba möôi ba; coù chö Thieân Yaømaø; coù chö Thieân Tusita (Ñaâu suaát); coù chö Thieân hoùa laïc; coù chö Thieân tha hoùa töï taïi; coù chö Thieân Phaïm chuùng; coù chö Thieân cao hôn nöõa. Ñaày ñuû vôùi loøng tin nhö vaäy, chö Thieân aáy, maïng chung ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã aáy. Ta cuõng coù loøng tin nhö vaäy. Ñaày ñuû vôùi giôùi nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Giôùi nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Ñaày ñuû vôùi nghe phaùp nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Nghe phaùp nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Ñaày ñuû vôùi thí nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Thí nhö vaäy cuõng coù ñaày ñuû nôi ta. Ñaày ñuû tueä nhö vaäy, chö Thieân aáy, sau khi cheát ôû choã naøy, ñöôïc sanh taïi choã kia. Ta cuõng coù trí tueä nhö vaäy". Khi vò aáy nieäm tín, giôùi, nghe phaùp, thí, vaø tueä cuûa töï mình vaø cuûa chö Thieân aáy, taâm ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi. Caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Ñaây goïi laø Thaùnh ñeä töû thöïc haønh Thieân trai giôùi, soáng chung vôùi chö Thieân. Nhôø chö Thieân, taâm vò aáy ñöôïc tònh tín, haân hoan sanh khôûi. Caùc phieàn naõo cuûa taâm ñöôïc ñoaïn taän. Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø taâm bò ueá nhieãm ñöôïc laøm cho thanh tònh nhôø phöông phaùp thích nghi.
9. - Thaùnh ñeä töû aáy, naøy Visaøkhaø, suy tö nhö sau: "Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn töø boû saùt sanh, traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát taøm quyù, coù loøng töø, soáng thöông xoùt ñeán haïnh phuùc cuûa taát caû chuùng sanh vaø loaøi höõu tình. Cuõng vaäy ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta soáng töø boû saùt sanh. traùnh xa saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám, bieát taøm quí, coù loøng töø, soáng thöông xoùt ñeán haïnh phuùc cuûa taát caû chuùng sanh vaø loaøi höuõ tình. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
10.- "Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn töø boû laáy cuûa khoâng cho, chæ laáy nhöõng vaät ñaõ cho, chæ mong nhöõng vaät ñaõ cho, töï soáng thanh tònh, khoâng coù troäm cöôùp. Cuõng vaäy, ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta soáng töø boû laáy cuûa khoâng cho, chæ laáy nhöõng vaät ñaõ cho, chæ mong nhöõng vaät ñaõ cho, töï soáng thanh tònh, khoâng coù troäm cöôùp. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
11.-"Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn töø boû taø Haïnh, tònh tu Phaïm haïnh, soáng giaûi thoaùt, töø boû daâm duïc heøn haï. Cuõng vaäy, ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta soáng töø boû taø Haïnh, tònh tu Phaïm haïnh, soáng giaûi thoaùt, töø boû daâm duïc heøn haï. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
12.-"Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn töø boû noùi laùo, traùnh xa noùi laùo, noùi nhöõng lôøi chaân thaät, y chæ nôi söï thaät chaéc chaén, ñaùng tin caäy, khoâng löøa gaït, khoâng phaûn laïi lôøi höùa ñoái vôùi ñôøi. Cuõng vaäy, ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta soáng töø boû noùi laùo, traùnh xa noùi laùo, noùi nhöõng lôøi chaân thaät, y chæ nôi söï thaät chaéc chaén, ñaùng tin caäy, khoâng löøa gaït, khoâng phaûn laïi lôøi höùa ñoái vôùi ñôøi. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
13.-"Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn töø boû röôïu men, röôïu naáu laøm cho ñaém say, traùnh xa röôïu men, röôïu naáu laøm cho ñaém say. Cuõng vaäy, ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta soáng töø boû röôïu men, röôïu naáu laøm cho ñaém say, traùnh xa röôïu men, röôïu naáu laøm cho ñaém say. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
14.- "Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn aên moät ngaøy moät böõa, khoâng aên ban ñeâm, khoâng aên phí thôøi. Cuõng vaäy, ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta soáng aên moät ngaøy moät böõa, khoâng aên ban ñeâm, khoâng aên phí thôøi. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
15.- "Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn traùnh xa khoâng xem muùa, haùt, nhaïc, dieãn kòch, khoâng trang söùc baèng voøng hoa, höông lieäu, daàu thoa vaø caùc thôøi trang. Cuõng vaäy, ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta soáng traùnh xa khoâng xem muùa, haùt, nhaïc, dieãn kòch, khoâng trang söùc baèng voøng hoa, höông lieäu, daàu thoa vaø caùc thôøi trang. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
16.- "Cho ñeán troïn ñôøi, caùc vò A-la-haùn töø boû giöôøng cao, giöôøng lôùn, traùnh xa giöôøng cao, giöôøng lôùn. Caùc vò aáy naèm treân giöôøng thaáp, treân giöôøng nhoû hay treân ñeäm coû. Cuõng vaäy, ñeâm nay vaø ngaøy nay, ta töø boû giöôøng cao, giöôøng lôùn, traùnh xa giöôøng cao, giöôøng lôùn. Caùc vò aáy naèm treân giöôøng thaáp, treân giöôøng nhoû hay treân ñeäm coû. Veà chi phaàn naøy, ta theo göông caùc vò A-la-haùn vaø ta seõ thöïc haønh trai giôùi".
Nhö vaäy, naøy Visaøkhaø, laø Thaùnh trai giôùi, thöïc haønh Thaùnh trai giôùi, naøy Visaøkhaø, coù quaû lôùn, coù lôïi ích lôùn, coù choùi saùng lôùn, coù aùnh saùng lôùn.
17. - Quaû lôùn laø nhö theá naøo? Lôïi ích lôùn nhö theá naøo? Choùi saùng lôùn nhö theá naøo? AÙnh saùng lôùn nhö theá naøo?
Ví nhö, naøy Visaøkhaø, coù ngöôøi aùp ñaët chuû quyeàn treân 16 quoác ñoä lôùn traøn ñaày baûy baùu nhö Anga, Magadha, Kaøsi, Kosala, Vajji, Mallaø, Ceti, Vangaø, Kuruø, Pancaølaø, Macchaø, Surasenaø, Assakaø, Avanti, Gandhaøraø, Kambojaø, nhöng chuû quyeàn aáy khoâng baèng moät phaàn möôøi saùu cuûa moät trai giôùi thöïc haønh ñaày ñuû caû taùm maët. Vì côù sao? Nhoû nhoi thay, naøy Visaøkhaø, laø vöông quyeàn cuûa loaøi ngöôøi, so saùnh vôùi haïnh phuùc Chö Thieân!
18. - Naêm möôi naêm cuûa moät ñôøi ngöôøi, naøy Visaøkhaø, baèng moät ñeâm moät ngaøy cuûa chö Thieân cuûa Boán Thieân Vöông. Ba möôi ñeâm nhö vaäy, laøm thaønh moät thaùng. Möôøi hai thaùng nhö vaäy laøm thaønh moät naêm. Naêm möôi naêm chö thieân nhö vaäy laøm thaønh thoï maïng cuûa chö Thieân Boán Thieân Vöông. Söï kieän naøy coù xaûy ra, naøy Visaøkhaø, ôû ñaây coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng, sau khi thöïc hieän trai giôùi ñaày ñuû caû taùm maët, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh coäng truù vôùi chö Thieân cuûa Boán Thieân Vöông. Chính döïa treân tröôøng hôïp naøy ñöôïc noùi leân raèng: "Nhoû nhoi thay laø vöông quyeàn cuûa loaøi ngöôøi, so saùnh vôùi haïnh phuùc chö Thieân!"
19.- Moät traêm naêm cuûa moät ñôøi ngöôøi, naøy Visaøkhaø, baèng moät ngaøy moät ñeâm cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi ba möôi ba. Ba möôi ñeâm nhö vaäy, laøm thaønh moät thaùng. Möôøi hai thaùng nhö vaäy laøm thaønh moät naêm. Moät ngaøn naêm chö Thieân nhö vaäy laøm thaønh thoï maïng cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi ba möôi ba. Söï kieän naøy coù xaûy ra, naøy Visaøkhaø, ôû ñaây coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng, sau khi thöïc hieän trai giôùi ñaày ñuû caû taùm maët, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh coäng truù vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi ba möôi ba. Chính döïa treân tröôøng hôïp naøy ñöôïc noùi leân raèng: "Nhoû nhoi thay laø vöông quyeàn cuûa loaøi ngöôøi, so saùnh vôùi haïnh phuùc chö Thieân!"
20.- Hai traêm naêm cuûa moät ñôøi ngöôøi, naøy Visaøkhaø, baèng moät ngaøy moät ñeâm cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Yaømaø. Ba möôi ñeâm nhö vaäy, laøm thaønh moät thaùng. Möôøi hai thaùng nhö vaäy laøm thaønh moät naêm. Hai ngaøn naêm chö Thieân nhö vaäy laøm thaønh thoï maïng cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Yaømaø. Söï kieän naøy coù xaûy ra, naøy Visaøkhaø, ôû ñaây ... ñöôïc sanh coäng truù vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi Yaømaø ... chính döïa treân tröôøng hôïp naøy ... vôùi haïnh phuùc chö Thieân".
21.- Boán traêm naêm cuûa moät ñôøi ngöôøi, naøy Visaøkhaø, baèng moät ngaøy moät ñeâm cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Tusita (Ñaâu-xuaát). Ba möôi ñeâm nhö vaäy, laøm thaønh moät thaùng ... laøm thaønh moät naêm. Boán ngaøn naêm chö Thieân nhö vaäy laøm thaønh thoï maïng cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Tusita. Söï kieän naøy coù xaûy ra, naøy Visaøkhaø, ôû ñaây ... ñöôïc sanh coäng truù vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi Tusita ... chính döïa treân tröôøng hôïp naøy ... vôùi haïnh phuùc chö Thieân".
22.- Taùm traêm naêm cuûa moät ñôøi ngöôøi, naøy Visaøkhaø, baèng moät ngaøy moät ñeâm cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Hoùa laïc. Ba möôi ñeâm nhö vaäy, laøm thaønh moät thaùng ... laøm thaønh moät naêm. Taùm ngaøn naêm chö Thieân nhö vaäy laøm thaønh thoï maïng cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Hoùa laïc. Söï kieän naøy coù xaûy ra, naøy Visaøkhaø, ôû ñaây ... ñöôïc sanh coäng truù vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi Hoùa laïc ... chính döïa treân tröôøng hôïp naøy ... vôùi haïnh phuùc chö Thieân".
23.- Möôøi saùu traêm naêm cuûa moät ñôøi ngöôøi, naøy Visaøkhaø, baèng moät ngaøy moät ñeâm cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Tha Hoùa Töï taïi. Ba möôi ñeâm nhö vaäy, laøm thaønh moät thaùng, möôøi hai thaùng nhö vaäy laøm thaønh moät naêm. Möôøi saùu ngaøn naêm chö Thieân nhö vaäy laøm thaønh thoï maïng cuûa chö Thieân ôû coõi trôøi Tha Hoùa Töï taïi. Söï kieän naøy coù xaûy ra, naøy Visaøkhaø, ôû ñaây coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng, sau khi thöïc haøng Uposatha ñaày ñuû caû taùm maët, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh coäng truù vôùi chö Thieân ôû coõi trôøi Tha Hoùa Töï taïi. Chính döïa treân tröôøng hôïp naøy, ñöôïc noùi leân raèng: "Nhoû nhoi thay laø vöông quyeàn cuûa loaøi ngöôøi, so saùnh vôùi haïnh phuùc chö Thieân".
24.
Chôù gieát haïi sinh loaøi
Chôù laáy cuûa khoâng cho
Chôù noùi lôøi noùi laùo
Chôù uoáng thöù röôïu say
Töø boû khoâng phaïm haïnh
Töø boû, khoâng daâm duïc
Khoâng aên vaøo ban ñeâm
Traùnh khoâng aên phi thôøi
Khoâng mang caùc voøng hoa
Khoâng duøng caùc höông lieäu
Haõy naèm treân taám thaûm
Ñöôïc traûi daøi treân ñaát
Chính haïnh trai giôùi naøy
Ñöôïc goïi coù taùm phaàn
Do ñöùc Phaät noùi leân
Ñöa ñeán ñoaïn taän khoå
Maët traêng vaø maët trôøi
Ñöôïc thaáy laø laønh toát
Choã naøo chuùng ñi tôùi
Chuùng choùi saùng haøo quang
Chuùng laøm maây saùng choùi
Giöõa hö khoâng chuùng ñi
Treân trôøi chuùng choùi saùng
Saùng röïc moïi phöông höôùng
Trong khoaûng khoâng gian aáy
Taøi saûn ñöôïc tìm thaáy
Traân chaâu vaø ngoïc baùu
Löu ly, ñaù caàu may
Vaøng cuïc trong loøng ñaát
Hay loaïi Kancana
Cuøng loaïi vaøng saùng choùi
Ñöôïc goïi laø Hattaka
Tuy vaäy chuùng giaù trò
Chæ moät phaàn möôøi saùu
Vôùi haïnh giöõ trai giôùi
Ñaày ñuû caû taùm maët
Keå caû aùnh saùng traêng
Vôùi caû voøm trôøi cao.
Vaäy ngöôøi nöõ ngöôøi nam
Haõy giöõ theo ñònh giôùi
Haønh boá-taùt trai giôùi
Ñaày ñuû caû taùm maët
Laøm thieän caùc coâng ñöùc
Ñem laïi nhieàu an laïc
Ñöôïc sanh leân coõi trôøi
Khoâng bò ngöôøi cöôøi cheâ.-ooOoo-
Muïc Luïc caùc Chöông: 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | Giôùi thieäu