Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
VII. Phaåm Nghieäp Coâng Ñöùc (I) (61) Boán Nghieäp Coâng Ñöùc
1. Roài gia chuû Anaøthapindika ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi gia chuû Anaøthapindika ñang ngoài moät beân:
2. - Coù boán phaùp naøy, naøy Gia chuû, khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khoù ñöôïc ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
"Mong raèng taøi saûn khôûi leân cho ta ñuùng phaùp". Ñaây laø phaùp thöù nhaát, khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khoù ñöôïc ôû ñôøi. "Taøi saûn ñaõ ñöôïc ñuùng phaùp, mong raèng tieáng toát ñöôïc ñoàn veà ta, cuøng vôùi baø con, vaø caùc baäc Thaày". Ñaây laø phaùp thöù hai, khaû laïc... khoù ñöôïc ôû ñôøi. "Taøi saûn ñaõ ñöôïc ñuùng phaùp, tieáng toát ñaõ ñöôïc ñoàn veà ta, cuøng vôùi baø con, vaø caùc baäc Thaày, mong raèng ta soáng laâu, hoä trì thoï maïng keùo daøi". Ñaây laø phaùp thöù ba, khaû laïc... khoù ñöôïc ôû ñôøi. "Taøi saûn ñaõ ñöôïc ñuùng phaùp, tieáng toát ñaõ ñöôïc ñoàn veà ta, cuøng vôùi baø con, vaø caùc baäc Thaày, sau khi ñöôïc soáng laâu, hoä trì thoï maïng keùo daøi, mong raèng khi thaân hoaïi maïng chung, ta sanh leân coõi thieän, coõi Trôøi, coõi ñôøi naøy". Ñaây laø phaùp thöù tö, khaû laïc... khoù ñöôïc ôû ñôøi.
Boán phaùp naøy, naøy Gia chuû, khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi.
3. Naøy Gia chuû, ñoái vôùi boán phaùp khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khoù ñöôïc ôû ñôøi naøy, coù boán phaùp ñöa ñeán chöùng ñöôïc nhöõng phaùp aáy. Theá naøo laø boán?
Ñaày ñuû loøng tin, ñaày ñuû giôùi, ñaày ñuû boá thí, ñaày ñuû trí tueä.
4. Vaø naøy Gia chuû, theá naøo laø ñaày ñuû loøng tin? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin, tin töôûng ôû söï giaùc ngoä cuûa Nhö Lai: Vò naøy laø baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Naøy Gia chuû, ñaây goïi laø ñaày ñuû loøng tin.
5. Vaø naøy Gia chuû, theá naøo laø ñaày ñuû giôùi? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû töø boû saùt sanh... töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu. Naøy Gia chuû, ñaây goïi laø ñaày ñuû giôùi.
6. Vaø naøy Gia chuû, theá naøo laø ñaày ñuû boá thí? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû soáng ôû gia ñình, taâm khoâng bò caáu ueá xan tham chi phoái, boá thí roäng raõi, vôùi baøn tay roäng môû, öa thích töø boû, saün saøng ñeå ñöôïc yeâu caàu, vui thích san seû vaät boá thí. Naøy Gia chuû, ñaây goïi laø ñaày ñuû boá thí.
7. Vaø naøy Gia chuû, theá naøo laø ñaày ñuû trí tueä? Naøy Gia chuû, soáng vôùi taâm vò duïc tham chinh phuïc, laøm vieäc khoâng neân laøm, khoâng laøm vieäc neân laøm. Do laøm vieäc khoâng neân laøm, khoâng laøm vieäc neân laøm, vò aáy rôøi khoûi danh tieáng vaø an laïc. Naøy Gia chuû, soáng vôùi taâm vò saân haän chinh phuïc... soáng vôùi taâm bò hoân traàm thuïy mieân chinh phuïc... soáng vôùi taâm bò traïo hoái chinh phuïc... soáng vôùi taâm bò nghi chinh phuïc, laøm vieäc khoâng neân laøm, khoâng laøm vieäc ñaùng laøm; do laøm vieäc khoâng neân laøm, khoâng laøm vieäc ñaùng laøm, vò aáy rôøi khoûi danh tieáng vaø an laïc.
8. Naøy Gia chuû, Thaùnh ñeä töû aáy, sau khi bieát ñöôïc duïc tham laø ueá nhieãm cuûa taâm, töø boû duïc tham ueá nhieãm cuûa taâm; sau khi bieát ñöôïc saân haän laø ueá nhieãm cuûa taâm, töø boû saân haän, ueá nhieãm cuûa taâm; sau khi bieát ñöôïc hoân traàm thuïy mieân laø ueá nhieãm cuûa taâm; sau khi bieát ñöôïc traïo hoái laø ueá nhieãm cuûa taâm; sau khi bieát ñöôïc nghi laø ueá nhieãm cuûa taâm, töø boû nghi, ueá nhieãm cuûa taâm; naøy Gia chuû, ñaây goïi laø vò Thaùnh ñeä töû coù ñaïi trí tueä, coù trí tueä roäng lôùn, böôùc vaøo giôùi vöùc minh kieán, ñaày ñuû trí tueä. Ñaây goïi laø ñaày ñuû trí tueä.
Naøy Gia chuû, ñoái vôùi boán phaùp khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khoù ñöôïc ôû ñôøi naøy, coù boán phaùp naøy ñöa ñeán chöùng ñöôïc nhöõng phaùp aáy.
9. Vò Thaùnh ñeä töû aáy, naøy Gia chuû, vôùi taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy do söùc maïnh caùnh tay, do moà hoâi ñoå ra, ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, laø ngöôøi ñaõ laøm boán haønh ñoäng. Theá naøo laø boán?
10. ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, Thaùnh ñeä töû, vôùi taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc do söùc maïnh caùnh tay, do moà hoâi ñoå ra ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, töï laøm mình an laïc, hoan hyû, chôn chaùnh ñem laïi an laïc, giuùp cha meï ñöôïc an laïc hoan hyû, giuùp vôï con, ngöôøi phuïc vuï, ngöôøi laøm coâng ñöôïc an laïc, hoan hyû, chôn chaùnh ñem laïi an laïc, giuùp baïn beø thaân höõu ñöôïc an laïc hoan hyû, laø ngöôøi chôn chaùnh ñem laïi an laïc. Naøy Gia chuû, ñaây laø tröôøng hôïp thöù nhaát, vò aáy ñi ñeán ñöôïc, ñaït ñöôïc söï höôûng thoï ñuùng phöông xöù.
11. Laïi nöõa, naøy Gia chuû, Thaùnh ñeä töû, vôùi taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc do söùc maïnh caùnh tay, do moà hoâi ñoå ra ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, vôùi taøi saûn aáy, töï laøm cho mình ñöôïc an toaøn, choáng laïi nhöõng tai hoïa töø löûa ñeán, töø nöôùc ñeán, töø vua ñeán, töø aên troäm ñeán, töø caùc thöøa töï thuø nghòch ñeán. Naøy Gia chuû, ñaây laø tröôøng hôïp thöù hai vò aáy ñi ñeán ñöôïc, ñaït ñöôïc söï höôûng thoï ñuùng phöông xöù.
12. Laïi nöõa, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû vôùi taøi saûn... thaâu hoaïch ñuùng phaùp. Vôùi taøi saûn aáy, vò aáy toå chöùc naêm loaïi leã hieán cuùng, hieán cuùng cho baø con, hieán cuùng cho khaùch, hieán cuùng cho caùc vong linh quaù khöù, hieán cuùng cho vua, hieán cuùng cho chö Thieân. Naøy Gia chuû, ñaây laø tröôøng hôïp thöù ba vò aáy ñi ñeán ñöôïc, ñaït ñöôïc söï höôûng thoï ñuùng phöông xöù.
13. Laïi nöõa, naøy Gia chuû, Thaùnh ñeä töû vôùi taøi saûn... thaâu hoaïch ñuùng phaùp, ñoái vôùi nhöõng vò Sa-moân, Baø-la-moân soáng töø boû kieâu maïn, phoùng daät, an truù treân nhaãn nhuïc, nhu hoøa, an tònh töï mình, nhieáp phuïc töï mình, laøm laéng dòu töï mình; ñoái vôùi nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân nhö vaäy, vò aáy toå chöùc söï cuùng döôøng toái thöôïng, thuoäc veà coõi Trôøi, ñem ñeán quaû laïc dò thuïc, ñöa ñeán Thieân giôùi. Naøy Gia chuû, ñaây laø tröôøng hôïp thöù tö vò aáy ñi ñeán ñöôïc, ñaït ñöôïc söï höôûng thoï ñuùng phöông xöù.
14. Vò Thaùnh ñeä töû aáy, naøy Gia chuû, vôùi taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc do söùc maïnh caùnh tay, do moà hoâi ñoå ra ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp; vôùi taøi saûn aáy, vò aáy laø ngöôøi ñaõ laøm ñöôïc boán haønh ñoäng naøy. Neáu taøi saûn cuûa ai, naøy Gia chuû, ñöôïc tieâu duøng khoâng ñuùng vôùi boán haønh ñoäng naøy, nhöõng taøi saûn naøy ñöôïc goïi laø taøi saûn ñi ñeán khoâng lôïi ích, ñi ñeán khoâng thaønh ñaït, ñaït ñöôïc söï höôûng thoï khoâng ñuùng phöông xöù. Neáu nhöõng taøi saûn cuûa ai, naøy Gia chuû, ñöôïc tieâu duøng vôùi boán haønh ñoäng naøy, nhöõng taøi saûn naøy ñöôïc goïi laø nhöõng taøi saûn ñi ñeán lôïi ích, ñi ñeán thaønh ñaït, ñaït ñöôïc söï höôûng thoï ñuùng phöông xöù.
Taøi saûn ta thoï höôûng,(II) (62) Khoâng Nôï
Gia nhaân ñöôïc nuoâi döôõng,
Chính nhôø caùc taøi saûn,
Do ta traùnh tai hoïa,
Ta cuùng döôøng toái thöôïng,
Laøm naêm loaïi hieán vaät,
Hoä trì baäc trì giôùi,
Baäc töï ñieàu, Phaïm haïnh,
Muïc ñích gì baäc trí,
Truù nhaø, caàu taøi saûn,
Muïc ñích aáy Ta ñaït,
Ñöôïc laøm khoâng hoái haän.
Ngöôøi naøo nhôù nghó vaäy,
An truù treân Thaùnh phaùp,
Ñôøi naøy ñöôïc taùn thaùn,
Ñôøi sau ñöôïc hoan hyû,
Treân caûnh giôùi chö Thieân.1. Roài gia chuû Anaøthapindika ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi gia chuû Anaøthapindika ñang ngoài moät beân:
2. - Coù boán loaïi an laïc naøy, ngaøy Gia chuû, ngöôøi taïi gia thoï höôûng caùc duïc thaâu hoaïch ñöôïc, tuøy thôøi gian, tuøy thôøi cô khôûi leân cho vò aáy. Theá naøo laø boán? Laïc sôû höõu, laïc thoï duïng, laïc khoâng maéc nôï, laïc khoâng phaïm toäi.
3. Vaø naøy Gia chuû, theá naøo laø laïc sôû höõu?
ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, taøi saûn cuûa ngöôøi thieän nam töû, thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc do söùc maïnh caùnh tay, do moà hoâi ñoå ra ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp. Vò aáy suy nghó: "Ta coù taøi saûn, thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc do söùc maïnh caùnh tay... thaâu hoaïch ñuùng phaùp." Nghó vaäy, vò aáy ñöôïc laïc, ñöôïc hyû. Naøy Gia chuû, ñaây goïi laø laïc sôû höõu.
4. Vaø naøy, theá naøo laø laïc taøi saûn?
ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, thieän nam töû thoï höôûng nhöõng taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc... thaâu hoaïch ñuùng phaùp vaø laøm caùc vieäc phöôùc ñöùc. Vò aáy nghó raèng: "Ta thoï höôûng nhöõng taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán... thaâu hoaïch ñuùng phaùp vaø ta laøm caùc phöôùc ñöùc." Nghó vaäy vò aáy ñöôïc laïc, ñöôïc hyû. Naøy Gia chuû, ñaây goïi laø laïc taøi saûn.
5. Vaø naøy Gia chuû, theá naøo laø laïc khoâng maéc nôï? ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò thieän gia nam töû khoâng coù maéc nôï ai moät ñieàu gì, ít hay nhieàu. Vò aáy nghó raèng: "Ta khoâng coù maéc nôï ai moät ñieàu gì, ít hay nhieàu." Nghó vaäy, vò aáy ñöôïc laïc, ñöôïc hyû. Naøy Gia chuû, ñaây goïi laø laïc khoâng maéc nôï.
6. Vaø naøy Gia chuû, theá naøo laø laïc khoâng phaïm toäi?
ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû thaønh töïu thaân haønh khoâng phaïm toäi, thaønh töïu khaåu haønh khoâng phaïm toäi, thaønh töïu yù haønh khoâng phaïm toäi. Vò aáy nghó raèng: "Ta thaønh töïu thaân haønh khoâng phaïm toäi, khaåu haønh khoâng phaïm toäi, yù haønh khoâng phaïm toäi". Nghó vaäy, vò aáy ñöôïc laïc, ñöôïc hyû. Naøy Gia chuû, ñaây goïi laø laïc khoâng phaïm toäi.
Coù boán loaïi laïc naøy, naøy Gia chuû, ngöôøi taïi gia thoï höôûng caùc duïc thaâu hoaïch ñöôïc, tuøy thôøi gian, tuøy thôøi cô, khôûi leân cho vò aáy.
Ñöôïc laïc khoâng maéc nôï,(III) (63) Baèng Vôùi Phaïm Thieân
Nhôù ñeán laïc sôû höõu,
Ngöôøi höôûng laïc taøi saûn,
Vôùi tueä, thaáy nhö thò,
Do thaáy, vò aáy bieát,
Saùng suoát caû hai phaàn,
Laïc vaäy chæ baèng ñöôïc,
Baèng moät phaàn möôøi saùu,
Laïc khoâng coù phaïm toäi.1. - Nhöõng gia ñình naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc cha meï ñöôïc caùc con ñaûnh leã cuùng döôøng ôû trong nhaø, nhöõng gia ñình aáy ñöôïc xem laø gioáng nhö Phaïm thieân. Nhöõng gia ñình naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc cha meï ñöôïc caùc con ñaûnh leã cuùng döôøng ôû trong nhaø, nhöõng gia ñình aáy ñöôïc xem laø gioáng nhö baäc Ñaïo sö thôøi xöa. Nhöõng gia ñình naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc cha meï ñöôïc caùc con ñaûnh leã cuùng döôøng ôû trong nhaø, nhöõng gia ñình aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc xem laø gioáng nhö chö Thieân thôøi tröôùc. Nhöõng gia ñình naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc cha meï ñöôïc caùc con ñaûnh leã cuùng döôøng ôû trong nhaø, nhöõng gia ñình aáy ñöôïc xem laø ñaùng ñöôïc cuùng döôøng.
2. Phaïm Thieân, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñoàng nghóa vôùi meï cha; caùc baäc Ñaïo sö thôøi xöa, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñoàng nghóa vôùi meï cha; chö Thieân thuôû xöa, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñoàng nghóa vôùi meï cha; ñaùng ñöôïc cung kính cuùng döôøng, naøy caùc Tyû-kheo, laø ñoàng nghóa vôùi meï cha. Vì côù sao? Naøy caùc Tyû-kheo, vì meï cha giuùp ñôõ raát nhieàu cho caùc con, nuoâi döôõng chuùng lôùn vaø giôùi thieäu chuùng vaøo ñôøi naøy.
Meï cha goïi Phaïm thieân,(IV) (64) Ñòa Nguïc
Baäc Ñaïo sö thôøi tröôùc,
Xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng,
Vì thöông ñeán con chaùu,
Do vaäy baäc Hieàn só,
Ñaûnh leã vaø toân troïng,
Daâng ñoà aên ñoà uoáng,
Vaûi maëc vaø giöôøng naèm,
Thoa boùp caû thaân mình,
Taém röûa caû chaân tay.
Vôùi sôû haønh nhö vaäy,
Ñoái vôùi meï vaø cha,
Ñôøi naøy ngöôøi hieàn khen,
Ñôøi sau höôûng Thieân laïc.1. - Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng bò rôøi vaøo ñòa nguïc. Vôùi boán phaùp gì? saùt sanh, laáy cuûa khoâng cho, taø haïnh trong caùc duïc, noùi laùo.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng bò rôi vaøo ñòa nguïc.
2.
Saùt sanh vaø troäm caép,(V) (65) Hình Thöùc Beân Ngoaøi
Caùi ñöôïc goïi noùi laùo,
Vaø ñi ñeán vôï ngöôøi,
Baäc trí khoâng taùn thaùn.1. - Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Haïng ngöôøi ño löôøng saéc vaø thoûa maõn vôùi saéc; haïng ngöôøi ño löôøng tieáng vaø thoûa maõn vôùi tieáng; haïng ngöôøi ño löôøng vôùi thoâ vaø thoûa maõn vôùi thoâ; haïng ngöôøi ño löôøng vôùi phaùp vaø thoûa maõn vôùi phaùp. Boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
2.
Nhöõng ai ño löôøng saéc,(VI) (66) Tham AÙi
Nhöõng ai ñi ñeán tieáng,
Bò tham duïc daét daãn,
Chuùng khoâng bieát ngöôøi aáy.
Khoâng bieát ñöôïc noäi taâm,
Khoâng thaáy ñöôïc ngoaïi caûnh,
Keû ngu bò bao quanh,
Bò tieáng noùi chi phoái,
Khoâng bieát ñöôïc noäi taâm,
Quaùn thaáy ñöôïc ngoaïi caûnh,
Thaáy ñöôïc quaû ôû ngoaøi,
Bò tieáng noùi chi phoái.
Roõ bieát ñöôïc noäi taâm,
Quaùn thaáy ñöôïc ôû ngoaøi,
Thaáy roõ khoâng chöôùng ngaïi,
Khoâng bò tieáng chi phoái.1. - Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán? Coù tham, coù saân, coù si, coù maïn. Boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët hieän höõu ôû ñôøi.
2.
Tham aùi vaät ñeïp ñeõ,(VII) (67) Vua Caùc Loaøi Raén
Thích thuù saéc khaû aùi,
Bò coät bôûi voâ minh,
Caùc höõu tình haï lieät,
Caøng taêng tröôûng troùi buoäc.
Cho ñeán keû coù trí,
Laøm caùc vieäc baát thieän,
Sanh töø tham, saân, si,
Khieán phieàn muoän, khoù chòu,
Laøm ñau khoå sanh khôûi,
Keû voâ minh bao vaây,
Keû muø khoâng coù maét,
Töï taùnh hoï laø vaäy,
Hoï khoâng theå nghó raèng,
Ta coù theå nhö vaäy.1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi, taïi Jetavana, khu vöôøn oâng Anaøthapindika.
Luùc baáy giôø, moät Tyû-kheo ôû Saøvatthi bò raén caén cheát. Roài nhieàu Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
2. - ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, moät Tyû-kheo ôû Saøvatthi bò raén caén ñaõ meänh chung.
- Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi töø taâm ñaõ khoâng höôùng ñeán boán gia ñình vua caùc loaøi raén. Neáu Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi töø taâm coù höôùng ñeán boán gia ñình vua caùc loaøi raén, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy coù theå khoâng bò raén caén maø maïng chung. Theá naøo laø boán gia ñình vua caùc loaøi raén?
Gia ñình vua caùc loaøi raén Viruøpakkha, gia ñình vua caùc loaøi raén Eraøpattha, gia ñình vua caùc loaøi raén Chabyaøputta, gia ñình vua caùc loaøi raén Kanhaøgotamaka; Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo vôùi töø taâm ñaõ khoâng höôùng ñeán boán gia ñình vua caùc loaøi raén naøy. Neáu Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi töø taâm coù theå höôùng ñeán boán gia ñình vua caùc loaøi raén, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy coù theå khoâng bò raén caén maø maïng chung. Naøy caùc Tyû-kheo, Ta cho pheùp vôùi töø taâm höôùng ñeán boán gia ñình vua caùc loaøi raén naøy ñeå töï baûo veä, ñeå töï hoä trì, ñeå töï che chôû.
3.
Ta haõy coù töø taâm"Ñöùc Phaät laø voâ löôïng, Phaùp laø voâ löôïng, chuùng Taêng laø voâ löôïng, coù löôïng laø caùc loaøi boø saùt, caùc loaøi raén, caùc con boø caïp, caùc con moät traêm chaân, caùc loaïi nheän giaêng tô, caùc con thaèn laèn vaø caùc loaøi chuoät. Ta ñaõ laøm söï hoä trì. Ta ñaõ laøm söï che chôû, mong raèng caùc loaøi höõu tình seõ boû ñi. Ta ñaûnh leã ñöùc Theá Toân. Ta ñaûnh leã baûy vò Chaùnh Ñaúng Giaùc."
Vôùi Viruøpakkha,
Ta haõy coù töø taâm
Vôùi Eraøpatha,
Ta haõy coù töø taâm
Vôùi Chabyaputta,
Ta haõy coù töø taâm
Vôùi Kanhaøgotamaka,
Ta haõy coù töø taâm
Vôùi caùc loaøi khoâng chaân,
Ta haõy coù töø taâm
Vôùi caùc loaøi hai chaân,
Ta haõy coù töø taâm
Vôùi caùc loaøi boán chaân,
Ta haõy coù töø taâm,
Vôùi caùc loaøi nhieàu chaân,
Mong raèng loaøi khoâng chaân
Khoâng coù laøm haïi ta,
Mong raèng loaøi hai chaân
Khoâng coù laøm haïi ta,
Mong raèng loaøi boán chaân
Khoâng coù laøm haïi ta,
Mong raèng loaøi nhieàu chaân
Khoâng coù laøm haïi ta,
Moïi chuùng sanh, höõu tình
Toaøn theå moïi sinh vaät,
Mong chuùng thaáy hieàn thieän,
Chôù ñi ñeán ñieàu aùc.(VIII) (68) Devadatta
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Raøjagaha, taïi nuùi Gijjhakuøta sau khi Devadatta boû ñi khoâng bao laâu. Taïi ñaáy, Theá Toân nhôn vieäc Devadatta baûo caùc Tyû-kheo:
- Ñem ñeán haïi mình, naøy caùc Tyû-kheo, khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta; ñem ñeán baát haïnh cho ngöôøi, naøy caùc Tyû-kheo, khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta! Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caây chuoái khi sanh ra traùi, ñem ñeán haïi mình; khi sanh ra traùi, ñem ñeán baát haïnh cho ngöôøi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñem ñeán haïi mình khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta, ñem ñeán baát haïnh cho ngöôøi khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, caây tre ñem ñeán haïi mình khi sanh ra traùi, ñem ñeán baát haïnh cho ngöôøi khi sanh ra traùi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñem ñeán haïi mình khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, caây lau ñem ñeán haïi mình khi sanh ra traùi, ñem ñeán baát haïnh cho ngöôøi khi sanh ra trí. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñem ñeán haïi mình khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta, ñem laïi baát haïnh cho ngöôøi khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö con la ñem ñeán haïi mình khi mang thai, ñem ñeán baát haïnh cho ngöôøi khi mang thai. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñem ñeán haïi mình khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta, ñem ñeán baát haïnh cho ngöôøi khi lôïi döôõng, cung kính, danh voïng khôûi leân cho Devadatta.
2.
Quaû gieát haïi caây chuoái,(IX) (69) Tinh Caàn
Gieát haïi tre vaø lau,
Cung kính haïi ngöôøi ngu,
Thai taïng haïi con la.1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán tinh caàn naøy, theá naøo laø boán?
Tinh caàn cheá ngöï, tinh caàn ñoaïn taän, tinh caàn tu taäp, tinh caàn hoä trì.
2. Naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tinh caàn cheá ngöï?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo vôùi muïc ñích khieán cho caùc aùc baát thieän phaùp töø tröôùc chöa sanh khoâng cho sanh khôûi, khôûi leân yù muoán coá gaéng, tinh taán, saùch taâm, trì taâm. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tinh caàn cheá ngöï.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tinh caàn ñoaïn taän?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo vôùi muïc ñích ñoaïn taän caùc aùc baát thieän phaùp, khôûi leân yù muoán coá gaéng, tinh taán, saùch taâm, trì taâm. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tinh caàn ñoaïn taän.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tinh caàn tu taäp?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo vôùi muïc ñích laøm cho sanh khôûi caùc thieän phaùp chöa sanh, khôûi leân yù muoán coá gaéng, tinh taán, saùch taâm, trì taâm. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tinh caàn tu taäp.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tinh caàn hoä trì?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo vôùi muïc ñích khieán cho caùc thieän phaùp ñaõ ñöôïc sanh coù theå duy trì, khoâng coù muø môø, ñöôïc taêng tröôûng, ñöôïc quaûng ñaïi, ñöôïc tu taäp, ñöôïc vieân maõn, khôûi leân yù muoán coá gaéng, tinh taán, saùch taâm, trì taâm. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tinh caàn hoä trì.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi tinh caàn naøy.
Cheá ngöï vaø ñoaïn taän,(X) (70) Phi Phaùp
Tu taäp vaø hoä trì,
Boán loaïi tinh caàn naøy,
Ñöôïc baø con maët trôøi,
Ñöôïc ñöùc Phaät thuyeát giaûng.
ÔÛ ñaây vò Tyû-kheo,
Vôùi boán tinh caàn naøy,
Nhieät taâm vaø noã löïc.
Ñaït ñöôïc khoå ñoaïn dieät.1. - Khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc vua phi phaùp coù maët, khi aáy, caùc ñaïi thaàn phi phaùp cuûa vua coù maët. Khi naøo caùc ñaïi thaàn phi phaùp cuûa vua coù maët, khi aáy caùc Baø-la-moân gia chuû phi phaùp coù maët. Khi naøo caùc Baø-la-moân gia chuû phi phaùp coù maët, khi aáy daân chuùng thò thaønh vaø daân chuùng caùc laøng trôû thaønh phi phaùp. Khi naøo daân chuùng thò thaønh vaø ôû caùc laøng laø phi phaùp, khi aáy maët traêng, maët trôøi ñi sai quyõ ñaïo. Khi naøo maët traêng, maët trôøi ñi sai quyõ ñaïo, khi aáy caùc daõy ngaân haø, caùc loaïi sao ñi sai quyõ ñaïo. Khi naøo caùc daõy ngaân haø, caùc loaïi sao ñi sai quyõ ñaïo, khi aáy ngaøy ñeâm ñi sai quyõ ñaïo. Khi naøo ngaøy ñeâm ñi sai quyõ ñaïo, khi aáy thaùng vaø nöûa thaùng ñi sai quyõ ñaïo. Khi naøo thaùng vaø nöûa thaùng ñi sai quyõ ñaïo, khi aáy thôøi tieát vaø naêm ñi sai quyõ ñaïo. Khi naøo thôøi tieát vaø naêm ñi sai quyõ ñaïo, khi aáy gioù thoåi sai laïc traùi muøa. Khi naøo gioù thoåi sai laïc traùi muøa, khi aáy chö Thieân böïc mình. Khi naøo chö Thieân böïc mình, khi aáy trôøi möa khoâng coù ñieàu hoøa. Khi naøo trôøi möa khoâng coù ñieàu hoøa, khi aáy luùa chín traùi muøa. Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo luùa chín traùi muøa, khi aáy caùc loaøi Ngöôøi nuoâi soáng vôùi loaïi luùa aáy, thì thoï maïng seõ ngaên, dung saéc xaáu, yeáu söùc vaø nhieàu beänh.
2. Khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, caùc vua ñuùng phaùp coù maët, thì khi aáy caùc vò ñaïi thaàn ñuùng phaùp coù maët. Khi naøo caùc vò ñaïi thaàn ñuùng phaùp cuûa vua coù maët, khi aáy caùc Baø-la-moân gia chuû ñuùng phaùp coù maët. Khi naøo caùc Baø-la-moân gia chuû ñuùng phaùp coù maët, khi aáy daân chuùng thò thaønh vaø daân chuùng caùc laøng trôû thaønh ñuùng phaùp. Khi naøo daân chuùng thò thaønh vaø ôû caùc laøng laø ñuùng phaùp, khi aáy maët traêng, maët trôøi ñi ñuùng quyõ ñaïo. Khi naøo maët traêng, maët trôøi ñi ñuùng quyõ ñaïo, khi aáy caùc daõy ngaân haø, caùc loaïi sao ñi ñuùng quyõ ñaïo. Khi naøo caùc daõy ngaân haø, caùc loaïi sao ñi ñuùng quyõ ñaïo, khi aáy ngaøy ñeâm ñi ñuùng quyõ ñaïo. Khi naøo ngaøy ñeâm ñi ñuùng quyõ ñaïo, khi aáy thaùng vaø nöûa thaùng ñi ñuùng quyõ ñaïo. Khi naøo thaùng vaø nöûa thaùng ñi ñuùng quyõ ñaïo, khi aáy thôøi tieát vaø naêm ñi ñuùng quyõ ñaïo. Khi naøo thôøi tieát vaø naêm ñi ñuùng quyõ ñaïo, khi aáy gioù thoåi ñuùng muøa. Khi naøo gioù thoåi ñuùng muøa, khi aáy chö Thieân hoan hæ. Khi naøo chö Thieân hoan hæ, khi aáy trôøi möa ñieàu hoøa. Khi naøo trôøi trôû möa ñieàu hoøa, khi aáy, luùa chín ñuùng muøa. Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo luùa chín ñuùng muøa, khi aáy loaøi Ngöôøi nuoâi soáng vôùi loaïi luùa aáy, thoï maïng seõ laâu daøi, dung saéc ñeïp ñeõ, coù söùc maïnh vaø khoâng coù nhieàu beänh.
Khi ñaøn boø loäi soâng,
Ñaàu ñaøn ñi sai laïc,
Caû ñaøn ñeàu ñi sai,
Vì höôùng daãn sai laïc.
Cuõng vaäy, trong loaøi Ngöôøi,
Vò ñöôïc xem toái thaéng,
Neáu sôû haønh phi phaùp,
Coøn noùi gì ngöôøi khaùc,
Caû nöôùc bò ñau khoå,
Neáu vua khoâng phi phaùp.
Khi ñaøn boø loäi soâng,
Ñaàu ñaøn ñi ñuùng höôùng,
Caû ñaøn ñeàu ñuùng höôùng,
vì höôùng daãn ñuùng ñöôøng.
Cuõng vaäy trong loaøi Ngöôøi,
Vò ñöôïc xem toái thaéng,
Neáu sôû haønh ñuùng phaùp,
Coøn noùi gì ngöôøi khaùc,
Caû nöôùc ñöôïc an vui,
Neáu vua soáng ñuùng phaùp.VIII. Phaåm Khoâng Hyù Luaän (I) (71) Khoâng Coù Hyù Luaän
- Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thöïc haønh con ñöôøng thoâng suoát vaø coù nhöõng caên baûn thaúng taán ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù giôùi, nghe nhieàu, tinh caàn tinh taán, coù trí tueä.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thöïc haønh con ñöôøng thoâng suoát, vaø coù nhöõng caên baûn thaúng taán ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc.
(II) (72) Chaùnh Kieán
- Thaønh töïu boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo thöïc haønh con ñöôøng thoâng suoát vaø coù nhöõng caên baûn thaúng taán ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc. Theá naøo laø boán?
Taàm vieãn ly, taàm khoâng saân, taàm khoâng haïi, chaùnh tri kieán.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thöïc haønh con ñöôøng thoâng suoát vaø coù nhöõng caên baûn thaúng taán ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc.
(III) (73) Baäc Chaân Nhaân
1. - Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi ñöôïc hieåu khoâng phaûi baäc Chaân nhaân. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi baäc Chaân nhaân laø ngöôøi daàu khoâng ñöôïc hoûi, noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn ngöôøi khaùc; coøn noùi gì neáu ñöôïc hoûi!
Nhöng neáu ñöôïc hoûi vaø phaûi traû lôøi, thôøi khoâng deø daët, khoâng ngaäp ngöøng, vò naøy noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn ngöôøi khaùc, ñaày ñuû toaøn boä. Naøy caùc Tyû-kheo, caån phaûi ñöôïc hieåu, naøy caùc Tyû-kheo, vò naøy khoâng phaûi Chaân nhaân.
2. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi Chaân nhaân laø ngöôøi daàu ñöôïc hoûi, khoâng noùi leân lôøi taùn thaùn ngöôøi khaùc; coøn noùi gì neáu khoâng ñöôïc hoûi!
Nhöng neáu ñöôïc hoûi vaø phaûi traû lôøi, thôøi deø daët vaø ngaäp ngöøng, vò naøy noùi leân lôøi taùn thaùn ngöôøi khaùc, khoâng ñaày ñuû, khoâng toaøn boä. Naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi ñöôïc hieåu, naøy caùc Tyû-kheo, vò naøy khoâng phaûi Chaân nhaân.
3. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi Chaân nhaân laø ngöôøi daàu ñöôïc hoûi, khoâng noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn veà mình; coøn noùi gì neáu khoâng ñöôïc hoûi!
Nhöng neáu ñöôïc hoûi vaø phaûi traû lôøi, thôøi deø daët vaø ngaäp ngöøng, vò naøy noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn veà mình, khoâng ñaày ñuû, khoâng toaøn boä. Naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi ñöôïc hieåu, vò naøy khoâng phaûi Chaân nhaân.
4. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi laø Chaân nhaân laø ngöôøi daàu khoâng ñöôïc hoûi, cuõng noùi leân lôøi taùn thaùn veà mình; coøn noùi gì neáu ñöôïc hoûi!
Nhöng neáu ñöôïc hoûi vaø phaûi traû lôøi, khoâng deø daët, khoâng ngaäp ngöøng, vò naøy noùi leân lôøi taùn thaùn veà mình, ñaày ñuû vaø toaøn boä. Naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi ñöôïc hieåu vò naøy khoâng phaûi Chaân nhaân.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi ñöôïc hieåu khoâng phaûi baäc Chaân nhaân.
5. Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi ñöôïc hieåu laø baäc Chaân nhaân. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Chaân nhaân laø ngöôøi daàu coù ñöôïc hoûi, khoâng noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn ngöôøi khaùc; coøn noùi gì neáu khoâng ñöôïc hoûi!
Nhöng neáu ñöôïc hoûi, vaø phaûi traû lôøi, deø daët vaø ngaäp ngöøng, vò aáy noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn ngöôøi khaùc. Caàn phaûi ñöôïc hieåu, naøy caùc Tyû-kheo, vò naøy laø baäc Chaân nhaân.
6. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Chaân nhaân laø ngöôøi daàu khoâng ñöôïc hoûi, cuõng noùi leân lôøi taùn thaùn ngöôøi khaùc; coøn noùi gì neáu ñöôïc hoûi.
Neáu ñöôïc hoûi vaø phaûi traû lôøi, khoâng deø daët, khoâng ngaäp ngöøng, vò aáy noùi lôøi taùn thaùn ngöôøi khaùc, ñaày ñuû vaø toaøn boä. Caàn phaûi ñöôïc hieåu, naøy caùc Tyû-kheo, vò naøy laø baäc Chaân nhaân.
7. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Chaân nhaân laø Ngöôøi, neáu khoâng ñöôïc hoûi, vaãn noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn veà mình; coøn noùi gì neáu ñöôïc hoûi!
Neáu ñöôïc hoûi vaø phaûi traû lôøi, khoâng deø daët, khoâng ngaäp ngöøng, vò aáy noùi leân lôøi khoâng taùn thaùn veà mình, ñaày ñuû vaø toaøn boä. Caàn phaûi ñöôïc hieåu, naøy caùc Tyû-kheo, vò naøy laø baäc Chaân nhaân.
8. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Chaân nhaân daàu coù ñöôïc hoûi cuõng khoâng noùi leân lôøi taùn thaùn veà mình; coøn noùi gì neáu khoâng ñöôïc hoûi!
Neáu ñöôïc hoûi vaø phaûi traû lôøi, deø daët vaø ngaäp ngöøng, vò aáy noùi leân lôøi taùn thaùn veà mình, khoâng ñaày ñuû; khoâng toaøn boä. Caàn phaûi ñöôïc hieåu, naøy caùc Tyû-kheo, vò naøy laø baäc Chaân nhaân.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi ñöôïc hieåu laø baäc Chaân nhaân.
(IV) (74) Ngöôøi Vôï Treû
1. - Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi vôï treû, trong ñeâm hay ngaøy, ñöôïc ñöa veà nhaø choàng, naøng caûm thaáy heát söùc xaáu hoå, sôï haõi tröôùc maët meï choàng, cha choàng, tröôùc maët choàng, cho ñeán tröôùc maët caùc ngöôøi phuïc vuï, laøm coâng. Sau moät thôøi gian, do chung soáng, do thaân maät, naøng coù theå noùi vôùi meï choàng, vôùi cha choàng, vôùi choàng: "Haõy ñi ñi, caùc ngöôøi coù bieát ñöôïc gì!".
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù Tyû-kheo, trong ñeâm hay ngaøy ñöôïc xuaát gia, töø boû gia ñình soáng khoâng gia ñình, caûm thaáy heát söùc xaáu hoå, sôï haõi tröôùc maët caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, nam cö só, nöõ cö só, cho ñeán tröôùc nhöõng ngöôøi laøm vöôøn vaø nhöõng Sa-di. Sau moät thôøi gian, do chung soáng, do thaân maät, vò aáy coù theå noùi vôùi sö A-xaø-leâ, vôùi sö Giaùo thoï: "Haõy ñi ñi, caùc ngöôøi coù theå bieát ñöôïc gì!".
3. Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: "Ta seõ soáng vôùi taâm ngöôøi vôï treû khi môùi ñeán nhaø choàng". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp.
(V) (75) Söï Toái Thöôïng
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï toái thöôïng naøy. Theá naøo laø boán? Giôùi toái thöôïng, Ñònh toái thöôïng, Tueä toái thöôïng, Giaûi thoaùt toái thöôïng. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï toái thöôïng naøy.
2. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï toái thöôïng naøy. Theá naøo laø boán? Saéc toái thöôïng, thoï toái thöôïng, töôûng toái thöôïng, höõu toái thöôïng. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï toái thöôïng naøy.
(VI) (76) Kusinaøraø
1. Moät thôøi Theá Toân truù ôû Kusinaøraø, taïi Upavattana, trong röøng caây Saøla cuûa daân chuùng Mallaø, giöõa nhöõng caây Saøla song thoï, trong khi Ngaøi saép söûa nhaäp Nieát-baøn. Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo.
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
2. - Naøy caùc Tyû-kheo, neáu coù moät Tyû-kheo naøo nghi ngôø hay phaân vaân gì veà ñöùc Phaät, Phaùp, chuùng Taêng, Ñaïo hay con ñöôøng thöïc haønh, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày haõy hoûi ñi, sau chôù coù hoái tieác: "Baäc Ñaïo Sö coù maët tröôùc chuùng ta, maø chuùng ta khoâng taän maët hoûi Theá Toân."
Khi ñöôïc noùi vaäy, caùc Tyû-kheo aáy giöõ im laëng.
3. Laàn thöù hai, Theá Toân... Laàn thöù ba, Theá Toân noùi vôùi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu coù moät Tyû-kheo naøo nghi ngôø hay phaân vaân gì veà Phaät, Phaùp, chuùng Taêng, Ñaïo hay con ñöôøng thöïc haønh, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày haõy hoûi ñi, veà sau chôù coù hoái tieác: "Baäc Ñaïo Sö coù maët tröôùc chuùng ta, maø chuùng ta khoâng taän maët hoûi Theá Toân."
Laàn thöù ba, caùc Tyû-kheo aáy giöõ im laëng.
4. Roài Theá Toân noùi vôùi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu coù vò naøo vì loøng kính troïng baäc Ñaïo Sö maø khoâng hoûi, thôøi, naøy caùc Tyû-kheo, giöõa baïn ñoàng tu, haõy hoûi nhau.
Khi ñöôïc noùi vaäy, nhöõng Tyû-kheo aáy giöõ im laëng.
5. Roài Toân giaû Ananda baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, thaät kyø dieäu thay! Baïch Theá Toân, thaät hy höõu thay! Baïch Theá Toân, con tin raèng, trong chuùng Tyû-kheo naøy, khoâng coù moät Tyû-kheo naøo coù nghi ngôø hay phaân vaân gì ñoái vôùi Phaät, Phaùp, chuùng Taêng, Ñaïo hay con ñöôøng thöïc haønh.
- Naøy Ananda, Thaày coù loøng tín thaønh neân noùi vaäy. Nhöng ôû ñaây, naøy Ananda Nhö Lai bieát raèng trong chuùng Tyû-kheo naøy, khoâng coù moät Tyû-kheo naøo coù nghi ngôø hay phaân vaân gì ñoái vôùi Phaät, Phaùp, chuùng Taêng, Ñaïo hay con ñöôøng thöïc haønh. Naøy Ananda, trong 500 Tyû-kheo naøy, Tyû-kheo thaáp nhaát ñaõ chöùng ñöôïc quaû Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, chaéc chaén höôùng ñeán Chaùnh Giaùc.
(VII) (77) Khoâng Theå Nghó Ñöôïc
- Coù boán ñieàu naøy khoâng theå nghó ñeán ñöôïc, naøy caùc Tyû-kheo, neáu nghó ñeán, thôøi ngöôøi suy nghó coù theå ñi ñeán cuoàng loaïn vaø thoáng khoå. Theá naøo laø boán? Phaät giôùi cuûa caùc ñöùc Phaät, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng theå nghó ñeán ñöôïc, neáu nghó ñeán, thôøi ngöôøi suy nghó coù theå ñi ñeán cuoàng loaïn vaø thoáng khoå. Thieàn giôùi cuûa ngöôøi ngoài Thieàn, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng theå nghó ñöôïc, neáu nghó... thoáng khoå. Quaû dò thuïc cuûa nghieäp, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng theå nghó ñeán ñöôïc, neáu nghó ñeán... thoáng khoå. Taâm tö theá giôùi, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng theå nghó ñeán ñöôïc, neáu nghó ñeán thôøi coù theå ñi ñeán cuoàng loaïn vaø thoáng khoå.
-Coù boán ñieàu naøy khoâng theå nghó ñeán ñöôïc, naøy caùc Tyû-kheo, neáu nghó ñeán, thôøi coù theå ñi ñeán cuoàng loaïn vaø thoáng khoå.
(VII) (78) Thanh Tònh Thí Vaät
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán thanh tònh thí vaät naøy. Theá naøo laø boán?
Coù boá thí, naøy caùc Tyû-kheo, thanh tònh töø ngöôøi cho, khoâng thanh tònh töø ngöôøi nhaän. Boù boá thí, naøy caùc Tyû-kheo, thanh tònh töø ngöôøi nhaän, khoâng thanh tònh töø ngöôøi cho. Coù boá thí, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng thanh tònh töø ngöôøi cho, cuõng khoâng thanh tònh töø ngöôøi nhaän. Coù boá thí, naøy caùc Tyû-kheo, thanh tònh töø ngöôøi cho, cuõng thanh tònh töø ngöôøi nhaän.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø boá thí thanh tònh töø ngöôøi cho, khoâng thanh tònh töø ngöôøi nhaän?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi cho coù giôùi, theo thieän phaùp, coøn ngöôøi nhaän laø aùc giôùi, theo aùc phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø boá thí thanh tònh töø ngöôøi cho, khoâng thanh tònh töø ngöôøi nhaän.
3. Vaø theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø boá thí, thanh tònh töø ngöôøi nhaän, khoâng thanh tònh töø ngöôøi cho?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi boá thí aùc giôùi, theo aùc phaùp, coøn ngöôøi nhaän coù giôùi, theo thieän phaùp. Nhö vaäy naøy caùc Tyû-kheo, laø boá thí, ngöôøi nhaän thanh tònh, ngöôøi cho khoâng thanh tònh.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø boá thí, ngöôøi cho khoâng thanh tònh, vaø ngöôøi nhaän cuõng khoâng thanh tònh?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi cho laø aùc giôùi, theo aùc phaùp, vaø ngöôøi nhaän cuõng laø aùc giôùi, theo aùc phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø boá thí, ngöôøi cho khoâng thanh tònh, ngöôøi nhaän cuõng khoâng thanh tònh.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø boá thí, ngöôøi cho thanh tònh, ngöôøi nhaän cuõng thanh tònh?
ÔÛ ñaây naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi boá thí coù giôùi, theo thieän phaùp, vaø ngöôøi nhaän cuõng coù giôùi, theo thieän phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø boá thí, ngöôøi cho thanh tònh, vaø ngöôøi nhaän cuõng thanh tònh.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi boá thí thanh tònh naøy.
(IX) (79) Buoân Baùn
1. Roài Toân giaû Saøriputta... ngoài moät beân, Toân giaû Saøriputta baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, do nhaân gì, do duyeân gì, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi do buoân baùn nhö vaäy, ñi ñeán thaát baïi? Do nhaân gì, do duyeân gì, baïch Theá Toân, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi, do buoân baùn nhö vaäy, khoâng thaønh töïu ñöôïc nhö yù muoán? Do nhaân gì, do duyeân gì, baïch Theá Toân, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi do buoân baùn nhö vaäy, thaønh töïu ñöôïc nhö yù muoán? Do nhaân gì, do duyeân gì, ôû ñaây coù haïng ngöôøi do buoân baùn nhö vaäy, laïi ñöôïc thaønh töïu ngoaøi yù muoán?
2. - ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, coù haïng ngöôøi ñi ñeán vò Sa-moân hay Baø-la-moân vaø höùa heïn nhö sau: "Thöa Toân giaû, haõy noùi leân ñieàu Toân giaû caàn giuùp ñôõ", nhöng ngöôøi aáy khoâng cho nhö ñaõ ñöôïc höùa. Neáu töø choã ñaáy maïng chung, ñi ñeán choã naøy, daàu cho ngöôøi aáy coù buoân baùn gì, buoân baùn ñi ñeán choã thaát baïi.
3. ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, coù haïng ngöôøi ñi ñeán Sa-moân hay Baø-la-moân vaø höùa nhö: "Thöa Toân giaû, haõy noùi leân ñieàu Toân giaû caàn giuùp ñôõ", nhöng ngöôøi aáy khoâng cho nhö ñaõ quyeát ñònh muoán cho. Neáu töø choã ñaáy maïng chung, ñi ñeán choã naøy, daàu cho ngöôøi aáy coù buoân baùn gì, buoân baùn aáy khoâng ñi ñeán thaønh töïu nhö yù muoán.
4. ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, coù haïng ngöôøi ñi ñeán Sa-moân hay Baø-la-moân vaø höùa nhö sau: "thöa Toân giaû, haõy noùi leân ñieàu Toân giaû caàn giuùp ñôõ". Vaø ngöôøi aáy cho nhö ñaõ quyeát ñònh muoán cho. Neáu töø choã ñaáy maïng chung, ñi ñeán choã naøy, daàu cho ngöôøi aáy coù buoân baùn gì, buoân baùn aáy ñi ñeán thaønh töïu nhö yù muoán.
5. ÔÛ ñaây, naøy Saøriputta, coù haïng ngöôøi ñi ñeán Sa-moân hay Baø-la-moân vaø höùa nhö sau: "Thöa Toân giaû, haõy noùi leân ñieàu Toân giaû caàn giuùp ñôõ", vaø ngöôøi aáy cho hôn nhö ñaõ quyeát ñònh muoán cho. Neáu töø choã ñaáy maïng chung ñi ñeán choã naøy, daàu ngöôøi aáy coù buoân baùn gì, buoân baùn nhö vaäy ñöôïc thaønh töïu ngoaøi yù muoán.
Naøy Saøriputta, ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi do buoân baùn nhö vaäy ñi ñeán thaát baïi. Ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân, naøy Saøriputta, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi do buoân baùn nhö vaäy, khoâng thaønh töïu ñöôïc nhö yù muoán. Ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân, naøy Saøriputta, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi, do buoân baùn nhö vaäy, thaønh töïu ñöôïc nhö yù muoán. Ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân, naøy Saøriputta, ôû ñaây, coù haïng ngöôøi do buoân baùn nhö vaäy ñöôïc thaønh töïu ngoaøi yù muoán.
(X) (80) Tinh Tuùy cuûa Söï Nghieäp
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Kosambi, taïi khu vöôøn Ghosita. Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ananda baïch Theá Toân:
- Do nhaân gì, do duyeân gì, baïch Theá Toân, nöõ nhaân khoâng ngoài giöõa trong phaùp ñình, khoâng coù daán thaân vaøo söï nghieäp, khoâng ñi ñeán tinh tuùy cuûa söï nghieäp?
- Phaãn noä laø nöõ nhaân, naøy Ananda. Taät ñoá laø nöõ nhaân, naøy Ananda. Xan tham laø nöõ nhaân, naøy Ananda. AÙc tueä laø nöõ nhaân, naøy Ananda. Ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân, naøy Ananda, nöõ nhaân khoâng ngoài giöõa phaùp ñình, khoâng coù daán thaân vaøo söï nghieäp, khoâng ñi ñeán tinh tuùy cuûa söï nghieäp.
IX. Phaåm Khoâng Coù Rung Ñoäng
(I) (81) AÊn Troäm
1. - Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng bò rôi vaøo ñòa nguïc. Theá naøo laø boán?
Saùt sanh, laáy cuûa khoâng cho, taø haïnh trong caùc duïc, noùi laùo. Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng bò rôi vaøo ñòa nguïc.
2. Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng ñöôïc sanh leân coõi Trôøi. Theá naøo laø boán?
Töø boû saùt sanh, töø boû laáy cuûa khoâng cho, töø boû taø haïnh trong caùc duïc, töø boû noùi laùo. Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng ñöôïc sanh leân coõi Trôøi.
(II) (82) Noùi Laùo
(Nhö kinh treân, (81), chæ khaùc boán phaùp laø: noùi laùo, noùi hai löôõi, noùi lôøi thoâ aùc, noùi lôøi phuø phieám.)(III) (83) Taùn Thaùn1. - Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng bò rôi vaøo ñòa nguïc. Theá naøo laø boán?
Khoâng suy tö, khoâng thaåm saùt, taùn thaùn ngöôøi khoâng xöùng ñaùng ñöôïc taùn thaùn; khoâng suy tö, khoâng thaåm saùt, khoâng taùn thaùn ngöôøi xöùng ñaùng ñöôïc taùn thaùnh; khoâng suy tö, khoâng thaåm sat, töï caûm thaáy tin töôûng ñoái vôùi nhöõng choã khoâng ñaùng tin töôûng; khoâng suy tö, khoâng thaåm saùt, töï caûm thaáy khoâng tin töôûng ñoái vôùi nhöõng choã ñaùng tin töôûng.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng bò rôi vaøo ñòa nguïc.
2. Thaønh töïu vôùi boán phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng ñöôïc sanh leân coõi Trôøi.
Coù suy tö, coù thaåm sat, khoâng taùn thaùn ngöôøi khoâng xöùng ñaùng ñöôïc taùn thaùn; coù suy tö, coù thaåm saùt, taùn thaùn ngöôøi xöùng ñaùng ñöôïc taùn thaùn; coù suy tö, coù thaåm saùt, töï caûm thaáy khoâng tin töôûng ñoái vôùi nhöõng choã khoâng xöùng ñaùng ñöôïc tin töôûng; khoâng suy tö, khoâng thaåm sat, töï caûm thaáy tin töôûng ñoái vôùi nhöõng choã ñaùng tin töôûng.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy töông xöùng ñöôïc sanh leân coõi Trôøi.
(IV) (84) Phaãn Noä
(Nhö kinh treân, (83), chæ khaùc veà boán phaùp: Toân troïng phaãn noä, khoâng toân troïng dieäu phaùp; toân troïng gieøm pha, khoâng toân troïng dieäu phaùp; toân troïng lôïi döôõng, khoâng toân troïng dieäu phaùp; toân troïng cung kính, khoâng toân troïng dieäu phaùp).(V) (85) Toái Taêm1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Soáng trong boùng toái, höôùng ñeán boùng toái; soáng trong boùng toái, höôùng ñeán aùnh saùng; soáng trong aùnh saùng, höôùng ñeán boùng toái; soáng trong aùnh saùng, höôùng ñeán aùnh saùng.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi soáng trong boùng toái, höôùng ñeán boùng toái?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi ñöôïc sanh trong moät gia ñình haï tieän, gia ñình moät ngöôøi ñoå phaân, hay gia ñình moät ngöôøi thôï saên, ñan roå, hay gia ñình ngöôøi ñan tre, laøm baãy saäp, hay gia ñình ngöôøi ñoáng xe, hay gia ñình ngöôøi queùt raùc, hay trong moät gia ñình moät ngöôøi ngheøo ñoùi, aên uoáng thieáu thoán, sanh keá khoù khaên, khoù tìm cho ñöôïc ñoà aên, ñoà maëc. Vaø ngöôøi aáy laïi xaáu xí, khoù ngoù, coøm löng, nhieàu beänh hoaïn, ñui moät maét, queïo tay baïi chaân, hay ñi khaáp kheånh, hay nöûa thaân teâ lieät, khoâng coù ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng, ñoø maëc, xe coä, voøng hoa, höông, phaán saùp, choã naêm, choã ôû hay ñeøn. Ngöôøi aáy soáng vôùi thaân laøm aùc, soáng vôùi mieäng noùi aùc, soáng vôùi yù nghó aùc. Sau khi soáng vôùi thaân laøm aùc, vôùi mieäng noùi aùc, vôùi yù nghó aùc, khi thaân hoaïi maïng chung, ngöôøi aáy sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi trong boùng toái höôùng ñeán boùng toái.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi soáng trong boùng toái höôùng ñeán aùnh saùng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi ñöôïc sanh trong moät gia ñình haï lieät... choã naèm, choã ôû hay ñeøn. Ngöôøi aáy soáng vôùi thaân laøm laønh, soáng vôùi mieäng noùi laønh, soáng vôùi yù nghó laønh. Sau khi soáng vôùi thaân laøm laønh, vôùi mieäng noùi laønh, vôùi yù nghó laønh, khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân coõi laønh, coõi trôøi, coõi ñôøi naøy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi soáng trong boùng toái höôùng ñeán aùnh saùng.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán boùng toái?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc sanh trong moät gia ñình cao quyù, trong gia ñình Saùt-ñeá-lî giaøu coù, hay trong gia ñình Baø-la-moân giaøu coù, hay trong gia ñình gia chuû giaøu coù, phuù haøo coù taøi saûn lôùn, coù cuûa caûi lôùn, coù nhieàu vaøng vaø baïc, coù nhieàu taøi saûn, vaät duïng, nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác. Ngöôøi aáy laïi ñeïp trai, deã nhìn, deã thöông, vôùi maøu da tuyeät ñeïp, xinh xaén. Ngöôøi aáy laïi nhaän ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng, aùo maëc, xe coä, voøng hoa, höông lieäu, phaán saùp, choã naèm, choã truù, ñeøn ñuoác. Ngöôøi aáy, thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Do thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, sau khi thaân hoaïi maïng chuùng, sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy laø haïng ngöôøi soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán boùng toái.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ngöôøi soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán aùnh saùng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ngöôøi sanh ra trong gia ñình cao quyù, trong gia ñình Saùt-ñeá-lî giaøu coù, hay trong gia ñình Baø-la-moân giaøu coù, hay trong gia ñình gia chuû giaøu coù, phuù haøo coù taøi saûn lôùn, coù cuûa caûi lôùn, coù nhieàu vaøng vaø baïc, coù nhieàu taøi saûn, vaät duïng, coù nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác. Vaø ngöôøi aáy ñeïp trai, deã nhìn, deã thöông, vôùi maøu da tuyeät ñeïp, xinh xaén. Ngöôøi aáy laïi nhaän ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng, vaûi maëc, xe coä, voøng hoa, höông lieäu, phaán saùp, choã naèm, choã truù, ñeøn ñuoác. Ngöôøi aáy, thaân laøm laønh, mieäng noùi laønh, yù nghó laønh. Do thaân laøm laønh, mieäng noùi laønh, yù nghó laønh, ngöôøi aáy khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leâ coõi laønh, coõi trôøi, coõi ñôøi naøy. Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy laø ngöôøi soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán aùnh saùng.
(VI) (86) Thaáp Keùm
1. - Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán? Thaáp vaø thaáp, thaáp vaø cao, cao vaø thaáp, cao vaø cao.
Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët hieän höõu ôû ñôøi.
(VII) (87) Caùc Haïng Sa Moân (1)
1. - Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Sa-moân baát ñoäng, Sa-moân sen traéng, Sa-moân sen hoàng, Sa-moân tinh luyeän trong caùc Sa-moân.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Sa-moân baát ñoäng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo laø haïng höõu hoïc, ñang ñi treân con ñöôøng, soáng coá gaéng höôùng ñeán voâ thöôïng an oån khoûi caùc aùch naïn. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, vò tröôûng nam vua Saùt-ñeá-lî, xöùng ñaùng ñeå ñöôïc laøm leã quaùn ñaûnh, nhöng chöa laøm leã quaùn ñaûnh, vaø ñaït ñeán ñòa vò baát ñoäng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo höõu hoïc, ñang ñi treân con ñöôøng, soáng coá gaéng höôùng ñeán voâ thöôïng an oån khoûi caùc aùch naïn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân baát ñoäng.
3. Vaø nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen traéng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo do ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, töï mình vôùi thaéng trí chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, nhöng chöa vôùi thaân caûm giaùc ñöôïc taâm giaûi thoaùt vaø an truù. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen traéng.
4. Vaø nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen hoàng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo do ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, töï mình vôùi thaéng trí chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, vaø vôùi thaân caûm giaùc ñöôïc taâm giaûi thoaùt vaø an truù. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen hoàng.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhö theá naøo laø haïng Sa-moân tinh luyeän trong caùc haøng Sa-moân?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän y, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän ñoà aên khaát thöïc, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän saøng toïa, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän döôïc phaåm trò beänh, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu. Vò aáy soáng vôùi nhöõng vò ñoàng Phaïm haïnh naøo, caùc vò naøy ñoái vôùi vò aáy, xöû söï vôùi nhieàu thaân nghieäp khaû aùi, vôùi ít khoâng khaû aùi, vôùi nhieàu khaåu nghieäp khaû aùi, vôùi ít khoâng khaû aùi, vôùi nhieàu yù nghieäp khaû aùi, vôùi ít khoâng khaû aùi, giuùp ñôõ vôùi nhieàu giuùp ñôõ khaû aùi, vôùi ít giuùp ñôõ khoâng khaû aùi. ÔÛ ñaây, moät soá caûm thoï khôûi leân phaùt sanh töø maät hay phaùt sanh töø ñaøm, hay phaùt sanh töø gioù, hay phaùt sanh töø söï gaëp gôõ caùc nöôùc trong thaân theå; hay phaùt sinh töø söï thay ñoåi thôøi tieát, hay phaùt sanh töø söï gaëp gôõ caùc nghòch vaän, hay phaùt sanh töø caùc coâng kích thình lình beân ngoaøi vaøo, hay do quaû dò thuïc cuûa nghieäp; nhöõng soá caûm thoï aáy khoâng khôûi leân nhieàu, vò aáy ít bò beänh taät. Ñoái vôùi boán Thieàn thuoäc taêng thöôïng taâm, hieän taïi laïc truù, coù ñöôïc khoâng khoù khaên, coù ñöôïc khoâng meät nhoïc, coù ñöôïc khoâng phí söùc; do ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi, vôùi thaéng trí chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân tinh luyeän trong caùc haøng Sa-moân.
6. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu noùi moät caùch chôn chaùnh, noùi veà haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, noùi moät caùch chôn chaùnh laø noùi veà Ta laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân. Naøy caùc Tyû-kheo, Ta nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän y, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän ñoà aên khaát thöïc, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän saøng toïa, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän döôïc phaåm trò beänh, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu. Ta soáng vôùi caùc Tyû-kheo naøo, caùc vò aáy ñoái vôùi Ta, xöû söï vôùi nhieàu thaân nghieäp khaû aùi, vôùi ít thaân nghieäp khoâng khaû aùi; vôùi nhieàu khaåu nghieäp khaû aùi, vôùi ít khaåu nghieäp khoâng khaû aùi; vôùi nhieàu yù nghieäp khaû aùi, vôùi ít yù nghieäp khoâng khaû aùi; giuùp ñôõ vôùi nhieàu giuùp ñôõ khaû aùi, vôùi ít giuùp ñôõ khoâng khaû aùi. Phaøm coù nhöõng caûm thoï naøo khôûi leân, phaùt sanh töø maät, hay phaùt sinh töø ñaøm, hay phaùt sanh töø gioù, hay phaùt sanh töø söï gaëp gôõ caùc nöôùc trong thaân theå, hay phaùt sanh töø söï thay ñoåi thôøi tieát, hay phaùt sanh töø söï gaëp gôõ caùc nghòch vaän, hay phaùt sanh töø söï coâng kích thình lình beân ngoaøi vaøo, hay do quaû dò thuïc caùc nghieäp; nhöõng caûm thoï aáy khoâng khôûi leân nhieàu nôi Ta. Ta ít bò beänh taät. Ñoái vôùi boán Thieàn, thuoäc taêng thöôïng taâm, hieän taïi laïc truù, Ta coù ñöôïc khoâng khoù khaên, coù ñöôïc khoâng meät nhoïc, coù ñöôïc khoâng phí söùc. Do ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän tai, vôùi thaéng trí, Ta chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu coù noùi moät caùch chôn chaùnh, noùi veà haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân, thôøi naøy caùc Tyû-kheo, noùi moät caùch chôn chaùnh laø noùi veà Ta laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø boán haïng ngöôøi coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(VIII) (88) Caùc Haïng Sa Moân (2)
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán hang ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Sa-moân baát ñoäng, Sa-moân sen traéng, Sa-moân sen hoàng, Sa-moân tinh luyeän.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân baát ñoäng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo do ñoaïn dieät ba kieát söû, laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò ñoïa laïc, quyeát chaéc höôùng ñeán giaùc ngoä. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân baát ñoäng.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân sen traéng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo sau khi ñoaïn dieät ba kieát söû, laøm cho nheï bôùt tham, saân, si, laø baäc Nhaát lai, chæ coù moät laàn trôû lui ñôøi naøy roài chaám döùt khoå ñau. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen traéng.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân sen hoàng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo do ñoaïn dieät naêm haï phaàn kieát söû, laø vò Baát lai, töø ñaáy nhaäp Nieát-baøn, khoâng phaûi trôû lui töø theá giôùi aáy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen hoàng.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, do ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, Tyû-kheo ngay trong hieän taïi vôùi thaéng trí chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân.
Naøy caùc Tyû-kheo, boán haïng Sa-moân naøy coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi.
(IX) (89) Caùc Haïng Sa Moân
1. - Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, xuaát hieän ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Sa-moân baát ñoäng, Sa-moân sen traéng, Sa-moân sen hoàng, Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân baát ñoäng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù chaùnh tri kieán, chaùnh tö duy, chaùnh ngöõ, chaùnh nghieäp, chaùnh maïng, chaùnh tinh taán, chaùnh nieäm, chaùnh ñònh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân baát ñoäng.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân sen traéng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù chaùnh tri kieán..., chaùnh ñònh, chaùnh trí, chaùnh giaûi thoaùt, nhöng khoâng coù an truù vôùi thaân caûm giaùc taùm giaûi thoaùt. Nhö vaäy naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen traéng.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân sen hoàng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo coù chaùnh tri kieán... chaùnh giaûi thoaùt, an truù vôùi thaân caûm giaùc taùm giaûi thoaùt. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen hoàng.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhö theá naøo laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän y, ít khoâng ñöôïc yeâu caàu... Naøy caùc Tyû-kheo, neáu noùi moät caùch chôn chaùnh, noùi veà haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân, naøy caùc Tyû-kheo, noùi moät caùch chôn chaùnh laø noùi veà Ta, laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø boán haïng ngöôøi coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(X) (90) Caùc Haïng Sa Moân
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Sa-moân baát ñoäng, Sa-moân sen traéng, Sa-moân sen hoàng, Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Sa-moân baát ñoäng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò höõu hoïc, yù chöa ñaït ñöôïc muïc ñích, ñang soáng höôùng ñeán voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân baát ñoäng.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân sen traéng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo soáng tuøy quaùn söï sanh dieät trong naêm thuû uaån: "Ñaây laø saéc, ñaây laø saéc taäp khôûi, ñaây laø saéc chaám döùt; ñaây laø thoï... ñaây laø töôûng... ñaây laø caùc haønh... ñaây laø thöùc, ñaây laø thöùc taäp khôûi, ñaây laø thöùc chaám döùt". Nhöng vò aáy chöa an truù vôùi thaân caûm giaùc taùm giaûi thoaùt. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen traéng.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân sen hoàng?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo soáng, tuøy quaùn sanh dieät trong naêm thuû uaån: "Ñaây laø saéc... ñaây laø thöùc chaám döùt". Vaø vò aáy an truù vôùi thaân caûm giaùc taùm giaûi thoaùt. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng Sa-moân sen hoàng.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo nhieàu laàn ñöôïc yeâu caàu nhaän y, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu... Naøy caùc Tyû-kheo, neáu noùi moät caùch chôn chaùnh, noùi veà haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân, ngöôøi aáy naøy caùc Tyû-kheo, noùi moät caùch chôn chaùnh laø noùi veà Ta, laø haïng Sa-moân tinh luyeän giöõa caùc Sa-moân.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
X.- Phaåm Asura (A-tu-la)
(I) (91) Caùc A Tu La
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
A-tu-la vôùi quyeán thuoäc A-tu-la, A-tu-la vôùi quyeán thuoäc chö Thieân; chö Thieân vôùi quyeán thuoäc A-tu-la; chö Thieân vôùi quyeán thuoäc chö Thieân.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi A-tu-la vôùi quyeán thuoäc A-tu-la?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi aùc giôùi, theo aùc phaùp, hoäi chuùng cuûa ngöôøi aáy cuõng aùc giôùi, theo aùc phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi A-tu-la vôùi quyeán thuoäc A-tu-la.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi A-tu-la vôùi quyeán thuoäc chö Thieân?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi aùc giôùi, theo aùc phaùp, nhöng hoäi chuùng cuûa ngöôøi aáy coù giôùi, theo phaùp haønh. Nhö vaäy naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi A-tu-la vôùi quyeán thuoäc chö Thieân.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi chö Thieân vôùi quyeán thuoäc A-tu-la?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi giöõ giôùi, theo phaùp laønh, coøn hoäi chuùng cuûa ngöôøi aáy aùc giôùi, theo aùc phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi chö Thieân vôùi quyeán thuoäc A-tu-la.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng chö Thieân vôùi quyeán thuoäc chö Thieân?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù giôùi, theo phaùp laønh, vaø hoäi chuùng cuûa ngöôøi aáy cuõng coù giôùi, theo phaùp laønh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi chö Thieân vôùi quyeán thuoäc chö Thieân.
Boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(II) (92) Ñònh (1)
- Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc noäi taâm chæ, nhöng khoâng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, nhöng khoâng ñöôïc noäi taâm chæ. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng ñöôïc noäi taâm chæ, cuõng khoâng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc noäi taâm chæ vaø cuõng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn.
Naøy caùc Tyû-kheo, boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(III) (93) Ñònh (2)
1. - Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc noäi taâm chæ, khoâng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, nhöng khoâng ñöôïc noäi taâm chæ. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng ñöôïc noäi taâm chæ, khoâng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi ñöôïc noäi taâm chæ, cuõng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn.
2. Taïi ñaáy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy ñöôïc noäi taâm chæ, khoâng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. Sau khi ngöôøi aáy an truù noäi taâm chæ, chuù taâm thöïc haønh taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, ngöôøi aáy, sau moät thôøi gian ñöôïc noäi taâm chæ, vaø ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn.
3. Taïi ñaáy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, khoâng ñöôïc noäi taâm chæ. Sau khi ngöôøi aáy an truù treân taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, chuù taâm thöïc haønh noäi taâm chæ; ngöôøi aáy sau moät thôøi gian ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, vaø ñöôïc noäi taâm chæ.
4. Taïi ñaáy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy, khoâng ñöôïc noäi taâm chæ, khoâng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. Ngöôøi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ñeå chöùng ñaéc caùc thieän phaùp aáy, caàn phaûi thöïc hieän taêng thöôïng yù muoán, tinh taán, coá gaéng, noã löïc, taâm khoâng thoái chuyeån, chaùnh nieäm, tænh giaùc.
Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, khi khaên bò chaùy hay ñaàu bò chaùy, vaø ñeå daäp taét khaên vaø ñaàu, caàn phaûi thöïc hieän taêng thöôïng yù muoán, tinh taán, coá gaéng, noã löïc, taâm khoâng thoái chuyeån, chaùnh nieäm, tænh giaùc. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy, ñeå chöùng ñaéc caùc thieän phaùp aáy, caàn phaûi thöïc hieän taêng thöôïng yù muoán, tinh taán, coá gaéng, noã löïc, taâm khoâng thoái chuyeån, chaùnh nieäm, tænh giaùc. Sau moät thôøi gian, vò aáy thaønh ngöôøi coù ñöôïc noäi taâm chæ vaø taêng thöôïng tueä phaùp quaùn.
5. Taïi ñaáy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy coù ñöôïc noäi taâm chæ, coù ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, ngöôøi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi an truù trong caùc thieän phaùp aáy, caàn phaûi chuù taâm tu taäp hôn nöõa ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc.
Naøy caùc Tyû-kheo, boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(IV) (94) Thieàn Ñònh
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi chöùng ñöôïc noäi taâm chæ, khoâng chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, khoâng chöùng ñöôïc noäi taâm chæ. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng chöùng ñöôïc noäi taâm chæ, khoâng chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi chöùng ñöôïc noäi taâm chæ, chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn.
2. Taïi ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy chöùng ñöôïc noäi taâm chæ... (xem 93, 2). Sau khi ñi ñeán haïng ngöôøi chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, ngöôøi naøy caàn phaûi noùi nhö sau: "Thöa Hieàn giaû, caùc haønh caàn phaûi thaáy theá naøo, caùc haønh caàn phaûi bieát theá naøo, caùc haønh caàn phaûi quaùn theá naøo?". Ngöôøi aáy traû lôøi cho vò naøy: "Nhö ñaõ ñöôïc thaáy, nhö ñaõ ñöôïc bieát, nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, caùc haønh caàn phaûi ñöôïc thaáy; nhö vaäy, caùc haønh caàn phaûi ñöôïc bieát; nhö vaäy, caùc haønh caàn phaûi quaùn". Vò naøy sau moät thôøi gian, chöùng ñöôïc noäi taâm chæ, chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn.
3. Taïi ñaáy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, khoâng chöùng ñöôïc noäi taâm chæ. Ngöôøi naøy sau khi ñi ñeán haïng ngöôøi chöùng ñöôïc noäi taâm chæ naøy, caàn phaûi noùi nhö sau: "Thöa Hieàn giaû, taâm caàn phaûi an laäp theá naøo? Taâm caàn phaûi an truù theá naøo. Taâm caàn phaûi nhöùt taâm theá naøo? Taâm caàn phaûi ñònh tónh theá naøo? Ngöôøi aáy traû lôøi cho vò naøy: "Nhö ñaõ ñöôïc thaáy, nhö ñaõ ñöôïc bieát, nhö vaäy, thöa Hieàn giaû, taâm caàn phaûi an laäp; nhö vaäy, taâm caàn phaûi an truù; nhö vaäy, taâm caàn phaûi nhöùt taâm; nhö vaäy, taâm caàn phaûi ñònh tónh." Vò aáy sau moät thôøi gian, chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, chöùng ñöôïc noäi taâm chæ.
4. Taïi ñaáy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy khoâng chöùng ñöôïc noäi taâm chæ, khoâng chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. Ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi ñi ñeán haïng ngöôøi chöùng noäi taâm chæ, chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn, ngöôøi naøy caàn phaûi noùi nhö sau: "thöa Hieàn giaû, taâm caàn phaûi an laäp theá naøo? Taâm caàn phaûi an truù theá naøo? Taâm caàn phaûi nhöùt taâm theá naøo? Taâm caàn phaûi ñònh tónh theá naøo? Caùc haønh caàn phaûi thaáy theá naøo? Caùc haønh caàn phaûi bieát theá naøo? Caùc haønh caàn phaûi quaùn theá naøo?" Ngöôøi aáy traû lôøi cho vò naøy: "Nhö ñaõ ñöôïc thaáy, nhö ñaõ ñöôïc bieát, nhö vaäy, naøy Hieàn giaû, taâm caàn phaûi an laäp; nhö vaäy, taâm caàn phaûi an truù. Nhö vaäy, taâm caàn phaûi nhöùt taâm; nhö vaäy, taâm caàn phaûi ñònh tónh; nhö vaäy, caùc haønh caàn phaûi thaáy; nhö vaäy, caùc haønh caàn phaûi bieát; nhö vaäy, caùc haønh caàn phaûi quaùn". Vò aáy, sau moät thôøi gian chöùng ñöôïc noäi taâm chæ, chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn.
5. Taïi ñaáy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy chöùng ñöôïc noäi taâm chæ, chöùng ñöôïc taêng thöôïng tueä phaùp quaùn. Vò naøy, naøy caùc Tyû-kheo, sau khi an truù trong caùc thieän phaùp, caàn phaûi tu taäp chuù taâm vaøo söï ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc.
Naøy caùc Tyû-kheo, boán haïng ngöôøi naøy coù maët hieän höõu ôû ñôøi.
(V) (95) Que Löûa
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Khoâng höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi; höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình; höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi; höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi.
2. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät que löûa laáy töø ñoáng löûa thieâu xaùc, hai ñaàu ñeàu chaùy ñoû, ôû giöõa ñöôïc treùt vôùi phaân, khoâng coù taùc duïng laø ñoà chuïm löûa ôû laøng, hay ôû röøng. Naøy caùc Tyû-kheo, Ta tuyeân boá raèng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy, töùc laø ngöôøi khoâng höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi.
3. Taïi ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy höôùng ñeán lôïi ngöôøi khoâng lôïi mình. Ngöôøi naøy so vôùi hai haïng ngöôøi kia, vi dieäu hôn, thuø thaéng hôn. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy höôùng ñeán lôïi mình khoâng lôò ngöôøi. Haïng ngöôøi naøy so vôùi hai haïng ngöôøi kia, vi dieäu hôn thuø thaéng hôn. Taïi ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi, haïng ngöôøi naøy so vôùi boán haïng ngöôøi treân, laø toái thöôïng, toái thaéng, thöôïng thuû, voâ thöôïng vaø cöïc thaéng.
4. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, töø boø coù söõa, töø söõa coù laïc, töø laïc coù sanh toâ, töø sanh toâ coù thuïc toâ, töø thuïc toâ coù ñeà hoà vaø ñaây goïi laø toái thöôïng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi, haïng ngöôøi naøy so vôùi boán haïng ngöôøi treân laø toái thöôïng, toái thaéng, thöôïng thuû, voâ thöôïng vaø cöïc thaéng.
Boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(VI) (96) Lôïi Mình (1)
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi; haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình; haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán lôïi mình, khoâng höôùng ñeán lôïi ngöôøi; haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi höôùng ñeán nhieáp phuïc tham cho mình, khoâng khích leä ngöôøi khaùc nhieáp phuïc tham, höôùng ñeán nhieáp phuïc saân cho mình... nhieáp phuïc si cho mình, khoâng khích leä ngöôøi khaùc nhieáp phuïc si. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán nhieáp phuïc tham cho töï mình, khích leä nhieáp phuïc tham cho ngöôøi, khoâng höôùng ñeán nhieáp phuïc saân cho töï mình... khoâng höôùng ñeán nhieáp phuïc si cho töï mình, khích leä nhieáp phuïc si cho ngöôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán lôïi mình, khoâng höôùng ñeán lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán nhieáp phuïc tham cho töï mình, khoâng khích leä ngöôøi khaùc nhieáp phuïc tham, khoâng nhieáp phuïc saân cho töï mình, khoâng khích leä ngöôøi khaùc nhieáp phuïc saân... khoâng nhieáp phuïc si cho töï mình, khoâng khích leä ngöôøi khaùc nhieáp phuïc si. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán lôïi mình, khoâng höôùng ñeán lôïi ngöôøi.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi höôùng ñeán nhieáp phuïc tham cho töï mình, vaø khích leä ngöôøi khaùc nhieáp phuïc tham, höôùng ñeán nhieáp phuïc saân cho töï mình... höôùng ñeán nhieáp phuïc si cho töï mình vaø khích leä ngöôøi khaùc nhieáp phuïc si. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ích cho mình vaø cho ngöôøi.
Naøy caùc Tyû-kheo, boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(VII) (97) Lôïi Ích Cho Mình (2)
1. (Nhö kinh (96), ñoaïn ñaàu)
2. - Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi, mau maén nhaän xeùt trong caùc thieän phaùp, thoï trì caùc phaùp ñaõ ñöôïc nghe, suy tö yù nghóa caùc phaùp ñaõ ñöôïc thoï trì, sau khi hieåu nghóa, hieåu phaùp, thöïc haønh phaùp, tuøy phaùp; nhöng khoâng phaûi laø ngöôøi thieän ngoân, kheùo noùi, duøng nhöõng lôøi tao nhaõ, phaùt aâm chính xaùc, roõ raøng, khieán cho nghóa lyù ñöôïc minh baïch; khoâng phaûi laø ngöôøi thuyeát giaûng, khích leä, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû caùc vò ñoàng Phaïm haïnh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, khoâng coù lôïi ngöôøi.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng coù lôïi mình?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng mau maén nhaän xeùt trong caùc thieän phaùp, khoâng thoï trì caùc phaùp ñaõ ñöôïc nghe, khoâng suy tö yù nghóa caùc phaùp ñaõ ñöôïc thoï trì, khoâng coù sau khi hieåu nghóa, hieåu phaùp, thöïc haønh phaùp tuøy phaùp; laø ngöôøi thieän ngoân, kheùo noùi, duøng nhöõng lôøi tao nhaõ, phaùt aâm chính xaùc roõ raøng, khieán cho nghóa lyù ñöôïc minh baïch; laø ngöôøi thuyeát giaûng, khích leä, laøm cho phaán khôûi, laøm cho hoan hyû caùc vò ñoàng Phaïm haïnh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng coù lôïi mình.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi, khoâng höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng coù mau maén nhaän xeùt trong caùc thieän phaùp... khoâng coù sau khi hieåu nghóa, hieåu phaùp, thöïc haønh phaùp, tuøy phaùp; khoâng phaûi laø ngöôøi thieän ngoân, kheùo noùi... laøm cho hoan hyû caùc vò ñoàng Phaïm haïnh. Nhö vaäy naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi mau maén nhaän xeùt trong caùc thieän phaùp... sau khi hieåu nghóa, hieåu phaùp, thöïc haønh phaùp, tuøy phaùp. Laø ngöôøi thieän ngoân, kheùo noùi... laøm cho hoan hyû caùc vò ñoàng Phaïm haïnh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(VIII) (98) Lôïi Mình(3)
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi; höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình; khoâng höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi; höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(IX) (99) Nhöõng Hoïc Phaùp
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi; höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình; khoâng höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi; höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi töï mình töø boû saùt sanh, khoâng khích leä ngöôøi khaùc töø boû saùt sanh; töï mình töø boû laáy cuûa khoâng cho, khoâng khích leä ngöôøi khaùc töø boû laáy cuûa khoâng cho; töï mình töø boû taø haïnh trong caùc duïc, khoâng khích leä ngöôøi khaùc töø boû taø haïnh trong caùc duïc;... töï mình töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu; nhöng khoâng khích leä ngöôøi khaùc töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, khoâng lôïi ngöôøi.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi töï mình khoâng töø boû saùt sanh, khích leä ngöôøi khaùc töø boû saùt sanh; töï mình khoâng töø boû laáy cuûa khoâng cho;... töï mình khoâng boû taø haïnh trong caùc duïc;... töï mình khoâng töø boû noùi laùo... töï mình khoâng töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu; khích leä ngöôøi khaùc töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi ngöôøi, khoâng lôïi mình.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi töï mình khoâng töø boû saùt sanh, khoâng khích leä ngöôøi khaùc töø boû saùt sanh; töï mình khoâng töø boû laáy cuûa khoâng cho;... töï mình khoâng töø boû taø haïnh trong caùc duïc;... töï mình khoâng töø boû noùi laùo... töï mình khoâng töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu; khoâng khích leä ngöôøi khaùc töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình, lôïi ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi töï mình töø boû saùt sanh, khích leä ngöôøi khaùc töø boû saùt sanh; töï mình töø boû laáy cuûa khoâng cho... töï cho mình töø boû taø haïnh trong caùc duïc... töï cho mình töø boû noùi laùo... töï mình töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu; khích leä ngöôøi khaùc töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu; khích leä ngöôøi khaùc töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi höôùng ñeán lôïi mình vaø lôïi ngöôøi.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(X) (100) Potaliya
1. Roài du só Potaliya ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höu, roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi du só Potaliya ñang ngoài moät beân:
2. - Naøy Potaliya, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy Potaliya, coù haïng ngöôøi noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; khoâng noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi. ÔÛ ñaây, naøy Potaliya, coù haïng ngöôøi noùi leân lôøi taùn thaùn haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; khoâng noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; khoâng noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi. ÔÛ ñaây, naøy Potaliya, coù haïng ngöôøi noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; vaø noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi.
3. Naøy Potaliya, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Naøy Potaliya, trong boán haïng ngöôøi naøy haïng ngöôøi naøo OÂng chaáp nhaän laø vi dieäu hôn, thuø thaéng hôn?
- Thöa Toân giaû Gotama, coù boán haïng ngöôøi naøy, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, coù haïng ngöôøi noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn... khoâng noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi ngöôøi xöùng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi. ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, coù haïng ngöôøi noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn... khoâng noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi. ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, coù haïng ngöôøi khoâng noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn... khoâng noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi.
ÔÛ ñaây, thöa Toân giaû Gotama, coù haïng ngöôøi noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi. Thöa Toân giaû Gotama, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Trong boán haïng ngöôøi naøy, thöa Toân giaû Gotama, haïng ngöôøi naøy khoâng noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; khoâng noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi xöùng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi, haïng ngöôøi naøy ñoái vôùi toâi ñaùng ñöôïc chaáp nhaän laø vi dieäu hôn, thuø thaéng hôn trong boán haïng ngöôøi treân. Vì côù sao? Thöa Toân giaû Gotama, thaät laø vi dieäu töùc laø xaû naøy.
4. - Naøy Potaliya, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?... Naøy Potaliya, coù boán haïng ngöôøi naøy... ôû trong ñôøi. Naøy Potaliya, trong boán haïng ngöôøi naøy, naøy Potaliya, haïng ngöôøi naøy, noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi, haïng ngöôøi naøy vi hôn, thuø thaéng hôn, ñoái vôùi boán haïng ngöôøi treân. Vì côù sao? Naøy Potaliya, thaät laø vi dieäu, töùc laø taïi ñaây, taïi ñaây roõ bieát ñuùng thôøi.
5. - Thöa Toân giaû Gotama, coù boán haïng ngöôøi... hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?... Thöa Toân giaû Gotama, coù boán haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Trong boán haïng ngöôøi naøy, thöa Toân giaû Gotama, haïng ngöôøi noùi lôøi khoâng taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi khoâng ñaùng taùn thaùn... noùi lôøi taùn thaùn ñoái vôùi haïng ngöôøi ñaùng ñöôïc taùn thaùn, ñuùng söï kieän, ñuùng söï thaät, ñuùng thôøi; haïng ngöôøi naøy, toâi chaáp nhaän laø vi dieäu hôn, thuø thaéng hôn boán haïng ngöôøi treân. Vì côù sao? Thöa Toân giaû Gotama, thaät laø vi dieäu töùc laø taïi ñaây, taïi ñaây roõ bieát ñuùng thôøi. Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! Thaät hy höõu thay, thöa Toân giaû Gotama! Thöa Toân giaû Gotama, nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng... ñeå cho ngöôøi coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, phaùp ñöôïc Toân giaû Gotama tuyeân thuyeát vôùi nhieàu phaùp moân. Con nay xin quy y Toân giaû Gotama... töø nay cho ñeán troïn ñôøi, con xin quy ngöôõng.
XI. Phaåm Maây Möa
(I) (101) Maây Möa (1)
1. Nhö vaày toâi nghe:
Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi, taïi Jetavana, khu vöôøn cuûa oâng Anaøthapindika. Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo.
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
2.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi maây möa naøy. Theá naøo laø boán? Coù saám, khoâng coù möa; coù möa, khoâng coù saám; khoâng coù saám, cuõng khoâng coù möa; coù saám vaø coù möa. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi maây möa naøy.
3. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï vôùi caùc loaïi maây möa naøy, coù maët hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán? Haïng ngöôøi coù saám, khoâng coù möa; haïng ngöôøi coù möa, khoâng coù saám; haïng ngöôøi khoâng coù saám, khoâng coù möa; haïng ngöôøi coù saám vaø coù möa.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù saám, khoâng coù möa?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù noùi, khoâng coù laøm. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi coù saám khoâng coù möa. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây coù saám, khoâng coù möa aáy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi raèng haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù möa, khoâng coù saám?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù laøm, khoâng coù noùi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi coù möa, khoâng coù saám. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây chæ coù möa, khoâng coù saám aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
6. Vaø naøy caùc Tyû kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi khoâng coù saám, cuõng khoâng coù möa?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng coù noùi, khoâng coù laøm. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng coù saám, khoâng coù möa. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây khoâng coù saám, khoâng coù möa aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
7. Vaø naøy caùc Tyû kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù saám vaø coù möa?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù noùi vaø coù laøm. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi coù saám vaø coù möa. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây coù saám vaø coù möa aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi gioáng nhö loaïi maây naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(II) (102) Maây Möa (2)
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi maây möa naøy. Theá naøo laø boán? Coù saám, khoâng coù möa; coù möa, khoâng coù saám; khoâng coù saám khoâng coù möa; coù saám vaø coù möa. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi maây möa naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï nhö caùc loaïi maây möa naøy, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán? Haïng ngöôøi coù saám, khoâng coù möa; haïng ngöôøi coù möa, khoâng coù saám; haïng ngöôøi khoâng coù saám, khoâng coù möa; haïng ngöôøi coù saám vaø coù möa.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù saám khoâng coù möa?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi thuoäc loøng Phaùp, Kheá kinh, öùng tuïng, Kyù thuyeát, Keä tuïng khoâng hoæ töï noí nhö thò thuyeàt Boån sanh, Vò taèng höõu phaùp, Quaûng thuyeát. Vò aáy khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät", ... khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi coù saám khoâng coù möa Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây coù saám, khoâng coù möa aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù möa, khoâng coù saám?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng coù hoïc thuoäc loøng Phaùp, nhö Kheá kinh, öùng tuïng, ... Quaûng thuyeát. Vò aáy nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät", ... nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi coù möa, khoâng coù saám. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây chæ coù möa, khoâng coù saám aáy. Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
5. Vaø naøy caùc Tyû kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi khoâng coù saám vaø khoâng coù möa?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng hoïc thuoäc loøng Phaùp nhö Kheá kinh... Quaûng thuyeát. Vò aáy khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät",... khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng coù saám, khoâng coù möa. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây khoâng coù saám, khoâng coù möa, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
6. Vaø naøy caùc Tyû kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù saám vaø coù möa?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi hoïc thuoäc loøng Phaùp nhö Kheá kinh... Quaûng thuyeát. Ngöôøi aáy nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät"... nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi coù saám vaø coù möa. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi maây coù saám vaø coù möa aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi gioáng nhö loaïi maây naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(III) (103) Caùi Gheø
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi gheø naøy. Theá naøo laø boán?
Troáng vaø bòt; ñaày vaø môû; troáng vaø môû; ñaày vaø bòt. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi gheø naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyø-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví nhö caùc loaïi gheø naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Troáng vaø bòt, ñaày vaø môû, troáng vaø môû, ñaày vaø bòt.
3. Vaø naøy caùc Tyø-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi troáng vaø bòt?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù thaùi ñoä khaû aùi, khi ñi tôùi ñi lui, khi ngoù phía tröôùc, ngoù hai beân, khi co tay duoãi tay, khi mang aùo taêng-giaø-leâ, bình baùt vaø y, Vò aáy khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät"... khoâng nhö thaät quaùn tri:"Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi troáng vaø bòt. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, caùc gheø troáng vaø bòt aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi ñaày vaø môû?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng coù thaùi ñoä deã thöông, khi ñi tôùi ñi lui, khi ngoù phía tröôùc, ngoù hai beân, khi co tay duoãi tay, khi mang aùo taêng-giaø-leâ, bình baùt vaø y, Vò aáy nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät"... nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi ñaày vaø môû. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, caùc gheø ñaày vaø môû aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi troáng vaø môû?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng coù thaùi ñoä deã thöông, khi ñi tôùi ñi lui, khi ngoù phía tröôùc, ngoù hai beân, khi co tay duoãi tay, khi mang aùo taêng-giaø-leâ, bình baùt vaø y, Vò aáy khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät"... khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi troáng vaø môû, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
6. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi ñaày vaø bòt?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù thaùi ñoä deã thöông, khi ñi tôùi, ñi lui, khi ngoù phía tröôùc, ngoù hai beân, khi co tay, duoãi tay, khi mang aùo taêng-giaø-leâ, mang y baùt, vò aáy nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät"... nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi ñaày vaø bòt. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, caùc gheø ñaày vaø bòt aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
Naøy caùc Tyû-kheo, boán haïng ngöôøi gioáng nhö caùc loaïi gheø naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(IV) (104) Hoà Nöôùc (1)
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi hoà nöôùc naøy. Theá naøo laø boán? Caïn nhöng coù veû saâu, saâu nhöng thaáy caïn, caïn vaø thaáy caïn, saâu vaø thaáy saâu. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi hoà nöôùc naøy.
(V) (105) Caùc Hoà Nöôùc (2)
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi hoà nöôùc naøy. Theá naøo laø boán? Caïn coù veû saâu, saâu coù veû caïn, caïn coù veû caïn, saâu coù veû saâu. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi hoà nöôùc naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï vôùi hoà nöôùc naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Caïn coù veû saâu, saâu coù veû caïn. Caïn coù veû caïn, saâu coù veû saâu.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi caïn coù veû saâu?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù thaùi ñoä khaû aùi... (nhö kinh 103, töø soá 3 cho ñeán soá 6).
(VI) (106) Caùc Traùi Xoaøi
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi xoaøi naøy. Theá naøo laø boán?
Chöa chín coù veû chín, chín coù veû chöa chín, chöa chín coù veû chöa chín, chín coù veû chín, Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi xoaøi naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï vôùi boán loaïi xoaøi naøy. Theá naøo laø boán ? (nhö kinh 103, töø soá 3 ñeán soá 6)
Quang Pham(VII) (107) Caùc Loaïi Chuoät
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi chuoät naøy. Theá naøo laø boán?
Ñaøo hang khoâng ôû, ôû khoâng ñaøo hang, khoâng ñaøo hang khoâng ôû, coù ñaøo hang coù ôû. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi chuoät naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï vôùi caùc loaïi chuoät naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Ñaøo hang khoâng ôû, ôû khoâng ñaøo hang, khoâng ñaøo hang khoâng ôû, coù ñaøo hang coù ôû. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi naøy.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù ñaøo hang, nhöng khoâng ôû?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi thuoäc loøng Phaùp nhö Kheá kinh... Quaûng thuyeát. Vò aáy khoâng nhö thaät quaùn tri: "Ñaây laø Khoå", ..."Ñaây laø Khoå taäp", ... "Ñaây laø Khoå dieät" ... "Ñaây laø con Ñöôøng ñöa ñeán Khoå dieät". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi ñaøo hang, nhöng khoâng ôû. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi chuoät coù ñaøo hang, nhöng khoâng ôû aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù ôû, khoâng ñaøo hang? (xem nhö kinh 102).
(VIII) (108) Caùc Loaïi Boø Ñöïc
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi boø ñöïc naøy. Theá naøo laø boán?
Hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi; hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình; hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi; khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi boø ñöïc naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví nhö caùc loaïi boø ñöïc naøy, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Haïng ngöôøi hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi; haïng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình; haïng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình vaø hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi; haïng khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi laø moät khieáp ñaûm cho hoäi chuùng cuûa mình, khoâng laø moät khieáp ñaûm cho hoäi chuùng cuûa ngöôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi boø ñöïc hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
4. Theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi laø moät khieáp ñaûm cho hoäi chuùng cuûa ngöôøi, khoâng laø moät khieáp ñaûm cho hoäi chuùng cuûa mình. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi boø ñöïc hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
5. Theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi laø moät khieáp ñaûm cho hoäi chuùng cuûa mình vaø cho hoäi chuùng cuûa ngöôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi... (nhö treân)... gioáng nhö ví duï aáy.
6. Theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình vaø khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng laø moät khieáp ñaûm cho ñaøn boø cuûa mình, khoâng laø moät khieáp ñaûm cho ñaøn boø cuûa ngöôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình, khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi boø ñöïc khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa mình vaø khoâng hung döõ vôùi ñaøn boø cuûa ngöôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi raèng, ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï vôùi caùc loaïi boø ñöïc naøy, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(IX) (109) Caùc Caây
1.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi caây naøy. Theá naøo laø boán?
Coù giaùc caây, bao vaây vôùi giaùc caây; coù giaùc caây bao vaây vôùi loõi caây; coù loõi caây bao vaây vôùi giaùc caây; coù loõi caây bao vaây vôùi loõi caây. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi caây naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï nhö boán loaïi caây naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Haïng ngöôøi laø giaùc caây, bao vaây vôùi giaùc caây; haïng ngöôøi laø giaùc caây, bao vaây vôùi loõi caây; haïng ngöôøi laø loõi caây, bao vaây vôùi giaùc caây; haïng ngöôøi laø loõi caây, bao vaây vôùi loõi caây.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi laø giaùc caây bao vaây vôùi giaùc caây?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi aùc giôùi, theo aùc phaùp, hoäi chuùng ngöôøi aáy cuõng aùc giôùi, theo aùc phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi giaùc caây bao vaây vôùi giaùc caây. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi caây laø giaùc caây, bao vaây vôùi giaùc caây aáy. Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi laø giaùc caây bao vaây vôùi loõi caây?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi aùc giôùi, theo aùc phaùp, hoäi chuùng ngöôøi aáy coù giôùi, theo thieän phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi giaùc caây bao vaây vôùi loõi caây. Ví nhö... gioáng nhö ví duï aáy.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi laø loõi caây bao vaây vôùi giaùc caây?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù giôùi, theo thieän phaùp, nhöng hoäi chuùng cuûa ngöôøi aáy theo aùc giôùi, aùc phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi loõi caây bao vaây vôùi giaùc caây. Ví nhö... gioáng nhö ví duï aáy.
6. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi laø loõi caây bao vaây vôùi loõi caây?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi coù giôùi, theo thieän phaùp, hoäi chuùng ngöôøi aáy cuõng coù giôùi, theo thieän phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi coù loõi caây bao vaây vôùi loõi caây. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi loõi caây bao vaây vôùi loõi, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi gioáng nhö ví duï caùc caây naøy, coù maët hieän höõu ôû ñôøi.
(X) (110) Caùc Con Raén
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi raén. Theá naøo laø boán?
Loaïi raén coù noïc ñoäc, nhöng khoâng aùc ñoäc; loaïi aùc ñoäc nhöng khoâng noïc ñoäc; loaïi coù noïc ñoäc vaø aùc ñoäc; loaïi khoâng coù noïc ñoäc, khoâng coù aùc ñoäc. Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi raén ñoäc naøy.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi ñöôïc ví duï vôùi caùc loaïi raén naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
Haïng ngöôøi coù noïc ñoäc nhöng khoâng aùc ñoäc; haïng ngöôøi aùc ñoäc nhöng khoâng noïc ñoäc; haïng ngöôøi coù noïc ñoäc, coù aùc ñoäc; haïng ngöôøi khoâng coù noïc ñoäc, khoâng coù aùc ñoäc.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù noïc ñoäc, nhöng khoâng aùc ñoäc?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi raát mau phaãn noä, nhöng phaãn noä khoâng toàn taïi laâu daøi. Nhö vaäy laø haïng ngöôøi coù noïc ñoäc, nhöng khoâng aùc ñoäc. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi raén coù noïc ñoäc, nhöng khoâng aùc ñoäc aáy, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù aùc ñoäc, nhöng khoâng coù noïc ñoäc?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng mau phaãn noä, nhöng phaãn noä toàn taïi laâu daøi. Nhö vaäy laø haïng ngöôøi coù aùc ñoäc, nhöng khoâng coù noïc... gioáng nhö ví duï aáy.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi coù noïc ñoäc vaø coù aùc ñoäc?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi raát mau phaãn noä vaø phaãn noä toàn taïi laâu daøi. Nhö vaäy laø haïng ngöôøi coù noïc ñoäc vaø coù aùc ñoäc... gioáng nhö ví duï aáy.
6. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haïng ngöôøi khoâng coù noïc ñoäc vaø khoâng coù aùc ñoäc?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi khoâng mau phaãn noä vaø phaãn noä khoâng toàn taïi laâu daøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø haïng ngöôøi khoâng coù noïc ñoäc, vaø khoâng coù aùc ñoäc. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, loaïi raén khoâng coù noïc ñoäc, khoâng coù aùc ñoäc aáy, Ta noùi raèng, haïng ngöôøi naøy gioáng nhö ví duï aáy.
Coù boán haïng ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
XII. Phaåm Kesi
(I) (101) Kesi
1. Roài Kesi, ngöôøi ñaùnh xe ñieàu phuïc ngöïa ñi ñeán Theá toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá toân noùi vôùi Kesi, ngöôøi ñaùnh xe ñieàu phuïc ngöïa ñang ngoài moät beân:
2. - Naøy Kesi, OÂng laø ngöôøi ñaùnh xe ñieàu phuïc ngöïa, coù cheá ngöï. Vaø naøy Kesi, OÂng nhieáp phuïc ngöïa nhö theá naøo?
- Baïch Theá toân, con nhieáp phuïc ngöïa ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng; con nhieáp phuïc ngöïa ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc vôùi lôøi thoâ aùc; con nhieáp phuïc ngöïa ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng vaø thoâ aùc.
- Naøy Kesi, neáu con ngöïa ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi thoâ aùc, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng vaø thoâ aùc, thôøi OÂng laøm gì vôùi con ngöïa aáy?
- Baïch Theá toân, neáu con ngöïa ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi thoâ aùc, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng vaø thoâ aùc cuûa con, thôøi baïch Theá toân, con gieát noù. Vì sao? Vì mong raèng noù khoâng laøm maát danh döï cho gia ñình thaày cuûa con! Nhöng baïch Theá toân, Theá toân laø baäc Voâ thöôïng, ñaùnh xe ñieàu ngöï nhöõng ai ñaùng ñöôïc ñieàu ngöï, nhö theá naøo Theá toân nhieáp phuïc nhöõng ai ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc?
3 - Naøy Kesi, Ta nhieáp phuïc ngöôøi ñaùng ñöôïc nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng, Ta nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi cöùng raén, Ta nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi vöøa meàm moûng, vöøa cöùng raén.
Taïi ñaây, naøy Kesi, ñaây laø vôùi lôøi noùi meàm moûng: Ñaây laø thaân laøm thieän, ñaây laø quaû baùo thaân laøm thieän. Ñaây laø lôøi noùi thieän, ñaây laø quaû baùo lôøi noùi thieän. Ñaây laø yù nghó thieän, ñaây laø quaû baùo yù nghó thieän, Ñaây laø chö thieän. Ñaây laø loaøi Ngöôøi.
Taïi ñaây, naøy Kesi, ñaây laø vôùi lôøi noùi cöùng raén: Ñaây laø thaân laøm aùc, ñaây laø quaû baùo thaân laøm aùc. Ñaây laø lôøi noùi aùc, ñaây laø quaû baùo lôøi noùi aùc. Ñaây laø yù nghó aùc, ñaây laø quaû baùo yù nghó aùc. Ñaây laø ñòa nguïc. Ñaây laø loaøi baøng sanh. Ñaây laø loaïi ngaï quyû.
Taïi ñaây, naøy Kesi, ñaây laø lôøi noùi vöøa meàm moûng vöøa cöùng raén: Ñaây laø thaân laøm thieän, ñaây laø quaû baùo thaân laøm thieän. Ñaây laø thaân laøm aùc, ñaây laø quaû baùo thaân laøm aùc. Ñaây laø lôøi noùi thieän, ñaây laø quaû baùo lôøi noùi thieän. Ñaây laø lôøi noùi aùc, ñaây laø quaû baùo lôøi noùi aùc. Ñaây laø yù nghó thieän, ñaây laø quaû baùo yù nghó thieän. Ñaây laø yù nghó aùc, ñaây laø quaû baùo yù nghó aùc. Ñaây laø chö Thieân. Ñaây laø loaøi Ngöôøi. Ñaây laø ñòa nguïc. Ñaây laø loaøi baøng sanh. Ñaây laø ngaï quyû.
- Baïch Theá toân, neáu ngöôøi ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng cuûa Theá toân, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi cöùng raén, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng vaø cuùng raén, thôøi Theá toân laøm gì vôùi ngöôøi aáy?
- Naøy Kesi, neáu ngöôøi ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng cuûa Ta, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi cuùng raén, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi vöøa meàm moûng vöøa cöùng raén, naøy Kesi, thôøi Ta gieát haïi ngöôøi aáy!
4. - Nhöng baïch Theá toân, saùt sanh khoâng xöùng ñaùng vôùi Theá toân. Tuy vaäy, Theá toân noùi: "Naøy Kesi, Ta gieát haïi ngöôøi aáy".
- Thaát vaäy, naøy Kesi, saùt sanh khoâng xöùng ñaùng vôùi Nhö Lai. Nhöng ngöôøi ñaùng ñöôïc ñieàu phuïc aáy khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi cöùng raén, khoâng chòu nhieáp phuïc vôùi lôøi noùi meàm moûng vaø cöùng raén, Nhö Lai nghó raèng ngöôøi aáy khoâng xöùng ñaùng ñeû ñöôïc noùi ñeán, ñeå ñöôïc giaùo giôùi. Vaø caùc vò ñoàng Phaïm haïnh coù trí nghó raèng ngöôøi aáy khoâng xöùng ñaùng ñeå ñöôïc noùi ñeán, ñeå ñöôïc giaùo giôùi. Bò gieát haïi, naøy Kesi laø con ngöôøi naøy, trong giôùi luaät cuûa baäc Thaùnh, bò Nhö Lai nghó raèng khoâng ñaùng ñöôïc noùi ñeán, khoâng ñaùng ñöôïc giaùo giôùi, bò caùc vò ñoàng Phaïm haïnh coù trí nghó raèng khoâng ñaùng ñöôïc noùi ñeán, khoâng ñaùng ñöôïc giaùo giôùi.
- Baïch Theá toân, ngöôøi aáy bò baäc Thieän Theä gieát haïi laø ngöôøi naøo bò Nhö Lai nghó raèng khoâng xöùng ñaùng ñöôïc noùi ñeán, khoâng xöùng ñaùng ñöôïc giaùo giôùi, bò caùc vò ñoàng Phaïm haïnh coù trí nghó raèng khoâng ñaùng ñöôïc noùi ñeán, khoâng ñaùng ñöôïc giaùo giôùi. Thaät vi dieäu thay, baïch Theá toân! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá toân! ... baét ñaàu töø nay, mong Theá toân nhaän con laøm ñeä töû cö só, cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
(II) (112) Toác Ñoä
1. - Thaønh töïu vôùi boán chi phaàn, naøy caùc Tyû-kheo, moät con ngöïa thuaàn thuïc hieàn thieän cuûa vua, xöùng ñaùng cho nhaø vua, laø vaät sôû höõu cuûa vua, ñöôïc xem laø bieåu töôïng cuûa vua. Theá naøo laø boán? Vôùi tröïc taùnh, vôùi toác ñoä, vôùi nhaãn nhuïc, vôùi thieän ngoân.
Thaønh töïu vôùi boán chi phaàn naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät con ngöïa thuaàn thuïc, hieàn thieän cuûa vua, xöùng ñaùng cho nhaø vua, laø vaät sôû höõu cuûa vua, ñöôïc xem laø bieåu töôïng cuûa vua.
2. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, thaønh töïu vôùi boán phaùp, Tyû-kheo xöùng ñaùng ñöôïc cung kính, xöùng ñaùng ñöôïc toân troïng, xöùng ñaùng ñöôïc chaép tay, laø ruoäng phöôùc voâ thöôïng ôû ñôøi. Theá naøo laø vôùi boán? Vôùi tröïc taùnh, vôùi toác ñoä, vôùi kham nhaãn, vôùi thieän ngoân.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo xöùng ñaùng ñöôïc cung kính, xöùng ñaùng ñöôïc toân troïng, xöùng ñaùng ñöôïc chaép tay, xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, laø ruoäng phöôùc voâ thöôïng ôû ñôøi.
(III) (113) Gaäy Thuùc Ngöïa
1. - Coù boán loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc naøy, naøy caùc Tyû-kheo, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc, thaáy boùng caây gaäy thuùc ngöïa lieàn bò dao ñoäng, kích thích nghó raèng: "Hoâm nay, ngöôøi ñaùnh xe ñieàu ngöï ngöïa seõ baûo ta laøm gì, vaø ta ñaùp öùng theá naøo?" Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây laø loaïi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø loaïi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc thöù nhaát, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
2. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc, thaáy boùng caây gaäy thuùc ngöïa, khoâng bò dao ñoäng, kích thích. Nhöng khi bò gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo loâng, noù lieàn bò dao ñoäng, kích thích, nghó raèng: "Hoâm nay, ngöôøi ñaùnh xe ñieàu ngöï ngöïa seõ baûo ta laøm gì, vaø ta ñaùp öùng theá naøo?" Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây laø loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc thöù hai, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
3. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc, thaáy boùng caây gaäy thuùc ngöïa, khoâng bò dao ñoäng, kích thích. Khi bò gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo loâng, noù khoâng bò dao ñoäng, kích thích. Nhöng khi bò caây gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo thòt, lieàn bò dao ñoäng, kích thích, nghó raèng: "Hoâm nay, ngöôøi ñaùnh xe ñieàu ngöï ngöïa seõ baûo ta laøm gì vaø ta ñaùp öùng theá naøo?" Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây laø loaøi ngöïa hieàn thieän, thuaàn thuïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc thöù ba, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
4. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù loaøi ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc, thaáy boùng caây gaäy thuùc ngöïa, khoâng bò dao ñoäng, kích thích; bò caây gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo loâng, khoâng bò dao ñoäng, kích thích; bò caây gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo thòt, khoâng bò dao ñoäng, kích thích; bò caây gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo xöông, bò dao ñoäng, kích thích, nghó raèng: "Hoâm nay, ngöôøi ñaùnh xe ñieàu ngöï ngöïa seõ baûo ta laøm gì vaø ta ñaùp öùng theá naøo?" Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây laø loaøi ngöïa hieàn thieän, thuaàn thuïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø loaøi ngöïa hieàn thieän, thuaàn thuïc thöù tö, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaøi ngöïa hieàn thieän, thuaàn thuïc, coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
5. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi hieàn thieän, thuaàn thuïc naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù haïng ngöôøi hieàn thieän, thuaàn thuïc nghe taïi moät laøng hay thò traán kia, coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng bò khoå ñau hay bò maïng chung; ngöôøi aáy do vaäy bò dao ñoäng, kích thích. Bò kích thích, vò aáy nhö lyù tinh caàn. Do tinh caàn, vôùi thaân, vò aáy chöùng ngoä ñöôïc toái thaéng söï thaät; vôùi trí tueä, vò aáy sau khi theå nhaäp, thaáy ñöôïc söï thaät aáy. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöïa hieàn thieän, thuaàn thuïc aáy, thaáy boùng caây gaäy thuùc ngöïa, bò dao ñoäng kích thích, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc naøy gioáng nhö ví duï aáy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù haïng ngöôøi hieàn thieän. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø haïng ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc thöù nhaát coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
6. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù haïng ngöôøi hieàn thieän, thuaàn thuïc khoâng coù nghe taïi moät laøng hay thò traán kia, coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng bò ñau khoå hay bò meänh chung, nhöng khi töï mình thaáy ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng khoå ñau hay meänh chung, ngöôøi aáy do vaäy bò dao ñoäng, kích thích. Bò kích thích, vò aáy nhö lyù tinh caàn. Do tinh caàn, vôùi thaân, vò aáy chöùng ngoä ñöôïc söï thaät toái thaéng; vôùi trí tueä, vò aáy sau khi theå nhaäp, thaáy ñöôïc söï thaät aáy. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc aáy, khi bò caây gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo da, bò dao ñoäng, kích thích, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc naøy gioáng nhö ví duï aáy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù haïng ngöôøi hieàn thieän. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø haïng ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc thöù hai coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
7. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù haïng ngöôøi hieàn thieän, thuaàn thuïc khoâng coù nghe taïi moät laøng hay thò traán kia, coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng bò khoå ñau hay bò meänh chung, khoâng coù töï mình thaáy ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng khoå ñau hay meänh chung. Nhöng, khi coù moät ngöôøi baø con hay ngöôøi ñoàng moät huyeát thoáng khoå ñau hay bò meänh chung, ngöôøi aáy do vaäy bò dao ñoäng, kích thích. Bò kích thích, vò aáy nhö lyù tinh caàn. Do tinh caàn, vôùi thaân vò aáy chöùng ngoä ñöôïc söï thaät toái thaéng; vôùi trí tueä, vò aáy sau khi theå nhaäp, thaáy ñöôïc söï thaät aáy. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc aáy, khi bò caây gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo thòt, bò dao ñoäng, kích thích, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc naøy gioáng nhö ví duï aáy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù haïng ngöôøi hieàn thieän. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø haïng ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc thöù ba coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
8. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù haïng ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc khoâng coù nghe taïi moät laøng hay thò traán kia, coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng bò khoå ñau hay meänh chung, khoâng coù töï mình thaáy ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng khoå ñau hay bò meänh chung, khoâng coù ngöôøi baø con hay ngöôøi ñoàng moät huyeát thoáng khoå ñau hay bò meänh chung. Nhöng khi töï mình caûm xuùc nhöõng caûm thoï veà thaân khoå ñau, nhoùi ñau, choùi ñau, maõnh lieät, kòch lieät, khoâng phaûi khaû hyû, khoâng khaû yù, ñoaït maïng soáng, vò aáy bò dao ñoäng, kích thích. Bò kích thích, vò aáy nhö lyù tinh caàn. Do tinh caàn, vôùi thaân, vò aáy chöùng ngoä ñöôïc söï thaät toái thaéng; vôùi trí tueä, vò aáy sau khi theå nhaäp, thaáy ñöôïc söï thaät aáy. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöïa hieàn thieän thuaàn thuïc aáy, khi bò caây gaäy thuùc ngöïa ñaâm vaøo xöông môùi bò dao ñoäng, kích thích, Ta noùi raèng, naøy caùc Tyû-kheo, con ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc naøy gioáng nhö ví duï aáy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây coù haïng ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø haïng ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc thöù tö coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán haïng ngöôøi hieàn thieän thuaàn thuïc naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi.
(IV) (114) Con Voi
1. - Thaønh töïu boán chi phaàn naøy, naøy caùc Tyû-kheo, con voi cuûa vua xöùng ñaùng cho vua, laø taøi saûn cuûa Vua, ñöôïc xem laø bieåu töôïng cuûa vua. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, con voi cuûa vua bieát nghe, bieát saùt haïi, bieát nhaãn, bieát ñi ñeán.
2. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø con voi cuûa vua bieát nghe?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, con voi cuûa vua, khi ngöôøi naøi sai laøm moät coâng taùc, hoaëc ñaõ laøm töø tröôùc hay chöa laøm töø tröôùc, sau khi nhieät taâm taùc yù, hoaøn toaøn chuù taâm loùng tai vaø laéng nghe. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø con voi cuûa vua bieát nghe.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø con voi cuûa vua bieát saùt haïi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, con voi cuûa vua sau khi ñi ñeán chieán traän, gieát voi, gieát ngöôøi cöôõi voi, gieát ngöïa, gieát ngöôøi cöôõi ngöïa, gieát haïi xe, gieát haïi ngöôøi cöôõi xe, gieát caùc boä binh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø con voi cuûa vua bieát saùt haïi.
4. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø con voi cuûa vua bieát kham nhaãn?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, con voi cuûa vua sau khi ñi ñeán chieán tröôøng, chòu ñöïng caây giaùo ñaâm, chòu ñöïng kieám cheùm, chòu ñöïng teân baén, chòu ñöïng buùa chaët, chòu ñöïng tieáng troáng lôùn, tieáng thanh la, tieáng tuø vaø, tieáng troáng nhoû vaø caùc tieáng oàn aøo khaùc. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø con voi cuûa vua bieát kham nhaãn.
5. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø con voi cuûa vua bieát ñi ñeán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, con voi cuûa vua, khi ngöôøi naøi sai ñi ñeán höôùng naøo, hoaëc tröôùc kia ñaõ coù ñi hay tröôùc kia khoâng coù ñi, lieàn ñi ñeán choã aáy moät caùch mau maén. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø con voi cuûa vua bieát ñi ñeán.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø con voi cuûa vua xöùng ñaùng laø cuûa vua, laø taøi saûn cuûa vua, ñi ñeán laøm bieåu töôïng cuûa vua.
6. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, thaønh töïu vôùi boán phaùp, Tyû-kheo xöùng ñaùng ñöôïc cung kính, xöùng ñaùng ñöôïc toân troïng, xöùng ñaùng ñöôïc chaép tay, xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, laø ruoäng phöôùc voâ thöôïng ôû ñôøi. Theá naøo laø boán? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo bieát nghe, bieát saùt haïi, bieát nhaãn, bieát ñi ñeán.
7. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo bieát nghe?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khi Phaùp vaø Luaät do Nhö Lai thuyeát ñöôïc theá thuyeát giaûng, sau khi nhieät taâm taùc yù hoaøn toaøn, chuù taâm vaø laéng nghe. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo bieát nghe.
8. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo bieát saùt haïi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng coù chaáp nhaän duïc taàm ñaõ khôûi leân, töø boû, gaïn loïc, chaám döùt, laøm cho khoâng hieän höõu, khoâng coù chaáp nhaän saân taàm ñaõ khôûi leân ... khoâng coù chaáp nhaän haïi taàm ñaõ khôûi leân, töø boû, gaïn loïc, chaám döùt, laøm cho khoâng hieän höõu. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo bieát saùt haïi.
9. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo bieát kham nhaãn?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo kham nhaãn laïnh, kham nhaãn noùng, kham nhaãn ñoùi, khaùt, söï xuùc chaïm cuûa ruoài, muoãi, gioù, söùc noùng maët trôøi, caùc loaøi boø saùt, kham nhaãn nhöõng caùch noùi chöûi maéng, phæ baùng, chòu ñöïng caùc caûm thoï veà thaân, khoå ñau, nhoùi ñau, maõnh lieät, khoâng khaû hyû, khoâng khaû yù, cheát ñieáng ngöôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo bieát kham nhaãn.
10. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø Tyû-kheo bieát ñi?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo theo phöông höôùng naøo töø tröôùc chöa töøng ñi, taïi ñaáy, moïi haønh ñöôïc chæ tònh, moïi sanh y ñöôïc töø boû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Nieát-baøn, vò aáy ñi ñeán choã aáy moät caùch mau choùng. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Tyû-kheo bieát ñi.
Thaønh töïu vôùi boán phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo xöùng ñaùng ñöôïc cung kính, xöùng ñaùng ñöôïc toân troïng, xöùng ñaùng ñöôïc chaép tay, xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, laø ruoäng phöôùc voâ thöôïng ôû ñôøi.
(V) (115) Caùc Tröôøng Hôïp
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán tröôøng hôïp naøy. Theá naøo laø boán?
Coù tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, laøm khoâng thích yù, ñöa ñeán khoâng lôïi ích cho ngöôøi laøm. Coù tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, laøm khoâng thích yù, ñöa ñeán lôïi ích cho ngöôøi laøm. Coù tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, laøm ñöôïc thích yù, khoâng ñöa ñeán lôïi ích cho ngöôøi laøm. Coù tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, laøm ñöôïc thích yù, ñöa ñeán lôïi ích cho ngöôøi laøm.
2. Taïi ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, tröôøng hôïp naøy laøm khoâng thích yù; khoâng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm; trong tröôøng hôïp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, nghó raèng veà caû hai phöông dieän khoâng neân laøm. Tröôøng hôïp naøy laøm khoâng thích yù, ñaây laø tröôøng hôïp nghó raèng khoâng neân laøm. Tröôøng hôïp laøm khoâng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm, ñaây laø tröôøng hôïp nghó raèng khoâng neân laøm. Ñaây laø tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, nghó raèng veà caû hai phöông dieän khoâng neân laøm.
3. Taïi ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, tröôøng hôïp naøy laøm khoâng thích yù, nhöng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm; trong tröôøng hôïp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ta coù theå bieát keû ngu, baäc trí, veà söùc kieân trì cuûa con ngöôøi, tinh taán cuûa con ngöôøi, noã löïc cuûa con ngöôøi. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu khoâng suy xeùt raèng: "Daàu tröôøng hôïp naøy khoâng thích yù, nhöng tröôøng hôïp naøy ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm". Ngöôøi aáy khoâng laøm tröôøng hôïp naøy. Do khoâng laøm tröôøng hôïp naøy, neân khoâng ñöa laïi lôïi ích cho ngöôøi aáy. Coøn ngöôøi trí, naøy caùc Tyû-kheo, suy xeùt raèng: "Daàu tröôøng hôïp naøy laøm khoâng ñöôïc thích yù, nhöng tröôøng hôïp naøy ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm". Ngöôøi aáy laøm tröôøng hôïp naøy. Do laøm tröôøng hôïp naøy, neân ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi aáy.
4. Taïi ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, tröôøng hôïp naøy laøm ñöôïc thích yù, nhöng khoâng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm; trong tröôøng hôïp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ta coù theå bieát keû ngu, baäc trí, veà söùc kieân trì cuûa con ngöôøi, tinh taán cuûa con ngöôøi, noã löïc cuûa con ngöôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ngu khoâng suy xeùt raèng: "Daàu tröôøng hôïp naøy, laøm ñöôïc thích yù, nhöng tröôøng hôïp naøy khoâng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm". Ngöôøi aáy laøm tröôøng hôïp naøy khoâng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm. Ngöôøi aáy laøm tröôøng hôïp naøy, vaø tröôøng hôïp naøy khoâng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi aáy. Coøn ngöôøi trí, naøy caùc Tyû-kheo, suy xeùt nhö sau: "Daàu tröôøng hôïp naøy laøm ñöôïc thích yù, nhöng khoâng ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm". Vò aáy khoâng laøm tröôøng hôïp naøy, do khoâng laøm tröôøng hôïp naøy, neân ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi aáy.
5. Taïi ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, tröôøng hôïp naøy laøm ñöôïc thích yù, vaø ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm; trong tröôøng hôïp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, nghó raèng veà caû hai phöông dieän ñeàu neân laøm. Tröôøng hôïp naøy, laøm ñöôïc thích yù, ñaây laø tröôøng hôïp nghó raèng caàn phaûi laøm. Tröôøng hôïp naøy ñem laïi lôïi ích cho ngöôøi laøm, ñaây laø tröôøng hôïp nghó raèng caàn phaûi laøm. Tröôøng hôïp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, nghó raèng veà caû hai phöông dieän ñeàu phaûi laøm.
Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán tröôøng hôïp naøy.
(VI) (116) Khoâng Phoùng Daät
1. - Trong boán tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi khoâng phoùng daät. Theá naøo laø boán?
Haõy töø boû thaân laøm aùc, naøy caùc Tyû-kheo, haõy tu taäp thaân laøm laønh, vaø ôû ñaây chôù coù phoùng daät. Haõy töø boû lôøi noùi aùc, naøy caùc Tyû-kheo, haõy tu taäp lôøi noùi laønh, vaø ôû ñaây chôù coù phoùng daät. Haõy töø boû yù nghó aùc, naøy caùc Tyû-kheo, haõy tu taäp yù nghó laønh, vaø ôû ñaây chôù coù phoùng daät. Haõy töø boû taø kieán, naøy caùc Tyû-kheo, haõy tu taäp chaùnh kieán, vaø ôû ñaây chôù coù phoùng daät.
2. Khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñaõ töø boû thaân laøm aùc, tu taäp thaân laøm laønh ... (nhö treân) ... ñaõ töø boû taø kieán, ñaõ tu taäp chaùnh kieán, vò aáy khoâng sôï haõi veà ñôøi sau, veà cheát.
(VII) (117) Hoä Trì
1. - Trong boán tröôøng hôïp, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phoùng daät, nieäm vaø taâm hoä trì caàn phaûi laøm do töï mình. Theá naøo laø boán?
Vôùi yù nghó: "Mong raèng ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho tham ñaém, taâm ta chôù coù tham ñaém!", khoâng phoùng daät, nieäm vaø taâm hoä trì caàn phaûi laøm do töï mình. Vôùi yù nghó: "Mong raèng ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho saân haän, taâm ta chôù coù saân haän!", khoâng phoùng daät, nieäm ... do töï mình. Vôùi yù nghó: "Mong raèng ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho si meâ, taâm ta chôù coù si meâ!", khoâng phoùng daät, nieäm ... do töï mình. Vôùi yù nghó: "Mong raèng ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho say ñaém, taâm ta chôù coù say ñaém!", khoâng phoùng daät, nieäm vaø taâm hoä trì caàn phaûi laøm do töï mình.
2. Khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho tham ñaém, taâm khoâng tham ñaém, töï ngaõ ñöôïc ly tham; ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho saân haän, taâm khoâng saân haän, töï ngaõ ñöôïc ly saân ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho si meâ, taâm khoâng si meâ, töï ngaõ ñöôïc ly si; ñoái vôùi caùc phaùp khieán cho say ñaém, taâm khoâng say ñaém, töï ngaõ ñöôïc ly ñaém say; thôøi vò aáy khoâng coù sôï haõi, khoâng coù dao ñoäng, khoâng coù hoát hoaûng, khoâng rôi vaøo hoaûng sôï, khoâng coù ñi do nhaân caùc Sa-moân coù noùi gì.
(VIII) (118) Xuùc Ñoäng
1. - Coù boán truù xöù, naøy caùc Tyû-kheo, khi moät tín nam thaáy caàn phaûi xuùc ñoäng maõnh lieät. Theá naøo laø boán?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai sanh. Ñaây laø truù xöù khi moät tín nam thaáy, caàn phaûi xuùc ñoäng maõnh lieät. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai ñaõ giaùc ngoä Voâ Thöôïng Chaùnh Ñaúng Giaùc. Ñaây laø truù xöù khi moät tín nam thaáy, caàn phaûi xuùc ñoäng maõnh lieät. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai chuyeån phaùp luaân voâ thöôïng. Ñaây laø truù xöù khi moät tín nam thaáy, caàn phaûi xuùc ñoäng maõnh lieät. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Nhö Lai ñaõ nhaäp Nieát-baøn giôùi, khoâng coù dö. Ñaây laø truù xöù khi moät tín nam thaáy, caàn phaûi xuùc ñoäng maõnh lieät.
Coù boán truù xöù, naøy caùc Tyû-kheo, khi moät tín nam thaáy caàn phaûi xuùc ñoäng maõnh lieät.
(IX) (119) Sôï Haõi (1)
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï sôï haõi naøy. Theá naøo laø boán? Sôï haõi veà sanh, sôï haõi veà giaø, sôï haõi veà beänh, sôï haõi veà cheát.
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï sôï haõi naøy.
(X) (120) Sôï Haõi (2)
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï sôï haõi naøy. Theá naøo laø boán? Sôï haõi veà löûa, sôï haõi veà nöôùc, sôï haõi veà vua, sôï haõi veà aên troäm.
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán söï sôï haõi naøy.
-ooOoo-
Muïc Luïc caùc Chöông: 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | Giôùi thieäu