Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
I. Phaåm Söùc Maïnh Höõu Hoïc (I) (1) Toùm Löôïc
1. Nhö vaäy toâi nghe:
Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi taïi Jetavana, vöôøn oâng Anaøthapindika. Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo.
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Caùc vò Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
2. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy, cuaû baäc Höõu hoïc. Theá naøo laø naêm? Tín löïc, taøm löïc, quyù löïc, tueä löïc. Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy cuûa baäc höõu hoïc.
Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau:
3. "Toâi seõ thaønh töïu tín löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc. Toâi seõ thaønh töïu taøm löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc. Toâi seõ thaønh töïu quyù löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc. Toâi seõ thaønh töïu tinh taán löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc. Toâi seõ thaønh töïu tueä löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp.
(II) (2) Roäng Raõi
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy cuûa baäc Höõu hoïc. Theá naøo laø naêm? Tín löïc, taøm löïc, quyù löïc, tinh taán, tueä löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tín löïc?
2. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin, tin töôûng söï giaùc ngoä cuûa Nhö Lai: "Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät Theá Toân". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø tín löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø taøm löïc?
3. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù loøng hoå theïn,. Hoå theïn ñoái vôùi thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, hoå theïn ñoái vôùi caùc phaùp aùc, baát thieän ñöôïc thöïc hieän. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø taøm löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø quyù löïc?
4. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù loøng sôï haõi, sôï haõi ñoái vôùi thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, sôï haõi ñoái vôùi caùc phaùp aùc, baát thieän ñöôïc thöïc hieän. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø quyù löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tinh taán löïc?
5. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû soáng tinh caàn tinh taán, töø boû caùc phaùp baát thieän, thaønh töïu caùc thieän phaùp, noã löïc, kieân trì tinh taán, khoâng töø boû gaùnh naëng ñoái vôùi thieän phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø tinh taán löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tueä löïc?
6. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù trí tueä, thaønh töïu trí tueä veà sanh dieät, vôùi söï theå nhaäp baäc Thaùnh vaøo con ñöôøng ñoaïn taän khoå ñau. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tueä löïc.
Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø naêm söùc maïnh cuûa baäc Höõu hoïc. Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau:
7. "Ta seõ thaønh töïu tín löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc... taøm löïc... quyù löïc... tinh taán löïc... ta seõ thaønh töïu tueä löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp.
(III) (3) Khoå
1. - Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ngay trong hieän taïi soáng ñau khoå, vôùi toån naõo, vôùi öu naõo, vôùi nhieät naõo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø aùc thuù. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng coù loøng tin, khoâng coù loøng hoå theïn, khoâng coù loøng sôï haõi, bieáng nhaùc, aùc tueä. Thaønh töïu vôùi naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ngay trong hieän taïi soáng ñau khoå, vôùi toån naõo, vôùi öu naõo, vôùi nhieät naõo; sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø aùc thuù.
2. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ngay trong hieän taïi soáng an laïc, khoâng coù toån naõo, khoâng öu naõo, khoâng coù nhieät naõo; sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø coõi laønh. Theá naøo laø naêm? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù loøng tin, coù loøng hoå theïn, coù loøng sôï haõi, tinh caàn tinh taán, coù trí tueä. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ngay trong hieän taïi soáng an laïc, khoâng coù toån naõo, khoâng coù öu naõo, khoâng coù nhieät naõo; sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc chôø ñôïi laø coõi laønh.
(IV) (4) Töông Xöùng
1. - Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töông xöùng nhö vaäy, bò rôi vaøo ñòa nguïc. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng coù loøng tin, khoâng coù loøng hoå theïn, khoâng coù loøng sôï haõi, bieáng nhaùc, coù aùc tueä. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töông xöùng nhö vaäy, bò rôi vaøo ñòa nguïc.
2. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töông xöùng nhö vaäy, ñöôïc sanh vaøo coõi Trôøi. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù loøng tin, coù loøng hoå theïn, coù loøng sôï haõi, tinh caàn tinh taán, coù trí tueä. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töông xöùng nhö vaäy ñöôïc sanh vaøo coõi Trôøi.
(V) (5) Hoïc Phaùp
1. - Tyû-kheo hay Tyû-kheo-ni naøo, naøy caùc Tyû-kheo, töø boû hoïc phaùp, trôû lui ñôøi soáng theá tuïc, naêm vaán ñeà hôïp phaùp ñeå töï traùch vaø chæ trích ñeán vôùi vò aáy ngay trong hieän taïi. Theá naøo laø naêm?
2. "Trong Thaày (vò aáy nghó) khoâng coù loøng tín ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày khoâng coù loøng hoå theïn ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày khoâng coù loøng sôï haõi ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày khoâng coù tinh taán ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày khoâng coù trí tueä ñoái vôùi caùc thieän phaùp. "Tyû-kheo hay Tyû-kheo-ni naøo, naøy caùc Tyû-kheo, töø boû hoïc phaùp, trôû lui ñôøi soáng theá tuïc, naêm vaán ñeà hôïp phaùp naøy ñeå töï traùch vaø chæ trích ñeán vôùi vò aáy ngay trong hieän taïi.
3. Tyû-kheo hay Tyû-kheo-ni naøo, naøy caùc Tyû-kheo, daàu vôùi ñau khoå, vôùi öu tö, vôùi maët ñaày nöôùc maét, than khoùc, vaãn soáng ñôøi soáng Phaïm haïnh hoaøn toaøn thanh tònh, naêm vaán ñeà hôïp phaùp ñeå töï taùn thaùn ñeá vôùi vò aáy ngay trong hieän taïi. Theá naøo laø naêm? "Trong Thaày (vò aáy nghó) coù loøng tin ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày coù loøng hoå theïn ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày coù loøng sôï haõi ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày coù loøng tinh taán ñoái vôùi caùc thieän phaùp; trong Thaày coù trí tueä ñoái vôùi caùc thieän phaùp. Tyû kheo hay tyû kheo ni naøo, nayø caùc Tyû kheo, daàu vôùi ñau khoå, vôùi öu tö, vôùi maët ñaày nöôùc maét, khoùc than vaãn soáng ñôøi soáng Phaïm haïnh hoaøn toaøn thanh tònh, naêm vaán ñeà hôïp phaùp ñeå töï taùn thaùn naøy ñeán vôùi vò aáy ngay trong hieän taïi.
(VI) (6) Böôùc Vaøo
1. - Khoâng coù söï böôùc vaøo baát thieän, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi naøo coù loøng tin an truù vaøo caùc thieän phaùp. Khi naøo loøng tin bieán maát, naøy caùc Tyû-kheo, loøng khoâng tin khôûi leân vaø toàn taïi, thôøi coù söï böôùc vaøo baát thieän.
2-5. Khoâng coù söï böôùc vaøo baát thieän, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi naøo coù loøng hoå theïn... loøng sôï haõi... tinh taán... trí tueä an truù vaøo caùc thieän phaùp. Khi naøo loøng hoå theïn... loøng sôï haõi... tinh taán... trí tueä bieán maát, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng xaáu hoå... khoâng sôï haõi... bieáng nhaùc... aùc tueä khôûi leân vaø toàn taïi, thôøi coù söï böôùc vaøo baát thieän.
(VII) (7) Duïc Voïng
1. - Phaàn lôùn, naøy caùc Tyû-kheo, caùc loaïi höõu tình tìm ñöôïc laïc thuù trong caùc duïc. Vôùi thieän nam töû, naøy caùc Tyû-kheo, ñaõ boû moät beân löôõi lieàm vaø ñoøn gaùnh, xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, vò aáy vöøa ñuû ñeå ñöôïc goïi: "Vò thieän nam töû vì loøng tin xuaát gia". Vì côù sao?
2. Caùc duïc, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc tìm thaáy vôùi tuoåi treû, caùc duïc naøy hay caùc duïc khaùc. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, caùc duïc haï lieät, caùc duïc trung ñaúng, vaø caùc duïc toái thaéng, taát caû duïc ñeàu ñöôïc chaáp nhaän laø caùc duïc.
3. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, coù ñöùa con nít, treû nhoû, ngaây thô ñang naèm ngöûa, do ngöôøi vuù voâ yù, ñöùc nhoû caàm moät caây que hay hoøn saïn cho vaøo mieäng. Ngöôøi vuù haàu aáy phaûi mau choùng taùc yù. Sau khi mau choùng taùc yù, phaûi mau choùng moùc cho ra. Neáu khoâng coù theå mau choùng moùc ra ñöôïc, thôøi vôùi tay traùi maén ñaàu noù, vôùi tay maët, laáy ngoùn tay laøm nhö caùi moùc, moùc cho vaät aáy ra, daàu coù phaûi chaûy maùu. Vì côù sao? Naøy caùc Tyû-kheo, laøm nhö vaäy, coù haïi cho ñöùa treû. Ta noùi raèng khoâng phaûi khoâng coù haïi Nhö vaäy, naøy caùc Tyû kheo, ngöôøi vuù haàu phaûi laøm nhö vaäy vì muoán lôïi ích, vì tìm haïnh phuùc, vì loøng thöông töôûng, vì loøng töø maãn (ñöùa treû). Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, khi ñöùc treû aáy ñaõ lôùn leân, vaø coù ñuû trí khoân, ngöôøi vuù haàu aáy khoâng saên soùc noù nöõa, nghó raèng: "Nay ñöùa treû ñaõ bieát töï baûo veä mình, khoâng phoùng daät nöõa".
Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi naøo vò Tyû-kheo chöa gaây ñöôïc loøng tin ñoái vôùi caùc thieän phaùp, chöa gaây ñöôïc loøng hoå theïn ñoái vôùi caùc thieän phaùp, chöa gaây ñöôïc loøng sôï haõi ñoái vôùi caùc thieän phaùp, chöa gaây ñöôïc tinh taán ñoái vôùi caùc thieän phaùp; chöa gaây ñöôïc trí tueä ñoái vôùi caùc thieän phaùp, cho ñeán khi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta caàn phaûi phoøng hoä Tyû-kheo aáy. Khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo gaây ñöôïc loøng tin ñoái vôùi caùc thieän phaùp, gaây ñöôïc loøng hoå theïn ñoái vôùi thieän phaùp, gaây ñöôïc loøng sôï haõi ñoái vôùi caùc thieän phaùp gaây ñöôïc loøng tinh taán ñoái vôùi caùc thieän phaùp; gaây ñöôïc trí tueä ñoái vôùi caùc thieän phaùp, thôøi khi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta khoâng coøn saên soùc Tyû-kheo aáy, nghó raèng: "Nay Tyû-kheo aáy ñaõ bieát töï baûo veä mình, khoâng coøn phoùng daät nöõa".
(VIII) (8) Töø Boû
1.- Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät Tyû-kheo töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Theá naøo laø naêm?
2. Khoâng coù loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Khoâng coù loøng hoå theïn, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töø boû khoâng an truù trong dieäu phaùp. Khoâng coù loøng sôï haõi, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Bieáng nhaùc, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Khoâng coù trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp.
3. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp. Theá naøo laø naêm? Coù loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp. Coù loøng hoå theïn... coù loøng sôï haõi... coù tinh taán... coù trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp.
(IX) (9) Khoâng Toân Kính (1)
1. - Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Theá naøo laø naêm?
2. Khoâng coù loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Khoâng coù loøng hoå theïn... khoâng coù loøng sôï haõi... bieáng nhaùc... khoâng coù trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, töø boû, khoâng an truù trong dieäu phaùp.
3. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù cung kính, coù toân troïng, khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp. Theá naøo laø naêm?
4. Coù loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù cung kính, coù toân troïng, khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp. Coù loøng hoå theïn... coù loøng sôï haõi... coù tinh taán... coù trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù cung kính, coù toân troïng, khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù cung kính, coù toân troïng, khoâng töø boû, an truù trong dieäu phaùp.
(X) (10) Khoâng Toân Kính (2)
1. - Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, khoâng coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy. Theá naøo laø naêm?
2. Khoâng coù loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, khoâng coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy. Khoâng coù loøng hoå theïn... khoâng coù loøng sôï haõi... bieáng nhaùc... coù aùc trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, khoâng coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng toân troïng, khoâng coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy.
3. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo cung kính, toân troïng, coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy. Theá naøo laø naêm?
4. Coù loøng tin, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù cung kính, coù toân troïng, coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy. Coù loøng hoå theïn... coù loøng sôï haõi... tinh taán... coù trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù cung kính, coù toân troïng, coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coù cung kính, coù toân troïng, coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy.
II. Phaåm Söùc Maïnh
(I) (11) Chöa Ñöôïc Nghe
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, Ta töï cho laø ñaõ ñaït ñöôïc söï cöùu caùnh vôùi thaéng trí ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe. Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy cuûa Nhö Lai. Thaønh töïu caùc ñaõ ñaït ñöôïc vò trí Ngöu vöông, roáng tieáng roáng con sö töû giöõa caùc hoäi chuùng, laøm vaän chuyeån baùnh xe Phaïm thieân. Theá naøo laø naêm?
2. Tín löïc, taøm löïc, quyù löïc, tinh taán löïc, tueä löïc. Coù naêm Nhö Lai löïc naøy cuûa Nhö Lai, naøy caùc Tyû-kheo. Thaønh töïu caùc söùc maïnh aáy, Nhö Lai töï xem ñaõ ñöôïc vò trí Ngöu vöông, roáng tieáng roáng con sö töû giöõa caùc hoäi chuùng, laøm vaän chuyeån baùnh xe Phaïm thieân.
(II) (12) Noùc Nhoïn
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy cuûa baäc höõu hoïc. Theá naøo laø naêm?
2. Tín löïc, taøm löïc, quyù löïc, tinh taán löïc, tueä löïc. naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy cuûa baäc Höõu hoïc. Trong naêm söùc maïnh cuûa baäc Höõu hoïc naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caùi naøy laø toái thöôïng, caùi naøy laø toång nhieáp, caùi naøy laø toång thaâu toùm, töùc laø tueä löïc.
3. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngoâi nhaø coù noùc nhoïn, caùi naøy laø toái thöôïng, caùi naøy laø toång nhieáp, caùi naøy laø toång thaâu toùm, töùc laø caùi noùc. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, trong naêm söùc maïnh naøy cuûa baäc höõu hoïc, caùi naøy laø toái thöôïng, caùi naøy laø toång nhieáp, caùi naøy laø toång thaâu toùm, töùc laø tueä löïc. Do vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau:
4. "Toâi seõ thaønh töïu tín löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc. Toâi seõ thaønh taøm löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc. Toâi seõ thaønh töïu quyù löïc... tinh taán löïc... tueä löïc, ñöôïc goïi laø höõu hoïc löïc." Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp.
(III) (13) Caùc Söùc Maïnh Toùm Löôïc
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy. Theá naøo laø naêm? Tín löïc, taán löïc, nieäm löïc, ñònh löïc, tueä löïc. Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm löïc naøy.
(IV) (14) Caùc Söùc Maïnh Roäng Thuyeát
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy. Theá naøo laø naêm?
2. Tín löïc, taán löïc, nieäm löïc, ñònh löïc, tueä löïc.
Naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tín löïc?
3. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin, tin töôûng ôû söï giaùc ngoä cuûa Nhö Lai: "Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø tín löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø taán löïc?
4. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû soáng tinh caàn tinh taán, töø boû caùc phaùp baát thieän, thaønh töïu caùc thieän phaùp, noã löïc kieân trì tinh taán, khoâng töø boû gaùnh naëng ñoái vôùi thieän phaùp. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø taán löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø nieäm löïc?
5. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù chaùnh nieäm, thaønh töïu toái thaéng nieäm vaø tueä. Vò aáy nhôù vaø gôïi laïi trong trí nhôù nhöõng ñieàu ñaõ noùi vaø ñaõ laøm laâu ngaøy veà tröôùc. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø nieäm löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø ñònh löïc?
6. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû ly caùc duïc, ly caùc baát thieän phaùp, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm, coù töù. Laøm cho tònh chæ taàm vaø töù, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tónh nhaát taâm. Ly hyû, truù xaû, chaùnh nieäm, tænh giaùc, thaân caûm laïc thoï, ñöôïc caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù ba. Ñoaïn laïc ñoaïn khoå, chaám döùt hyû öu ñaõ caûm thoï töø tröôùc, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ñònh löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tueä löïc?
7. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù trí tueä, thaønh töïu trí tueä veà sanh dieät, vôùi söï theå nhaäp baäc Thaùnh vaøo con ñöôøng ñoaïn taän khoå ñau. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tueä löïc.
Naøy caùc Tyû-kheo, caùc phaùp naøy laø naêm löïc.
(V) (15) Caàn Phaûi Thaáy
- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy. Theá naøo laø naêm? Tín löïc, taán löïc, nieäm löïc, ñònh löïc, tueä löïc.
Vaø naøy caùc Tyû-kheo, tín löïc caàn phaûi thaáy ôû ñaâu? Trong boán Döï löu chi phaàn; ôû ñaáy, tín löïc caàn phaûi thaáy. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, taán löïc caàn phaûi thaáy ôû ñaâu? Trong boán chaùnh caàn; ôû ñaáy taán löïc caàn phaûi thaáy. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nieäm löïc caàn phaûi thaáy ôû ñaâu? Trong Boán nieäm xöù; ôû ñaáy, nieäm löïc caàn phaûi thaáy. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, ñònh löïc caàn phaûi thaáy. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, ñònh löïc caàn phaûi thaáy ôû ñaâu? ÔÛ trong boán Thieàn; ôû ñaáy, ñònh löïc caàn phaûi thaáy. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, tueä löïc caàn phaûi thaáy ôû ñaâu? ÔÛ trong boán Thaùnh ñeá; ôû ñaáy, tueä löïc caàn phaûi thaáy. Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söùc maïnh naøy.
(VI) (16) Laïi Noùc Nhoïn
(Xin xem kinh soá12)(VII) (17) Haïnh Phuùc Cho Ai? (1)-Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñem laïi haïnh phuùc cho mình, khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi khaùc. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töï mình ñaày ñuû giôùi haïnh, khoâng coù khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû giôùi haïnh; töï mình ñaày ñuû Thieàn ñònh, khoâng coù khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû Thieàn ñònh; töï mình ñaày ñuû trí tueä, khoâng coù khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû trí tueä; töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt; töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán, khoâng coù khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaàu ñuû giaûi thoaùt tri kieán. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñem laïi haïnh phuùc cho mình, khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi khaùc.
(VIII) (18) Haïnh Phuùc Cho Ai ? (2)
- Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi khaùc, khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho mình. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng töï mình ñaày ñuû giôùi haïnh, khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû giôùi haïnh; khoâng töï mình ñaày ñuû Thieàn ñònh... khoâng töï mình ñaày ñuû trí tueä... khoâng töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt... khoâng töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán, khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán. Ñaày ñuû naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi khaùc, khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho mình.
(IX) (19) Haïnh Phuùc Cho Ai ? (3)
- Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho mình, khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo khoâng töï mình ñaày ñuû giôùi haïnh, khoâng khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû giôùi haïnh; khoâng töï mình ñaày ñuû Thieàn ñònh... khoâng töï mình ñaày ñuû trí tueä... khoâng töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt... khoâng töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán, khoâng khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho mình, khoâng ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi.
(X) (20) Haïnh Phuùc Cho Ai ? (4)
- Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñem laïi haïnh phuùc cho mình vaø ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo töï mình ñaày ñuû giôùi haïnh vaø khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû giôùi haïnh; töï mình ñaày ñuû Thieàn ñònh... töï mình ñaày ñuû trí tueä... töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt... töï mình ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán, vaø khuyeán khích ngöôøi khaùc ñaày ñuû giaûi thoaùt tri kieán. Ñaày ñuû naêm phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ñem laïi haïnh phuùc cho mình vaø ñem laïi haïnh phuùc cho ngöôøi.
III. Phaåm Naêm Phaàn
(I) (21) Khoâng Coù Cung Kính (1)
1- Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng cung kính, khoâng thaän troïng, khoâng soáng töông hoøa vôùi caùc vò ñoàng Phaïm haïnh, seõ laøm cho vieân maõn thaéng haïnh phaùp, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Sau khi khoâng laøm cho vieân maõn thaéng haïnh phaùp, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn höõu hoïc phaùp, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Khoâng laøm cho vieân maõn höõu hoïc phaùp, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn caùc giôùi luaät, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Sau khi khoâng laøm cho vieân maõn caùc giôùi luaät, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn chaùnh tri kieán, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Sau khi khoâng laøm cho vieân maõn chaùnh tri kieán, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn chaùnh ñònh, söï kieän naøy khoâng xaûy ra.
2. Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, coù cung kính coù thaän troïng, soáng töông hoøa vôùi caùc vò ñoàng Phaïm haïnh seõ laøm cho vieân maõn thaéng haïnh phaùp, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm cho vieân maõn thaéng haïnh phaùp, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn höõu hoïc phaùp, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm cho vieân maõn höõu hoïc phaùp, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn caùc giôùi luaät, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm cho vieân maõn caùc giôùi luaät, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn chaùnh tri kieán, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm cho vieân maõn chaùnh tri kieán, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn chaùnh ñònh, söï kieän naøy coù xaûy ra.
(II) (22) Khoâng Coù Cung Kính (2)
1. - Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng cung kính, khoâng thaän troïng, khoâng soáng töông hoøa vôùi caùc vò ñoàng Phaïm haïnh, seõ laøm vieân maõn thaéng haïnh phaùp, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Sau khi khoâng laøm cho vieân maõn thaéng haïnh phaùp, vò aáy seõ laøm vieân maõn höõu hoïc phaùp, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Sau khi khoâng laøm cho vieân maõn höõu hoïc phaùp, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn giôùi uaån, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Sau khi khoâng laøm cho vieân maõn giôùi uaån, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn ñònh uaån, söï kieän naøy khoâng xaûy ra. Sau khi khoâng laøm cho vieân maõn ñònh uaån, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn tueä uaån, söï kieän naøy khoâng xaûy ra.
2. Tyû-kheo, naøy caùc Tyû-kheo, coù cung kính, coù thaän trong, soáng töông hoøa vôùi caùc vò ñoàng Phaïm haïnh, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn thaéng haïnh phaùp, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm cho vieân maõn thaéng haïnh phaùp, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn höõu hoïc phaùp, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm vieân maõn höõu hoïc phaùp, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn giôùi uaån, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm cho vieân maõn giôùi uaån, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn ñònh uaån, söï kieän naøy coù xaûy ra. Sau khi laøm cho vieân maõn ñònh uaån, vò aáy seõ laøm cho vieân maõn tueä uaån, söï kieän naøy coù xaûy ra.
(III) (23) Caùc Ueá Nhieãm
1. - Coù naêm ueá nhieãm naøy cuûa vaøng, naøy caùc Tyû-kheo, do caùc ueá nhieãm aáy, vaøng bò ueá nhieãm khoâng ñöôïc nhu nhuyeán, khoâng ñöôïc deã söû duïng, khoâng saùng choùi, bò beå vuïn vaø khoâng chôn chaùnh chòu söï taùc thaønh. Theá naøo laø naêm?
2. Saét, ñoàng, thieác, chì vaø baïc. Coù naêm ueá nhieãm naøy cuûa vaøng, naøy caùc Tyû-kheo, do ueá nhieãm aáy, vaøng bò ueá nhieãm khoâng ñöôïc nhu nhuyeán, khoâng ñöôïc deã söû duïng, khoâng saùng choùi bò beå vuïn vaø khoâng chôn chaùnh chòu söï taùc thaønh.
3. Vaø khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, vaøng ñöôïc giaûi thoaùt khoûi naêm ueá nhieãm naøy, khi aáy vaøng aáy ñöôïc nhu nhuyeán, deã söû duïng, saùng choùi, khoâng bò beå vuïn, vaø chôn chaùnh chòu söï taùc thaønh. Vaø caùc ñoà trang söùc naøo ngöôøi ta muoán nhö nhaãn, nhö boâng tai, nhö voøng coå, nhö daây chuyeàn vaøng, vaøng aáy coù theå duøng tuøy theo öôùc muoán.
Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm ueá nhieãm naøy cuûa taâm, do caùc ueá nhieãm aáy, taâm bò ueá nhieãm, khoâng nhu nhuyeán, khoâng deã söû duïng, khoâng saùng choùi, bò beå vuïn, khoâng chôn chaùnh ñònh tónh ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc. Theá naøo laø naêm?
4. Tham duïc, saân, hoân traàm thuïy mieân, traïo hoái, nghi. Coù naêm ueá nhieãm naøy cuûa taâm, naøy caùc Tyû-kheo, do naêm ueá nhieãm aáy, taâm bò ueá nhieãm khoâng ñöôïc nhu nhuyeán, khoâng deã söû duïng, khoâng saùng choùi, bò beå vuïn, khoâng chôn chaùnh, ñònh tónh ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc.
5. Vaø khi naøo, naøy caùc Tyû-kheo, taâm ñöôïc giaûi thoaùt khoûi naêm ueá nhieãm aáy; khi aáy taâm aáy ñöôïc nhu nhuyeán, deã söû duïng, saùng choùi, khoâng beå vuïn, chôn chaùnh ñònh tónh ñeå ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc. Tuøy thuoäc theo phaùp gì caàn phaûi ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí, taâm vò aáy höôùng ñeán ñeå ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí. Taïi ñaây, taïi ñaáy vò aáy coù khaû naêng, coù naêng luïc ñaït ñeán phaùp aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
6. Neáu vò aáy öôùc muoán, "Ta seõ chöùng ñöôïc caùc loaïi thaàn thoâng, moät thaân hieän ra nhieàu thaân, nhieàu thaân hieän ra moät thaân; hieän hình bieán hình ñi ngang qua vaùch, qua töôøng, qua nuùi nhö ñi qua hö khoâng; ñoän thoå, troài leân ngang qua ñaát lieàn nhö ôû trong nöôùc; ñi treân nöôùc khoâng chìm, nhö treân ñaát lieàn; ngoài kieát-giaø hay ñi treân hö khoâng nhö con chim; vôùi baøn tay, chaïm vaø sôø maët traêng vaø maët trôøi, nhöõng vaät coù ñaïi oai löïc, ñaïi oai thaàn nhö vaäy; coù theå töï thaân bay ñeán coõi Phaïm thieân." Taïi ñaáy, taïi ñaáy, vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán traïng thaùi aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
7. Neáu vò aáy muoán: "Vôùi thieân nhó thanh tònh, sieâu nhaân, coù theå nghe hai loaïi tieáng chö thieân vaø loaøi Ngöôøi, xa vaø gaàn". Taïi ñaáy, taïi ñaáy, vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán traïng thaùi aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
8. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Mong raèng vôùi taâm cuûa mình coù theå bieát ñöôïc taâm cuûa caùc loaïi chuùng sanh khaùc, taâm cuûa loaøi Ngöôøi khaùc nhau nhö sau: "Taâm coù tham, bieát laø taâm coù tham. Taâm khoâng tham, bieát laø taâm khoâng tham. Taâm coù saân bieát laø taâm coù saân. Taâm khoâng saân, bieát laø taâm khoâng saân. Taâm coù si bieát laø taâm coù si. Taâm khoâng si bieát laø taâm khoâng si. Taâm chuyeân chuù bieát laø taâm chuyeân chuù. Taâm taùn loaïn bieát laø taâm taùn loaïn. Ñaïi haønh taâm bieát laø ñaïi haønh taâm. Khoâng phaûi ñaïi haønh taâm bieát laø khoâng phaûi ñaïi haønh taâm. Taâm chöa voâ thöôïng bieát laø taâm chöa voâ thöôïng. Taâm voâ thöôïng bieát laø taâm voâ thöôïng. Taâm Thieàn ñònh bieát laø taâm thieàn ñònh. Taâm khoâng thieàn ñònh bieát laø taâm khoâng Thieàn ñònh. Taâm giaûi thoaùt bieát laø taâm giaûi thoaùt. Taâm khoâng giaûi thoaùt bieát laø taâm khoâng giaûi thoaùt"". Taïi ñaáy, taïi ñaáy, vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán traïng thaùi aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
9. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Ta seõ nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, möôøi ñôøi, hai möôi ñôøi, ba möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêmñôøi, hai traêm ñôøi, ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp, nhieàu hoaïi vaø thaønh kieáp." Vò aáy nhôù raèng: "Taïi choã kia, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, ñoà aên nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc theá naøy. Sau khi cheát taïi choã kia, ta ñöôïc sinh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, ñoà aên nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã noï, ta ñöôïc sanh ôû ñaây." Taïi choã, taïi ñaáy, vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán traïng thaùi aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
10. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân, ta thaáy söï töø boû vaø sanh khôûi cuûa chuùng sanh. Ta bieát roõ chuùng sanh, ngöôøi haï lieät, keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Caùc vò chuùng sanh aáy laøm nhöõng aùc haïnh veà thaân, aùc haïnh veà lôøi, aùc haïnh veà yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán. Nhöõng ngöôøi naøy, sau khi thaân hoaïi maïng chung phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Caùc vò chuùng sanh naøo laøm nhöõng thieän haïnh veà thaân, ngöõ vaø yù, khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán. Nhöõng vò naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân caùc coõi laønh, coõi Trôøi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy, vôùi thieân nhaõn thuaàn tònh sieâu nhaân, ta coù theå thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. ta coù theå roõ bieát raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät, keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ, keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén, keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï". Taïi ñaáy, taïi ñaáy, vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán traïng thaùi aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
11. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Do ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi, vôùi thaéng trí ta chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt." Taïi ñaáy, taïi ñaáy, vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán traïng thaùi aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
(IV) (24) AÙc Giôùi
1. - Vôùi ngöôøi aùc giôùi, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngöôøi phaù giôùi, chaùnh ñònh do vaäy bò phaù hoaïi. Khi chaùnh ñònh khoâng coù maët, vôùi ngöôøi chaùnh ñònh bò phaù hoaïi, nhö thaät tri kieán do vaäy bò phaù hoaïi. Khi nhö thaät tri kieán khoâng coù maët, vôùi ngöôøi nhö thaät tri kieán bò phaù hoaïi, nhaøm chaùn, ly tham do vaäy bò phaù hoaïi. Khi nhaøm chaùn ly tham khoâng coù maët, vôùi ngöôøi nhaøm chaùn ly tham bò phaù hoaïi, giaûi thoaùt tri kieán do vaäy bò phaù hoaïi.
2. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caây, vôùi caønh vaø laù bò phaù hoaïi, thôøi ñoït caây aáy khoâng ñi ñeán vieân maõn, voû caây khoâng ñi ñeán vieân maõn, giaùc caây khoâng ñi ñeán vieân maõn, loõi caây khoâng ñi ñeán vieân maõn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngöôøi aùc giôùi, vôùi ngöôøi phaù giôùi, chaùnh ñònh do vaäy bò phaù hoaïi. Khi chaùnh ñònh khoâng coù maët, vôùi ngöôøi chaùnh ñònh bò phaù hoaïi, nhö thaät tri kieán nhaân vaäy bò phaù hoaïi. Khi nhö thaät tri kieán khoâng coù maët, vôùi ngöôøi nhö thaät tri kieán bò phaù hoaïi, nhaøm chaùn, ly tham do vaäy bò phaù hoaïi. Khi nhaøm chaùn, ly tham khoâng coù maët, vôùi ngöôøi nhaøm chaùn ly tham bò phaù hoaïi, giaûi thoaùt tri kieán do vaäy bò phaù hoaïi.
3. Vôùi ngöôøi coù giôùi, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngöôøi gìn giöõ giôùi, chaùnh ñònh do vaäy ñöôïc ñaày ñuû. Do chaùnh ñònh coù maët, vôùi ngöôøi chaùnh ñònh ñöôïc thaønh töïu, nhö thaät tri kieán do vaäy ñöôïc thaønh töïu. Do nhö thaät tri kieán coù maët, vôùi ngöôøi nhö thaät tri kieán coù maët, nhaøm chaùn, ly tham do vaäy ñöôïc thaønh töïu. Do nhaøm chaùn, ly tham coù maët, vôùi ngöôøi nhaøm chaùn ly tham ñöôïc thaønh töïu, giaûi thoaùt tri kieán do vaäy ñöôïc thaønh töïu.
4. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caây, vôùi caønh vaø laù ñöôïc ñaày ñuû, thôøi ñoït caây aáy ñi ñeán vieân maõn voû caây ñi ñeán vieân maõn, giaùc caây ñi ñeán vieân maõn loõi caây ñi ñeán vieân maõn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngöôøi coù giôùi, vôùi ngöôøi giöõ gìn giôùi, chaùnh ñònh nhaân vaäy ñöôïc ñaày ñuû. Do chaùnh ñònh coù maët, vôùi ngöôøi chaùnh ñònh ñöôïc thaønh töïu, nhö thaät tri kieán do vaäy ñöôïc thaønh töïu. Do nhö thaät tri kieán coù maët, vôùi ngöôøi nhö thaät tri kieán ñöôïc thaønh töïu, nhaøm chaùn, ly tham do vaäy ñöôïc thaønh töïu. Do nhaøm chaùn, ly tham coù maët, vôùi ngöôøi nhaøm chaùn, ly tham ñöôïc thaønh töïu, giaûi thoaùt tri kieán do vaäy ñöôïc thaønh töïu.
(V) (25) Nhieáp Thoï
1. - Do nhieáp thoï naêm chi phaàn, naøy caùc Tyû-kheo, chaùnh tri kieán ñöôïc thaønh thuïc vôùi taâm giaûi thoaùt quaû vaø vôùi caùc lôïi ích cuûa taâm giaûi thoaùt quaû vaø vôùi caùc lôïi ích cuûa taâm giaûi thoaùt quaû vôùi tueä giaûi thoaùt quaû vaø vôùi caùc lôïi ích cuûa tueä giaûi thoaùt quaû.
2. Vôùi naêm phaùp gì? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, chaùnh tri kieán ñöôïc giôùi phaùp nhieáp thoï, ñöôïc vaên nhieáp thoï, ñöôïc luaän nghò nhieáp thoï, ñöôïc chæ nhieáp thoï, ñöôïc quaùn nhieáp thoï. Do ñöôïc naêm chi phaàn naøy nhieáp thoï, naøy caùc Tyû-kheo, chaùnh tri kieán ñöôïc thaønh töïu vôùi taâm giaûi thoaùt quaû vaø caùc lôïi ích cuûa taâm giaûi thoaùt quaû, vôùi taâm giaûi thoaùt quaû, vôùi tueä giaûi thoaùt quaû vaø caùc lôïi ích cuûa tueä giaûi thoaùt quaû.
(VI) (26) Giaûi Thoaùt Xöù
1. - Coù naêm giaûi thoaùt xöù naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây vò Tyû-kheo soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn, thôøi taâm chöa giaûi thoaùt ñöôïc gæai thoaùt, hay caùc laäu hoaëc chöa ñöôïc ñoaïn dieät hoaøn toaøn, ñi ñeán ñoaïn dieät hoaøn toaøn, hay voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch chöa ñaït, ñöôïc ñaït ñeán.
2. Theá naøo laø naêm? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ñaïo Sö hay moät vò ñoàng Phaïm haïnh ñoùng vai troø vò Ñaïo Sö thuyeát phaùp cho vò Tyû-kheo. Tuøy theo baäc Ñaïo Sö, hay moät vò ñoàng Phaïm haïnh ñoùng vai troø vò Ñaïo Sö thuyeát phaùp cho vò Tyû-kheo nhö theá naøo, nhu theá naøo,tuøy theo nhö vaäy, nhö vaäy, vò Tyû-kheo tín thoï veà nghóa vaø tín thoï veà phaùp trong phaùp aáy. Do vò aáy tín thoï veà nghóa, tín thoï veà phaùp, neân haân hoan sanh. Do haân hoan, neân hyû sanh. Do yù hoan hyû, thaân ñöôïc khinh an. Do thaân ñöôïc khinh an, vò aáy caûm giaùc laïc thoï. Do laïc thoï, taâm ñöôïc ñònh tónh. Ñaây laø giaûi thoaùt xöù thöù nhaát; ôû ñaáy, vò Tyû-kheo soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tinh caàn, thôøi taâm chöa giaûi thoaùt ñöôïc giaûi thoaùt, hay caùc laäu hoaëc chöa ñöôïc ñoaïn dieät hoaøn toaøn, ñi ñeán ñoaïn dieät hoaøn toaøn, hay voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch chöa ñaït, ñöôïc ñaït tôùi.
3. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ñaïo Sö hay moät vò ñoàng Phaïm haïnh ñoùng vai troø vò Ñaïo Sö khoâng thuyeát phaùp cho vò Tyû-kheo. Vaø vò Tyû-kheo aáy thuyeát phaùp roäng raõi cho caùc ngöôøi khaùc nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Vò Tyû-kheo aáy thuyeát phaùp roäng raõi cho caùc ngöôøi khaùc nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng, nhö theá naøo, nhö theá naøo, tuøy theo nhö vaäy, nhö vaäy, vò aáy tín thoï veà nghóa vaø tín thoï veà phaùp trong phaùp aáy. Do vò aáy tín thoï veà nghóa, tín thoï veà phaùp neân haân hoan sanh. Do haân hoan sanh neân hyû sanh... taâm ñöôïc ñònh tónh. Ñaây laø giaûi thoaùt xöù thöù hai, ôû ñaây vò Tyû-kheo soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm... ñöôïc ñaït tôùi.
4. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ñaïo Sö hay moät vò ñoàng Phaïm haïnh ñoùng vai troø vò Ñaïo Sö khoâng thuyeát phaùp cho vò Tyû-kheo. Vò Tyû-kheo aáy khoâng thuyeát phaùp moät caùch roäng raõi cho caùc ngöôøi khaùc nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Vò aáy ñoïc tuïng phaùp moät caùch roäng raõi nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Vò Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo ñoïc tuïng phaùp nhö vaäy, nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng, moät caùch roäng raõi nhö theá naøo, nhö theá naøo, tuøy theo nhö vaäy, nhö vaäy vò Tyû-kheo aáy tín thoï veà nghóa vaø tín thoï veà phaùp trong phaùp aáy. Do vò aáy tín thoï veà nghóa, tín thoï veà phaùp neân haân hoan sanh. Do haân hoan, neân hyû sanh... taâm ñöôïc ñònh tónh. Ñaây laø giaûi thoaùt xöù thöù ba, ôû ñaây vò Tyû-kheo soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm... ñöôïc ñaït tôùi.
5. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ñaïo Sö hay moät vò ñoàng Phaïm haïnh ñoùng vai troø vò Ñaïo Sö, khoâng thuyeát phaùp cho vò Tyû-kheo. Vò Tyû-kheo aáy khoâng thuyeát phaùp nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng moät caùch roäng raõi cho ngöôøi khaùc. Vò aáy khoâng ñoïc tuïng phaùp moät caùch roäng raõi nhö ñaõ nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Nhöng vò aáy vôùi taâm tuøy taàm, tuøy töï, vôùi yù quaùn saùt phaùp nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc ñoïc tuïng. Vò Tyû-kheo aáy, naøy caùc Tyû-kheo, do vôùi taâm tuøy taàm, tuøy töù, vôùi yù quaùn saùt phaùp nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc ñoïc tuïng nhö theá naøo, nhö theá naøo, tuøy theo nhö vaäy, nhö vaäy, vò Tyû-kheo aáy tín thoï veà nghóa, tín thoï veà phaùp trong phaùp aáy. Do vò aáy tín thoï veà nghóa, tín thoï veà phaùp, neân haân hoan sanh. Do haân hoan, neân hyû sanh... taâm ñöôïc ñònh tónh. Ñaây laø giaûi thoaùt xöù thöù tö, ôû ñaây vò Tyû-kheo soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm... ñöôïc ñaït tôùi.
6. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Ñaïo Sö hay moät vò ñoàng Phaïm haïnh ñoùng vai vò Ñaïo Sö khoâng thuyeát phaùp cho vò Tyû-kheo. Vò Tyû-kheo aáy khoâng thuyeát phaùp moät caùch roäng raõi cho caùc ngöôøi khaùc, nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Vò aáy khoâng ñoïc tuïng phaùp aáy moät caùch roäng raõi, nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Vò aáy khoâng vôùi taâm tuøy taàm, tuøy töù, vôùi yù quaùn saùt phaùp nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ hoïc thuoäc loøng. Vò aáy phaùp nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ hoïc thuoäc loøng. Nhöng vò aáy kheùo naém giöõ moät ñònh töôùng, kheùo taùc yù, kheùo thoï trì, kheùo thoâng ñaït vôùi trí tueä nhö theá naøo, nhö theá naøo, tuøy theo nhö vaäy, nhö vaäy, vò aáy tín thoï veà nghóa, tín thoï veà phaùp trong phaùp aáy. Do vò aáy tín thoï veà nghóa, tín thoï veà phaùp neân haân hoan. Do haân hoan, neân hyû sanh... taâm ñöôïc ñònh tónh. Ñaây laø giaûi thoaùt xöù thöù naêm, ôû ñaây, vò Tyû-kheo soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm... ñöôïc ñaït tôùi.
7. Coù naêm giaûi thoaùt xöù naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây vò Tyû-kheo soáng khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tính caàn, thôøi taâm chöa giaûi thoaùt, döôïc giaûi thoaùt, hay caùc laäu hoaëc chöa ñoaïn dieät hoaøn toaøn, ñi ñeán ñoaïn dieät hoaøn toaøn, hay voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch chöa ñaït, ñöôïc ñaït ñeán.
(VII) (27) Ñònh
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, thoâng minh, thöôøng nieäm, haõy tu taäp voâ löôïng ñònh. Vôùi ai thoâng minh thöôøng nieäm, tu taäp voâ löôïng ñònh, töï moãi ngöôøi aáy khôûi leân naêm trí. Theá naøo laø naêm?
2. Ñònh naøy hieän taïi laïc vaø töông lai coù quaû dò thuïc laïc, trong moãi ngöôøi, trí (nhö vaäy) khôûi leân. Ñònh naøy thuoäc baäc Thaùnh, khoâng thuoäc vaät chaát, trong moãi ngöôøi, trí (nhö vaäy) khôûi leân. Ñònh naøy khoâng do ngöôøi aùc thöïc hieän, trong moãi ngöôøi, trí (nhö vaäy) khôûi leân. Ñònh naøy an tònh, thuø dieäu ñem ñeán khinh an, ñaït ñöôïc nhaát taâm, khoâng phaûi laø söï cheá ngöï goø eùp thöôøng xuyeân, trong moãi ngöôøi, trí (nhö vaäy) khôûi leân: "An tònh, ta nhaäp ñònh naøy. An tònh, ta xuaát khoûi ñònh naøy", trong moãi ngöôøi trí (nhö vaäy) khôûi leân.
Naøy caùc Tyû-kheo, thoâng minh, thöôøng nieäm, haõy tu taäp voâ löôïng ñònh. Vôùi ai thoâng minh, thöôøng nieäm, haõy tu taäp voâ löôïng ñònh, töï moãi ngöôøi aáy, khôûi leân naêm trí naøy.
(VIII) (28) Naêm Chi Phaàn
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, Ta seõ thuyeát giaûng söï tu taäp Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn. Haõy laéng nghe vaø suy nghieäm kyõ. Ta seõ giaûng.
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
- Naøy caùc Tyû-kheo, nhö theá naøo laø söï tu taäp Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn?
2. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ly duïc... chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù nhaát vôùi taàm, vôùi töù. Vò aáy thaám nhuaàn, taåm öôùt, laøm cho sung maõn, traøn ñaày thaân mình vôùi hyû laïc do ly duïc sanh, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc hyû laïc do ly duïc sanh aáy thaám nhuaàn.
3. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, nhö moät ngöôøi haàu taém hay ñeä töû haàu taém, sau khi raéc boät taém trong thau baèng ñoàng, lieàn nhoài boät aáy vôùi nöôùc. Cuïc boät taém aáy ñöôïc thaám nhuaàn nöôùc öôùt, traøo troän vôùi nöôùc öôùt, thaám öôùt caû trong laãn ngoaøi vôùi nöôùc, nhöng khoâng chaûy thaønh gioït. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo thaám nhuaàn, taåm öôùt, laøm cho dung maõn, traøn ñaày thaân naøy vôùi hyû laïc do ly duïc sanh, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc hyû laïc do ly duïc sanh aáy thaám nhuaàn.
Ñaây laø söï tu taäp thöù nhaát veà Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn.
4. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo laøm cho tònh chæ taàm vaø töù... chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù hai. Vò aáy thaám nhuaàn, taåm öôùt, laøm cho sung maõn, traøn ñaày thaân naøy vôùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc hyû laïc do ñònh sanh aáy thaám nhuaàn.
5. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät hoà nöôùc, nöôùc töï daâng leân, phöông Ñoâng khoâng coù loã nöôùc chaûy ra, phöông Taây khoâng coù loã nöôùc chaûy ra, phöông Baéc khoâng coù loã nöôùc chaûy ra, phöông Nam khoâng coù loã nöôùc chaûy ra, vaø thænh thoaûng trôøi laïi möa lôùn. Suoái nöôùc maùt töø hoà nuôùc aáy phun ra, thaám nhuaàn, taåm öôùt, laøm cho sung maõn traøn ñaày hoà nöôùc aáy vôùi nöôùc maùt laïnh, khoâng moät choã naøo cuûa hoà nöôùc aáy khoâng ñöôïc nöôùc maùt laïnh thaám nhuaàn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thaám nhuaàn taåm öôùt laøm cho sung maõn traøn ñaày thaân naøy vôùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc hyû laïc do ñònh sanh aáy thaám nhuaàn.
Ñaây laø söï tu taäp thöù hai veà Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn.
6. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng vaø an truù Thieàn thöù ba. Vò Tyû-kheo aáy thaám nhuaàn vôùi laïc thoï khoâng coù hyû aáy, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc laïc thoï khoâng coù hyû aáy thaám nhuaàn.
7. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, trong hoà sen xanh, hoà sen hoàng hay sen traéng, nhöõng boâng hoa aáy sanh trong nöôùc, lôùn leân trong nöôùc, khoâng vöôït khoûi nöôùc, nuoâi soáng döôùi nöôùc, töø ñaàu ngoïn cho ñeán goác reã ñeàu thaám nhuaàn, taåm öôùt, traøn ñaày thaáu suoát bôûi nöôùc maùt laïnh aáy, khoâng moät choã naøo cuûa toaøn theå sen xanh, sen hoàng hay sen traéng khoâng ñöôïc nöôùc maùt laïnh aáy thaám nhuaàn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo thaám nhuaàn, taåm öôùt, laøm cho sung maõn traøn ñaày thaân naøy vôùi laïc thoï khoâng coù hyû aáy, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc laïc thoï khoâng coù hyû aáy thaám nhuaàn.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï tu taäp thöù ba veà Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn.
8. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo xaû laïc, xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng vaø truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm, thanh tònh. Tyû-kheo aáy ngoài thaám nhuaàn toaøn thaân mình vôùi taâm thuaàn tònh trong saùng, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc taâm thuaàn tònh trong saùng aáy thaám nhuaàn.
9. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngoài ngöôøi duøng taám vaûi traéng truøm ñaàu, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc vaûi traéng aáy che phuû. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ngoài thaám nhuaàn toaøn thaân naøy vôùi taâm thuaàn tònh trong saùng, khoâng moät choã naøo treân toaøn thaân khoâng ñöôïc taâm thuaàn tònh trong saùng aáy thaám nhuaàn.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï tu taäp thöù tö veà Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn.
10. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, quaùn saùt töôùng ñöôïc vò Tyû-kheo kheùo naém giöõ, kheùo taùc yù, kheùo thoï trì, kheùo theå nhaäp vôùi trí tueä.
11. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi quaùn saùt moät ngöôøi khaùc, ngöôøi ñöùng quaùn saùt ngöôøi ngoài, hay ngöôøi ngoài quaùn saùt ngöôøi naèm. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, quaùn saùt töôùng ñöôïc Tyû-kheo kheùo naém giöõ, kheùo taùc yù, kheùo thoï trì, kheùo theá nhaäp vôùi trí tueä.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï tu taäp thöù naêm veà Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn.
Tu taäp nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo vôùi Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn ñöôïc laøm cho sung maõn nhö vaäy, tuøy thuoäc theo phaùp gì caàn phaûi ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí, taâm vò aáy höôùng ñeán ñeå ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí. Taïi ñaáy, taïi ñaáy vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán phaùp aáy daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
12. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caùi gheø nöôùc ñaët treân moät caùi giaù, gheø aáy ñöïng ñaày nöôùc, traøn ñaày ñeán noãi con quaï coù theå uoáng ñöôïc. Vaø moät ngöôøi coù söùc maïnh ñeán laéc qua laéc laïi caùi gheø aáy, nhö vaäy nöôùc coù ñoå ra chaêng?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
- Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo tu taäp nhö vaäy, Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn ñöôïc laøm cho sung maõn nhö vaäy, tuøy thuoäc theo phaùp gì caàn phaûi ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí, taâm vò aáy höôùng ñeán ñeå ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí. Taïi ñaáy, taïi ñaáy vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán phaùp aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
13. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät hoà nöôùc treân moät khoaûnh ñaát baèng, boán goùc coù bôø ñeâ ñaép cao ñaàu traøn nöôùc ñeán noãi con quaï coù theå uoáng ñöôïc. Roài moät ngöôøi coù söùc maïnh ñeán thaùo bôø ñeâ choã naøy choã kia, nhö vaäy nöôùc coù ñoå ra chaêng?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
- Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo tu taäp nhö vaäy... daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
14. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, treân ñaát baèng, taïi choã ngaõ tö, coù moät chieác xe ñang ñaäu, thaéng vôùi ngöïa thuaàn chuûng, coù gaäy thuùc ngöïc ñaët ngang saün saøng. Coù ngöôøi huaán luyeän ngöïa thieän xaûo, ngöôøi ñaùnh xe ñieàu ngöï caùc con ngöïa ñaùng ñöôïc ñieàu ngöïa, leo leân xe aáy, tay traùi naém laáy daây cöông tay maët caàm laáy gaäy thuùc ngöïa, coù theå ñaùnh xe ngöïa aáy ñi tôùi ñi lui taïi choã naøo vaø nhö theá naøo theo yù mình muoán. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo tu taäp nhö vaäy, Thaùnh chaùnh ñònh goàm coù naêm chi phaàn ñöôïc laøm cho sung maõn nhö vaäy, tuøy thuoäc theo phaùp gì caàn phaûi ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí, taâm vò aáy höôùng ñeán ñeå ñöôïc giaùc ngoä vôùi thaéng trí. Taïi ñaáy, taïi ñaáy vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán phaùp aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
15. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Ta seõ chöùng ñöôïc caùc loaïi thaàn thoâng, moät thaân hieän ra nhieàu thaân... " (nhö treân, soá 23, muïc 6)... daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
16. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Thieân nhó thanh tònh sieâu nhaân... " (nhö treân, soá 23, muïc 7)
17. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Mong raèng vôùi taâm cuûa mình coù theå hieåu bieát ñöôïc taâm cuûa caùc loaïi chuùng sanh khaùc... " (nhö treân, soá 23, muïc 8)...
18. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Ta seõ nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù, nhö moät ñôøi... " (nhö treân, soá 23, muïc 9)...
19. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân, ta thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh... " (nhö treân, soá 23, muïc 10)
20. Neáu vò aáy öôùc muoán: "Do ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi, vôùi thaéng trí ta chöùng ngoä, chöùng ñaït vaø an truù voâ laäu taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt". Taïi ñaáy, taïi ñaáy, vò aáy coù khaû naêng, coù naêng löïc ñaït ñeán traïng thaùi aáy, daàu thuoäc loaïi xöù naøo.
(IX) (29) Kinh Haønh
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm lôïi ích naøy cuûa kinh haønh. Theá naøo laø naêm?
2. Kham nhaãn ñöôïc ñöôøng tröôøng; kham nhaãn ñöôïc tinh caàn; ít beänh taät; ñöa ñeán tieâu hoùa toát ñeïp caùc ñoà ñöôïc aên, ñöôïc uoáng, ñöôïc nhai, ñöôïc neám; ñònh chöùng ñöôïc trong khi kinh haønh ñöôïc toàn taïi laâu daøi. Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo laø naêm lôïi ích cuûa kinh haønh.
(X) (30) Toân Giaû Naøgita
1. Nhö vaày toâi nghe:
Moät thôøi, Theá Toân boä haønh giöõa caùc ngöôøi Kosala, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo ñi ñeán moät laøng Baø-la-moân teân laø Icchaønangalam. Taïi ñaáy, Theá Toân truù ôû Icchaønangalam, trong khoùm röøng Icchaønangalam.
Caùc Baø-la-moân gia chuû ôû Icchaønangalam ñöôïc nghe: "Sa-moân Toân giaû Gotama laø Thích töû xuaát gia töø gia ñình hoï Thích, ñaõ ñeán Icchaønangalam, truù ôû Icchaønanagalam trong khoùm röøng Icchaønangalam. Veà Toân giaû Gotama aáy, tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi: "Ñaây laø ñöùc Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Theä, Theá gian giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân. Vôùi thaéng trí, Ngaøi töï thaân chöùng ngoä theá giôùi naøy cuøng vôùi Thieân giôùi, Phaïm thieân giôùi, vôùi chuùng Sa-moân, Baø-la-moân caùc loaøi Trôøi vaø Ngöôøi. Sau khi ñaõ chöùng ngoä, Ngaøi tuyeân thuyeát ñieàu Ngaøi ñaõ chöùng ngoä. Ngaøi thuyeát phaùp sô thieän, trung thieän, haäu thieän, coù nghóa, coù vaên. Ngaøi truyeàn daïy Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû trong saïch. Toát ñeïp thay, söï chieâm ngöôõng moät vò A-la-haùn nhö vaäy!""
Roài caùc Baø-la-moân gia chuû ôû Icchaønangalam, sau khi ñeâm aáy ñaõ maøn, caàm theo raát nhieàu ñoà aên loaïi cöùng vaø loaïi meàm, ñi ñeán khoùm röøng Icchaønangalam, sau khi ñeán, ñöùng ôû ngoaøi coång vaøo, vaø lôùn tieáng laøm huyeân naùo.
2. Luùc baáy giôø, Toân giaû Naøgita laø thò giaû cuûa Theá Toân. roài Theá Toân baûo Toân giaø Naøgita:
- Naøy Naøgita, nhöõng ai ñaõ ñeán, vaø laøm oàn aøo nhö nhöõng haøng caù vôùi ñoáng caù lôùn?
- Caùc ngöôøi aáy, baïch Theá Toân, laø caùc Ba-la-moân gia chuû ôû Icchaønangalam, ñang ñöùng ôû ngoaøi coång vaøo, ñem theo raát nhieàu ñoà aên loaïi cöùng vaø loaïi meàm cho Theá Toân vaø chuùng Taêng.
- Naøy Naøgita, Ta khoâng coù lieân heä gì vôùi danh voïng khoâng coù lieân heä gì vôùi Ta. Naøy Naøgita, nhöõng ai tìm ñöôïc khoâng coù khoù khaên, tìm ñöôïc khoâng coù meät nhoïc, tìm ñöôïc khoâng coù phí söùc, tìm ñöôïc an oån, laïc vieãn ly laïc, an tònh laïc, chaùnh giaùc laïc, maø Ta ñaõ tìm ñöôïc khoâng coù khoù khaên, tìm ñöôïc khoâng coù meät nhoïc, tìm ñöôïc khoâng coù phí söùc. Haõy ñeå hoïc thoï höôûng laïc nhö phaân aáy, thuïy mieân laïc, lôïi döôõng, cung kính, danh vaên laïc.
3. - Baïch Theá Toân, nay Theá Toân haõy chaáp nhaän! Thieän Theä haõy chaáp nhaän! Nay Theá Toân seõ ñi ñeán choã naøo, taïi choã aáy caùc Baø-la-moân gia chuû ôû thò traán vaø ôû quoác ñoä cuõng seõ ñi ñeán vôùi taâm höôùng veà cuùng döôøng. Ví nhö trôøi möa naëng haït, vaø nöôùc möa ñöôïc chaûy tuøy theo chieàu doác. Cuõng vaäy, baïch Theá Toân, nay Theá Toân seõ ñi ñeán choã naøo, taïi choã aáy caùc Ba-la-moân gia chuû ôû thò traán vaø ôû quoác ñoä hoï cuõng seõ ñi ñeán, vôùi taâm höôùng veà cuùng ñöôøng. Vì côù sao? Baïch Theá Toân, do vì giôùi haïnh vaø trí tueä cuûa Theá Toân
4. - Naøy Naøgita, Ta khoâng coù lieân heä gì vôùi danh voïng, vaø danh voïng khoâng voù lieân heä gì vôùi Ta. Naøy Naøgita, nhöõng ai tìm ñöôïc khoâng coù khoù khaên, tìm ñöôïc khoâng coù meät nhoïc, tìm ñöôïc khoâng coù phí söùc, tìm ñöôïc an oån laïc, vieãn ly laïc, an tònh laïc, chaùnh giaùc laïc, maø Ta ñaõ tìm ñöôïc khoâng coù khoù khaên, tìm ñöôïc khoâng phí söùc. Haõy ñeå hoï thoï höôûng laïc nhö phaân aáy, thuïy mieân laïc, lôïi döôõng, cung kính, danh vaên laïc. Naøy Naøgita, vôùi ai aên, uoáng, nhai, neám, thôøi ñaïi tieän, tieåu tieän, laø keát quaû taát nhieân cho ngöôøi aáy. Vôùi nhöõng ai naëng neà veà aùi laïc, naøy Naøgita, söï bieán hoaïi, ñoåi khaùc, saàu bi khoå öu naõo khôûi leân. Ñaáy laø keát quaû taát nhieân cho ngöôøi aáy. Nhöõng ai chuyeân chuù taâm veà töôùng baát tònh, naøy Naøgita, thôøi söï nhaøm chaùn ñoái vôùi tònh töôùng ñöôïc an truù. Ñaáy laø keát quaû taát nhieân cho ngöôøi aáy. Ai soáng tuøy quaùn voâ thöôøng trong saùu xuùc xöù, naøy Naøgita, thôøi söï nhaøm chaùn ñoái vôùi xuùc ñöôïc an truù. Ñaáy laø keát quaû taát nhieân cho ngöôøi aáy. Ai soáng tuøy quaùn sanh dieät ñoái vôùi naêm thuû uaån, naøy Naøgita, thôøi söï nhaøm chaùn ñoái vôùi chaáp thuû ñöôïc an truù. Ñaáy laø keát quaû taát nhieân cho ngöôøi aáy.
IV. Phaåm Sumanaø
(I) (31) Sumanaø , Con Gaùi Vua
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi, Jetavana, taïi khu vöôøn cuûa Anaøthapindika. Roài Sumanaø, con gaùi vua, vôùi naêm traêm thieáu nöõ hoä toáng treân naêm traêm coå xe, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Sumanaø, con gaùi vua baïch Theá Toân:
2. - ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, coù hai ñeä töû cuûa Theá Toân ñoàng ñaúng veà tín, ñoàng ñaúng veà giôùi, ñoàng ñaúng veà tueä, moät coù boá thí, moät khoâng boá thí. Sau khi thaân hoaïi maïng chung, caû hai ñöôïc sanh leân coõi laønh Thieân giôùi. Giöõa hai vò thieân aáy, coù söï ñaëc thuø gì, coù söï sai khaùc gì?
Theá Toân ñaùp:
- Coù söï sai bieät, naøy Sumanaø.
3. Ngöôøi coù boá thí, khi ñöôïc laøm vò Thieân, vöôït qua vò Thieân khoâng coù boá thí treân naêm phöông dieän. Veà thieân thoï maïng, veà thieân saéc, veà thieân laïc, veà thieân danh xöng, veà thieân taêng thöôïng. Ngöôøi coù boá thí, naøy Sumanaø, khi ñöôïc laøm vò Thieân, vöôït qua vò Thieân khoâng boá thí treân naêm phöông dieän naøy.
4. - Baïch Theá Toân, neáu hoï töø ñaây maïng chung, trôû laïi traïng thaùi naøy, khi hoï trôû laïi laøm ngöôøi, baïch Theá Toân, coù söï ñaëc thuø gì, coù söï sai khaùc gì?
Theá Toân ñaùp:
- Coù söï sai bieät, naøy Sumanaø.
5. Ngöôøi coù boá thí, khi ñöôïc laøm ngöôøi, vöôït qua vò laøm ngöôøi khoâng boá thí treân naêm phöông dieän: Veà nhaân thoï maïng, veà nhaân saéc, veà nhaân laïc, veà nhaân danh xöng, veà nhaân taêng thöôïng. Ngöôøi coù boá thí, naøy Sumanaø, khi ñöôïc laøm ngöôøi, vöôït qua vò laøm ngöôøi khoâng boá thí treân naêm phöông dieän naøy
6. - Baïch Theá Toân, neáu caû hai ñeàu xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình. Giöõa hai ngöôøi xuaát gia aáy, baïch Theá Toân coù theå coù nhöõng ñaëc thuø gì, nhöõng sai khaùc gì?
Theá Toân ñaùp:
- Coù söï sai bieät, naøy Sumanaø.
7. Ngöôøi coù boá thí, khi ñöôïc xuaát gia, vöôït qua vò xuaát gia khoâng coù boá thí treân naêm phöông dieän: Thöôøng hay ñöôïc yeâu caàu nhaän y, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; thöôøng hay ñöôïc yeâu caàu nhaän ñoà aên khaát thöïc, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; thöôøng hay ñöôïc yeâu caàu nhaän saøng toïa, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu; thöôøng hay ñöôïc yeâu caàu nhaän döôïc phaåm trò beänh, ít khi khoâng ñöôïc yeâu caàu. Vò aáy soáng vôùi nhöõng vò ñoàng Phaïm haïnh naøo, caùc vò naøy ñoái vôùi vò aáy, xöû söï vôùi nhieàu thaân nghieäp khaû aùi, vôùi ít thaân nghieäp khoâng khaû aùi, vôùi nhieàu khaåu nghieäp khaû aùi, vôùi ít khaåu nghieäp khoâng khaû aùi, vôùi nhieàu yù nghieäp khaû aùi, vôùi ít yù nghieäp khoâng khaû aùi, giuùp ñôõ vôùi nhieàu giuùp ñôõ khaû aùi, vôùi ít giuùp ñôõ khoâng khaû aùi. Naøy Sumanaø, ngöôøi coù boá thí khi ñöôïc xuaát gia, vöôït qua ngöôøi khoâng coù boá thí treân naêm phöông dieän naøy.
8. - Nhöng baïch Theá Toân, neáu caû hai ñeàu chöùng quaû A-la-haùn. Vôùi hai vò chöùng ñaït A-la-haùn aáy, baïch Theá Toân coù söï ñaëc thuø naøo, coù söï sai khaùc naøo?
9. - ÔÛ ñaây, naøy Sumanaø, Ta noùi khoâng coù söï sai khaùc naøo, töùc laø so saùnh giaûi thoaùt vôùi giaûi thoaùt.
10. - Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät hy höõu thay, baïch Theá Toân! Xa cho ñeán nhö vaäy laø vöøa ñuû ñeå boá thí, laø vöøa ñuû ñeå laøm cho caùc coâng ñöùc. Vì raèng chuùng laø nhöõng giuùp ñôõ, nhöõng coâng ñöùc cho chö Thieân, chuùng laø nhöõng giuùp ñôõ, nhöõng coâng ñöùc cho loaøi Ngöôøi, chuùng laø nhöõng giuùp ñôõ, nhöõng coâng ñöùc cho caùc ngöôøi xuaát gia.
- Söï vieäc laø nhö vaäy, naøy Sumanaø, laø vöøa ñuû, naøy Sumanaø, ñeå boá thí, laø vöøa ñuû ñeå laøm caùc coâng ñöùc. Chuùng laø nhöõng giuùp ích, nhöõng coâng ñöùc cho chö Thieân. Chuùng laø nhöõng giuùp ích, nhöõng coâng ñöùc cho loaøi Ngöôøi. Chuùng laø nhöõng giuùp ích, nhöõng coâng ñöùc cho nhöõng ngöôøi xuaát gia.
11. Theá Toân thuyeát nhö vaäy. Baäc Thieän Theä noùi nhö vaäy xong, baäc Ñaïo Sö laïi noùi theâm:
Nhö maët traêng khoâng ueá,(II) (32) Cundì, Con Gaùi Vua
Ñi giöõa hö khoâng giôùi,
vôùi aùnh saùng böøng choùi,
Giöõa quaàn sao ôû ñôøi.
Cuõng vaäy, ngöôøi ñuû giôùi,
Haïng ngöôøi coù loøng tin,
Vôùi boá thí, böøng choùi,
Giöõa xan tham ôû ñôøi.
Nhö maây möa saám seùt,
Voøng hoa choùp traêm ñaàu,
Traøn ñaày caû thung luõng,
Lan traøn caû ñaát baèng.
Cuõng vaäy, ñaày tri kieán,
Ñeä töû baäc Chaùnh Giaùc,
Baäc trí vöôït xan tham,
Treân caû naêm phöông dieän,
Thoï maïng vaø danh xöng,
Dung saéc vaø an laïc,
Vôùi taøi saûn sung maõn,
Cheát höôûng hyû laïc thieân.1. Moät thôøi, Theá Toân ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), Veluvana (Truùc Laâm), choã nuoâi döôõng caùc con soùc. Roài Cundì, con gaùi vua, vôùi naêm traêm thieáu nöõ hoä toáng treân naêm traêm coã xe ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Cundì, con gaùi vua baïch Theá Toân:
2. - Anh cuûa chuùng con, baïch Theá Toân, hoaøng töû Cunda noùi nhö sau: "Neáu coù ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng quy y Phaät, quy y Phaùp, quy y chuùng Taêng, töø boû saùt sanh, töø boû laáy cuûa khoâng cho, töø boû taø haïnh trong caùc duïc, töø boû noùi laùo, töø boû say ñaém röôïu men, röôïu naáu, ngöôøi aáy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, nhaát ñònh sanh leân coõi laønh, khoâng vaøo coõi döõ". Nhöng baïch Theá Toân, con xin hoûi Theá Toân: Vôùi loøng tin baäc Ñaïo Sö nhö theá naøo, baïch Theá Toân sau khi thaân hoaïi maïng chung: nhaát ñònh ñöôïc sanh leân coõi laønh, khoâng vaøo coõi döõ? Vôùi loøng tin Phaùp nhö theá naøo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, nhaát ñònh ñöôïc sanh leân coõi laønh, khoâng vaøo coõi döõ? Vôùi loøng tin chuùng Taêng nhö theá naøo, sau khi thaân hoaïi maïng chung, nhaát ñònh ñöôïc sanh leân coõi laønh, khoâng vaøo coõi döõ? Laøm cho ñaày ñuû caùc giôùi nhö theá naøo, sau khi thaân loaïi maïng chung, nhaát ñònh ñöôïc sanh leân coõi laønh, khoâng vaøo coõi döõ?
3. - Daàu cho caùc loaïi höõu tình naøo, naøy Cundì, khoâng chaân hay hai chaân, boán chaân hay nhieàu chaân, coù saéc hay khoâng saéc, coù töôûng hay khoâng töôûng, hay phi töôûng phi phi töôûng, Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc ñöôïc xem laø toái thöôïng. Nhöõng ai ñaët loøng tin vaøo ñöùc Phaät, hoï ñaët loøng tin vaøo toái thöôïng. Vôi nhöõng ai ñaët loøng tin vaøo toái thöôïng, hoï ñöôïc quaû dò thuïc toái thöôïng.
4. Daàu cho loaïi phaùp naøo, naøy Cundì, höõu vi hay voâ vi, ly tham ñöôïc xem laø toái thöôïng trong taát caû phaùp, (töùc laø) söï chieác phuïc kieâu maïn, döï nhieáp phuïc khao khaùt, söï nhoå leân duïc aùi, söï chaët ñöùt taùi sanh, söï ñoaïn dieät tham aùi, söï ly tham, ñoaïn dieät, Nieát-baøn. Nhöõng ai ñaët loøng tin vaøo phaùp ly tham, naøy Cundó, hoï ñaët loøng tin vaøo toái thöôïng. Vôùi nhöõng ai ñaët loøng tin vaøo toái thöôïng, hoï ñöôïc quaû dò thuïc toái thöôïng.
5. Daàu cho loaïi chuùng Taêng hay Hoäi chuùng naøo, naøy Cundì, chuùng Taêng ñeä töû cuûa Nhö Lai, ñöôïc xem laø toái thöôïng trong taát caû hoäi chuùng aáy, töùc laø boán ñoâi taùm vò. Chuùng Taêng ñeä töû cuûa Nhö Lai ñaùng ñöôïc cung kính, ñaùng ñöôïc toân troïng, ñaùng ñöôïc cuùng ñöôøng, ñaùng ñöôïc chaép tay, laø voâ thöôïng phöôùc ñieàn ôû ñôøi. Nhöõng ai ñaët loøng tin vaøo chuùng Taêng, naøy Cundì, hoï ñaët loøng tin vaøo toái thöôïng. Vôùi nhöõng ai ñaët loøng tin vaøo toái thöôïng, hoï ñöôïc quaû dò thuïc toái thöôïng.
6. Daàu cho loaïi giôùi naøo, naøy Cundì, caùc giôùi ñöôïc baäc Thaùnh aùi kính ñöôïc goïi laø toái thöôïng trong caùc giôùi aáy, töùc laø giôùi khoâng bò beå vuïn, khoâng bò söùt meû, khoâng bò veát chaám, khoâng bò ueá nhieãm, ñem laïi giaûi thoaùt, ñöôïc baäc trí taùn thaùn, khoâng bò chaáp thuû, ñöa ñeán chaùnh ñònh. Vôùi nhöõng ai laøm cho ñaày ñuû trong caùc giôùi luaät ñöôïc caùc baäc Thaùnh aùi kính, hoï laøm cho ñaày ñuû nhöõng gì toái thöôïng. Vôùi nhöõng ai ñaët loøng tin vaøo toái thöôïng, hoï ñöôïc quaû dò thuïc toái thöôïng.
Tin töôûng vaøo toái thöôïng,(III) (33) Uggaha, Ngöôøi Gia Chuû
Bieát ñöôïc phaùp toái thöôïng,
Tin töôûng Phaät toái thöôïng,
Ñaùng toân troïng, voâ thöôïng.
Tin töôûng Phaùp toái thöôïng,
Ly tham, an tònh laïc,
Tin töôûng Taêng toái thöôïng,
Laø ruoäng phöôùc voâ thöôïng,
Boá thí baäc toái thöôïng,
Phöôùc toái thöôïng taêng tröôûng,
Toái thöôïng veà thoï maïng,
Dung saéc vaø danh vaên,
Toái thöôïng veà an laïc,
Toái thöôïng veà söùc maïnh.
Baäc trí thí toái thöôïng,
Phaùp toái thöôïng chaùnh ñònh,
Chö Thieân hay loaøi Ngöôøi
Ñaït ñöôïc hyû toái thöôïng.1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Bhaddiya, trong röøng Jaøti. Roài Uggaha, chaùu trai cuûa Mendaka ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Uggaha, chaùu trai cuûa Mendaka baïch Theá Toân:
2. - Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy nhaän lôøi môøi cuûa con, ngaøy mai ñeán duøng böõa aên, vôùi Theá Toân laø ngöôøi thöù tö.
Theá Toân im laëng nhaän lôøi. Roài Uggaha, chaùu trai cuûa Mendaka bieát ñöôïc Theá Toân ñaõ nhaän lôøi, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi.
3. Roài Theá Toân, sau khi ñeâm aáy ñaõ maõn, vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm y baùt, ñi ñeán truù xöù cuûa Uggaha, chaùu trai cuûa Mendaka; sau khi ñeán, ngoài xuoáng treân choã ñaõ soaïn saün. Roài Uggaha, chaùu trai cuûa Mendaka, vôùi tay cuûa mình thaân môøi vaø laøm cho thoûa maõn Theá Toân vôùi caùc moùn aên thöôïng vò loaïi cöùng vaø loaïi meàm. Roài Uggaha, chaùu trai cuûa Mendaka, sau khi Theá Toân duøng böõa aên xong, tay rôøi khoûi baùt, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Uggaha, chaùu trai cuûa Mendaka baïch Theá Toân:
- Nhöõng ñöùa con gaùi naøy cuûa con, baïch Theá Toân, seõ ñi veà nhaø choàng. Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy giaùo giôùi chuùng. Baïch Theá Toân, Theá Toân haõy khuyeân daïy chuùng, ñeå chuùng ñöôïc haïnh phuùc an laïc laâu daøi.
4. Roài Theá Toân noùi vôùi caùc ngöôøi con gaùi aáy:
- Naøy caùc thieáu nöõ, caùc Con haõy hoïc taäp nhö sau: "Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi choàng naøo, meï cha cho caùc con, vì muoán lôïi ích, vì tìm haïnh phuùc, vì loøng thöông töôûng, vì loøng töø maãn khôûi leân, ñoái vôùi vò aáy, chuùng ta seõ thöùc daäy tröôùc, chuùng ta seõ ñi nguû sau cuøng, vui loøng nhaän laøm moïi coâng vieäc, xöû söï ñeïp loøng, lôøi noùi deã thöông." Nhö vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp.
5. Do vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: "Nhöõng ai, choàng ta kính troïng, nhö meï, cha, Sa-moân, Baø-la-moân, chuùng ta seõ toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng vaø khi hoï ñeán, chuùng ta seõ daâng hieán hoï choã ngoài vaø nöôùc." Nhö vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp.
6. Do vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: "Phaøm coù nhöõng coâng nghieäp trong nhaø, hoaëc thuoäc veà len vaûi hay vaûi boâng, ôû ñaây, chuùng ta seõ phaûi thoâng thaïo, khoâng ñöôïc bieáng nhaùc, töï tìm hieåu phöông phaùp laøm, vöøa ñuû ñeå töï mình laøm, vöøa ñuû ñeå saép ñaët ngöôøi laøm." Nhö vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp.
7. Do vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: "Trong nhaø ngöôøi choàng, phaøm coù noâ tyø naøo, hay ngöôøi ñöa tin, hay ngöôøi coâng thôï, chuùng ta seõ phaûi bieát coâng vieäc cuûa hoï vôùi coâng vieäc ñaõ laøm; chuùng ta seõ phaûi bieát söï thieáu soùt cuûa hoï vôùi coâng vieäc khoâng laøm. Chuùng ta seõ bieát söùc maïnh hay söùc khoâng maïnh cuûa nhöõng ngöôøi ñau beänh. Chuùng ta seõ chia caùc ñoà aên, loaïi cöùng vaø loaïi meàm, moãi ngöôøi tuøy theo phaàn cuûa mình". Nhö vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp.
8. Do vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc Con caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: "Phaøm coù tieàn baïc, luùa gaïo, baïc vaø vaøng ngöôøi choáng ñem veà, chuùng ta caàn phaûi phoøng hoä, baûo veä chuùng, vaø seõ gìn giöõ ñeå khoûi aên troäm, aên caép, keû uoáng röôïu, keû phaù hoaïi". Nhö vaäy, naøy caùc Thieáu nöõ, caùc con caàn phaûi hoïc taäp. Thaønh töïu naêm phaùp naøy, naøy caùc Thieáu nöõ, ngöôøi ñaøn baø, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh coäng truù vôùi chö Thieân coù thaân khaû aùi.
Haõy thöôøng thöông yeâu choàng,(IV) (34) Ñaïi Töôùng Sìha
Luoân noã löïc coá gaéng,
Ngöôøi ñem laïi laïc thuù,
Chôù khinh thöôøng ngöôøi choàng,
Chôù laøm choàng khoâng vui,
Chôù laøm choàng töùc toái,
Vôùi nhöõng lôøi ganh tò.
Choàng cung kính nhöõng ai,
Haõy ñaûnh leã taát caû,
Vì naøng, ngöôøi coù trí.
Hoaït ñoäng thaät nhanh nheïn,
Giöõa caùc ngöôøi laøm vieäc,
Xöû söï thaät khaû aùi,
Bieát giöõ taøi saûn choàng.
Ngöôøi vôï xöû nhö vaäy,
Laøm thoûa maõn öôùc voïng,
Öa thích cuûa ngöôøi choàng,
Seõ ñöôïc sanh taïi choã,
Caùc chö thieân khaû aùi.1. Moät thôøi, Theá Toân ôû Vesaølì, taïi Ñaïi Laâm ôû giaûng ñöôøng coù noùc nhoïn. Roài töôùng quaân Sìha ñi ñeán theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, töôùng quaân Sìha baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, Theá Toân coù theå trình baøy cho con veà quaû thieát thöïc hieän taïi cuûa boá thí?
Theá Toân ñaùp:
2. - Coù theå ñöôïc, naøy Sìha! Ngöôøi boá thí, naøy Sìha, ngöôøi thí chuû ñöôïc quaàn chuùng aùi moä vaø öa thích. Naøy Sìha, ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû ñöôïc quaàn chuùng aùi moä vaø öa thích, ñaây quaû boá thí thieát thöïc hieän taïi
3. Laïi nöõa, naøy Sìha! Baäc thieän, baäc Chaân nhaân thaân caän ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû. Naøy Sìha, baäc Thieän, baäc Chaân nhaân, thaân caän ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû. Naøy Sìha, ñaây laø quaû boá thí thieát thöïc hieän taïi.
4. Laïi nöõa, naøy Sìha! Ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû ñöôïc ñoàn toát ñeïp truyeàn ñi. Naøy Sìha, ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû ñöôïc tieáng ñoàn toát ñeïp truyeàn ñi. Naøy Sìha, ñaây laø quaû boá thí thieát thöïc hieän taïi.
5. Laïi nöõa, naøy Sìha, ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû ñi ñeán hoäi chuùng naøo, hoaëc hoäi chuùng Saùt-ñeá-ly, hoaëc hoäi chuùng Baø-la-moân, hoaëc hoäi chuùng gia chuû, hoaëc hoäi chuùng Sa-moân. Vò aáy ñi ñeán vôùi töï tín, khoâng coù do döï hoang mang. Naøy Sìha, ngöôøi boá thí, ngöôøi thí ñi ñeán hoäi chung naøo, hoaëc hoäi chuùng Saùt Ñeá Lî, hoaëc hoäi chuùng Baø-la-moân, hoaëc hoäi chuùng gia chuû, hoaëc hoäi chuùng Sa-moân; vò aáy ñi ñeán vôùi töï tin, khoâng coù do döï hoang mang. Naøy Sìha, ñaây laø quaû boá thí thieát thöïc hieän taïi.
6. Laïi nöõa, Sìha! Ngöôøi boá thì, ngöôøi thí chuû, sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leân coõi laønh, Thieân giôùi. Ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû, naøy Sìha, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân coõi laønh, Thieân giôùi. Naøy Sìha, ñaây laø quaû boá thí thieát thöïc hieän taïi.
7. Ñöôïc noùi vaäy, töôùng quaân Sìha baïch Theá Toân:
- Boán quaû boá thí thieát thöïc hieän taïi naøy, baïch Theá Toân, ñöôïc Theá Toân noùi ñeán, con khoâng nhôø chuùng ñi ñeán loøng tin Theá Toân. Con bieát ñöôïc chuùng. Baïch Theá Toân, con laø ngöôøi boá thì, laø thí chuû ñöôïc quaàn chuùng aùi moä öa thích. Baïch Theá Toân, con laø ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû ñöôïc baäc thieän, baäc Chaân nhaân thaân caän vôùi con. Baïch Theá Toân, con laø ngöôøi boà thì, ngöôøi thì chuû. Tieáng ñoàn toát ñeïp ñöôïc truyeàn ñi veà con:" Töôùng quaân Sìha laø ngöôøi boá thí, laø ngöôøi laøm vieäc, laø ngöôøi hoä trì chuùng Taêng." Baïch Theá Toân, con laø ngöôøi boá thí, laø ngöôøi thí chuû. Con ñi ñeán hoäi chuùng naøo, hoaëc hoäi chuùng Saùt-ñeá-ly, hoaëc hoäi chuùng Baø-la-moân, hoaëc hoäi chuùng Gia chuû, hoaëc hoäi chuùng Sa-moân. Con ñi ñeán vôùi loøng töï tín, khoâng do döï hoang mang. Boán quaû boá thí hieän taïi naøy, baïch Theá Toân, ñöôïc Theá Toân noùi ñeán, con khoâng nhôø chuùng ñi loøng tin Theá Toân. con bieát ñöôïc chuùng. Nhöng baïch Theá Toân, khi Theá Toân noùi vôùi con: "Ngöôøi boá thí, naøy Sìha, ngöôøi thí chuû sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leân coõi laønh, Thieân giôùi." Ñieàu naøy con khoâng ñöôïc bieát, ôû ñaây con ñi ñeán loøng tin Theá Toân.
- Söï kieän laø vaäy, naøy Sìha! Söï kieän laø vaäy, naøy Sìha! Ngöôøi boá thí, ngöôøi thí chuû, sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leân thieän thuù, Thieân giôùi.
Ngöôøi cho ñöôïc aùi moä,(V) (35) Lôïi Ích vaø Boá Thí
Ñöôïc nhieàu ngöôøi thaân caän,
Ñöôïc tieáng ñoàn toát ñeïp,
Danh xöng ñöôïc taêng tröôûng.
Khoâng hoang mang do döï,
Ñi vaøo giöõa hoäi chuùng,
Vôùi taâm ñaày töï tín,
Laø ngöôøi khoâng xan tham.
Do vaäy ngöôøi coù trí,
Thöôøng thöôøng laøm boá thí,
Nhieáp phuïc ueá, xan tham,
Tìm caàu chôn an laïc.
Ñöôïc an truù laâu ngaøy,
Treân coõi trôøi Thaäp Tam
Hoï soáng vui hoan hyû,
Ñoàng baïn vôùi chö Thieân.
Sanh duyeân ñaõ laøm xong
Thieän haïnh ñaõ laøm xong,
Meänh chung sanh chö Thieân,
Ñöôïc soáng vaø thoï höôûng,
Taïi röøng Nan-da-na
Taïi ñaáy hoï hoan hyû,
Hoï vui thích, thoaûi maùi,
Thoï höôûng naêm duïc laïc,
Ñoái vôùi lôøi thuyeát giaûng
Baäc Voâ tröôùc Theá Toân,
Caùc ñeä töû Thieän Theä,
Soáng hoan hyû Thieân giôùi.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm lôïi ích naøy cuûa boá thí. Theá naøo laø naêm? Ñöôïc nhieàu ngöôøi aùi moä, öa thích; ñöôïc baäc Thieän nhaân, Chaân nhaân thaân caän; tieáng ñoàn toát ñeïp ñöôïc truyeàn ñi; khoâng coù sai leäch phaùp cuûa ngöôøi gia chuû; khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leân coõi laønh, Thieân giôùi. Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø lôïi ích cuûa boá thí.
Ngöôøi cho ñöôïc aùi kính,(VI) (36) Cho Ñuùng Thôøi
Sôû haønh laø hieàn thieän,
Baäc Hieàn thöôøng thaân caän,
Soáng Phaïm haïnh cheá ngöï.
Thuyeát phaùp ngöôøi boá thí,
Ñöa ñeán khoå ñoaïn dieät,
Vò aáy bieát ñöôïc phaùp,
Laäu hoaëc ñöôïc tòch tònh.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm boá thí ñuùng thôøi naøy. Theá naøo laø naêm?
Boá thí cho ngöôøi ñeán, boá thí cho ngöôøi ñi, boá thí cho ngöôøi ñau beänh, boá thí trong thôøi ñoùi, phaøm coù nhöõng hoa quaû gì môùi gaët haùi ñöôïc, daønh chuùng ñaàu tieân ñeå cuùng döôøng caùc baäc giöõ giôùi. Naøy caùc Tyû-kheo, naêm phaùp naøy laø naêm boá thí ñuùng thôøi.
Coù trí, thí ñuùng thôøi,(VII) (37) Boá Thí Böõa AÊn
Lôøi töø aùi, khoâng tham,
Ñuùng thôøi, thí baäc thaùnh,
Baäc Chaùnh tröïc, Theá Toân.
Cuùng döôøng vaäy to lôùn,
Ñöa ñeán loøng tònh tín,
ÔÛ ñaây ngöôøi tuøy hyû,
Cuøng ngöôøi laøm nghieäp vuï.
Khoâng ai thieáu cuùng döôøng,
Hoï san seû coâng ñöùc,
Do vaäy haõy boá thí,
Vôùi taâm khoâng haïn cheá.
Choã naøo vôùi boá thí,
Ñöa ñeán keát quaû lôùn,
Ñoái vôùi caùc höõu hình,
Coâng ñöùc ñöôïc an laäp,
Cho ñeán trong ñôøi sau.- Ngöôøi boá thí böõa aên, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi thí chuû ñem laïi cho ngöôøi thoï laõnh naêm ñieàu. Theá naøo laø naêm?
Cho thoï maïng, cho dung saéc, cho an laïc, cho söùc maïnh, cho bieän taøi. Cho thoï maïng, vò aáy ñöôïc chia thoï maïng chö Thieân hay loaøi Ngöôøi. Cho dung saéc, vò aáy ñöôïc chia dung saéc chö Thieân hay loaøi Ngöôøi. Cho an laïc, vò aáy ñöôïc chia an laïc chö Thieân hay loaøi Ngöôøi. Cho söùc maïnh, vò aáy ñöôïc chia söùc maïnh chö Thieân hay loaøi Ngöôøi. Cho bieän taøi, vò aáy ñöôïc chia bieän taøi chö Thieân hay loaøi Ngöôøi. Ngöôøi boá thí böõa aên, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi thí chuû ñem laïi cho ngöôøi thoï laõnh naêm ñieàu naøy.
Baäc Hieàn cho thoï maïng,(VIII) (38) Söï Lôïi Ích Loøng Tin
Söùc maïnh, saéc, bieän taøi,
Baäc trí cho an laïc,
Ñöôïc chia phaàn an laïc.
Cho thoï maïng, söùc maïnh,
Saéc, an laïc, bieän taøi,
Ñöôïc soáng laâu, danh xöng,
Taïi choã ñöôïc taùi sanh.1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm lôïi ích naøy cho thieân nam töû coù loøng tin. Theá naøo laø naêm?
Caùc Thieän nhaân, caùc Chaân nhaân, tröôùc heát coù loøng thöông töôûng ñeán vò coù loøng tin, khoâng coù nhö vaäy ñoái vôùi vò khoâng coù loøng tin; khi ñeán thaêm, tröôùc heát hoï ñeán thaêm vò coù loøng tin, khoâng coù nhö vaäy ñoái vôùi vò khoâng coù loøng tin; khi chaáp nhaän, hoï chaáp nhaän (caùc moùn aên) tröôùc heát töø nhöõng ngöôøi coù loøng tin, khoâng töø nhöõng ngöôøi khoâng coù loøng tin; hoï thuyeát phaùp tröôùc heát cho nhöõng ngöôøi coù loøng tin, khoâng cho nhöõng ngöôøi khoâng coù loøng tin; ngöôøi coù loøng tin, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ñöôïc sanh leân coõi laønh, coõi Trôøi. Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø naêm lôïi ích cho thieân nam töû coù loøng tin.
2. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, treân khoaûnh ñaát toát, taïi ngaõ tö ñöôøng, coù caây baøng to lôùn laø choã nöông töïa cho caùc loaøi chim chung quanh. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, thieän nam töû coù loøng tin laø choã nöông töïa cho quaàn chuùng, cho caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, cho nam cö só vaø cho nöõ cö só.
Nhö caây baøng to lôùn,(IX) (39) Con Trai
Vôùi caønh, laù, traùi caây,
Vôùi thaân, reã, ñaày traùi,
Laøm choã truù loaøi chim.
Taïi truù xöù thoaûi maùi,
Caùc con chim laøm toå,
Caàn boùng maùt, höùng maùt,
Caàn traùi caây, aên traùi.
Cuõng vaäy, vò trì giôùi,
Ngöôøi coù loøng tònh tín,
Khieâm nhöôøng vaø nhu thuaän,
Hieàn hoøa, lôøi töø toán,
Taùnh tình thaät dòu hieàn,
Vò ñoaïn tham, ñoaïn saân,
Ñoaïn si, khoâng laäu hoaëc,
Laø ruoäng phöôùc ôû ñôøi.
Hoï ñeán ngöôøi nhö vaäy,
Hoï thuyeát phaùp, ngöôøi aáy
Ñoaïn tröø moïi khoå ñau,
Vò aáy ôû taïi ñaây,
Hieåu bieát Chaùnh phaùp aáy,
Vieân baûn nhaäp Nieát-baøn,
Hoaøn toaøn khoâng laäu hoaëc.- Thaáy naêm ñieàu naøy, naøy caùc Tyû-kheo, meï cha muoán con trai sanh trong gia ñình. Theá naøo laø naêm? Ñöôïc giuùp ñôõ, seõ giuùp ñôõ chuùng ta; hay seõ laøm coâng vieäc cho chuùng ta; seõ duy trì laâu daøi truyeàn thoáng gia ñình; seõ tieáp tuïc di saûn thöøa höôûng; seõ cuùng döôøng hieán vaät cho caùc höông linh bò meänh chung.
Do thaáy naêm ñieåm naøy, naøy caùc Tyû-kheo, meï cha muoán con trai sanh trong gia ñình.
Do thaáy naêm söï vieäc,(X) (40) Caây Saøla Lôùn
Baäc trí muoán con trai:
Ñöôïc giuùp, giuùp ta laïi,
Seõ laøm vieäc cho ta,
Seõ duy trì laâu daøi
Truyeàn thoáng cuûa gia ñình,
Seõ tieáp tuïc gìn giöõ,
Gia saûn ñöôïc thöøa höôûng,
Hay ñoái vôùi höông linh,
Hieán daâng caùc vaät cuùng.
Do thaáy söï vieäc aáy,
Baäc trí muoán con trai,
Baäc Hieàn thieän, Chaân nhaân,
Nhôù ôn, bieát traû ôn,
Nhôù ñeán vieäc laøm xöa,
Hoï hieáu döôõng meï cha,
Hoï laøm moïi coâng vieäc,
Nhö tröôùc laøm cho hoï.
Thöïc hieän lôøi giaûng daïy,
Ñöôïc giuùp, hieáu döôõng laïi,
Vôùi truyeàn thoáng gia ñình,
Duy trì ñöôïc laâu daøi,
Ñaày ñuû tín vaø giôùi,
Con trai ñöôïc taùn thaùn.- Döïa treân vua nuùi Tuyeát sôn, naøy caùc Tyû-kheo, caùc caây saøla lôùn ñöôïc lôùn leân treân naêm phöông dieän. Theá naøo laø naêm?
Chuùng lôùn leân veà caønh caây, veà laù, veà toaøn boä laù caây; chuùng lôùn leân veà ñoït caây, chuùng lôùn leân veà voû caây; chuùng lôùn leân veà giaùc caây; chuùng lôùn leân veà loõi caây. Döïa treân nuùi Tuyeát sôn, naøy caùc Tyû-kheo, caùc caây saøla lôùn, ñöôïc lôùn leân treân naêm phöông dieän naøy. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, döïa treân thieân nam töû coù loøng tin, caùc ngöôøi trong gia ñình lôùn leân veà naêm phöông dieän. Theá naøo laø naêm? Lôùn leân veà loøng tin; lôùn leân veà giôùi; lôùn leân veà hoïc hoûi; lôùn leân veà boá thí; lôùn leân veà trí tueä. Döïa treân thieân nam töû coù loøng tin, caùc ngöôøi trong gia ñình lôùn leân töø naêm söï lôùn leân naøy.
Nhö hoøn ñaù treân nuùi,
Trong röøng, trong nuùi lôùn,
Caùc caây döïa vaøo ñaáy,
Caùc röøng chuû lôùn leân.
Cuõng vaäy, ngöôøi ñuû giôùi,
Nam töû coù loøng tin,
Döïa vò naøy chuùng lôùn,
Vôï, con vaø baø con,
Thaân höõu vaø quyeán thuoäc,
Cuøng caùc ngöôøi tuøy tuøng.
Nhöõng ai sôû haønh toát,
Vôùi maét ñaõ ñöôïc thaáy,
Baét chöôùc giôùi vò naøy,
Baét chöôùc taâm boá thí,
Sau khi haønh phaùp naøy,
Tìm con ñöôøng coõi laønh,
Trong Thieân giôùi hoan hyû,
Hoï ñöôïc nieàm hoan hyû,
Höôûng thoï caùc duïc laïc.V. Phaåm Vua Munda (I) (41) Trôû Thaønh Giaøu
1. Nhö vaày toâi nghe:
Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi, taïi Jetavana, khu vöôøn oâng Anaøthapindika. Roài gia chuû Anaøthapindika ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi gia chuû Anaøthapindika ñang ngoài moät beân:
2. - Naøy Gia chuû, coù naêm lyù do naøy ñeå gaày döïng taøi saûn. Theá naøo laø naêm?
ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû ñöôïc taøi saûn nhôø noã löïc tinh taán, thaâu goùp vôùi söùc maïnh baøn tay, kieám ñöôïc do ñoå moà hoâi ra, thaâu ñöôïc moät caùch hôïp phaùp; töï laøm mình an laïc, hoan hyû vaø chôn chaùnh duy trì söï an laïc; laøm cho meï cha an laïc, hoan hyû vaø chôn chaùnh duy trì söï an laïc; laøm cho vôï con, ngöôøi phuïc vuï, caùc ngöôøi laøm coâng ñöôïc an laïc, hoan hyû vaø chôn chaùnh duy trì söï an laïc. Ñaây laø lyù do thöù nhaát ñeå gaây döïng taøi saûn.
3. Laïi nöõa, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû ñöôïc taøi saûn nhôø noã löïc tinh taán, thaâu goùp vôùi söùc maïnh baøn tay, kieám ñöôïc do ñoå moà hoâi ra, thaâu ñöôïc moät caùch hôïp phaùp. Vò aáy laøm cho baïn beø thaân höõu an laïc, hoan hyû vaø chôn chaùnh duy trì söï an laïc. Ñaây laø lyù do thöù hai ñeå gaày döïng taøi saûn.
4. Laïi nöõa, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû ñöôïc taøi saûn nhôø noã löïc tinh taán, thaâu goùp vôùi söùc maïnh baøn tay, kieám ñöôïc do ñoå moå hoâi ra, thaâu ñöôïc moät caùch hôïp phaùp. Caùc tai hoïa töø löûa, töø nöôùc, töø vua, töø aên troäm, töø keû thuø hay töø caùc ngöôøi thöøa töï ñöôïc chaän ñöùng, vaø vò aáy giöõ taøi saûn ñöôïc an toaøn cho vò aáy. Ñaây laø lyù do thöù ba ñeå gaày döïng taøi saûn.
5. Laïi nöõa, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû ñöôïc taøi saûn nhôø noã löïc tinh taán, thaâu goùp vôùi söùc maïnh baøn tay, kieám ñöôïc do ñoå moà hoâi ra, thaâu ñöôïc moät caùch hôïp phaùp, coù theå laøm naêm hieán cuùng. Hieán cuùng cho baø con, hieán cuùng cho khaùch, hieán cuùng cho höông linh ñaõ cheát (peta), hieán cuùng cho vua, hieán cuùng cho chö Thieân. Ñaây laø lyù do thöù tö ñeå gaày döïng taøi saûn.
6. Laïi nöõa, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû ñöôïc taøi saûn nhôø noã löïc tinh taán, thaâu goùp vôùi söùc maïnh baøn tay, kieám ñöôïc do ñoå moà hoâi ra, thaâu ñöôïc moät caùch hôïp phaùp, ñoái vôùi caùc Sa-moân, Baø-la-moân naøo ly kieâu maïn, ly phoùng daät, an truù nhaãn nhuïc, nhu hoøa, nhieáp phuïc töï mình, an tònh töï mình, laøm laéng dòu töï mình, ñoái vôùi nhöõng Sa-moân, Baø-la-moân nhö vaäy vò aáy toå chöùc söï cuùng döôøng toái thöôïng, ñöa ñeán caûnh giôùi chö Thieân, ñöôïc quaû dò thuïc, ñöa ñeán coõi trôøi. Ñaây laø lyù do thöù naêm ñeå gaày döïng taøi saûn.
Naøy Gia chuû, coù naêm lyù do naøy ñeå gaày döïng taøi saûn.
7. Naøy Gia chuû, ñoái vôùi vò Thaùnh ñeä töû gaày döïng taøi saûn vôùi naêm lyù do naøy, khi taøi saûn ñi ñeán hoaïi dieät, vò aáy suy nghó nhö sau: "Caùc taøi saûn do nhöõng lyù do ñeå gaày döïng, ta ñaõ gaày döïng chuùng. Nay caùc taøi saûn aáy cuûa ta ñi ñeán hoaïi dieät", vò aáy khoâng coù hoái haän. Naøy Gia chuû, ñoái vôùi vò Thaùnh ñeä gaày döïng taøi saûn vôùi naêm lyù do naøy, neáu taøi saûn aáy ñi ñeán taêng tröôûng, vò aáy suy nghó nhö sau: "Caùc taøi saûn do nhöõng lyù do gaày döïng, ta ñaõ gaày döïng chuùng. Nay caùc taøi saûn aáy cuûa ta ñi ñeán taêng tröôûng". Nhö vaäy, caû hai phöông dieän, vò aáy khoâng coù hoái haän.
(II) (42) Baäc Chaân NhaânTaøi saûn ñöôïc thoï höôûng,
Gia nhaân ñöôïc nuoâi döôõng,
Chính nhôø caùc taøi saûn,
Do ta traùnh tai hoïa.
Laø cuùng döôøng toái thöôïng,
Laøm naêm loaïi hieán vaät,
Daønh cho baäc trì giôùi
Baäc töï ñieàu, Phaïm haïnh.
Muïc ñích gì baäc Trí,
Truù nhaø, caàu taøi saûn,
Muïc ñích aáy ta ñaït,
Ñöôïc laøm khoâng hoái haän.
Ngöôøi naøo nhôù nghó vaäy,
An truù treân Thaùnh phaùp,
Ñôøi naøy ñöôïc taùn thaùn,
Ñôøi sau ñöôïc hoan hæ,
Treân caûnh giôùi chö Thieân.1. - Baäc Chaân nhaân, naøy caùc Tyû-kheo, sinh ra trong gia ñình, ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho nhieàu ngöôøi; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho meï cha; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho vôï con; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho caùc ngöôøi haàu haï, laøm coâng; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho caùc baïn beø, thaân höõu; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho caùc Sa-moân, Baø-la-moân.
2. Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö traän möa lôùn ñem laïi caùc muøa gaët ñöôïc nhieàu chín muoài, ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho nhieàu ngöôøi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, baäc Chaân nhaân sanh ra trong gia ñình, ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho nhieàu ngöôøi; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho meï cha; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho vôï con; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho caùc ngöôøi haàu haï, laøm coâng; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho baïn beø, thaân höõu; ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc vaø an laïc cho caùc Sa-moân, Baø-la-moân.
Vì haïnh phuùc nhieàu ngöôøi,(III) (43) Khaû Laïc
Haõy gaày döïng taøi saûn,
Chö Thieân baûo veä ngöôøi
Bieát baûo veä ñuùng phaùp,
Tieáng toát khoâng töø boû,
Ngöôøi ñöôïc hoïc, nghe nhieàu,
Ñaày ñuû caùc caám giôùi,
An truù treân Chaùnh phaùp.
Ai coù theå chæ trích,
Baäc truù phaùp, trì giôùi,
Baäc noùi thaät, taøm quyù,
Nhö trang söùc vaøng roøng?
Chö Thieân khen ngöôøi aáy,
Phaïm Thieân cuõng taùn thaùn.1. Roài Gia chuû Anaøthapindika ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Gia chuû Anaøthapindika ñang ngoài moät beân:
2. - Coù naêm phaùp naøy, naøy Gia chuû, khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi. Theá naøo laø naêm?
Tuoåi thoï khaû laïc, khaû hyû, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi; dung saéc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi; an laïc khaû laïc, khaû hyû, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi; tieáng ñoàn toát khaû laïc, khaû hyû, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi; coõi trôøi khaû laïc, khaû hyû, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi.
Naøy Gia chuû, naêm phaùp naøy, khaû laïc, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi. Naøy Gia chuû, naêm phaùp khaû laïc, khaû hyû, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi naøy, Ta tuyeân boá khoâng phaûi do nhaân caàu xin, khoâng phaûi do nhaân öôùc voïng maø coù ñöôïc.
3. Naøy Gia chuû, neáu naêm phaùp khaû laïc, khaû hyû, khaû yù khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi naøy, do nhaân caàu xin, do nhaân öôùc voïng maø coù ñöôïc, thôøi ai ôû ñôøi naøy laïi heùo moøn vì moät leõ gì? Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû muoán coù thoï maïng, khoâng coù theå do caàu xin thoï maïng hay taùn thaùn ñeå laøm nhaân ñem laïi thoï maïng. Vò Thaùnh ñeä töû muoán coù thoï maïng caàn phaûi thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán thoï maïng. Do vò aáy thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán thoï maïng, söï thöïc haønh aáy ñöa vò aáy nhaän laõnh ñöôïc thoï maïng, vò aáy nhaän laõnh ñöôïc thoï maïng hoaëc Chö Thieân, hoaëc loaøi Ngöôøi.
4. Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû muoán coù dung saéc, khoâng coù theå do caàu xin dung saéc hay taùn thaùn ñeå laøm nhaân ñem laïi dung saéc. Vò Thaùnh ñeä töû muoán coù dung saéc caàn phaûi thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán dung saéc. Do vò aáy thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán dung saéc, söï thöïc haønh aáy ñöa vò aáy nhaän laõnh ñöôïc dung saéc, vò aáy nhaän laõnh ñöôïc dung saéc hoaëc Chö Thieân, hoaëc loaøi Ngöôøi.
5. Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû muoán coù an laïc, khoâng coù theå do caàu xin an laïc hay taùn thaùn ñeå laøm nhaân ñem ñeán an laïc. Vò Thaùnh ñeä töû muoán coù an laïc caàn phaûi thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán an laïc. Do vò aáy thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán an laïc, söï thöïc haønh aáy ñöa ñeán vò aáy nhaän laõnh ñöôïc an laïc, vò aáy nhaän laõnh ñöôïc an laïc hoaëc chö Thieân, hoaëc loaøi Ngöôøi.
6. Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû muoán coù tieáng toát, khoâng coù theå do caàu xin tieáng toát hay taùn thaùn ñeå laøm nhaân ñem ñeán tieáng toát. Vò Thaùnh ñeä töû muoán coù tieáng toát caàn phaûi thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán tieáng toát. Do vò aáy thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán tieáng toát, söï thöïc haønh aáy ñöa vò aáy nhaän laõnh ñöôïc tieáng toát, vò aáy nhaän laõnh ñöôïc tieáng toát hoaëc chö Thieân, hoaëc loaøi Ngöôøi
7. Naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû muoán coù ñöôïc Thieân giôùi, khoâng coù do caàu xin Thieân giôùi hay taùn thaùn ñeå laøm nhaân ñem ñeán Thieân giôùi. Vò thaùnh ñeä töû muoán coù Thieân giôùi caàn phaûi thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán Thieân giôùi. Do vò aáy thöïc haønh con ñöôøng daãn ñeán Thieân giôùi, söï thöïc haønh aáy ñöa vò aáy nhaän laõnh ñöôïc Thieân giôùi, vò aáy nhaän laõnh ñöôïc Thieân giôùi.
Thoï maïng vaø dung saéc,(VI) (44) Cho Caùc Vaät Khaû AÙi
Tieáng toát vaø danh voïng,
Thieân giôùi vaø quyù toäc,
Ñöôïc ngöôøi ñôøi ngaøy ñeâm,
Luoân luoân vaø roäng môû,
Caàu xin vaø caàu nguyeän.
Coøn baäc Hieàn taùn thaùn,
Khoâng phoùng daät phöôùc haønh,
Baäc Hieàn khoâng phoùng daät,
Chöùng ñöôïc hai lôïi ích,
Lôïi ích ngay hieän taïi,
Vaø lôïi ích ñôøi sau,
Vò naøo thöïc hieän ñöôïc,
Lôïi ích vaø muïc ñích,
Vò aáy ñaùng ñöôïc goïi,
Baäc Trí giaû, Hieàn giaû.1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Vesaølì, röøng Ñaïi Laâm, taïi giaûng ñöôøng coù noùc nhoïn. Roài Theá Toân, vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm y baùt ñi ñeán truù xöù cuûa gia chuû Ugga ngöôøi Vesaølì, sau khi ñeán, ngoài xuoáng treân choã ñaõ soaïn saün. Roài gia chuû Ugga, ngöôøi Vesaølì ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, gia chuû Ugga, ngöôøi Vesaølì baïch Theá Toân:
2. - Baïch Theá Toân, con nghe nhö sau töø mieäng Theá Toân, con coù nhaän laõnh nhö sau töø mieäng Theá Toân: "Ai cho vaät khaû yù, nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù". Baïch Theá Toân, con coù chaùo naáu töø hoa caây saøla thaät laø khaû yù, coù theå aên ñöôïc. Mong Theá Toân nhaän laáy chaùo aáy, vì loøng töø aùi!
Vaø Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi.
- Baïch Theá Toân, con nghe nhö sau töø mieäng Theá Toân, con coù nhaän laõnh nhö sau töø mieäng Theá Toân: "Ai cho vaät khaû yù, nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù". Baïch Theá Toân, con coù thòt heo naáu chung vôùi traùi taùo, thaät laø khaû yù. Mong Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi (chuùng con)!
Vaø Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi.
- Baïch Theá Toân, con nghe nhö sau töø mieäng Theá Toân, con coù nhaän laõnh nhö sau töø mieäng Theá Toân: "Ai cho vaät khaû yù, nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù". Baïch Theá Toân, con coù loaïi rau oáng daøi coù daàu thaät laø khaû yù. Mong Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi!
Vaø Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi.
- Baïch Theá Toân, con nghe nhö sau töø mieäng Theá Toân, con coù nhaän laõnh nhö sau töø mieäng Theá Toân: "Ai cho vaät khaû yù, nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù". Baïch Theá Toân, con coù chaùo gaïo, caùc haït ñen ñöôïc loaïi boû duøng vôùi caùc moùn canh, caùc moùn ñoà aên nhieàu loaïi, thaät laø khaû aùi. Mong Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi!
Vaø Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi.
- Baïch Theá Toân, con nghe nhö sau töø mieäng Theá Toân, con coù nhaän nhö sau töø mieäng Theá Toân: "Ai cho vaät khaû aùi, nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù". Baïch Theá Toân, con coù caùc loaïi vaûi deät töø Kaødi thaät laø khaû yù. Mong Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi!
Vaø Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi.
- Baïch Theá Toân, con nghe nhö sau töø mieäng Theá Toân, con coù nhaän laõnh nhö sau töø mieäng Theá Toân: "Ai cho vaät khaû yù, nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù". Baïch Theá Toân, con coù gheá daøi vôùi neäm traûi giöôøng baèng loâng cöøu, chaên len thueâ boâng, neäm baèng da con sôn döông goïi laø kadalimigapavarapaccat-tharanam, taám thaûm coù loïng che phía treân, gheá daøi coù hai ñaàu goái chaân maøu ñoû. Baïch Theá Toân daàu raèng chuùng con ñöôïc bieát: Nhöõng vaät aáy khoâng phuø hôïp vôùi Theá Toân, nhöng baïch Theá Toân, taám phaûn naèm baèng goã chieân ñaøn naøy ñaùng giaù hôn moät traêm ngaøn, mong Theá Toân haõy nhaän laáy, vì loøng töø aùi!
Vaø Theá Toân nhaän laáy, vì loøng töø aùi.
Roài Theá Toân laøm cho tuøy hyû gia chuû Ugga ngöôøi xöù Vesaølì, vôùi baøi keä tuøy hyû naøy:
Ai cho vaät khaû yù,Roài Theá Toân sau khi tuøy hyû gia chuû Ugga vôùi baøi keä tuøy hyû naøy, lieàn ñöùng daäy vaø ra ñi. Roài gia chuû Ugga ngöôøi Vesaølì, sau moät thôøi gian bò meänh chung. Bò meänh chung, gia chuû Ugga ngöôøi Vesaølì ñöôïc sanh vôùi moät thaân raát khaû yù.
Nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù,
Ñoái vôùi baäc Chaùnh tröïc,
Vui loøng ñem boá thí,
Vaûi maëc vaø giöôøng naèm,
AÊn uoáng caùc vaät duïng.
Bieát ñöôïc baäc La-haùn,
Ñöôïc ví laø phöôùc ñieàn,
Neân caùc baäc Chaân nhaân,
Thí nhöõng vaät khoù thí,
Ñöôïc töø boû, giaûi thoaùt,
Khoâng laøm taâm ñaém tröôùc,
Ngöôøi thí vaät khaû yù,
Nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù.Luùc baáy giôø, Theá Toân truù ôû Saøvatthi, Jetavana, taïi khu vöôøn oâng Anaøthapindika. Roài Thieân töû Ugga, sau khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Thieân töû Ugga ñang ñöùng moät beân:
- Naøy Ugga, söï vieäc coù nhö yù muoán khoâng?
- Baïch Theá Toân, söï vieäc coù ñöôïc nhö yù con muoán.
Roài Theá Toân vôùi baøi keä noùi vôùi Thieân töû Ugga:
Ai cho vaät khaû yù,(V) (45) Phöôùc Ñieàn
Nhaän ñöôïc ñieàu khaû yù,
Boá thí vaät toái thöôïng,
Seõ ñöôïc quaû toái thöôïng.
Ngöôøi coù vaät thuø dieäu,
Nhaän ñöôïc ñieàu thuø dieäu,
Ngöôøi coù vaät toái thaéng,
Nhaän ñöôïc ñieàu toái thaéng.
Ngöôøi naøo ñem boá thí
Vaät toái thöôïng, thuø dieäu,
Vaø caùc vaät toái thöôïng,
Ngöôøi aáy thoï maïng daøi,
Vaø ñöôïc caû danh xöng,
Taïi choã vò aáy sanh.1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän naøy, laø moùn aên an laïc, thuoäc Thieân giôùi, laø quaû laïc di thuïc, daãn ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, haïng phuùc, an laïc. Theá naøo laø naêm?
2. Naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo trong khi höôûng thoï y cuûa ai, ñaït ñeán vaø an truù voâ löôïng taâm ñònh, nhö vaäy laø nguoàn sanh phöôùc voâ löôïng cho ngöôøi aáy, laø nguoàn sanh thieän, laø moùn aên an laïc, thuoäc Thieân giôùi, laø quaû laïc di thuïc, daãn ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, haïng phuùc, an laïc.
Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo trong khi höôûng thoï ñoà aên khaát thöïc cuûa ai...
Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo trong khi höôûng thoï tinh xaù cuûa ai... höôûng thoï giöôøng gheá cuûa ai... höôûng thoï döôïc phaåm trò beänh cuûa ai, ñaït ñeán vaø an truù voâ löôïng taâm ñònh, nhö vaäy laø nguoàn sanh phöôùc voâ löôïng cho ngöôøi aáy, laø nguoàn sanh thieän, laø moùn aên an laïc, thuoäc Thieân giôùi, laø quaû laïc dò thuïc daãn ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, haïnh phuùc, an laïc.
Naøy caùc Tyû-kheo, naêm nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän naøy laø moùn aên an laïc, thuoäc Thieân giôùi, daãn ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, haïnh phuùc, an laïc.
3. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû thaønh töïu naêm nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän naøy, thôøi khoâng deã gì ñeå naém laáy moät soá löôïng phöôùc thieän, vaø noùi raèng: "Coù chöøng aáy nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän, moùn aên an laïc, thuoäc Thieân giôùi, laø quaû laïc dò thuïc daãn ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, haïnh phuùc, an laïc". Vì raèng caû khoái phöôùc thieän lôùn ñöôïc xem laø voâ soá, voâ löôïng.
Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, trong bieån lôùn, thaät khoâng deã gì ñeå naém laáy moät soá löôïng nöôùc vaø noùi raèng: "Coù chöøng aáy thuøng nöôùc, hay coù chöøng aáy traêm thuøng nöôùc, hay coù chöøng aáy ngaøn thuøng nöôùc, hay coù chöøng aáy traêm ngaøn thuøng nöôùc." Vì raèng caû khoái löôïng lôùn nöôùc ñöôïc xem laø voâ soá, voâ löôïng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû thaønh töïu naêm nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän naøy, thôøi khoâng deã gì ñeå naém laáy moät soá löôïng phöôùc thieän vaø noùi raèng: "Coù chöøng aáy nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän. moùn aên an laïc, thuoäc Thieân giôùi, laø quaû laïc dò thuïc ñem ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc. khaû hyû, khaû yù, haïnh phuùc, an laïc". Vì raèng caû khoái thieän lôùn ñöôïc xem laø voâ soá, voâ löôïng.
Bieån lôùn khoâng haïn löôïng,
Hoà lôùn nhieàu sôï haõi,(VI) (46) Cuï Tuùc
Laø kho taøng caát giöõ,
Voâ soá löôïng chaâu baùu,
Cuõng laø choã truù aån;
Voâ soá caùc loaïi caù,
Laø choã caùc soâng lôùn.
Quy töïu chaûy ra bieån.
Cuõng vaäy ngöôøi boá thí,
Ñoà aên vaø ñoà uoáng,
Vaûi maëc vaø giöôøng naèm,
Choã ngoài vaø thaûm neäm,
Baäc Hieàn thí nhö vaäy,
Phöôùc ñöùc uøa chaïy ñeán,
Nhö soâng daãn doøng nöôùc,
UØa chaûy vaøo bieån caû.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm cuï tuùc naøy. Theá naøo laø naêm? Tín cuï tuùc, giôùi cuï tuùc, vaên cuï tuùc, thí cuï tuùc, tueä cuï tuùc.
Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo laø naêm cuï tuùc.
(VII) (47) Taøi Vaät
1.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm taøi saûn naøy. Theá naøo laø naêm? Tín taøi, giôùi taøi, vaên taøi, thí taøi, tueä taøi. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tín taøi?
2. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin, tin töôûng vaøo söï giaùc ngoä cuûa Nhö Lai: "Ñaây laø Theá Toân, Baäc La-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc,... Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân". Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tín taøi. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø giôùi taøi?
3. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû töø boû saùt sanh... töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø giôùi taøi. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø vaên taøi?
4. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû nghe ñöôïc nhieàu... kheùo theå nhaäp vôùi tri kieán. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø vaên tai. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thí taøi?
5. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû soáng ôû gia ñình, taâm khoâng bò caáu ueá xan tham chi phoái, boá thí roäng raõi, vôùi baøn tay roäng môû, öa thích töø boû, saün saøng ñeå ñöôïc yeâu caàu, öa thích phaân phaùt vaät boá thí. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø thí taøi. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø tueä taøi?
6. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû coù trí tueä, thaønh töïu trí tueä ñoái vôùi sanh dieät vaø söï theå nhaäp baäc Thaùnh ñöa ñeán ñoaïn taän khoå ñau. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø tueä taøi.
Caùc phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo laø naêm taøi saûn.
Ai tin töôûng Nhö Lai,(VIII). (48) Söï Kieän Khoâng Theå Coù Ñöôïc
Baát ñoäng, kheùo an trí,
Ai gìn giöõ thieän giôùi,
Thaùnh aùi moä taùn thaùn.
Ai tònh tín chuùng Taêng,
Ñöôïc thaáy baäc Chaùnh tröïc,
Ngöôøi aáy goïi khoâng ngheøo,
Maïng soáng khoâng troáng khoâng.
Do vaäy, tín vaø giôùi,
Tònh tín thaáy Chaùnh phaùp,
Baäc trí taâm chuyeân chuù,
Nhôù ñeán lôøi Phaät daïy.1.- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm söï kieän naøy khoâng theå coù ñöôïc bôûi Sa-moân hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi. Theá naøo laø naêm?
2. Phaûi bò giaø, muoán khoûi giaø, laø moät söï kieän khoâng theå coù ñöôïc bôûi moät Sa-moân hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi. Phaûi bò beänh, muoán khoâng beänh... Phaûi bò cheát, muoán khoâng cheát... Phaûi hoaïi dieät, muoán khoâng hoaïi dieät... Phaûi bò tieâu dieät, muoán khoâng tieâu dieät. laø moät söï kieän khoâng theå coù döôïc bôûi moät Sa moân hay Baø la moân, bôûi Ma hay Phaïm Thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi.
3. Vôùi keû phaøm phu khoâng hoïc, naøy caùc Tyû-kheo, phaûi bò giaø vaø giaø ñeán; khi giaø ñeán, keû aáy khoâng suy tö: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò giaø vaø giaø ñeán, nhöng ñoái vôùi loaøi höõu tình, coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò giaø vaø giaø ñeán. Vaø neáu phaûi bò giaø vaø khi giaø ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng khoâng laøm ta öa thích, thaân ta trôû thaønh xaáu xí; caùc coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán; keû thuø seõ hoan hyû; baïn beø seõ lo buoàn". Keû aáy phaûi bò giaø, khi giaø ñeán, saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø keû phaøm phu khoâng hoïc bò muõi teân saàu muoän taåm thuoác ñoäc baén truùng, keû aáy töï laøm mình öu naõo.
4. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi keû phaøm phu, khoâng hoïc phaûi bò beänh vaø beänh ñeán... phaûi bò cheát vaø cheát ñeán... phaûi bò hoaïi dieät vaø hoaïi dieät ñeán... phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán; khi tieâu dieät ñeán, keû aáy khoâng suy tö: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán, nhöng ñoái vôùi caùc loaøi höõu tình, coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán. Vaø neáu phaûi bò tieâu dieät, vaø khi tieâu dieät ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng khoâng laøm ta öa thích; thaân ta trôû thaønh xaáu xí; coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán, keû thuø seõ hoan hyû, baïn beø seõ lo buoàn". Keû aáy phaûi bò tieâu dieät, khi tieâu dieät ñeán, saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø keû phaøm phu khoâng hoïc, bò muõi teân saàu muoän taåm thuoác ñoäc baén truùng, keû aáy töï laøm mình öu naõo.
5. Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc, naøy caùc Tyû-kheo. phaûi bò giaø vaø giaø ñeán; khi giaø ñeán, vò aáy suy tö nhö sau: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò giaø vaø giaø ñeán. Nhöng ñoái vôùi caùc loaøi höõu tình, coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû caùc loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò giaø, vaø giaø ñeán. Vaø neáu phaûi bò giaø vaø giaø ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng khoâng laøm ta öa thích, thaân ta trôû thaønh xaáu xí; caùc coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán; keû thuø seõ hoan hyû; baïn beø seõ lo buoàn:. Vò aáy phaûi bò giaø, khi giaø ñeán, khoâng saàu, khoâng bi, khoâng than khoùc, khoâng ñaäp ngöïc, khoâng ñi ñeán baát tænh.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc, ñöôïc nhoå leân laø muõi teân saàu muoän coù taåm thuoác ñoäc, maø keû phaøm phu khoâng hoïc bò baén truùng, töï laøm mình öu naõo. Khoâng saàu muoän, khoâng bò teân baén, vò Thaùnh ñeä töû laøm cho chính mình ñöôïc hoaøn toaøn tòch tònh.
6. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc, phaûi bò beänh vaø beänh ñeán... phaûi bò cheát vaø cheát ñeán... phaûi bò hoaïi dieät vaø hoaïi dieät ñeán...phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán; khi tieâu dieät ñeán, vò aáy suy tö nhö sau: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán. Nhöng ñoái vôùi caùc loaøi höõu tình, coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû caùc loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán. Vaø neáu phaûi bò tieâu dieät, vaø khi tieâu dieät ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng khoâng laøm ta öa thích, thaân ta trôû thaønh xaáu xí; caùc coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán; keû thuø seõ hoan hyû; baïn beø seõ lo buoàn". Vò aáy phaûi bò tieâu dieät, khi tieâu dieät ñeán. khoâng saàu, khoâng bi, khoâng than khoùc, khoâng ñaäp ngöïc, khoâng ñi ñeán baát tænh.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc, ñöôïc nhoå leân laø muõi teân saàu muoän coù taåm thuoác ñoäc maø keû phaøm phu khoâng hoïc bò baén truùng, töï mình laøm öu naõo. Khoâng saàu muoän, khoâng bò baén teân, vò Thaùnh ñeä töû laøm cho chính mình hoaøn toaøn tòch tònh.
Caùc phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø naêm söï kieän khoâng theå coù ñöôïc bôûi Sa-moân hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi.
Chôù saàu, chôù than khoùc,(IX) (49) Ngöôøi Kosala
Lôïi ích ñöôïc thaät ít,
Bieát noù saàu, noù khoå,
Keû ñòch töï vui söôùng.
Do vaäy, baäc Hieàn trí,
Giöõa caùc söï baát haïnh,
Khoâng hoaûng hoát rung sôï,
Bieát phaân tích, lôïi ích.
Keû ñòch bò khoå naõo,
Thaáy saéc dieän khoâng ñoåi,
Vôùi tuïng nieäm vaên chuù,
Vôùi lôøi thaät kheùo noùi,
Vôùi boá thí chaân chaùnh,
Vôùi truyeàn thoáng kheùo giöõ.
Choã naøo ñöôïc lôïi ích,
Choã aáy gaén tinh caàn.
Neáu bieát lôïi khoâng ñöôïc,
Caû ta vaø ngöôøi khaùc,
Khoâng saàu, bieát chòu ñöïng,
Mong vò aáy nghó raèng:
Nay ta phaûi laøm gì?
Phaûi kieân trì theá naøo?1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi (Xaù-veä), taïi Jetavana (Thaéng Laâm), khu vöôøn oâng Anaøthapindika. Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân.
Luùc baáy giôø hoaønh haäu Mallikaø meänh chung. Roài moät ngöôøi ñi ñeán Pasenadi nöôùc Kosala; sau khi ñeán, baùo tin keà beân tai vua Pasenadi nöôùc Kosala: "Taâu Ñaïi vöông, hoaøng haäu Mallikaø ñaõ meänh chung". Ñöôïc nghe noùi vaäy, vua Pasenadi nöôùc Kosala khoå ñau, öu tö, thuït vai, cuùi ñaàu, söõng sôø, khoâng noùi neân lôøi. Roài Theá Toân bieát ñöôïc vua Pasenadi nöôùc Kosala ñang ñau khoå, öu tö, thuït vai, cuùi ñaàu, söõng sôø, khoâng noùi neân lôøi, lieàn noùi vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala:
2. - Thöa Ñaïi vöông, coù naêm söï kieän naøy khoâng theå coù ñöôïc bôûi moät Sa-moân hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân hay bôûi moät ai ôû ñôøi. Theá naøo laø naêm?
... (Hoaøn toaøn gioáng nhö kinh tröôùc cho ñeán caâu: "... Phaûi kieân trì theá naøo", vôùi nhöõng thay ñoåi caàn thieát neáu coù...)(X) (50) Toân Giaû Naørada1. Moät thôøi, Toân giaû Naørada truù ôû Paøtaliputta taïi khu vöôøn Kukkuta (Keâ Vieân). Luùc baáy giôø, hoaøng haäu Bhaddaø cuûa vua Munda meänh chung, ñöôïc aùi luyeán thöông yeâu. Vì quaù thöông yeâu hoaøng haäu Bhaddaø, vua khoâng taém röûa, khoâng thoa daàu, khoâng aên uoáng, khoâng lo caùc coâng vieäc, ngaøy ñeâm saàu muoän, oâm aáp thaân cuûa hoaøng haäu Bhaddaø. Roài vua Munda baûo Piyaka, ngöôøi giöõ kho baïc:
- Naøy Piyaka, haõy ñaët thaân hoaøng haäu Bhaddaø vaøo trong moät hoøm saét ñöïng ñaày daàu, vaø ñaäy laïi vôùi moät hoøm baèng saét khaùc; nhôø vaäy chuùng ta coù theå thaáy thaân hoaøng haäu Bhaddaø laâu hôn.
- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông.
Piyaka, ngöôøi giöõ kho baïc vaâng ñaùp vua Munda, ñaët thaân hoaøng haäu Bhaddaø vaøo trong moät hoøm saét ñeàu ñaày daàu, vaø ñaäy laïi vôùi moät hoøm baèng saét khaùc. Roài Piyaka, vò giöõ kho baïc cho vua nghó nhö sau: " Hoaøng haäu Bhaddaø cuûa vua Munda naøy ñaõ meänh chung, ñöôïc aùi luyeán thöông yeâu, vì quaù thöông yeâu hoaøng haäu Bhaddaø, vua khoâng taém röûa, khoâng thoa daàu, khoâng aên uoáng, khoâng lo caùc coâng vieäc, ngaøy ñeâm saàu muoän, oâm aáp thaân cuûa hoaøng haäu Bhaddaø. Haõy ñeå vua Munda ñeán yeát kieán moät vò Sa-moân hay Baø-la-moân, sau khi nghe phaùp töø vò aáy, coù theå boû ñöôïc muõi teân saàu muoän". Roài Piyaka, ngöôøi giöõ kho baïc nghó nhö sau: "Coù Toân giaû Naørada naøy truù ôû Paøtaliputta, taïi khu vöôøn Kukkuta. Tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi veà Toân giaû Naørada: "Baäc Hieàn trí, thoâng minh, baäc trí giaû, ñöôïc nghe nhieàu, kheùo noùi, thieän bieän taøi, baäc Tröôûng laõo, baäc A-la-haùn". Haõy ñeå vua Munda ñeán yeát kieán Toân giaû Naørada. Sau khi nghe phaùp töø vò aáy, vua coù theå gaït boû muõi teân saàu muoän". Roài Piyaka, ngöôøi giöõ kho baïc ñi ñeán vua Munda, sau khi ñeán, noùi vôùi vua Munda:
-Taâu Ñaïi vöông, coù Toân giaû Naørada nay truù ôû Paøtaliputta, taïi khu vöôøn Kukkuta. Tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi veà Toân giaû Naørada: "Baäc Hieàn trí, thoâng minh, baäc trí giaû, ñöôïc nghe nhieàu, kheùo noùi, thieän bieän taøi, baäc Tröôûng laõo, baäc A-la-haùn". Neáu Ñaïi vöông yeát kieán Toân giaû Naørada, raát coù theå, sau khi nghe phaùp töø Toân giaû Naørada, Ñaïi vöông coù theå gaït boû muõi teân saàu muoän.
- Vaäy naøy Piyaka, haõy tin cho Toân giaû Naørada ñöôïc bieát.
Roài vua nghó: "Laøm sao ta töï nghó, moät ngöôøi nhö ta, phaûi ñeán thaêm nhö theá naøo moät Sa-moân hay Baø-la-moân soáng ôû trong quoác ñoä, töø tröôùc chöa ñöôïc ai bieát?"
- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông
Pijaka, ngöôøi giöõ kho baïc vaâng ñaùp vua Munda; ñi ñeán Toân giaû Naørada, sau khi ñeán, ñaûnh leã Toân giaû Naørasa roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Piyaka, vò giöõ kho baïc baïch Toân giaû Naørada:
Hoaøng haäu Bhaddaø cuûa vua Munda, thöa Toân giaû, ñaõ meänh chung, ñöôïc aùi luyeán, thöông yeâu. Vì quaù thöông yeâu hoaøng haäu Bhaddaø, neân vua khoâng taém, khoâng thoa daàu, khoâng aên uoáng, khoâng lo caùc coâng vieäc, ngaøy ñeâm saàu muoän, oâm aáp thaân hoaøng haäu Bhaddaø. Laønh thay, Neáu Toân giaû Naørada thuyeát phaùp cho vua Munda nhö theá naøo ñeå vua Mundasau khi nghe phaùp töø Toân giaû Naørada, coù theå gaït boû muõi teân saàu muoän.
- Naøy Piyaka, nay laø thôøi ñeå vua Munda laøm nhöõng gì vua nghó laø phaûi thôøi.
Roài Piyaka, ngöôøi giöõ kho baïc, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã toân giaû Naørada, thaân beân höõu höôùng veà ngaøi roài ra ñi, vaø ñi ñeán vua Munda; sau khi ñeán, thöa vôùi vua Munda:
- Taâu Ñaïi vöông, cô hoäi ñaõ ñöôïc saép ñaët vôùi Toân giaû Naørada. Naøy Ñaïi vöông haõy laøm nhöõng gì Ñaïi vöông nghó laø phaûi thôøi.
- Vaäy naøy Piyaka, haõy cho thaéng caùc coã xe toát ñeïp.
- Thöa vaâng, taâu Ñaïi vöông.
Pikaka, ngöôøi giöõ kho baïc vaâng ñaùp vua Munda, cho thaéng caùc coã xe toát ñeïp, roài thöa vôùi vua Munda:
- Taâu Ñaïi vöông, caùc coã xe toát ñeïp ñaõ thaéng xong. Nay Ñaïi vöông haõy laøm nhöõng gì Ñaïi vöông nghó laø phaûi thôøi.
2. Roài vua Munda leo leân coã xe toát ñeïp, cuøng vôùi caùc coã xe toát ñeïp khaùc ñi ñeán khu vöôøn Kukkuta vôùi uy nghi oai löïc cuûa nhaø vua ñeå yeát kieán Toân giaû Naørada. Vua ñi xe xa cho ñeán ñöôøng ñaát xe coù theå ñi ñöôïc, roài xuoáng xe, ñi boä vaøo khu vöôøn. Roài vua Munda ñi ñeán Toân giaû Naørada, sau khi ñeán, ñaûnh leã Toân giaû Naørada roài ngoài xuoáng moät beân. Roài Toân giaû Naørada noùi vôùi vua ñang ngoài moät beân.
- Thöa Ñaïi vöông, coù naêm söï kieän naøy khoâng theå coù ñöôïc bôûi moät Sa-moân, hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi. Theá naøo laø naêm?
3. Bò giaø vaø muoán khoâng giaø, laø moät söï kieän khoâng theå coù ñöôïc bôûi moät Sa-moân hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi. Bò beänh vaø muoán khoâng beänh... bò cheát vaø muoán khoâng cheát... bò hoaïi dieät vaø muoán khoâng hoaïi dieät... bò hoaïi dieät vaø muoán khoâng tieâu dieät, laø moät söï kieän khoâng theå coù ñöôïc bôûi moät Sa-moân hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi.
4. Vôùi phaøm phu khoâng hoïc, thöa Ñaïi vöông, phaûi bò giaø vaø giaø ñeán; vaø khi giaø ñeán, keû aáy khoâng suy tö: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò giaø vaø giaø ñeán. Nhöng ñoái vôùi loaøi höõu tình, coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò giaø vaø giaø ñeán. Vaø neáu phaûi bò giaø vaø khi giaø ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng, khoâng laøm ta öa thích; thaân ta trôû thaønh xaáu xí; caùc coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán, keû thuø seõ hoan hyû; baïn beø seõ lo buoàn". Keû aáy phaûi bò giaø, khi giaø ñeán, saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh.
Thöa Ñaïi Vöông, ñaây goïi laø keû phaøm phu khoâng hoïc bò muõi teân saàu muoän taåm thuoác ñoäc baén truøng, keû aáy töï laøm mình öu naõo.
5. Laïi nöõa, thöa Ñaïi vöông, vôùi keû phaøm phu khoâng hoïc, phaûi bò beänh vaø beänh ñeán... phaûi bò cheát vaø cheát ñeán... phaûi bò hoaïi dieät vaø hoaïi dieät ñeán... phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán; khi tieâu dieät ñeán, keû aáy khoâng suy tö: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán. Nhöng ñoái vôùi caùc loaøi höõu tình coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán. Vaø neáu phaûi bò tieâu dieät, khi tieâu dieät ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng khoâng laøm ta öa thích; thaân ta trôû thaønh xaáu xí; caùc coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán; keû thuø seõ hoan hyû, baïn beø seõ lo buoàn". Keû aáy phaûi bò tieâu dieät, khi tieâu dieät ñeán, saàu, bi than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh.
Thöa Ñaïi vöông, ñaây goïi laø keû phaøm phu khoâng hoïc bò muõi teân saàu muoän taåm thuoác ñoäc baén truùng, vò aáy töï laøm mình öu naõo.
6. Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc, thöa Ñaïi vöông, bò giaø ñeán; vaø giaø ñeán; khi giaø ñeán, vò aáy coù suy tö: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò giaø vaø giaø ñeán. Nhöng ñoái vôùi caùc loaøi höõu tình coù ñeán, coù ñi; coù dieät, coù sanh, taát caû caùc loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò giaø vaø giaø ñeán. Vaø neáu phaûi bò giaø vaø khi giaø ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng khoâng laøm ta öa thích; thaân ta trôû thaønh xaáu xí; caùc coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán; keû thuø seõ hoan hyû; baïn beø seõ lo buoàn". Vò aáy phaûi bò giaø, khi giaø ñeán, khoâng saàu, khoâng bi, khoâng than khoùc, khoâng ñaäp ngöïa, khoâng ñi ñeán baát tænh.
Thöa Ñaïi vöông, ñaây goïi laø vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc, ñöôïc nhoå leân laø muõi teân saàu muoän coù taåm thuoác ñoäc, maø keû phaøm phu khoâng hoïc bò baén truùng, töï laøm mình öu naõo. Khoâng saàu muoän, khoâng bò teân baén truùng, vò Thaùnh ñeä töû töï laøm mình ñöôïc hoaøn toaøn tòch tònh.
7. Laïi nöõa, thöa Ñaïi vöông, vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc phaûi bò beänh vaø beänh ñeán... phaûi bò cheát vaø cheát ñeán... phaûi bò hoaïi dieät vaø hoaïi dieät ñeán... phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán; khi tieâu dieät ñeán, vò aáy coù suy tö: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán. Nhöng ñoái vôùi caùc loaøi höõu tình, coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû caùc loaøi höõu tình ñeàu phaûi bò tieâu dieät vaø tieâu dieät ñeán. Vaø neáu phaûi bò tieâu dieät vaø khi tieâu dieät ñeán, ta laïi saàu, bi, than khoùc, ñaäp ngöïc, ñi ñeán baát tænh, thôøi aên uoáng khoâng laøm ta öa thích, thaân ta trôû thaønh xaáu xí; caùc coâng vieäc khoâng coù xuùc tieán; keû thuø seõ hoan hyû; baïn beø seõ lo buoàn". Vò aáy phaûi bò tieâu dieät, khi tieâu dieät ñeán khoâng saàu, khoâng bi, khoâng than khoùc, khoâng ñaäp ngöïc, khoâng ñi ñeán baát tænh.
Thöa Ñaïi vöông, ñaây goïi laø vò Thaùnh ñeä töû coù hoïc, ñöôïc nhoå leân laø muõi teân saàu muoän coù taåm thuoác ñoäc maø keû phaøm phu khoâng hoïc bò baén truùng, töï laøm mình öu naõo. Khoâng saàu muoän, khoâng bò teân baén, vò Thaùnh ñeä töû töï laøm mình ñöôïc hoaøn toaøn tòch tònh.
Caùc phaùp naøy, thöa Ñaïi vöông, laø naêm söï kieän khoâng theå coù ñöôïc bôûi Sa-moân hay Baø-la-moân, bôûi Ma hay Phaïm thieân, hay bôûi moät ai ôû ñôøi.
Khoâng saàu, khoâng than khoùc,8. Sau khi ñöôïc nghe nhö vaäy, vua Munda thöa vôùi Toân giaû Naørada:
Lôïi ích ñöôïc thaät ít,
Bieát noù saàu, noù khoå,
Keû ñòch töï vui söôùng.
Do vaäy, baäc Hieàn trí,
Giöõa caùc söï baát haïnh,
Khoâng hoaûng hoát run sôï,
Bieát phaân tích lôïi ích.
Keû ñòch bò khoå naõo,
Thaáy saéc dieän khoâng ñoåi,
Vôùi tuï nieäm vaên chuù,
Vôùi lôøi thaät kheùo noùi,
Vôùi boá thí chôn chaùnh,
Vôùi truyeàn thoáng kheùo giöõ,
Choã naøo ñöôïc lôïi ích,
Choã aáy gaén tinh caàn.
Neáu bieát lôïi khoâng ñöôïc,
Caû ta vaø ngöôøi khaùc,
Khoâng saàu, bieát chòu ñöïng,
Mong vò aáy nghó raèng:
Nay ta phaûi laøm gì?
Phaûi kieân trì theá naøo?- Thöa Toân giaû, phaùp thoaïi naøy teân gì?
- Thöa Ñaïi vöông, phaùp thoaïi naøy teân laø "Nhoå leân muõi teân saàu muoän".
- Thaät vaäy, thöa Toân giaû, ñöôïc nhoå leân laø muõi teân saàu muoän! Khi con nghe phaùp thoaïi naøy, muõi teân saàu muoän ñaõ ñöôïc ñoaïn taän.
Roài vua Munda baûo Piyaka, vò gìn giöõ kho baïc:
- Naøy Piyaka, haõy cho thieâu ñoát thaân cuûa hoaøng haäu Bhaddaø, roài xaây thaùp cho hoaøng haäu. Baét ñaàu töø hoâm sau, chuùng ta seõ taém röûa, seõ thoa daàu, seõ aên côm, seõ lo laøm caùc coâng vieäc.
VI. Phaåm Trieàn Caùi
(I) (51) Ngaên Chaën
1. Nhö vaäy toâi nghe:
Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi, taïi Jetavana, khu vöôøn cuûa oâng Anaøthapindika. Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Tyû-kheo.
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Caùc vò Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau:
2. - Coù naêm chöôùng ngaïi, trieàn caùi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä. Theá naøo laø naêm?
3. Duïc tham, naøy caùc Tyû-kheo, laø chöôùng ngaïi trieàn caùi boa phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä. Saân, naøy caùc Tyû-kheo, laø chöôùng ngaïi trieàn caùi bao phuû taâm laøm yeáu ôùt trí tueä. Hoân traàm thuïy mieân, naøy caùc Tyû-kheo, laø chöôùng ngaïi, trieàn caùi bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä. Traïo hoái, naøy caùc Tyû-kheo, laø chöôùng ngaïi, trieàn caùi bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä. Nghi, naøy caùc Tyû-kheo, laø chöôùng ngaïi, trieàn caùi bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä.
Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø naêm chöôùng ngaïi, trieàn caùi bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä.
4. Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo aáy khoâng ñoaïn taän naêm chöôùng ngaïi trieàn caùi naøy bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä. Khoâng coù söùc maïnh, vaø trí tueä yeáu keùm, seõ bieát lôïi ích cuûa mình, hay seõ bieát lôïi ích cuûa ngöôøi, hay coù theå bieát lôïi ích cuûa caû hai, hay seõ chöùng ngoä ñöôïc phaùp Thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng xöùng ñaùng baäc Thaùnh; söï kieän naøy khoâng xaûy ra.
Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät con soâng chaûy, töø nuùi xuoáng, chaûy thaät xa, doøng chaûy nhanh cuoán troâi moïi vaät. Roài coù ngöôøi laáy caøy môû hai beân bôø soâng. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, doøng soâng aáy ôû chaëng giöõa bò trôû ngaïi, traøn roäng, bò chuyeån höôùng, khoâng coøn chaûy ra xa, khoâng coøn chaûy nhanh, khoâng cuoán troâi moïi vaät.
Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo aáy khoâng ñoaïn taän naêm chöôùng ngaïi trieàn caùi naøy bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä. Khoâng coù söùc maïnh vaø trí tueä yeáu keùm, seõ bieát ñöôïc lôïi ích cuûa mình, cuûa caû hai, seõ chöùng ngoä ñöôïc phaùp thöôïng nhaân, trí kieán thuø thaéng, xöùng ñaùng baäc Thaùnh; söï kieän naøy khoâng xaûy ra.
5. Naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo aáy, sau khi ñoaïn taän naêm chöôùng ngaïi trieàn caùi naøy bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä. Coù söùc maïnh vaø coù trí tueä, seõ bieát ñöôïc lôïi ích cuûa mình, hay seõ bieát lôïi ích cuûa ngöôøi, hay seõ bieát ñöôïc lôïi ích caû hai, seõ chöùng ngoä ñöôïc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø thaéng, xöùng ñaùng baäc Thaùnh; söï kieän naøy coù xaûy ra.
Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät con soâng chaûy töø nuùi xuoáng, chaûy thaät xa, doøng nöôùc chaûy nhanh, cuoán troâi moïi vaät. Coù ngöôøi chaän ñoùng laïi caùc cöûa mieäng hai beân bôø soâng. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, doøng soâng aáy ôû chaëng giöõa khoâng bò trôû ngaïi, khoâng coù chaûy traøn, khoâng bò chuyeån höôùng, chaûy ñöôïc thaät xa, doøng nöôùc chaûy nhanh, cuoán troâi moïi vaät. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo aáy sau khi ñoaïn taän naêm chöôùng ngaïi trieàn caùi naøy bao phuû taâm, laøm yeáu ôùt trí tueä, coù söùc maïnh, coù trí tueä, seõ bieát ñöôïc lôïi ích mình hay seõ bieát ñöôïc lôïi ngöôøi, hay coù theå bieát lôïi caû hai, seõ chöùng ngoä ñöôïc phaùp thöôïng nhaân, tri kieán thuø, thaéng, xöùng ñaùng baäc Thaùnh; söï kieän naøy coù xaûy ra.
(II) (52) Ñoáng
1. - Noùi ñeán moät ñoáng baát thieän, naøy caùc Tyû-kheo, noùi moät caùch chôn chaùnh laø noùi ñeán naêm trieàn caùi. Thaät vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, toaøn boä ñoáng trieàn caùi. Thaät vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, toaøn boä ñoáng baát thieän töùc laø naêm trieàn caùi. Theá naøo laø naêm?
2. Duïc tham trieàn caùi, saân trieàn caùi, hoân traàm thuïy mieân trieàn caùi, traïo hoái trieàn caùi, nghi trieàn caùi.
Noùi ñeán moät ñoáng baát thieän, naøy caùc Tyû-kheo, noùi moät caùch chôn chaùnh laø noùi ñeán naêm trieàn caùi. Thaät vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, toaøn boä ñoáng baát tieän naøy, naøy caùc Tyû-kheo, töùc laø naêm trieàn caùi.
(III) (53) Caùc Chi Phaàn
1. - Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm chi phaàn tinh caàn naøy. Theá naøo laø naêm?
2. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo coù loøng tin, tin töôûng ôû söï giaùc ngoä cuûa Nhö Lai: "Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc. Thieän Theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Phaät, Theá Toân. Ngaøi ít beänh, ít naõo, söï tieâu hoùa ñöôïc ñieàu hoøa, khoâng laïnh quaù, khoâng noùng quaù, trung bình hôïp vôùi tinh taán. Ngaøi khoâng löøa ñaûo, doái gaït, neâu roõ mình nhö chaân ñoái vôùi baäc Ñaïo sö, ñoái vôùi caùc vò saùng suoát hay ñoái vôùi caùc vò ñoàng Phaïm haïnh. Ngaøi soáng tinh caàn tinh taán, töø boû caùc phaùp baát thieän, thaønh töï caùc thieän phaùp, kieân trì, noã löïc, khoâng traùnh neù ñoái vôùi caùc thieän phaùp. Ngaøi coù trí tueä, thaønh töïu trí tueä höôùng ñeán sanh dieät (cuûa caùc Phaùp), thaønh töïu thaùnh theå nhaäp, ñöa ñeán chôn chaùnh ñoaïn dieät khoå ñau."
Caùc phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø naêm chi phaàn tinh caàn.
(IV) (54) Thôøi Gian Ñeå Tinh Caàn
1.- Coù naêm phi thaàn ñeå tinh caàn, naøy caùc Tyû-kheo. Theá naøo laø naêm?
2. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo giaø yeáu, bò giaø chinh phuïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø phi thôøi thöù nhaát ñeå tinh caàn.
3. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo beänh hoaïn, bò beänh hoaïn chinh phuïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø phi thôøi thöù hai ñeå tinh caàn.
4. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, khi coù naïn ñoùi, maát muøa, ñoà aên khaát thöïc khoù ñöôïc, khoâng deã gì ñeå nuoâi soáng baèng khaát thöïc noã löïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø thôøi gian phi thôøi thöù ba ñeå tinh caàn.
5. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, coù söï sôï haõi veà giaëc cöôùp röøng, daân chuùng trong nöôùc leo leân xe ñi troán. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø phi thôøi thöù tö ñeå tinh caàn.
6. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, chuùng Taêng bò chia reõ. Khi chuùng Taêng bò chia reõ, naøy caùc Tyû-kheo, coù söï maéng nhieác laãn nhau, coù söï ñaáu khaåu laãn nhau, coù söï keát toäi laãn nhau, coù söï taån xuaát laãn nhau. Ai khoâng coù tònh tín, khoâng tìm ñöôïc tònh tín, vaø nhöõng ai coù tònh tín coù theå ñoåi khaùc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø phi thôøi thöù naêm ñeå tinh caàn.
Caùc phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø naêm phi thôøi ñeå tinh caàn.
7. Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm ñuùng thôøi naøy ñeå tinh caàn. Theá naøo laø naêm?
8. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo coøn treû, nieân thieáu, coøn thanh nieân, toùc ñen nhaùnh, trong tuoåi thanh xuaân, trong sô kyø tuoåi ñôøi. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø ñuùng thôøi thöù nhaát ñeå tinh caàn.
9. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo ít beänh, ít naõo, söï tieâu hoùa ñöôïc ñieàu hoøa, khoâng quaù laïnh, khoâng quaù noùng, trung bình, hôïp vôùi tinh taán. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø ñuùng thôøi thöù hai ñeå tinh caàn.
10. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, khi aên uoáng ñöôïc ñaáy ñuû, ñöôïc muøa, ñoà aên khaát thöïc kieám ñöôïc thaät deã daøng ñeå nuoâi soáng baèng khaát thöïc noã löïc. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø ñuùng thôøi thöù ba ñeå tinh caàn.
11. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû kheo, caùc Thaày soáng vôùi nhau thuaän hoaø, thaân höõu, khoâng caõi loän nhau, hoaø hôïp nhö nöôùc vôùi söõa, nhìn nhau vôùi caëp maét aùi kính. Naøy caùc Tyû kheo, ñaây laø ñuùng thôøi thöù tö ñeå tinh caàn.
12. Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, chuùng Taêng hoaø hôïp, cuøng nhau hoøa hôïp, khoâng tranh luaän nhau, soáng thoaûi maùi cuøng chung moät lôøi daïy. Naøy caùc Tyû-kheo, giöõa chuùng Taêng hoøa hôïp, khoâng coù maéng nhieác laãn nhau, khoâng coù ñaáu khaåu laãn nhau, khoâng coù keát toäi laãn nhau, khoâng coù söï taån xuaát laãn nhau. ÔÛ ñaây, nhöõng ai khoâng coù tònh tín, tìm ñöôïc tònh tín, nhöõng ai coù tònh tín, ñöôïc taêng tröôûng nhieàu hôn. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø ñuùng thôøi thuù naêm ñeå tinh caàn.
Nhöõng phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø naêm ñuùng thôøi ñeå tinh caàn.
(V) (55) Meï Vaø Con
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvatthi taïi Jetavana, khu vöôøn oâng Anaøthapindika. Luùc baáy giôø, taïi Saøvatthi, caû hai meï vaø con ñeàu an cö vaøo muøa möa, nhaân danh Tyû-kheo vaø Tyû-kheo-ni, hoï thöôøng xuyeân muoán thaáy maët nhau. Meï thöôøng xuyeân muoán thaáy maët con, vaø con cuõng thöôøng xuyeân muoán thaáy maët meï. Vì hoï luoân luoân thaáy nhau, neân coù söï lieân heä. Do coù söï lieân heä, neân coù söï thaân maät. Do coù söï thaân maät, neân coù söï sa ngaõ. Vôùi taâm sa ngaõ, buoâng boû söï hoïc taäp, laøm loä lieãu söï yeáu ñuoái, hoï rôi vaøo thoâng daâm vôùi nhau.
2. Roài moät soá ñoâng Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, taïi Saøvatthi, caû hai meï con cuøng an cö vaøo muøa möa, nhaân danh Tyû-kheo vaø Tyû-kheo-ni, hoï thöôøng xuyeân muoán thaáy maët nhau, meï thöôøng xuyeân muoán thaáy maët con vaø con cuõng thöôøng xuyeân muoán thaáy maët meï. Vì hoï thöôøng xuyeân thaáy nhau, neân coù söï lieân heä. Do coù söï lieân heä, neân coù söï thaân maät. Do coù thaân maät, neân coù söï sa ngaõ. Vôùi taâm sa ngaõ, buoâng boû söï hoïc taäp, laøm loä lieãu söï yeáu ñuoái, hoï rôi vaøo thoâng daâm vôùi nhau.
3.- Sao, naøy caùc Tyû-kheo, keû ngu si naøy laïi nghó raèng: "Meï khoâng tham ñaém con, hay con khoâng tham ñaém meï"? Naøy caùc Tyû-kheo, Ta khoâng thaáy moät saéc naøo khaùc laïi khaû aùi nhö vaäy, ñeïp ñeõ nhö vaäy, meâ ly nhö vaäy, troùi buoäc nhö vaäy, say söa nhö vaäy, chöôùng ngaïi nhö vaäy cho söï ñaït ñeán an oån khoûi caùc khoå aùch, töùc laø, naøy caùc Tyû-kheo, saéc ñeïp cuûa nöõ nhaân. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, loaøi höõu tình naøo aùi nhieãm, tham luyeán, tham ñaém, say ñaém, say meâ, saéc ñeïp cuûa nöõ nhaân, chuùng seõ saàu öu laâu daøi, vì bò rôi vaøo uy löïc nöõ saéc.
Naøy caùc Tyû-kheo, Ta khoâng thaáy moät tieáng naøo khaùc... moät höông naøo khaùc... moät vò naøo khaùc... moät xuùc naøo khaùc laïi khaû aùi nhö vaäy, ñeïp ñeõ nhö vaäy, meâ ly nhö vaäy, troùi buoäc nhö vaäy, say söa nhö vaäy, chöôùng ngaïi nhö vaäy cho söï ñaït ñeán an oån khoûi caùc khoå aùch, töùc laø, naøy caùc Tyû-kheo, caûm xuùc cuûa nöõ nhaân. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, loaøi höõu tình naøo aùi nhieãm, tham luyeán, tham ñaém, say ñaém, say meâ caûm xuùc nöõ nhaân, chuùng seõ bò saàu öu laâu daøi, vì bò rôi vaøo uy löïc cuûa nöõ xuùc. Nöõ nhaân, khi ñang ñi, seõ ñöùng laïi ñeå chinh phuïc taâm ngöôøi ñaøn oâng; khi ñöùng, khi ngoài, khi naèm, khi cöôøi, khi noùi, khi haùt, khi khoùc, khi baát tænh, khi cheát, seõ ñöùng laïi ñeå chinh phuïc taâm ngöôøi ñaøn oâng.
Naøy caùc Tyû-kheo, neáu coù ai noùi raèng: "Laø baåy moài toaøn dieän cuûa Maøra", thôøi ngöôøi aáy ñaõ noùi moät caùch chôn chaùnh veà nöõ nhaân, thaät laø "moät baåy moài hoaøn toaøn cuûa Maøra".
Haõy noùi chuyeän vôùi ngöôøi,(VI) (56) Thaân Giaùo Sö
Coù kieám ôû trong tay,
Noùi chuyeän vôùi aùc quyû,
Hay ngoài thaät gaàn keà.
Con raén coù noïc ñoäc,
Bò caén lieàn meänh chung,
Nhöng chôù coù moät mình,
Noùi chuyeän vôùi nöõ nhaân.
Thaát nieäm, hoï troùi laïi,
Vôùi nhìn, vôùi nuï cöôøi,
Vôùi xieâm aùo hôû hang,
Vôùi lôøi noùi ngoït lòm,
Ngöôøi aáy vaãn khoâng thoûa,
Baát tænh bò meänh chung.
Naêm duïc coâng ñöùc aáy,
Ñöôïc thaáy trong nöõ saéc
Saéc, thanh, höông, vò, xuùc,
Haáp daãn vaø ñeïp yù.
Bò thaùc nöôùc duïc voïng,
Traøn ngaäp vaø cuoán troâi,
Keû ngu si voâ trí,
Khoâng lieãu tri caùc duïc.
Loaøi ngöôøi khi maïng chung,
Sanh thuù höõu, phi höõu,
Hoï phaûi bò daãn ñaàu,
Trong nhieàu kieáp luaân hoài.
Ai lieãu tri caùc duïc,
Sôû haønh khoâng sôï haõi,
Hoï ñeán bôø beân kia,
Ñaït ñöôïc laäu hoaëc taän.1. Roài moät Tyû-kheo ñi ñeán vò giaùo thoï cuûa mình, sau khi ñeán, thöa vôùi vò giaùo thoï cuûa mình nhö sau:
- Baïch Thöôïng toïa, nay thaân con caûm thaáy nhö bò say ngoït, con khoâng thaáy roõ phöông höôùng, phaùp khoâng ñöôïc con nhôù ñeán. Hoân traàm thuïy mieân chinh phuïc taâm con vaø an truù. Khoâng coù hoan hyû, con soáng Phaïm haïnh. Con coù nhöõng nghi ngôø ñoái vôùi Chaùnh phaùp.
2. Roài Tyû-kheo aáy ñem theo moät vò Tyû-kheo coäng truù, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, Tyû-kheo naøy noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân, thaân con caûm thaáy nhö bò say ngoït, maét con khoâng thaáy roõ phöông höôùng, phaùp khoâng ñöôïc con nhôù ñeán. Hoân traàm thuïy mieân chinh phuïc taâm con vaø an truù. Khoâng coù hoan hyû, con soáng Phaïm haïnh. Con coù nhöõng nghi ngôø ñoái vôùi Chaùnh phaùp".
3.- Söï vieäc laø vaäy, naøy Tyû-kheo, khi moät ngöôøi soáng vôùi caùc caên khoâng ñöôïc baûo veä, vôùi aên uoáng khoâng coù tieát ñoä, khoâng coù chuù taâm caûnh giaùc, khoâng coù quaùn nhìn caùc thieän phaùp, khoâng coù tröôùc ñeâm vaø sau ñeâm chuyeân chuù tu taäp caùc phaùp giaùc chi. Do vaäy, thaân Thaày caûm thaáy nhö bò say ngoït, maét Thaày khoâng thaáy roõ phöông höôùng, phaùp khoâng ñöôïc Thaày nhôù ñeán. Hoân traàm thuïy mieân chinh phuïc taâm Thaày vaø an truù. Khoâng coù hoan hyû, Thaày soáng Phaïm haïnh. Thaày coù nhöõng nghi ngôø ñoái vôùi Chaùnh phaùp. Do vaäy, naøy Tyû-kheo, Thaày phaûi hoïc taäp nhö sau: "Ta seõ baûo veä caùc caên, coù tieát ñoä trong aên uoáng, chuù taâm caûnh giaùc, quaûn nhìn caùc Thieän phaùp, tröôùc ñeâm vaø sau ñeâm ta seõ soáng chuyeân chuù tu taäp caùc phaùp giaùc chi".
Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp.
4. Roài Tyû-kheo aáy ñöôïc Theá Toân giaùo giôùi vôùi lôøi giaùo giôùi naøy, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân phía höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi. Roài Tyû-kheo aáy soáng moät mình, an tònh, khoâng phoùng daät, nhieät taâm, tin caàn, khoâng bao laâu chöùng ñöôïc muïc ñích maø caùc thieän nam töû chôn chaùnh xuaát gia, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, chính laø voâ thöôïng cöùu caùnh Phaïm haïnh, ngay trong hieän taïi, töï mình vôùi thaéng trí, chöùng ñaït vaø an truù. Vò aáy hoaøn toaøn lieãu tri: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coù trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". Tyû-kheo aáy trôû thaønh moät vò A-la-haùn.
Roài Tyû-kheo ñaõ chöùng ñaéc A-la-haùn aáy ñi ñeán vò giaùo thoï sö cuûa mình, sau khi ñeán, thöa vôùi vò giaùo thoï sö cuûa mình:
5.- Baïch Thöôïng toïa, nay thaân con khoâng caûm thaáy nhö bò say ngoït, maét con thaáy roõ caùc phöông höôùng. Phaùp ñöôïc con nhôù roõ. Vôùi taâm hoan hyû, con soáng Phaïm haïnh, Con khoâng coøn nghi nhôø ñoái vôùi caùc thieän phaùp.
6. Roài Tyû-kheo aáy ñem theo moät Tyû-kheo coäng truù; ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân:
-Baïch Theá Toân, vò Tyû-kheo naøy noùi nhö sau: "Baïch Theá toân, nay thaân con khoâng caûm thaáy nhö bò say ngoït, con thaáy roõ caùc phöông höôùng, phaùp ñöôïc con nhôù roõ. Vôùi taâm hoan hyû, con soáng Phaïm haïnh. Con khoâng coøn nghi ngôø ñoái vôùi caùc thieän phaùp".
7.- Nhö vaäy laø phaûi, naøy Tyû-kheo, khi moät ngöôøi soáng vôùi caùc caên ñöôïc baûo veä, vôùi aên uoáng coù tieát ñoä, coù chuù taâm caûnh giaùc, coù quaùn nhìn caùc thieän phaùp, tröôùc ñeâm vaø sau ñeâm soáng chuyeân chuù tu taäp caùc phaùp giaùc chi. Do vaäy, thaân khoâng caûm thaáy nhö bò say ngoït, caùc phöông höôùng ñöôïc hieän roõ, vaø phaùp ñöôïc ngöôøi aáy nhôù roõ. Hoân traàm thuïy mieân khoâng coøn chinh phuïc taâm cuûa vò aáy. Vôùi taâm hoan hyû, vò aáy soáng Phaïm haïnh. Vò aáy khoâng coøn nghi ngôø ñoái vôùi caùc thieän phaùp. Vaäy naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp nhö sau: "Ta seõ baûo veä caùc caên, coù tieát ñoä trong aên uoáng, chuyeân taâm caûnh giaùc quaùn nhìn caùc thieän phaùp, tröôùc ñeâm vaø sau ñeâm, ta seõ soáng chuyeân chuù tu taäp caùc phaùp giaùc chi".
Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày caàn phaûi hoïc taäp.
(VII) (57) Söï Kieän Caàn Phaûi Quan Saùt
1.- Coù naêm söï kieän naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. Theá naøo laø naêm?
2. "Ta phaûi bò giaø, khoâng thoaùt khoûi giaø" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. "Ta phaûi bò beänh, khoâng thoaùt khoûi beänh" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. "Ta phaûi bò cheát, khoâng thoaùt khoûi cheát" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. "Taát caû phaùp khaû aùi, khaû yù ñoái vôùi ta seõ phaûi ñoåi khaùc seõ phaûi bieán dieät", laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. "Ta laø chuû nhaân cuûa nghieäp, laø thöøa töï cuûa nghieäp, nghieäp laø thai taïng, nghieäp laø quyeán thuoäc, nghieäp laø ñieåm töïa. Phaøm nghieäp naøo ta seõ laøm thieän hay aùc, ta seõ thöøa töï nghieäp aáy" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. Vaø do duyeân lôïi ích nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta phaûi bò giaø, khoâng thoaùt khoûi giaø", laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia.
3. Coù nhöõng loaøi höõu tình, naøy caùc Tyû-kheo, ñang coøn treû, kieâu maõn trong tuoåi treû, say ñaém trong kieâu maïn aáy, thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt söï kieän naøy, söï kieâu maïn tuoåi treû trong tuoåi treû ñöôïc hoaøn toaøn ñoaïn taän hay ñöôïc giaûm thieåu.
Do duyeân lôïi ích naøy, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta phaûi bò giaø, khoâng thoaùt khoûi giaø", caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt nhö vaäy bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. Do duyeân lôïi ích nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta phaûi bò beänh, ta khoâng thoaùt khoûi beänh" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia?
4. Coù nhöõng loaøi höõu tình khoûe maïnh, naøy caùc Tyû-kheo, kieâu maïn trong khoûe maïnh. Do say ñaém trong kieâu maïn aáy, thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt söï kieän naøy, söï kieâu maïn khoûe maïnh trong khoûe maïnh ñöôïc hoaøn toaøn ñoaïn taän hay ñöôïc giaûm thieåu.
Do duyeân lôïi ích naøy, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta phaûi bò beänh, khoâng thoaùt khoûi beänh" caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt nhö vaäy bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. Do duyeân lôïi ích nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta phaûi bò cheát, ta khoâng thoaùt khoûi cheát", laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia?
5. Coù nhöõng lôøi höõu tình ñang soáng, naøy caùc Tyû-kheo, kieâu maïn trong söï soáng. Do say ñaém trong kieâu maïn aáy, thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt söï kieän naøy, söï kieâu maïn söï soáng trong söï soáng ñöôïc hoaøn toaøn ñoaïn taän hay ñöôïc giaûm thieåu.
Do duyeân lôïi ích naøy, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta phaûi bò cheát, khoâng thoaùt khoûi cheát", caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt nhö vaäy bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. Do duyeân lôïi ích nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, "Taát caû phaùp khaû aùi, khaû hyû ñoái vôùi ta seõ phaûi ñoåi khaùc, seõ phaûi bieán dieät" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia?
6. Coù nhöõng loaøi höõu tình, naøy caùc Tyû-kheo, coù loøng tham duïc ñoái vôùi caùc vaät khaû aùi. Do say ñaém vôùi loøng tham duïc aáy, thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt söï kieän aáy, neân tham duïc ñoái vôùi caùc vaät khaû aùi ñöôïc ñoaïn taän hoaøn toaøn hay ñöôïc giaûm thieåu.
Do duyeân lôïi ích naøy, naøy caùc Tyû-kheo, "Taát caû phaùp khaû aùi, khaû hyû ñoái vôùi ta seõ phaûi ñoåi khaùc, phaûi bieán dieät" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia. Vaø do duyeân lôïi ích nhö theá naøo, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta laø chuû nhaân cuûa nghieäp, laø thöøa töï cuûa nghieäp, nghieäp laø thai taïng, nghieäp laø quyeán thuoäc, nghieäp laø ñieåm töïa. Phaøm nghieäp naøo ta seõ laøm, thieän hay aùc, ta seõ thöøa töï nghieäp aáy" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia?
7. Coù nhöõng loaøi höõu tình, naøy caùc Tyû-kheo, thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt nhö vaäy, aùc haïnh ñöôïc hoaøn toaøn ñoaïn taän hay ñöôïc giaûm thieåu. Do duyeân lôïi ích naøy, naøy caùc Tyû-kheo, "Ta laø chuû nhaân cuûa nghieäp, laø thöøa töï cuûa nghieäp, nghieäp laø thai taïng, nghieäp laø quyeán thuoäc, nghieäp laø ñieåm töïa. Phaøm nghieäp naøo ta seõ laøm, thieän hay aùc, ta seõ thöøa töï nghieäp aáy" laø söï kieän caàn phaûi thöôøng xuyeân quaùn saùt bôûi nöõ nhaân hay nam nhaân, bôûi taïi gia hay xuaát gia.
8. Neáu vò Thaùnh ñeä töû, naøy caùc Tyû-kheo, suy tö nhö sau: "Khoâng phaûi chæ moät mình ta giaø, khoâng thoaùt khoûi giaø, nhöng phaøm coù nhöõng loaøi höõu tình naøo coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû loaøi höõu tình aáy phaûi bò giaø, khoâng thoaùt khoûi giaø". Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt söï kieän aáy, con ñöôøng ñöôïc sanh khôûi. Vò aáy söû duïng con ñöôøng aáy, tu taäp, laøm cho sung maõn. Do vò aáy söû duïng con ñöôøng aáy, tu taäp, laøm cho sung maõn neân caùc kieát söû ñöôïc ñoaïn taän, caùc tuøy mieân ñöôïc chaám döùt. "Khoâng phaûi chæ moät mình ta bò beänh, khoâng thoaùt khoûi beänh, nhöng phaøm coù nhöõng loaøi höõu tình naøo coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû loaøi höõu tình aáy phaûi bò beänh, khoâng thoaùt khoûi beänh". Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt söï kieän aáy, con ñöôøng ñöôïc sanh khôûi. Vò aáy söû duïng con ñöôøng aáy, tu taäp, laøm cho sung maõn. Do vò aáy söû duïng con ñöôøng aáy, tu taäp, laøm cho sung maõn, neân caùc kieát söû ñöôïc ñoaïn taän, caùc tuøy mieân ñöôïc chaám döùt. "Khoâng phaûi chæ moät mình ta bò cheát, khoâng thoaùt khoûi cheát, nhöng phaøm coù nhöõng loaøi höõu tình naøo, coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû caùc loaøi höõu tình aáy phaûi bò cheát, khoâng thoaùt khoûi cheát..." ... "Khoâng phaûi chæ coù caùc phaùp khaû aùi, khaû yù cuûa rieâng moät mình ta seõ phaûi ñoåi khaùc, seõ phaûi bieán dieät. Phaøm coù caùc loaøi höõu tình naøo coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, caùc phaùp khaû aùi, khaû yù cuûa taát caû loaøi höõu tình aáy seõ phaûi ñoåi khaùc, seõ phaûi bieán dieät...". "Khoâng phaûi chæ coù moät mình ta laø chuû nhaân cuûa nghieäp, laø thöøa töï cuûa nghieäp, nghieäp laø thai taïng, nghieäp laø quyeán thuoäc, nghieäp laø ñieåm töïa. Phaøm nghieäp naøo ta seõ laøm, thieän hay aùc ta seõ thöøa töï nghieäp aáy". Phaøm coù caùc loaøi höõu tình naøo coù ñeán, coù ñi, coù dieät, coù sanh, taát caû caùc loaøi höõu tình aáy laø chuû nhaân cuûa nghieäp, laø thöøa töï cuûa nghieäp, nghieäp laø thai taïng, nghieäp laø quyeán thuoäc, nghieäp laø ñieåm töïa. Phaøm nghieäp naøo hoï seõ laøm thieän hay aùc, hoï seõ thöøa töï nghieäp aáy.
Do vò aáy thöôøng xuyeân quaùn saùt döï kieän aáy, neân con ñöôøng ñöôïc sanh khôûi. Vò aáy söû duïng con ñöôøng aáy, tu taäp, laøm cho sung maõn. Do vò aáy söû duïng con ñöôøng aáy, tu taäp, laøm cho sung maõn, neân caùc kieát söû duïng ñöôïc ñoaïn taän, caùc tuøy mieân ñöôïc chaám döùt.
Bò beänh vaø bò giaø,(VIII) (58) Thanh Nieân Licchavi
Laïi theâm phaûi bò cheát,
Phaùp yeáu laø nhö vaäy,
Höõu tình laø nhö vaäy.
Phaøm phu sanh nhaøm chaùn,
Thaät khoâng hôïp cho Ta,
Neáu Ta cuõng nhaøm chaùn,
Ñoái vôùi caùc chuùng sanh,
Cuøng chung moät soá phaän.
Trong khi ñôøi soáng Ta,
Khoâng khaùc gì ñôøi hoï,
Ta ñöôïc soáng nhö vaäy,
Bieát phaùp khoâng sanh y,
Kieâu maïn trong khoâng beänh,
Trong tuoåi treû sinh maïng,
Taát caû Ta nhieáp phuïc
Phaùt xuaát töø an oån,
Ta thaáy haïnh vieãn ly,
Ta phaùt taâm doõng maõnh,
Thaáy ñöôïc caûnh Nieát-baøn.
Nay Ta khoâng coù theå,
Höôûng thoï caùc duïc voïng,
Ta seõ khoâng thoái ñoïa,
Chöùng cöùu caùnh Phaïm haïnh.1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Vesaøli, taïi Ñaïi Laâm, taïi giaûng ñöôøng coù noùc nhoïn. Roài Theá Toân vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm y baùt ñi vaøo Vesaøli ñeå khaát thöïc. Sau khi khaát thöïc ôû Vesaøli xong, sau böõa aên, treân con ñöôøng khaát thöïc trôû veà, Ngaøi ñi saâu vaøo Ñaïi laâm, vaø ngoài xuoáng moät goác caây ñeå nghæ ban ngaøy.
Luùc baáy giôø, moät soá ñoâng thanh nieân Licchavi caàm caùc cung ñöôïc chuaån bò saün saøng vôùi ñaøn choù bao vaây xung quanh, ñang ñi qua ñi laïi ôû Ñaïi Laâm, thaáy Theá Toân ngoài döôùi moät goác caây. Thaáy vaäy hoï lieàn boû caùc cung ñöôïc chuaån bò saün saøng xuoáng, keùo ñaøn choù veà moät phía vaø ñi ñeán Theá Toân. Sau khi ñeán ñaûnh leã Theá Toân, roài yeân laëng, yeân laëng chaép tay ñöùng haàu Theá Toân. Luùc baáy giôø, Mahaønaøma ngöôøi Licchavi boä haønh ñi qua ñi laïi trong röøng Ñaïi Laâm, thaáy caùc thanh nieân Licchavi ñang yeân laëng, yeân laëng chaép tay ñöùng haàu Theá Toân. Thaáy vaäy, oâng ñi ñeán gaàn Theá Toân, sau khi ñeán ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Mahaønaøma ngöôøi Licchavi noùi leân lôøi caûm höùng ngöõ:
- Hoï seõ trôû thaønh ngöôøi Vajji! Hoï seõ trôû thaønh ngöôøi Vajji!
- Naøy Mahaønaøma, sao OÂng laïi noùi nhö vaäy: "Hoï seõ trôû thaønh ngöôøi Vajji! Hoï seõ trôû thaønh ngöôøi Vajji"?
- Baïch Theá Toân, nhöõng thanh nieân Licchavi naøy laø hung baïo, thoâ aùc, ngaïo maïn. Caùc ñoà vaät ñöôïc caùc gia ñình göûi ñi nhö mía, traùi taùo, baùnh ngoït, keïo ñöôøng, hoï cöôùp giaät vaø aên; hoï ñaùnh sau hoâng caùc nöõ nhaân, thieáu nöõ caùc gia ñình; nhöng nay hoï ñöùng yeân laëng, yeân laëng chaép tay haàu haï Theá Toân.
- Ñoái vôùi thieän nam töû naøo, naøy Mahaønaøma, naêm phaùp naøy ñöôïc tìm thaáy, daàu laø vua Saùt-ñeá-ly ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, hay laø ngöôøi thoân queâ soáng treân ñaát traïi cuûa ngöôøi cha, hay laø vò töôùng trong quaân ñoäi hay laø vò thoân tröôûng ôû laøng, hay laø vò toå tröôûng caùc toå hôïp, hay laø nhöõng vò coù quyeàn theá trong gia toäc, thôøi ñöôïc chôø ñôïi laø söï taêng tröôûng, khoâng phaûi laø giaûm thieåu. Theá naøo laø naêm?
2. ÔÛ ñaây, naøy Mahaønaøma, thieän nam töû, vôùi nhöõng taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc do söùc maïnh caùch tay, do moà hoâi ñoå ra ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, cung kính, toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng cha meï. Cha meï ñöôïc ngöôøi aáy cung kính, toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng vôùi thieän yù, khôûi leân loøng thöông meán ngöôøi aáy: "Mong raèng (con ta) ñöôïc soáng laâu! Mong raèng thoï maïng ñöôïc che chôû laâu daøi!" Vaø naøy Mahaønaøma, vôùi moät thieän nam töû ñöôïc cha meï thöông töôûng, chôø ñôïi laø söï taêng tröôûng, khoâng phaûi laø giaûm tieáu.
3. Laïi nöõa, naøy Mahaønaøma, thieän nam töû vôùi nhöõng taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán... ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, cung kính, toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng vôï con, ngöôøi phuïc vuï, ngöôøi laøm coâng vaø vôï con ngöôøi phuïc vuï ngöôøi laøm coâng. Vôï con, ngöôøi phuïc vuï, ngöôøi laøm coâng vaø vôï con ngöôøi phuïc vuï, ngöôøi laøm coâng vaø ñöôïc ngöôøi aáy cung kính, toân troïng ñaûnh leã, cuùng döôøng vôùi thieän yù, khôûi leân loøng thöông töôûng ngöôøi aáy: "Mong raèng ñöôïc soáng laâu! Mong raèng thoï maïng ñöôïc che chôû laâu daøi!" Vaø naøy Mahaønaøma, moät thieän nam töû ñöôïc vôï con, ngöôøi phuïc vuï, ngöôøi laøm coâng thöông töôûng, chôø ñôïi laø söï taêng tröôûng khoâng phaûi laø giaûm thieåu.
4. Laïi nöõa, naøy Mahaønama, vò thieän nam töû vôùi nhöõng taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, cung kính, toân troïng, ñaûng leã, cuùng döôøng caùc ngöôøi laøm ruoäng caùc chöùc saéc ôû bieân cöông. Nhöõng ngöôøi laøm ruoäng caùc chöùc saéc ôû bieân cöông ñöôïc ngöôøi aáy cung kính, toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng... chôø ñôïi laø söï taêng tröôûng, khoâng coù giaûm thieåu.
5. Laïi nöõa, naøy Mahaønama, thieän nam töû vôùi nhöõng taûi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán... ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, cung kính, toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng chö thieân nhaän laõnh caùc vaät cuùng teá. Chö Thieân nhaän laõnh caùc vaät cuùng teá ñöôïc ngöôøi aáy cung kính, toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng... chôø ñôïi laø söï taêng tröôûng, khoâng coù giaûm thieåu.
6. Laïi nöõa, naøy Mahaønama, thieän nam töû vôùi nhöõng taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc do noã löïc tinh taán, tích luõy ñöôïc do söùc maïnh caùnh tay, do moà hoâi ñoå ra ñuùng phaùp, thaâu hoaïch ñuùng phaùp, toân troïng, cung kính, ñaûnh leã, cuùng döôøng caùc Sa-moân, Baø-la-moân. Caùc Sa-moân, Baø-la-moân ñöôïc ngöôøi aáy cung kính, toân troïng, ñaûnh leã, cuùng döôøng vôùi thieän yù, khôûi leân trong loøng thöông töôûng ngöôøi aáy: "Mong raèng ñöôïc soáng laâu! Mong raèng thoï maïng ñöôïc che chôû laâu daøi." Vaø naøy Mahaønama, vôùi moät thieän nam töû ñöôïc caùc Sa-moân, Baø-la-moân thöông töôûng, ñöôïc chôø ñôïi laø söï taêng tröôûng, khoâng phaûi laø giaûm thieåu.
Ñoái vôùi vò thieän nam töû naøo, naøy Mahaønama, naêm phaùp naøy ñöôïc tìm thaáy, daàu laø Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, hay laø ngöôøi thoân queâ soáng treân ñaát cuûa ngöôøi cha, hay laø vò töôùng trong quaân ñoäi, hay laø vò thoân tröôûng ôû laøng, hay laø vò toå tröôûng caùc toå hôïp, hay laø nhöõng vò coù quyeàn theá trong gia toäc, thôøi ñöôïc chôø ñôïi laø söï taêng tröôûng, khoâng phaûi laø giaûm thieåu.
Meï cha lo phuïc vuï,(IX) (59) Khoù Tìm Ñöôïc (1)
Vôï con thöôøng thöông töôûng,
Vì haïnh phuùc noäi nhaân,
Cuøng vôùi keû töøng söï,
Vì haïnh phuùc caû hai,
Lôøi hoøa nhaõ, giöõ giôùi,
Vì haïnh phuùc baø con,
Vì höông linh ñi tröôùc,
Vì maïng soáng hieän taïi,
Vì Sa-moân, Phaïm chí,
Vì chö Thieân baäc trí
Thaønh ngöôøi ban haïnh phuùc.
Soáng gia ñình, ñuùng phaùp,
Vò aáy laøm thieän söï,
Ñöôïc cuùng döôøng taùn thaùn,
Ñôøi naøy hoï ñöôïc khen,
Ñôøi sau soáng hoan hyû,
Trong caûnh giôùi chö Thieân.1. - Naøy caùc Tyû-kheo, thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi xuaát gia lôùn tuoåi laïi thaønh töïu naêm phaùp naøy. Theá naøo laø naêm?
2, Thaät khoù tìm ñöôïc, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi xuaát gia tuoåi laïi teá nhò; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi coù uy nghi toát ñeïp; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi nghe nhieàu; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi thuyeát phaùp; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi trì luaät.
Naøy caùc Tyû-kheo, thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi xuaát gia lôùn tuoåi laïi thaønh töïu naêm phaùp naøy.
(X) (60) Khoù Tìm Ñöôïc (2)
1. Naøy caùc Tyû-kheo, thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi xuaát gia lôùn tuoåi laïi thaønh töïu naêm phaùp naøy. Theá naøo laø naêm?
2. Thaät khoù tìm ñöôïc, naøy caùc tyû-kheo, moät ngöôøi xuaát gia lôùn tuoåi laïi kheùo noùi; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi coù khaû naêng naém giöõ caùi gì kheùo naêm giöõ; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi coù cöû chæ toát ñeïp; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi thuyeát phaùp; thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi trì luaät.
Naøy caùc Tyû-kheo, thaät khoù tìm ñöôïc moät ngöôøi xuaát gia lôùn tuoåi laïi thaønh töïu naêm phaùp naøy.
-ooOoo-
Muïc Luïc caùc Chöông:01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | Giôùi thieäu