Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
IV. Phaåm Chö Thieân (I) (31) Höõu Hoïc
1. - Saùu phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöa Tyû-kheo höõu hoïc ñeán thoái ñoïa. Theá naøo laø saùu?
2. Öa coâng vieäc, öa noùi chuyeän, öa nguû, öa hoäi chuùng, caùc caên khoâng phoøng hoä, aên uoáng khoâng tieát ñoä.
Saùu phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöa Tyû-kheo höõu hoïc ñeán thoái ñoïa.
3. Saùu phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng ñöa Tyû-kheo höõu hoïc ñeán thoái ñoïa. Theá naøo laø saùu?
4. Khoâng öa coâng vieäc, khoâng öa noùi chuyeän, khoâng öa nguû nghæ, khoâng öa hoäi chuùng, caùc caên coù phoøng hoä, aên uoáng coù tieát ñoä.
Saùu phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng ñöa Tyû-kheo höõu hoïc ñeán thoái ñoïa.
(II) (32) Khoâng Thoái Ñoïa (1)
1. Roài moät Thieân nhaân, sau khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi dung saéc thuø thaéng, choùi saùng toaøn vuøng Jetavana ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, Thieân nhaân aáy baïch Theá Toân: "Coù saùu phaùp naøy, baïch Theá Toân, khoâng ñöa Tyû-kheo ñeán thoái ñoïa. Theá naøo laø saùu? Kính troïng Ñaïo Sö, kính troïng Phaùp, kính troïng chuùng Taêng, kính troïng hoïc phaùp, kính troïng khoâng phoùng daät, kính troïng tieáp ñoùn. Saùu phaùp naøy, baïch Theá Toân, khoâng ñöa Tyû-kheo ñeán thoái ñoïa.
Thieân nhaân aáy noùi nhö vaäy, Baäc Ñaïo Sö chaáp nhaän. Roài Thieân nhaân aáy nghó raèng: "Baäc Ñaïo Sö ñaõ chaáp nhaän ta", ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi roài bieán maát taïi choã.
2. Roài Theá Toân, sau khi ñeâm aáy ñaõ qua, goïi caùc Tyû-kheo:
- Ñeâm nay, naøy caùc Tyû-kheo, coù moät Thieân nhaân, sau khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jetavana, ñi ñeán Ta; sau khi ñeán, ñaûnh leã Ta roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, naøy caùc Tyû-kheo, Thieân nhaân aáy noùi vôùi Ta: "Coù saùu phaùp naøy, baïch Theá Toân, khoâng ñöa Tyû-kheo ñeán thoái ñoïa. Theá naøo laø saùu? Kính troïng Ñaïo Sö, kính troïng Phaùp, kính troïng chuùng Taêng, kính troïng hoïc phaùp, kính troïng khoâng phoùng daät, kính troïng tieáp ñoùn. Saùu phaùp naøy, baïch Theá Toân, khoâng ñöa Tyû-kheo ñeán thoái ñoïa". Naøy caùc Tyû-kheo, Thieân nhaân aáy noùi nhö vaäy. Noùi nhö vaäy xong, vò aáy ñaûnh leã Ta, thaân beân höõu höôùng veà Ta roài bieán maát taïi choã.
Tyû-kheo kính Ñaïo Sö,(III) (33) Khoâng Thoái Ñoïa (2)
Cung kính Phaùp vaø Taêng,
Hoïc phaùp khoâng phoùng daät,
Cung kính nghinh tieáp ñoùn,
Khoâng theå bò thoái ñoïa,
Nhaát ñònh gaàn Nieát-baøn.1. - Ñeâm nay, naøy caùc Tyû-kheo, moät Thieân nhaân, sau khi ñeâm ñaõ gaàn taøn, vôùi dung saéc thuø thaéng choùi saùng toaøn vuøng Jatavana, ñi ñeán Ta; sau khi ñeán ñaûnh leã Ta roài ñöùng moät beân. Ñöùng moät beân, naøy caùc Tyû-kheo, Thieân nhaân aáy thöa vôùi Ta: "Coù saùu phaùp naøy, baïch Theá Toân, khoâng ñöa Tyû-kheo ñeán thoái ñoïa. Theá naøo laø saùu? Kính troïng Ñaïo Sö, kính troïng Phaùp, kính troïng chuùng Taêng, kính troïng hoïc phaùp, kính troïng hoå theïn, kính troïng sôï haõi. Saùu phaùp naøy, baïch Theá Toân, khoâng ñöa Tyû-kheo ñeán thoái ñoïa". Naøy caùc Tyû-kheo, Thieân nhaân aáy noùi nhö vaäy. Noùi nhö vaäy xong, vò aáy ñaûnh leã Ta, thaân beân höôùng veà Ta roài bieán maát taïi choã.
Cung kính baäc Ñaïo Sö,(IV) (34) Ñaïi Muïc Kieàn Lieân
Cung kính lôùn Phaùp Taêng,
Ñaày ñuû taøm vaø quyù
Kính nhöôøng vaø cung kính,
Khoâng theå bò thoái ñoïa,
Nhaát ñònh gaàn Nieát-baøn.1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvavatthì, taïi Jetavana, choã khu vöôøn oâng Anaøthapindika. Roài Toân giaû Mahaø Moggallaøna trong khi ñoäc cö thieàn tònh, nhöõng suy nghó nhö sau ñöôïc khôûi leân: "Coù bao nhieâu chö Thieân coù trí nhö sau: 'Ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò ñoïa laïc, quyeát chaéc ñaït ñöôïc giaùc ngoä?' "
Luùc baáy giôø, Tyû-kheo Tissa meänh chung khoâng bao laâu, ñöôïc leân moät Phaïm thieân giôùi. Taïi ñaáy, hoï bieát vò aáy laø: "Phaïm thieân Tissa, coù ñaïi thaàn löïc, coù ñaïi uy löïc".
2. Roài Toân giaû Mahaø Moggallaøna, ví nhö ngöôøi löïc só duoãi baøn tay ñang co laïi hay co laïi baøn tay ñang duoãi ra, cuõng vaäy bieán maát ôû Jetavana vaø hieän ra ôû Phaïm thieân giôùi aáy. Phaïm thieân Tissa thaáy Toân giaû Mahaø Moggallaøna töø xa ñi ñeán; sau khi thaáy, noùi Toân giaû Mahaø Moggallaøna:
- Haõy ñeán, baïn Moggallaøna! Thieän lai, baïn Moggallaøna! Ñaõ laâu, baïn Moggallaøna, môùi taïo cô hoäi naøy, töùc laø ñeán ñaây. Naøy baïn Moggallaøna, haõy ngoài treân choã ñaõ soaïn naøy!
Toân giaû Mahaø Moggalaøna ngoài xuoáng treân choã ñaõ soaïn saün. Phaïm thieân Tissa ñaûnh leã Toân giaû Mahaø Moggallaøna, roài ngoài xuoáng moät beân. Toân giaû Mahaø Moggallaøna noùi vôùi Phaïm thieân ñang ngoài moät beân:
- Coù bao nhieâu Thieän nhaân, naøy Tissa, coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä"?
- Naøy baïn Moggallaøna, boán Thieân vöông coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä".
- Naøy Tissa, coù phaûi taát caû Boán Thieân vöông ñeàu coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä"?
- Naøy baïn Moggallaøna, khoâng phaûi taát caû Boán Thieân vöông ñeàu coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò ñoïa laïc, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä". Naøy baïn Moggallana, Boán Thieân vöông naøo khoâng thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi ñöùc Phaät, khoâng thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi Phaùp, khoâng thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi Taêng, khoâng thaønh töïu caùc Giôùi Luaät ñöôïc caùc baäc Thaùnh aùi kính, Boán Thieân vöông aáy khoâng coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä". Vaø naøy baïn Moggallaøna, Boán Thieân vöông naøo thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi Phaät, thaønh töïu loøng tònh tín ñoái vôùi Phaùp, thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi Taêng, thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi caùc Giôùi ñöôïc baäc trí aùi kính, Boán Thieân vöông aáy coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä".
- Naøy Tissa, coù phaûi chæ coù Boán Thieân vöông môùi coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä", hay caùc chö thieân ôû coõi trôøi Ba möôi ba... hay caùc chö Thieân Daï-ma... hay caùc chö Thieân ôû coõi Tusitaø (Ñaâu-suaát)... hay chö thieân Hoùa laïc hay chö Thieân tha hoùa Töï taïi... cuõng coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä"?
- Naøy baïn Moggallaøna, chö Thieân Tha hoùa Töï taïi coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä".
- Naøy Tissa, coù phaûi taát caû chö Thieân Tha hoùa Töï taïi ñeàu coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò ñoïa laïc, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä"?
- Naøy baïn Moggallaøna, khoâng phaûi taát caû chö Thieân Tha hoùa Töï taïi ñeàu coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä". Naøy baïn Moggallaøna, chö thieân Tha hoùa Töï taïi naøo khoâng thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng vôùi ñöùc Phaät, khoâng thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi Phaùp, khoâng thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng vôùi Taêng, khoâng thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi caùc Giôùi ñöôïc caùc baäc Thaùnh aùi kính, caùc chö Thieân aáy khoâng coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Dö löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä". Vaø naøy baïn Moggallaøna, chö thieân Tha hoùa Töï taïi naøo thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi ñöùc Phaät, thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi Phaùp, thaønh töïu loøng tònh tín baát ñoäng ñoái vôùi Taêng, thaønh töïu caùc Giôùi ñöôïc caùc baäc Thaùnh aùi kính, chæ nhöõng chö Thieân aáy môùi coù trí nhö sau: "Chuùng ta laø baäc Döï löu, khoâng coøn bò thoái ñoïa, quyeát chaéc ñaït ñeán giaùc ngoä".
3. Roài Toân giaû Mahaø Moggalaøna sau khi hoan hyû tín thoï lôøi noùi cuûa Phaïm thieân Tissa, nhö moät ngöôøi löïc só duoãi caùnh tay ñang co laïi, hay co laïi caùnh tay ñang duoãi ra, cuõng vaäy, bieán maát taïi Phaïm thieân giôùi vaø hieän taïi Jetavana.
(V) (35) Minh Phaàn
1. - Coù saùu phaùp naøy thuoäc veà minh phaàn. Theá naøo laø saùu?
2. Töôûng voâ thöôøng, töôûng khoå trong voâ thöôøng, töôûng voâ ngaõ trong khoå, töôûng ñoaïn taän, töôûng ly tham, töôûng ñoaïn dieät.
Saùu phaùp naøy, naøy caùc Tyû-kheo, laø thuoäc veà minh phaàn.
(VI) (36) Goác Reã Cuûa Ñaáu Tranh
1. - Coù saùu goác reã ñaáu tranh naøy, naøy caùc Tyû-kheo. Theá naøo laø saùu?
2. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo phaãn noä vaø hieàm haän.
Naøy caùc Tyû-kheo, ôû ñaây, vò Tyû-kheo phaãn noä, hieàm haän. Naøy caùc Tyû-kheo, ai phaãn noä, hieàm haän, vò aáy soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän baäc Ñaïo Sö, soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän Phaùp, soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän Taêng, khoâng thaønh töïu ñaày ñuû caùc Hoïc phaùp. Naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän baäc Ñaïo Sö, khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän Phaùp, khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän Taêng, khoâng thaønh töïu ñaàu ñuû caùc Hoïc phaùp, vò aáy khôûi leân tranh luaän giöõa chö Taêng. Tranh luaän nhö vaäy khieán nhieàu ngöôøi khoâng haïnh phuùc, khieán nhieàu ngöôøi khoâng an laïc, khieán nhieàu ngöôøi khoâng lôïi ích, khieán chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi khoâng haïnh phuùc vaø ñau khoå. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc Thaày thaáy aùc traùnh caên aáy giöõa caùc Thaày hay ngoaøi caùc Thaày, naøy caùc Tyû-kheo, caùc Thaày phaûi coá gaéng ñoaïn tröø aùc traùnh caên aáy. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc Thaày khoâng aùc traùnh caên aáy giöõa caùc Thaày hay ngoaøi caùc Thaáy, naøy caùc Tyû kheo, caùc Thaày haõy taùc ñoäng ñöøng cho aùc traùnh caên aáy coù cô hoäi laøm haïi trong töông lai. Nhö vaäy laø ñoaïn taän aùc traùnh caên aáy. Nhö vaäy laø ngaên chaän nguy haïi aùc traùnh caên aáy trong töông lai.
3. Naøy caùc Tyû-kheo, laïi nöõa, vò Tyû-kheo giaû doái vaø naõo haïi... taät ñoá vaø xan tham... löøa ñaûo vaù man traù... aùc duïc vaø taø kieán... chaáp tröôùc sôû kieán, kieân trì gìn giöõ, raát khoù rôøi boû. Naøy caùc Hieàn giaû, Tyû-kheo chaáp tröôùc sôû kieán, kieân trì gìn giöõ raát khoù rôøi boû, vò aáy soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän baäc ñaïo Sö, khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän Phaùp, khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän Taêng, khoâng thaønh töïu ñaày ñuû caùc Hoïc phaùp. Naøy caùc Hieàn giaû, Tyû-kheo khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän baäc Ñaïo Sö... Phaùp... Taêng... khoâng thaønh töïu ñaày ñuû caùc Hoïc phaùp, vò aáy khôûi leân tranh luaän giöõa chö Taêng. Tranh luaän nhö vaäy khieán nhieàu ngöôøi khoâng haïnh phuùc, khieán nhieàu ngöôøi khoâng an laïc, khieán nhieàu ngöôøi khoâng ích lôïi, khieán chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi khoâng haïnh phuùc vaø ñau khoå. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc Thaày thaáy ñöôïc aùc traùnh caên aáy giöõa caùc Thaày hay ngoaøi caùc Thaày, caùc Thaày phaûi coá gaéng ñoaïn tröø aùc traùnh caên aáy. Naøy caùc Tyû-kheo, neáu caùc Thaày khoâng thaáy aùc traùnh caên aáy giöõa caùc Thaày hay ngoaøi caùc Thaày, caùc Thaày haõy gìn giöõ ñöøng cho aùc traùnh caên aáy coù cô hoäi laøm haïi trong töông lai. Nhö vaäy laø söï ñoaïn taän aùc traùnh caên aáy. Nhö vaäy laø ngaên chaën nguy haïi aùc traùnh caên aáy trong töông lai.
Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø saùu traùnh caên.
(VII) (37) Boá Thí
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvavatthì, taïi Jetavata, khu vöôøn cuûa oâng Anaøthapindika. Luùc baáy giôø, meï cuûa Nanda, nöõ gia chuû ngöôøi Velukandaki laøm moät thí vaät goàm coù saùu phaàn cho chuùng Tyû-kheo Taêng, caàm ñaàu laø Sariputta vaø Moggallaøna. Theá Toân vôùi thieân nhaõn thanh tònh, sieâu nhaân, thaáy meï cuûa Nanda, nöõ gia chuû ngöôøi Velukandaki laøm moät thí vaät goàm coù saùu phaàn cho chuùng Tyû-kheo Taêng, caàm ñaàu laø Saøriputta vaø Moggallaøna. Sau khi thaáy vaäy Theá Toân lieàn baûo caùc Tyû-kheo:
- Coù meï cuûa Nanda, nöõ gia chuû ngöôøi Velukandaki laøm moät thí vaät goàm coù saùu phaàn cho chuùng Tyû-kheo Taêng, caàm ñaàu laø Saøriputta vaø Moggallaøna. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thí vaät goàm coù saùu phaàn cho chuùng Tyû-kheo Taêng?
2. ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, coù ba phaàn thuoäc ngöôøi boá thí vaø coù ba phaàn thuoäc ngöôøi nhaän ñoà boá thí. Theá naøo laø ba phaàn thuoäc veà ngöôøi boá thí? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi boá thí, tröôùc khi boá thí, yù ñöôïc vui loøng; trong khi boá thí, taâm ñöôïc tònh tín; sau khi boá thí, caûm thaáy hoan hyû. Ñaây laø ba phaàn cuûa ngöôøi boá thí. Theá naøo laø ba phaàn cuûa ngöôøi nhaän boá thí? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ngöôøi nhaän vaät boá thí, ñaõ ñöôïc ly tham hay ñang thöïc haønh haïnh ly tham; ñaõ ñöôïc ly saân hay ñang thöïc haønh haïnh ly saân; ñaõ ñöôïc ly si hay ñang thöïc haønh haïnh ly si. Ñaây laø ba phaàn cuûa nhöõng ngöôøi nhaän vaät boá thí. Nhö vaäy laø ba phaàn cuûa ngöôøi boá thí vaø ba phaàn cuûa nhöõng ngöôøi nhaän ñöôïc vaät boá thí. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, laø thí vaät goàm coù saùu phaàn.
3. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, thöïc khoâng deã gì naém ñöôïc soá löôïng veà coâng ñöùc moät thí vaät goàm coù saùu phaàn nhö vaäy: "Coù chöøng aáy nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän, moùn aên an laïc, thuoäc Thieân giôùi, laø quaû laïc dò thuïc, daãn ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, haïnh phuùc, an laïc"; vì raèng caû khoá coâng ñöùc lôùn ñöôïc xem laø voâ soá, voâ löôïng. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, trong bieån lôùn, thaät khoâng deã gì naém laáy moät soá löôïng nöôùc vaø noùi raèng: "Coù chöøng aáy thuøng nöôùc, hay coù chöøng aáy traêm thuøng nöôùc, hay coù chöøng aáy ngaøn thuøng nöôùc, hay coù chöøng aáy traêm ngaøn thuøng nöôùc"; vì raèng, caû khoái löôïng lôùn nöôùc ñöôïc xem laø voâ soá, voâ löôïng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, thaät khoâng deã gì ñeå naém ñöôïc soá löôïng veà coâng ñöùc cuûa moät thí vaät goàm saùu phaàn nhö vaäy: "Coù chöøng aáy nguoàn sanh phöôùc, nguoàn sanh thieän, moùn aên laïc. thuoäc Thieân giôùi, laø quaû laïc dò thuïc, daãn ñeán coõi Trôøi, ñöa ñeán khaû laïc, khaû hyû, khaû yù, haïnh phuùc an laïc"; vì raèng caû khoái coâng ñöùc lôùn ñöôïc xem laø voâ soá, voâ löôïng.
Tröôùc boá thí, yù vui,(VIII) (38) Töï Laøm
Khi boá thí, taâm tín.
Sau boá thí, hoan hyû,
Ñaây leã thí ñaày ñuû.
Ly tham vaø ly saân,
Ly si, khoâng laäu hoaëc,
Vò Phaïm haïnh cheá ngöï
Laø ruoäng phöôùc leã thí.
Neáu töï thanh tònh mình,
Töï tay mình boá thí,
Töï mình ñeán ñôøi sau,
Leã thí vaäy, quaû lôùn.
Leã thí vaäy, baäc trí,
Vôùi tín, taâm giaûi thoaùt,
Khoâng haän thuø, an laïc,
Baäc Hieàn sanh ôû ñôøi.1. Roài moät vò Baø-la-moân ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân aáy baïch Theá Toân:
2. - Thöa Toân giaû Gatama, toâi noùi nhö sau, coù tri kieán nhö sau: "Khoâng coù töï mình laøm, khoâng coù ngöôøi khaùc laøm".
- Naøy Baø-la-moân, Ta khoâng bao giôø thaáy, khoâng bao giôø nghe lôøi noùi nhö vaäy, tri kieán nhö vaäy. Sao ngöôøi ta coù theå töï mình böôùc tôùi, hay töï mình böôùc lui, laïi coù theå noùi raèng: "Khoâng coù töï mình laøm, khoâng coù ngöôøi khaùc laøm"? OÂng nghó theá naøo, naøy Baø-la-moân, coù phaùt khôûi giôùi hay khoâng? (Coù vaán ñeà khôûi söï baét ñaàu khoâng? )
- Thöa coù, thöa Toân giaû.
Neáu ñaõ coù söï khôûi söï, thôøi caùc loaøi höõu tình coù ñöôïc neâu roõ laø coù khôûi söï khoâng?
- Thöa coù, thöa toân giaû.
- Naøy Baø-la-moân, ñaõ coù khôûi söï, caùc loaøi höõu tình coù ñöôïc neâu roõ laø coù khôûi söï, thôøi ñaây laø töï mình laøm, ñaây laø ngöôøi khaùc laøm cuûa caùc loaøi höõu tình. OÂng nghó theá naøo, naøy Baø-la-moân, coù söï khôûi xuaát giôùi... coù söï khôûi nhaäp giôùi... coù söï noã löïa giôùi... coù söï kieân trì giôùi... coù söï doõng tieán giôùi hay khoâng?
- Thöa coù, thöa Toân giaû.
- Naøy Baø-la-moân, neáu ñaõ coù söï doõng tieán giôùi, thôøi caùc loaøi höõu tình coù ñöôïc neâu roõ coù söï doõng tieán giôùi khoâng?
- Thöa coù, thöa Toân giaû.
- Naøy Baø-la-moân, ñaõ coù söï doõng tieán giôùi, caùc loaøi höõu tình coù ñöôïc neâu roõ laø coù söï doõng tieán giôùi, thôøi ñaây laø töï mình laøm, ñaây laø ngöôøi khaùc laøm cuûa caùc loaøi höõu tình. Naøy Baø-la-moân, Ta khoâng bao giôø thaáy, khoâng bao giôø nghe noùi nhö vaäy, tri kieán nhö vaäy. Sao ngöôøi ta laïi coù theå töï mình böôùc tôùi, töï mình böôùc lui laïi coù theå noùi raèng: "Khoâng coù töï mình laøm, khoâng coù ngöôøi khaùc laøm".
- Thaät vi dieäu thay, Thöa Toân giaû Gotama! Thaät hy höõu thay, thöa Toân giaû Gotama... Töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
(IX) (39) Nhaân Duyeân
1. - Coù ba nhaân duyeân naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khieán caùc nghieäp khôûi leân. Theá naøo laø ba?
2. Tham laø nhaân duyeân khieán caùc nghieäp khôûi leân. Saân laø nhaân duyeân khieán caùc nghieäp khôûi leân. Si laø nhaân duyeân khieán caùc nghieäp khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi töø tham, khoâng tham khôûi caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi töø tham, khoâng tham khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, chính töø tham, chæ coù tham khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi töø saân, khoâng saân khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, chính töø saân, chæ coù saân khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi töø si, khoâng si khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, chính töø si, chæ coù si khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi do nghieäp töø tham sanh, khoâng phaûi do nghieäp töø saân sanh, khoâng phaûi do nghieäp töø si sanh, chu Thieân ñöôïc neâu roõ, loaøi Ngöôøi ñöôïc neâu roõ, hay nhöõng loaøi khaùc ñang ôû trong thieän thuù. Naøy caùc Tyû-kheo, chính do nghieäp töø tham sanh, chính do nghieäp töø saân sanh, chính do nghieäp töø si sanh, ñòa nguïc ñöôïc neâu roõ, caùc loaøi baøng sanh ñöôïc neâu roõ, caùc loaïi ngaï quyû ñöôïc neâu roõ, vaø caùc loaøi khaùc ñang ôû trong aùc thuù.
Ñaây laø ba nhaân duyeân, naøy caùc Tyû-kheo, khieán caùc nghieäp khôûi leân.
3. Coù ba nhaân duyeân naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khieán caùc nghieäp khôûi leân. Theá naøo laø ba?
4. Khoâng tham laø nhaân duyeân khieán caùc nghieäp khôûi leân, khoâng saân laø nhaân duyeân khieán caùc nghieäp khôûi leân, khoâng si laø nhaân duyeân khieán caùc nghieäp khôûi leân. Khoâng phaûi töø khoâng tham, tham khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, chính töø khoâng tham, chæ coù khoâng tham khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi töø khoâng saân, saân khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, chính töø khoâng saân, chæ coù khoâng saân khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi töø khoâng si, si khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, chính töø khoâng si, si khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, chính töø khoâng si, chæ coù khoâng si khôûi leân. Naøy caùc Tyû-kheo, khoâng phaûi do nghieäp töø khoâng tham sanh, khoâng phaûi do nghieäp töø khoâng saân sanh, khoâng phaûi do nghieäp töø khoâng saân sanh, ñòa nguïc ñöôïc neâu roõ, loaøi baøng sanh ñöôïc neâu roõ, coõi ngaï quyõ ñöôïc neâu roõ, vaø caùc loaøi khaùc ñang ôû trong aùc thuù. nhöng naøy caùc Tyû-kheo, chính do nghieäp töø khoâng tham sanh, chính do nghieäp töø khoâng saân sanh, chính do nghieäp töø khoâng si sanh, chö Thieân ñöôïc neâu roõ, loaøi Ngöôøi ñöôïc neâu roõ, vaø caùc loaøi khaùc ñang ôû trong thieän thuù.
Ñaây laø ba nhaân duyeân, naøy caùc Tyû-kheo, khieán caùc nghieäp khôûi leân.
(X) (40) Toân Giaû Kimbila
1. Nhö vaày toâi nghe:
Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Kimbila, taïi röøng Truùc. Roài Toân giaû Kimbila ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Kimbila baïch Theá Toân:
2. - Baïch Theá Toân, do nhaân gì, do duyeân gì, sau khi Nhö Lai nhaäp dieät, dieäu phaùp khoâng coøn toàn taïi laâu daøi?
3. - ÔÛ ñaây, naøy Kimbila, khi Nhö Lai nhaäp dieät, caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, nam cö só, nöõ cö só soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän baäc Ñaïo sö, soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän Phaùp; soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän chuùng Taêng; soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän hoïc phaùp; soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän khoâng phoùng daät; soáng khoâng cung kính, khoâng tuøy thuaän tieáp ñoùn. Naøy Kimbila, ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân khieán cho khi Nhö Lai nhaäp dieät, Dieäu phaùp khoâng toàn taïi laâu daøi.
4. - Do nhaân gì, do duyeân gì khi Nhö Lai nhaäp dieät, Dieäu phaùp ñöôïc toàn taïi laâu daøi?
5. ÔÛ ñaây, naøy Kimbila, khi Theá Toân nhaäp dieät, caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, nam cö só, nöõ cö só soáng cung kính tuøy thuaän baäc Ñaïo Sö; soáng cung kính tuøy thuaän Phaùp; soáng cung kính tuøy thuaän chuùng Taêng; soáng cung kính tuøy thuaän hoïc phaùp; soáng cung kính tuøy thuaän khoâng phoùng daät; soáng cung kính tuøy thuaän tieáp ñoùn. Ñaây laø nhaân, ñaây laø duyeân, khi Nhö lai nhaäp dieät, Dieäu phaùp ñöôïc toàn taïi laâu daøi.
(XI) (41) Ñoáng Goã
1. Nhö vaày toâi nghe:
Moät thôøi, Toân giaû Saøriputta truù ôû Raøjagaha, taïi nuùi Gijjhakuøta. Roài Toân giaû Saøriputta, vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm y baùt cuøng vôùi soá ñoâng Tyû-kheo, töø nuùi Gijjhakuøta ñi xuoáng. Toân giaû thaáy taïi moät choã noï, moät ñoáng goã to lôùn, thaáy vaäy lieàn noùi vôùi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Hieàn giaû, caùc Hieàn giaû coù thaáy ñoáng goã to lôùn aáy khoâng?
- Thöa Hieàn giaû, coù thaáy.
2. - Neáu muoán, naøy caùc Hieàn giaû, moät Tyû-kheo coù thaàn khoâng, ñaït ñöôïc taâm söï taïi coù theå quaùn (Taäp Sôù Sallakkheyya: Thaéng giaûi, thieân veà, höôùng veà) ñoáng goã aáy thaønh ñòa ñaïi. Vì côù sao? Vì raèng coù ñòa giôùi trong ñoáng goã lôùn aáy, y töïa theo ñoù, Tyû-kheo coù thaàn thoâng, ñaït ñöôïc taâm söï taïi coù theå quaùn ñoáng goã aáy thaønh ñòa ñaïi.
3. Neáu muoán, naøy caùc Hieàn giaû, Tyû-kheo coù thaàn thoâng, ñaït ñöôïc taâm töï taïi, coù theå quaùn ñoáng goã lôùn aáy thaønh nöôùc... thaønh löûa... thaønh gioù... thaønh tònh... thaønh baát tònh. Vì côù sao? Vì raèng coù baát tònh trong ñoáng goã lôùn aáy, y töïa theo ñoù, Tyû-kheo coù thaàn thoâng, ñaït ñöôïc taâm söï taïi, coù theå quaùn ñoáng goã aáy thaønh baát tònh.
(XII) (42) Toân Giaû Nagita
1. Nhö vaäy toâi nghe:
Moät thôøi theá Toân ñang boä haønh giöõa caùc ngöôøi Kosala, cuøng vôùi ñaïi chuùng Tyû-kheo ñi ñeán moät laøng Baø-la-moân teân laø Icchaønangala. Taïi ñaáy, Theá Toân truù ôû Icchaønangala, trong khoùm röøng Icchaønangala. Caùc Baø-la-moân gia cuû ôû Icchaønangala ñöôïc nghe: "Toân giaû Gotama laø Thích töû, xuaát gia töø gia ñình hoï Thích, ñaõ ñeán Icchaønangala, truù ôû Icchaønangaka trong khoùm röøng Icchaønagala. Veà Toân giaû Gotama aáy, tieáng ñoàn toát ñeïp sau ñaây ñöôïc truyeàn ñi: "Ñaây laø Theá Toân, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh Haïnh Tuùc, Thieän theä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Tröôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Theá Toân. Vôùi thaéng trí, Ngaøi töï thaân chuùng ngoä theá giôùi naøy cuõng vôùi Thieân giôùi, Phaïm thieân giôùi, vôùi chuùng Sa-moân, Baø-la-moân, caùc loaøi Trôøi vaø Ngöôøi. Sau khi ñaõ chuùng ngoä, Ngaøi tuyeân thuyeát ñieàu Ngaøi ñaõ chuùng ngoä, Ngaøi thuyeát phaùp ñieàu Ngaøi ñaõ chuùng ngoä. Ngaøi thuyeát phaùp sô thieän, trung thieän, haäu thieän, coù nghóa, coù vaên. Ngaøi truyeàn daïy Phaïm haïnh hoaøn toaøn ñaày ñuû trong saïch". Toát ñeïp thay, söï chieâm ngöôõng moät vò A-la-haùn nhö vaäy! ". Roài caùc Baø-la-moân gia chuû ôû Icchaønangala, sau khi ñeâm aáy ñaõ maõn, caàm theo raát nhieàu ñoà aên loaïi cöùng vaø loaïi meàm, ñi ñeán khoùm röøng Icchaønangala, sau khi ñeán, ñöùng ôû ngoaøi coång vaøo, cao tieáng vaø lôùn tieáng.
2. Luùc baáy giôø, Toân giaû Naøgita laø thò giaû cuûa Theá Toân. Roài Theá Toân baûo Toân giaû Naøgita:
- Naøy Naøgita, nhöõng ai ñaõ cao tieáng vaø lôùn tieáng nhö nhöõng ngöôøi ñaùnh caù ñang gieát haïi caù?
- Caùc ngöôøi aáy, baïch theá Toân, laø caùc Baø-la-moân gia chuû truù ôû Icchaønangala ñang ñöùng ôû khu vieân coång ngoaøi, ñem theo raát nhieàu ñoà aên loaïi cöùng vaø loaïi meàm cho Theá toân vaø chuùng Taêng.
- Naøy Naøgita, Ta khoâng coù lieân heä gì vôùi danh voïng vaø danh voïng khoâng coù lieân heä gì vôùi Ta, Naøy Naøgita, nhöõng ai tìm ñöôïc coù khoù khaên, tìm ñöôïc coù meät nhoïc, tìm ñöôïc coù phí söùc an oån laïc, vieãn ly laïc, an tònh laïc, chaùnh giaùc laïc, maø Ta ñaõ tìm ñöôïc khoâng khoù khaên, tìm ñöôïc khoâng meät nhoïc, tìm ñöôïc khoâng phí söùc, haõy ñeå hoï thoï höôûng laïc nhö phaân aáy, thuïy mieân laïc, lôïi döôõng, cung kính, danh vaên laïc.
- Baïch Theá Toân, nay Theá Toân haõy chaáp nhaän! Thieän Theä haõy chaáp nhaän! Nay Theá Toân seõ ñi ñeán choã naøo, taïi choã aáy caùc Baø-la-moân gia chuû ôû thò traán vaø ôû quoác ñoä cuõng seõ ñi ñeán vôùi taâm höôùng veà cuùng döôøng. Ví nhö trôøi möa naëng hoät, vaø nöôùc ñöôïc chaûy tuøy theo chieàu doác; cuõng vaäy, baïch Theá Toân, nay Theá Toân seõ ñi ñeán choã naøo. taïi choã aáy caùc Baø-la-moân gia chuû ôû thò traán vaø ôû quoác ñoä cuõng seõ ñi ñeán, vôùi taâm höôùng veà cuùng döôøng. Vì côù sao? Baïch Theá Toân do vì giôùi haïnh vaø trí tueä cuûa Theá Toân!
- Naøy Naøgita, Ta khoâng voù lieân heä gì vôùi danh voïng vaø danh voïng khoâng coù lieân heä gì vôùi Ta. Naøy Naøgita, nhöõng ai tìm ñöôïc coù khoù khaên, tìm ñöôïc coù meät nhoïc, tìm ñöôïc coù phí söùc an oån laïc, vieãn ly laïc, an tònh laïc, chaùnh giaùc laïc maø Ta ñaõ tìm ñöôïc khoâng khoù khaên, tìm ñöôïc khoâng meät nhoïc, tìm ñöôïc khoâng phí söùc, haõy ñeå hoï thoï höôûng laïc nhö phaân aáy, thuïy mieân laïc, lôïi döôõng, cung kính, danh vaên laïc.
3. ÔÛ ñaây, naøy Naøgita, Ta thaáy moät Tyû-kheo ngoài Thieàn ñònh taïi truù xöù ôû cuoái laøng. Naøy Naøgita, veà vò aáy, Ta suy nghó nhö sau: "Nay coù ngöôøi coi khu vöôøn hay ngöôøi Sa-di phaù phaùch vò Tyû-kheo naøy, laøm cho vò naøy xuaát khoûi thieàn ñònh". Do vaäy, naøy Naøgita, Ta khoâng coù hoan hyû vôùi truù xöù cuûa vò aáy.
4. ÔÛ ñaây, naøy Naøgita, Ta thaáy moät Tyû-kheo ñang ngoài nguû nguïc ôû trong röøng. Naøy Naøgita, Ta suy nghó veà vò aáy nhö sau: "Nay vò Tyû-kheo naøy, sau khi ñoaïn tröø nguû nghæ vaø meät nhoïc, seõ taùc yù töôûng veà röøng ñaït ñöôïc nhaát taâm". Do vaäy, naày Naøgita, ta hoan hyû vôùi truù xöù taïi röøng cuûa Tyû-kheo aáy.
5. ÔÛ ñaây, naøy Naøgita, Ta thaáy Tyû-kheo soáng ôû röøng, ngoài khoâng Thieàn ñònh trong röøng. Naøy Naøgita, ñoái vôùi vò aáy, Ta suy nghó: "Nay Tyû-kheo naøy seõ Thieàn ñònh ñöôïc taâm khoâng Thieàn ñònh, hay seõ baûo veä taâm ñaõ ñöôïc Thieàn ñònh". Do vaäy, naøy Naøgita. Ta hoan hyû veà truù xöù taïi röøng cuûa Tyû-kheo aáy.
6. ÔÛ ñaây, naøy Naøgita, Ta thaáy Tyû-kheo soáng ôû röøng ngoài vôùi taâm Thieàn ñònh ôû röøng. naøy Naøgita, ñoái vôùi vò aáy, Ta suy nghó: "Nay Tyû-kheo naøy seõ giaûi thoaùt, taâm chöa ñöôïc giaû thoaùt hay seõ baûo veä taâm se ñöôïc giaûi thoaùt". Do vaäy, naøy Naøgita, Ta hoan hyû veà truù xöù taïi röøng cuûa Tyû-kheo aáy.
7. ÔÛ ñaây, naøy Naøgita, Ta thaáy Tyû-kheo soáng ôû cuoái laøng, nhaän ñöôïc vaät duïng nhö y aùo, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh, thích thuù vôùi caùc lôïi döôõng, cung kính, danh vaên aáy, boû pheá thieàn tònh, boû pheá caùc truù xöù röøng nuùi cao nguyeân xa vaéng, ñi xuoáng laøng, thò traán, kinh ñoâ ñeå lo nuoâi soáng. Do vaäy, naøy Naøgita, Ta khoâng coù hoan hyû veà truù xöù cuoái laøng cuûa Tyû-kheo aáy.
8. ÔÛ ñaây, naøy Naøgita, Ta thaáy Tyû-kheo soáng ôû röøng nhaän ñöôïc caùc vaät duïng caàn thieát nhö y aùo, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh, nhöng chaän ñöùng caùc lôïi döôõng, cung kính, danh vaên aáy, khoâng boû pheá Thieàn tònh, khoâng boû pheá caùc Truù xöù röøng nuùi cao nguyeân xa vaéng. Do vaäy, naøy Naøgita, Ta hoan hyû veà tuù xöù taïi röøng cuûa Tyû-kheo aáy.
Nhöng khi Ta ñang böôùc ñi treân con ñöôøng, tröôùc maët, Ta khoâng thaáy ai; sau löng, Ta khoâng thaáy ai; trong khi aáy, Ta caûm thaáy an oån, naøy Naøgita, cho ñeán vaán ñeà ñi ñaïi, tieåu tieän.
V. Phaåm Dhammika
(I) (43) Con Voi
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvavatthì, taïi Jetavana, khu vöôøn oâng Anaøthapindika. roài Theá Toân vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm y baùt, ñi vaøo Saøvavatthì ñeå khaát thöïc. Khaát thöïc ôû Saøvavatthì xong, sau buoåi aên, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, Ngaøi goïi Toân giaû Ananda:
- Naøy Ananda, chuùng ta haõy ñi ñeán Ñoâng Vieân, giaûng ñöôøng Meï cuûa Migaøra ñeå nghæ tröa.
- Thöa vaâng, baïch theá Toân.
Toân giaû Ananda vaâng ñaùp theá Toân. Roài Theá Toân cuøng vôùi Toân giaû Ananda ñi ñeán Ñoâng Vieân, choã giaûng ñöôøng Meï cuûa Migaøra. Roài Theá Toân, vaøo buoåi chieàu, töø thieàn tònh ñöùng daäy, goïi toân giaû Ananda:
- Naøy Ananda, chuùng ta haõy ñi ñeán Pubbakotthaka ñeå röûa tay röûa chaân.
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
Toân giaû Ananda vaâng ñaùp Theá Toân. Roài Theá Toân cuøng vôùi Toân giaû Ananda ñi ñeán Pubbkotthaka ñeå röûa tay röûa chaân. Sau khi röûa tay röûa chaân ôû Pubbakotthaka xong, Theá Toân leân ñöùng treân bôø, ñaép moät taám y, phôi tay chaân cho khoâ.
2. Luùc baáy giôø, Seta, con voi cuûa vua Pasenadi nöôùc Kosala, töø Pubbokatthaka ñi ra, vôùi nhieàu tieáng caùc loaïi troáng vaø nhaïc lôùn tieáng, daân chuùng thaáy vaäy lieàn noùi: "OÂi ñeïp ñeõ thay, thöa caùc Ngaøi, con voi cuûa vua! Ñaùng nhìn thay, thöa caùc Ngaøi, con voi cuûa vua! Thoaûi maùi thay, thöa caùc Ngaøi, con voi cuûa vua! Thaân theå ñaày ñuû thay, thöa caùc Ngaøi, laø con voi cuûa vua! Con voi, thöa caùc Ngaøi, thaät xöùng ñaùng laø con voi! "Khi ñöôïc nghe noùi vaäy, Toân giaû Udaøyi baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, quaàn chuùng, do thaáy con voi to lôùn, ñoà soä, thaân theå ñaåy ñaø noùi nhö sau: "Con voi, thöa caùc Ngaøi, thaät xöùng ñaùng laø con voi! ". Hay laø thaáy moät caùi gì khaùc to lôùn, ñoà soä, thaân theå ñaåy ñaø neân hoï noùi nhö vaäy: "Con voi, thöa caùc Ngaøi, thaät xöùng ñaùng laø con voi! "?
- Naøy Udaøyi, quaàn chuùng do thaáy con voi to lôùn, ñoà soä, thaân theå ñaåu ñaø neân noùi nhö sau: "Con voi, thöa caùc Ngaøi thaät xöùng ñaùng laø con voi! "
Naøy Udaøyi, thaáy con ngöïa... Naøy Udaøyi, thaáy con boø... Naøy Udaøyi, thaáy con raén... Naøy Udaøyi, thaáy caây... naøy Udaøyi thaáy con ngöôøi to lôùn, ñoà soä, vôùi thaân theå ñaåy ñaø neân noùi nhö sau: "Con voi, thöa caùc Ngaøi, thaät xöùng ñaùng laø con voi! "Nhöng Ta tuyeân boá raèng, naøy Udaøyi, trong theá giôùi chö Thieân naøy vôùi Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, vaø treân theá giôùi naøy caùc Sa-moân. Baø-la-moân, chö Thieän vaø loaøi Ngöôøi, ai khoâng phaïm moät toâi veà thaân, veà lôøi, veà yù nghó, ngöôøi aáy Ta noùi raèng: "Ngöôøi aáy laø con voi".
- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät hy höõu thay, baïch theá Toân. Theá Toân ñaõ kheùo noùi nhö sau: "Naøy Udaøyi, trong theá giôùi chö Thieän naøy, vôùi Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, vaø treân theá giôùi naøy vôùi caùc Sa-moân, Baø-la-moân, chö thieân vaø loaøi Ngöôøi, ai khoâng phaïm moät toäi lôùn veà thaân, veà lôøi, veà yù, ngöôøi aáy Ta noùi raèng: "Ngöôøi aáy laø con voi"".
Baïch Theá Toân, lôøi noùi toát ñeïp naøy cuûa Theá Toân, con xin tuøy hyû vôùi nhöõng caâu keä nhö sau:
Laø con ngöôøi töï giaùc,(II) (44) Migasaølaø
Töï nhieáp phuïc, ñöôïc ñònh,
Ñang ñi ñöôøng Phaïm thieân,
Taâm tònh tín, hoan hyû,
Cuøng taän taát caû Phaùp,
Vò aáy, loaøi ngöôøi kính,
Vò aáy, chö thieân troïng.
Vò aáy, con ñöôïc nghe,
LA baäc A-la-haùn.
Moïi kieát söû vöôït qua,
Thoaùt röøng, ñeán Nieát-baøn,
Hoan hyû soáng an oån,
Rôøi khoûi caùc duïc voïng,
Nhö vaøng thoaùt ñaù soûi.
Voi aáy röïc choùi saùng,
Chieáu saùng khaép taát caû,
Nhö ngoïn nuùi Tuyeát sôn,
Cao hôn moïi nuùi ñaù.
Vò ñaït chaân, voâ thöôïng,
Vöôït taát caû loaøi voi,
Ta seõ khen vò voi,
Khoâng laøm caùc toäi phaïm,
Nhu hoøa vaø thaát baïi,
Laø hai baøn chaân tröôùc,
Khoå haïnh vaø Phaïm haïnh,
Laø hai baøn chaân sau.
Loøng tin laø voøi voi,
Truù xaû ñoâi ngaø traéng,
Nieäm laø coâ cuûa voi.
Neáu coù suy tö gì
Laø suy tö Chaùnh phaùp
Buïng laø choã chöùa phaùp,
Ñuoâi laø soáng vieãn ly,
Vò aáy tu Thieàn ñònh,
Hoan hyû trong hôi thôû,
Vôùi noäi taâm ñònh tónh,
Kheùo ñònh taâm Thieàn ñònh.
Voi ñi laø haønh Thieàn,
Voi ñöùng laø haønh Thieàn,
Voi naèm laø haønh Thieàn,
Voi ngoài laø haønh Thieàn
Voi hoä trì taát caû,
Ñaây vieân maõn cuûa voi.
Voi aên, khoâng phaïm loãi,
Coù phaïm loãi khoâng aên.
Nhaän ñöôïc côm vaø aùo,
Quyeát töø boû chaát chöùa,
Caùc kieát söû lôùn nhoû,
Caét ñöùt moïi troùi buoäc.
Choã naøo vò aáy ñi,
Vò aáy ñi khoâng caàu
Gioáng nhö boâng hoa sen,
Sanh vaø lôùn trong nöôùc,
Khoâng bò nöôùc ueá nhieãm,
Höông thôm ñeïp yù ngöôøi.
Cuõng vaäy laø ñöùc Phaät,
Kheùo sanh, vöôït khoûi ñôøi,
Khoâng bò ñôøi ueá nhieãm,
Nhö sen khoâng dính nöôùc,
Nhö löûa lôùn chaùy ñoû,
Khoâng nhieân lieäu, töï taét,
Ai laéng dòu caùc haønh,
Ñöôïc goïi baäc Tòch tònh.
Ví duï naøy nhieàu nghóa,
Do baäc trí thuyeát giaûng
Baäc voi lôùn ñöôïc bieát
Laáy voi daïy cho voi.
Baäc ly tham, ly saân,
Ly si, khoâng laäu hoaëc,
Voi naøy töø boû thaân,
Nhaäp dieät, khoâng laäu hoaëc.1. Roài Toân giaû Ananda vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm y vaùt, ñi ñeán truù xöù cuûa nöõ tu só Migasaølaø; sau khi ñeán, ngoài treân gheá ñaõ soaïn saün. ngoài xuoáng moät beân, nöõ cö só Migasaølaø thöa vôùi Toân giaû Ananda:
2.- Nhö theá naøo, theá naøo, thöa Toân giaû Ananda, caàn phaûi hieåu phaùp naøy do Theá Toân tuyeân thuyeát (noùi raèng): "Caû hai soáng Phaïm haïnh vaø soáng khoâng phaïm haïnh ñeàu ñoàng ñaúng veà sanh thuù trong töông lai? " Puraøna, thaân phuï cuûa con, thöa Toân giaû, soáng Phaïm haïnh, soáng bieät laäp, traùnh xa daâm duïc haï lieät, khi meänh chung ñöôïc Theá Toân traû lôøi: "Laø baäc Döï löu sanh vôùi thaân ôû Tusitaø ( Ñaâu-suaát)". Coøn Isidatta, caäu cuûa con, thöa Toân giaû, soáng khoâng Phaïm haïnh, töï baèng loøng vôùi vôï mình, sau khi meänh chung ñöôïc Theá Toân traû lôøi: "Laø baäc Döï löu, sanh vôùi thaân ôû Tusitaø". Nhö theá naøo, theá naøo, thöa Toân giaû Ananda, caàn phaûi hieåu phaùp naøy do Theá Toân tuyeân thuyeát (noùi raèng): "Caû hai soáng Phaïm haïnh vaø soáng khoâng Phaïm haïnh ñeàu ñoàng ñaúng veà sanh thuù trong töông lai"?
- Naøy Chò, nhö vaäy laø caâu traû lôøi cuûa Theá Toân.
3. Toân giaû Ananda sau khi nhaän ñoà aên khaát thöïc taïi nhaø cuûa nöõ cö só Migasaølaø, töø choã ngoài ñöùng daäy roài ra ñi. Roài Toân giaû Ananda, sau buoåi aên, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ananda baïch Theá Toân:
- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, vaøo buoåi saùng con ñaép y, caàm y baùt, ñi ñeán truù xöù cuûa nöõ cö só Migasaølaø, sau khi ñeán, con ngoài xuoáng treân choã ñaõ soaïn saün. Nöõ cö só Migasaølaø ñi ñeán con, sau khi ñeán, ñaûnh leã con roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, baïch Theá Toân, nöõ cö só Migasaølaø thöa vôùi con: "Nhö theá naøo, theá naøo, thöa Toân giaû Ananda, caàn phaûi hieåu phaùp naøy do Theá Toân tuyeân thuyeát (noùi raèng): "Caû hai soáng Phaïm haïnh vaø soáng khoâng Phaïm haïnh ñeàu ñoàng ñaúng veà sanh thuù trong töông lai". Puraøna thaân phuï con, thöa Toân giaû, soáng Phaïm haïnh, soáng bieät laäp, traùnh xa daâm duïc haï lieät, khi meänh chung, ñöôïc Theá Toân traû lôøi: "Laø baäc Döï löu, sanh vôùi thaân ôû Tusitaø". Coøn Isidatta, caäu cuûa con, thöa Toân giaû, soáng khoâng Phaïm haïnh, töï baèng loøng vôùi vôï mình, sau khi meänh chung, ñöôïc Theá Toân traû lôøi: "Laø baäc Döï löu, sanh vôùi thaân ôû Tusitaø". Nhö theá naøo, theá naøo, thöa Toân giaû Ananda, caàn phaûi hieåu phaùp naøy do Phaïm haïnh vaø soáng khoâng Phaïm haïnh ñeàu ñoàng ñaúng veà sanh thuù trong töông lai"? "Ñöôïc hoûi vaäy, baïch Theá Toân, con noùi vôùi nöõ cö só Migasaølaø: "Naøy Chò, nhö vaäy laø caâu traû lôøi cuûa Theá Toân".
- Nhöng naøy Ananda, ai laø nöõ cö só Migasaølaø laïi ngu si, keùm thoâng minh, vôùi thaân nhö baø meï, vôùi trí nhö baø meï, ñeå coù theå hieåu bieát söï thaéng lieät giöõa caùc ngöôøi? Naøy Ananda, coù saùu haïng ngöôøi coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Theá naøo laø saùu?
4.- ÔÛ ñaây, naøy Ananda, coù ngöôøi kheùo töï cheá ngöï, deã chung soáng, caùc ñoàng Phaïm haïnh hoan hyû soáng chung. Vò aáy nghe Phaùp coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu coù taùc ñoäng, coù theå nhaäp vaøo tri kieán, khoâng chöùng ñaéc thôøi giaûi thoaùt. Ngöôøi aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung höôùng veà thoái ñoïa, khoâng höôùng veà thuø thaéng, chæ ñi ñeán thoái ñoïa, khoâng ñi veà thuø thaéng.
5. ÔÛ ñaây, naøy Ananda, coù ngöôøi kheùo töï cheá ngöï, deã chung soáng, caùc ñoàng Phaïm haïnh hoan hyû soáng chung. Vò aáy nghe Phaùp coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu coù taùc ñoäng, coù theå nhaäp vaøo tri kieán, coù chöùng ñaéc thôøi giaûi thoaùt. Ngöôøi aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung höôùng veà thuø thaéng, khoâng höôùng veà thoái ñoïa, chæ ñi ñeán thuø thaéng, khoâng ñi veà thoái ñoïa. ÔÛ ñaây, naøy Ananda, nhöõng keû ño löôøng ño löôøng nhö sau: "Nhöõng phaùp aáy cuûa vò naøy laø nhö vaäy, nhöõng phaùp aáy cuûa vò kia laø nhö vaäy; laøm sao trong nhöõng haïng ngöôøi naøy, coù ngöôøi haï lieät, coù ngöôøi laø thaéng dieäu? Vaø do söï ño löôøng aáy, naøy Ananda, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ño löôøng laø khoâng haïnh phuùc, laø ñau khoå laâu daøi. ÔÛ ñaây, naøy Ananda, haïng ngöôøi naøy, kheùo töï cheá ngöï, deã chung soáng, caùc ñoàng Phaïm haïnh hoan hyû soáng chung. Vò naøy nghe phaùp coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu coù taùc ñoäng, theå nhaäp ñöôïc vaøo tri kieán, chöùng ñöôïc thôøi giaûi thoaùt. Haïng ngöôøi naøy. naøy Ananda, so saùnh vôùi haïng ngöôøi tröôùc laø tieán boä hôn, laø thaéng dieäu hôn. Vì côù sao? Vì doøng phaùp ñöa ngöôøi naøy ra phía tröôùc. Nhöng ai ngoaøi Nhö Lai coù theå bieát ñöôïc söï khaùc bieät? Do vaäy, naøy Ananda, chôù coù laø ngöôøi ño löôøng caùc haïng ngöôøi. Chôù coù laáy söï ño löôøng cuûa caùc haïng ngöôøi. Naøy Ananada, töï ñaøo hoá cho mình laø ngöôøi ñi laáy söï ño löôøng cuûa caùc haïng ngöôøi. Chæ coù ta, naøy Ananda, môùi coù theå laáy söï ño löôøng cuûa caùc haïng ngöôøi, hay laø ngöôøi nhö Ta.
6. ÔÛ ñaây, naøy Ananda, coù haïng ngöôøi ñaõ chinh phuïc ñöôïc phaãn noä vaø kieâu maïn, nhöng thænh thoaûng caùc tham phaùp khôûi leân; vôùi ngöôøi naøy, nghe phaùp khoâng coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu khoâng coù taùc ñoäng, khoâng theå nhaäp tri kieán, khoâng chöùng ñöôïc thôøi giaûi thoaùt. Haïng ngöôøi naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung höôùng veà thoái ñoïa, khoâng höôùng veà thuø thaéng, chæ ñi ñeán thoái ñoïa, khoâng ñi veà thuø thaéng.
7. ÔÛ ñaây, naøy Ananda, coù haïng ngöôøi ñaõ chinh phuïc ñöôïc phaãn noä vaø kieâu maïn, nhöng thænh thoaûng caùc tham phaùp khôûi leân; vôùi ngöôøi naøy, nghe phaùp coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu coù taùc ñoäng, coù theå nhaäp tri kieán, coù chöùng ñöôïc thôøi giaûi thoaùt. Ngöôøi aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung höôùng veà thuø thaéng, khoâng höôùng veà thoái ñoïa, chæ ñi ñeán thuø thaéng, khoâng ñi ñeán thoái ñoïa...
8. Nhöng ôû ñaây, naøy Ananda, coù haïng ngöôøi ñaõ chinh phuïc ñöôïc phaãn noä vaø kieâu maïn, nhöng thænh thoaûng khaåu haønh khôûi leân; vôùi ngöôøi naøy, nghe phaùp khoâng coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu khoâng coù taùc ñoäng, khoâng theå nhaäp tri kieán, khoâng chöùng ñöôïc thôøi giaûi thoaùt. Haïng ngöôøi naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung höôùng veà thoái ñoïa, khoâng höôùng veà thuø thaéng, chæ ñi ñeán thoái ñoïa, khoâng ñi ñeán thuø thaéng.
9. ÔÛ ñaây, naøy Ananda, coù haïng ngöôøi ñaõ chinh phuïc ñöôïc phaãn noä vaø kieâu maïn, nhöng thænh thoaûng khaåu haønh khôûi leân. Vôùi ngöôøi naøy, nghe phaùp coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu coù taùc ñoäng, coù theå nhaäp tri kieán, chöùng ñöôïc thôøi giaûi thoaùt. Haïng ngöôøi naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung höôùng veà thuø thaéng, khoâng höôùng veà thoái ñoïa, chæ ñi ñeán thuø thaéng, khoâng ñi ñeán thoái ñoïa. ÔÛ ñaây, Naøy Ananda, nhöõng keû ño löôøng ño löôøng nhö sau: "Nhöõng phaùp aáy cuûa vò naøy laø nhö vaäy; nhöõng phaùp aáy cuûa vò kia laø nhö vaäy. Laøm sao trong nhöõng haïng ngöôøi laø haï lieät, coø ngöôøi laø thaéng dieäu? "Vaø söï ño löôøng aáy, naøy Ananda, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ño löôøng laø khoâng haïnh phuùc, laø ñau khoå laâu daøi.
ÔÛ ñaây, naøy Ananda, haïng ngöôøi naøy kheùo töï cheá ngöï, deã chung soáng, caùc ñoàng Phaïm haïnh hoan hyû soáng chung. Vò naøy nghe phaùp coù taùc ñoäng, hoïc nhieàu coù taùc ñoäng, theå nhaäp ñöôïc vaøo tri kieán, chöùng ñöôïc thôøi giaûi thoaùt. Haïng ngöôøi naøy, naøy Ananda, so saùnh vôùi haïng ngöôøi tröôùc laø tieán boä hôn, laø thaéng dieäu hôn. Vì côù sao? Vì doøng phaùp ñöa ngöôøi naøy ra phía tröôùc. Nhöng ai ngoaøi Nhö Lai coù theå bieát ñöôïc söï khaùc bieät? Do vaäy, naøy Ananda, chôù coù laøm ngöôøi ño löôøng caùc haïng ngöôøi. Chôù coù laáy söï ño löôøng cuûa caùc haïng ngöôøi. Naøy Ananda, töï ñaøo hoá cho mình laø ngöôøi ñi laáy söï ño löôøng cuûa caùc haïng ngöôøi. Chæ coù Ta, naøy Ananda, môùi coù theå laáy söï ño löôøng cuûa caùc haïng ngöôøi naøy hay laø ngöôøi nhö Ta.
Vaø naøy Ananda, ai laø nöõ cö só Migasaølaø, laïi ngu si, keùm thoâng minh, vôùi thaân nhö baø meï, vôùi trí nhö baø meï, ñeå coù theå bieát söï thaéng lieät giöõa caùc ngöôøi? Naøy Ananda, coù saùu haïng ngöôøi naøy coù maët, hieän höõu ôû ñôøi. Giôùi nhö theá naøo, naøy Ananda, Puraøna ñöôïc thaønh töïu, giôùi aáy Isidatta chöa thaønh töïu. Do vaäy ôû ñaây, Puraøna coù sanh thuù khaùc vôùi sanh thuù cuûa Isidatta. Tueä nhö theá naøo, naøy Ananda, Isidatta ñöôïc thaønh töïu, tueä aáy Puraøna chöa thaønh töïu. Do vaäy ôû ñaây, Isidatta coù sanh thuù khaùc vôùi sanh thuù cuûa Puraøna. Nhö vaäy, naøy Ananda, caû hai ngöôøi naøy ñeàu coù thieáu soùt moät chi phaàn.
(III) (45) Ngheøo Khoå
1. - Söï ngheøo khoå, naøy caùc Tyû-kheo, coù phaûi laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi?
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
- Khi moät ngöôøi khoå khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu, phaûi maéc nôï, maéc nôï aáy, naøy caùc Tyû-kheo, coù phaûi laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi?
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
- Khi moät ngöôøi ngheøo khoå khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu, sau khi maéc nôï, phaûi chaáp nhaän tieàn lôøi. Tieàn lôøi, naøy caùc Tyû-kheo, coù phaûi laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi?
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân!
- Khi moät ngöôøi ngheøo khoå, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu phaûi chaáp nhaän tieàn lôøi, vaø khi thôøi haïn ñeán, khoâng traû ñöôïc tieàn lôøi, ngöôøi ta hoái thuùc, ñoác thuùc ngöôøi aáy. Söï thoái thuùc, ñoác thuùc, naøy caùc Tyû-kheo, coù phaûi laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi?
- Thöa vaâng, baïch theá Toân.
- Khi moät ngöôøi ngheøo khoå, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu, bò hoái thuùc, khoâng traû ñöôïc, ngöôøi ta theo saùt goùt truy tìm ngöôøi aáy. Bò theo saùt goùt, bò truy tìm, naøy caùc Tyû-kheo, coù phaûi laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi?
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
- Khi moät ngöôøi ngheøo khoå, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu, bò theo saùt goùt, bò truy tìm, khoâng traû nôï ñöôïc, ngöôøi ta baét troùi ngöôøi aáy. Söï baét troùi, naøy caùc Tyû-kheo, coù phaûi laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi?
- Thöa vaâng, baïch Theá Toân.
- Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy, ngheøo khoå laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi; maéc nôï cuõng laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi; tieàn lôøi cuõng laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi; bò hoái thuùc, ñoác thuùc cuõng laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi; bò theo saùt goùt, bò truy tìm cuõng laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi; bò baét troùi cuõng laø moät söï ñau khoå cho ngöôøi coù tham duïc ôû ñôøi.
Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai khoâng coù loøng tin trong caùc thieän phaùp, khoâng coù loøng hoå theïn trong caùc thieän phaùp, khoâng coù loøng sôï haõi trong caùc thieän phaùp, khoâng coù tinh taán trong caùc thieän phaùp, khoâng coù trí tueä trong caùc thieän phaùp; ngöôøi naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc goïi laø ngöôøi ngheøo khoå, khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu trong Luaät cuûa baäc Thaùnh.
2. Nay chính ngöôøi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ngheøo khoå, khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu, khoâng coù loøng tin trong caùc thieän phaùp, khoâng coù loøng hoå theïn trong caùc thieän phaùp, khoâng coù loøng sôï haõi trong caùc thieän phaùp, khoâng coù tinh taán trong caùc thieän phaùp, khoâng coù trí tueä trong caùc thieän phaùp, laøm aùc haïnh veà thaân, laøm aùc haïnh veà lôøi, laøm aùc haïnh veà yù nghó. Ta goïi ngöôøi aáy laø ngöôøi maéc nôï. Ngöôøi aáy do nhaân che giaáu thaân aùc haïnh, khôûi leân aùc duïc, muoán raèng: "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm", suy nghó raèng: "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm", noùi raèng: "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm", coá gaéng vôùi taùc ñoäng veà thaân, nghó raèng: "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm". Ngöôøi aáy, do nhaân che giaáu aùc haïnh veà lôøi... aùc haïnh veà yù, khôûi leân aùc duïc, muoán raèng: "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm", suy nghó raèng: "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm", Noùi raèng : "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm", coá gaéng vôùi taùc ñoäng veà thaân, nghó raèng: "Mong raèng khoâng ai bieát ta laøm". Ñaây Ta goïi raèng: "Tieàn lôøi gia taêng". Vaø caùc ñoàng Phaïm haïnh thuaàn thaønh noùi veà ngöôøi aáy nhö sau: "Toân giaû naøy coù laøm nhö vaäy, coù sôû haønh nhö vaäy". Ñaây Ta noùi raèng, ngöôøi aáy bò hoái thuùc, ñoác thuùc, roài ñi ñeán röøng hay ñi ñeán goác caây, hay ñi ñeán ngoâi nhaø troáng, caùc aùc baát thieän taàm, caâu höõu vôùi hoái loãi hieän haønh. Ñaây Ta goïi laø bò theo saùt goùt, bò truy tìm.
3. Nay chính ngöôøi aáy, naøy caùc Tyû-kheo, ngheøo khoå, khoâng coù sôû höõu, soáng tuùng thieáu, sau khi laøm aùc haïnh veà thaân, sau khi laøm aùc haïnh veà lôøi, sau khi laøm aùc haïnh veà yù, khi thaân hoaïi maïng chung, bò troùi buoäc trong troùi buoäc cuûa Ñòa nguïc, bò troùi buoäc trong troùi buoäc cuûa loaøi baøng sanh. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, Ta khoâng thaáy moät troùi buoäc naøo khaùc laïi khaéc nghieät nhö vaäy, laïi aùc lieät nhö vaäy, laïi laøm chöôùng ngaïi nhö vaäy cho söï chöùng ñaéc voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch, naøy caùc Tyû-kheo, gioáng nhö söï troùi buoäc Ñòa nguïc hay söï troùi buoäc caùc loaøi baøng sanh.
Ngheøo khoå vaø maéc nôï,(IV) (46) Mahaøcunda
Ñöôïc goïi khoå ôû ñôøi!
Keû baàn cuøng maéc nôï,
Thoï duïng, bò toån haïi,
Roài bò ngöôøi truy luøng,
Cho ñeán bò troùi buoäc.
Troùi buoäc vaäy laø khoå,
Cho ngöôøi caàu ñöôïc duïc.
Nhö vaäy trong Luaät Thaùnh,
Ai soáng khoâng loøng tin,
Khoâng xaáu hoå, sôï haõi,
Quyeát ñònh choïn aùc nghieäp.
Sau khi laøm aùc haïnh,
Veà thaân, lôøi vaø yù.
Laïi mong muoán ñöôïc raèng:
"Chôù ai bieát ta laøm".
Ngöôøi aáy kheùo che giaáu,
Vôùi thaân, lôøi vaø yù,
Laøm taêng tröôûng aùc nghieäp,
Taïi ñaây, ñoù, laøm nöõa.
Ngöôøi aùc tueä, aùc nghieäp,
Bieát vieäc aùc mình laøm,
Nhö keû ngheøo maéc nôï,
Thoï duïng, bò toån haïi.
Nhöõng tö töôûng khoå ñau
Sanh ra töø hoái haän
Vaãn truy tìm ngöôøi aáy,
ÔÛ laøng hoaëc ôû röøng.
Ngöôøi aùc nghieäp, aùc tueä,
Bieát vieäc aùc mình laøm,
Hoaëc rôi vaøo baøng sanh,
Hoaëc bò troùi Ñòa nguïc.
Troùi buoäc naøy laø khoå.
Baäc trí ñöôïc giaûi thoaùt,
Ai taâm tònh boá thí,
Vôùi vaät duïng ñuùng phaùp,
Gieo caàu may hai ñöôøng,
Tín taïi gia tìm caàu,
Hieän taïi ñöôïc haïnh phuùc,
Ñôøi sau ñöôïc an laïc.
Nhö vaäy taïi gia thí,
Taêng tröôûng caùc coâng ñöùc.
Nhö vaäy trong Luaät Thaùnh
Tín taâm ñöôïc an truù.
Coù xaáu hoå, sôï haõi,
Coù trí, baûo hoä giôùi,
Baäc aáy, trong Luaät Thaùnh,
Ñöôïc goïi: "Soáng an laïc".
Ñöôïc laïc khoâng vaät chaát,
An truù treân taùnh xaû.
Töø boû naêm trieàn caùi,
Thöôøng sieâng naêng, tinh caàn,
Chöùng Thieàn ñònh, nhöùt taâm,
Thaän troïng, giöõ chaùnh nieäm.
Bieát nhö thaät laø vaäy,
Ñoaïn dieät moïi kieát söû,
Hoaøn toaøn khoâng chaáp thuû,
Chôn chaùnh, taâm giaûi thoaùt,
Vôùi chaùnh giaûi thoaùt aáy,
Neáu trí nhö vaäy khôûi:
"Baát ñoäng ta giaûi thoaùt,
Ñoaïn dieät höõu kieát söû".
Trí naøy, trí toái thöôïng,
Laïc naøy, laïc voâ thöôïng,
Khoâng saàu, khoâng traàn caáu,
Ñöôïc an oån, (giaûi thoaùt),
Traïng thaùi khoâng nôï naøy,
Ñöôïc xem laø toái thöôïng.1. Nhö vaäy toâi nghe:
Moät thôøi, Toân giaû Mahaøcunda truù ôû Cetì, taïi Sahajaøti. Taïi ñaáy, Toân giaû Mahaøcunda goïi caùc Tyû-kheo:
- Naøy caùc Hieàn giaû Tyû-kheo!
- Thöa Hieàn giaû!
Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Toân giaû Mahaøcunda. Toân giaû Mahaøcunda noùi nhö sau:
2. - ÔÛ ñaây, naøy chö Hieàn, moät soá Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp khoâng öa thích caùc Tyû-kheo tu Thieàn, noùi nhö sau: "Caùc ngöôøi naøy noùi: 'Chuùng toâi tu Thieàn, chuùng toâi tu Thieàn'. Hoï tu Thieàn, hoï haønh Thieàn. Nhöõng ngöôøi naøy Thieàn caùi gì? Nhöõng ngöôøi naøy Thieàn coù lôïi ích gì? Nhöõng ngöôøi naøy Thieàn nhö theá naøo? '". ÔÛ ñaây, caùc Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp khoâng hoan hyû, vaø caùc Tyû-kheo tu Thieàn cuõng khoâng hoan hyû; haønh ñoäng nhö vaäy khoâng ñöa laïi haïnh phuùc cho nhieàu ngöôøi, an laïc cho nhieàu ngöôøi, khoâng ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc, an laïc cho chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi.
3. ÔÛ ñaây, naøy chö hieàn, moät soá Tyû-kheo tu thieàn khoâng öa thích caùc Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp, noùi nhö sau: "Caùc ngöôøi naøy noùi: 'Chuùng toâi chuyeân taâm veà Phaùp, chuùng toâi chuyeân taâm veà Phaùp". Hoï thaùo ñoäng, kieâu caêng, dao ñoäng, laém moàm, laém mieäng, laém lôøi, thaát nieäm, khoâng tænh giaùc, khoâng ñònh tónh, taâm taùn loaïn, caùc caên thaû loûng. Nhöõng ngöôøi naøy chuyeân taâm veà Phaùp caùi gì? Nhöõng ngöôøi naøy chuyeân taâm veà Phaùp coù lôïi ích gì? Nhöõng ngöôøi naøy chuyeân taâm veà Phaùp nhö theá naøo? '". ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo tu Thieàn khoâng coù hoan hyû, vaø caùc Tyû-kheo, chuyeân tu veà Phaùp cuõng khoâng hoan hyû; haønh ñoäng nhö vaäy khoâng ñöa laïi haïnh phuùc cho nhieàu ngöôøi, an laïc cho nhieàu ngöôøi, khoâng ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc, an laïc cho chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi.
4. Nhöng ôû ñaây, naøy chö Hieàn, coù nhöõng Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp, chæ taùn thaùn caùc Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp, khoâng taùn thaùn caùc Tyû-kheo tu Thieàn. Vaø ôû ñaây, caùc Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp khoâng ñöôïc hoan hyû; caùc Tyû-kheo tu Thieàn khoâng ñöôïc hoan hyû. Haønh ñoâng nhö vaäy khoâng ñöa laïi haïnh phuùc cho nhieàu ngöôøi, an laïc cho nhieàu ngöôøi, khoâng ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc, an laïc cho chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi.
5. Nhöng ôû ñaây, naøy chö Hieàn, coù nhöõng Tyû-kheo tu Thieàn chæ taùn thaùn caùc Tyû-kheo tu Thieàn, khoâng taùn thaùn caùc Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp. Vaø ôû ñaây, caùc Tyû-kheo tu Thieàn khoâng ñöôïc hoan hyû; caùc Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp khoâng ñöôïc hoan hyû. Sôû haønh nhö vaäy khoâng ñöa laïi haïnh phuùc cho nhieàu nguôøi, an laïc cho nhieàu ngöôøi, khoâng ñöa laïi lôïi ích, haïnh phuùc, an laïc cho chö Thieân vaø loaøi ngöôøi.
6. Do vaäy, naøy chö Hieàn, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau:
"Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi chuyeân taâm veà Phaùp, chuùng ta seõ taùn thaùn caùc Tyû-kheo tu Thieàn ". Naøy chö Hieàn, chö Hieàn caàn phaûi hoïc taäp nhö vaäy. Vì côù sao? Thaät vaäy, naøy chö Hieàn, caùc ngöôøi vi dieäu aáy khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi, nhöõng ngöôøi caûm giaùc baát töû giôùi vôùi thaân vaø an truù.
7. Do vaäy, naøy chö Hieàn, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau:
"Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi tu thieàn, chuùng ta seõ taùn thaùn caùc Tyû-kheo chuyeân taâm veà Phaùp". Naøy chö Hieàn, chö Hieàn caàn phaûi hoïc taäp nhö vaäy. Vì côù sao? Thaät vaäy, naøy chö Hieàn, caùc ngöôøi vi dieäu aáy khoù tìm ñöôïc ôû ñôøi, nhöõng ngöôøi vôùi trí tueä theå nhaäp vaø thaáy con ñöôøng thaâm saâu höôùng daãn ñeán ñích.
(V) (47) Cho Ñôøi Naøy (1)
1. Roài du só ngoaïi ñaïo Moliyasìvaka ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, saêu khi noùi leân nhöõng lôøi hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, du só ngoaïi ñaïo Moliyasìvaka baïch Theá Toân:
-Phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, Phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, baïch Theá Toân, ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Cho ñeán nhö theá naøo, baïch Theá Toân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu?
2.- Vaäy naøy Sìvaka, ôû ñaây Ta seõ hoûi OÂng; neâu OÂng coù theå kham nhaãn thôøi haõy traû lôøi. OÂng nghó theá naøo, naøy Sìvaka? Noäi taâm coù tham, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù tham"? Noäi taâm khoâng coù tham, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù tham"?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
- Naøy Sìvaka, noäi taâm coù tham, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù tham". Noäi taâm khoâng coù tham, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù tham". Nhö vaäy naøy Sìvaka, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi... OÂng nghó theá naøo, naøy Sìvaka? Noäi taâm coù saân...( Nhö treân)...OÂng nghó theá naøo, naøy Sìvaka? Noäi taâm coù si, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù si"? Hay noäi taâm khoâng si, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng si"?
-Thöa coù, baïch Theá Toân.
- Naøy Sìvaka, noäi taâm coù si, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù si", hay noäi taâm khoâng coù si, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng si". nhö vaäy, naøy Sìvaka, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi... OÂng nghó theá naøo, naøy Sìvaka? Noäi taâm coù tham phaùp,... hay noäi taâm coù saân phaùp..., hay noäi taâm coù si phaùp..., OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù si phaùp"?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
- Hay noäi taâm khoâng coù si phaùp. OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù si phaùp"?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
- Naøy Sìvaka, noäi taâm coù si phaùp, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù si phaùp", hay noäi taâm khoâng coù si phaùp, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù si phaùp. "Nhö vaäy, naøy Sìvaka, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi coù trí töï mình giaùc hieåu.
- Thaät vi dieäu thay! ... Mong Theá Toân nhaän con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
(VI) (48) Cho Ñôøi Naøy (2)
1. Roài moät Baø-la-moân ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, vò Baø-la-moân aáy baïch Theá Toân:
- Phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, thöa Toân giaû Gotama, ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Cho ñeán nhö theá naøo, thöa Toân giaû Gotama, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi coù trí töï mình giaùc hieåu?
2.- Vaäy naøy Baø-la-moân, ôû ñaây Ta seõ hoûi OÂng. Neáu OÂng coù theå kham nhaãn thôøi haõy traû lôøi; OÂng nghó theá naøo, naøy Baø-la-moân? Noäi taâm coù tham aùi, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù tham aùi"? Hay noäi taâm khoâng coù tham aùi. OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù tham aùi"?
- Thöa coù, thöa Toân giaû.
- Naøy Baø-la-moân, noäi taâm coù tham aùi, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù tham aùi". Hay noäi taâm khoâng coù tham aùi, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù tham aùi. "Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi... OÂng nghó theá naøo, naøy Baø-la-moân? Noäi taâm ta coù si"? Hay noäi taâm khoâng coù si, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù si"?
-Thöa coù, thöa Toân giaû.
- Naøy Baø-la-moân, noäi taâm coù si, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù si." Hay noäi taâm khoâng coù si, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù si. "Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi...OÂng nghó theá naøo, naøy Baø-la-moân? Noäi taâm coù thaân ueá..., hay noäi taâm coù khaåu ueá...hay noäi taâm coù yù ueá, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù yù ueá"? Hay noäi taâm khoâng coù yù ueá, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù yù ueá..."?
- Thöa coù, thöa Toân giaû.
- Naøy Baø-la-moân, noäi taâm coù yù ueá, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta coù yù ueá". Hay noäi taâm khoâng coù yù ueá, OÂng coù bieát: "Noäi taâm ta khoâng coù yù ueá". Nhö vaäy naøy Baø-la-moân, phaùp laø thieát thöïc hieän taïi, khoâng coù thôøi gian, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, ñöôïc ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu.
- Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama... Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeå töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
(VII) (49) Khema
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Saøvavatthì, Jetavana, taïi khu vöôøn oâng Anaøthapindika. Luùc baáy giôø, Toân giaû Sumana truù ôû Saøvavatthì, taïi röøng Andha. Roài Toân giaû Khema vaø Toân giaû Sumana ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Khema baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, Tyû-kheo laø baäc A-la-haùn, ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, ñaõ laøm nhöõng vieäc phaûi laøm, ñaõ ñaët gaùnh naëng xuoáng, ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích, höõu kieát söû ñaõ ñoaïn taän, chaùnh trí giaûi thoaùt. Vò aáy khoâng nghó raèng: "Coù ngöôøi toát hôn ta" hay "Coù ngöôøi gioáng nhö ta" hay "Coù ngöôøi haï lieät hôn ta".
Toân giaû Khema noùi nhö vaäy, Baäc Ñaïo Sö chaáp nhaän. Roài Toân giaû Khema nghó raèng: "Theá Toân ñaõ chaáp nhaän ta". Toân giaû töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi. Toân giaû Sumana, khi Toân giaû Khema ra ñi khoâng bao laâu, lieàn baïch Theá Toân:
- Baïch Theá Toân, Tyû-kheo laø baäc A-la-haùn, ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, ñaõ laøm nhöõng vieäc phaûi laøm, ñaõ ñaët gaùnh naëng xuoáng, ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích, höõu kieát söû ñaõ ñoaïn taän, chaùnh trí giaûi thoaùt. Vò aáy khoâng nghó raèng: "Coù ngöôøi toát hôn ta", hay "Coù ngöôøi gioáng nhö ta", hay "Coù ngöôøi haï lieät hôn ta".
Toân giaû Sumana noùi nhö vaäy, baäc Ñaïo Sö chaáp nhaän. Roài toân giaû Sumana nghó raèng: "Theá Toân ñaõ chaáp nhaän ta". Toân giaû töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân phía höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi.
2. Roài Theá Toân, sau khi Toân giaû Khema vaø Toân giaû Sumana ra ñi khoâng bao laâu, lieàn baûo caùc Tyû-kheo:
- Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùc thieän nam töû noùi leân chaùnh trí, coù noùi ñeán muïc ñích, nhöng khoâng ñeà caäp ñeán töï ngaõ. Tuy vaäy, ôû ñaây moät soá keû ngu noùi leân chaùnh trí moät caùch ngaïo maïn ñaéc chí. Hoï veà sau rôi vaøo nguy haïi.
Khoâng thaéng, khoâng haï lieät,(VIII) (50) Caùc Caên
Khoâng ai ñoàng ñaúng Ta,
Nhöõng tö töôûng nhö vaäy
Khoâng chi phoái caùc vò.
Sanh khôûi ñaõ chaám döùt,
Phaïm haïnh ñöôïc vieân thaønh,
Hoï lìa boû kieát söû,
Hoaøn toaøn ñöôïc giaûi thoaùt.1. - Vôùi caên khoâng phoøng hoä, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngöôøi khieám khuyeát phoøng hoä caùc caên giôùi ñi ñeán huûy hoaïi; vôùi giôùi khoâng coù, coù ai khieám khuyeát veà giôùi, chaùnh ñònh ñi ñeán huûy hoaïi. Vôùi chaùnh ñònh khoâng coù, vôùi ai khieám khuyeát chaùnh ñònh, trì kieán nhö thaät ñi ñeán huûy hoaïi. Vôùi tri kieán nhö thaät khoâng coù, vôùi ai khieám khuyeát tri kieán nhö thaät, nhaøm chaùn ly tham ñi ñeán huûy hoaïi. Vôùi nhaøm chaùn, ly tham khoâng coù, vôùi ai khieám khuyeát nhaøm chaùn, ly tham, giaûi thoaùt tri kieán ñi ñeán huûy hoaïi.
2. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caây, vôùi caønh vaø laù khieám khuyeát, thôøi caùc choài non khoâng ñi ñeán vieân maõn, voû caây khoâng ñi ñeán vieân maõn, giaùc caây khoâng ñi ñeán vieân maõn, loõi caây khoâng ñi ñeán vieân maõn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi caên khoâng phoøng hoä, vôùi ngöôøi khieám khuyeát phoøng hoä caùc caên... giaûi thoaùt tri kieán ñi ñeán huûy hoaïi.
3. Vôùi caùc caên ñöôïc phoøng hoä, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi ngöôøi ñaày ñuû caùc caên ñöôïc phoøng hoä, giôùi ñi ñeán ñaày ñuû. Vôùi giôùi coù maët, vôùi ngöôøi ñaày ñuû giôùi, chaùnh ñònh ñi ñeán ñaày ñuû. Vôùi chaùnh ñònh coù maët, vôùi ngöôøi ñaày ñuû chaùnh ñònh, tri kieán nhö thaät ñi ñeán ñaày ñuû. Vôùi tri kieán nhö thaät coù maët, vôùi ngöôøi ñaày ñuû tri kieán nhö thaät, nhaøm chaùn ly tham ñi ñeán ñaày ñuû. Vôùi nhaøm chaùn, ly tham coù maët, vôùi ngöôøi ñaày ñuû nhaøm chaùn ly tham, giaûi thoaùt tri kieán ñi ñeán ñaày ñuû.
4. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caây vôùi caønh vaø laù ñaày ñuû, thôøi choài non ñi ñeán vieân maõn, voû caây ñi ñeán vieân maõn, giaùc caây ñi ñeán vieân maõn, loõi caây ñi ñeán vieân maõn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vôùi caên ñöôïc phoøng hoä, vôùi ngöôøi ñaày ñuû phoøng hoä caùc caên, giôùi ñi ñeán ñaày ñuû... giaûi thoaùt tri kieán ñi ñeán ñaày ñuû.
(IX) (51) Ananda
1. Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Toân giaû Saøriputta; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Toân giaû Saøriputta nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ananda thöa vôùi Toân giaû Saøriputta:
2. - Cho ñeán nhö theá naøo, thöa Hieàn giaû Saøriputta, Tyû-kheo nghe phaùp tröôùc kia chöa ñöôïc nghe, vôùi phaùp ñaõ ñöôïc nghe, khoâng ñi ñeán roái loaïn, coøn ñoái vôùi caùc phaùp tröôùc kia taâm ñaõ töøng caûm xuùc, chuùng vaãn ñöôïc hieän haønh, vaø vò aáy bieát ñöôïc ñieàu tröôùc kia chöa bieát?
- Toân giaû Ananda laø vò nghe nhieàu, Toân giaû haõy noùi leân!
- Vaäy thöa Hieàn giaû Saøriputta, haõy nghe vaø kheùo taùc yù, toâi seõ noùi!
- Thöa vaâng, hieàn giaû.
Toân giaû Saøriputta vaâng ñaùp Toân giaû Ananda. Toân giaû Ananda noùi nhö sau:
3. - ÔÛ ñaây, thöa Hieàn giaû Saøriputta, Tyû-kheo hoïc thoâng suoát phaùp, töùc laø Kheá kinh, öùng tuïng, Kyù thuyeát, Phuùng tuïng, Voâ vaán töï thuyeát, Nhö thò thuyeát, baûn sanh, Vò taêng höõu phaùp, Trí giaûi hay Phöông quaûng. Vò aáy thuyeát phaùp cho caùc ngöôøi khaùc moät caùch roäng raõi nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thoâng suoát. Vò aáy khieán cho caùc ngöôøi khaùc noùi phaùp moät caùch roäng raõi nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thoâng suoát. Vò aáy tuïng ñoïc phaùp moät caùch roäng raõi nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thoâng suoát. Vò aáy vôùi taâm tuøy taàm, tuøy töù, vôùi yù tuøy quaùn phaùp nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Taïi truù xöù naøo caùc Tyû-kheo tröôûng laõo truù ôû, caùc vò nghe nhieàu, ñöôïc trao truyeàn caùc taäp Agama, baäc Trì phaùp, Trì luaät, Trì toaùt yeáu, taïi caùc choã aáy, vò aáy an cö vaøo muøa möa, thænh thoaûng ñeán caùc Toân giaû aáy; sau khi ñeán, phoûng vaán, ñaët caùc caâu hoûi: "Thöa Toân giaû, caùi naøy laø theá naøo? Y Ù nghóa caùi naøy laø gì? "Caùc Toân giaû aáy môû roäng nhöõng gì chöa ñöôïc môû roäng, phôi baøy nhöõng gì chöa ñöôïc phôi baøy, vaø ñoái vôùi nhöõng ñoaïn sai khaùc, coøn coù choã nghi ngôø, caùc toân giaû aáy giaûi thích caùc söï nghi ngôø. Cho ñeán nhö vaäy, thöa Hieàn giaû Saøriputta, Tyû-kheo nghe phaùp chöa ñöôïc nghe, vôùi phaùp ñaõ ñöôïc nghe, khoâng ñi ñeán roái loaïn, coøn ñoái vôùi caùc phaùp tröôùc kia taâm ñaõ töøng caûm xuùc, chuùng vaãn ñöôïc hieän haønh, vaø vò aáy bieát ñöôïc ñieàu tröôùc kia chöa bieát.
4. - Thaät vi dieäu thay, thöa Hieàn giaû! thöa Hieàn giaû! Thaät hy höõu thay, thöa Hieàn giaû! Kheùo noùi cho ñeán nhö vaäy, chính laø ñieàu ñaõ ñöôïc Toân giaû Ananda noùi leân. Vaø chuùng toâi thoï trì raèng Toân giaû Ananda ñaõ ñöôïc thaønh töïu saùu phaùp:
5. Toân giaû Ananda hoïc thoâng suoát phaùp, töùc laø Kheá kinh, öùng tuïng, Kyù thuyeát, Phuùng tuïng, Voâ vaán töï thuyeát, Nhö thò thuyeát, Baûn sanh, Vò taèng höõu phaùp, Trí giaûi hay Phöông quaûng. Toân giaû Ananda thuyeát phaùp cho caùc ngöôøi khaùc moät caùch roäng raõi nhö ñaõ nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thoâng suoát. Toân giaû Ananda khieán cho caùc ngöôøi khaùc noùi leân phaùp moät caùch roäng raõi nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thoâng suoát. Toân giaû Ananda ñoïc tuïng phaùp moät caùch roäng raõi, nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc moät caùch thoâng suoát. Toân giaû Ananda vôùi taâm tuøy taàm, tuøy töù, vôùi yù tuøy quaùn phaùp nhö ñaõ ñöôïc nghe, nhö ñaõ ñöôïc hoïc thuoäc loøng. Toân giaû Ananda, taïi truù xöù naøo caùc Tyû-kheo tröôûng laõo truù ôû, caùc vò nghe nhieàu, ñöôïc trao truyeàn caùc taäp Agama, baäc Trì phaùp, Trì luaät. Trì toaùt yeáu, taïi caùc choã aáy, Toân giaû Ananda an cö vaøo muøa möa, thænh thoaûng ñeán caùc vò aáy, sau khi ñeán, phoûng vaán, ñaët caùc caâu hoûi: "Thöa Toân giaû, caùi naøy laø theá naøo? Y Ù nghóa caùi naøy laø gì? "Caùc Toân giaû aáy môû roäng nhöõng gì chöa ñöôïc môû roäng, phôi baøy nhöõng gì chöa ñöôïc phôi baøy, vaø ñoái vôùi nhöõng ñoaïn sai khaùc, coøn coù choã nghi ngôø, caùc vò aáy giaûi thích caùc söï nghi ngôø.
(X) (52) Vò Saùt Ñeá Lî
1. Roài Baø-la-moân Jaønussoni ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Jaønussoni baïch Theá Toân:
2. - Ñoái vôùi Saùt-ñeá-lî, thöa Toân giaû Gotama, vò aáy mong muoán caùi gì, caän haønh caùi gì, ñieåm töïa caùi gì, xu höôùng caùi gì, cöùu caùnh caùi gì?
- Ñoái vôùi Saùt-ñeá-lî, naøy Baø-la-moân, taøi saûn laø mong muoán, trí tueä laø caän haønh, söùc maïnh laø ñieåm töïa, xu höôùng laø traùi ñaát, cöùu caùnh laø töï taïi.
- Nhöng ñoái vôùi Baø-la-moân, thöa Toân giaû Gotama, mong muoán caùi gì, caän haønh caùi gì, ñieåm töïa caùi gì, xu höôùng caùi gì, cöùu caùnh caùi gì?
- Ñoái vôùi Baø-la-moân, naøy Baø-la-moân, taøi saûn laø mong muoán, trí tueä laø caän haønh, chuù thuaät laø ñieåm töïa, teá töï laø xu höôùng, cöùu caùnh laø Phaïm thieân giôùi.
- Nhöng ñoái vôùi gia chuû, thöa Toân giaû Gotama, mong muoán caùi gì, caän haønh caùi gì, ñieåm töïa caùi gì, xu höôùng caùi gì, cöùu caùnh caùi gì?
- Ñoái vôùi gia chuû, naøy Baø-la-moân, taøi saûn laø mong muoán, trí tueä laø caän haønh, ngheà nghieäp laø ñieåm töïa, coâng vieäc laø xu höôùng, thaønh töïu coâng vieäc laø cöùu caùnh.
- Nhöng ñoái vôùi nöõ nhaân, thöa Toân giaû Gotama, mong muoán caùi gì, caän haønh taän caùi gì, ñieåm töïa caùi gì, xu höôùng caùi gì, cöùu caùnh caùi gì?
- Ñoái vôùi nöõ nhaân, naøy Baø-la-moân, ñaøn oâng laø mong muoán, trang ñieåm laø caän haønh, ñieåm töïa laø con caùi, khoâng coù ñòch thuø laø xu höôùng, töï taïi laø cöùu caùnh.
- Nhöng ñoái vôùi ngöôøi aên troäm, thöa Toân giaû Gotama, mong muoán caùi gì, caän haønh caùi gì, ñieåm töïa caùi gì, xu höôùng caùi gì, cöùu caùnh caùi gì?
- Ñoái vôùi ngöôøi aên troäm, naøy Baø-la-moân, ñoà laáy ñöôïc laø mong muoán, röøng raäm laø caän haønh. ñao tröôïng laø ñieåm töïa, toái taêm laø xu höôùng, khoâng bò thaáy laø cöùu caùnh.
- Nhöng ñoái vôùi Sa-moân, thöa Toân giaû Gotama, mong muoán caùi gì, caän haønh caùi gì, ñieåm töïa caùi gì, xu höôùng caùi gì, cöùu caùnh caùi gì?
- Ñoái vôùi Sa-moân, naøy Baø-la-moân, nhaãn nhuïc nhu hoøa laø mong muoán, trí tueä laø caän haønh, giôùi haïnh laø ñieåm töïa, khoâng coù sôû höõu laø xu höôùng, Nieát-baøn laø cöùu caùnh.
3. - Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama. Thaät hy höõu thay, thöa Toân giaû Gotama! Toân giaû Gotama roõ bieát mong muoán, caän haønh, ñieåm töïa, xu höôùng vaø cöùu caùnh cuûa caùc Saùt-ñeá-lî, Toân giaû Gotama roõ bieát mong muoán, caän haønh, ñieåm töïa, xu höôùng, cöùu caùnh cuûa caùc Baø-la-moân... cuûa caùc gia chuû... cuûa caùc nöõ nhaân... cuûa caùc ngöôøi aên troäm... cuûa caùc Sa-moân. Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! ... Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû cö só, töø nay cho ñeán maïng chung con xin troïn ñôøi quy ngöôõng!
(XI) (53) Khoâng Phoùng Daät
1. Roài moät Baø-la-moân ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi vôùi theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân aáy baïch Theá Toân:
2. - Coù moät phaùp naøo, thöa Toân giaû Gotama, ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, phaùp aáy bao truøm vaø an truù hai lôïi ích: lôïi ích hieän taïi vaø lôïi ích trong töông lai?
- Coù moät phaùp, naøy Baø-la-moân, ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn bao truøm vaø an truù hai lôïi ích: lôïi ích hieän taïi vaø lôïi ích trong töông lai.
- Moät phaùp aáy laø gì, thöa toân giaû Gotama ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, phaùp aáy bao truøm vaø an truù hai lôïi ích: lôïi ích hieän taïi vaø lôïi ích trong töông lai?
3. - Khoâng phoùng daät, naøy Baø-la-moân laø moät phaùp ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, bao truøm vaø an truù hai lôïi ích: lôïi ích hieän taïi vaø lôïi ích trong töông lai. Ví nhö, naøy Baø-la-moân, phaøm coù nhöõng daáu chaân cuûa caùc loaïi boä haønh naøo, taát caû daáu chaân aáy ñeàu ñöôïc thaâu nhieáp trong daáu chaân voi. Daáu chaân voi ñöôïc goïi laø toái thaéng trong caùc daáu chaân aáy, cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân, khoâng phoùng daät laø moät phaùp ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, bao truøm vaø an truù hai lôïi ích: lôïi ích hieän taïi vaø lôïi ích trong töông lai. Ví nhö naøy Baø-la-moân, trong moät ngoâi nhaø coù noùc nhoïn, taát caû rui keøo ñeàu höôùng veà noùc nhoïn, thieân veà noùc nhoïn, quy tuï veà noùc nhoïn, noùc nhoïn ñöôïc goïi laø toái thaéng trong caùc vaäy aáy. Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân, khoâng phoùng daät... Ví nhö, naøy Baø-la-moân, ngöôøi caét coû, trong khi caét coû, sau khi tuùm laáy ñaàu caùc ngoïn coû, lieàn luøa coû qua laïi, daëc coû leân xuoáng vaø ñaäp coû. Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân... Ví nhö, naøy Baø-la-moân, nhaùnh caây coù chuøm xoaøi bò chaët ñöùt, taát caû traùi xoaøi dính vôùi nhaùnh aáy ñeàu bò chung moät soá phaän vôùi nhaùnh kia. Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân... Ví nhö, naøy Baø-la-moân, phaøm coù caùc tieåu vöông naøo, taát caû ñeàu tuøy thuoäc vua Chuyeån Luaân. Vua Chuyeån Luaân ñöôïc goïi laø toái thaéng trong caùc vò vua aáy. Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân... Ví nhö, naøy Baø-la-moân, aùnh saùng cuûa caùc vì sao, taát caû aùnh saùng caùc ngoâi sao khoâng baèng giaù trò moät phaàn möôøi saùu aùnh saùng cuûa maët traêng. AÙnh saùng cuûa maët traêng ñöôïc goïi laø toái thaéng trong taát caû aùnh saùng. Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân, khoâng phoùng daät laø moät phaùp ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, bao truøm vaø an truù hai lôïi ích: lôïi ích hieän taïi vaø lôïi ích trong töông lai. Ñaây laø moät phaùp, naøy Baø-la-moân, ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, bao truøm vaø an truù hai lôïi ích: lôïi ích hieän taïi vaø lôïi ích trong töông lai.
- Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! Thaät vi dieäu thay, thöa Toân giaû Gotama! ... Xin Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû, töø nay cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng.
(XII) (54) Dhammika
1. Moät thôøi, Theá Toân truù ôû Raøjagaha (Vöông Xaù) taïi nuùi Gijihakuøta (Linh Thöùu).
Luùc baáy giôø, Toân giaû Dhammika truù taïi choã sanh tröôûng cuûa mình vaø coù taát caû baûy truù xöù taïi choã sanh tröôûng aáy. taïi ñaáy, Toân giaû Dhammika ñoái vôùi caùc khaùch Tyû-kheo, maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, khieán hoï töùc giaän vôùi nhöõng lôøi noùi. Vaø caùc khaùch Tyû-kheo aáy bò Toân giaû Dhammika maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, khieán hoï töùc giaän, lieàn boû ñi, khoâng coù an truù vaø töø boû truù xöù. Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng, suy nghó nhö sau: "Chuùng ta ñaõ cung caáp cho chuùng Tyû-kheo Taêng caùc vaät duïng caàn thieát nhö y aùo, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh, nhöng caùc khaùch Tyû-kheo laïi boû ñi, khoâng coù an truù vaø töø boû truù xöù. Do nhaân gì, do duyeân gì, caùc khaùch Tyû-kheo laïi boû ñi, khoâng coù an truù, töø boû truù xöù? "Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng suy nghó: "Coù Toân giaû Dhammika naøy maéng nhieác caùc khaùch Tyû-kheo, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm hoï töùc giaän vôùi nhöõng lôøi noùi. Caùc khaùch Tyû-kheo aáy bò Toân giaû Dhammika maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm cho töùc giaän vôùi nhöõng lôøi noùi, neân boû ñi, khoâng coù an truù, töø boû truù xöù. Vaäy chuùng ta haõy môøi Toân giaû Dhammika ñi choã khaùc." Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng ñi ñeán Toân giaû Dhammika; sau khi ñeán, thöa vôùi Toân giaû Dhammika: "Thöa Toân giaû, Toân giaû Dhammika haõy töø boû truù xöù naøy. Toân giaû truù ôû ñaây ñaõ vöøa ñuû roài."
2. Roài Toân giaû Dhammika töø boû truù xöù aáy, ñi ñeán moät truù xöù khaùc. Taïi ñaáy, Toân giaû Dhammika maéng nhieác caùc khaùch Tyû-kheo, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm cho töùc giaän vôùi caùc lôøi noùi. Vaø caùc khaùch Tyû-kheo aáy bò Toân giaû Dhammika maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm cho töùc giaän vôùi caùc lôøi noùi, lieàn boû ñi, khoâng an truù, vaø töø boû truù xöù. Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng suy nghó nhö sau: "Chuùng ta ñaõ cung caáp cho chuùng Tyû-kheo caùc vaät duïng caàn thieát, nhö y aùo, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh, nhöng caùc khaùch Tyû-kheo laïi boû ñi, khoâng an truù, töø boû truù xöù. Do nhaân gì, do duyeân gì, caùc khaùch Tyû-kheo laïi boû ñi, khoâng coù an truù, töø boû truù xöù? "Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng suy nghó: "Coù Toân giaû Dhammika naøy maéng nhieác caùc khaùch Tyû-kheo, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm hoï töùc giaän vôùi nhöõng lôøi noùi. Caùc khaùch Tyû-kheo aáy bò Toân giaû Dhammika maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm hoï töùc giaän, neân boû ñi, khoâng coù n truù, töø boû truù xöù. Vaäy chuùng ta haõy môøi Toân giaû Dhammika ñi ñeán choã khaùc". Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng ñi ñeán Toân giaû Dhammika; sau khi ñeán, thöa vôùi toân giaû Dhammika: "Thöa Toân giaû, Toân giaû Dhammika haõy töû boû truù xöù naøy. Toân giaû truù ôû ñaây ñaõ vöøa ñuû roài".
3. Roài Toân giaû Dhammika töø boû truù xöù aáy, ñi ñeán moät xöù khaùc . Taïi ñaáy, Toân giaû Dhammika maéng nhieác caùc khaùch Tyû-kheo, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm töùc giaän vôùi lôøi noùi. Vaø caùc khaùch tyû-kheo aáy bò Toân giaû Dhammika maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm cho töùc giaän vôùi lôøi noùi, lieàn boû ñi, khoâng coù an truù vaø töø boû truù xöù. Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng suy nghó nhö sau: "Chuùng ta ñaõ cung caáp cho chuùng Tyû-kheo caùc vaät duïng caàn thieát nhö y aùo, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh, nhöng caùc khaùch Tyû-kheo laïi boû ñi, khoâng an truù, töø boû truù xöù. Do nhaân gì, do duyeân gì, caùc khaùch Tyû-kheo laïi boû ñi, khoâng coù an truù, töø boû truù xöù? ". Roài caùc cö só taïi choã sanh tröôûng suy nghó: "Coù Toân giaû Dhammika naøy maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm hoï töùc giaän vôùi nhöõng lôøi noùi. Caùc khaùch Tyû-kheo aáy bò Toân giaû Dhammika maéng nhieác, quôû traùch, naõo haïi, chaâm bieám, laøm töùc giaän vôùi nhöõng lôøi noùi, neân boû ñi, khoâng coù an truù, töø boû truù xöù. Vaäy chuùng ta haõy môøi Toân giaû Dhammika rôøi boû hoaøn toaøn baûy truù xöù taïi choã ñaát sanh tröôûng". Roài caùc cö só taïi choã ñaát sanh tröôûng ñi ñeán Toân giaû Dhammika; sau khi ñeán, noùi vôùi Toân giaû Dhammika: "Thöa Toân giaû, Toân giaû Dhammika haõy rôøi boû hoaøn toaøn baûy truù xöù taïi choã ñaát sanh tröôûng".
4. Roài Toân giaû Dhammika suy nghó: "Ta ñaõ bò caùc cö só taïi choã ñaát sanh tröôûng môøi rôøi boû hoaøn toaøn baûy truù xöù taïi choã ñaát sanh tröôûng. Nay ta seõ ñi taïi choã naøo? Ta haõy ñi ñeán Theá Toân". Roài Toân giaû Dhammika caàm y baùt, ra ñi, höôùng ñeán Raøjagaha (Vöông Xaù), daàn daàn ñi ñeán nuùi Gijihakuøta (Linh Thöùu) taïi Raøjagaha; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi Toân giaû Dhammika ñang ngoài xuoáng moät beân:
- Naøy Baø-la-moân Dhammika, OÂng ñi töø ñaâu ñeán?
- Baïch Theá Toân, con bò caùc cö só taïi choã ñaát sanh tröôûng môøi rôøi boû hoaøn toaøn baûy truù xöù taïi choã ñaát sanh tröôûng!
- Thoâi vöøa roài, naøy Baø-la-moân Dhammika! Söï vieäc naøy, ñoái vôùi OÂng coù heà haán gì! Daàu hoï coù môøi OÂng töø boû taïi choã naøo, choã naøo, sau khi ñaõ töø boû choã aáy, choã aáy, OÂng ñaõ ñi ñeán gaàn Ta!
5. Trong quaù khöù, naøy Baø-la-moân Dhammika, caùc nhaø buoân ñöôøng bieån ñem theo moät con chim ñeå tìm bôø, khi hoï ñi taøu ra bieån. Khi chieác taøu ra xa, khoâng thaáy bôø, hoï thaû con chim ñi tìm bôø. Con chim bay veà höôùng Ñoâng, bay veà höôùng Taây, bay veà höôùng Baéc, bay veà höôùng Nam, bay veà höôùng Treân, bay veà höôùng Gioù. Neáu noù thaáy bôø xung quanh, noù lieàn bay luoân. Neáu noù khoâng thaáy bôø xung quanh, noù bay trôû lui veà taøu. Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân Dhammika, daàu hoï coù môøi OÂng töø boû taïi choã naøo, choã naøo, sau khi ñaõ töø boû choã aáy, choã aáy, OÂng ñaõ ñi ñeán gaàn Ta.
6. Thuôû xöa, naøy Baø-la-moân Dhammika, vua Koravya coù moät caây baøng chuùa teân laø Suppatittha, caây naøy coù naêm caønh, coù boùng maùt dòu, raát laø khaû yù. Naøy Baø-la-moân Dhammika, caây baøng chuùa Suppatittha toûa roäng ra ñeán möôøi hai do tuaàn, caùc reã moïc lan roäng ñeán naêm do tuaàn. Naøy Baø-la-moân Dhammika, caây baøng chuùa Suppatittha coù nhöõng traùi caây to lôùn, lôùn nhö nhöõng caùi noài con; nhöõng traùi caây ngoït lòm nhö vaäy, trong saùng vaø ngoït nhö maät ong. Naøy Baø-la-moân Dhammika, vua vôùi caùc cung nöõ höôûng thuï moät caønh caây cuûa caây baøng chuùa Suppatittha; quaân ñoäi höôûng thuï moät caønh; caùc Sa-moân, Baø-la-moân höôûng thuï moät caønh; caùc loaøi thuù, loaøi chim höôûng thuï moät caønh. Naøy Baø-la-moân Dhammika, khoâng coù ai phoøng hoä caùc traùi cuûa caây baøng chuùa Suppatittha, vaø khoâng coù ai haïi nhau vì traùi caây. Roài naøy Baø-la-moân Dhammika, moät ngöôøi sau khi ñaõ aên heát cho ñeán thoûa thích nhöõng traùi cuûa caây baøng chuùa Suppatittha, lieàn beû gaõy moät caønh roài boû ñi. Roài naøy Baø-la-moân Dhammika, vò Thieân truù ôû caây baøng chuùa Suppatittha suy nghó nhö sau: "Thaät laø vi dieäu, thöa Toân giaû! Thaät laø hy höõu, thöa Toân giaû, con ngöôøi laïi aùc cho ñeán nhö vaäy! Sau khi aên cho ñeán thoûa thích caùc traùi cuûa caây baøng chuùa Suppatittha, laïi beû moät caønh roài boû ñi! Vaäy caây baøng chuùa Suppatittha haõy ñöøng sanh traùi nöõa trong töông lai! "Roài naøy Baø-la-moân Dhammika, caây baøng chuùa Suppatittha khoâng sanh traùi nöõa trong töông lai. Roài naøy Baø-la-moân Dhammika, vua Koravya ñi ñeán Thieân chuû Sakka; sau khi ñeán, thöa vôùi Thieân chuû Sakka: "Toân giaû coù bieát khoâng? Caây baøng chuùa Suppatittha khoâng sanh traùi nöõa! "Roài naøy Baø-la-moân Dhammika, Thieân chuû Sakka thöïc hieän thaàn thoâng, khieán cho möa to gioù lôùn khôûi leân, laøm caây baøng chuùa Suppatittha ngaõ xuoáng vaø baäc goác reã. Naøy Baø-la-moân Dhammika, vò Thieân truù ôû caây baøng chuùa Suppatittha khoå ñau, saàu muoän, nöôùc maét ñaày maët, khoùc loùc, ñöùng moät beân. Naøy Baø-la-moân Dhammika, roài Thieân chuû Suppatittha ñi ñeán vò Thieân truù ôû caây baøng chuaù Suppatittha, sau khi ñeán, noùi vôùi vò Thieân truù ôû caây baøng chuùa Suppatittha nhö sau:
"- Vì sao, naøy vò Thieân kia, OÂng laïi khoå ñau, saàu muoän, nöôùc maét ñaày maët, khoùc loùc, ñöùng moät beân?
"- Thöa Toân giaû, coù côn möa to gioù lôùn khôûi leân, vaø laøm cho choã truù xöù cuûa con bò ngaõ xuoáng vaø baät goác reã leân.
"- Naøy vò Thieân kia, coù phaûi OÂng ñang gìn giöõ caây phaùp, nhöng côn möa to lôùn aáy khôûi leân, laøm truù xöù cuûa OÂng bò ngaõ xuoáng vaø baät goác reã leân?
"- Laøm theá naøo, thöa Toân giaû, moät caây... ñöôïc gìn giöõ nhö moät caây phaùp?
"- ÔÛ ñaây, naøy vò Thieân kia, nhöõng ngöôøi caàn reã ñeán laáy reã caây ñi, nhöõng ngöôøi caàn voû ñeán laáy voû caây ñi. Nhöõng ngöôøi caàn laù ñeán laáy laù ñi. Nhöõng ngöôøi caàn boâng ñeán laáy boâng ñi. Nhöõng ngöôøi caàn traùi ñeán laáy traùi ñi. Nhö vaäy, khoâng coù gì ñeå khieán cho moät vò Thieân phaûi khoâng hoan hyû, khoâng vui veû. Nhö vaäy, laø moät caây ñöôïc gìn giöõ nhö moät caây phaùp.
"- Thöa Toân giaû, con khoâng gìn giöõ moät caây phaùp, khi côn möa to lôùn aáy khôûi leân, laøm choã truù xöù cuûa con ngaõ xuoáng vaø baät goác reã leân!
"- Naøy vò Thieân kia, neáu OÂng gìn giöõ caây phaùp, thôøi truù xöù cuûa OÂng seõ trôû laïi nhö xöa.
Thöa Toân giaõ, con seõ gìn giöõ caây phaùp, mong raèng truù xöù cuaû con trôû laïi nhö xöa.
Roài Thieân chuû Sakka thöïc hieän thaàn thoâng khieán cho möa to gioù lôùn ñeán döïng ñöùng laïi caây baøng chuùa vaø chöõa laønh nhöõng reã caây
Cuõng vaäy, naøy Baø-la-moân Dhammika, OÂng coù gìn giöõ Sa-moân phaùp, khi caùc ngöôøi cö só taïi choã sanh tröôûng môøi OÂng ñi khoûi baûy truù xöù taïi choã sanh tröôûng khoâng?
- Nhö theá naøo, thöa Toân giaû, laø moät Sa-moân gìn giöõ Sa-moân phaùp?
- Nhö theá naøy, naøy Baø-la-moân Dhammika, ôû ñaây, moät Sa-moân khoâng coù maéng nhieác laïi ngöôøi ñaõ maéng nhieác mình, khoâng coù töùc giaän ngöôøi ñaõ töùc giaän mình, khoâng coù quôû traùch ngöôøi ñaõ quôû traùch mình. Nhö vaäy, naøy Baø-la-moân Dhammika, laø vò Sa-moân gìn giöõ Sa-moân phaùp.
- Thöa Toân giaû, con khoâng gìn giöõ Sa-moân phaùp khi nhöõng ngöôøi cö só ôû taïi choã sanh tröôûng môøi con ñi khoûi hoaøn toaøn baûy truù xöù trong choã ñöôïc sanh tröôûng.
7. - Thuôû xöa, naøy Baø-la-moân Dhammika, coù moät ngoaïi ñaïo sö teân laø Sunettto (Dieäu Nhaõn) ñaõ vieãn ly caùc duïc. Naøy Baø-la-moân Dhammika, ngoaïi ñaïo sö Sunetto coù haøng traêm ñeä töû. Ngoaïi ñaïo sö Sunetto thuyeát phaùp veà coäng truù taïi Phaïm thieân giôùi cho caùc ngöôøi ñeä töû. Nhöõng ai nghe ngoaïi ñaïo sö Sunetto thuyeát giaûng veà coäng truù taïi Phaïm thieân giôùi, naøy Baø-la-moân Dhammika, taâm khoâng ñöôïc hoan hyû, caùc ngöôøi aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung bò sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng ai, naøy Baø-la-moân Dhammika, nghe ngoaïi ñaïo sö Sunetto thuyeát giaûng veà coïng truù taïi Phaïm thieân giôùi, taâm ñöôïc hoan hyû, caùc ngöôøi aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh vaøo thieän thuù, Thieân giôùi, coõi ñôøi naøy. Thuôû xöa, naøy Baø-la-moân Dhammika, coù ngoaïi ñaïo sö teân laø Mugapakkha... coù ngoaïi ñaïo sö teân laø Aranemi... coù ngoaïi ñaïo sö teân laø Kuddaølaka... coù ngoaïi ñaïo sö teân laø Hatthipaøla... coù ngoaïi ñaïo sö teân laø Jotipaøla ñaõ vieãn ly caùc duïc... ñöôïc sanh vaøo thieän thuù, Thieân giôùi, coõi ñôøi naøy. OÂng nghó theá naøo, naøy Baø-la-moân Dhammika? ñoái vôùi saùu ngoaïi ñaïo sö naøy ñaõ vieãn ly caùc duïc, hay ñoái vôùi chuùng ñeä töû haøng traêm hoäi chuùng cuûa nhöõng vò aáy, ai vôùi taâm ueá nhieãm, maéng nhieác, quôû traùch, nhö vaäy coù sanh khôûi ra nhieàu voâ phöôùc khoâng?
- Thöa coù, baïch Theá Toân.
8. - Thaät vaäy, naøy Baø-la-moân Dhammika, ñoái vôùi saùu ngoaïi ñaïo sö naøy ñaõ vieãn ly caùc duïc, hay ñoái vôùi chuùng ñeä töû haøng traêm hoäi chuùng cuûa nhöõng vò aáy, ai vôùi taâm ueá nhieãm, maéng nhieác, quôû traùch, coù sanh khôûi ra nhieàu voâ phöôùc. Coøn ai, ñoái vôùi bò ñaày ñuû chaùnh kieán, vôùi taâm ueá nhieãm, maéng nhieác, quôû traùch, nhö vaäy sanh khôûi ra nhieàu voâ phöôùc hôn nöõa. Vì côù sao? Ta tuyeân boá raèng, naøy Baø-la-moân Dhammika, söï toån haïi ñoái vôùi caùc ngoaïi ñaïo sö nhö vaäy khoâng baèng söï toån haïi neáu ñoái xöû vôùi caùc vò ñoàng Phaïm haïnh. Do vaäy, naøy caùc Baø-la-moân Dhammika, caàn phaûi hoïc taäp nhö sau:
9. Chuùng toâi seõ khoâng coù taâm ueá nhieãm ñoái vôùi vò ñoàng Phaïm haïnh". Naøy Baø-la-moân Dhammika, caùc OÂng caàn phaûi hoïc taäp nhö vaäy.
Caùc vò Baø-la-moân,
Nhö Sö Sunetto,
Sö Mugapakkha,
Vaø Aranemi,
Sö Kuddalaka,
Vaø Hatthipaøla,
Sö Jotipaøla,
Vaø Sö Govinda,
Laø quoác sö thöù baûy.
Saùu Sö baïn vò naøy,
Laø nhöõng vò danh tieáng,
Quaù khöù khoâng haïi ai,
Thoaùt hoâi haùm, töø bi,
Giaûi thoaùt duïc kieát söû,
Thoaùt ly tham aùi duïc,
Ñaït ñöôïc Phaïm thieân giôùi.
Vaø caùc haøng ñeä töû,
Con soá leân haøng traêm,
Thoaùt hoâi haùm, töø bi,
Giaûi thoaùt duïc kieát söû,
Thoaùt ly tham aùi duïc,
Ñaït ñöôïc Phaïm thieân giôùi.
AÅn só ngoaïi ñaïo aáy,
Ly tham, taâm Thieàn ñònh,
Neáu vôùi taâm ueá nhieãm,
Coù ai maéng nhieác hoï,
Ngöôøi nhö vaäy taïo ra,
Raát nhieàu söï voâ phöôùc.
Ñoái moät ñeä töû Phaät,
Tyû-kheo coù chaùnh kieán,
Neáu vôùi taâm ueá nhieãm,
Coù ai maéng vò aáy,
Ngöôøi nhö vaäy taïo ra,
Nhieàu voâ phöôùc hôn nöaõ
Chôù Phaät loøng baäc thieän,
Haõy töø boû kieán xöù,
Toái thöôïng trong Thaùnh chuùng,
Vò aáy ñöôïc goïi vaäy.
Ai chöa ly caùc duïc,
Naêm caên coøn meàm dòu,
Tín, nieäm vaø tinh taán,
Vôùi chæ vaø vôùi quaùn,
Neáu phaät yù vò aáy,
Tröôùc heát töï haïi mình,
Sau khi töï haïi mình,
Laïi haïi ñeán ngöôøi khaùc,
Ai töï baûo veä mình,
Beà ngoaøi cuõng baûo veä,
Do vaäy, baûo veä mình,
Baäc trí khoâng toån haïi.-ooOoo-
Muïc Luïc caùc Chöông: 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | Giôùi thieäu